PDF dökümanı indir - tasarım + kuram dergisi

PDF dökümanı indir - tasarım + kuram dergisi

Öz
Günümüzde sürekli geliflim içerisinde olan
toplumsal yap›n›n yeni biçim ve
düzenlemeleri izlemesi yap›lar› da
etkilemektedir. Özellikle, ülkemizdeki
mevcut yap› stoku ve turizmin geliflimi
sonucu artan yatak gereksinimi ile yeniden
kullan›m ve otel kavram› bir araya
gelmektedir. Bu çal›flmada otel ifllevi
verilmesi düflünülen yap›lar›n yeniden
kullan›m sürecinde do¤ru mekanlar
oluflturabilmek için tasar›mlar›nda alg›sal ve
kavramsal ba¤lamda mekana yaklaflma ve
uzaklaflma, girifl ve ç›k›fl, mekanlar›n düzeni
boyunca hareket, mekanlar›n ifllerli¤i ve
içlerindeki eylemler, tasar›m kimli¤i,
mekanlar aras› süreklilik ve mekan
tasar›m›n›n geliflimi gibi gerekli olan
hususlar ortaya konulmaktad›r. Bu ba¤lamda
söz konusu mekansal dönüflümlerin analizi
için izlenecek yöntem flematik olarak
özetlenmifltir. Daha sonra belirlenen yöntem
do¤rultusunda, hem tarihi bir yap› hem de
eski ‹stanbul s›n›rlar› içerisinde yer almas›
aç›s›ndan özgün bir örnek olan Four Seasons
Oteli-Sultan Ahmet Cezaevi’nin analizi
yap›lmaktad›r. Son olarak da seçilen örnek
yap› üzerinden otel olarak yeniden kullan›m
ba¤lam›nda mekansal dönüflümlerin
analizinden elde edilen öznel bulgular ortaya
konulmaktad›r.
Abstract
Nowadays, the social structure in the
continuous development monitors the new
shapes and regulations that this effort also
affects the structures. Especially, as a result
of the existing building stock and the
development of tourism, the concepts of
re-use and requirement of bed and hotel
come together. During the re-use process of
buildings which are thought to be hotel and
have the functions of hotel, subjects such as
approach and departure to the space in
terms of perception and conception in
designs, entrance and exit,
movement through the space design,
functionality of spaces and actions in them,
design identity, continuity and development
of space design which are necessary for to
establish and create suitable spaces. In this
context, the method determined for the
analysis of the spatial transformations is
summarized as schematically. Then, in
accordance with this determined method, the
analysis of Four Seasons Hotel - Sultan
Ahmet Jail is made, which is a unique
example because of the reason that it is
located within the boundaries of old Istanbul
and a historical building. Finally,
nominative findings that have been obtained
as the result of spatial transformations are
discussed and set out within the context of
re-use of a chosen sample building as a
hotel.
Anahtar Kelimeler:
Otel, Yeniden Kullan›m, Mekan, Mekânsal
Dönüflüm, FourSeasons Sultanahmet Oteli
Keywords:
Hotel, Reuse, Space, Space Transformation,
FourSeasons Hotel Sultanahmet
Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden
Kullan›m Ba¤lam›nda
Mekânsal Dönüflümlerinin
Analizi: “Four Seasons OteliSultanahmet Cezaevi” Örne¤i
Banu APAYDIN
Okan Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, ‹ç Mimarl›k Bölümü
Dan›flman Prof. Dr. Cengiz EREN
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi,
Mimarl›k Fakültesi, ‹ç Mimarl›k Bölümü
MSGSÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, ‹ç Mimarl›k Anabilim Dal›’nda tamamlanan “Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden Kullan›m Ba¤lam›nda Mekânsal
Dönüflümlerinin Kavramsal ve Kuramsal Analizi” bafll›kl› tezden fiubat 2013 tarihinde oluflturulan bir makaledir. Makale metni 01.03.2013 tarihi
ile dergiye ulaflm›fl, 18.03.2013 tarihinde bas›m karar› al›nm›flt›r. Makale ile tart›flmalar 01.12.2013 tarihine kadar dergiye gönderilmelidir.
Girifl
Temelinde “de¤iflim” olan yeniden
kullan›m, mekansal dönüflümle ifadesini
bulur. ‹nsan›n kültür birikimi ile
biçimlenen yap›sal çevreyi de do¤rudan
etkileyen bu de¤iflim beraberinde kimlik
aray›fl›n› gündeme getirmektedir. Kimlik
kavram› özellikle turizm mimarisinde
vurgulanmas› gereken en önemli ölçütlerden birisidir. Turizmin temeli olan otel
yap›lar› tafl›d›klar› mekansal de¤erler
aç›s›ndan tasar›mc›lar için referans
yap›lar› haline gelmifltir. Ayn› zamanda
tafl›d›klar› anlam bak›m›ndan iflletmeciler
için ise prestij yap›lar›d›r. Bu nedenle
otelin mevcut yap› içindeki yeniden
oluflum sürecini, fiziksel, çevresel,
kültürel vb. flartlar› de¤erlendirerek
gerçeklefltirmek, tasar›m ve kimlik
oluflturman›n kayna¤› olacakt›r. Mevcut
yap›lar›n otel amaçl› kullan›m›, günümüz
turizm hareketinin bir sonucu olarak
ortaya ç›kmaktad›r. Turizm aç›s›ndan
geliflen ülkemizde gün geçtikçe artan
turizmin önemi ve buna ba¤l› olarak h›zla
artan yatak kapasitesinin artt›r›lma
gereksinimi mevcut yap›lar› da otel olarak
kullan›ma zorlam›flt›r.
Geleneksel konaklama tesislerinin en
önemli grubunu oluflturan otellerin kavram
olarak kelime kökenine bak›ld›¤›nda,
etimolojik olarak Frans›zca’daki “hostel”
kelimesine dayand›¤› görülmektedir.
Hostel kavram›, han, kervansaray, yurt,
pansiyon, ö¤renci yurdu anlam›na
gelmektedir. Hostel kelimesinin kökenine
inildi¤inde ‘ço¤unlukla din adamlar›nca
ve rahipler taraf›ndan yönetilen yolcu
han›, misafirhane; darülaceze’ anlam›na
gelen “hospice” kelimesi karfl›m›za
ç›kmaktad›r. Hospice kelimesinin de
Latince kökeninde “hospitium, host”
kelimesi bulunmaktad›r. Bu da ev sahibi,
konuk a¤›rlayan anlam›na gelmektedir
(URL 1).
Her mekan›n bir kimli¤i ve dili vard›r.
Ancak, insanlar›n mekanlara olan
kavramsal yaklafl›mlar›, alg›lama ve
anlamland›rma tarzlar› mekanlar›
farkl›laflt›r›r. Bu nedenle, mekan, farkl›
kullan›c›lar için çeflitlilik gösterir. Bu
noktada otellerin hedef kullan›c›lar› önem
kazan›r ve otel mekanlar› hedeflenen
kullan›c›lara göre biçimlenir. Genel
anlam› ile “mekan”, insan›n eylemlerini
Say› 15, 2013
73
Banu APAYDIN, Cengiz EREN
yerine getirdi¤i, onu saran, ait olma
duygusu yaratan, yatay düfley elemanlarla
s›n›rlanm›fl üç boyutlu düzenlemedir.
Yap›lar›n yeniden kullan›m sürecinde,
do¤ru mekanlar oluflturabilmek için,
tasar›mlar›nda fiziksel, anlamsal, yasal ve
çevre düzenleme boyutlar› dikkate
al›narak mekansal de¤iflimler yap›lmas›
önemlidir. Yap›lar›n otel olarak yeniden
kullan›m› günümüzde s›kl›kla
uygulanmaktad›r. Benzer uygulamalar
ülkemizde de yap›lmaktad›r. Bugüne
kadar uygulanm›fl ve uygulanmas›
düflünülen otel olarak yeniden kullan›m
örneklerinin say›s› ve ihtiyac› artt›kça
mekansal dönüflümle mekan›n yeniden
tasarlanmas› olgusu önem kazanm›flt›r.
Yeniden kullan›ma ‹ngilizce’de
‘adaptive reuse’ kal›b› karfl›l›k gelmektedir. ‘Adaptive’, adaptasyon sa¤layan yani
‘uyabilen’ anlam›ndad›r. ‘Reuse’ kelimesi
ise ‘yeniden kullan›m›’ ifade eder. Özetle;
‘adaptive reuse’, yeniden kullan›ma
uyabilen anlam›na gelmektedir. Türkçe’de
‘adaptivereuse’ kal›b› için ‘yeniden
kullan›m’ ifadesi kullan›lmaktad›r. Baz›
flartlar alt›nda her zaman bir yap›
tasarlamak ve infla etmek mümkün
olmamaktad›r. Bu durumda mevcut
yap›n›n ifllev de¤iflimine gereksininim
duyulmaktad›r. Bu ifllev de¤ifltirme
yöntemi yeniden kullan›m olarak
bilinmektedir. Yeniden kullan›m, yap›n›n
kendisinin yan› s›ra yap›lar›n karakterlerini de korumay› hesaba katmaktad›r.
Yeniden kullan›mda ça¤dafl sistemler
yakalan›rken ayn› zamanda orijinal yap›
detaylar› da korunabilmektedir. K›saca;
yaflamlar›n› sürdürebilmesi için yap›lara
yeniden ifllev verirken mekansal de¤erler
de yüklemektir. Yap›lar›n zamanla de¤iflen
kullan›c› ve kullan›mlara cevap verecek
flekilde esnek olmamas›n›n ifllev
de¤iflikliklerine neden oldu¤unu göz
önünde bulundurdu¤umuzda otel
74 Say› 15, 2013
yap›lar›n›n kendi içinde esnek mekanlar
yaratmas› gerekti¤ini söyleyebiliriz.
Çünkü otel yap›lar› di¤er yap› türlerine
göre kendi içinde belirli sürelerde
yenilenen yap›lard›r. Bu çal›flmada, otel
olarak yeniden kurgulanan yap›lar›n h›z
ça¤› olarak kabul edilen günümüzde
tüketim olgusunun beraberinde getirdi¤i
anlam ve be¤eni ba¤lam›nda mekansal
dönüflümleri irdelenecek ve otel olarak
yeniden kullan›lacak yap›larda mekansal
dönüflüm projelerine dayanak noktas›
oluflturacak bilgiler (ölçütler) ortaya
konulacakt›r.
Yap›lar›n Otel Olarak Kullan›m
Uygunlu¤unun De¤erlendirme Kriterleri
Otel olarak kullan›lacak yap›n›n seçiminde
ilk olarak de¤erlendirilmesi gereken
husus, otel ifllevinin o yap› için uygun
olup olmad›¤›n›n belirlenmesidir. Bu
uygunlu¤un temel belirleyicileri; yap›n›n
konumunun otel ifllevine uygunlu¤u,
yap›n›n iflletme aç›s›ndan otel ifllevine
uygunlu¤u, yap›n›n mekansal oluflum
aç›s›ndan otel ifllevine uygunlu¤u ve
yap›n›n strüktürel sistem aç›s›ndan otel
ifllevine uygunlu¤u olarak özetlenebilir.
Yap›n›n Konumunun Otel ‹fllevine
Uygunlu¤unun De¤erlendirilmesi:
Otel olarak yeniden kullan›lacak yap›,
iflletme aç›s›ndan gereksinim duyulan
hizmeti verebilecek konumda olmal›d›r.
Mevcut yap›n›n çevresel özellikleri,
donan›mlar›, mevcut yap›ya olan ulafl›m
olanaklar› ve bunlar›n yollar›, otopark ve
manzara durumu gibi yap›ya iliflkin di¤er
tüm faktörler otel ifllevinin uygunlu¤unu
ortaya koyan etkenlerdir. Bu uygunluk
kriterleri ayn› zamanda iflletme aç›s›ndan
otel iflletmesinin verimlili¤ini etkileyen
faktörlerdir.
Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden Kullan›m Ba¤lam›nda Mekansal Dönüflümlerinin Analizi: “Four Seasons Oteli-Sultanahmet Cezaevi”
Örne¤i
Yap›n›n ‹flletme Aç›s›ndan Otele
Uygunlu¤unun De¤erlendirilmesi:
Otel olarak yeniden kullan›lacak yap›larda
bir di¤er önemli konu da seçilen yap›n›n
hedeflenen pazara uygun olup olmad›¤›d›r.
Yeni bir otel yat›r›m› yap›lacaksa ilk ad›m
fizibilite çal›flmalar›d›r. “Hangi piyasay›
hedef almal›?”, “Hangi s›n›f ve hangi
türde bir otel olabilir?”, “Ne tür hizmetler
ve konfor sunmal›?”, “Üzerinde durulmas›
gereken genel kullan›m fonksiyonlar›
hangileridir?” (Rutes&Penner, 1985, 153)
gibi konular›n belirlenmesi ve seçilen
yap›n›n beklentileri karfl›lay›p
karfl›layamayaca¤›n›n uygulamaya
bafllanmadan anlafl›lmas› gereklidir.
Yap›n›n Mekansal Oluflumu Aç›s›ndan
Otel ‹fllevine Uygunlu¤unun
De¤erlendirilmesi:
Otel olarak yeniden kullan›mda mekansal
olufluma etki eden di¤er önemli faktörler
de otelin türüne, s›n›f›na ve büyüklü¤üne
göre gerekli mekan ve kullan›m
alanlar›n›n belirlenmesi ayr›ca
operasyonel gereksinimlerle ile ilgili
program›n›n yap›lmas›d›r.
Otel olarak yeniden kullan›mda sözü
edilen mekansal oluflum flemas›nda yer
alan en önemli birim otel odas›d›r. Otel
odas› yeniden kullan›m için seçilen
yap›n›n uygun olup olmad›¤›n› belirleyen
ana etkenlerden biridir. Ancak bu durum
mevcut yap›ya yap›lmas› düflünülen ekler
söz konusu oldu¤unda de¤iflebilir. Oda
birimleri mevcut yap›ya yap›lacak eklerde
çözülece¤i için mekansal oluflumu
ba¤lay›c› olmaktan ç›kar.
Dinçer (1988)’e göre “yeniden kullan›m
türü ne olursa olsun, mevcut bir yap›da
odalar›n oluflturulabilmesi için ilk koflul,
yap›n›n cephesinde pencerelerin
tekrarlanan düzende olmas› ve bu
tekrarlanmadaki ritmin, al›fl›lm›fl oda
düzenine uymas›d›r. Befl on odal› ve bir
otelden çok, büyük bir evi and›ran bir
tesiste, birbirinden farkl› odalar
oluflturulabilir ve bu odalar›n pencereleri
de farkl› olabilir. Buna karfl›l›k çok odas›
olan bir otelde, belirli bir odan›n
tekrarlanmas› gerekmektedir. Bu durumda,
cephesinin de¤iflik yerlerinde de¤iflik
büyüklüklerde pencereleri olan bir yap›
otel olmaya uygun de¤ildir. Ayn› flekilde,
cephesinde tekrarlanan düzende ama
al›fl›lm›fl oda eninden (yaklafl›k 3.70 m.) çok
fazla aral›kl› (5.00 m. gibi) pencereleri olan
yap› da otel olmaya uygun de¤ildir. Daha
s›k tekrarlanan pencereleri olan yap›larda
ise pencerelerin, minimum oda enine (içten
içe 2.90 m.) olanak vermesi gerekmektedir.”Ayr›ca odalar›n tekrar eder düzende
olmas›yla birlikte kendi içinde belirli bir
standardizasyona sahip olmas› gereklidir.
Yap›lar›n Strüktürel Sistem Aç›s›ndan
Otel ‹fllevine Uygunlu¤unun
De¤erlendirilmesi:
Otel olarak kullan›lacak mevcut yap›n›n
tafl›y›c› strüktürünün bu ifllev için
uygunlu¤u de¤erlendirilmelidir. Mevcut
yap›n›n tarihi oluflu ise bu durumu daha
önemli ve riskli k›lmaktad›r.
Mevcut yap›lar›n otel olarak yeniden
kullan›m›nda tafl›y›c› sistem aç›s›ndan
ifllevin uygunlu¤u genel olarak flu flekilde
incelenebilmektedir:
o Bina kat alan›n yeterlili¤i,
o Elveriflli kat yüksekli¤i,
o Servis ulafl›m olanaklar›,
o Strüktürün sa¤laml›¤›.
Bina kat alanlar›n›n yeterlili¤inin
saptanmas›nda kullan›c› ihtiyaçlar›n›n
belirlenmesi zorunludur. Kullan›c›lar
için minimum alansal ve boyutsal
de¤erlerin üzerindeki de¤erler
‘konfor’ kriteri olarak ifade edilir
(Tokman 1989, 42).
Say› 15, 2013
75
Banu APAYDIN, Cengiz EREN
fiekil: 1
Tafl›y›c› duvarlar›n
odalar›n teflkiline
uygunlu¤u
(Dinçer 1988, 132)
fiekil: 1
Tafl›y›c› strüktürün sa¤laml›¤›, verilecek
olan yeni ifllevi do¤rudan etkileyecek bir
faktördür. Otel olarak yeniden
kullan›lacak yap›n›n sa¤laml›¤›n›n
kontrolünden sonra tafl›y›c› sistemin
yatak odalar›n›n oluflumuna
uygunlu¤unun belirlenmesi gerekir.
‹skelet sistemindeki yap›larda kolon
akslar›n›n odalar›n teflkiline olanak
vermesi gerekmektedir. Örne¤in; 3.50x
7.00 m. aks sistemi olan bir yap› otele
uygun iken 5.00 x 5.00 m. lik bir aks
sistemi olan yap› uygun de¤ildir. Daha
büyük akslar söz konusu oldu¤unda
ise bu akslar›n uygun oda akslar›na
bölünebilir olmas› gerekmektedir
(Dinçer 1988, 59) (fiekil 1).
Strüktürel sistemin kontrolünden sonra
sistem için baz› kararlar al›nmaktad›r.
Strüktürün aynen korunmas›, strüktürün
bir tak›m ilavelerle dayan›m›n›n
artt›r›lmas› yani güçlendirilmesi ve gerekli
görüldü¤ünde mevcut yap›dan ayr› yeni
bir sistem kurulmas› gibi kararlar otel
olarak kullan›lacak yap›n›n tafl›y›c›
strüktürünü yeniden flekillendirecektir.
Otel Olarak Yeniden Kullan›lan Yap›lara
Mimari ve Mekansal Müdahale Biçimleri
a. Yap›sal Ekler:
Otel olarak yeniden kullan›mda, mevcut
yap›n›n fiziksel özellikleri, yeni tasar›m
sürecinin oluflumunda en önemli etken
olacakt›r. Ayn› zamanda mevcut mekan›n
fiziksel özellikleri müdahale derecesini de
76 Say› 15, 2013
belirleyecektir. Bu müdahaleler mevcut
yap›n›n durumuna göre küçük olabilece¤i
gibi iç mekan›n tamamen de¤iflmesi ve
strüktürün yenilenmesi gibi büyük
müdahaleler de olabilmektedir. Bunlar›n
yan›nda, mevcut mekan›n, verilecek yeni
ifllevin gerektirdi¤i organizasyona göre
düzenlenmesi de kaç›n›lmazd›r.
Mevcut yap›n›n otel olarak yeniden
kullan›m›nda ifllevin gereklerine göre bir
tak›m düzenlemeler yap›lmaktad›r. Ancak
mevcut yap›n›n iç mekan dahilinde
ifllevsel alan yetersizli¤i, ifllevin
gerektirdi¤i yeni gereksinimler, yasal
düzenlemelerin getirdi¤i k›s›tlamalar gibi
birtak›m durumlarda flartlar uygunsa
yap›ya kütlesel ekler yapmak
gerekebilmektedir. Bu yap›sal ekler,
mevcut yap›n›n orijinal kütlesinde
de¤ifliklikler yap›lmas›, yap›lacak mimari
eklerde mevcut yap›n›n biçimine ba¤l›
kal›nmas› veya karfl›tl›k yaratmas›
fleklinde olabilmektedir.
Mevcut yap›n›n yeni ifllevin gerektirdi¤i
mekan ihtiyac›na cevap verebilme
kapasitesini artt›rmak amac›yla ifllevsel
alan›n geniflletilmesi, buna ilaveten
teknolojik geliflmenin gere¤i mevcut
yap›ya yeni sistemlerin fiziksel aç›dan
uygulama zorluklar› yeni bina ekini
zorunlu k›lmaktad›r.
Öte yandan, gereksinim duyulan ek
binan›n, yap›n›n yan›na veya yap› ile
iliflkili olan yak›n çevreye de¤il de yap›
Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden Kullan›m Ba¤lam›nda Mekansal Dönüflümlerinin Analizi: “Four Seasons Oteli-Sultanahmet Cezaevi”
Örne¤i
kütlesine bitiflik olarak üzerine
yap›lmas› ise çat› eki yap›larak
gerçeklefltirilmektedir. Yani yap›n›n bir
anlamda dikey olarak genifllemesidir.
Kimi zaman, dikey olarak geniflleme
düflüncesi hem çevre yap›larla görsel
olarak uyumlu bir yüksekli¤e ulaflmay›
hem de içeriye daha fazla ›fl›k almay›
sa¤lamas› bak›m›ndan veya yap›n›n
karakterini korumak aç›s›ndan daha
uygundur. Yap›ld›ktan sonra, binaya
gündüz ve gece boyunca de¤iflen imgeleri
ile çevresinde yepyeni bir prestij
kazand›ran çat› eki, teknoloji ve yeni
malzeme arac›l›¤›yla ifadesini bulur
(Öter 1992, 52).
‹ç mekân›n ifllevsel nedenlerden dolay›
yetersiz kald›¤› durumlarda oluflan
sorunlar, merdiven sistemi, asma kat vb.
yeni kurgular›n eklenmesi ile
çözümlenmektedir.
Merdiven sistemi:
Mevcut yap›lar›n yap›m amaçlar› do¤rultusunda iç mekanda düflünülen merdiven
sistemleri otel olarak yeniden
kullan›mdaki gereksinimlere uymayabilir
ayr›ca otel için ek merdiven sistemleri
gerekebilir. Düfley sirkülasyonu
sa¤laman›n, yani bir kattan bir kata
ç›kman›n yan› s›ra merdivenler hem
kendi bafllar›na bir de¤er hem de bir
binan›n sahip oldu¤u de¤erlere katk›da
bulunan yap›sal ö¤eler olmaktad›rlar.
Asma kat:
Mekan gereksiniminin oldu¤u durumlarda
iç mekan kurgusu içinde yap›lan eklerden
biri de asma katlard›r. Mevcut biçimlerin
korunmas› ve yeni ifllevlere uyumlanarak
kullan›lmas› durumunda, tasar›m›n üç
boyutlulu¤u unutulmamal›d›r; çünkü
mevcut yap›da, aç›kl›klar›n yükseklik ve
oranlar›, tavan yüksekli¤i ile ba¤lant›l›
biçimde düflünülmüfltür. Bu nedenle asma
katlar veya yeni bölüntülerle hacim
de¤iflikliklerinde oranlar bütünüyle
de¤iflmektedir (Ersen 1992, 105).
Otel olarak dönüflümüne karar verilen
yap›n›n e¤er strüktürel yap›s› sa¤lam ise
herhangi bir müdahale yap›lmadan
dönüflüm sa¤lanabilir. Ancak tafl›y›c›
sistem y›pranm›fl ise gerekli
güçlendirmeler veya duruma göre yeni
ifllevin gerekleri do¤rultusunda yeni
strüktürler oluflturulabilir. Yeniden
kullan›mda yap›n›n çevresiyle aras›nda
bulunan iliflkiyi sa¤layan ve yap› ile
çevresi aras›nda bir denge sa¤layan ara
elemanlar bulunmaktad›r. Bu ara
elemanlar yeni s›n›rlar›n tan›mland›¤›
kap›lar, pencereler, merdiven kuleleri ve
aç›k alanlardaki sistemler olarak
nitelendirilmektedir. Yeniden kullan›lacak
yap›da otel ifllevinin getirece¤i
organizasyon gere¤i birimler aras›
geçiflleri kolaylaflt›rmak ve ulafl›m h›z›n›
artt›rmak için yeni dolafl›m sistemleri
uygulanmas› veya mevcut dolafl›m
sistemlerinin gelifltirilmesi yap›n›n hem
iflletme aç›s›ndan hem de fiziksel aç›dan
verimli çal›flmas› için gereklidir. Dolafl›m
sistemlerinin gelifltirilmesi veya yeni
dolafl›m sistemlerinin gereklili¤i yeni
malzemelerin ve yeni teknolojilerin
kullan›m›n› da beraberinde getirecektir.
Bu sistemler ayn› zamanda ek yap›lar›n
ba¤lant›s›n› sa¤layan veya ayr›k mekanlar›
birlefltiren sistemler olacakt›r.
b. Mekan Düzenlemeleri:
Otel olarak yeniden kullan›lacak yap›n›n
mekan düzenlemesinin otel ifllevinin
gereklerine ba¤l› verilere dayanarak
yeniden yap›lmas› kaç›n›lmazd›r. Bu
düzenleme, mekan› s›n›rlayan yüzeylerin
düzenlenmesi ile gerçekleflir. Gerek var
olan s›n›rlar› de¤erlendirerek gerekse
düfleyde ve yatayda yeni s›n›rlar
oluflturarak mekan kurgusu sa¤lan›r. Bu
Say› 15, 2013
77
Banu Apayd›n, Cengiz Eren
s›n›rlar çok parçal› de¤iflik boyutlu, farkl›
yükseklikteki bölücüler ile kot farl›l›klar›
yaratan yüzeyler, döflemeler, tavan ve
mekan örtüsü olarak tan›mlanabilir.
Ayr›ca, tafl›y›c› görevi olan kolonlar (birbiri
ard›na dizilmifl), ayd›nlatma düzeni,
döflemedeki malzeme farkl›l›klar› ile
oluflturulan s›n›rlar, donat›lar hatta
merdivenler de s›n›rlara örnek olabilir.
c. Malzeme Kullan›m› ve Teknik
Sistemler:
Yap›lar›n yeniden kullan›m›nda ön plana
ç›kan unsurlar, ça¤dafl malzeme ve
teknolojiye dayal› çözümlerdir. Mekansal
dönüflümde yap›n›n tümü üzerinde etkili
olan yeni malzeme ve yeni teknoloji
kullan›m› ça¤›n gere¤i olan bir durumdur.
Mekan›n tan›mlanmas›nda biçim,
malzeme sayesinde rolünü oynayabilir.
Malzeme ayn› zamanda, sembolik bir
anlam da tafl›r. Bir yerin görkemli ya da
mütevaz›, özel ya da genel, geçici ya da
sürekli, bitkisel ya da madensel, do¤al ya
da yapay bir kar›fl›m olup olmad›¤›n›
gösterir. Malzemeler bu yönleriyle
ça¤r›fl›m yüklüdür (Öter 1996). Günümüzde
iyi bir otel, öncelikle fiziksel konfor ve
güvenlik aç›s›ndan otomasyon ve mekanik
sistemlerin kullan›m› ile uygun fiziksel
flartlar› sa¤lamal›d›r. Ayd›nlatma,
iklimlendirme, yang›n-can güvenli¤i,
haberleflme, bina otomasyon ve bina
yönetim sistemleri gibi teknolojik
sistemler mekansal dönüflümde tasar›m›
etkileyen en önemli unsurlard›r.
Otel Olarak Yeniden Kullan›m
Ba¤lam›nda Mekansal Dönüflümler ve
Mekan Kavram›
H›z ça¤› olarak kabul edilen bu ça¤da
tüketme olgusu beraberinde mimaride
anlam ve be¤eniyi de getirmifltir. Anlam
ve be¤eninin bir deneyim haline gelen
78 Say› 15, 2013
mimarl›k üzerindeki en önemli
yans›malar›ndan biri; mimari yap›n›n
kendinden sonra gelene olanak tan›ma
esnekli¤ini göstermesi (Güzer 2000, 61),
mekan›n de¤iflken ve çok yönlü
anlamlar›na dikkat çekmesi aç›s›ndan,
‘otel yap›lar›’d›r.
Her mekan›n bir kimli¤i ve dili vard›r.
Ancak insanlar›n mekanlara olan
kavramsal yaklafl›mlar›, alg›lama ve
anlamland›rma tarzlar› mekanlar›
farkl›laflt›r›r. Bu nedenle mekan, farkl›
kullan›c›lar için çeflitlilik gösterir. Bu
noktada otellerin hedef kullan›c›lar› önem
kazan›r ve otel mekanlar› hedeflenen
kullan›c›lara göre biçimlenir.
Mekan, yaflam›n hareketi ve süreklili¤i
içinde an› yakalayan mekand›r (Ça¤lar 2002,
2). Mekana geçifl, her defas›nda bir
yolculuk kap›s›n›n araland›¤› “an” olarak
karfl›m›za ç›kmaktad›r (Ça¤lar 2002, 6).
Mekan› ve mekandaki geçiflleri ifade eden
“an”lar›n toplam›, yolculu¤u tan›mlamaktad›r. Bir kap›, pencere ve duvar gibi
s›n›rlay›c› elemanlar ya da saçak, arkad,
girifl, avlu, veranda, merdiven gibi alanlar
aras›ndaki geçifller mekan yolculu¤unun
kurgusunu oluflturmaktad›r.
‘Yol; içinden ya da üstünden herhangi
bir fleyin akt›¤› yer’dir’ ifadesinde
mekan›n kendisi yer almaktad›r. Yolcu
ise yoldaki olarak görülmektedir.
Yolculuk; bu kavramlar bütününde
zincirin son halkas›n› oluflturan tan›md›r.
Yolculuk; zaman ve mekan›n akmas›;
belki ard› ard›na belki ayr›k akmas›d›r
(Ça¤lar 2002, 6).
Otel giriflinden itibaren yolcu olarak
nitelendirdi¤imiz otel müflterisinin
serüveni bafllar. Otel müflterisine, girifl
kap›s›ndan ana mekana kadar olan
Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden Kullan›m Ba¤lam›nda Mekansal Dönüflümlerinin Analizi: “Four Seasons Oteli-Sultanahmet Cezaevi”
Örne¤i
yolculu¤unda otel mekanlar› hakk›ndaki
ilk etkiyi, cephenin karakteri ve girifl
kap›s› verir. Ana mekan ise müflterinin
otel hakk›ndaki izlenimini netlefltirir.
“Mekanlar›n tasar›m›nda, ana (major)
mekanlar, ikincil (minor) mekanlar, geçifl
(transition) mekanlar›n› kapsayan hiyerarflik
bir sistem oluflur. Ana mekanlar›n tasar›m
özellikleri tasar›ma hakim olur. ‹kincil
mekanlar ço¤u özelliklerini ana
mekanlardan al›rlar. Geçifl mekanlar› ise
tüm tasar›m› bir arada tutan
yap›flt›r›c›d›r”(Özyörük 1995, 63). “Hem
ay›r›m› hem ba¤lant›y›, hem farkl›l›¤›
hem geçifli, hem süreklili¤i hem
kesintiyi, hem s›n›r› hem de girifli
sa¤larlar” (Perinçek 2003, 35).
Ana mekanlar, otelin genel tasar›m
kimli¤ini yans›tt›¤› için, müflteriler
üzerinde en etkili alanlar ve ayn› zamanda
otelin prestij mekanlar›d›r. Bu mekanlar
ifllevsel ve sembolik bilginin ötesinde,
farkl› alan ve seviyeler aras›nda görsel
ba¤lar sa¤larlar.
Bir otelin ana mekanlar› ayn› zamanda
geçifl mekanlar› olabilmektedir. Müflteriyi
resepsiyona, katlara, restorana ve di¤er
mekanlara yönlendiren mekan› ana mekan
olarak ifade etmek yanl›fl olmayacakt›r.
Çünkü, bu mekanlar sadece da¤›l›m ve
yönlenme mekan› de¤il, ayn› zamanda
sosyal ve genel kullan›m mekanlar›d›r.
Müflteri bir otele girdi¤inde öncelikle ana
mekan ile karfl›lanmaktad›r. Daha sonra
gitmek istedi¤i yere yönlenmektedir. Bu
anlamda nereye gitmek istedi¤ine karar
verdi¤i, otel hakk›nda genel bir fikre sahip
oldu¤u, kullan›m aç›s›ndan ve binan›n
içinin ifllevi ile ilgili bilgiler verilen k›sa
yolculu¤unda, bir soluk ald›¤› “an” olan
mekand›r. Bu nedenle otelin ana
mekanlar› olarak nitelendirdi¤imiz bu
mekanlar otelin tasar›m kimli¤ini yans›tan
müflteriler üzerinde en etkili mekanlard›r.
Bu mekanlar genifl aç›kl›klar, girifl
lobileri ve atriyumlar olarak
örneklendirilebilmektedir.
Otele giriflle bafllayan yolculuk ana
mekanda k›sa bir solukla devam
etmektedir. Ana mekanda ilk yönlenilen
alan genelde resepsiyon alan›d›r.
Resepsiyon, otelin beyni olarak kabul
edilen yönetim mekanlar› yani ofisler,
otelin kalbi olarak kabul edilen lobi ile
iliflki içerisindedir. Bir otelin hem iflletme
açs›ndan hem de mimari tasar›m aç›s›ndan
baflar›s› resepsiyon, ofis ve lobi
mekanlar›n›n entegrasyonu ile do¤ru
orant›l›d›r. Bu nedenle otel mekanlar›
aras›nda süreklilik olmal›d›r. Sözü edilen
süreklilik biçim, renk, doku ile
sa¤lanabilir.
Otel Olarak Yeniden Kullan›m Örnekleri
ve De¤erlendirmeleri
Bu çal›flmada, otel olarak yeniden
kullan›m ba¤lam›nda mekansal
dönüflümlerle ilgili de¤erlendirme
yap›labilecek örnek yap› olarak dünya
literatürüne geçmifl olan Sultanahmet
Cezaevi bugünkü ad›yla Four Seasons
Oteli ele al›nm›flt›r.
Seçilen örnek yap› irdelenirken önceki
bölümlerde yapm›fl oldu¤umuz
araflt›rmalar›n yard›m›yla izlenecek
yöntem için afla¤›daki kriterlere göre
de¤erlendirme yap›lm›flt›r.
Yap›n›n Tarihçesi ve Yap› Hakk›nda
Genel Bilgi:
Mevcut yap›n›n tan›mlanmas› yani yap›m
y›l›, yap›m amac›, bugünkü durumu,
binaya önceden önerilmifl ve uygulanm›fl
ifllevler, k›saca binan›n özet haline
getirilmifl cetvelinin oluflturulmas›
Say› 15, 2013
79
Banu Apayd›n, Cengiz Eren
Yap›n›n Otel ‹fllevine Uygunlu¤unun
Denetlenmesi:
Yap› niteliklerinin belirlenmesi k›saca
mekân analizi, mimari kimli¤i, yap›m
teknikleri, form ve malzeme özellikleri
dikkate al›narak yap›ya verilen ifllevin
uygunlu¤unun de¤erlendirilmesi.
Yap›n›n Mekansal Dönüflümü ile ‹lgili
De¤erlendirme Sonuçlar›:
Yap›lan bu çal›flmay› uygun bir ba¤lama
oturtmak için otel olarak yeniden
kullan›mda mekansal oluflumlar›n alg›sal
(fiziksel elemanlar›n zaman içinde ard›fl›k olarak
deneyimlenmesi yoluyla duyusal alg›lama ve tan›ma)
(Ching 2004, XI)
ve kavramsal (binan›n
elemanlar› ve sistemleri aras›ndaki düzenli ya da
düzensiz iliflkilerin kavranmas› ve uyand›rd›klar›
anlamlara karfl›l›k verilmesi) (Ching 2004, XI)
ba¤lamda mekana yaklaflma ve uzaklaflma,
girifl ve ç›k›fl, mekanlar›n düzeni boyunca
hareket, mekanlar›n ifllerli¤i ve içlerindeki
eylemler, tasar›m kimli¤i, mekanlar aras›
süreklili¤i (biçim, renk, doku aç›s›ndan), mekan
tasar›m›n›n geliflimi, ›fl›¤›n, rengin,
dokunun, manzaran›n ve sesin nitelikleri,
mekan›n imgeleri, örüntüleri ve iflaretleri
hakk›nda genel bir bak›fl sunulmufltur.
Seçilen örnek yap›n›n mekan analizini
yaparken yap›lar›n otel olarak yeniden
kullan›mlar›n› mekansal ba¤lamda, en
do¤ru flekilde anlayabilmek için izlenecek
yöntem fiekil 2’de gösterilmektedir.
Four Seasons Oteli-Sultanahmet Cezaevi
1. Yap›n›n Tarihçesi ve Yap› Hakk›nda
Genel Bilgi
Yap›, Eminönü ilçesinin Sultanahmet
semtinde Ayasofya müzesi, Sultanahmet
Camisi, Mimar Sinan Haseki Hamam›
(Ayasofya Hamam›), Padiflah Türbeleri gibi
tafl›nmaz kültür varl›klar› s›n›f›na giren
yap›larla ayn› çevrede bulunmaktad›r
(Resim 1).
80 Say› 15, 2013
fiekil: 2
Sultanahmet Cezaevi; ‹stanbul’da ça¤dafl
anlamda yap›lm›fl ilk hapishane binas›d›r.
Giriflin üzerinde yer alan “Dersaadet
Cinayet Tevfikhanesi 1337” fleklindeki
kitabede belirtilen tarihe göre 1918/1919
Resim: 1
Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden Kullan›m Ba¤lam›nda Mekansal Dönüflümlerinin Analizi: “Four Seasons Oteli-Sultanahmet Cezaevi”
Örne¤i
fiekil: 2
Uygulanacak saha
çal›flmas›n›n flematik özeti
(Bu flema, “Mimarl›k, Biçim,
Mekan ve Düzen”, “Building
Type Basics For Hospitality
Facilities”, “Building
Maintenance and
Preservation” adl› kaynaklar
ve tez dan›flman›m Prof.
Cengiz Eren’in verdi¤i bilgiler
temel al›narak
haz›rlanm›flt›r).
Resim: 1
Four Seasons Oteli’nin
genel görünümü
(Özüekren 1997, 93)
Resim: 2
Cezaevi binas› ilk olarak
Meclis’i Mebusan olarak
aç›lm›fl, (Özüekren 1997, 93)
y›l›nda yap›lm›flt›r. Binan›n mimar›
kesin olarak bilinmemekle beraber kimi
metinlerde Mimar Kemalleddin Bey’in
baz›lar›nda da Mimar Vedat Tek’in
adlar›ndan söz edilmektedir. Ancak,
dönemsel bir tak›m benzerlikler
nedeniyle an›lmakta olup kesin bir
belgeye rastlanmam›flt›r (Özkan 2002, 55).
Tarihte, Bizans ‹mparatorlu¤u’nun
baflkenti olan Byzantion’in ilk saray
kompleksi s›n›rlar› içinde yer alan ayr›ca
literatürde, “‹mparator Evi”, “Büyük
Saray” gibi isimlerle an›lan bu yap›,
Daphane, Mgnaura ve Khalke gibi eklerle
büyüyerek genifl bir alana yay›lm›flt›r.
Resim: 2
Resim: 4
Resim: 3
Resim: 3
Sondaj çal›flmalar›
sonras›nda antik
kal›nt›lar a盤a
ç›kar›lm›flt›r
(Özüekren 1997, 95).
Resim: 4
Gözetleme Kulesi’nin
pencere ve kap›lar›
örülerek kullan›m
d›fl› tutulmufltur
(Özüekren 1997, 93).
“Uzun y›llar bak›ms›z b›rak›lan ve hatta
baz› yap› bileflenlerinin sökülerek baflka
yap›larda kullan›ld›¤› Büyük Saray,
1400’lü y›llarda bir harabe haline
dönüflmüfltür. fiehrin, 1453’te Türkler
taraf›ndan fethinde ise çeflitli yay›nlarda
Büyük Saray kompleksi’nin bir
bölümünün kullan›ld›¤›, 19. yüzy›l›n
bafllar›nda ortadan kalkt›¤›n›
belirtmektedir. Türk yönetimi alt›nda
1845 y›l›nda -an›lan parsel üzerindeDarülfünun binas› inflaat›na bafllanm›fl ve
bina, ilk olarak, 1877’de Meclis’i
Mebusan olarak aç›lm›flt›r.
Bir süre sonra Adliye Nezareti’ne ve
son olarak Adliye Saray›’na dönüfltürülen
bina, Aral›k 1933’te yanm›flt›r”
(Özüekren 1997, 95) (Resim 2).
1970’lere kadar cezaevi olarak kullan›lan
yap›n›n içinde 1935’lerde yap›lan
kaz›larda büyük bir avlu ak›nt›s› ile onu
bezeyen döfleme mozai¤i bulunmufl ve
daha sonralar› buras› Mozaik Müzesi
olarak hizmete aç›lm›flt›r. 1991 y›l›nda
Sultanahmet Turizm A.fi. ile Turizm
Bakanl›¤› aras›nda yap›lan ön
sözleflmenin yap›lmas›n›n ard›ndan
rölöve çal›flmalar›na bafllanm›flt›r.
Rölöve ve restitüsyon projeleri ertesinde
An›tlar Yüksek Kurulu’nun ‘d›fl çeperleri
korunarak içeride istenilen de¤iflikliklerin
yap›labilece¤i’ karar› do¤rultusunda
31.12.1992 tarihinde yap›m izni al›nm›flt›r
(Tafldemir 2005, 75).
Otelin projesi, mimar Yalç›n Özüerken
taraf›ndan haz›rlanm›flt›r. Ancak, Four
Seasons Otel ‹flletmesi’yle anlafl›lmas›
sonucu otel iflletmesinin
standartlar›na göre de¤iflikliklerin
yap›lmas› gerekmifltir. Otelin iç mimari
projeleri Metex Design Group, Sinan
Kafadar taraf›ndan, statik projeleri Yap›
Teknik Ltd. fiti. ve Prof. Dr. Kaya Özgen
taraf›ndan, tesisat projeleri Çilingiro¤lu
Ltd. fiti. taraf›ndan, elektrik projeleri
Elsan, peyzaj tasar›m› da DS Mimarl›k
taraf›ndan yap›lm›flt›r.
1980’li y›llara kadar cezaevi olarak
hizmet veren bu yap› grubu neo-klasik
tarzda tasarlanm›flt›r. Sultanahmet
Cezaevi’nin yeniden ifllevlendirilmesiyle
Four Seasons Oteli 1996’da hizmete
girmifltir. Otel ifllevi verilme karar› ile
yap›lan çal›flmalar sonucu yap›n›n özgün
Say› 15, 2013
81
Banu Apayd›n, Cengiz Eren
durumundan çok fley kaybetti¤i
belirlenmifltir (Resim 3-4).
2. Yap›n›n Otel ‹fllevine Uygunlu¤unun
Denetlenmesi
Yap›, tarihi yar›madada, Roma, Bizans,
Osmanl› ve Türk etkilerinin bulundu¤u,
adeta bir uygarl›k befli¤i olan bölgede yer
almaktad›r. Bu nedenle ve di¤er tarihi
alanlara yak›nl›¤› aç›s›ndan yap› stratejik
bir konumda bulunmaktad›r. Yap›n›n ilgi
çekici tarihi öyküsü de stratejik bu
konuma eklenince turizm aç›s›ndan cazip
hale gelmifltir.
Otel konumu bak›m›ndan Sultanahmet
semtinde tarihi ve kültürel yerlere yak›n
bir turizm merkezidir. Buna göre
de¤erlendirildi¤inde yap›n›n otel olarak
yeniden kullan›m›n›n konum açs›ndan
uygun oldu¤u görülmektedir. Ayr›ca
otelin bulundu¤u bölge itibariyle otele
hava, deniz ve demiryolu ba¤lant›lar› ile
ulafl›m avantaj› bulunmaktad›r. Ancak,
tüm bunlar›n yan›nda otele ait bir
otopark›n olmamas› konum aç›s›ndan
olumsuzluk yaratmaktad›r.
Hapishaneden kalan mevcut kabuk ve
hapishane kullan›m›n›n izlerini tafl›yan
çevre ile otele dönüfltürülen yap› yeni bir
kimlik yaratm›flt›r. Turizmin giderek
öncelikli tüketim malzemesi haline gelen
kimlik kavram›, tarihi ve mimari özelli¤i
olan yap›larda öne ç›kt›¤› için müflteriler
için özel bir tercih nedeni haline
gelmektedir. Bu durum ‘Deluxe’
standartta bir otel olarak hizmet veren
iflletme aç›s›ndan avantaj sa¤lamaktad›r.
Ancak bu tip otellerde daha kazançl›
olmas› için yer almas› gereken al›flverifl
birimleri gibi birimler ve kamuya yönelik
servis bölümleri bulunmamaktad›r. Otelde
toplam 203 personel çal›flmaktad›r. 65
odal› bir otel için bu say› oldukça fazla
82 Say› 15, 2013
görünmektedir. Ancak bu durum otelin
Four Seasons oteller zincirine ba¤l›
olmas›n›n bir gere¤idir.
Cezaevinin otele dönüfltürülme sürecinden
önce An›tlar Yüksek Kurulu’nca
1967 y›l›ndan itibaren çeflitli kullan›m
önerileri için alm›fl oldu¤u kararlar
do¤rultusunda d›fl cephesi ayn› kalmak
flart› ile içeride uygun de¤iflikliklerin
yap›lmas›na izin verilmifltir. Bu
do¤rultuda de¤erlendirildi¤inde yap›lm›fl
olan dönemin üslup, malzeme ve
teknolojik özelliklerini tafl›yan bölümlerin
y›k›lmadan kullan›m›, niteliksiz eklerin
temizlenmesi, yap›n›n güçlendirilmesi,
gerekli teknik ve donan›m›n haz›rlanmas›
dönüflüm öncesinde dikkate al›nan konular
olmufltur.
Tafl›y›c› sistem aç›s›ndan tarihi yap›
niteli¤inde olmas›ndan dolay› çeflitli
s›n›rland›rmalar olmas› kaç›n›lmazd›r.
Ancak y›¤ma sistem ile infla edilmifl olan
cezaevinin tekrar eden hücre tipinden
dolay› tafl›y›c› sisteminin odalar teflkiline
uygunlu¤u otel olarak yeniden kullan›mda
kolayl›k sa¤lam›flt›r.
Hücrelerinin oran ve ölçüleri, ‘ko¤ufl’
ünitesinin ‘hücre’ boyutuna getirilmesine
ve her hücreye bir banyo eklenerek, oda
birimine dönüfltürülmesine olanak
sa¤lam›flt›r. Ancak her odaya banyo
eklenmesinde ortaya ç›kacak yük
art›m›ndan dolay› orijinal volta döflemeler
betonarme döflemeyle de¤ifltirilmifltir
(Resim 5).
Her iki yap›n›n sirkülasyon ve kullan›m
alanlar›n›n da birbirine uygunlu¤u
bulunmaktad›r. Her iki kullan›mda da
hücre/oda, uzun koridor, servis alanlar› ve
toplanma alanlar›na gereksinim
duyulmaktad›r. Bu bak›mdan kütlesel
fiekil: 3
Four Seasons Oteli tüp geçitlerin
göründü¤ü kesitlerden biri
(Özüekren 1997, 97)
Resim: 5
Four Seasons Oteli’nin tekrar
eden pencere düzeni
(Apayd›n 2006)
Resim: 6
Four Seasons Oteli-eklenen tüp
geçitlerden görünüm
(Apayd›n 2006)
Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden Kullan›m Ba¤lam›nda Mekansal Dönüflümlerinin Analizi: “Four Seasons Oteli-Sultanahmet Cezaevi”
Örne¤i
da¤›n›k bir sirkülasyona sahiptir.
Otelde toplam 65 oda bulunmaktad›r.
Bunlar›n 16 tanesi standart oda, 16 tanesi
superior oda, 22 tanesi deluxe oda,
7 tanesi bir odal› süit, 2 tanesi deluxe suit,
2 tanesi presidential suittir. Odalar 42 ile
120 m2 aras›nda de¤iflmektedir. Odalar,
5 y›ld›zl› otel odas› standartlar›ndad›r.
2T
Amaçlanan otelin türüne ve s›n›f›na
göre otel bölümlerinin düzenlenmesi için
gerekli olan mekansal de¤ifliklikleri,
mimari tasar›m› üstlenen Yalç›n
Özüekren flu flekilde özetlemifltir:
Resim: 5
“Oda büyüklüklerindeki art›fl istemi
A blokta, mevcut ana akslar›n terk
edilerek, koridor daralmas› ile çözülmeye
çal›fl›l›rken, oda say›s›n›n maksimize
edilme istemi, B-C ve D bloklar›n zemin
kat› d›fl›ndaki katlar›na da oda
yerlefltirmeyi gerektirmifltir. Ayn›
kattaki tüm yatak odalar›n›n ayn› kotta
olma zorunlulu¤unun yan› s›ra, ancak
resepsiyondan geçilerek ulafl›labilme
koflulu, özgün döfleme kotlar›n›n
de¤ifliminin yan› s›ra, B-C ve C-D
bloklar aras›ndaki tüp geçitlerin
Resim: 6
fiekil: 3
yerleflimi ve kat yerleflimi aç›s›ndan
iki kullan›m da birbiriyle örtüflmektedir.
Ancak, yap›n›n baz› yerlerde birbirinden
kopuk olmas› nedeniyle mevcut
merdivenlerle yenieklenen merdiven
ve asansörlerin belli bir çekirdekte yer
almamas› nedeniyle yap› oldukça
eklenmesine neden olmufltur. Böylesine
radikal de¤ifliklikler beraberinde, tesisat
geçiflleri-asma tavan–pencere
iliflkilerinden, parapet yüksekliklerinin
dengelenmesine kadar bir dizi detay
sorununu da beraberinde getirmifltir.”
(fiekil 3) (Resim 6).
Say› 15, 2013
83
Banu Apayd›n, Cengiz Eren
Otel girifli ile ayn› kotta olmak kayd›yla,
restoran ve mutfa¤›n avluda yer alma
istemi, uzun u¤rafllar sonucunda avlunun
tamamen doldurulmas› ile olas› oldu¤u
kan›tlanarak, sadece restoran kitlesinin
avluda yer almas›, mutfa¤›n ise alta
al›nmas› ile karfl›lanabilmifltir. Bu
kapsamda, restoran ve balo salonunun,
avlu alt›nda yer almas› ve avlu üzerinde,
tek ö¤e olarak kalan ›fl›kl›¤›n, bu iki
hacmin ortak holünü ayd›nlatmas›
yönündeki çal›flmalar, ne yaz›k ki
restoran›n “çal›flmayaca¤›” sav›yla
reddedilmifltir. Böylece, gerek boyutu ve
formu, gerekse aksiyal yerleflimi ile avlu
bütünlü¤ünün korunmas›na yönelik
saydam piramidal ›fl›kl›k, yerini, opak
çat›l›, a¤›r ve yersiz bir kitleye terk etmek
zorunda kalm›flt›r. Bu kitle ile bütünlü¤ü
zaten yeterince bozulmufl olan avlu, bu
mekan›n aç›ktaki uzant›lar› ile
büyümesinin yan› s›ra, artan k›sm›n,
peyzaj de¤erlenmesindeki çizgisel ö¤eler
ve kaplama malzemelerindeki çeflitlili¤in
de katk›s› ile parçalanm›fl ve
koridorlaflm›flt›r (Özüekren 1997, 104) (Resim 7).
Resim: 8
Görüldü¤ü üzere yap›n›n otel olarak
yeniden kullan›m› ilk bak›flta ifllevsel
olarak uygun olmas›na ra¤men kapsaml›
bir mekansal de¤iflikli¤i beraberinde
getirmifltir. Tüm bu mekansal de¤ifliklikler
otelin türü ve s›n›f›na göre düflünülmüfl
olup An›tlar Yüksek Kurulu ile Kültür
Tabiat Varl›klar› Bölge Koruma Kurulu
kararlar›na ba¤l› olarak yap›lm›flt›r.
Yap›n›n Mekansal Dönüflümü ile ‹lgili
De¤erlendirme Sonuçlar›
1. Four Seasons Otel Mekansal
Dönüflüm Tasar›m›
Girifli ara bir sokakta bulunan Four
Seasons Otel’e yaklafl›rken yap› rengi,
formu ve odalar teflkiline uygun pencere
düzeniyle hemen alg›lanmaktad›r (Resim 8).
84 Say› 15, 2013
Otele girildi¤inde ana mekan olarak
görkemli girifl holü ve bu hole ba¤l› lobi
mekanlar› sizi karfl›lamaktad›r. Ana mekan
burada di¤er mekanlara da¤›l›m› sa¤layan
geçifl mekan› olarak kullan›lmaktad›r. Bu
girifl holünden düz devam edildi¤inde
avluya ç›k›lmaktad›r (Resim 9).
Giriflle ana mekan aras›nda görsel ve
mekansal bir süreklilik bulunmaktad›r.
Otelin tarihi öyküsü yap›n›n cephesinden
girifline, giriflinden ana mekan›na kadar
hissedilmektedir. Ana girifl haricinde
bavul girifli, servis girifli ve personel girifli
olmak üzere üç ayr› girifl daha
bulunmaktad›r.
Bahsedilen girifl holünün sol taraf›nda
yer alan consierge mekana ilk girildi¤inde
Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden Kullan›m Ba¤lam›nda Mekansal Dönüflümlerinin Analizi: “Four Seasons Oteli-Sultanahmet Cezaevi”
Örne¤i
Resim: 9
Resim: 8
Four Seasons Oteli’nin
ana girifl kap›s›
(Apayd›n 2006)
Resim: 9
Avluya ç›kan girifl
(Apayd›n 2006)
Resim: 10
Four Seasons Oteli
resepsiyon bankosu
(Apayd›n 2006)
Resim: 11
Cafe-lounge
(Apayd›n 2006)
Resim: 12
Lobiden bir bölüm
(Apayd›n 2006)
Resim: 10
Resim: 11
Resim: 12
hemen alg›lanmamaktad›r. Holün
solundan devam edildi¤inde koridor
sonunda resepsiyon bankosu yer
almaktad›r (Resim 10).
sürecinde orijinal yap›ya ayr›k külteleri
ba¤lamak için bir tak›m ekler yap›ld›¤›
gözlemlenmektedir. Bu sirkülasyon
ö¤eleri ça¤dafl malzeme ve strüktürü ile
ön plana ç›kmaktad›r. Amaç cam ve çelik
konstrüksiyon ile mevcut yap›ya
uygulanan eklerin görsel olarak vurgulanmas›d›r. Bu ekler; yatayda katlar› birbirine
ba¤lamak için yap›lan tüp geçitler, otel
restoran› için avluda tasarlanan cam
strüktürün ana yap›ya ba¤lanmas› için
geçifl mekan› ve balo-toplant› salonlar› ile
Holün sa¤ taraf›ndan ilerlendi¤inde
cafe-lounge ve restorana ulafl›lmaktad›r
(Resim 11). Lobi oturma alan›, mekansal
aç›dan bak›ld›¤›nda standartlar›n alt›nda
kalmaktad›r (Resim 12).
Sirkülasyon aç›s›ndan mekansal
oluflumlara bakt›¤›m›zda yeniden kullan›m
Say› 15, 2013
85
Banu Apayd›n, Cengiz Eren
servis mekanlar›n›n ba¤lant›s›n› sa¤layan
fleffaf bir geçifl mekan› fleklinde
çözümlenmifltir.
Mevcut yatay ve düfley sirkülasyonlarda
ise baz› de¤ifliklikler yap›lm›flt›r. Yap›ya,
katlar aras›nda çal›flan üç adet müflteri
asansörü, bir müflteri merdiveni ve bir
servis merdiveni eklenmifltir. Toplamda
otelde müflterilerin kulland›¤› üç farkl›
yerde merdiven, bir servis merdiveni ve
yönetim mekanlar› aras›nda yer alan
merdiven, üç müflteri asansörü, befl adet
servis asansörü bulunmaktad›r. Ayr›ca,
mevcut yap›lar›n ba¤lant› noktalar›nda kot
farklar›n› ortadan kald›rmak amac›yla
yap›lm›fl bir-iki basamakla çözülmüfl
merdivenler de bulunmaktad›r. Tüm bu
çözümlere ra¤men sirkülasyon a¤› da¤›n›k
görünmektedir.
Yap›da mekansal oluflumlar
gözlemlendi¤inde hapishane ifllevi ile
otel ifllevinin kullan›mlar›n›n birbiriyle
örtüfltü¤ü görülmektedir. Her iki ifllevin
mekansal oluflumunda hücre tipi odalar,
uzun koridorlar ve ortak kullan›m alanlar›
bulunmaktad›r. Bu anlamda mevcut
mekanlar oldu¤u gibi kullan›lm›flt›r.
Bunun yan› s›ra otel iflleyiflinin gere¤i
bodrum kata yerlefltirilmifl servis
mekanlar›, gerekli yerlere eklenen
sirkülasyon alanlar› ve avluya yap›lan
restoran gibi yeni mekansal oluflumlar da
bulunmaktad›r.
Bir zamanlar mahkumlar›n volta att›¤›
alan olarak kullan›lan otel avlusunda yer
alan ana restoran avlunun odak noktas›d›r.
Bahçe düzeni ve sirkülasyon alan›, cam
malzemesi ve çelik konstrüksiyonuyla
dikkati çeken restorana göre
biçimlenmifltir.
Oda mekanlar› ve tasar›mlar› odadan
odaya baflkalaflmaktad›r. Baz›lar› köfle
86 Say› 15, 2013
odalard›r ve tüm cepheleri pencerelidir.
Baz›lar› ara katl› ve baz›lar› da dublex
olarak flekillenmifltir. Bu nedenle her oda
farkl› bir çözüm gerektirmifltir. Her
birinde hedeflenen tasar›m ilkesi
korunmufltur. Odalarda uyuma, dinlenme,
çal›flma, giyinme fonksiyonlar› uygun oda
da¤›l›m›n› sa¤lamaktad›r.
Otel odalar›ndan detayl› gözlem yap›lan
305 no’lu oda ara katl› bir odad›r. Eskiden
hapishane müdürünün çal›flma odas› olan
mekanda da otelin geneline hakim olan
tasar›m anlay›fl›n›n devam etti¤i
gözlenmektedir (Resim 13).
Odalarda ahflap iflçilikleri, dövme demir
iflçilikleri ön plana ç›kmaktad›r. Hatta
›slak hacimde dahi bu yönde bir yaklafl›m
sergilenmifltir. Ayr›ca kumafllarda Türk
motifleri göze çarpmaktad›r. Hedeflenen
Türk ruhunu yans›tma hissi
alg›lanmaktad›r.
2. Four Seasons Otel Yeniden Kullan›m
Projesinde Gözlenen Tasar›m ‹lkeleri
Yap›n›n mimari, politik ve kültürel aç›dan
da farkl› anlamlar tafl›mas› otel olarak
yeniden kullan›ma tepkileri do¤urmufltur.
Resim: 13
305 No’lu odan›n asma kat›nda
yatma bölümü
(Apayd›n Bafla 2006)
Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden Kullan›m Ba¤lam›nda Mekansal Dönüflümlerinin Analizi: “Four Seasons Oteli-Sultanahmet Cezaevi”
Örne¤i
Baz› merciler yap›n›n müze olarak
kullan›m›n›n baz›lar› ise daha çok kamuya
aç›k bir kullan›m›n daha do¤ru olaca¤›n›
savunmufltur. ‹dealist bir yaklafl›m
aç›s›ndan bakt›¤›m›zda kamuya aç›k bir
alan olarak kullan›m› daha do¤ru olmas›na
ra¤men, eski eserleri kurtarma bilincinin
oluflmas› aç›s›ndan otel olarak yeniden
kullan›m›n› olumlu bir sonuç olarak
de¤erlendirmek mümkündür.
Cezaevinin lüks bir otel olarak yeniden
kullan›m›, yap›n›n fiziksel ve sosyal
dokusunu esasl› bir biçimde de¤ifltirmifltir.
Dönüflümün tarihsel aç›dan duyars›z
oldu¤u görüfllerine karfl›n otel olarak
kullan›m›n ‹stanbul’un genel koruma
planlanmas› ve kompleksin karmafl›k
program›na ra¤men, bina s›n›rlar›ndan
taflmaks›z›n ifllerli¤inin çözülerek tek
yap› ölçe¤inde korunmas› aç›s›ndan
baflar›l› bir dönüflüm projesi olarak
nitelendirilmektedir.
Kavram olarak farkl› olmas›na ra¤men
cezaevi ve otel yap›lar› mekansal
örüntüler aç›s›ndan benzerlik
göstermektedir. Yerel bir gazetenin
ifade etti¤i biçimde: “Sultanahmet
flimdi hapishane mekan›nda gönüllüleri
bar›nd›rmaktad›r.” Gözetleme
mekanizmas› da otelde tersine dönmüfltür.
‘‹çeridekilerin d›flar› ç›kmas›na izin
vermemek’, otelde ‘d›flar›dakileri içeri
almama’ya dönüflmüfltür
(Hac›saliho¤lu 2006, 7).
Sultanahmet Cezaevi’nin Four Seasons
Oteli olarak yeniden kullan›m projesinde
kimlik tan›mlamas› yap›l›rken Türk
tarihini ve geleneklerini yans›tan, bunun
yan› s›ra insanlara içinde bulunduklar›
yerin tarihi öyküsünü hissettiren bir
tasar›m anlay›fl› ortaya konmufltur.
Yap›n›n yeniden kullan›m sürecinde
kullan›lan tüm malzemeler (yerdeki mermerler, dolaplardaki ahflaplar ve dövme demirler)
yerlidir. Duvarlarda Osmanl› Saraylar›nda
eski sanatkarlar›n uygulad›¤› spatula ile
yap›lm›fl boyama tekni¤inin ayn›s›
görülmektedir. Koridorlarda ve baz›
döflenmifl yüzeylerde Türk geometrik
motifleri kullan›lm›flt›r. Tasar›mc›,
Türklerin göçebe olmas›ndan dolay›
Türklere özgü geçmiflten gelen hemen
hemen hiç mobilya olmad›¤›n› iflaret
etmifltir. O nedenle mobilyalar›n
mini-mumda tutuldu¤unu ve kolay
bulunamayan mobilyalar› yurtd›fl›ndan
getirdiklerini belirtmifltir. Sonuç olarak;
lobi, oturma odas›, bar ve restoran
mekanlar›nda uluslararas› bir uyum
sa¤lanm›flt›r. Ço¤u mobilya Amerikan
yap›m›, baz› lambalar Frans›z mal›d›r.
Otelin tasar›m anlay›fllar›ndan biri de
müflterilerin nerede oldu¤unun fark›nda
olmas›n› sa¤lamakt›r. Örne¤in
mahkumlar›n an›lar›n› kaz›d›¤› mevcut
kolonlar›n oldu¤u gibi korunmas›,
zeminde yer yer orijinal döflemelerin
kullan›lmas› ve orijinal duvarlar›n cam
vitrinler içerisinde sergilenmesi bu
mekanlar›n yaflanm›fll›klar›n› ortaya
koymaktad›r.
Sonuç
Özelikle ülkemizdeki mevcut yap›
sto¤u ve turizmin geliflimi sonucu artan
yatak gereksinimi ile yeniden kullan›m
ve otel kavram› bir araya gelmektedir.
‹flte bu noktada yeniden kullan›m
ba¤lam›nda yap›lara otel ifllevinin
verilmesi ile ilgili dönüflüm sürecinin
analiz edilerek mekansal oluflumlar›n
kimlik aray›fl›na cevap veren özgün
öneriler getirecek olan bir
çal›flmaya ihtiyaç duyuldu¤u
gözlemlenmifltir.
Say› 15, 2013
87
Banu Apayd›n, Cengiz Eren
Mekansal dönüflümle mekan›n yeniden
tasarlanmas› olgusu söz konusu oldu¤unda
bahsedilen gerekli hususlar›n saptanmas›
için çal›flmam›zda genel tasar›m ilkeleri
do¤rultusunda analitik bir sistem
oluflturulmufltur.
Belirlenen yöntem üzerinden yap›lan
gözlemlerin de¤erlendirmelerine göre otel
olarak yeniden kullan›lan yap›lar›n
mekansal oluflumlar›nda flu sonuçlara
var›lm›flt›r;
Mekansal oluflumu etkileyen en önemli
faktörlerden biri yap›n›n d›fl boyutlar›,
di¤eri de yap›n›n cephesidir.
● Otel odas› yeniden kullan›m için seçilen
yap›n›n uygun olup olmad›¤›n› belirleyen
ana etkenlerden biridir.
● Otel yap›lar›n›n mekansal oluflumlar›nda
oda teflkiline uygunluk aç›s›ndan yap› birbirini tekrar eden tafl›y›c› sistem ve
pencere düzenine sahip olmal›d›r.
● Otel mekanlar›n›n belirli periyotlarda
yenilendi¤ini göz önünde bulundurursak
otel yap›lar›n›n kendi içinde esnek
mekanlar yaratmas› gerekmektedir.
● Mekansal dönüflümlerde yaflanan
de¤iflimler yeni çözüm ve aray›fllar›
beraberinde getirmektedir. Bu noktada
enstalasyon olgusu ile deneysel tasar›mlar
yapma felsefesi ön plana ç›km›flt›r.
● Mekansal oluflumlarda otel için daha
fazla alan gereksiniminde yap›ya asma kat
gibi strüktürel sistemler eklenmektedir.
● Mekanlar aras› ulafl›m› sa¤lamak için
gerekli görüldü¤ünde yatayda ve düfleyde,
yap›ya dolafl›m sistemleri eklenmektedir.
● E¤er otelin, mekansal organizasyonu
gere¤i alan ihtiyac› mevcut s›n›rlar içinde
halledilemezse kütlesel eklerle çözüm
yoluna gidilmektedir.
● Yeniden kullan›m ba¤lam›nda otel
yap›lar›n›n mekansal özelliklerini ortaya
koyan mekan›n, ço¤unlukla içle d›fl
●
88 Say› 15, 2013
aras›nda ve di¤er yard›mc› birimlerle ba¤
oluflturan lobi, resepsiyon, girifl holü gibi
birimlerin yer ald›¤› ana mekan oldu¤u
saptanm›flt›r.
● Dönüflümlerde tüm mekansal oluflumlar
günün konfor flartlar›n› sa¤layan
teknolojik aç›dan donan›ml› biçimde
gerçeklefltirilmektedir.
● Genel tasar›m ilkeleri için geçerli olan
de¤erlendirme kurallar› otel olarak
yeniden kullan›m için de geçerlidir.
● Mekansal oluflumlarda karfl›lafl›lan en
önemli sorunun dolafl›m sistemleri ile
ilgili oldu¤u saptanm›flt›r.
● Oda boyutlar›n›n strüktürel sistemden
ötürü standartlar›n d›fl›nda oldu¤u
saptanm›flt›r.
● Özellikle tarihi de¤eri olan yap›lar›n
dönüflümlerinde orijinal yap› bir arka plan
gibi kullan›lmaktad›r.
Ayr›ca, çal›flmada Sultanahmet Cezaevi
örne¤i üzerinden yap›lan gözlemlerin
de¤erlendirmelerine göre otel olarak
yeniden kullan›lan yap›n›n mekansal
oluflumlar›n› ve öznel mekansal
analizlerini özetleyecek olursak;
Tarihi bir yap› olan eski hapishane
yap›s›n›n otele dönüflümünde mekansal
oluflumlar için belirlenen hedef; mevcut
yap›n›n getirdi¤i k›s›tlarla (5 y›ld›zl› otel için
gerekli standartlar› sa¤lamas›na yönelik baz›
oldu¤u gibi
kullanarak, yap›n›n özelliklerini
yans›tacak bir tasar›m anlay›fl› ortaya
koymak olmufltur. Bununla birlikte
müflterilerin hem kentsel aç›dan hem de
tarihsel aç›dan nerede olduklar›n› fark
edecekleri bir mekan yaratma fikri
benimsenmifltir. Bu do¤rultuda Türk
etkileri tafl›yan motifler, malzemeler ve
biçimler kullan›lm›flt›r. Ayr›ca karfl›t bir
anlat›m dili kullanarak yap›lan eklerde
malzeme ve yap›m tekni¤i ile eski-yeni
kontrastl›¤› yarat›lm›flt›r.
de¤ifliklikler ve yap›lan ekler d›fl›nda)
Yap›lar›n Otel Olarak Yeniden Kullan›m Ba¤lam›nda Mekansal Dönüflümlerinin Analizi: “Four Seasons Oteli-Sultanahmet Cezaevi”
Örne¤i
Mekanlara olan kavramsal yaklafl›mlar›,
alg›lama ve anlamland›rma flekilleri
bak›m›ndan de¤erlendirdi¤imizde mevcut
mekan nitelikleri vurgulanm›fl, girifl holü,
sirkülasyon ba¤lant› ö¤eleri, yard›mc› birimler, toplant› salonlar› ve oda birimlerinde hedeflenen tasar›m ilkesi
bak›m›ndan süreklilik sa¤land›¤›
gözlemlenmifltir. Mekan›n içinde
kullan›lan tüm tasar›m ö¤elerinin biçimi,
boyutu, rengi ve dokusu aç›s›ndan
bütünlük ve görsel bir uyum sa¤lad›¤›
görülmüfltür. Yeniden
kullan›m sürecinin otelin fonksiyon
iflleyiflinde iflletme aç›s›ndan yaflanan baz›
zorluklar do¤urdu¤u saptanm›flt›r. Ancak,
otopark ve dolafl›m sistemleri ile ilgili
sorunlar d›fl›nda otellerin mekansal
oluflumlar›n›n sa¤l›kl› bir biçimde
gerçekleflti¤i görülmektedir. Bunun da
özellikle yeniden kullan›m› söz konusu
olan yap›larda daha da önem kazanan
iflveren-iflletmeci-tasar›mc›-yap›mc›
iliflkileri ile sa¤land›¤›n› vurgulamak
gerekir.
Sonuç olarak;
Somut verilerin d›fl›nda yap›lar›n otel
olarak yeniden kullan›mlar›nda mekansal
oluflum aç›s›ndan tasar›m›n baflar›l› olup
olmamas› öznel bir yarg›d›r. Ancak bütün
bunlar; yani, varolan bir yap›y› günün
flartlar›na ve ihtiyaçlar›na uygun olarak
otele dönüfltürme, mevcut yap›n›n
zorlad›¤› s›n›rlar içinde hemen hemen her
alanda farkl› ölçeklerde tasar›m ve
uygulama sorunlar› ile karfl›laflma ve
analiz etme, gerekli teknolojiyi ve
altyap›y› böyle bir yap›ya adapte etme ve
bütün bu uygulamalar› belirli bir estetik
anlay›flla sonland›rma süreci, iflveren,
iflletmeci, mimar, içmimar ve mühendis
sorumlulu¤unda iyi bir ekip çal›flmas› ile
KAYNAKÇA
Ça¤lar, Ifl›l. 2002. Farkl› Anlat›m Tekniklerinde Mekana
Geçifl, ‹TÜ FBE Yüksek Lisans Tezi
Dinçer, Z. Kaya. 1988. Belgeli Konaklama Tesisi
Gereksiniminin Karfl›lanmas›nda Otel Olarak
Yeniden Kullan›lacak Eski Yap›lar›n Seçimi
‹çin bir Yöntem Önerisi, Yay›mlanmam›fl
Doktora Tezi, Y›ld›z Teknik Üniversitesi Fen
Bilimleri Enstitüsü.
Edward D., Mills. 1994. Building Maintanance and
Preservation: A Guide for Design and
Management. Butterworth-Heinemann; 2nd edi
tion
Ersen, Ahmet. 1992. Yeniden ‹fllevlendirilen Tarihi Yap›lar,
Modern Ekler ve Ça¤dafl Tasar›m. Arredamento
Dekorasyon Dergisi May›s:37, 105.
Francis, Ching, 2004. Mimarl›k, Biçim, Mekan ve Düzen.
Y.E.M. yay›n 2, Bask›, ‹stanbul
Güzer, Abdi. 2000. Yer Kavram›na Karfl› bir Yap›: Otel.
XXI Mimarl›k Kültürü Dergisi Say› 3
Temmuz-A¤ustos, 61.
Hac›saliho¤lu, Aylin. 2004. Yaflamsal Deneyimlerinin Üret
ti¤i Farkl› Mekansal Anlamlar Üzerinden Bir
Okuma: Four Seasons ‹stanbul Oteli’nin
Heterotopik Boyutlar›n› Keflfetmek, ‹.T.Ü.
‘Mimarl›k Üzerine Paradigmalar’ Doktora
seçmeli dersinde yap›lan araflt›rma
Öter, Aylin Havva. 1996. Kullan›m D›fl› Kalm›fl Binalar›n
Dönüfltürülmesi Sorununa ‹liflkin Bir Deneme,
Yay›mlanmam›fl Yüksek Lisans Tezi, ‹.T.Ü.
Fen Bilimleri Enstitüsü.
Özkan, Özgür. 2002. Mevcut Binalar›n Lüks Otellere
Dönüfltürülme Olanaklar› ve Tasarlama
Yaklafl›mlar›, Yay›mlanmam›fl Yüksek Lisans
Tezi, ‹.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, ‹stanbul.
Özüekren, Yalç›n. 1997. Cezaevi’nden Otel’e. Yap› Dergisi.
Yap›-Endüstri Merkezi, Say›: 187, Haziran, 9495.
Özyörük, ‹nci. 1995. The Interface of Architectural Built
Form and Urban Outdoor Space, The Graduate
School of Natural and Applied Sciences, ODTÜ
Yüksek Lisans Tezi.
Perinçek, V. Sirmen. 2003. Kamusal Alan-Kamuya Aç›k
Özel Mekan ‹liflkisinde Geçifl Bölgeleri,
Yay›mlanmam›fl Yüksek Lisans Tezi, ‹TÜ.
Rutes, Walter &, Penner, Richard. 1985. Hotel Planning and
Design. Architectural Press, London
Tokman, Zerrin. 1989. ‹fllevsel ve Fiziksel Eskimeye
U¤ram›fl Binalar›n Yeniden De¤erlendirilmesi
ve Yeni ‹fllev Seçimi: Bir Bilgisayar Modeli.
Yay›mlanmam›fl Yüksek Lisans Tezi, ‹stanbul
Teknik Üniversitesi.
Türk Dil Kurumu. 1998. Türkçe Sözlük Cilt 1. Atatürk Dil
ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara.
URL 1:
www.websters-dictionary-online.org/definition/hostel
www.seslisozluk.com/?word=hospice
gerçekleflir●
Say› 15, 2013
89