(Microsoft PowerPoint - \336\335B [Uyumluluk Modu])

SUÇ GELĐRLERĐNĐN AKLANMASI VE
TERÖRÜN FĐNANSMANI ĐLE MÜCADELE
6 Ekim 2010
ĐSTANBUL
YÜKÜMLÜLÜKLER
Şüpheli Đşlem Bildirimi
Müşterinin Tanınması/Kimlik Tespiti
Eğitim, iç denetim, kontrol ve risk yönetim sistemlerinin
oluşturulması
Uyum görevlisi atanması
Devamlı bilgi-belge verme
Đlgili belgelerin muhafaza ve ibraz edilmesi
2
Bildirimler
Şüpheli işlem bildirimi
Nakit işlem bildirimi
Uluslararası fon transferlerinin
bildirimi
3
Şüpheli Đşlem Bildirimi
FATF Tavsiye 13
Bir finansal kuruluşun, fonların
Suç faaliyetinden elde edilen gelir veya
Terörün finansmanı ile ilgili olduğu
konusunda bir şüphe veya şüpheyi gerektirecek geçerli
bir neden bulunması durumunda bu şüphelerini derhal
ve doğrudan mali istihbarat birimine –MĐB (Financial
Institutions Unit) bildirmelidirler.
4
Şüpheli Đşlem Bildirimi
FATF Tavsiye 13
Tüm şüpheli işlemler, miktar şartı aranmaksızın
teşebbüs aşaması dahil bildirilmelidir.
Şüpheli işlem bildirim yükümlülüğü, işlemlerin vergi
nitelikli olup olmadığına bakılmaksızın uygulanmalıdır.
5
Ülkelerde ŞĐB Uygulaması Başlama Tarihleri
Ülke Adı
Yıl
Avusturya
1994
Almanya
1993
Amerika
1986
Belçika
1993
Danimarka
1993
Finlandiya
1994
Fransa
1991
Hollanda
1994
Đngiltere
1987
Đrlanda
1994
Đspanya
1993
Đsviçre
1994
Đtalya
1991
Japonya
1992
Kanada
1989
Lüksemburg
1993
Türkiye
1996
6
Neden Şüpheli Đşlem Bildirimi?
Đtibar riski,
Yasal risk,
Aklama ve terörün finansmanı suçunun ortaya çıkarılması ve
soruşturulması,
Aklama ve terörün finansmanı yöntemlerinin tespit edilmesi
7
MEVZUATIMIZDA ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLDĐRĐMĐ
Yükümlüler nezdinde veya bunlar aracılığıyla yapılan veya yapılmaya
teşebbüs edilen işleme konu malvarlığının;
yasa dışı yollardan elde edildiğine veya
yasa dışı amaçlarla kullanıldığına, bu kapsamda terörist eylemler için
ya da terör örgütleri, teröristler veya terörü finanse edenler tarafından
kullanıldığına veya bunlarla ilgili ya da bağlantılı olduğuna dair
herhangi bir bilgi, şüphe veya şüpheyi gerektirecek bir hususun
bulunması halidir. (5549 S.K. Md.4/1, Tedbirler Yönetmeliği Md: 27/1)
8
ŞÜPHELĐ ĐŞLEMĐN NĐTELĐĞĐ
Şüpheli işlem;
Subjektif niteliktedir
Parasal sınır yoktur
Suç
uç isnadı içermez
Önleyici bir tedbirdir
Gizlilik ve müşterinin haberdar edilmemesi esastır
9
Yükümlüler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bankalar.
Bankalar dışında banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz
kuruluşlar.
Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler.
Ödünç para verme işleri hakkındaki mevzuat kapsamındaki ikrazatçılar,
finansman ve faktoring şirketleri.
Sermaye piyasası aracı kurumları, vadeli işlemler aracılık şirketleri ve
portföy yönetim şirketleri.
Yatırım fonu yöneticileri.
Yatırım ortaklıkları.
Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ile sigorta ve reasürans
brokerleri.
Finansal kiralama şirketleri.
Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde takas ve saklama hizmeti
veren kuruluşlar.
Saklama hizmeti ile sınırlı olmak üzere Đstanbul Altın Borsası Başkanlığı.
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü ile kargo şirketleri.
10
Yükümlüler
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Varlık yönetim şirketleri.
Kıymetli maden, taş veya mücevher alım satımı yapanlar.
Cumhuriyet altın sikkeleri ile Cumhuriyet ziynet altınlarını basma
faaliyeti ile sınırlı olmak üzere Darphane ve Damga Matbaası Genel
Müdürlüğü.
Kıymetli madenler borsası aracı kuruluşları.
Ticaret amacıyla taşınmaz alım satımıyla uğraşanlar ile bu işlemlere
aracılık edenler.
Đş makineleri dâhil her türlü deniz, hava ve kara nakil vasıtalarının alım
satımı ile uğraşanlar.
Tarihi eser, antika ve sanat eseri alım satımı ile uğraşanlar veya
bunların müzayedeciliğini yapanlar.
Milli Piyango Đdaresi Genel Müdürlüğü, Türkiye Jokey Kulübü ve Spor
Toto Teşkilat Başkanlığı dâhil talih ve bahis oyunları alanında faaliyet
gösterenler.
Spor kulüpleri.
Noterler.
11
Yükümlüler
•
•
•
•
Varlık yönetim şirketleri.
Savunma hakkı bakımından diğer kanun hükümlerine aykırı olmamak
kaydıyla 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 35 inci maddesinin ikinci
fıkrası kapsamındaki işlerden taşınmaz alım satımı, şirket, vakıf ve
dernek kurulması, idaresi ve devredilmesi gibi işlerle sınırlı olmak üzere
serbest avukatlar.
Bir işverene bağlı olmaksızın çalışan serbest muhasebeci, serbest
muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirler.
Finansal piyasalarda denetim yapmakla yetkili bağımsız denetim
kuruluşları.
Merkezi Türkiye’de bulunan yükümlünün yurt dışındaki şube, acente,
temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimleri, faaliyet gösterdikleri
ülkenin mevzuatı ve yetkili otoritelerinin izin verdiği ölçüde bu
Yönetmelik hükümlerini uygulamak zorundadır.
Merkezi yurt dışında bulunan yükümlünün Türkiye’deki şube, acente,
temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimleri yükümlü sayılır.
12
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLDĐRĐMĐ
Şüpheli işlemler;
Herhangi bir tutar gözetilmeksizin,
Şüpheli Đşlem Bildirim Formu doldurulmak suretiyle,
Đşleme ilişkin şüphenin oluştuğu tarihten itibaren en geç 10
iş günü içinde,
MASAK’a bildirilir. (Tedbirler Yönetmeliği Md: 27, 28)
13
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLDĐRĐMĐ
Şüpheli işlem bildirimi;
Gerçek kişi yükümlünün bizzat kendisi,
Tüzel kişi yükümlünün kanuni temsilcileri,
Tüzel kişiliği bulunmayanların yöneticileri veya bunlar tarafından
yetkili kılınanlar,
Uyum görevlisi atanan yükümlülerde ise bu görevliler,
tarafından yerine getirilir.
14
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLDĐRĐMĐ
Uyum görevlisi atanan yükümlülerin şube, acente, temsilci ve ticari
vekilleri ile benzeri bağlı birimlerinin şüpheli işlem bildirim
yükümlülüğü, uyum görevlisi vasıtasıyla yerine getirilir.
15
Uyum görevlisi atamak zorunda olan
yükümlüler
Bankalar (T.C. Merkez Bankası ile kalkınma ve yatırım bankaları dahil),
Sermaye piyasası aracı kurumları
Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü
Sigorta ve reasürans ve emeklilik şirketleri,
Bankalar dışında banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz kuruluşlar,
Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler,
Ödünç para verme işleri hakkındaki mevzuat kapsamındaki finansman ve faktoring şirketleri,
Finansal kiralama şirketleri,
Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde takas ve saklama hizmeti veren kuruluşlar.
Vadeli işlemler aracılık şirketleri
16
Bildirim Süreci - Dahili Bildirim
Uyum görevlisi atanan yükümlü gruplarında (bunların şube, acente,
temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimlerinde) şüpheli
işlemle karşılaşılması durumunda, işlem,
yükümlünün belirleyeceği prosedür doğrultusunda
uyum görevlisine bildirilir.
17
Bildirim Süreci - Dahili Bildirim
Kurum bünyesinde uyum görevlisine yapılacak bildirimlerin usulü
serbestçe belirlenebilir. Ancak, sözlü bildirim bir usul olarak belirlenemez.
Dahili bildirim kuralları yazılı olarak belirlenir ve tüm çalışanlarca
bilinmesi sağlanır.
Bu kapsamda e-posta veya dahili bildirime imkan veren yazılımlar
kullanılabilir.
18
Şüpheli Đşlemlerde Kimlik Tespiti
Şüpheli işlem bildirimini gerektiren durumlarda tutar gözetmeksizin
kimlik tespiti yapılır. (Tedbirler Yn. Md. 5)
Bildirime konu şüpheli işlemin teşebbüs aşamasında kaldığı
durumlarda kimlik tespiti yükümlülüğü, mümkün olduğu ölçüde
yerine getirilir.
Yüz yüze olmayan işlemlerde veya izleme ve kontrol faaliyetleri
sırasında şüpheli bir işlemin tespiti halinde, yükümlü bünyesinde
mevcut bilgi ve belgeler kimlik tespitinde esas alınır.
19
Şüpheli Đşlemlerde Đlave Bilgi Temini
Bildirim sürecinde, işlemin niteliği veya müşteri profiliyle ilgili daha
ayrıntılı araştırma yapılması gerekebilir.
Yetki ve imkânlar ölçüsünde yapılacak bu araştırmanın amacı, şüpheyi
destekleyecek ek bulguların olup olmadığını tespit etmektir.
Araştırmalar
yapılırken
müşterinin,
hakkında
bildirimde
bulunulacağından şüphelenmesine neden olacak tutum ve davranışlardan
kaçınılması gerekir.
20
Şüpheli Đşlemin MASAK’a Bildirilmesi
Uyum görevlisi, kendisine bildirilen veya resen öğrendiği şüpheli işlemi,
Yükümlü bünyesinde mevcut diğer bilgi ve belgeleri
Đlgili kanun, yönetmelik, tebliğ ve diğer mevzuatı
göz önünde bulundurmak suretiyle değerlendirir ve değerlendirme sonucuna
göre işlemin, şüpheli işlem olarak MASAK’a bildirilmesine veya
bildirilmemesine karar verir.
Uyum görevlisi, bu değerlendirme sürecinde, yükümlü bünyesindeki tüm
birimlerden kendi görev alanı ile ilgili her türlü bilgi ve belgeyi talep
edebilir ve kendisinden bilgi ve belge istenen birimler de istenilen bilgi ve
belgeleri vermek zorundadır.
21
ŞĐBF’nun Doldurulması ve MASAK’a Gönderilmesi
Uyum görevlisince bildirimde bulunma kararı verildiğinde ŞĐBF
düzenlenir. Düzenlenen ve uyum görevlisi tarafından imzalanan ŞĐBF
ile birlikte varsa ilave değerlendirme, bilgi ve belgeler Başkanlığa
gönderilir.
ŞĐBF’nun elektronik ortamda gönderilmesi
ŞĐBF’nun elden veya posta ile gönderilmesi
Düzenlenen ŞĐBF, elden veya taahhütlü postayla “Mali Suçları Araştırma
Kurulu Başkanlığı, Maliye Bakanlığı, N Blok, Dikmen Cad., 06100
Dikmen/ANKARA” adresine ya da Başkanlığın (312) 415 25 35 veya (312) 415
25 36 nolu faksına gönderilir. Faksla gönderilen ŞĐBF'nin aslı, ayrıca elden ya
da taahhütlü postayla da Başkanlığa intikal ettirilir.
22
Bildirim Süresi
19.10.2010
10 iş günü
Formun
MASAK’a
gönderilmesi
06.10.2010
Şüphenin tespiti
28.
8.02
02.20
.2010
10
işlemlerin yapılışı
X
X
X
Şüpheli işlemin uyum görevlisine
bildirilmesi
ŞĐBF, şüphenin tespitinden itibaren
en fazla 10 iş günü içerisinde
MASAK’a gönderilir.
23
(
Yetki ve imkânlar ölçüsünde
araştırma yapılması
Đşlemin uyum görevlisince değerlendirilmesi ve
ŞĐBF’nun düzenlenerek MASAK’a gönderilmesi
23
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLDĐRĐM
YÜKÜMLÜLÜĞÜ
(BĐLDĐRĐM USULÜ VE SÜRECĐ)
Uyum Görevlisi
Şube - Acente
Temsilci - Ticari Vekiller
Benzer Bağlı Birimler
(Yazılı Olarak)
BĐLDĐRĐM
Uyum Birimi
Bildirim ve Resen
Öğrenilen
Hususlar
- Kimlik Bilgileri
- Đşleme Đlişkin
Bilgiler
- Diğer Bilgiler
ŞĐBF
S
O
N
U
Ç
MUHAFAZA
Yükümlü nezdindeki
diğer bilgiler
MASAK
Yazılı
gerekçesi
ile birlikte
muhafaza
(8 yıl)
Yasal mevzuat
Değerlendirme
24
Ek Bildirimler / Birden Çok Đşlemin Bulunması
Bildirimde bulunulan işlemle ilgili olarak yeni bilgi ve bulgular elde
edildiği takdirde, tekrar ŞĐBF doldurulur ve daha önce yapılan bildirime ek
olduğu belirtilerek gecikilmeksizin MASAK’a gönderilir.
Birden çok işlem bir arada ele alınarak değerlendirildiğinde şüphe
arz eden işlemler için tek bir ŞĐBF düzenlenir.
Şüpheyi destekleyen bilgi ve belgeler ŞĐBF’ye ek yapılır.
25
Đşlemin Yapılmasından Đmtina Edilmesi
Yükümlüler, işleme konu malvarlığının suç gelirlerinin aklanması ve
terörün finansmanıyla ilgili olduğuna dair belge veya ciddi emare bulunması
halinde, MASAK şüpheli işlem bildirim formuyla bilgilendirinceye kadar, talep
edilen işlemi gerçekleştirmekten imtina ederler.
Şüphelenilen bu işlemi gerçekleştirmekten kaçınmanın imkânsız olduğu
ya da işlemi gerçekleştirmekten imtina etmenin işlemin faydalanıcılarını tespit
etme çabalarını engelleyebileceği durumlarda bilgilendirme, işlemden hemen
sonra da yapılabilir.
26
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLDĐRĐM YÜKÜMLÜLÜĞÜ
(ŞĐBF’NUN DOLDURULMASI)
Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı
Maliye Bakanlığı, N Blok
Dikmen Cad. 06100
Dikmen/ANKARA
Tel: +90 (312) 415 37 67
Fax: +90 (312) 415 25 35 - 36
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLDĐRĐM FORMU
A- FORMU DÜZENLEYEN YÜKÜMLÜNÜN
Adı Soyadı- Unvanı[i] :
Yükümlü Grubu[ii] :….Sigorta A.Ş.
Adresi :
Kimlik No[iii] :
Tel :
B- BĐLDĐRĐME ĐLĐŞKĐN BĐLGĐLER
Evrak Kayıt No
Bildirim Tarihi
Yeni veya Ek
Yeni Ek
Bildirimin Aciliyeti
Normal Đvedi
Ek ise Önceki Bildirimin Tarihi : .../.../….
Çok Đvedi
[i] Tüzel kişi yükümlüler için ticaret unvanı belirtilir
[ii] Tedbirler Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinde sayılan yükümlülerden dahil olunan grup
[iii] Tüzel kişi yükümlüler için vergi kimlik numarası belirtilir
27
C- ŞÜPHELĐ ĐŞLEMĐ YAPAN GERÇEK KĐŞĐNĐN[i]
Đşlemin Kimin Adına Yapıldığı
Kendi Adına
Kimliği sahte mi?
Evet
Hayır
Erkek
Kadın
Başkası Adına
Adı
Soyadı
Doğum Yeri ve Tarihi
Anne Adı
Baba Adı
Cinsiyeti
Uyruğu
T.C. Kimlik No
Kimlik Belgesinin Türü ve Numarası
Nüfus Cüzdanı No:
Pasaport No:
Diğer (Adı ve Numarası):
Adresi
Ev:
Telefon Numarası
Ev Telefonu :
Sürücü Belgesi No:
Đkamet Tezkeresi No:
Đş:
Cep Telefonu:
Đş Telefonu :
Faks Numarası
Elektronik Posta Adresi
Mesleği
Varsa Ek Bilgi
[i]
Birden fazla kişi tarafından gerçekleştirilen şüpheli işlemlerde işlemi yapan
her bir gerçek kişinin bilgileri ayrı ayrı belirtilir (Formun C Bölümü Çoğaltılarak Kullanılır)
28
D- ADINA ĐŞLEM YAPILAN GERÇEK KĐŞĐNĐN[i]
Kimliği sahte mi?
Evet
Hayır
Erkek
Kadın
Adı
Soyadı
Doğum Yeri ve Tarihi
Anne Adı
Baba Adı
Cinsiyeti
Uyruğu
T.C. Kimlik No
Kimlik Belgesinin Türü ve Numarası
Nüfus Cüzdanı No:
Pasaport No:
Diğer (Adı ve Numarası):
Sürücü Belgesi No:
Đkamet Tezkeresi No:
Adresi
Ev:
Đş:
Telefon Numarası
Ev Telefonu :
Đş Telefonu :
Cep Telefonu :
Faks Numarası
Elektronik Posta Adresi
Mesleği
Varsa Ek Bilgi
[i] Adına
işlem yapılan birden fazla gerçek kişinin olduğu şüpheli işlemlerde her bir adına işlem
yapılanın bilgileri ayrı ayrı belirtilir (Formun D Bölümü Çoğaltılarak Kullanılır)
29
E- ADINA ĐŞLEM YAPILAN TÜZEL KĐŞĐNĐN / TÜZEL KĐŞĐLĐĞĐ OLMAYAN TEŞEKKÜLÜN[i]
Kimliğe esas belge sahte mi?
Evet
Hayır
Unvanı[ii]
Varsa Đşletme Adı
Vergi Kimlik Numarası
Sicil Numarası[iii]
Kurulduğu Ülke
Kurulduğu Yer
Kuruluş Yılı
Adresi
Telefon Numarası
Cep Telefonu
Đş Telefonu
:
:
Faks Numarası
Elektronik Posta Adresi
Web Sitesi
Varsa Ek Bilgi
[i] Her bir adına işlem yapılanın bilgileri ayrı ayrı belirtilir
[ii] Ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için ticaret unvanı / dernek, vakıf, sendika, konfederasyon,
tüzel kişiliği olmayan teşekküller için bunların adı / siyasi partiler için siyasi partinin ilgili biriminin adı
[iii] Ticaret siciline kayıtlı tüzel kişiler için ticaret sicil numarası / dernekler için kütük numarası /
30
vakıflar için merkezi sicil kayıt numarası / sendika ve konfederasyonlar için sicil numarası
F- ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLGĐLERĐ
Đşlem Tarihi
Tek işlemde
Bağlantılı işlemlerde
: ../../….
: ../../…. - .../../….
Đşlemde Parasal Değer / Hareket var mı?
Evet
Hayır
Đşlemin Hesaba Bağlılığı
Hesaba bağlı (Bu seçeneğin işaretlenmesi durumunda Formun G
bölümünü de doldurunuz)
Hesaba bağlı değil
Đşlemin Yapıldığı Yer[i]
Đşlem Türü
Đşlem Tutarı[ii]
Đşlemin Yapılma Yer veya Yöntemi
Şube
Telefon bankacılığı
ATM
Diğer
Đnternet bankacılığı
[i] Đşlemin yapıldığı il/ilçe bilgileri ile varsa şube, acenta vb. bağlı birimlerin adı
[ii] Para birimi de belirtilmek suretiyle
31
G- ŞÜPHELĐ ĐŞLEMĐ ĐLGĐLENDĐREN HESAP BĐLGĐLERĐ[i]
Hesap Türü
Çek
Kiralık kasa
Vadeli döviz
Vadesiz döviz Vadesiz mevduat Yatırım
Diğer
Hesabın bulunduğu mali kurum
Hesap No
IBAN
Hesap Sahibi
Hesabın Açılış Tarihi
…/..../..….
Hesabın Kapanış Tarihi
Son Hesap Bakiyesi
Hesabın Bulunduğu Şube
Hesabın Döviz Cinsi
Hesap Üzerinde Yasal Kısıtlama Var mı?
Evet
Hayır
Yasal Kısıtlama Açıklaması
[i]
Tedbirler Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ila (h) bentlerinde sayılan
yükümlülerce (Bankacılık faaliyeti ile sınırlı olmak üzere PTT dahil) doldurulacaktır.
32
H- ŞÜPHELĐ ĐŞLEM TĐPĐ
ŞÜPHELİ İŞLEM TİPLERİ
TİP NUMARASI[i]
GENEL MAHİYETTE ŞÜPHELİ İŞLEM TİPLERİ
Müşteri Profiline İlişkin Tipler
İşlemlere İlişkin Tipler
SEKTÖREL MAHİYETTE ŞÜPHELİ İŞLEM TİPLERİ
Bankacılık Sektörüne İlişkin Tipler
Sigorta Sektörüne İlişkin Tipler
Sermaye Piyasalarına İlişkin Tipler
Yetkili Müesseselere İlişkin Tipler
İkrazatçılara İlişkin Tipler
Faktoring Şirketlerine İlişkin Tipler
Finansal Kiralama Şirketlerine İlişkin Tipler
Tüketici Finansman Şirketlerine İlişkin Tipler
PTT ve Kargo Şirketlerine İlişkin Tipler
Gayrimenkul Sektörüne İlişkin Tipler
TERÖRÜN FĐNANSMANI ĐLE BAĞLANTILI ŞÜPHELĐ ĐŞLEM TĐPLERĐ
Terör Örgütleri İle Bağlantısından Şüphelenilen Kişiler veya Riskli
Ülkelerle Gerçekleştirilen İşlemlere İlişkin Tipler
Kâr Amacı Gütmeyen Kuruluşlara İlişkin Tipler
[i]
EK:1’de yer alan şüpheli işlem tiplerinden uygun olan bir veya bir kaçının yine EK:1’de belirlenen
33
numarası
AÇIKLAMA
Uyum Görevlisinin
Adı, Soyadı ve Đmzası[i]
Formun (H) bölümünde şüpheli işlem tipleri başlıklar halinde gruplandırılmış
olup, bildirime konu şüpheli işlem tipi bu bölümde gösterilir.
Bildirime konu şüpheli işlem, belirtilen gruplardan hangisine uygun düşüyorsa
öncelikle ilgili gruba ilişkin seçeneğin önündeki boş karenin içine (X) işareti konulur.
Daha sonra söz konusu seçeneğin "Şüpheli Đşlem Tip Numarası" kısmına, Tebliğ
ekinde (EK:1) yer alan şüpheli işlem tipinin numarası yazılır.
[i]
Uyum görevlisi atanması zorunlu olmayan yükümlülerde form; işlemi gerçekleştiren veya
tespit eden kişi veya görevli ile birlikte varsa bu işlemin sonuçlandırılması konusunda imza 34
yetkisine sahip bir kişi tarafından imzalanır.
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM TĐPLERĐ
Rehber mahiyetinde olup,şüphe veya şüpheyi gerektirecek makul bir
sebebin olup olmadığının değerlendirilmesinde yükümlülere yardımcı
olması amaçlanmıştır.
Đşlemin şüpheli işlem tiplerine uygunluğu değerlendirilirken; müşterinin
profili ve faaliyet hacmi, işlemin niteliği ile müşterinin bilinen faaliyetleri
kapsamında veya faaliyeti ile orantılı olup olmadığı veya kimlere menfaat
sağladığı, sektörün özellikleri ve daha önceki tecrübeler gibi hususların da
dikkate alınması gerekmektedir.
MASAK 6 NO.lo Genel Tebliğ ile 114 adet şüpheli işlem tipi belirlenmiştir.
Bu kapsamda:
Genel Mahiyette şüpheli işlem tipleri, müşteri profili ve işlemlere ilişkin tipleri
belirlenmiştir.
Bazı yükümlü grupları için sektörel mahiyette şüpheli işlem tipleri belirlenmiştir.
Terörün finansmanı açısından şüpheli olabilecek işlem tipleri belirlenmiştir.
35
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM TĐPLERĐ (GENEL)
1. Müşteri Profiline Đlişkin Tipler
1.1. Müşterilerin yükümlülere başvurularında; ibrazı ya da tevdii gereken
belgelerin yetersiz bilgiler içermesi, verdikleri bilgilerin birbiriyle çelişkili olması
veya bilgilerin verilmesinde isteksiz davranılması.
1.2. Đşlem yapılması için para veya çeşitli hediyeler teklif edilmesi ya da müşteri
hakkında suç gelirlerinin aklanması veya terörün finanse edilmesiyle ilgili olarak
medyada menfi haberler çıkmış olması gibi şüphe duyulmasını gerektiren somut
bir durumun varlığı.
1.3. Müşterinin, genel müşteri davranış modellerinin dışına çıkması örneğin
hakkında şüpheli işlem bildiriminde bulunulmasını engellemek amacıyla bazen
çok yakın, bazen tehditkar tavır takınmaları.
1.4. Müşterilerin işi/mesleği, mali durumu ile işlemleri arasında makul bir orantı
bulunmaması.
1.5. Müşterilerin, riskli kişi veya kuruluşlar ile ticari ya da başkaca bir ilişkisinin
bulunması.
1.6. Şirketlerin, faaliyet gösterilen sektördeki diğer kuruluşlara veya genel
olarak şirket yapılanmalarına nazaran mutad olmayan sermaye, ortaklık,
36
yönetim ve istihdam yapısına sahip olması.
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM TĐPLERĐ (GENEL)
2. Đşlemlere Đlişkin Tipler
2.1. Ticari faaliyet gösteren kişi veya kuruluşların faaliyetleri kapsamında olağan
olarak tekrarı gereken işlemlerin münferit işlem olarak kalması ya da aksine
olağan ticari hayatta sık yapılmayan işlemlerin sürekli olarak tekrarlanması.
2.2. Mutad uygulamalarda toplu yapılması gereken mali işlemlerin, tespit ve
bildirimlerden kaçınmak amacıyla, mantıklı bir gerekçesi olmaksızın bölünmesi.
2.3. Yapılan ya da yapılmak istenen işlemin mutad ve makul hukuki veya
ekonomik bir gerekçesi ya da mantığının olmaması.
2.4. Müşterinin küçük küpürlerle yüksek tutarda nakit ödeme yapması veya sık
kullanılmayan bir döviz ile ödeme yapmak istemesi gibi ödeme araçlarının
alışılmışın dışında kullanılması.
37
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM TĐPLERĐ (GENEL)
2. Đşlemlere Đlişkin Tipler
2.1. Ticari faaliyet gösteren kişi veya kuruluşların faaliyetleri kapsamında olağan
olarak tekrarı gereken işlemlerin münferit işlem olarak kalması ya da aksine
olağan ticari hayatta sık yapılmayan işlemlerin sürekli olarak tekrarlanması.
2.2. Mutad uygulamalarda toplu yapılması gereken mali işlemlerin, tespit ve
bildirimlerden kaçınmak amacıyla, mantıklı bir gerekçesi olmaksızın bölünmesi.
2.3. Yapılan ya da yapılmak istenen işlemin mutad ve makul hukuki veya
ekonomik bir gerekçesi ya da mantığının olmaması.
2.4. Müşterinin küçük küpürlerle yüksek tutarda nakit ödeme yapması veya sık
kullanılmayan bir döviz ile ödeme yapmak istemesi gibi ödeme araçlarının
alışılmışın dışında kullanılması.
38
SĐGORTA SEKTÖRÜNE YÖNELĐK ŞÜPHELĐ
ĐŞLEM TĐPLERĐ
4.1. Müşterinin şahsı, işi veya serveti ile makul bir ilgisi bulunmayan bir riski sigorta ettirmek için
başvuruda bulunması.
4.2. Müşterinin genel durumu ve mali profiliyle bağdaşmayan yüksek miktarlı ve tek primli poliçe talep
etmesi.
4.3. Müşterinin başka şirketlerden de poliçeleri olduğunu söylemesi ya da bunun tespit edilmesi ve bu
durumun müşterinin mali profili ile uyumsuzluk göstermesi.
4.4. Müşterinin açıkça ilgisiz olduğu anlaşılan üçüncü bir taraf adına sigorta poliçesi satın almayı
önermesi veya sigorta tazminatının söz konusu tarafın hesabına transfer edilmesinin talep edilmesi
veya açıkça ilgisiz olduğu anlaşılan üçüncü taraf adına lehdar değişikliği istenilmesi.
4.5. Müşterinin hayat sigortası ya da emeklilik planı primlerini yüksek miktarda ve nakit olarak
ödemesi.
4.6. Küçük miktarlı ve düzenli ödemeye dayalı poliçeye sahip olan müşterinin poliçenin kalan primlerini
aniden peşin ödeme ile kapatması veya önemli miktarda yükseltme teklifinde bulunması ya da yüksek
tutarlı yeni bir poliçe satın alması.
4.7. Müşterinin, makul bir nedeni olmaksızın ve önemli oranda maddi kayba uğrayacağını bilerek,
poliçenin vadesinden önce geri ödenmesini istemesi ya da ödemenin üçüncü bir kişi lehine yapılmasını
talep etmesi.
4.8. Sigorta sözleşmesinde prim ödemelerinin riskli ülkede yerleşik bir finans kurumundan elektronik
transfer yoluyla yapılması.
4.9. Müşterinin yaşı ve sağlık durumu ile uyumlu olmayan emeklilik planı veya hayat sigortası
sözleşmesi için başvuruda bulunması.
39
FATF TAVSĐYE 14
Finansal kuruluşlar, bunların yöneticileri, yetkilileri
ve çalışanları;
Şüpheli bir işlemi iyi niyetle bildirdiklerinde, suç fiilinin ne olduğunu
tam olarak bilmeseler dahi, yasadışı faaliyetin gerçekten meydana gelip
gelmediğine bakılmaksızın, sözleşmeyle veya herhangi bir yasal yada
idari düzenlemeyle getirilmiş olan yükümlülükleri ihlal ettikleri
gerekçesiyle cezai yada hukuki sorumluluğa tabi olmaktan yasal
hükümler ile korunmalıdır.
Şüpheli bir işlemin veya ilgili bilginin mali istihbarat birimine
bildirildiğini ifşa etmeleri yasaklanmalıdır
40
Bildirimde bulunanların korunması
5549 sayılı Kanun gereğince yükümlülüklerini yerine getiren gerçek ve tüzel
kişiler hiçbir şekilde hukuki ve cezai bakımdan sorumlu tutulamazlar. (5549 S.K.
Md: 10/1)
Özel kanunlarında hüküm bulunsa dahi şüpheli işlem bildiriminde
bulunanlara dair, mahkeme dışında, üçüncü kişi, kurum ve kuruluşlara
bilgi verilemez. Bu kişilerin kimliklerinin saklı tutulması ve
güvenliklerinin sağlanması için mahkemece gerekli önlemler alınır.
(5549
S.K. Md: 10/2)
Şüpheli işlem bildirimi yükümlülüğünü yerine getiren gerçek ve tüzel
kişiler, bunların uyum görevlileri, yükümlülerin kanuni temsilcisi,
yöneticisi ve çalışanları hiçbir şekilde hukuki ve cezai bakımdan
sorumlu tutulamaz. (Tedbirler Yönetmeliği Md: 29/4)
41
Tipping off kuralı
Yükümlüler, MASAK Başkanlığına şüpheli işlem bildiriminde
bulunulduğuna veya bulunulacağına dair,
• yükümlülük denetimi ile görevlendirilen denetim elemanlarına,
• yargılama sırasında mahkemelere verilen bilgiler dışında,
işleme taraf olanlar dâhil olmak üzere hiç kimseye bilgi veremezler.
(5549 s.k.md:4-Tedbirler Yönetmeliği Md: 29/1)
Yükümlüler yurt dışındaki merkezlerine veya şube, acente, temsilci ve
ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimlerine, müşterisi hakkında şüpheli
işlem bildiriminde bulunduğuna dair hiçbir şekilde bilgi veremez. (Tedbirler
Yönetmeliği Md: 29/3)
42
Tipping off kuralı
Bu yükümlülük,
• şüpheli işlemi MASAK Başkanlığına bildiren kişi, kurum ve
kuruluşlar veya
• bu kimselerin işlemi fiilen yapan ve yöneten mensupları veya
• bunların kanuni temsilcileri ve vekillerinin yanı sıra
• şüpheli işlem bildiriminde bulunulduğuna herhangi bir şekilde
vakıf olan diğer personeli de
kapsar.
Uyum görevlisi tayin edilen yükümlülerde, uyum görevlisine yapılan
dâhili bildirimler de gizlilik kapsamındadır.
Şüpheli işlem bildirimlerini elektronik ortamda gerçekleştiren uyum
görevlileri, sisteme erişimi sağlayan her türlü ortamdaki kart, şifre ve
sair bilgi ve araçları hiç kimseye veremez. (Tedbirler Yönetmeliği Md: 29/2)
43
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLDĐRĐMĐ
Şüpheli Đşlem Bildirimlerinin Sayısal Trendi
Yıl/Adet
12.000
9.823
10.000
8.000
6.000
4.924
4.000
2.946
1.140
2.000
290
352
2004
2005
0
2006
2007
2008
2009
44
ŞÜPHELĐ ĐŞLEM BĐLDĐRĐMĐ
Şüpheli Đşlem Bildirimi Sayıları ve Kaynaklarına Göre Dağılımı
Şüpheli Đşlem Bildirim
Kaynağı
2004
2005
2006
2007
2008
2009
289
351
1133
2903
4889
9480
Aracı Kurumlar
1
1
7
40
9
168
Finansman,
Faktoring,
Finansal
Kiralama
ve
Yatırım Şirketleri
-
-
-
0
15
32
Sigorta, Reasürans
Emeklilik Şirketleri
-
-
-
3
10
129
Noterler
-
-
-
-
1
6
PTT Gn. Md.lüğü
-
-
-
-
-
6
-
-
-
-
2
352
1.140
2.946
4.924
9.823
Bankalar
ve
Döviz Bürosu
TOPLAM
290
45
FATF Araştırmaları
FATF 2004-2005 tipoloji raporuna göre,
Ülkeler tarafından gönderilen sigortalama kaynaklı 66
olay ile ilgili olarak yapılan incelemede;
Bu olaylardaki aklama faaliyetinin %65 inin hayat
sigortası ürünleri vasıtasıyla gerçekleştirildiği, %30’unun
diğer sigorta ürünleri, %5 inin ise reasürans ürünleri
vasıtasıyla gerçekleştirildiği tespitinde bulunulmuştur.
46
FATF Tipolojileri
Örnek 1-
Bir şahıs, 2004 Ocak ayında Norveç’te evi için hırsızlık
sigortası yaptırır.
Daha sonra bu kişi sigorta şirketine 110.000 (19.000
USD) Norveç kronu değerindeki mücevherlerinin
çalındığını bildirir.
Bu kişinin beyanına göre, kendisi 2.7 milyon Norveç
kronu (460.000 USD) değerinde bir tekne satmış ve
bunun 500.000 Kronu ile mücevher satın almıştır.
47
FATF Tipolojileri
Örnek 1
Ancak bu kişinin 2000 yılında düşük gelirli ve herhangi bir
malvarlığı olmadığı tespit edilmiştir.
2001 yılında ise bu kişinin 43.000 Norveç kronu olduğu,
2002 yılında ise gelirinin 233.000 Norveç kronuna
yükseldiği tespit edilmiştir.
Böyle bir kişinin bu değerde bir tekneyi satın alması
imkansızdır.
Yapılan araştırmalarda bu kişinin bu tekneyi yasadışı
ticaretten elde edilen fonlarla satın aldığı tespit edilmiştir.
48
FATF Tipolojileri
Örnek 2 Yurt dışında yaşayan 2 kişi 4 tek primli hayat
sigortasına oldukça yüksek tutarda nakit para yatırır.
Yapılan incelemede izleyen primlere ilişkin ödemelerin,
Latin Amerika’dan Avrupa’ya yapılan uyuşturucu
ticaretinde kullanılan ve daha önce soruşturmaya
konu olmuş banka hesapları üzerinden yapıldığı tespit
edilmiştir. (Belçika kaynaklı)
49
FATF Tipolojileri
Örnek 3
Bir uyuşturucu kaçakçısı 80.000 USD değerinde hayat sigortası
poliçesi satın alır.
Poliçe, büyük bir sigorta şirketinin acentesi aracılığıyla nakit
kullanılarak satın alınır.
Đnceleme neticesinde, sigorta acentesinin müşterinin poliçenin
finansmanında kullandığı paranın uyuşturucu parası olduğunu
anladığı ve müşteriden daha fazla komisyon talep ettiği tespit
edilmiştir.
Đşlemi takip eden 3 ay içinde uyuşturucu satıcısının bu poliçeyi
nakde çevirdiği tespit edilmiştir. (Kanada kaynaklı)
50
FATF Tipolojileri
Örnek 4 Karı-koca yıllık primli, her biri kendi adına bir hayat
sigortası yaptırırlar.
Biri öldüğünde diğeri sigortanın yararlanıcısı olacaktır.
Primlerin yatırıldığı hesabın incelenmesi neticesinde,
hesabın poliçe sahibi kişilere değil, yurt dışında
yerleşik bir şirkete ait olduğu anlaşılmıştır.
51
FATF Tipolojileri
Örnek 4 Bu şirketin yöneticilerinin sigorta yaptıran karı-koca
olduğu tespit edilmiştir.
Đnceleme neticesinde, sözkonusu şirketin yurtdışında
ciddi ve organize vergi kaçakçılığı suçuna iştirak ettiği
ve buradan elde edilen yasadışı gelirlerin aklanması
amacıyla bu işlemlerin yapıldığı tespit edilmiştir.
(Belçika kaynaklı)
52
FATF Tipolojileri
Örnek 5
Bir karapara aklayıcısı, gerçekte mevcut olmayan bir gemi için denizcilik mal ve
kaza sigortası yaptırmıştır.
Bu kişi, poliçe kapsamında büyük primler ödemiş ve sigorta aracısına düzenli
olarak yaptığı hasar başvurularının ödenmesi için rüşvet vermiştir.
Ancak bu kişi hasarların prim ödemelerinden daha az olmasının sağlanması
konusunda oldukça dikkatli davranmış ve böylece sigortacı da poliçeden büyük bir
kar sağlayabilmiştir.
Bu yolla karapara aklayıcısı, fonların aklanmasında kullanılmış olan hasar ödeme
çeklerini alabilmiştir.
Sonuçta fonlar itibarlı bir sigorta şirketinden yapılan ödemeler olarak
görülmektedir ve çekin ya da para havalesinin üstündeki isim görüldüğünde
paranın kaynağı hakkında şüphe doğmamaktadır.
53
Fatf Değerlendirmesi
FATF yaptığı değerlendirme neticesinde sigorta sektörü ile
ilgili karapara aklama göstergelerini 4 alanda toplamıştır.
Bunlar:
Diğer sektörlere de uygulanabilen genel göstergeler
Poliçe sahibinin karakteristik özellikleri ve davranışlarına
yönelik göstergeler
Poliçenin özelliğine yönelik göstergeler
Diğer göstergeler
54
Diğer sektörlere de uygulanabilen
genel göstergeler
Bu kapsamda özellikle;
Yüksek tutarlı nakit işlemlere
Sahte adres ya da bilgi kullanımına
Sınır ötesi yürütülen işlemlere
dikkat çekmiştir.
55
Poliçe sahibinin karakteristik
özellikleri ve davranışlarına yönelik
göstergeler
Poliçe sahibi ya da ilişkili olduğu kişi veya kuruluşların suç
kaydı var mıdır?
Poliçe sahibinin olağan olmayan davranışları
Yasal gelirine göre yüksek tutarlı prim ödemeleri yapılması
Poliçe sahibinin erken ayrılma neticesinde katlanılacak
maliyetler konusunda endişe duymaması
Poliçe faydalanıcısının beklenmedik bir şekilde ve sıklıkta
değiştirilmesi
Müşterinin ekonomik profili ile bağdaşmayan malvarlığına
yönelik genel sigorta yaptırılması
Erken ve şüpheli tazminat talepleri
56
Poliçenin özelliğine yönelik
göstergeler
Üçüncü kişiler tarafından yapılan ödemeler
Prim ödemelerinde çeşitli kaynakların kullanılması (banka,
üçüncü şahıs gibi)
Prim tutarının önemli tutarda arttırılması
Fonların daha kolay transferi için bankanın sigortacı olarak
kullanılması
Poliçenin erken itfası
57
Diğer Göstergeler
Olağandışı bir şekilde yüksek tutarlı komisyon alan acenteler.
Backgroundu parlak olmayan sigorta şirketleri.
58
Diğer Yükümlülükler
Bilgi ve Belge Verme
Kamu kurum ve kuruluşları, gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel
kişiliği olmayan kuruluşlar
Başkanlık ve denetim elemanları tarafından istenilecek her türlü
bilgi, belge, kayıt ve şifreleri tam ve doğru olarak vermek ve
gerekli kolaylığı sağlamakla yükümlüdür.
Yukarıdaki kişi, kurum ve kuruluşlar savunma hakkına ilişkin
hükümler saklı kalmak kaydıyla, özel kanunlarda yazılı
hükümleri ileri sürerek bilgi ve belge vermekten kaçınamazlar.
59
Diğer Yükümlülükler
Muhafaza ve Đbraz
Yükümlüler, bu Kanunla getirilen yükümlülüklere ve
işlemlerine ilişkin her türlü ortamdaki;
Belgeleri düzenleme tarihinden
Defter ve kayıtları son kayıt tarihinden
Kimlik tespitine ilişkin belgeleri ise son işlem tarihinden
itibaren
sekiz yıl süreyle muhafaza ve istenmesi halinde yetkililere
ibraz etmekle yükümlüdür.
60
Diğer Yükümlülükler
Devamlı Bilgi Verme
Yükümlüler taraf oldukları veya aracılık
işlemlerden, Bakanlıkça belirlenecek tutarı
Başkanlığa bildirmek zorundadırlar.
ettikleri
aşanları
Bu Kanunun uygulanmasına ilişkin olarak, yükümlüler
dışındaki kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu
niteliğindeki kurum ve kuruluşlardan da Başkanlığa
devamlı bilgi vermeleri istenebilir.
61
Yükümlülük Denetimi ve Yaptırımlar
MASAK adına;
•Hesap Uzmanı
•Gümrük Müfettişi
•Gelirler Kontrolörü
•BDDK Murakıbı
•Hazine Kontrolörü
Münferiden
Veya
Programa Bağlı
•Maliye Müfettişi
Đhlal Đncelemesi
Uyum Denetimi
•BDDK Uzmanı
•SPK Uzmanı
Uzaktan Denetim
Đstatistikler
Politika Belgeleri
62
Yükümlülüklere uymamanın yaptırımları
Yükümlülük ihlali halinde
Yükümlülükler
(5549 S.K. m.13)
Đdari yaptırımlar
• Kimlik tespiti
• Devamlı bilgi verme
• Şüpheli işlem bildirimi
• Kimlik tespiti
• Şüpheli işlem bildirimi
Yükümlü
Türüne
Göre
görevli
• Eğitim, iç denetim, kontrol ve
risk yönetim sistemleri
oluşturulması
• Uyum görevlisi atanması
• 13.226 veya
6.613 YTL para
cezası
• 2,644 YTL para
cezası
Eksikliklerin giderilmesi ve
gerekli tedbirlerin alınması
için en az 30 gün süre verilir
Yükümlü
Türüne
Göre
• 13.226 YTL
veya 6.613 YTL
para cezası
5549 S.K. m.14)
Adli yaptırımlar
görevli
• ŞĐB bildiriminde bulunulduğunun
ifşa edilmesi
• Bilgi ve belge verme
• Muhafaza ve ibraz
• 1-3 yıl hapis cezası
• 0-5,000 gün adli para
cezası
• Lisans iptali
• Malvarlığı müsaderesi
Güvenlik tedbirleri
63
TEŞEKKÜR EDERĐM
64