MENİSKÜS ZEDELENMELERİ Diz eklemi uyluk (femur) ve kaval

MENİSKÜS ZEDELENMELERİ
Diz eklemi uyluk (femur) ve kaval (tibia) kemikleri arasında kusursuz bir uyum içinde
çalışır. Bu uyumun sağlanmasında, diz içerisinde yer alan menisküs denilen yarım ay
şeklindeki dokular çok önemli rol oynarlar.Menisküs’ler etkilendiği zaman, diz eklemindeki
uyum bozulur, hareket kısıtlanır ve ağrılı hale gelir.
Menisküs yırtıkları, diz yaralanmaları arasında en sık görülen yaralanmalardır.
Özellikle temas sporu ile uğraşan sporcular menisküs yırtığı açısından yüksek risk taşımakla
beraber, sporcu olmayanlarda da ve her yaşta menisküs yırtığı gelişebilir.
Menisküs yırtıldığı zaman diz içerisinde kilitlenmeye, şişmeye ve ağrıya yol açabilir.
Bilinmesi gerekir ki tek bir çeşit yırtık yoktur ve her menisküs yırtığının tedavisinde de cerrahi
gerekmeyebilir.
DİZ ANATOMİSİ
Diz eklemi uyluk (femur), kaval (tibia) ve diz kapağı (patella) kemiklerinin
birleşmesiyle oluşan bir eklemdir. Uyluk ve kaval kemikleri arasında birbirlerine uyumlarını
arttıran “İç Menisküs” ve “Dış Menisküs” adı verilen iki adet yarım ay şeklinde menisküs
dokusu bulunur.
Menisküsler eklem kenarlarında, eklem kapsülüne bağlıdırlar. Yapılarındaki yegane
damarlar, kapsüle yapışma yerlerinde bulunur. Menisküsün diğer kısımlarında damar
bulunmadığı için beslenmeleri eklem sıvısı ile sağlanır.
İç Menisküs;
“C” şeklindedir. Dış menisküse göre daha sıkı bağlarla bağlı olduğu için
yaralanmalara daha sık maruz kalır.
Dış Menisküs;
“O” şeklindedir. Daha hareketli olduğu için iç menisküse göre daha az zedelenir.
MENİSKÜSÜN FONKSİYONLARI
Menisküs dokularının öneminin anlaşılmadığı yıllarda, eklemde takılmaya, ağrıya ve
şişliğe yol açan menisküs yırtıkları, menisküs dokusunun hepsinin çıkarılmasıyla tedavi
edilmekteydi. Menisküsü çıkarılan hastaların diz eklemlerinde kısa bir süre içerisinde
kireçlenme bulgularının görülmesi üzerine menisküs dokusunun çok önemli fonksiyonları
olduğu
anlaşılmıştır.
-
Kıkırdağın Beslenmesi:Menisküs dokuları, eklem kıkırdağına adeta masaj
yaparak kıkırdağın eklem sıvısını içerisine almasına ve beslenmesine katkı sağlar.
-
Eklemin Sağlamlığına Destek Verir: Bağlar, kapsül ve kemikler arasında
uzanarak eklemin stabilitesine katkı sağlar.
-
Eklem Uyumunu Arttırır: Kaval ve uyluk kemiklerinin uyumsuz yüzeylerini
uyumlu hale getirir.
-
Ekleme Gelen Yükleri Emer: Adeta bir amortisör görevi görevi görerek, dize
gelen yüklerin kıkırdağa olan etkilerini azaltır
-
Eklemin Kayganlığını Arttırır: Eklem sıvısıyla beraber eklemin kolay bir şekilde
hareket etmesini sağlar
ZEDELENME MEKANİZMASI
G
enç
yaşl
arda
,
spor
tif
faali
yetl
er
esna
sınd
a ani bir çömelme ve dönme hareketiyle menisküs yırtığı gelişebilir.
İleri yaşlarda ise, dejenere olmuş (kireçlenmiş) eklemlerde yıpranmış kıkırdakla
beraber, menisküsler de yıprandığı ve esnekliklerini kaybettiği için basit bir sandalyeden
kalkma hareketiyle bile menisküs yırtığı ortaya çıkabilir.
SEMPTOMLARI
Menisküs yırtığı gelişen bir hastada en sık görülen semptomlar;
-
Ağrı
-
Hareket Kısıtlılığı
-
Şişme
-
Dizde takılma, kilitlenme
-
Dizde boşalma hissi
Menisküs yırtığının yerine, tipine, miktarına göre semptomlar değişkenlik gösterir.
Sıklıkla şikayetler menisküs yırtığı geliştikten 1-2 gün sonra şiddetlenmeye başlar.
MENİSKÜS’TE YIRTIK ÇEŞİTLERİ
Menisküs yırtıkları, yırtığın konumuna, şekline ve boyutuna göre değerlendirilir.
Konumuna Göre Menisküs Yırtıkları;
Menisküs dokusu kanlanması göz önünde bulundurulduğunda 3 bölgede
değerlendirilebilir. Menisküs yırtığının yerleşimi, yırtığın akıbetini ve tedavisini belirleyen
önemli bir parametredir. Kırmızı-Kırmızı bölge yırtıkları iyileşme eğiliminde iken, BeyazBeyaz bölge yırtıklarının iyileşme potansiyelleri yoktur.
Şekline Göre Menisküs Yırtıkları;
Yırtığın menisküs dokusundaki şekline göre radial, longitudinal, flep, horizontal veya
kompleks
yırtıklar şeklinde sınıflandırılabilirler. Kompleks yırtıklar sıklıkla yıpranmış,
kireçlenmiş (dejenere) eklemlerde görülen yırtık tipidir.
TANISI
Menisküs yırtığının tanısı sıklıkla hastanın hikayesi ve fizik muayenesi ile konulur.
Direk grafi sıklıkla kullanılmaz, eşlik eden kireçlenme (Artroz) hakkında bilgi verebilir.
Menisküs zedelenmelerinin saptanmasında kullanılan tanı yöntemi Manyetik
Rözenans (MR) görüntülemesidir.
TEDAVİSİ
Menisküs yırtığının tedavisi, yırtığın tipine, boyutuna ve konumuna bağlı olarak
değişir.
Cerrahi Dışı Tedavi;
Bilinmesi gereken en önemli bilgi, her menisküs yırtığının tedavisinde kesinlikle
cerrahi gerekmediğidir. Genç hastaların kırmızı bölge, kısa longitudinal yırtıkları
kendiliğinden, bir süre yük verme kısıtlaması ile iyileşebilirler. İleri yaşlarda kireçlenme ile
beraber görülen menisküs yırtıkları da sıklıkla başlangıçta cerrahi dışı yöntemlerle tedavi
edilirler.
-
Buz Tedavisi.3-4 saat aralıklarla, 20’şer dakika uygulanacak buz tedavisi,
dizinizdeki şişliğin rahatlamasını sağlayacaktır.
-
İstirahat. İyileşme potansiyeli olan kısa longitudinal yırtıklarda koltuk değneği ile
yükten koruma, veya diğer yırtıklarda aktivite kısıtlaması önerilir.
-
Elastik Bandaj. Erken dönemde daha fazla şişliğin oluşmasının önlenmesi
açısından önerilir.
-
Elevasyon. Bacağın kalp seviyesinden yukarıda tutulması da erken dönemde
şişliğin kontrol altına alınması açısından önemlidir.
-
İlaç Tedavisi. Enflamasyon giderici Diklofenak , ibuprofen gibi ilaçlar da şişliğin
azaltılması ve ağrının rahatlatılması amacıyla kullanılabilir.
Yukarıdaki yöntemlerle hastanın şikayetleri geçen ve tüm günlük aktivitelerine
sorunsuz bir şekilde dönen hastalarda cerrahi tedaviye kesinlikle ihtiyaç duyulmaz.
Cerrahi Tedavi;
Cerrahi dışı yöntemlere rağmen şişlik, takılma, hareket kısıtlılığı şikayetleri
geçmeyen hastaların menisküs yırtıkları cerrahi olarak tedavi edilmelidir.
Günümüzde menisküs yırtıklarının cerrahi tedavilerinde “Artroskopik” (Kapalı)
yöntem kullanılmaktadır.
Menisküsün dış 1/3 kısmındaki (Kırmızı-Kırmızı Bölge) yırtıkların kanlanması iyi
oldukları için iyileşme potansiyelleri varken, iç 1/3 kısmındaki (Beyaz-Beyaz Bölge) yırtıklar
iyileşemezler.
Beyaz-Beyaz
bölge
yırtıklarının
tedavisinde
menisküs
dokusunun
eklem
fonksiyonlarında sıkıntıya yol açan kısmının tıraşlanması anlamına gelen “Kısmi
Menisektomi” ameliyatı yapılır.
Kırmızı-Kırmızı bölgenin uzun veya kırmızı-beyaz bölgenin yırtıkları mümkün
olduğunca tamir edilmelidirler.