YER KABUĞUNUN ŞEKİLLENDİREN DIŞ KUVVETLER TARAMA

YER KABUĞUNUN ŞEKİLLENDİREN DIŞ KUVVETLER
TARAMA TESTİ
1. Akarsuyun doğduğu yere kaynak, denize veya göle ulaştığı
yere ise ağız adı verilir. Akarsu özellikle dik yamaçlarda
yatağını derine doğru aşındırır. Ağız kısmından kaynak
kısmına doğru yaptığı aşındırma geriye doğru aşındırma
olarak adlandırılır. Aşınmanın ilerlemesi ile yatak eğimi
azalır. Buna bağlı olarak geriye doğru aşındırma yavaşlar ve
yana doğru aşındırma etkili olur.
Yukarıdaki haritada bazı kıyı oluşum şekilleri
numaralandırılarak gösterilmiştir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisinde haritada
numaralandırılmış kıyı oluşum şekilleri doğru olarak verilmiştir?
I
II
III
A)
Kıyı oku
Lagün
Tombolo
B)
Lagün
Tombolo
Kıyı oku
C)
Tombolo
Kıyı oku
Lagün
D)
Kıyı oku
Tombolo
Lagün
E)
Lagün
Kıyı oku
Tombolo
4. Aşağıdakilerden hangisi ada, yarımada, koy ve körfezlerin
sık ve çok görüldüğü kıyı bölgelerinin genel özelliklerinden
biridir?
A) Falezlerin yaygın olması
B) Dağların denize yakın ve paralel olması
C) Boyuna kıyıların bulunması
D) Kıta sahanlığının dar ve denizin derin olması
E) Dağların denize dik uzanması ve kıyıların alçak olması
Buna göre, Türkiye haritasında numaralandırılarak
gösterilmiş akarsulardan, derine aşındırmanın en şiddetli
olduğu ve geriye aşındırmanın yavaşlayıp yana aşındırmanın
en fazla olduğu akarsular sırasıyla aşağıdakiler-den
hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Derine Aşındırma
Yana Aşındırma
A) Filyos
Manavgat
B) B. Menderes
Doğankent
C) Çoruh
B. Menderes
D) Manavgat
Çoruh
E) Doğankent
Filyos
5.
2. Semih, arkadaşları ile birlikte bir akarsu vadisinde
yatağında gezintiye çıkmıştır. Gezi sırasında sık sık (I)
çağlayanlar ile dev kazanlarına rastlamışlar ve kenarları
girintili - çıkıntılı dar ve derin (II) kanyonlardan geçmişlerdir.
Kıyı kesimlere doğru akarsuyun (III) menderesler çizmeye
başladığını gözlemlemişler ve akarsuyun, denize ulaştığı
bölgede geniş bir (IV) delta ovası oluşturduğunu
gözlemlemişlerdir.
Yukarıdaki paragrafta numaralandırılmış yeryüzü
şekillerinden hangileri akarsu aşındırması sonucu
oluşmuştur?
A) I, II ve III
B) I ve III
C) II ve III
D) II ve IV
E) II, III ve IV
Yukarıdaki haritalarda Dünya üzerinde görülen iki
farklı kıyı tipi gösterilmiştir.
Buna göre, yukarıda gösterilen kıyı tipleri için
aşağıdakilerden hangisinin ortak özellik olduğu söylenebilir?
A) Soğuk iklimlerde görülmeleri
B) Buzul vadilerinin sular altında kalmasıyla oluşmaları
C) Arazide yaşanan transgresyon olayları (deniz ilerlemesi)
soncu deniz sularının alçak yerleri doldurmasıyla oluşmaları
D) Kıyılarda dağların denize paralel olarak uzandığı
bölgelerde oluşmaları
E) Kıta sahanlığının geniş olduğu sahalarda görülmeleri
3.
1
6. Akarsuyun yatağını derine doğru aşındırabileceği en son
seviyeye taban (kaide) seviyesi adı verilir. Taban seviyesi
genellikle deniz seviyesidir. Buna mutlak (genel) Taban
seviyesi denir. Bazen bir göl ya da kapalı bir çukurluk da bir
akarsu için taban seviyesi olabilir.
Buna göre aşağıdaki akarsulardan hangisinin taban seviyesi,
mutlak (genel) taban seviyesi değildir?
A) Yeşilırmak
B) Kızılırmak
C) Seyhan
D) Kura
E) Ceyhan
10.
7. Bir akarsuyun akım seviyesi ile o akarsuyun oluşturduğu
yer yapısı arasında doğrudan bir
ilişki vardır.
Buna göre yanda şekli
verilen yer yapısını oluşturan
akarsuyun yıllık akım grafiği
aşağıdakilerden hangisi olabilir?
Yukarıda görülen yer şekillerinden hangilerinin oluşumunda
yalnız iç kuvvetler etkilidir?
A) Yalnız I
B) Yalnız IV
C) I ve II
D) I ve IV
E) II, III ve V
11. Aşağıdakilerden hangisi epirojenik hareketlerin
özelliklerinden biri olamaz?
A) Ani kırılma ve kıvrılmalara neden olur
B) Geniş alanlarda etkili olurlar
C) Yükselme ve alçalma hareketleri şeklinde oluşurlar
D) Transgresyon ve regresyon hareketlerine neden olurlar
E) Uzun zaman içinde yavaş gelişim gösterirler
12.
Yukarıdaki haritada kimyasal ve mekanik çözülmenin en fazla
olduğu iki nokta aşağıdakilerden hangisidir?
Kimyasal
Mekanik
A)
II
V
B)
I
IV
C)
III
V
D)
II
I
E)
V
III
8. Eğimin azaldığı yerlerde akarsu yatağını yana doğru
aşındırarak aşağıdaki vadi tiplerinden hangisinin
oluşumunu sağlar?
A) Çentik Vadi
B) Boğaz Vadi
C) Asimetrik Vadi
D) Kanyon Vadi
E) Geniş Tabanlı Vadi
13.
9. Toprak kayması ve heyelan oluşumunda
aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenemez?
A) Eğim
B) Yerçekimi
C) Yağış
D) Enlem
E) Tabakaların duruşu
- Apalaş dağları oluşmuştur
- Taşkömürü yatakları oluşmuştur
- Bugünkünden daha nemli iklim hakim olmuştur
Yukarıda verilen özellikler aşağıda verilen jeolojik zamanların
hangisine aittir?
A) İlkel zaman B) I. Zaman
C) II. Zaman
D) III. Zaman
E) IV. Zaman
2
14. Yerkabuğu araştırmalarında aşağıda verilen
yöntemlerden hangisine başvurulmaz?
A) Volkanlardan çıkan lavların incelenmesi
B) Deprem dalgalarının incelenmesi
C) Bitki örtüsünün incelenmesi
D) Çeşitli derinliklere ait ısı incelemesi
E) Sondaj çalışmaları
19.
Akarsuyun yatağında yukarıda verilen yer şeklinin oluşması
aşağıdakilerden hangisinde tam olarak açıklanmıştır?
A) Akarsuyun akış hızının artması
B) Yük miktarının artması
C) Biriktirme yapan akarsuyun yatağını tekrar derine doğru
aşındırması
D) Akarsuyun eğimli bir arazide akması
E) Akarsuyun akış yönünün değişmesi
15.
20. Aşağıdakilerden hangisinde rüzgarların oluşturduğu yer
şekilleri birlikte verilmiştir?
A) Lagün – Kumul- Barkan
B) Çentik vadi – Dev kazanı – Menderes
C) Tombolo – Lagün- Kumul
D) Kumul - Barkan – Mantarkaya
E) Mantarkaya – Hörgüçkaya – Lagün
Yukarıdaki yer şeklinin yaygın olarak bulunduğu bir bölgede
aşağıdakilerden hangisi görülebilecek özelliklerden biridir?
A) Ormanların geniş alanlar kaplaması
B) Yağışların mevsimlere düzenli dağılması
C) Kimyasal çözülmenin fazla olması
D) Rüzgar erozyonunun şiddetli olması
E) Nem oranının yüksek olması
21. Aşağıdaki şekil, geniş bir vadi tabanı içinde menderesler
çizen bir akarsuyu göstermektedir.
16.
Haritada işaretli yerlerin hangisinde dolin, uvala, polye gibi
karstik şekillere daha fazla rastlanır?
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
Şekildeki bilgilere dayanarak, bu akarsuyla ilgili aşağıdaki
yargılardan hangisine varılabilir?
A) Kuzeyden güneye doğru akmaktadır.
B) Kapalı havza içinde bulunmaktadır.
C) Kaynağını dağlık bir bölgeden almaktadır.
D) Hızla aktığı kesimlerde aşınma fazladır.
E) Zamanla yatak değiştirmiştir.
17.
22. Dış kuvvetler öncelikle aşındırarak yerkabuğunu
biçimlendirirler.
I. Boğaz Vadi
II. Peneplen
III. Dev kazanı
IV. Falez
V. Barkan
Yukarıda verilen şekillerden hangisi bir aşınım şekli değildir?
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) IV
Gündüz ve gece sıcaklıkları verilen yukarıdaki bölgelerin
hangisinde fiziksel ufalanmanın daha az olması beklenir?
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
18. Karstik yer şekillerin oluşumunda, öncelikle
aşağıdakilerden hangisi önemlidir?
A) Suyun soğuk olması
B) Suda eriyebilen kayaçların olması
C) Yerin eğimi
D) Enlem
E) Yükselti
3
23.
27. Aşağıdakilerden hangisi volkanik faaliyetler sonucu
oluşan yer şekillerinden biri değildir?
A) Kaldera
B) Krater
C) Maar
D) Volkan konisi E) Sirk
28. Aşağıdaki şekillerden hangisi, karstik yüzeyde kimyasal
aşındırma yoluyla oluşmuştur?
Yukarıdaki şekilde görülen kıyı tipi ülkemizde aşağıdaki
yerlerin hangisinde görülür?
A) Ege kıyılarında
B) Doğu Karadeniz kıyılarında
C) Teke yarımadası kıyılarında
D) İstanbul – Çanakkale boğazlarında
E) Kapıdağ yarımadasında
24. Aşağıda bazı yer şekilleri verilmiştir
I. Irmak adası
II. Kıyı oku
III. Tafoni
IV. Birikinti konisi
V. Dikit
Yukarıdakilerden hangisi birikim şekli değildir.
A) I
B) II
C) III
D) IV
E) V
29.
25. Aşağıdaki seçeneklerde farklı akarsuların birikme sonucu
oluşan yer yapısının kesitleri gösterilmiştir.
Bu akarsulardan hangisinin rejimi diğerlerine göre daha
düzenlidir ve akımı daha fazladır?
Yukarıda gösterilen taralı alanların kıyılarında aşağıdaki kıyı
tiplerinden hangisi kesinlikle görülmez?
A) Haliç
B) Boyuna kıyı C) Fiyord
D) Enine Kıyı
E) Resifli Kıyı
30. Akarsuların deniz ya da göle döküldükleri yerde yaptıkları
biriktirmeyle oluşan birikim şekillerine delta denir. Ülkemizin
kıyılarında bu şekilde oluşmuş çok sayıda delta ovası vardır.
26. Toprak kayması ve heyelanlar en fazla Karadeniz
Bölgesinde meydana gelmektedir.
Aşağıdakilerden hangisi bu durumun nedenleri arasında
sayılamaz?
A) Eğimli yamaçların fazlalığı
B) Bol yağış alması
C) Dağların doğu-batı yönünde uzanması
D) Killi kayaçların fazlalığı
E) Kışın yağan karların ilkbaharda erimesi
Aşağıdakilerden hangisi delta oluşum koşullarından biri
değildir?
A) Kıta sahanlığının geniş olması
B) Deniz tuzluluğunun az olması
C) Akarsuyun bol alüvyon taşıması
D) Kıyılarda güçlü akıntıların olmaması
E) Gel-git genliğinin az olması
Mehmet KAYA
Coğrafya Öğretmeni
4