saqarTvelo ekonomikuri ganviTarebis modelis ZiebaSi

12
Tbilisis
universiteti
lado papavas leqciebis cikli
saqarTvelo ekonomikuri ganviTarebis
modelis ZiebaSi
saqarTveloSi arsebul safinanso-ekonomikur mdgomareobaze dRes bevrs saubroben: zogi amtkicebs, rom qveyanaSi mZime ekonomikuri viTarebaa, rom swrafi
ekonomikuri zrda Senelda, SeiniSneba stagnacia, recesia da a.S. eqspertTa nawili
ki Tvlis, rom sagangaSo araferia da bevri arsebul viTarebas politikuri Zalauflebis gadabarebas ukavSirebs.
faqtia, rom kohabitaciis procesi ekonomikaze uaryofiTad aisaxa. rogorc
eqspertTa nawili Tvlis, sanam ekonomikaze politika batonobs da gadawyvetilebebi politikuri mizanSewonilobiT miiReba, qveyana realur ekonomikur ganviTarebas ver miaRwevs. am fonze, ekonomikur eqspertTa nawili mivida im daskvnamde, rom
aucilebelia Seicvalos saqarTvelos ganviTarebis ekonomikuri paradigma, daiwyos
mkafio da gasagebi ekonomikuri politikis warmoeba, arsebuli antisinergiuloba
Seicvalos sinergiulobiT, gamoikveTos ekonomikuri mdgomareobis realuri suraTi, problemebis raoba da ganisazRvros am mdgomareobidan gamosavali.
kvalificiuri eqspertebisa da mecnierebis obieqturi azris mosmena dRes gansakuTrebiT mniSvnelovani da sainteresoa, vinaidan arsebul ekonomikur viTarebazea
damokidebuli rogorc Cveni qveynis, ise TiToeuli Cvenganis momavali.
ra xdeba dRes saqarTvelos ekonomikaSi, rogoria misi ganviTarebis gzebi da
perspeqtivebi? emuqreba Tu ara saqarTvelos ekonomikuri krizisi? SeZlebs Tu
ara xelisufleba saarCevno dapirebebis Sesrulebas axlo momavalSi? rogor unda
ganisazRvros ganaTlebisa da mecnierebis roli saqarTvelos ekonomikis ganviTarebaSi? _ am aqtualur sazogadoebriv-politikur da ekonomikur sakiTxebze
amomwuravi pasuxebi gasca ekonomikur mecnierebaTa doqtorma, profesorma lado
papavam, romelmac, studentebis iniciativiT, 7 ivnisidan 14 ivnisamde ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetSi waikiTxa leqciebis cikli
`saqarTvelo ekonomikuri ganviTarebis modelis ZiebaSi~. leqciebi oTx Tematur
nawilad iyo dayofili: `damoukidebeli saqarTvelos ekonomika, ganviTarebis zigzagebi“, `saqarTvelo da globaluri ekonomika“, „Raribi qveynis momxmarebluri
ekonomikis formireba” da „saqarTvelos ekonomikis momavali da ganaTlebisa da
mecnierebis roli“.
`Cven martivad da yvelasTvis gasagebad visaubrebT iseT Temebze, romelsac
verc erT wignSi ver amoikiTxavT~... _ ase daiwyo pirveli leqcia lado papavam
Tbilisis saxelmwifo universitetis saaqto darbazSi, sadac msmenelebs damoukidebeli saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis analizi da sakuTari ekonomikuri xedva gauziara.
Tamar dadiani
„saqarTvelos transformaciis ocwliani periodi sainteresoa mravali
TvalsazrisiT, maT Soris, mimdinare
procesebis gasaanalizeblad. arsebuli ekonomikuri codna da gamocdileba
veRar gansazRvravda mosalodneli cvlilebebis mTel speqtrs da ekonomikis moulodneli scenariT ganviTareba
gamocdas uwyobda xelisuflebas. swored es iyo mizezi, rom saqarTveloSi sabazro ekonomikaze gadasvlisa da ekonomikuri reformebis procesi moumzadeblad, yovelgvari Teoriuli safuZvlis
gareSe daiwyo.
saqarTveloSi
damoukideblobis
idea da transformacia ekonomikasTan
mimarTebaSi saTaves 1989 wlis 9 aprilis cnobili movlenebis Semdeg iRebs.
oRond damoukideblebi viyoT, balaxsac
ki SevWamTo _ aseTi iyo sazogadoebis
ganwyoba... nawilobriv agvixda es gamonaTqvami: swored am balaxma gadaarCina,
pirdapiri gagebiT, garkveul periodSi
saqarTvelo. am periodze saubari dRes
Zalian rTulia, radgan maSin moRvawe
yvela piri cocxalia da cocxali adamiani ki yovelTvis subieqturia. im dros
realurad ar iyo bolomde gaazrebuli
saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis
safuZveli. ganviTarebis bevri modeli
arsebobs, magram romeli gaamarTlebda
am SemTxvevaSi, aravin icoda; ra iyo gasakeTebeli da rogor unda aSenebuliyo
damoukidebeli saxelmwifos ekonomika
_ amaze mecnierebas pasuxi ar hqonda.
ra Tqma unda, kapitalizmze unda gadavsuliyaviT, magram ekonomikuri Zalauflebis xelidan gaSveba saxelmwifos ar
undoda, arc reformebis dawyebis survili awuxebda. sabWoTa kavSiris dangrevis Sedegad Seqmnil saxelmwifoebs formalurad erqvaT saxelmwifoebi, maT TavianTi konstituciac ki ar hqondaT, arc
saxelmwifo institutebi arsebobda da
arc xedva, Tu rogor unda gadavsuliyaviT sabazro ekonomikaze. saqarTveloSi
Sokuri TerapiiT gatarebuli ekonomikuri reformebi Cavarda, radgan, poloneTisgan gansxvavebiT, saqarTvelos ar
gaaCnda am reformis gatarebisTvis saWiro saxelmwifoebrivi institutebi, ar
hqonda sakuTari fulis niSani da sabanko
sistema. Sokur Terapias mohyva hiperinflacia da kuponis swrafi devalvacia.
saSualo xelfasi maSin dolaris eqvivalentiT 1,5 dolari iyo, xolo pensia 10
cents udrida.
1994 wlidan mTavroba mixvda, rom ase
gagrZeleba aRar SeiZleboda. saWiro
iyo inflaciis moTokva, romelic purze fasebis gaTavisuflebas gulisxmob-
da. 1994 wlis seqtemberSi purze fasebi
280-jer, xolo pensiebi da xelfasebi 20
%-iT gaizarda. Tumca, xalxs didi protesti ar gamouTqvams, radgan ukve isedac ukiduresad gaWirvebuli iyo... miuxedavad CamoTvlili problemebisa, am
periods warmatebuli nabijebic hqonda.
aseT nabijad iTvleba 1995 wlis ianvarSi
saqarTvelos biujetis damtkiceba da
oqtomberSi erovnuli valutis _ laris
SemoReba, romelic stabiluri valuta
gaxda. ekonomikuri TvalsazrisiT, es seriozuli warmateba iyo qveynisTvis. ase
gamoviareT damoukideblobis pirveli
aTi weli Tavisi SecdomebiTa da mciredi gamonaTebiT. es iyo brZola gadarCenisTvis. magram saWiro iyo daSvebuli
Secdomebis gamosworeba da iseTi zomebis gatareba, rac qveynis damoukideblobis mcire garantias mainc mogvcemda“, _
aRniSna lado papavam.
arc erT ekonomikur sistemas ar
SeuZlia warmatebiT funqcionireba WeSmariti ekonomikuri Teoriis aTvisebis
gareSe. magram dRes calkeul ganviTarebad qveyanaze morgebuli Teoria ar arsebobs. dasavleTis mowinave ekonomistebis mier Seqmnili „ekonomiksad“ wodebuli ekonomikuri Teoria met-naklebad
esadageba maRalganviTarebuli sabazro
ekonomikis sistemas da naklebad gamosayenebelia postkomunisturi qveynebis
sabazro urTierTobaTa Camoyalibebis
Teoriul safuZvlad. realurad, mas
mxolod SemecnebiTi datvirTva gaaCnia.
miuxedavad imisa, rom transformaciis ocwliani periodi mZime iyo, saqarTvelo dRes globaluri ekonomikis
nawilia. msoflio globalizaciis procesi sul axal-axal saxelmwifoebs iTrevs Tavis morevSi. sanam specialistebi
am axal, jer bolomde Seuswavlel fenomens ikvleven, mis definicias iZieben
da nair-nair koncefciebs amuSaveben, is
ganuxrelad Semodis Cvens cxovrebaSi
da did gavlenas axdens TiToeuli Cvenganis azrovnebasa da qcevaze. amitom, Tu
momavalze vfiqrobT, valdebulni varT
vicodeT, rasTan gvaqvs saqme, ra CrdilnaTeli gaaCnia mas da ras gviqadis momavalSi.
profesor lado papavas meore leqciis mTavari Tema swored saqarTvelo da
globaluri ekonomika iyo, sadac momxsenebelma zedmiwevniT axsna saqarTvelos
adgili da roli globalur ekonomikaSi.
saqarTvelo rom globaluri ekonomikis nawilia, yvelaze mwvaved es ekonomikuri krizisis dros gamoikveTa.
globaluri msoflio krizisi 2007 wels
daiwyo, magram saqarTveloSi naklebad
iyo gancda imisa, rom is Cvenc Segvexeboda, radgan aq ar iyo ganviTarebuli
Efinansuri bazrebi _ saerTaSoriso finansur bazrebze naklebad iyo warmodgenili qarTuli fasiani qaRaldebi, da Tu
msoflioSi finansuri krizisi ganviTardeboda, is, mxolod, qveyanaSi investiciebis Semosvlaze aisaxeboda.
rogorc profesorma lado papavam
aRniSna, „bolo ekonomikuri krizisi
gaxldaT Warbwarmoebis krizisi, romlis safuZvels sakredito meqanizmi
warmoadgenda. saintereso gamocdileba
dagrovda, magaliTad, iaponiaSi, sadac
sesxis amRebs garantorad saxelmwifo
udgeboda. am SemTxvevaSi bankebi nakleb
yuradRebas aqcevdnen kompaniis gadaxdisunarianobas, radgan saxelmwifo
iRebda valdebulebas, es sesxi biujetidan daefara. aman Camoayaliba qcevis
garkveuli stereotipi, romelsac ekonomistebma „zombi ekonomika“ uwodes.
ase gaCndnen „zombi firmebi“ da „zombi
bankebi“. Semdgomma movlenebma iaponiis
ekonomikis ganviTarebaze cudi Sedegi iqonia. es wminda iaponuri fenomeni aranakleb aqtualuri gaxda mTeli
msofliosTvis. zombirebis meqanizmi
iqna gamoyenebuli amerikis SeerTebuli
Statebis, germaniis, irlandiis Tu sxvaTa mTavrobebis mier. ratom? imitom,
rom iqac igive procesebi mimdinareobda.
qveynis xelisuflebis winaSe yovelTvis dgas arCevani: ekonomikurad racionaluri Tu politikurad xelsayreli gadawyvetileba? ra Tqma unda, politikosi politikur gadawyvetilebas irCevs,
magram es gadawyvetileba yovelTvis ar
emTxveva ekonomikurad racionaluri gadawyvetilebis sqemas. Sedegad miviReT
is, rom daiwyo msoflio ekonomikis zombireba ufro cudi sqemiT, vidre es iaponiis ekonomikisaTvis iyo damaxasiaTebeli“...
idga Tu ara saqarTvelo finansuri
krizisis saSiSroebis winaSe? _ am kiTxvas profesorma ase upasuxa: `saqarTveloSi finansuri krizisi realurad iqneboda, magram misi ganviTareba 2008 wlis
agvistos cnobil movlenebs daemTxva.
ruseTTan omma saqarTvelos ekonomikuri kuTxiT plusic moutana, miuxedavad
infrastruqturis ngrevisa da axali
gauTvaliswinebeli xarjebisa. omi rom
ar dawyebuliyo, saqarTvelos aravin
aRmouCenda im masStabis finansur daxmarebas, rac mas 2008 wlis Semodgomaze aRmouCines. briuselSi Seikribnen donori
saerTaSoriso organizaciebi da miiRes
uprecedento gadawyvetileba: saqarTvelosTvis gamoeyoT 4,5 miliardi dolaris finansuri mxardaWeris paketi, romelic ori wlis ganmavlobaSi unda Semosuliyo saqarTveloSi. da es maSin, roca
msoflioSi mwvave finansuri krizisia,
yvelas daxmareba sWirdeba, Tavisufali
fuli ki ar aris, da Tu aris, sakmaod Zviria... am Tanxidan mxolod 2,5 miliardi
iyo sesxis saxiT gacemuli, danarCeni ki
granti iyo. sabanko seqtori krizisisgan swored am daxmarebam gadaarCina.
am TvalsazrisiT saqarTvelo mTlianad
jdeba globaluri ekonomikis konteqstSi. rom ara es daxmareba, finansuri
krizisi qveyanaSi realurad ganviTardeboda~... am SemTxvevas erT-erT statiaSi
lado papavam „omis paradoqsi“ uwoda.
dRes saqarTvelos ekonomikis modeli dafuZnebulia moxmarebis stimulirebaze. Tu ra Sedegebi moitana
moxmarebis stimulirebam ekonomikis
realuri seqtoris saTanado ganviTarebis gareSe, am sakiTxs profesorma lado
papavam didi yuradReba dauTmo mesame
leqciaze, romlis Tema gaxldaT „Raribi
qveynis momxmarebluri ekonomikis formireba“.
saqarTvelos amJamindeli mTavrobisTvis pirveli rigis amocana evrokavSirTan Tavisufali vaWrobis reJimis
miRweva da yvela im potenciuri SesaZleblobis amoqmedebaa, rasac evrokavSirTan ekonomikuri integracia moitans.
amisTvis saqarTvelos mTavrobis ekonomikurma politikam yuradReba unda
gaamaxvilos antimonopoliuri regulirebis evropuli modelis pirobebSi warmoebis ganviTarebaze, momxmarebelTa
uflebebis dacvasa da SromiT urTierTobebze.
tsunewspaper @ tsu.ge
arcTu didi xnis winaT, saqarTvelos premier-ministri biZina ivaniSvili
gamovida iniciativiT, Seiqmnas qveynis
ekonomikuri ganviTarebis strategia.
dokumentze ukve muSaobs finansTa saministro ekonomikis saministrosTan erTad da mis SemuSavebaSi CarTulni arian
qarTveli eqspertebi, maT Soris batoni
lado papavac, romelsac miaCnia, rom es
aris swori mimarTuleba.
`vfiqrob, rom problema kompleqsurad unda gadawydes... dasaqmebis zrdiT unda moxdes ara marto ekonomikuri
zrdis miRweva, aramed siRaribis problemis daZlevac. swored dasaqmebiT
unda moxdes xalxis Semosavlebis zrda
da, amasTanave, damatebiTi SesaZleblobebi unda gaCndes sxvadasxva regionis
ganviTarebisTvis. saWiroa kompleqsuri
xedva, romelsac, vfiqrobT, male SevimuSavebT“, _ aRniSna man saqarTvelos ekonomikis momavalze saubrisas, romelsac
meoTxe leqcia miuZRvna. sadac aseve
isaubra saqarTvelos ekonomikur ganviTarebasa da perspeqtivaze.
`saqarTvelo mcire zomis qveyanaa,
mcire mosaxleobiT, ekonomikis mcire
masStabebiT... roca qveynis masStabebi
mcirea, misi ekonomika ar aris investorisTvis didad mimzidveli. is cdilobs,
msxvili masStabis mqone qveynebSi Cados
investicia. Tumca mcire zomis qveynebs
SeuZliaT ise ganavrcon ekonomikuri
masStabebi, rom qveynis sazRvrebi ucvleli darCes. ra aris amisTvis saWiro?
unda damyardes Tavisufali vaWrobis
reJimi, romelic seriozuli nabijia
evrointegraciisken. miuxedavad imisa,
rom saqarTvelo ar aris evrokavSiris
wevri qveyana, misi ekonomika evrokavSiris ekonomikis nawili xdeba. es, ra
Tqma unda, saqarTvelos ekonomikis
masStabebs afarToebs. ibadeba kiTxva:
riT unda iyos saqarTvelos ekonomika mimzidveli ucxoeli investorisTvis? magaliTad, saqarTveloSi advilia biznesis registracia, ucxoeli
investorisTvis
biznesis
dawyeba...
investorisTvis aseve momxibvlelia
sagadasaxado tvirTis simcire, is bevrad ufro mcirea, vidre evrokavSiris
danarCen qveynebSi. evrokavSiri mzad
aris saqarTvelosTan daamyaros Tavisufali vaWrobis reJimi im winapirobebis gaTvaliswinebiT, rasac briuseli
saqarTvelos uyenebs. es rekomendaciebi vaWrobis teqnikur barierebs, sursaTis uvneblobas, inteleqtualuri
sakuTrebisa da Tavisufali konkurenciis dacvas exeba“...
batoni lado finaluri leqciis
msvlelobisas ganaTlebisa da mecnierebis ganviTarebis sakiTxebsac Seexo,
ris gareSec qveyana warmatebuli ver
iqneba. misi azriT, „arsebobs pozicia,
rom saqarTvelo mcire zomis qveyanaa da
ar gaaCnia resursebi didi mecnierebis
ganviTarebisTvis. mecnierebisadmi agdebuli damokidebuleba ara marto mecnierebas, swavlebasac akninebs umaRles
skolaSi”.

me-14 gverdze
www.tsu.ge
14
Tbilisis
universiteti
eqvTime TayaiSvilis 150 wlisTavi iuneskos
egidiTac aRiniSneba
saqarTvelos meWurWleTuxucesis _ eqvTime TayaiSvilis 150
wlisTavi wels ara marto saqarTveloSi, aramed iuneskos egidiTac aRiniSneba, Tumca, misi dabadebis TariRi, SesaZloa, kvlav
sakamaTo gaxdes. amis Sesaxeb 19-20 ivniss Tsu-is humanitarul
mecnierebaTa fakultetze gamarTul samecniero konferenciaze
gaxda cnobili, romelic didi mecnieris da moRvawis xsovnas mieZRvna.
SurTxia beroSvili
saqarTvelos eklesiis mier
wmindanad Seracxuli da `RvTiskacad~ wodebuli mecnieris
moRvaweoba mravali aspeqtiT
aris saintereso, misi Sromebi
ki dResac yuradsaReb masalas
warmoadgens rogorc mkvlevrebisTvis, ise istoriiT, arqeologiiT, siZveleTmcodneobiT
da filologiiT dainteresebuli adamianebisTvis. Tumca, ramdenad warmatebuli iyo eqvTime
TayaiSvili, rogorc mecnieri,
romelmac bedis ukuRmarTobis
gamo mravali weli emigraciaSi
gaatara da romlis mTavar sazrunavs qarTuli saganZuris gadarCena warmoadgenda, am kiTxvas upasuxa Tsu-is profesorma
qeTevan nadiraZem moxsenebaSi
_ `eqvTime TayaiSvili _ mecnieri da sazogado moRvawe~.
`eqvTime TayaiSvili 1883
wels
quTaisis
gimnaziis
damTavrebis Semdeg peterburgis universitetSi gaemgzavra,
sadac
istoria-filologiis
fakultetze Tavisufal msmenelad Cairicxa. 1887 wels igi
saqarTveloSi
mecnierebaTa
kandidatis xarisxiT dabrunda. misi sadisertacio Tema iyo
`saqarTvelo-ruseTis urTierToba XV-XVII saukuneebSi”. 1889
wels eqvTime TayaiSvilma, dimitri baqraZem da Tedo Jordaniam daaarses `saqarTvelos
saegzarqoso muzeumi~, romlis
daniSnuleba saqarTvelos eklesia-monastrebSi Semonaxuli
werilobiTi Zeglebis moZieba,
Sekreba-Senaxva da Seswavla iyo.
misi Rvawli didia universitetis daarsebis saqmeSic. 1920
wlisTvis eqvTime universitetSi kiTxulobda saleqcio kursebs: `saqarTvelos siZveleebis Sesavali”, `epigrafika”,
`eklesia-monastrebis istoria”.
agreTve ganagebda arqeologiis
kaTedras. 1921 wlis 25 Tebervals saqarTveloSi sabWoTa xelisuflebis damyarebis Semdeg
safrangeTSi evakuirebuli menSevikuri mTavrobis gadawyvetilebiT, mTeli samuzeumo qoneba ucxoeTSi gaitanes, romlis
meTvalyured yvelasgan ndobiT
aRWurvili piri _ eqvTime TayaiSvili dainiSna. 11 marts eqvTimem meuRlesTan erTad datova samSoblo da mas Semdeg ganZs
ar moSorebia. paralelurad
eqvTime safrangeTSic agrZelebda mecnierul saqmianobas. igi kiTxulobda leqciebs
Temebze: `saqarTvelo romaelTa dros”, `qarTuli istoriografia”, `qarTuli enis adgili
msoflio enaTa Soris” da sxva.
eqvTime TayaiSvilis samecniero interesebi mravalmxrivia:
wyaroTmcodneoba, arqeologia,
arqeografia. amasTan, igi iyo
qarTuli mwerlobisa da xalxuri sityvierebis, epigrafikis,
istoriuli geografiisa da samarTlis istoriis mkvlevari.
da bolos, ismis ritorikuli
kiTxva: iyo Tu ara eqvTime TayaiSvili warmatebuli mecnieri?
diax iyo, radgan warmatebulia
mecnieri, romlis mier dasmuli
problemebi dRemde aqtualuria. dadga dro misi naSromebis
xelaxali gamocemis, rac universitetma unda iTavos”, _ aRniSna qeTevan nadiraZem.
rogorc cnobilia, eqvTime
TayaiSvili `qarTvelTa Soris
wera-kiTxvis gamavrcelebeli
sazogadoebis” gamgeobis wevric iyo. swored am periods
ukavSirdeba misi mravalmxrivi
samecniero moRvaweoba. profesorma giorgi JuJunaSvilma da
doqtorantma saba saluaSvilma erTobliv sakonferencio
naSromSi eqvTime TayaiSvilis
moRvaweobis swored am periodze isaubres. maTi informaciiT,
eqvTime TayaiSvili aqtiurad
Caeba Zveli xelnawerebis Segrovebis saqmeSi. misi erTerTi pirveli naSromi, romelic
mis mierve 1889 wels aRmoCenil
e.w. `parxlis saxarebas~ Seexeboda, gazeT `iveriaSi~ daibeWda, rasac didi gamoxmaureba
mohyolia. erTi wlis Semdeg,
1890 wels, man gamosca `sami
istoriuli xronika~, romelSic gaerTianebuli iyo qarTlis
moqcevis, sumbatis qronika da
mesxuri daviTnis matiane. 1891
wels eqvTime TayaiSvilis redaqtorobiT `wera-kiTxvis gamavrcelebelma sazogadoebam~
gamoaqveyna `axali varianti wm.
ninos cxovrebisa anu meore nawili qarTlis moqcevisa~. 1895
wels eqvTime TayaiSvilma gamoaqveyna `sibrZne balavarisa~.
1896 wlis 29 oqtombers eqvTime
TayaiSvils sazogadoebis winaSe
dauyenebia mariamiseuli `qarTlis cxovrebis~ dabeWdvis aucilebloba, ris gamoc eqvTime
TayaiSvilis TavmjdomareobiT
Semdgara komisia, romelsac
`qarTlis cxovrebis~ gamocemaze muSaoba daevala.
eqvTime TayaiSvilis mecnieruli moRvaweobis Sedegad
gamoica da aRiwera _ `Tamarianis~, `amirandarejanianis~,
`rostomianis~, `Sahnavazianis~,
`qilila da damanas~, `baramianis~ da Zveli qarTuli mwerlobis sxva Zeglebis xelnawerebi.
eqvTime TayaiSvilis saxels
ukavSirdeba `wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoebis~
saxeliT `vefxistyaosnis~ moZieba, Seswavla da gamoqveyneba.
eqvTime TayaiSvilma pirvelma daadgina, rom `vefxistyaosnis~ Cven dromde moRweuli
arc erTi xelnaweri ar aris XVII
saukunis I naxevarze ufro Zveli. `didZali masalis Sejerebis safuZvelze e. TayaiSvili
sabuTianad amtkicebs, rom `vefxistyaosnis~ vaxtangiseuli
redaqcia kritikuli gamocemaa,
rom `qarTuli mecnierebisa da
kulturis sarbielze am SesaniSnavma moRvawem SeZlo gaewminda `vefxistyaosani~ im danarTebisgan, romlebic Seiqmna
me-17 saukuneSi...~.
`qarTvelTa Soris werakiTxvis gamavrcelebel sazogadoebaSi~ moRvaweobisas Catarebul samecniero saqmeTa
erTgvari dagvirgvineba iyo eqvTime TayaiSvilis mier ortomad
gamocemuli `qarTvelTa Soris
wera-kiTxvis gamavrcelebeli
sazogadoebis xelnawerTa aRweriloba~. meore tomis pirveli nakveTis gamoqveynebis Semdeg (1906 w.) niko marma ruseTis
mecnierebaTa akademiaSi vrceli recenzia waradgina, sadac
aRniSnavda, rom TayaiSvilis
es naSromi qarTvelologiaSi
didi movlena iyo. mecnierebaTa
akademiam eqvTime TayaiSvilis
naSromi sagangebo aRniSvnis
Rirsad cno da oqros medliT
daajildova.
giorgi JuJunaSvilisa da
saba saluaSvilis kidev erTi
erToblivi moxseneba eqvTime
TayaiSvils dabadebis TariRis
dazustebas isaxavda miznad.
mecnierebma yuradReba gaamaxviles eqvTime TayaiSvilis
biografiaSi arsebul uzustobebze, sadac Tavadve aRniSnavs:
`Cemi metrikis mixedviT me davbadebulvar 1863 wlis 5 ianvars
(Zv. stiliT), magram SesaZloa
amaze win erTis wliT mainc viyo
dabadebuli, vinaidan CvenSi metrikas monaTvlidan adgendnen~.
giorgi JuJunaSvilis da saba
saluaSvilis informaciiT, amave
TariRs, oRond dazustebis gareSe (Zveli stili) uTiTebs gamoCe-
nili moRvawis yvela biografi.
aris gamonaklisebic – 3 ianvari,
5 ivnisi. Tumca, es ar aris angariSgasawevi informacia.
`Cven gadavamowmeT saistorio arqivSi daculi monacemebi. aRmoCnda Semdegi uzustoba,
romelic arc Tavad eqvTimes da
arc mis romelime biografs ar
gadaumowmebia da, Sesabamisad,
arc gauTvaliswinebia. kvlevis
Sedegad dadginda, rom eqvTime TayaiSvili dabadebula 1862
wlis 5 ianvars Zveli stiliT,
axali stiliT 19 ianvars~, _ aRniSnes mkvlevrebma.
rogorc
Tsu-is
humanitarul mecnierebaTa fakultetis dekanma darejan TvalTvaZem
aRniSna,
samecniero
konferencia Tematurad mravalferovani iyo da masSi profesorebTan erTad axalgazrda
mkvlevrebmac miiRes monawileoba, rac misasalmebelia.
`safakulteto konferenciebs
gamorCeuli pirovnebebis, gamoCenili mecnierebis saiubileo
TariRebs vukavSirebT, sadac,
mTeli wlis ganmavlobaSi, sxvadasxva mimarTulebebze Catarebuli samecniero muSaobis
erTgvari Sejameba xdeba. wina
wlebSi gavmarTeT akaki SaniZis, ivane javaxiSvilis, arnold
Ciqobavas, Salva nucubiZis da
sxva korifeebisadmi miZRvnili
konferenciebi. wels eqvTime
TayaiSvilis iubilesadmi miZRvnil sxvadasxva RonisZiebebs
vgegmavT. misasalmebelia humanitarul mecnierebaTa fakultetis istoriis mimarTulebis axalgazrda mkvlevrebis
iniciativa, romlebsac surT
_ xelmeored gamoscen eqvTime
TayaiSvilis yvelaze mniSvnelovani naSromebi~, _ aRniSna
darejan TvalTvaZem.
lado papavas leqciebis cikli
saqarTvelo ekonomikuri ganviTarebis
modelis ZiebaSi
meTormete gverdidan
Cven ver SevinarCunebT da
ver ganvaviTarebT mecnierebas,
Tu, garkveul etapamde mainc,
mTavari damfinansebeli ar iqneba saxelmwifo... ra unda iyos
amosavali? „vardebis revoluciis“ Semdeg Camoyalibda xedva, rom mTavari aris studenti.
swored am ideologiaze iyo dafuZnebuli vauCeruli sistema. am sistemis kraxi gamoCnda
swored maSin, roca universitetebidan swavlis safasuris
gadauxdelobis gamo 10 000 studenti gairicxa. am faqtma xazi
gausva modelis aramarTebulobas. axalgazrda mxolod maSin
unda iricxebodes universitetidan, Tu ver swavlobs an Tu
raRac daaSava.
DdRes ukve gamoCnda axali
Sexedulebebi umaRlesi skolis
reformasTan
dakavSirebiT...
araerTi kolega CemTan saubarSi
afiqsirebs „dvalis proeqtis“
mimarT kritikul damokidebulebas, Tumca maTi umravlesoba
sajarod amis Tqmas ver bedavs...
yvelas unda gvaxsovdes, rom
dumiliT da Tavis motyuebiT
demokratias ver avaSenebT!
dokumenti, romelic cnobilma fizikosma Seqmna, oficialurad damtkicebuli ar aris. batoni dvalis mier dawerili koncefcia iseTive mcdar modelzea
agebuli, rogoric iyo aleqsandre lomaias xedva. lomaiasTvis
mTavari iyo studenti, dvalisTvis mTavaria profesori, anu mis
sqemaSi studenti saerTod ar
arsebobs. nebismieri koncefciis
daweris dros unda icode, rom
universiteti warmoudgenelia
ori subieqtis – studentisa da
profesoris gareSe. pirdapir
vacxadeb: rac gaakeTa lomaiam,
SeiZleba Sebrunebuli meTodiT,
iseTive „warmatebiT“ daagvirgvinos gia dvalma.
rac mTavaria, dvalis koncefciaSi saerTod ar aris ganxiluli ori sakiTxi: pirveli
– universitetebis iuridiuli
statusi da meore – finansuri sakiTxi. rasac es adamiani
gvTavazobs, gaxlavT sakmaod
Zviri modeli. is kargad aris
aprobirebuli amerikaSi, magram
amerikuli saganmanaTleblo sistemis gadmotana saqarTveloSi, praqtikulad, SeuZlebelia.
damisaxeleT, ramdeni mecenati
viciT ivaniSvilis garda, rome-
tsunewspaper @ tsu.ge
lic kulturas da ganaTlebas
exmareba? me aseTi, samwuxarod,
ar maxsendeba...~ _ ganacxada
lado papavam.
kidev sxva mraval mniSvnelovan kiTxvaze gasca amomwuravi pasuxi profesorma lado
papavam, romelmac Tavis mxriv
madloba gadauxada studentebs, romlebmac sauniversiteto sazogadoebasTan Sexvedris
organizeba iTaves. es iyo maisSi
dagegmili RonisZieba, romelic
obieqturi mizezebis gamo cota
mogvianebiT gaimarTa. maSin,
jer kidev ar iyo saubari Tsu-is
reqtoris arCevnebze. informatiuli leqciebis wakiTxvisTvis, studentTa sainiciativo
jgufis xelmZRvanelma mixeil
gabelaiam, studentebis saxeliT, didi madloba gadauxada
profesors, romlis eqspertuli mosazrebebis mosmeniTac
Tsu-is studentTa didi nawili
mudam dainteresebulia. msmenelTa umetesobas ekonomikis profiliT mis maRalkvalificiurobaSi eWvi ar epareba.
cnobisTvis: lado papava 1994
wlidan 2000 wlamde, rogorc
ekonomikis ministri, aqtiurad
monawileobda fulis reformis,
puris bazris sruli liberalizaciis, instituciuri gardaqmnebisa da sxva mniSvnelovan
samTavrobo programebSi. rogorc saqarTvelos mTavrobis
ekonomikuri gundis wevri, batoni lado gaxldaT saerTaSoriso savaluto fondisa da
msoflio bankis misiebTan molaparakebebis erTerTi mTavari
monawile.
www.tsu.ge