Hakan Karabacak, "Avrupa Birliği Fonları İçin Proje Yönetimi", T.C.

T.C.
Maliye Bakanlığı
Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı
AVRUPA BİRLİĞİ FONLARI İÇİN
PROJE YÖNETİMİ
Dr. Hakan KARABACAK
Ankara, 2011
1
05.12.1951 tarih ve 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa göre bu
eserin bütün yayın, tercüme ve iktibas hakları, Maliye Bakanlığı Avrupa
Birliği ve Dış İlişkiler Daire Başkanlığı’na aittir. Bu kitabın tamamı ya da
bir kısmı ilgili yasanın hükümlerine göre, izin olmaksızın çoğaltılamaz,
yazılı, sözlü, görsel-işitsel kitle iletişim araçları yoluyla yayınlanamaz,
depolanamaz, kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz.
Yayının içeriğinden yazar sorumludur.
Kapak Resmi: Dr. Hakan KARABACAK
Ankara, 2011
Tasarım: İvme
0312 210 67 01
2
ÖNSÖZ
2004 yılında basılarak dağıtımı AB ve Dış İlişkiler Daire Başkanlığınca
gerçekleştirilen “Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali İşbirliği ve
Proje Yönetimi Yaklaşımı” başlıklı kitap Avrupa Birliği’nin sağladığı mali
yardımları ve proje yönetimi yaklaşımını tanıtan ilk kitaplardan biriydi.
Avrupa Birliği ile mali işbirliği sürecinde katedilen mesafe tamamen
güncellenmiş ve yenilenmiş bir çalışmanın yapılması ihtiyacını ortaya
çıkarmıştır. Bu çalışma hibe nitelikli AB mali yardımlarından yararlanmak
isteyen kamu kurumlarına ve hibe programı yararlanıcılarına proje hazırlık
çalışmalarında ihtiyaç duyabilecekleri teknik bilgileri sunmayı ve rehberlik
etmeyi amaçlamaktadır. Bu amaçtan hareketle güncel başvuru belgeleri ve
standart formlar esas alınarak örneklerle anlatım yöntemi tercih edilmiştir.
Uygulamaya yönelik bir bakış açısı ile AB’nin proje yönetimine ilişkin
benimsediği temel yaklaşımlar, yöntemler ve kavramlar vurgulanmıştır. Bu
anlamda çalışmanın ilgililere bir başvuru kaynağı olmasını ümit ediyorum.
Çalışma süresince ilgisini ve desteğini esirgemeyen Daire Başkanım Sayın
Pelin KUZEY’e şükranlarımı sunarım.
Ankara, 2011
Dr. Hakan Karabacak
3
4
KISALTMALAR
AB – Avrupa Birliği
ABGS – Avrupa Birliği Genel Sekreterliği
AP (Accession Partneship) - Katılım Ortaklığı (Belgesi)
CARDS (Community Assistance for Reconstruction, Development and
Stability) – Yeniden Yapılanma, Kalkınma ve İstikrar İçin Topluluk Yardımı
DPT – Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı
EC (European Commission) – Avrupa Komisyonu
EP (European Partnership) – Avrupa Ortaklığı
IB (Institution Building) – Kurumsal Yapılanma
INV (Investment) – Yatırım
IPA (Instrument for Pre Accession) – Katılım Öncesi Mali Araç
ISPA (Instrument for Structural Policies for Pre-Accession) – Katılım Öncesi
Yapısal Politikalar Aracı
KOBİ – Küçük ve Orta Büyüklükte İşletmeler
LFM (Logical Framework Matrix) – Matıksal Çerçeve Matrisi
MDAÜ – Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkeleri
MEDA (Mediterranean Development Aid) – Akdeniz Kalkınma Yardımları
MFİB – Merkezi Finans ve İhale Birimi
MIPD (Multi-annual Indicative Planning Document) – Çok Yıllı Endikatif
Planlama Belgesi
NPAA (National Programme for the Adoption of the Acquis) – Avrupa
Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı
PHARE (Poland and Hungary: Action for the Reconstruction of the Economy)
– Polonya ve Macaristan Ekonomilerinin Yeniden Yapılandırılmasına
Yönelik Destek
SAA (Stabilisation and Association Agreement) – İstikrar ve Ortaklık
Anlaşması
SAPARD (Special Accession Programme for Agriculture and Rural
Development) – Tarım ve Kırsal Kalkınma İçin Özel Katılım Öncesi
Program
YED – Yerleşik Eşleştirme Danışmanı
5
6
İÇİNDEKİLER
Giriş......................................................................................................9
I. Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) ve Hibe Programları..............11
II. Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı ve Mantıksal Çerçeve Matrisi ...............20
II.1 Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı .....................................................20
II.2 Mantıksal Çerçeve Matrisi .........................................................23
III. Proje Başvuru Formu .....................................................................42
III.1 Proje Başvuru Formlarında Talep Edilen Başlıca Ortak Bilgiler .42
III.2 Proje Başvuru Formlarında Talep Edilen Bazı Özel Bilgiler .......48
IV. Bütçe ............................................................................................57
IV.1 Proje Fişinde Bütçe ile İlgili Kısımlar .......................................57
IV.2 Hibe Başvuru Formu ve Ekinde Bütçe ile İlgili Kısımlar ...........61
V. Proje Tekliflerinin Değerlendirilmesi .................................................81
Sonuç ................................................................................................91
Ek-1 Proje Başvuru Formlarında Yer Alan Ortak Bilgiler .....................96
Ek-2 Çalışmada Kullanılan Bazı Temel Terimlerin İngilizce Karşılıkları ..97
7
8
Giriş
Avrupa Birliği mali yardımları bir takım programlar (veya araçlar)
kapsamında sağlanmaktadır. 2007 yılından önce Avrupa Birliği’nin aday
ve potansiyel aday ülkelere yönelik tek bir mali yardım programı yoktu
ve bu programlar öncelik alanlarına veya hedef aldığı aday ülkelere göre
çeşitlilik göstermekteydi.1 Merkezi ve Doğu Avrupa Ülkelerine yönelik
PHARE, ISPA ve SAPARD Programları, Güney Doğu Avrupa Ülkelerine
yönelik CARDS Programı ve Türkiye’ye yönelik katılım öncesi mali yardım
programları dayandıkları hukuksal metinlerle yürürlükteydi.
Avrupa Birliği 2007 yılından itibaren aday ve potansiyel aday ülkelere
sağladığı mali yardımları Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) adını
verdiği tek bir program kapsamına almıştır. IPA kapsamında sağlanan hibe
nitelikli mali yardımlarından yararlanmak ancak hazırlanacak projelerle
mümkün olabilmektedir. Proje belirlenmiş bir bütçe ile sınırlı bir zaman
dilimi içerisinde açıkça ortaya konan hedefleri gerçekleştirmeyi amaçlayan
faaliyetler serisi olarak tanımlanabilir.2 Avrupa Birliği, hazırlanacak
projelerin teknik anlamda belli niteliklere veya standartlara sahip olmasını
beklemektedir. Projelerin biçim ve içerik yönünden aranan niteliklere
sahip olması ise proje yönetimine ilişkin olarak Avrupa Birliği tarafından
geliştirilen bir takım araç ve yöntemlerle sağlanmaktadır.
Avrupa Birliği’nin proje yönetimi yaklaşımı içinde yer alan en önemli
yöntem ve araçlardan biri Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı ve bu yaklaşımın
sonucunda hazırlanan Mantıksal Çerçeve Matrisi’dir. Kamu kurumları,
yerel idareler, KOBİ’ler, sivil toplum kuruluşları, sanayi, ticaret, ziraat odaları,
meslek odaları, vakıflar, dernekler, sendikalar, kooperatifler, üniversiteler
ve enstitüler gibi kurum ve kuruluşlar hibe nitelikli AB yardımlarından
yararlanmak üzere bu Matrisi hazırlar. Avrupa Birliği fonlarıyla desteklenecek
projelerin başvuru paketi içerisinde yer alan en önemli belgelerden biri
olan Mantıksal Çerçeve Matrisi proje başvuru formunun ekidir.
Proje başvuru formunun Mantıksal Çerçeve Matrisinden sonra
hazırlanması uygundur. Merkezi düzeydeki kamu kurumlarınca doldurulan
ve proje fişi olarak adlandırılan standart proje başvuru formu ile hibe
1
Aday ülkeler Türkiye’nin yanı sıra Hırvatistan, İzlanda, Karadağ ve Makedonya; potansiyel
aday ülkeler ise Arnavutluk, Bosna-Hersek, Sırbistan, ve Birleşmiş Milletlerin 1244 sayılı
ilke kararı doğrultusunda özel bir statü verilen Kosova’dır.
2
European Commission, Aid Delivery Methods, Volume 1: Project Cycle Management
Guidelines, March 2004
9
programlarından yararlanmak üzere doldurulan standart hibe başvuru
formu arasında önemli farklar bulunmaktadır. Bu farklılık gerek başvuru
formlarının biçimi açısından gerekse talep edilen bazı bilgiler ve ekleri
açısından ortaya çıkmaktadır. Diğer yandan, Avrupa Birliği’nin hibe
nitelikli mali yardımlarından yararlanmak üzere hazırlanan proje başvuru
formlarında talep edilen bazı bilgiler değişmemektedir. Doldurulması
gereken alan başlıkları farklı da olsa Avrupa Birliği’nin her proje
başvurusunda olmasını talep ettiği ortak bilgiler bulunmaktadır.
Ayrıntılı harcama kalemlerini ve yapılacak sözleşmeleri içeren bütçe
formları ve tabloları proje başvuru paketi içinde teslim edilmesi gereken
önemli belgelerdendir. AB’nin hibe nitelikli mali yardımlarından yararlanmak
üzere hazırlanan tüm projelerde bütçe formunun ve harcamaları gösteren
kısımların titizlikle doldurulması gerekmektedir. Projelere aktarılan hibe
nitelikli mali yardımlar ancak hazırlanan projelerin bütçe formlarında yer
alan harcamalara yönelik olarak kullanılabilmektedir.
Başvuru sahipleri tarafından hazırlanan proje başvuru formu, mantıksal
çerçeve matrisi ve bütçe formlarını içeren proje teklifleri, kabul veya red
yönünde karar verilmek üzere bir değerlendirme sürecinden geçmektedir.
Değerlendirme süreci sonunda aranan niteliklere sahip projeler tespit
edilerek bunların finansmanına karar verilmektedir.
Beş kısımdan oluşan bu çalışmanın ilk kısmında IPA ve hibe programlarının
bir tanıtımı yapılacaktır. İkinci kısımda Mantıksal Çerçeve Yaklaşımına ve
bu yaklaşımın sonucunda hazırlanan Mantıksal Çerçeve Matrisine yer
verilecektir. Üçüncü kısımda proje başvuru formlarında talep edilen bilgiler
ve doldurulması gereken alanlar açıklığa kavuşturulacaktır. Proje bütçesinin
hazırlanmasına ilişkin açıklamalara dördüncü kısımda yer verilecektir. Son
kısımda proje tekliflerinin değerlendirilmesi konusuna değinilecektir.
10
I. KISIM
Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) ve
Hibe Programları
IPA’nın yasal çerçevesini IPA Tüzüğü ve IPA Uygulama Tüzüğü
oluşturmaktadır.3 Uygulama dönemi 31 Aralık 2013 tarihinde sona erecek
olan IPA, katılıma yönelik diğer mali yardım programlarını yürürlükten
kaldırmış veya diğer bir ifadeyle uygulaması devam eden bu programların
yerini almıştır.4 İdari ve ekonomik reformlarla iktisadi ve sosyal kalkınmanın
desteklenmesi, yoksulluk seviyesinin azaltılması, aday ülkeler için üyelikten
sonra da sürdürülecek ve geliştirilecek yasal ve kurumsal bir altyapının
oluşturulması IPA’nın temel hedefleri arasında sıralanmaktadır. Bu hedefleri
gerçekleştirmek üzere sağlanan IPA mali yardımı aşağıdaki beş bileşen
altında kullandırılmaktadır:
IPA Bileşenleri
IPA I
: Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma,
IPA II
: Sınır Ötesi İşbirliği,
IPA III : Bölgesel Kalkınma,
IPA IV : İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi,
IPA V
: Kırsal Kalkınma.
Bu bileşenler kapsamında sağlanan yardımların miktarı Çok Yıllı Endikatif
Mali Çerçeve’de belirtilmekte ve bu yardımların yöneleceği öncelik alanları
Çok Yıllı Endikatif Planlama Belgesi’nde ortaya konmaktadır.5 Merkezi
3
IPA Tüzüğü için bkz. Council Regulation (EC) No 1085/2006 of 17 July 2006 establishing
an Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) (OJ L 210/82 of 31.07.2006) ve IPA
Uygulama Tüzüğü için bkz. Commission Regulation (EC) No 718/2007 of 12 June 2007
implementing Council Regulation (EC) No 1085/2006 establishing an instrument for preaccession assistance (IPA) (OJ L 170/1of 29.06.2007).
4
IPA mali yardımına ve uygulanmasına ilişkin genel kuralları belirlemek üzere Komisyon
ve yararlanıcı ülke bir çerçeve anlaşma imzalamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve
Avrupa Toplulukları Komisyonu Arasında Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) ile Temin Edilen
Yardımın Uygulanması Çerçevesinde Türkiye Cumhuriyetine Sağlanan Avrupa Topluluğu
Mali Yardımlarıyla İlgili İşbirliği Kuralları Hakkında Çerçeve Anlaşma 11 Temmuz 2008
tarihinde imzalanmıştır. Söz konusu Anlaşmanın onaylanması 5824 sayılı Kanunla uygun
bulunmuş ve Anlaşma, 24 Aralık 2008 tarih ve 27090 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan
2008/14450 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe girmiştir.
5
Bu belgeler üç yıllık olarak hazırlanmaktadır. AB Komisyonu tarafından hazırlanan güncel
Çok Yıllı Endikatif Mali Çerçeve için bkz. Communication from the Commission to the
11
düzeydeki kamu kurumları öncelikli alanlarını gerçekleştirmeye yönelik
projeler hazırlamaktadır. Hazırlanan projelerden bir kısmının bütçesi bizzat
proje hazırlayan kurumca AB müktesebatına uyuma yönelik ihtiyaçları
doğrultusunda kullanılmaktadır. Bütçesi bizzat projeyi hazırlayan merkezi
düzeydeki kamu kurumlarınca kullanılan projeler makro projeler olarak
adlandırılabilir. Bu projelerden bazılarının bütçesi ise hibe programları
ile yerel idareler, KOBİ’ler, sivil toplum kuruluşları, sanayi, ticaret, ziraat
odaları, meslek odaları, vakıflar, dernekler, sendikalar, kooperatifler,
üniversiteler ve enstitüler gibi kurum ve kuruluşlara kullandırılmaktadır.6
Hibe programları kapsamında diğer kurumlarca hazırlanan projeler ise
mikro projeler olarak adlandırılabilir. Hibe programları, makro projelerin
bir uygulama yöntemi olarak karşımıza çıkmaktadır. Böylece merkezi
düzeydeki kamu kurumları dışında yer alan kurumların da AB uyum
çalışmalarına katılımlarının teşvik edilmesi ve IPA’nın hedeflerine ulaşmaya
katkıda bulunmaları amaçlanmaktadır.
Merkezi olmayan idari yapılanma içinde katılım öncesi yardım kaynaklarının
yöneleceği öncelik alanlarına, bu yardımların kullanım şekline ve seçilecek
makro projelere ilişkin kararlar mali işbirliği programlaması adı verilen
bir süreçte alınmaktadır. Bu süreçte kamu kurumlarının hazırlayacakları
makro projelere yönelik proje çağrıları Avrupa Birliği Genel Sekreterliği
(ABGS) tarafından yapılmaktadır. Programlama süreci sonucunda üzerinde
uzlaşı sağlanmış makro projeleri içeren proje paketleri ortaya çıkmaktadır.
Proje paketine dahil bu projelerin uygulanması Türkiye ve AB Komisyonu
arasında ilgili programlama yılına ve IPA bileşenine ilişkin olarak imzalanan
Finansman Anlaşmaları ile mümkün olmaktadır.
Kamu kurumları veya hibe programlarının yararlanıcı kuruluşları
tarafından hazırlanan projelerin seçilmesi, izlenmesi, değerlendirilmesi,
ihale, sözleşme ve ödemelerinin gerçekleştirilmesi gibi işlevler ülkemizde
merkezi olmayan bir yapılanma sisteminin kişileri ve kurumları tarafından
yerine getirilmektedir.
Council and the European Parliament: Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) Multi
Annual Indicative Financial Framework for 2010-2012, Brussels, 5 November 2008, COM
(2008) 705 Final. Ülkemiz ve AB Komisyonu tarafından işbirliği halinde hazırlanan Taslak
2011-2013 Çok Yıllı Endikatif Planlama Belgesi’ne yakın bir zamanda AB Komisyonu
tarafından resmiyet kazandırılması beklenmektedir.
6
Hibe programları IPA Tüzüğüne gore IPA I. bileşeni kapsamında sağlanacak yardım
biçimlerinden biridir.
12
Avrupa Birliği tarafından tüm aday ülkelerden istenen bu
idari yapılanma, Ülkemizde 18 Temmuz 2001 tarih ve 2001/41 sayılı
Başbakanlık Genelgesi ile oluşturulmuş ve 4 Aralık 2009 tarih ve 2009/18
sayılı Başbakanlık Genelgesi ile kapsamlı biçimde değiştirilmiştir.7
7
2009/18 sayılı Başbakanlık Genelgesi uyarınca, katılım öncesi yardımın
genel koordinasyonunu sağlamak üzere Ulusal Katılım Öncesi Yardım
Koordinatörü olarak Avrupa Birliği Genel Sekreteri görevlendirilmiştir.
Ulusal Katılım Öncesi Yardım Koordinatörünün sekretarya hizmetleri ABGS
tarafından yürütülmektedir. IPA 1. bileşenine ilişkin programlama ve izleme
sürecini yürütmek ve koordine etmek ABGS’nin görevleri arasındadır.
Ayrıca Katılım Öncesi Yardım Aracı 2. bileşeni ile ilgili olarak, Türkiye’nin
katılım sağladığı ve önümüzdeki dönemde katılacağı programlarla ilgili
çalışmaları yürütmek üzere ABGS Ulusal Otorite olarak belirlenmiştir.8
Ulusal Yetkilendirme Görevlisi, Avrupa Birliğinden sağlanacak fonların
mali yönetimi, işlemlerin mevzuata uygunluğu ile yönetim ve kontrol
sistemlerinin etkin işlemesinden sorumludur. Ulusal Yetkilendirme Görevlisi
olarak Hazine Müsteşarı görevlendirilmiştir. Hazine Müsteşarlığı bünyesinde
bulunan Ulusal Fon, Ulusal Yetkilendirme Görevlisinin sorumluluğu
altında, Katılım Öncesi Yardım Aracı çerçevesinde sağlanacak yardımların
mali yönetimi ile görevlidir.
IPA’nın 3. 4. ve 5. bileşenlerinin uygulanmasına ilişkin ayrıntılar bunlara
ilişkin hazırlanan operasyonel programlarda yer almaktadır. Katılım Öncesi
Yardım Aracı 3. ve 4. Bileşenleri için ilgili operasyonel programların ve
Katılım Öncesi Yardım Aracı 5. Bileşeni için Kırsal Kalkınma Programının
hazırlanması ve uygulamanın yürütülmesinden sorumlu kurumlar Program
Otoriteleri olarak adlandırılmaktadır. Katılım Öncesi Yardım Aracının 3.,
4. ve 5. Bileşenlerine ilişkin olarak Operasyonel Programların hazırlanması
ve uygulanmasından aşağıdaki kurumlar yetkili ve sorumludur.
7
Katılım Öncesi AB’den Sağlanacak Fonların Yönetimine ilişkin 2009/18 sayılı Başbakanlık
Genelgesi 4 Aralık 2009 tarih ve 27422 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
8
ABGS bu görevi, Merkezi Finans ve İhale Birimi ile işbirliği içerisinde yürütmektedir.
13
Bileşen
(3) Bölgesel
Kalkınma
(4) İnsan
Kaynaklarının
Geliştirilmesi
(5) Kırsal
Kalkınma
Operasyonel
Program
Program Otoritesi
Çevre
Çevre ve Orman Bakanlığı
Ulaştırma
Ulaştırma Bakanlığı
Bölgesel Rekabet
Edebilirlik
İnsan
Kaynaklarının
Geliştirilmesi
Kırsal Kalkınma
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı (Yönetim
Otoritesi); Tarım ve Kırsal Kalkınmayı
Destekleme Kurumu (Katılım Öncesi
Yardım Aracı Kırsal Kalkınma Ajansı)
Katılım Öncesi Yardım Aracının 3. ve 4. Bileşenleri kapsamında sağlanacak
yardımların koordinasyonunu sağlamak üzere, Stratejik Koordinatör sıfatı
ile Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Müsteşar Yardımcısı görevlendirilmiştir.
Stratejik Koordinatörün sekretarya hizmetleri DPT Müsteşarlığı tarafından
yerine getirilmektedir.
Merkezi düzeydeki kamu kurumları gerek bu idari yapılanmada kendilerine
verilen görevlere dayanarak gerekse proje hazırlayıcı ve uygulayıcı kurumlar
sıfatıyla merkezi olmayan yapılanmanın farklı kurumları ile temas halindedir.
Mali yardımların kullanmaya yönelik idari yapılanmanın kurumlarından biri
de Merkezi Finans ve İhale Birimi (MFİB)’dir. MFİB ilgili IPA bileşenleri
kapsamındaki projelerin Avrupa Komisyonu tarafından belirlenen usul ve
esaslara uygun olarak ihale, sözleşme, ödeme ve raporlama işlemlerini
üstlenmiştir.9 Hazine Müsteşarlığına bağlı olarak faaliyet gösteren bu kurum
hibe programlarının duyurusu yapma ve başvuru ve değerlendirmenin
koordinasyonunu sağlama görevlerini yerine getirmektedir. Dolayısıyla,
hibe programları kapsamında mikro projeler hazırlayan kurumlar merkezi
olmayan yapılanma içerisinde sadece MFİB ile temas halindedir.
Hibe Programlarında proje başvuru süreci sözleşme makamı olan MFİB’in
proje teklif çağrısına ilişkin duyurusu ile başlamaktadır. Teklif çağrıları,
ilgili olduğu hibe programına ait duyuruları, hibe başvuru rehberini, ön
teklif formunu, hibe başvuru formunu, bu forma ek yapılacak çok sayıda
standart formu ve hibe programına ilişkin özel koşul ve düzenlemeleri
9
Katılım Öncesi Yardım Aracının 5. Bileşeni kapsamında, başvuru çağrı ilanlarına çıkılması,
proje seçimi, sözleşme, ödeme ve raporlama işlemlerinin yürütülmesinden Tarım ve Kırsal
Kalkınmayı Destekleme Kurumu sorumludur.
14
açıklayan belgeleri içermektedir. Her bir hibe programının teklif çağrısı
programa özel olup, dikkatli okunmalı ve bağımsız değerlendirilmelidir.
Teklif çağrısı ile yayımlanan hibe başvuru rehberi ait olduğu hibe
programının anayasasıdır. Hibe programından yararlanmak üzere
hazırlanacak projelerde ihtiyaç duyulabilecek bilgileri, farklı anlayışlara
mahal bırakmayacak şekilde sunmaktadır. Bu çerçevede, rehberler ait
olduğu teklif çağrısının kurallarını, ilgili hibe programından desteklenecek
projelerin taşıması gereken nitelikleri ve başvuruların seçimi ve
değerlendirilmesinde izlenecek usulleri ayrıntılı olarak açıklamaktadır.
Hibe başvuru rehberleri aşağıda yer alan konu başlıklarına ait
bilgiler vermektedir:
Programın hedefleri ve destekleyeceği öncelik alanları,
Sağlanacak mali destek miktarları ve her bir proje için alt ve üst
sınırlar,
Başvuru sahiplerinin ve ortaklık şartı aranıyorsa ortakların
nitelikleri ve sağlayacağı koşullar (başvuru sahibi ve ortaklarının
uygunluğu),
Hibe başvurusunda bulunulacak projelerin süresi, konusu,
yeri, türleri, kapsayabileceği ve kapsayamayacağı faaliyetler
(faaliyetlerin uygunluğu),
Hibeden karşılanabilecek ve hibeden karşılanamayacak maliyetler
(maliyetlerin uygunluğu),
Başvuru şekline, yapılacak işlemlere ve son tarihlere ilişkin
bilgiler,
Başvuruların değerlendirilmesi ve seçimine ilişkin bilgiler,
Değerlendirme aşama ve kriterlerine ilişkin bilgiler,
Sözleşme makamı (MFİB) tarafından işletilecek sürece ilişkin
ayrıntılar,
Başvuru esnasında sunulacak, başvuru sonrasında hazırlanacak
ve referans alınacak belgelere ilişkin bilgiler.
Hibe programlarına başvurular Türkçe veya İngilizce olarak
yapılabilmektedir. Hibe programından yararlanmak üzere hazırlanan
projenin başvurusu esnasında sunulan belgelerin listesi için hibe başvuru
15
rehberlerine bakılmalıdır. Genel fikir vermek amacıyla Hibe Başvuru
Rehberi altında yer alan ve bu çalışmada yer verilen eklerin hiyerarşik
listesi aşağıda sunulmaktadır:
Hibe Başvuru Rehberi
Doldurulacak Belgeler
EK A – Başvuru Formu (word formatında)
Kısım A – Proje Ön Teklifi
Bölüm 1. Ön Tekliflerin Hazırlanmasına İlişkin Kılavuz
Bölüm 2. Ön Teklif Kontrol Listesi (Sınırlı Teklif Çağrısı için)
Bölüm 3. Ön Teklif için Başvuru Sahibinin Beyanı (Sınırlı Teklif
Çağrısı için)
Bölüm 4. Ön Teklif için Değerlendirme Tablosu (Sınırlı Teklif
Çağrısı için)
Kısım B – Tam Başvuru Formu
Bölüm 1. Genel Bilgi
Bölüm 2. Proje
Bölüm 3. Başvuru Sahibi
Bölüm 4. Başvuru Sahibinin Projeye Katılan Ortakları
Bölüm 5. Başvuru Sahibinin Projeye Katılan İştirakçileri
Bölüm 6. Başvuru Formu için Kontrol Listesi
Bölüm 7. Başvuru Sahibinin Beyanı
Bölüm 8. Başvuru Formu için Değerlendirme Tablosu
EK B – Bütçe (Excel formatında) (4 farklı çalışma sayfası vardır).
EK C – Mantıksal Çerçeve (Excel formatında)
EK D – Tüzel Kişilik Belgesi (Excel formatında)
EK E – Mali Kimlik Formu
Bilgilendirici Belgeler
EK G – Standart Hibe Sözleşmesi
Bu belgelerin şablonları teklif çağrısı ile yayımlanmaktadır.10
Teklif çağrıları sınırlı teklif çağrısı ve açık teklif çağrısı olmak üzere iki
farklı usulde ilan edilebilmektedir. Sınırlı teklif çağrılarında ilk aşamada
sadece “proje ön teklifleri” değerlendirilmek üzere teslim edilmektedir.
Proje ön teklifleri başarılı bulunan başvuru sahipleri hibe başvuru
formlarını ve eklerini sunmaya davet edilmektedir. Açık teklif çağrısında
ise başvuru formunun tamamı (Kısım A: ön teklif formu ve Kısım B: tam
başvuru formu), bütçe ve mantıksal çerçeve değerlendirilmek üzere ilk
10
16
Teklif çağrısı ile yayımlanan belgeler, 1 Kasım 2010 tarihi itibariyle güncellenmiştir.
aşamada teslim edilmektedir. Ancak Ön Teklif Formunda yer alan 2, 3
ve 4. Bölümler teslim edilmemektedir. Bununla beraber, ilk adımda yine
sadece proje ön teklifleri değerlendirilmekte ve ön elemeyi geçenlerin
başvuru paketi değerlendirilmeye alınmaktadır. Başvuru sahibi ön teklif
veya başvuru formunu eksiksiz doldurduğunu bunlara ait Kontrol Listesi
ile doğrulamakta, Başvuru Sahibinin Beyanı ile yükümlülüklere uyacağını
ve sunduğu bilgilerin doğruluğunu kabul etmektedir.
Ön teklif formunda başvuru formunda istenen bilgilerin 5 sayfayı
geçmeyecek şekilde geniş bir özeti sunulmaktadır. Gerek proje ön teklifinde
gerekse başvuru formlarında sunulan bilgilerin anlaşılır olmaması ve
bu yüzden Sözleşme Makamı’nın tarafsız bir değerlendirme yapmasına
engel teşkil etmesi durumunda başvuru sahibinden, ek açıklama talep
edilebilmektedir. Bütçede yer verilen rakamlarla başvuru formundaki
rakamların uyumsuz olması gibi tutarsızlıklar başvurunun reddi ile
sonuçlanabilmektedir. Mantıksal çerçeve matrisi ve bütçe formu gibi hibe
başvuru formunun eklerinin de gerekli tüm bilgileri içerecek biçimde
doldurularak teslim edilmesi gerekmektedir. Hibe başvuru rehberlerinde
belirtilenler dışında Ön Teklif Formuna ve Hibe Başvuru Formuna ilave
olarak başka bir ek gönderilmemelidir.
Ön teklif formlarının ve hibe başvuru formlarının nereye ve nasıl
gönderileceğine ilişkin ayrıntılara hibe başvuru rehberlerinde yer
verilmektedir. Buna göre başvurular, kapalı (mühürlü) zarf içinde iadeli
taahhütlü posta ile, özel kargo şirketi ile veya elden son başvuru tarihi
ve saatine kadar MFİB’in elinde olacak şekilde teslim edilmektedir. Faks
ve elektronik posta ile gönderilen veya ilan edilen son başvuru tarih ve
saatinden sonra yapılan başvurular reddedilmektedir. El yazısı ile doldurulan
belgeler kabul edilmemektedir. Hibe başvuru formunun ilgili tüm bölümleri
mutlaka doldurulmalıdır. İlgili olmayan bölümler silinmemelidir. Bunların
altına bu bölümün geçerli olmadığını belirten “not applicable” ifadesi
yazılmalıdır. Başvuruda istenen belgelerin elektronik formatta (CD-Rom)
sunulması da gerekmektedir. Elektronik format, matbu versiyonla birebir
aynı içeriğe sahip olmalıdır.
Bazı hibe programlarında “ortaklık” şartı aranmaktadır. Ortaklık şartının
aranması durumunda, projeye dahil olacak ortakların niteliklerine ve
sayılarına ilişkin olarak gerekli açıklamalar hibe başvuru rehberlerinde
yapılmaktadır. Bu durumda, başvuru sahiplerinin rehberde belirlenen
17
koşulları karşılayan ortaklarla birlikte başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
Ortaklar projenin tasarımına ve uygulamasına katılmaktadırlar. Dolayısıyla
hibe başvuru rehberlerinde başvuru sahipleri için belirlenen uygunluk
kriterleri ortakları da kapsamaktadır. Ortaklar, hibe başvuru formunun
içinde yer alan ve iyi ortaklık prensiplerini kabul ettiklerini gösteren bir
Ortaklık Beyannamesi imzalarlar.
Hibe başvuru rehberlerinde yer verilen diğer iki önemli paydaş, iştirakçiler
ve alt yüklenicilerdir. Bunlar ortak olarak kabul edilmemektedir ve ortaklık
beyannamesi imzalamak zorunda değillerdir. Projede yer alan iştirakçi
kuruluşlar proje faaliyetlerinde çeşitli görevler alırlar. Ancak iştirakçi
kuruluşlar için, hibe başvuru rehberlerinde belirtilen uygunluk kriterlerini
sağlama şartı aranmamaktadır. Hibe yararlanıcıları projelerde tanımlı işleri
alt yüklenicilere ihale edebilirler. Örneğin bir eğitim faaliyeti proje sahibi
tarafından düzenlenmeyip bir danışmanlık firmasına yaptırılabilir. Alt
yükleniciler ortak ya da iştirakçi olmayıp, hibe başvuru rehberlerinin ekinde
bulunan standart hibe sözleşmesinde yer verilen satın alma kurallarına
tabidirler.11
Hibe Programlarına ilişkin teklif çağrıları ve ilgili tüm belgeler MFİB ve
ABGS’nin internet sayfalarında yayımlanmaktadır. Teklif çağrılarına ilişkin
düzenli bir duyuru zamanlaması bulunmamaktadır. Bir hibe programı
kapsamında teklif çağrısının yapılması ile projelerin son teslim tarihi
arasındaki süre 2-3 aydır. Dolayısıyla, yararlanmak isteyen kurumlarca
ilgili internet sayfalarının düzenli olarak takip edilmesi gerekmektedir.12
11
Hibe programlarına ilişkin açıklamalarda MFİB’in internet sayfasında yayımlanan hibe
başvuru rehberlerinden ve EuropeAid’in internet sayfasından yararlanılmıştır:
http://www.cfcu.gov.tr/tender.php?lng=en&action=tender_search (Merkezi Finans ve
İhale Birimi)
http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/implementation/grants/index_en.htm (AB
Komisyonu Yardım ve İşbirliği Ofisi (EuropeAid))
12
Merkezi Finans ve İhale Birimi’nin internet sayfası: www.cfcu.gov.tr; Avrupa Birliği Genel
Sekreterliği’nin internet sayfası: www.abgs.gov.tr
18
Özet
Avrupa
Birliği tarafından aday ülkelere sağlanan tüm mali yardımlar
2007 yılından itibaren IPA adı verilen tek bir program kapsamına
alınmıştır.
IPA mali yardımı 5 bileşen kapsamında kullandırılır.
Türkiye’de
mali yardımların kullanımına yönelik merkezi olmayan bir
uygulama sistemi kurulmuştur.
AB mali yardımlarından yararlanmak üzere AB’nin istediği standartlara
sahip projeler hazırlamak gerekmektedir.
Hibe programı merkezi düzeydeki merkezi düzeydeki kamu kurumları
tarafından hazırlanan projelerin bir uygulama yöntemidir.
Merkezi düzeydeki kamu kurumları için proje başvuru süreci ABGS’den
gelecek proje çağrısı ile başlar.
Hibe
programları yararlanıcıları için proje başvuru süreci MFİB’nin
proje çağrısı ile başlar.
Teklif çağrısı ile hibe başvuru rehberi başta olmak üzere hibe programına
ait tüm ilgili belgeler yayımlanmaktadır. Proje hazırlamadan önce hibe
başvuru rehberleri dikkatle okunmalıdır.
Hibe Programlarına ilişkin teklif çağrıları ve ilgili tüm belgeler MFİB ve
ABGS’nin internet sayfalarında yayımlanmaktadır.
19
II. KISIM
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı ve
Mantıksal Çerçeve Matrisi
II.1 Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı
1960’ların sonlarında geliştirilen Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı, projelerin
planlanması, yönetilmesi ve değerlendirilmesine yönelik önemli bir
metodolojidir. AB Komisyonu 1993 yılından bugüne proje yönetiminin bir
parçası olarak bu yaklaşımın projelerde kullanımını zorunlu tutmaktadır.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı sistematik, analitik ve mantığa dayalı bir
düşünce biçimi sunmaktadır. PHARE Programlama Rehberinde yer
alan aşağıdaki ifadeler Mantıksal Çerçeve Yaklaşımının önemini ortaya
koymaktadır:13
“Proje fişlerinin hazırlanması aşamasında, yararlanıcı Mantıksal
Çerçeve Yaklaşımını kullanmalıdır. Mantıksal Çerçevenin
hazırlanması, projenin hedeflerini, girdilerini, çıktılarını,
risklerini ve varsayımlarını açıkça ortaya koyan bir süreçtir. Bu
nedenle, Mantıksal Çerçeve, tüm paydaşlarla işbirliği halinde
hazırlanmalıdır. Ulusal Mali Yardım Koordinatörü, programlama
döneminin başlarında, Komisyon Temsilciliği ile istişare halinde,
proje fişinin hazırlanmasına esas teşkil eden Mantıksal Çerçeve
Yaklaşımının eksiksiz biçimde anlaşılmasını sağlamalıdır. Bunun
için, muhtemel yararlanıcıların ne gibi eğitim ve becerilere ihtiyaç
duyacaklarını göz önüne almalıdır.”
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımının iki genel aşaması bulunmaktadır.
Bunlar Analiz Aşaması ve Planlama Aşaması’dır. Mevcut uygulamaya
bakıldığında planlama aşamasının proje başvuru formunun içinde veya
ekinde yer alacak temel belgelerin hazırlanmasına yönelik olmasından
dolayı proje sahibi kurumlarca uygulandığı, analiz aşamasının ise
proje hazırlıklarında vakit kaybı olarak algılandığı ve benimsenmediği
görülmektedir. Ancak proje başvuru belgeleri hazırlanırken temellerin
sağlam biçimde atılması son derece önemlidir. Analiz aşaması yola eksiksiz
ve doğru biçimde çıkılmasını sağlayacaktır. Dolayısıyla bir projenin farklı
13
European Commission, Directorate General for Enlargement, Coordination of financial
instruments, PHARE Programming Guide 2004.
20
boyutlarıyla tanımlanmasını ve düşünsel çerçevesinin ortaya konmasını
sağlayan bu aşamanın proje hazırlık sürecinde dikkate alınması yararlı
olacaktır.
Analiz aşamasında mevcut durum analiz edilir. Amaç, “gelecekte istenen
durum” ile ilgili bir vizyon geliştirmek ve bu vizyonu başarmaya yönelik
uygulanacak stratejileri seçmek üzere mevcut durumu incelemektir. Bu
aşamada, hedef kitlelerin ilgi ve ihtiyaçlarını karşılamak veya sorunlarına
çözüm bulmak üzere projeler tasarlanmaktadır.
Analiz aşamasının birbirini izleyen dört adımı bulunmaktadır:
Paydaş Analizi
Sorun Analizi
Hedef Analizi
Strateji Analizi
Paydaş analizi önerilen projeden olumlu veya olumsuz yönde
etkilenebilecek tüm paydaşların tespit edilmesini, bunların ilgi alanlarının,
sorunlarının, potansiyellerinin ve diğer özelliklerinin belirlenmesini
ve analizini ifade etmektedir. Projelerin faaliyet veya çıktılarından
(sonuçlarından) doğrudan veya dolaylı olarak olumlu veya olumsuz yönde
etkilenebilecek veya proje sürecini etkileyebilecek tüm kişiler, kurumlar ve
toplumsal kesimler paydaş tanımı içine girmektedir.
Projenin uygulanmasından bir şekilde fayda sağlayan yararlanıcılar da
paydaş kapsamına dahildir. Bu çerçevede Bakanlıklar, uygulayıcı birimler
gibi projeyi tasarlamak ve uygulamak üzere Avrupa Komisyonu tarafından
kaynak sağlanan kurum ve kuruluşlar “proje ortakları” veya “doğrudan
yararlanıcılar” olarak adlandırılır. Proje amacına doğrudan bağlı olarak
doğrudan ve olumlu yönde projeden etkilenecek olan yararlanıcılar
(gruplar ve kuruluşlar) “hedef kitle”dir. Hedef kitlelerin ötesinde, projeden
uzun vadede fayda sağlayacak olan toplumsal kesimler veya sektörler ise
“nihai yararlanıcılar” olarak adlandırılmaktadır.
21
Tarımsal üretimin iyileştirilmesine yönelik bir projede:
•
bu projeyi üstlenen ve AB’den kaynak alan kurum doğrudan
yararlanıcı,
•
proje amaçları çerçevesinde yeni tarımsal üretim teknikleri
konusunda eğitilen tarımsal üreticiler hedef kitle ve iyileştirilmiş
tarımsal ürünleri alacak olan tüm tüketiciler nihai yararlanıcı
olarak tanımlanabilir.
Paydaş analizi, projenin sosyal ve kurumsal faydalarını azami düzeye
çıkarmak ve muhtemel olumsuz etkilerini en aza indirmek üzere
yapılmaktadır. Bu analizin bir projenin erken safhalarında yapılması
önemlidir. Bir sorunla ilgili kişilerin görüşleri alınmadan, işin niteliği,
ihtiyaçlar ve nihai çözümler açık ve net bir şekilde belirlenemez. Paydaş
analizinin sonuçları proje tasarımına veya proje başvuru belgelerine
yansıtılır. Paydaş analizi:
Önemli çıkar gruplarının tespitine ve katılımına imkan tanır;
İlgili tarafların algılama farklılıklarını ortaya çıkarır;
Farklı ihtiyaçların belirlenmesini sağlar;
Gerekli bilgilerin elde edilmesine imkan tanır;
Muhtemel çatışma ve riskleri tanımlamaya yardımcı olur;
Uygun hedeflerin belirlenmesine ve strateji seçimine yardımcı olur.
Sorun analizi mevcut bir durumun olumsuz yönlerini belirleyen
ve mevcut sorunlar arasında neden-sonuç ilişkileri kuran yapısal bir
incelemedir. Sorun analizinde öncelikle analiz konusu eksiksiz biçimde
tanımlanmakta ve hedef kitle ve yararlanıcıların karşılaştığı başlıca
sorunlar belirlenmektedir. Tüm sorunlar tespit edildikten sonra bunları
neden – sonuç ilişkilerini göstermek üzere sorun ağacı veya sorunlar
hiyerarşisi olarak adlandırılan bir diyagram şeklinde sunmak yararlı olur.
Sorunlar hiyerarşisi bir sorunun etkilerini üstte, nedenlerini altta gösteren
bir diyagram biçimindedir. Bu hiyerarşik yaklaşımla mevcut olumsuz
durumun kapsamlı bir resmi ortaya çıkarılmış olmaktadır.
Hedef analizi gelecekte gerçekleşmesi istenen hedeflerin belirlenmesini
amaçlayan metodolojik bir yaklaşımdır. Bu analizle, gelecekteki durum
22
tanımlanmış olur. Hedef analizi sonucunda yine bir hedef ağacı veya
hedefler hiyerarşisi ortaya konmaktadır. Hedefler hiyerarşisi sorun
ağacı’nın içerdiği olumsuz durumların, olumlu başarılar olarak ifade
edilebilecek çözümlere dönüştürülmesi ile elde edilebilir. Örneğin tekstil
işçilerinin ücretlerinin düşük olması projede bir sorun olarak tespit
edilmişse, tekstil işçilerinin ücret durumlarının iyileştirilmesi bir hedef olarak
belirlenecektir. Bu yöntemle sorunlar hiyerarşisi, hedefler hiyerarşisine
dönüştürülür. Ancak hedefler hiyerarşisindeki tüm hedefler tek bir proje
ile gerçekleştirilemeyebilir.
Strateji analizi yürütülecek proje kapsamına alınacak ve kapsam dışı
bırakılacak hedef kümelerine karar verme sürecidir. Strateji analizinde
stratejilere ilişkin seçim yapmak üzere açık kriterler belirlenir, hedefleri
başarmak üzere olası tüm farklı stratejiler tanımlanır ve proje stratejisi
seçilir. En uygun strateji seçiminde dikkate alınabilecek olası kriterler
arasında öncelikli alanlara katkı, hedef kitlenin verdiği önem, bütçe kısıtları,
çevresel etki, uzmanlığın mevcut olması, uygulanabilirlik, başarı ihtimali,
kurumsal kapasite oluşturmaya katkı, aciliyet durumu gibi unsurlar göz
önünde bulundurulur.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı, sihirli sonuçlar sunmamakla beraber
iyi anlaşıldığı ve akıllıca uygulandığı zaman oldukça etkin bir analitik
yöntem ve yönetim aracıdır. Bununla beraber, deneyimin ve uzmanlaşmış
kararların yerini alamaz. Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı karar almaya
yönelik farklı kurumsal araçların ve çalışma tekniklerinin kullanımı ile
tamamlanmalıdır.14
Analiz aşamasının tamamlanmasının ardından planlama aşamasına
geçilebilir. Planlama aşamasında ise proje fikri daha da geliştirilerek
uygulamaya hazır hale getirilmektedir. Bu aşamada faaliyet ve kaynakların
tanımlanmasının yanı sıra Mantıksal Çerçeve Matrisi hazırlanır.
II.2 Mantıksal Çerçeve Matrisi
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımının başlıca çıktısı, bir projenin en önemli
unsurlarını veya özünü kapsamlı, anlaşılabilir ve mantıksal bir biçimde
gösteren Mantıksal Çerçeve Matrisi veya kısaca Mantıksal Çerçeve’dir.
Mantıksal Çerçevenin proje başvuru formunun fişinin tamamlanmasından
önce hazırlanması yararlı olacaktır.
14
European Commission, Aid Delivery Methods, Volume 1: Project Cycle Management
Guidelines, March 2004
23
Mantıksal Çerçeve;
proje amacı, sonuçları, faaliyetleri ve araçları gibi hazırlanacak
projeye ait temel unsurların birlikte değerlendirilmesini sağlar;
tüm riskleri dikkate alan, ölçülebilir hedefleri içeren tutarlı ve bütünsel
bir proje geliştirmeye yardımcı olur.
Mantıksal Çerçeve Matrisinin yapısı aşağıdaki tabloda görülmektedir.
Matrisin içindeki rakamlar kutucukların doldurulma sırasını göstermektedir.
Matrisin boyutu proje ölçeğine ve karmaşıklığına bağlıdır. Matriste yer alan
terimler aşağıda açıklanmaktadır.
Tarafsız
Doğrulanabilir
Başarı
Göstergeleri
Müdahale
Mantığı
Genel Hedef(ler)
(1)(2)
Doğrulama
Kaynakları ve
Araçları
Varsayımlar
(8)
(9)
(10)
(11)
(7)
(12)
(13)
(6)
Proje Amacı
(2)(1)
Beklenen Sonuçlar
1.
2.
...
(3)
Faaliyetler
1.1.
1.2.
...
2.1.
2.2.
....
Araçlar (fiziksel
veya fiziksel
olmayan girdiler)
Maliyetler
(5)
(4)
Ön Koşullar
1.
2.
...
24
Genel Hedef(ler): Projenin toplum için taşıdığı öneme ve projelerine mali
yardım sağlayan doğrudan yararlanıcılar için uzun vadeli ve geniş ölçekli
faydalara işaret eder. Genellikle AB ve hükümetin bölgesel veya sektörel
politikalarına ve genel siyasi hedeflerine projenin nasıl uyum sağladığını
ortaya koyar. Bu bölüm genel olarak müktesebatın bir bölümümün
üstlenilmesine veya Katılım Ortaklığı Belgesindeki bir önceliğe atıfta
bulunur.
Projenin
Genel Hedef(ler)i tek başına gerçekleştirmesi
beklenmez. Proje sadece Genel Hedef(ler)in gerçekleşmesine
katkı sağlayacaktır. Dolayısıyla Genel Hedef(ler) proje ile
başarılabileceklerin ötesinde olmalıdır. Projede ifade edilen Genel
Hedef(ler)e ulaşılması ancak başka projelerin de katkılarıyla
mümkündür.
Genel hedef(ler) kesin bir dille ve açık biçimde yazılmış olmalıdır. Proje
amacı, sonuçlar, faaliyetler veya araçlar ile içiçe geçmiş Genel Hedef
yazımından kaçınılmalıdır.
Proje Amacı: Projenin uygulanması ile gerçekleştirilecek başlıca hedeftir.
Proje Amacı, projenin cevap bulmayı hedeflediği temel soruna bir çözüm
sunar ve projenin sonuçları gerçekleştiğinde yararlanıcılar için ortaya
çıkacak başlıca faydayı mümkün olduğunca somut biçimde tanımlar.
Proje Amacı üstlenilen projedeki sonuçların elde edilmesiyle tamamen
gerçekleştirilmelidir.
25
Proje amacı ile ilgili olarak sağlanması gereken kriterler şunlardır:
Proje Amacı yazılan Genel Hedef(ler)e doğrudan katkı yapmalıdır.
Genel Hedef(ler)in gerçekleşmesi ancak Proje Amacının (ve
Proje Amacı düzeyindeki varsayımların) gerçekleşmesi halinde
doğrudan desteklenecektir.
Her projenin sadece bir adet proje amacı olmalıdır. Birden fazla
proje amacı, projenin aşırı derecede karmaşık olması anlamına
gelir ve dolayısıyla bu durum, muhtemel proje yönetim sorunlarını
beraberinde getirecektir. Birden fazla proje amacı oldukça istisnai
durumlara özgüdür.
Açık ve kesin bir ifadeyle yazılmalıdır. Mümkünse tek cümle ile
ifade edilmelidir. Proje amacının genel hedef(ler)i, sonuçları,
faaliyetleri ve araçları içermesinden kaçınılmalıdır.
Proje amacı teknik, kurumsal, ekonomik veya sosyal bir değişime
işaret etmelidir. Tüm projeler amaçlanan bir değişimi başarmaya
yöneliktir.
Proje amacı projenin yaşamı içinde veya bitmesinin hemen
ardından ulaşılabilir olmalıdır.
Beklenen Sonuçlar: Sonuçlar proje yöneticisinin projenin tamamlanma
tarihine kadar gerçekleştirmekle yükümlü olduklarını ortaya koyar.
Üstlenilen faaliyetlerin “çıktıları” veya projenin doğrudan faydalarını belirtir.
İyileştirilmiş hizmetler, yeni imkanlar, güçlendirilmiş kurumlar, oluşturulan
sistemler, hazırlanan mevzuat biçiminde proje tarafından sunulacak mal
veya hizmetler olarak ifade edilmektedir. Her sonuç projede erişilen bir
başarı olarak tanımlanmalıdır. Sonuçların bir araya gelmesiyle (ve ilgili
varsayımların gerçekleşmesi halinde) Proje Amacına ulaşılır. Bu bakımdan
her Sonucun Proje Amacına doğrudan katkı yapması beklenir. Sonuçlar
mümkün olduğunca açık ve ölçülebilir olmalıdır. Sonuçların üretilmesi,
proje uygulayıcılarının doğrudan kontrolü altındadır ve projeye ilişkin
kaydedilen ilerlemenin izlenmesine temel oluşturmaktadır. Eğer bir
Sonucun gerçekleşmesi proje uygulayıcısının doğrudan kontrolü altında
değilse, faaliyetlerin karşısına uygun bir Varsayım yazılmalıdır. Sonuçlar
ilgili faaliyetleri ile ilişkilendirilmek üzere numaralandırılır. Beklenen
sonuçların yazımında geçmiş zaman yapısının kullanılması tavsiye edilir.
26
Faaliyetler: Proje sonuçlarına ulaşmak için gerçekleştirilmesi gereken
eylemlerdir. Sonuçları gerçekleştirmek üzere projenin yaşamı boyunca
üstlenilecek belirli görevleri ifade ederler. Faaliyetler projede neyin
yapılacağını özetlemektedir. Mantıksal Çerçeveye başlıca faaliyetler eklenir.
Ayrıca, her bir faaliyet ait olduğu Sonuçlar dikkate alınarak numaralandırılır
ve böylece Sonuçlarla ilişkilendirilir. Bu yöntem Faaliyetler ve Sonuçlar
arasında neden – sonuç ilişkilerinin sürdürülmesine yardımcı olmaktadır.
Müdahale Mantığı: Mantıksal Çerçevenin birinci sütununu ifade
etmektedir. Bu sütunda yukarıdan aşağıya doğru Genel Hedefler, Proje
Amacı, Sonuçlar ve Faaliyetler yer almaktadır. Müdahale Mantığı projenin
özetlenmiş bir tarifidir ve projenin temel stratejisini ortaya koyar.15
Müdahale Mantığı gereğince;
Araçların (fiziksel ve fiziksel olmayan girdiler) seferber edilmesiyle
faaliyetler üstlenilir;
Üstlenilen faaliyetler yoluyla Sonuçlara erişilir;
Sonuçlar toplu olarak Proje Amacını gerçekleştirir;
Proje Amacı Genel Hedeflere katkı sağlar.
Özellikle daha büyük ve karmaşık projelerde (merkezi düzeydeki kamu
kurumlarınca hazırlanan bazı büyük projelerde) birbirleriyle yakından ilişkili
proje sonuçlarını, bunlara bağlı faaliyetleri ve araçları “bileşen” adı altında
gruplandırmak yararlı olabilir. Bu bileşenler “proje stratejileri” olarak da
değerlendirilebilir. Bileşenleri oluşturmada birçok farklı kriter gözetilebilir.
Bu çerçevede gerekli teknik uzmanlığa, yönetim sorumluluklarına, coğrafi
konuma ve proje faaliyetlerinin aşamalarına başlıca gruplandırmalar
yapılabilir. Bu gruplandırmanın yapılması durumunda numaralandırma
sistemine “bileşenler” de dahil edilir. Müdahale Mantığının unsurları
arasındaki ilişki aşağıdaki örnek şemada görülmektedir.
15
Müdahale Mantığının Analiz Aşamasında yer alan hedefler hiyerarşisi ile doğrudan
ilişkisi bulunmaktadır. Proje kapsamına girebilecek Genel Hedefler, Proje Amacı, Sonuçlar
ve Faaliyetler, hedefler hiyerarşisinden Mantıksal Çerçeve Matrisinin birinci sütununa
aktarılırlar. Faaliyetler, Sonuçlar, Proje Amacı ve Genel Hedefler toplu biçimde “Hedefler”
olarak anılmaktadır. Bunun nedeni Hedef Ağacından aktarılmalarıdır.
27
Genel Hedef
Proje
Amac
Bileşen 1
Bileşen 2
Bileşen 3
Sonuç
1.1
Sonuç
1.2
Sonuç
1.3
Sonuç
2.1
Sonuç
2.2
Sonuç
3.1
Faaliyet
1.1.1
Faaliyet
1.2.1
Faaliyet
1.3.1
Faaliyet
2.1.1
Faaliyet
2.2.1
Faaliyet
3.1.1
Faaliyet
1.1.2
vs.
Faaliyet
1.2.2
vs.
Faaliyet
1.3.2
vs.
Faaliyet
2.1.2
vs.
Faaliyet
2.2.2
vs.
Faaliyet
3.1.2
vs.
Faaliyetler, sonuçlar, proje amacı ve genel hedef(ler) arasındaki bu ilişki
aşağıda örneklerle gösterilebilir.16 Bu örneklerde seçilen 2 adet faaliyete, 1
adet sonuca, proje amacına ve genel hedefe yer verilmektedir.
16
Bu çalışmada yer verilen tüm proje örnekleri için kaynak:
http://ec.europa.eu/enlargement/candidate-countries/turkey/financial-assistance/index_
en.htm (AB Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü). Bu internet sayfasından Türkiye’ye
yönelik IPA-2007, 2008 ve 2009 yılı proje paketleri içinde yer alan projelere ulaşmak
mümkündür.
Ayrıca,http://ec.europa.eu/enlargement/fiche_projet/index.cfm?page=415392&c=
TURKEY internet sayfasından Türkiye’ye yönelik 2002-2006 yılları arası mali işbirliği
dönemine ait tüm projelere ve eklerine erişmek mümkündür.
28
Maliye Bakanlığı’nın IPA-2008 yılı proje paketine dahil “kamu
finansmanında karar alma ve performans yönetimi ” projesi:
Genel Hedef : Mali kararlar alma ve performans yönetimi konusunda
kamu kurumlarının idari kapasitelerinin güçlendirilmesi
Proje Amacı : Maliye Bakanlığı, Başbakanlık, DPT ve Hazine
Müsteşarlığı’ndaki strateji geliştirme birimlerinin mali kararlar
alma, stratejik planlama ve performansa dayalı bütçelemeye ilişkin
uygulamalarının güçlendirilmesi
Sonuç 1 : Bütünsel Karar Destek Sistemi ve Performans Yönetim Modeli
geliştirildi.
Faaliyet 1.1 : Strateji Geliştirme Birimlerinde mevcut bilginin kullanımına
yönelik tutumlar tespit edilerek mevcut durum analizi yapılması
Faaliyet 1.2 : Kamu kaynaklarının kullanımı ve yönetimindeki riskli
alanların tespit edilmesi
İçişleri Bakanlığı’nın IPA-2008 yılı proje paketine dahil “organize
suçlarla mücadelede Türk polisinin ve jandarmasının
soruşturma kapasitesinin güçlendirilmesi” projesi:
Genel Hedef : Organize suçlarla mücadelede Türkiye’nin mevcut
kapasitesinin güçlendirilmesi
Proje Amacı : Türkiye’de organize suç faaliyetlerini tespit edip önlemek
ve Ulusal Organize Suç Stratejisini daha etkin uygulamak için Türk Polis
Teşkilatının ve Jandarma Genel Komutanlığı’nın teknik soruşturma
kapasitenin güçlendirilmesi
Sonuç 1 : AB’nin koşullarına ve en iyi uygulamalarına uyum sağlamak
üzere pilot olarak seçilen organize suçlarla mücadele birimlerinin
kurumsal kapasitesi güçlendirildi
Faaliyet 1.1 : AB’nin en iyi uygulamalarına dayanan kurumsal ve
örgütsel modellere göre pilot illerin seçimi
Faaliyet 1.2 : Organize suçlarla mücadele birimlerinde çalışacak
personel seçimi için gerekli kriterlerin tespit edilmesi
29
Adalet Bakanlığı’nın IPA-2009 proje paketine dahil “cezaevlerinde
ruh sağlığı bakım ve madde bağımlılığı tedavi hizmetlerinin
geliştirilmesi” projesi:
Genel Hedef : Uluslararası ve AB’deki standartlarla uyumlu olarak
Türkiye’deki cezaevi sisteminin iyileştirilmesi
Proje Amacı : Teşhis, tespit ve tedaviye ilişkin yeterli modellerin
geliştirilmesini de içerecek biçimde cezaevlerinde ruh sağlığı ve madde
bağımlılığı rehabilitasyon hizmetlerinin iyileştirilmesi
Sonuç 1 : Yükümlüler için yüksek kalitede ruh sağlığı bakım ve tedavisi
sağlandı.
Faaliyet 1.1 : Ruh sağlığı yerinde olmayan ve madde bağımlısı
yükümlülülerin takibi için bir yazılım programının hazırlanması.
Faaliyet 1.2 : Takip sisteminin yürütülmesine yönelik olarak en az 20
psikososyal ve sağlık hizmeti personeli için eğiticilerin eğitimi programının
düzenlenmesi.
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın IPA-2008 yılı proje paketine dahil
“emisyon kontrolünün iyileştirilmesi” projesi:
Genel Hedef : Hava kalitesine ilişkin olarak çevre alanındaki AB
müktesebatının Türkiye tarafından uygulanması yoluyla çevresel
koşulların iyileştirilmesi
Proje Amacı : Ulusal Emisyon Tavanları Direktifinin (2001/81/EC) ulusal
mevzuata aktarılması ve uygulanması için Çevre ve Orman Bakanlığı’nda
gerekli kapasitenin oluşturulması
Sonuç 1 : Hava kalitesinin iyileştirimesine yönelik olarak üzerinde uzlaşı
sağlanan uzun vadeli ve kapsamlı bir strateji geliştirildi.
Faaliyet 1.1 : Envanter ve tahminler için yöntem ve modellerin etkili
kullanımına yönelik olarak rehberlerin hazırlanması.
Faaliyet 1.2 : Sektörel bazda 4 adet çevre kirletici madde için emisyon
azaltma yol haritasının hazırlanması.
30
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın IPA-2007 yılı proje
paketine dahil “çalışma alanlarında mesleki sağlık ve
güvenliğin geliştirilmesi” projesi:
Genel Hedef : İşçilerin çalışma alanlarında sağlık ve güvenlik koşullarının
iyileştirilmesi ve bu alandaki AB müktesebatının uygulanmasının
sağlanması
Proje Amacı : Mesleki sağlık ve güvenliğe ilişkin kayıt sisteminin
güncellenmesi ve madencilik, inşaat ve metal sanayiye odaklanarak
işyerlerinde mesleki sağlık ve güvenlik kültürünün geliştirilmesi.
Sonuç 1 : İnşaat, madencilik ve metal sektörlerinde bir mesleki sağlık
ve güvenlik yönetim sistemi modeli kullanıma hazır hale getirildi.
Faaliyet 1.1 : Geliştirilen modelin test edilmesi.
Faaliyet 1.2 : Kayıt sisteminin pilot sektörlerde ve pilot şehirlerde
uygulanması.
Sosyal Güvenlik Kurumu’nun IPA-2007 yılı proje paketine dahil
“Sosyal Güvenlik Kurumu’nun kapasitenin geliştirilmesi”
projesi:
Genel Hedef : Sosyal güvenlik sistemlerinin ve sosyal güvenlik
politikasının koordinasyonu alanında AB müktesebatına uyum
sağlanması.
Proje Amacı : Sosyal güvenlik sistemlerinin ve sosyal güvenlik
politikasının koordinasyonu alanlarında uyumlaştırılmış politikaların
geliştirilmesine yönelik olarak Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK)
kurumsal ve idari kapasitesinin güçlendirilmesi
Sonuç 1 : SGK ve ilgili paydaşların sosyal güvenlik alanındaki AB
mevzuatı ve politikalarına ilişkin bilgileri artırıldı ve SGK’nın sosyal
güvenlik alanındaki müktesebatı üstlenme ve uygulamaya yönelik
sorumluluklarını yerine getirmede kurumsal kapasitesi geliştirildi.
Faaliyet 1.1 : Sosyal güvenlik sistemleri ve politikalarının koordinasyonu
konusunda SGK’nın eğitim ihtiyaçlarına ilişkin bir analiz yapılması ve
model eğitim programlarının hazırlanması.
Faaliyet 1.2 : 96/97, 79/7, 86/613 nolu Direktiflere ilişkin olarak 20
kişiye eğitim verilmesi.
31
Genel hedef, proje amacı, sonuç ve faaliyetler arasındaki bu dikey ilişki
hibe programlarında da geçerlidir. Hibe programlarına yazılacak genel
hedef ve proje amaçlarına ilişkin aşağıdaki örnekler verilebilir:17
Genel Hedefler:
Kendine önem bilinci ve anlayışının toplumsal olarak geliştirilmesi
için eğitim ve bilgiye dayalı eşitsizliği olabildiğince azaltacak
yenilikçi faaliyetler düzenlemek;
Sosyal destek ve eğitim merkezlerinin her ikisine de odaklanmış
sürdürülebilir bir yerel ortam oluşturmak;
Dezavantajlı gruplar ile yerel yetkililer arasında etkin bir uyum ve
işbirliğini sağlayacak fırsatlar yaratmak;
Ulusal düzeyde ve AB düzeyinde yaygın olarak kullanılabilecek
başarılı deneyimlerin / yöntemlerin paylaşımı için aktif bir ağın
yaratılması;
Yerel bilgi teknolojileri ve hizmetlerinin kullanımı sayesinde
yararlanıcıların kendi gelirlerini ve bunun yanı sıra yerel düzeyde
sosyal çevrelerinin gelirlerini artırmalarını sağlayacak bir modelin
yaratılması ve uygulanması;
Yararlanıcıların ve ailelelerinin yerel işgücü piyasasında aranan
niteliklere sahip olabilmeleri için becerilerinin artırılması.
Proje Amacı:
“...” bölgesinde bir sosyal destek merkezinin kurulması;
“...” şehrinde, belediye tarafından belediye sınırları dahilinde
yaşayan yararlanıcılar ile çalışacak bir sosyal destek merkezinin
kurulması;
İletişim ve bilgi teknolojileri, istihdam ve girişimcilik temalı üç ana
başlık altında otuz (30) eğitim semineri düzenlenmesi;
Yararlanıcı grupları için faydalı olacak istihdam olanaklarının
araştırılarak bunların gerçekleşmesine yönelik kaynakların
sağlanması;
Yerel düzeyde hedef gruplar için faydalı olabilecek çeşitli bilgileri
içeren bir veritabanının oluşturulması.
17
Salih Kaya, Avrupa Birliği Fonları için Proje Nasıl Hazırlanır? – Project Cycle Management,
Avrupa Birliği Hibe Programları için Proje Olgusu, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2009
32
Araçlar ve Maliyetler: Genellikle “girdiler” olarak adlandırılır. Araçlar,
planlanan faaliyetleri yürütmek ve projeyi yönetmek için gerekli olan
fiziksel ve fiziksel olmayan kaynaklardır. Araçlar yazılırken insan kaynakları
ve malzeme kaynakları arasında bir ayırım yapılabilir. Maliyetler ise,
belirlenen tüm araçların mali açıdan tasviridir. Maliyetler AB, hükümet,
hedef kitle ve yararlanıcılar gibi tarafların katkısını açıkça belirtecek biçimde
sunulmalıdır.
Araçlar kısmında ilgili faaliyetlerin karşısına yazılan “1 adet
hizmet sözleşmesi”, “1 adet eşleştirme sözleşmesi” gibi araçlar
bu faaliyetlerin hangi enstrümanlarla hayata geçirileceğini
göstermektedir. Bu sözleşmelerin karşısında yer alan Maliyetler
kısmına ise “2.000.000 Avro”, “3.750.000 Avro” gibi sözleşme
tutarları yazılır.
Tarafsız Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri: Mantıksal çerçevenin üst
üç basamağındaki hedeflere (Genel Hedefler, Proje Amacı ve Sonuçlar)
ulaşılıp ulaşılmadığını gösterecek olan ölçülebilir göstergelerdir.
Bunlar, nitelik, nicelik, hedef gruplar, zaman ve yer açısından projenin
hedeflerini tanımlarlar. İyi bir Tarafsız Doğrulanabilir Başarı Göstergesi
kesin (ölçmesi gerekeni ölçen); makul bir maliyet ile ölçülebilir ve
erişilebilir; hedeflerle ilişkili ve zamanla sınırlı olmalıdır.18 Tarafsız
Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri izleme sisteminin temelini oluştururlar.
Bu göstergelerden bazıları devam eden bir projede kaydedilen ilerlemenin
izlenmesine yöneliktir, bazıları ise proje sona erdikten sonra yapılacak bir
değerlendirmede kullanılmaya daha elverişlidir.
Genel Hedeflerin göstergeleri, genellikle, projenin öncelik alanına veya
programın hedeflerine katkıyı tarif ederler (örn. yaratılan net istihdam
sayısı, GSMH’daki artış gibi). Sonuçların göstergeleri, genellikle, somut
faaliyetleri (örn. fiziksel altyapı, eğitim, danışmanlık) sayılarla tarif ederler
(km cinsinden yol uzunluğu, m² cinsinden sanayi alanı gibi).
18
Tarafsız Doğrulanabilir Başarı Göstergelerinin bu niteliği Proje Yönetimi Yaklaşımında
İngilizce Specific, Measurable, Available, Relevant ve Time-bound kelimelerinin başharfleri
olan SMART kelimesi ile ifade edilmektedir. Projenin Genel Hedefi ve Amacının yazımında
da aynı ilkelere sadık kalınır.
33
Göstergelerin yazımında sıkça yapılan hatalardan biri farklı hedefler
için göstergelerin aynı yazılmasıdır. Göstergeler birbirinden
bağımsız olmalıdır. Genel hedefin karşısına yazılan bir gösterge
proje amacı karşısına yazılan gösterge ile aynı olmamalıdır. Benzer
şekilde sonuçların göstergeleri de genel hedef ve proje amacının
göstergelerinden farklı olmalıdır. Sonuçların göstergeleri olarak
bu sonuçlara ait faaliyetlerin yazılması sıkça yapılan bir diğer
hatadır. Sonuçların göstergeleri faaliyetlerin gerçekleştirilmesinin
ölçülebilir sonuçlarını ifade etmelidir.
Genellikle, bir hedef için birkaç göstergenin oluşturulması gereklidir. Bu
göstergelerin tamamı, hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığına ilişkin güvenilir
bilgi sağlayacaktır. Mantıksal Çerçevede faaliyetler için doğrulanabilir
göstergeler bulunmamaktadır. Mantıksal Çerçeve Matrisinde yer alan
Araçlar ve Maliyetler kutuları, faaliyetler seviyesinde “Tarafsız Doğrulanabilir
Başarı Göstergeleri” ve “Doğrulama Kaynakları ve Araçları”nın yerine
kullanılır.
Doğrulama Kaynakları ve Araçları: Doğrulama Kaynakları ve Araçları
Mantıksal Çerçevenin üçüncü sütununu oluştururlar. Genel Hedefler, Proje
Amacı ve Sonuçların gerçekleştirilmesine ilişkin (Tarafsız Doğrulanabilir
Başarı Göstergeleri tarafından tanımlanan) bilgilerin nerede ve ne
şekilde bulunabileceği gösterirler. Bunlar, Tarafsız Doğrulanabilir Başarı
Göstergelerinin kontrolüne imkan tanıyan bilgilerin yer aldığı belgeler,
raporlar ve diğer kaynaklardır. Doğrulama Kaynakları ve Araçları, bilginin
yer alacağı kaynağın niteliğini (ilgili belgeler, raporlar, resmi istatistikler
vs.), bu bilginin kim tarafından, hangi zaman aralıklarında (aylık, üç aylık,
yıllık vs.) sağlanacağını açıkça belirtmelidir. Çoğunlukla, Doğrulama
Kaynağının karmaşıklığı ile maliyeti arasında doğrusal bir ilişki vardır. Eğer
bir Tarafsız Doğrulanabilir Başarı Göstergesi çok pahalı veya elde edilmesi
zor görülürse, daha basit ve ucuz bir Gösterge ile değiştirilmelidir.
34
Mantıksal Çerçeve Matrisinde, Genel Hedeflerin, Proje Amacının
veya Sonuçların, Tarafsız Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri ve
Doğrulama Kaynakları ve Araçları ile ilişkisi yatay mantık olarak
adlandırılır. Yatay mantık uyarınca Genel Hedef(ler)in, Proje
Amacının ve Sonuçların sağında her birinin Tarafsız Doğrulanabilir
Başarı Göstergesi, her bir Göstergenin sağında ise, bu bilgilerin
edinilebileceği Doğrulama Kaynakları ve Araçları yer almalıdır.
Yatay mantığa göre genel hedefin, proje amacının ve sonuçların Tarafsız
Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri ve Doğrulama Kaynakları ve Araçları ile
ilişkisi aşağıdaki örnekte görülebilir:
Sağlık Bakanlığı’nın IPA-2009 yılı proje paketine dahil “doku ve
hücrelerin nakline ilişkin AB müktesebatına uyum” projesi:
Tarafsız Doğrulanabilir Başarı
Göstergeleri
Genel Hedef
AB müktesebatı ile uyumlu
olarak insan doku ve
hücrelerinin donörden hastaya
güvenli ve kaliteli naklini
sağlayarak Türk hükümetinin
çabalarına katkıda bulunmak
2015 yılının sonuna kadar nakil
sayısı 4.000’e çıktı.
Nakil yapılan hastalarda, tekrar
hastalığa yakalanmama ve
hayatta kalma oranı 2015 yılına
kadar AB ülkeleri düzeyine
yükseldi.
Donör bekleme listesine ilişkin
bekleme sorunu 2015 yılına
kadar ortadan kaldırıldı.
Nakil yapılan hastalarda ilk 100
günlük ölüm oranları, 2015 yılına
kadar otolog nakillerde yüzde
5’in altına, allojenik hastalarda
yüzde 20’nin altına düştü.
Doğrulama Kaynakları
ve Araçları
Türkiye Kök Hücre
Koordinasyon Merkezi
(TÜRKÖK) istatistik
birimi raporları
Sağlık Bakanlığı’nın
denetim raporları
Sosyal Güvenlik
Kurumu’nun geri
ödeme bildirimleri
Bilimsel danışma
kurullarının kayıtları
Proje Amacı
Türkiye’de hematopoetik (kan
hücresi yapan) kök hücre nakli
tedavisi ve çalışmalarında
koordinasyon ve gözetimin
sağlanması ve donörlerin
sayısının artırılması
2015 yılının sonuna kadar
bir milyon kişilik nüfus başına
düşen donör sayısı 3.000’e çıktı.
Sonuç 1
Doku ve hücrelere ilişkin
mevzuat AB müktesebatı ile
uyumlaştırıldı.
2011 yılının 1 inci çeyreğinde
mevzuat kabul edildi ve yürürlüğe
girdi.
AB Resmi Gazetesi
Tedavi oranı %25’ten %60’a ve
yatak işgal oranı %45’ten %60’a
çıktı.
Sağlık Bakanlığı
tarafından verilen
sertifika numaralarına
ait kayıtlar
Sonuç 2
Doku veri bankası, gönüllü
donör merkezleri ve kordon kanı
bankalarında çalışan personelin
idari kapasiteleri geliştirildi.
Sonuç 3
Veri toplama sistemi
güçlendirildi
Sonuç 4
Kemik iliği merkezleri, doku
tipleme laboratuarları ve
kordon kanı bankalarına yönelik
uluslararası standartlara ulaşıldı.
Sağlık Bakanlığı iletişim
merkezi kayıtları
Hasta tatmin anketleri
2015 yılının sonuna kadar
hastaların yüzde 60’ı tedavi
edildi.
5 adet kemik iliği nakli merkezi,
5 adet doku tipleme laboratuarı
ve 2 adet kordon kanı bankası
akreditasyon aldı.
AB İlerleme Raporları
Yurtdışından alınan
sertifika numaralarına
ait kayıtlar
Dünya Sağlık Örgütü
kayıtları
Proje yıllık raporları
35
Varsayımlar: Mantıksal Çerçeve Matrisinin dördüncü sütununda yer
alırlar. Varsayımlar projenin ilerleyişini, başarısını veya uzun vadede
sürdürülebilirliğini etkileyebilmekle beraber ortaya çıkması proje
yöneticisinin doğrudan kontrolünde olmayan dış etkenlerdir.19 Proje
uygulayıcısının kontrolü dahilindeki faktörler varsayım tanımı içine
girmezler. Varsayımlar projenin uygulanması esnasında yakından izlenmesi
gereken alanları ifade eder. Projenin başarılması için varsayımlar olarak
nitelendirilecek bu koşulların karşılanması şarttır. Varsayımlar gerçekleştiği
sürece proje uygulaması açısından sorun bulunmamaktadır. Bu bakımdan
varsayımlar olumlu bir cümle ile ifade edilirler (örn. Kamu Yönetimi
Reformu başarılı biçimde uygulandı).
Varsayımlarla ilişkilendirilebilecek konular arasında proje yönetimine
doğrudan katılmayan diğer paydaşların faaliyetleri, hedef kitlelerin
proje çerçevesinde yürütülen faaliyetlere yaklaşımları, fon sağlayıcıların
koordinasyonu, mali kaynağın zamanında ödenmesine yönelik konular,
proje girdi ve çıktılarına yönelik fiyat dalgalanmaları, devlet politikalarındaki
değişimler, ekonomik verilere ilişkin değişimler sayılabilir. Aşağıda
varsayımlara ilişkin örneklere yer verilmektedir:
Yükseköğretim Kurumu’nun (YÖK) IPA-2009 yılı proje paketine
dahil “yüksek eğitimin Avrupa Yükseköğretim Alanı (EHEA)
ile uyumlaştırılması” projesi:
Özel sektör, YÖK bürokratları, YÖK üyeleri, Milli Eğitim Bakanlığı
ve siyasetçiler projeyi sahiplendiler.
Üniversiteler koordinasyona yönelik istekli oldular.
YÖK üyeleri projeye yönelik taahhütlerini sürdürdü.
Ekonomik ve siyasi istikrar devam etti.
YÖK idaresi projeye yönelik desteğini sürdürdü.
Yükseköğretime ilişkin tüm paydaşlar eğitim faaliyetlerine aktif
katılım sağladı.
Proje öngörülen dönemde ve zamanında faaliyetlerine başladı ve
ilerlemesini sürdürdü.
Tutarlı bir “genel yeterlilikler sistemi”ne duyulan ihtiyaç konusunda
ilgili paydaşlar arasında uzlaşı sağlandı.
19
Varsayımlar genellikle Strateji Analizi sonucunda Müdahale Mantığına dahil edilmeyen
hedeflerle bağlantılı olarak oluşmaktadır.
36
Önkoşullar: Mantıksal Çerçeve Matrisinin dördüncü sütununun en
altında Ön Koşullar yer almaktadır. Bir Ön Koşul proje başlamadan önce
karşılanması gereken belli bir zorunluluğa işaret etmektedir. Ön Koşullar
gerçekleşebilir nitelikte olmalıdır. Bu koşullar gerçekleşmeden proje
faaliyetlerine başlanamamaktadır. Ön Koşullar bunların kimler tarafından
ve ne zaman yerine getirileceğini içerecek şekilde yazılmalıdır.
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın IPA-2007 proje paketine dahil
“Marmara Bölgesinde hava kalitesine ilişkin kurumsal
yapılanma” projesinde ön koşul olarak “Çevre ve Orman
Bakanlığı tarafından projenin başlamasından önce İstanbul’da
Bölgesel Hava Temizliği Merkezine ait binanın ve personelin hazır
hale getirilmesi” ifadesi yer almaktadır.
Mantıksal Çerçeve Matrisinde birinci ve dördüncü sütunlar
arasındaki ilişki dikey mantık olarak adlandırılır. Dikey mantığın
işlemesi şu şekildedir:
Ön Koşullar karşılandığı takdirde Araçların kullanımı ile faaliyetler
başlayabilir;
Faaliyetler yürütüldüğü takdirde ve eğer bu düzeydeki varsayımlar
gerçekleşirse, Sonuçlar başarılacaktır;
Bu Sonuçlar ve bu düzeydeki varsayımlar gerçekleştiği takdirde
Proje Amacı başarılacaktır.
Proje Amacı başarıldığı takdirde ve bu düzeydeki varsayımlar
gerçekleşirse, proje tarafından Genel Hedeflerin başarılmasına
katkı sağlanacaktır.
37
Bu ilişki aşağıdaki Mantıksal Çerçeve Matrisinde gösterilmektedir:
Müdahale
Mantığı
Tarafsız
Doğrulanabilir
Başarı
Göstergeleri
Doğrulama
Kaynakları
ve Araçları
Varsayımlar
Genel
Hedef(ler)
Proje
Amacı
Beklenen
Sonuçlar
Faaliyetler
Ön Koşullar
Proje Amacının karşısındaki Varsayım, Proje Amacının
gerçekleşmesine yönelik bir varsayım değildir. Bu Varsayım
Genel Hedef(ler)in gerçekleşmesine yönelik bir varsayımdır.
Benzer şekilde, Sonuçların karşısındaki Varsayımlar Proje
Amacının, Faaliyetlerin karşısındaki Varsayımlar ise Sonuçların
gerçekleşmesine yönelik Varsayımlardır.
Sonuç olarak, Mantıksal Çerçeve Matrisi bir projenin hazırlanması,
uygulanması ve değerlendirilmesinde kullanılır. Projenin hedeflerini
ortaya koyar, etkin bir izlemeye imkan sağlar ve değerlendirmeye temel
oluşturur. Proje tasarımında ölçülebilir hedefler, ulaşılabilir amaçlar, uygun
göstergeler ve doğrulama kaynakları ve araçlarını içeren kuvvetli bir iç
mantığın kurulmasına imkan tanır.20
20
Bu kısımda Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı ve Mantıksal Çerçeve Matrisine ilişkin yapılan
açıklamalarda şu kaynaklardan yararlanılmıştır:
European Commission, Aid Delivery Methods, Volume 1: Project Cycle Management
Guidelines, March 2004
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği-Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği, Proje Döngüsü
Yönetimi El Kitabı, Ağustos 2002.
European Commission, Project Cycle Management Handbook, EuropeAid Cooperation
Office, March 2002.
Hakan Karabacak, Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali İşbirliği ve Proje Yönetimi
Yaklaşımı, Maliye Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, Ayrıntı Basımevi, Ankara,
2004
38
39
Proje Amacı
(Uygulama döneminin tamamlanmasından 2
1. Karasuları, limanlar, havaalanları yıl sonra)
ve karayolu gümrük kapıları • TGİ tarafından tespit edilen ve ele geçirilen
dahil olmak üzere Türk gümrük
miktarlarda en az %5 artış.
bölgesinde gümrük gözetim işlevi • denizde ve kara sahasında şüpheli
güçlendirildi.
durumlara müdahale zamanında en az
%15 düşüş.
Beklenen Sonuçlar
Planlanan ve işlenen suçlarla daha • Uygulama döneminin tamamlanmasını
zamanında ve etkin biçimde mücadele
takiben 2 yıl içinde TGİ tarafından tespit
edilen ve ele geçirilen miktarlarda en az
edebilmek amacıyla TGİ’nin izleme,
araştırma ve müdahale kapasitesinin
%10 artış
artırılarak Türk gümrük bölgelerinde • Türkiye çıkışlı araç ve hizmetlerde komşu
ülkeler ve ticaret ortakları tarafından tespit
gümrük gözetim ve kontrol işlevini
güçlendirmek
edilip yakalanan miktarlarda düşüş
Tarafsız doğrulanabilir başarı göstergeleri
AB üyesi ülkelerin gümrük idarelerinden
beklenen görev ve yükümlülükleri yerine
getirebilen modern bir Türk Gümrük
İdaresi (TGİ) ile AB’nin gelecekteki dış
sınırlarının uygun biçimde korunmasının
sağlanması
TGİ web sayfası ve raporları
TGİ yıllık raporu
AB İlerleme Raporu
Proje Ara Dönem ve Nihai
Değerlendirme Raporları
• TGİ’nin Eğitim Şubesi tarafından
hazırlanan yıllık rapor.
• TGİ web sayfası ve raporları
• TGİ yıllık raporu
• AB İlerleme Raporu
• TGİ’nin resmi istatistikleri
•
•
•
•
Doğrulama kaynakları ve araçları
• AB İlerleme Raporu
• TGİ Yıllık raporu
• Dünya Gümrük Örgütü (WCO)
Uygulama
döneminin
tamamlanmasını
Raporları
takiben 2 yıl içinde uluslararası ve ulusal • Balkan Bilgi Sistemi Geri Bildirim
kaçakçılık rotalarının değişmiş olması
Raporları
• Uyuşturucu Trafiğine ilişkin
Kaçakçılık ve Organize Suçlar
Şubesinin Raporu
Doğrulama kaynakları ve araçları
Tarafsız doğrulanabilir başarı göstergeleri
Genel Hedef
• Mali kaynaklar zamanında
kullanıma hazırdır.
• Türk Hükümeti yatırım
desteğine ilişkin eşfinansmanı
sağlar.
Varsayımlar
• Türkiye AB üyeliğine ilişkin
hedefler doğrultusunda
ilerlemeye devam eder.
• TGİ’nin üst yönetimi proje
konusundaki taahhütlerine
sadık kalır.
• Karayolu sınır kapılarındaki
inşaatlar planlanan takvim
içinde tamamlanır.
Gümrük Müsteşarlığı’nın IPA-2009 yılı proje paketine dahil “Türk Gümrük İdaresi’nin Modernizasyonu VI” projesi
Aşağıda Mantıksal Çerçeve Matrisi örneği yer almaktadır:
40
• Projenin tamamlanmasının 2 yıl
• TGİ yıllık raporu
sonrasında taranan araçların ve
• AB İlerleme Raporu
konteynırların sayısında %20’ye kadar
• TGİ’nin resmi istatistikleri
artış.
• Suçu tespit etmede %10’a kadar artış.
3.2 Denizlere ve limanlara ilişkin
gümrük faaliyetleri konusunda
bir e-learning modülünün
hazırlanması
3.1 Görevleri ve operasyonlar
konusunda liman personeline
eğitim verilmesi
2.1 Araçlar ve konteynırlar için 5
mobil denetim sisteminin alımı
1.2 Mobil ekiplerin Operasyonel
kapasitelerinin geliştirilmesi için
25 devriye aracının alımı
1.1 Denizlerde denetimi
desteklemek üzere 10 adet
devriye botunun tedariki
Faaliyetler
1.1 : 4 milyon Avro
1.2 : 0.80 milyon Avro
(4.8 milyon Avro tutarında tedarik
sözleşmesi öngörülmektedir.
Bunun yüzde 15’i ulusal bütçeden
karşılanacaktır).
3.1 ve 3.2:
0.8 milyon Avro tutarındaki
eşleştirme sözleşmesinin %5’i
ulusal bütçeden karşılanacaktır).
• Tedarik Sözleşmesi (devriye botlarının, 2.1 : 10 milyon Avro.
devriye araçlarının ve mobil denetim (10 milyon Avro tutarındaki tedarik
araçlarının tedariki)
sözleşmesinin yüzde 15’i ulusal
bütçeden karşılanacaktır).
• Eşleştirme Sözleşmesi (eğitim)
Araçlar
• TGİ web sayfası ve raporları
3. Merkezde ve limanlara sahip Bölge
• E-learning
modülünün
işlevsel • TGİ yıllık raporu
Müdürlüklerinde bir e-learning
olmasının ardından deniz faaliyetlerine • AB İlerleme Raporu
modülü işlevsel ve erişime sürekli
ilişkin eğitim maliyetinde düşüş.
• Proje Ara Dönem ve Nihai
açık hale getirildi.
Değerlendirme Raporları
2. Mobil
tarama
sistemlerinin
devreye
girmesiyle
denetim
kapasitesi iyileştirildi.
• Türk Hükümeti yatırım desteğine
ilişkin eşfinansmanı sağlar.
• Gümrük memurları yeni ekipman ve
donanımı kullanma konusunda yeteri
kadar eğitilmişlerdir.
• Eğitim alacaklar eüğitimlere tamamen
katılım sağlarlar
• Mali kaynaklar zamanında kullanıma
hazırdır.
• TGİ’nin üst yönetimi Operasyonel
sistemlerin ve uzmanlaşmış birimlerin
kurulmasına öncelik verirler
• TGİ’nin üst yönetimi Operasyonel
sistemlerin ve uzmanlaşmış birimlerin
kurulmasına öncelik verirler
• Tüm
düzeylerde
uzmanlaşmış
birimler istikrarlı biçimde çalışmalarını
sürdürürler.
Özet
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı, projelerin planlanması, yönetilmesi ve
değerlendirilmesine yönelik önemli bir sistemdir.
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımının Analiz Aşaması ve Planlama Aşaması
olmak üzere iki genel aşaması bulunmaktadır.
Analiz aşamasının dört adımı sırasıyla Paydaş Analizi, Sorun Analizi,
Hedef Analizi ve Strateji Analizidir.
Planlama Aşamasında Mantıksal Çerçeve Matrisi oluşturulur. Mantıksal
Çerçeve bir projenin en önemli unsurlarını kapsamlı, anlaşılabilir ve
mantıksal bir biçimde gösterir.
Mantıksal Çerçeve Matrisinin ilk sütunu müdahale mantığıdır. Buna
göre araçların seferber edilmesiyle faaliyetler üstlenilir, üstlenilen
faaliyetlerle sonuçlar elde edilir, sonuçlar proje amacını gerçekleştirir
ve proje amacı genel hedefe katkı sağlar.
Araçlar, planlanan faaliyetleri yürütmek ve projeyi yönetmek için
gerekli olan fiziksel ve fiziksel olmayan kaynaklardır.
Faaliyetler proje sonuçlarına ulaşmak için gerçekleştirilmesi gereken
eylemlerdir.
Sonuçlar üstlenilen faaliyetlerin çıktıları veya proje tarafından sunulacak
mal veya hizmetlerdir.
Proje Amacı, projenin sonuçları gerçekleştiğinde yararlanıcılar için
ortaya çıkacak başlıca faydadır.
Genel Hedef, projenin tek başına gerçekleştiremeyeceği, ancak katkı
sağlayabileceği uzun vadeli ve geniş ölçekli faydadır.
Tarafsız Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri Genel Hedeflere, Proje
Amacına ve Sonuçlara ulaşılıp ulaşılmadığını ölçmeye yarayacak
göstergelerdir.
Doğrulama Kaynakları ve Araçları Tarafsız Doğrulanabilir Başarı
Göstergelerinin bulunacağı belge ve raporları ifade eder.
Mantıksal Çerçeve Matrisinde, Genel Hedeflerin, Proje Amacının veya
Sonuçların, Tarafsız Doğrulanabilir Başarı Göstergeleri ve Doğrulama
Kaynakları ve Araçları ile ilişkisi yatay mantık olarak adlandırılır.
Varsayımlar projenin başarısını etkileyebilen ve ortaya çıkması proje
yöneticisinin doğrudan kontrolünde olmayan dış etkenlerdir.
Mantıksal Çerçeve Matrisinde müdahale mantığı ile varsayımlar
arasındaki ilişki dikey mantık olarak adlandırılır.
41
III. KISIM
Proje Başvuru Formu
Proje başvuru formu aday ülkeler ile Avrupa Birliği Komisyonu arasında
yürütülmekte olan mali işbirliği çerçevesinde, AB’den fon sağlamak üzere
finansman teklifinin iletildiği belgedir. Avrupa Birliği’nin ilgili birimleri
tarafından projeye finansman desteği sağlanıp sağlanmaması ile ilgili
olarak yapılacak değerlendirmenin temelini oluşturan ana dokümandır.
Kamu kurumları proje teklifleri için proje fişi adı verilen şablon belgeyi,
hibe programları kapsamında proje teklifinde bulunanlar ise ilgili hibe
programına ilişkin hibe başvuru formunu doldururlar.
Bu kısımda öncelikle Avrupa Birliği’nin proje başvuru formlarında olmasını
talep ettiği ortak bilgilere yer verilecektir. Bu bilgiler proje başvuru
formlarında bazen farklı başlıklar altında talep edilmektedir. İkinci olarak
proje başvuru formlarında doldurulması talep edilen diğer bazı başlıklara
yer verilecektir. Proje başvuru formlarında yer alan ortak bilgilere ilişkin
başlıkları ve birbirleri ile olan ilişkilerini gösteren tablo Ek-1’de yer
almaktadır.
III.1 Proje Başvuru Formlarında Talep Edilen Başlıca Ortak Bilgiler
Proje başvuru formlarında yer alan başlıca ortak bilgiler proje başlığı,
yer, genel hedef(ler), proje amacı, sonuçlar, faaliyetler, projenin (eylemin)
bağlantısı, projenin gerekçesi, projenin sürdürülebilirliği, bağlantılı
faaliyetler ve çıkarılan dersler, çarpan veya yayılma etkisi, kurumsal çerçeve
ve metodoloji başlıkları altında özetlenebilir.
Başlık: Proje amacını göz önüne alarak kısa bir proje başlığı seçilmelidir.
İyi seçilmiş bir proje başlığı dikkatleri üzerine toplayacaktır. Bu bakımdan,
projenin başarmak istediği ile ilgili iyi bir fikir veren, dikkat çekici bir başlık
aranmalıdır.
42
Proje başlığına “cezaevlerinde ruh sağlığı bakım ve madde
bağımlılığı tedavi hizmetlerinin geliştirilmesi”, “emisyon
kontrolünün iyileştirilmesi”, “çalışma alanlarında mesleki sağlık
ve güvenliğin geliştirilmesi” gibi örnekler verilebilir.
Yer: AB mali yardımından yararlanacak ülke(ler), bölge(ler) ve şehir(ler)
yazılır. Birçok yatırım projesinde projenin yerini tespit etmek kolay olacaktır.
Köprüler, yollar gibi yatırımlar, açık bir coğrafi yer tanımlamasına sahiptir.
Diğer yandan kurumsal yapılanma projeleri için yeri tespit etmek daha
güç olabilmektedir. Örneğin kamu görevlilerinin terörizmin finansmanı ile
mücadele konusunda bilgilendirilmesi yerel birimlerde, merkezde veya
yurt dışında olabilir. Bu tür durumlarda projesi için AB’den finansman
sağlayan kuruluşun merkezinin bulunduğu yer dikkate alınır.
Genel Hedef(ler): Mantıksal Çerçeve Matrisinin anlatıldığı kısımda yer
verilmiştir. Proje başvuru formuna yazılan Genel Hedef(ler) Mantıksal
Çerçeve Matrisine yazılan Genel Hedef (ler)ile uyumlu olmalıdır.
Proje Amacı: Mantıksal Çerçeve Matrisinin anlatıldığı kısımda yer verilmiştir.
Proje başvuru formuna yazılan Proje Amacı Mantıksal Çerçeve Matrisine
yazılan Proje Amacı ile uyumlu olmalıdır.
Sonuçlar: Mantıksal Çerçeve Matrisinin anlatıltığı kısımda yer verilmiştir.
Proje başvuru formuna yazılan Sonuçlar Mantıksal Çerçeve Matrisine
yazılan Sonuçlar ile uyumlu olmalıdır.
Hibe başvuru formunda Sonuçların, hedef kitlenin ve yararlanıcıların
durumunu ve hedef kitlenin (veya varsa yerel ortakların) teknik ve
yönetim kapasitelerini ne şekilde iyileştireceği açıklanmalıdır. Hibe
başvuru formunda Sonuçlar açıklanırken Genel Hedef(ler)e ve Proje
Amacına atıf yapılmaktadır.
Faaliyetler: Mantıksal Çerçeve Matrisinin anlatıldığı kısımda yer verilmiştir.
Proje başvuru formuna yazılan Faaliyetler Mantıksal Çerçeve Matrisine
yazılan Faaliyetler ile uyumlu olmalıdır.
Hibe başvuru formunda Sonuçlara ulaşmak amacıyla gerçekleştirilecek
her bir faaliyetin adı ve detaylı açıklaması, bu faaliyetlerin seçilme nedenleri
ve eğer varsa, her bir ortağın (veya iştirakçilerin ve alt yüklenicilerin)
faaliyetlerdeki rolü belirtilmelidir. Hibe başvuru formunda Faaliyetler
açıklanırken Genel Hedef(ler)e ve Proje Amacına atıf yapılmaktadır.
Projenin (Eylemin) Bağlantısı: Projeler, AB ile Türkiye arasında önceden
tespit edilen ve uzlaşılan bazı öncelikli alanları hedef almalı ve bu öncelikli
alanlar çerçevesinde faaliyet göstereceğini açıkça ortaya koymalıdır. Bu
43
kısımda projenin AB’nin temel belgelerinde ortaya konan öncelikler ile
bağlantısı açıklanmalıdır.
Kamu kurumları tarafından hazırlanan projelerde Katılım Ortaklığı
Belgesi, Ulusal Program, İlerleme Raporu ve Çok Yıllı Endikatif
Planlama Belgesi gibi AB veya Türkiye tarafından hazırlanan temel
belgelere açıkça atıf yapılmalıdır. Atıf yapılan belgelerin güncel
versiyonları dikkate alınmalıdır. Eğer varsa projenin ulusal kalkınma
planlarına ve sektörel veya ulusal yatırım planlarına bağlantısı da
gösterilmelidir.
Hibe programlarından yararlanmak üzere hazırlanan projelerde ise
ilgili hibe programına ait hibe başvuru rehberindeki veya program
çağrısındaki önceliklere uygunluğun hibe başvuru formlarında
gösterilmesi gerekmektedir. Bunu yaparken proje önceliklerinin
sıralandığı temel belgelerin ilgili kısımları belirtilmeli ve projenin
bu önceliklere nasıl katkıda bulunacağı ortaya koyulmalıdır.
Projenin Gerekçesi: Üstlenilecek projenin hedef kitle tarafından karşılaşılan
mevcut sorunlara bir çözüm getirmesi beklenmektedir. Dolayısıyla bu
kısımda projenin odaklanacağı belli sorunlar ve projenin bu sorunları nasıl
çözüme kavuşturacağı tanımlanır. Proje teklifinin ardındaki nedenlere
değinilir. Projeden olumlu yönde etkilenecek olan yararlanıcıların veya
hedef kitlenin ayrıntılı tasvirine yer verilir. Proje tarafından hedef kitlenin
ihtiyaçlarının nasıl karşılanacağı ve arzulanan çözümlerin nasıl sağlanacağı
açıklanır.
Kurumsal Çerçeve ve Metodoloji: Projelerin yürütüleceği kurumsal
çerçeve ve proje uygulama yöntemleri açıkça tanımlanır. Bu çerçevede
aşağıdaki konulara yer verilir:
Projenin uygulamasına ilişkin organizasyon yapısı,
Uygulamada sorumluluğu bulunanlar (proje uygulama ekibinin
isimlerinin belirtilmesine gerek yoktur),
Eşgüdüm mekanizması,
Danışılması gereken, talimat alınacak veya talimat verilecek
kuruluşlar ve birimler,
Projenin takibine ve değerlendirmesine ilişkin prosedürler,
44
Hedef kitlenin, yerel ortakların ve diğer paydaşların projedeki rolleri
ve projeye katılımlarına ilişkin hususlar,
Hedef kitlenin, yerel ortakların ve diğer paydaşların rollerinin
kendilerine tahsis edilme nedenleri.
Ayrıca çeşitli yararlanıcıları veya kurumları içeren bir projenin idaresi,
normal olarak bir gözetim komitesi ve çalışma grubu tarafından yerine
getirilmektedir. Bu tür bir yapının nasıl oluşturulacağı, hangi sıklıkla
toplanacağı, üyelerinin kimler olacağı, komiteye kimin başkanlık edeceği,
burada ne tür kararların alınacağı ve sekretaryanın kimin tarafından
sağlanacağı bu kısımda açıklığa kavuşturulmalıdır.
Bağlantılı Faaliyetler ve Çıkarılan Dersler: Projenin varsa ilgili alanda daha
önce üstlenilen, süregelen veya planlanan AB projeleriyle, ulusal bütçeden
veya diğer fon sağlayıcılardan kaynak aktarılan faaliyetlerle bağlantısı
açıklanır. Önerilen projenin, daha önce üstlenilen bir projenin devamı
olması durumunda önceki projenin sonuçlarına nasıl katkı yapacağı veya
bunları nasıl tamamlayacağına ilişkin bilgiler verilir. Daha önce yürütülen
projeler değerlendirilerek çıkarılan sonuçlar ve tavsiyelere değinilir. Bu
çerçevede, önceki projelerde karşılaşılan sorunlar tanımlanarak bunlardan
nasıl kaçınıldığına ilişkin hususlara yer verilir.
Projelerin bağlantılı faaliyetlerin anlatıldığı kısımlarda genellikle
proje sahibi tarafından ilgili alanda uygulanmış veya uygulaması
devam eden projelerin alt başlıklar halinde sıralandığı ve
üstlenilmesi öngörülen proje ile bağlantılarına ilişkin olarak birer
paragraf bilgi verildiği görülmektedir.
45
Ulaştırma Bakanlığı’nın IPA-2007 proje paketine dahil “Türkiye’de
demiryollarının reformu” projesi:
“Türk demiryolu sektörünün yeniden yapılandırılması ve güçlendirilmesi
projesinden çıkarılan aşağıdaki dersler önerilen bu projenin
uygulanmasında dikkate alınacaktır:
• Projenin uygulanmasından sorumlu personel aşırı iş yoğunluğu
altında ezilmemelidir. Bu durum projenin verimliliğini düşürmektedir.
Yararlanıcı kurumlar proje uygulamasına yönelik tam zamanlı personel
atamasını gerçekleştirmelidirler.
• Projenin resmi dili İngilizce olmasına rağmen, tüm raporların Türkçe
versiyonları da İngilizce versiyonla beraber teslim edilmelidir.
• Proje çıktılarının sürdürülebilirliğinden sorumlu personel bu işe kendini
adamalıdır.
TCDD, ihale ve sözleşme usulleri ve proje uygulaması dahil olmak
üzere AB kaynaklarından desteklenen projelerin yönetimi alanında iyi bir
deneyim kazanmıştır. Çalışmaları esnasındaki uluslararası danışmanlık
sayesinde bu alanda en iyi uygulamalara aşina olmuştur.”
Projenin Sürdürülebilirliği: Bu kısımda proje sonuçlarını, proje
tamamlandıktan sonra sürdürülebilir kılmak üzere yararlanıcı tarafından
sağlanacak taahhütlere ve kaynaklara yer verilmektedir. Bu çerçevede
sürdürülebilirliği sağlamak üzere eyleme geçirilecek belli tedbir ve
stratejilere, devam faaliyetlerine ve hedef kitlenin sahiplenmesine ilişkin
hususlara değinilebilir. Aşağıda sürdürülebilirlik konusunda projelerden
örnekler yer almaktadır:
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) IPA-2009 yılı proje paketine
dahil “Türkiye’nin istatistik sisteminin geliştirilmesi” projesi:
“…Türkiyenin İstatistik Sisteminin başlıca kuruluşu olan TÜİK bu proje
kapsamında öngörülen yatırımları sürdürebilmek üzere yeterli kapasiteye
sahiptir. Bu proje kapsamında satın alınacak ekipmanın işletme ve bakım
maliyetleri TÜİK tarafından karşılanacaktır…”
46
Sağlık Bakanlığı’nın IPA-2009 yılı proje paketine dahil “doku ve
hücrelerin nakline ilişkin AB müktesebatına uyum” projesi:
“…Bu proje kapsamında kurulacak sistem, ulusal koordinasyon
sisteminin bir parçası olacaktır. Döner sermayeden ve ulusal bütçeden
aldığı kaynaklar ile faaliyetlerine devam edecektir...”
İçişleri Bakanlığı’nın IPA-2008 yılı proje paketine dahil “yerel
düzeyde katılımcı stratejik yönetişim” projesi:
“Projenin yerel idarelerde verilen sürekli eğitim faaliyetleriyle proje
tarafından sunulan analitik araçları sürekli geliştirirerek ve iyileştirerek
sürdürülebilirliği sağlaması beklenmektedir. Proje tarafından geliştirilen
araçların ve mekanizmaların kullanımı Türkiye’deki tüm yerel idarelere
yaygınlaştırılacaktır…”
Çarpan veya Yayılma Etkisi: Hibe başvuru formunda sürdürülebilirlik
başlığı altında projenin çarpan etkileri belirtilmektedir. Çarpan etkileri
diğer yararlanıcılar veya paydaşlar için projenin örnek alınmasına ve proje
çıktılarının yaygınlaştırılmasına dair olasılıkları ve bu yönde yapılan planları
ifade etmektedir. Bu kısımda projenin öngörülen yayılma kanallarına da
açıkça yer verilmektedir.
Proje fişinde yer alan “Katalitik Etki” başlığı ise, AB desteği ile yürütülen bu
projenin katılıma yönelik başka eylemleri başlatma veya hızlandırma etkisini
ifade etmektedir. Bu kısımda, projenin diğer yararlanıcılar ve paydaşlar
için neden olduğu bir takım pozitif yayılma etkilerine veya ilave faydalara
yer verilmesi gerekmektedir. AB desteği olmaması durumunda öncelik
alanlarındaki bu eylem(ler)in diğer yararlanıcılar veya paydaşlar tarafından
gerçekleştirilmemiş olacağı veya daha ileri bir tarihte gerçekleşeceği
belirtilmelidir. Aşağıda çarpan veya yayılma etkisi konusunda projelerden
örnekler yer almaktadır:
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın IPA-2008 yılı proje paketinde yer
alan “koyun ve keçilerin küpelenmesi ve aşılanması” projesi:
“Bu projedeki tecrübeler Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın, hayvanların
tanımlanması ve kaydı (I&R) sisteminin uygulama koşullarını tespit
etmesine imkan tanıyacak ve ardından bu sistem diğer hayvanların da
tanımlanması ve kaydına yönelik olarak genişletilebilecektir…”
47
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın IPA-2008 yılı proje paketine dahil
“emisyon kontrolünün iyileştirilmesi” projesi:
“Bu proje emisyon projeksiyonlarının tahmin edilmesi, emisyonu
azaltmaya yönelik alınacak teknik tedbirlerin ve muhtemel finansal
araçların belirlenmesi açısından uzun vadeli katalitik etkileri beraberinde
getirecektir. Bu proje ayrıca ulusal stratejik plana girecek muhtemel ilave
tedbirlerin seçimini sağlayacak, sanayi sektörlerinde temiz teknolojilere
geçişi ve gerek ulaştırmada gerekse ısınmada daha iyi yakıt kalitesinin
kullanımını artıracaktır.”
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) IPA-2009 proje
paketinde yer alan “sivil toplum diyaloğu – AB-Türkiye Odalar
Forumu II” projesi:
“Bu projede edinilen deneyimler odaların AB’ye üyelik sürecine ve sivil
toplum diyaloğuna aktif katılımlarını daha da teşvik edecektir. Odaların
kendilerine üye şirketleri bilgilendirmeleriyle ve politika yapımı ve
müzakere hazırlıklarına TOBB kanalıyla aktif katılım sağlamalarıyla bu
proje yaygın etkiler doğuracaktır.”
III.2
Proje Başvuru Formlarında Talep Edilen Bazı Özel Bilgiler
Başvuru formlarında talep edilen ortak bilgilerin yanında gerek proje
fişinde gerekse hibe başvuru formunda doldurulması gereken özel kısımlar
bulunmaktadır. Proje fişine özel kısımlar arasında “paralel konular”,
“gösterge uygulama takvimi” ve “koşul ve sıralama” başlıklarına,
hibe başvuru formuna özel kısımlar arasında ise “projenin süresi ve
uygulamayla ilgili faaliyet planı taslağı” ve “benzer proje tecrübesi”
başlıklarına yer verilebilir.
Proje fişine özel kısımlar
Paralel Konular (varsa): Paralel konular kapsamında, cinsiyet eşitliği,
çevre, azınlıklar ile sivil toplumun ve paydaşların katılımı gibi konuların
proje tasarımı ve uygulaması aşamalarında ne şekilde dikkate alınacağı
açıklanır.
Cinsiyet eşitliği başlığı altında projeye kadın ve erkeklerin eşit bir biçimde
katılımlarının nasıl sağlanacağı ve kadınların katılımının nasıl ölçüleceği
gösterilmektedir. Buradaki açıklamalar mümkün olduğunca açık ve
somut olmalıdır. Projeye cinsiyetlerin eşit katılımın sağlanma yöntemleri
48
ve cinsiyet eşitliğini sağlamak üzere gözetilecek ilkeler hakkında bilgi
verilmelidir. Örneğin herhangi bir eğitim programında eğitim göreceklerin
(ve eğitmenlerin) seçiminde gözetilecek ilkelere yer verilebilir.
Çevre başlığı altında çevrenin korunmasına yönelik konuların proje
tasarımında nasıl ele alındığına yönelik bilgi verilmektedir. Projenin başlıca
tahmin edilen çevresel etkileri kısaca açıklanmaktadır. Bir projenin AB
tarafından desteklenebilmesi için çevre üzerinde fark edilebilir bir etkiye
sebep olmaması veya böyle bir etkiye sebep oluyorsa, bu etkinin zararlı
olarak değerlendirilmemesi gerekmektedir. Bu bölüm genellikle yatırım
projeleri için doldurulmaktadır.
Projenin azınlıkları ve hassas grupları nasıl dikkate aldığı tanımlanmalıdır.
Sivil toplumun ve diğer ilgili paydaşların projenin tasarım ve uygulama
aşamalarına katılımına yönelik alınan tedbirler açıklığa kavuşturulmalıdır.
Ayrıca projenin hazırlanışı esnasında danışılan sivil toplum kuruluşları
veya kar amacı gütmeyen organizasyonlara, danışma faaliyetlerinin
nasıl düzenlendiğine ve bunun sonuçlarına yer verilebilir. Burada önemli
olan husus adil biçimde tüm paydaşların projeye dahil edildiğinin
gösterilmesidir.
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın IPA-2009 yılı proje paketine dahil
“su kalitesinin izlenmesinde kapasite oluşturma” projesi:
Cinsiyet eşitliği: Bu projeye katılım sektördeki kadın ve erkeklere eşit
derecede açık olacaktır. Projeye ilişkin tüm faaliyetlere çalışanların
katılımına yönelik kayıtlar, bu eşitliği yansıtacak ve proje dokumantasyonu
içinde muhafaza edilecektir.
Çevre: Proje Türkiye’de çevresel koşulların iyileştirilmesine
odaklanmaktadır. Proje muhtemelen çevre üzerinde herhangi bir
olumsuz etki yaratmayacaktır (ulaştırma gibi olağan faaliyetlere bağlı
olanlar haricinde). Olağan faaliyetlerde de ilke olarak çevresel etkiler
asgari düzeye indirilecektir (örn. kağıtların geri dönüşümü).
Azınlıklar: Türk anayasasına göre azınlık kelimesi, Türkiye’nin
taraflarından biri olduğu çok taraflı veya iki taraflı anlaşmalar temelinde
tanımlanan veya tanınan grupları kapsamaktadır. Bu proje azınlıklar ve
hassas gruplar üzerinde hiçbir bir olumsuz etkiye sahip değildir. Ayrıca
faaliyetlerin hassas biçimde tasarlanması yoluyla engellilere diğer tüm
katılımcılarla aynı düzeyde projeye erişim sağlanacaktır.
49
Sivil Toplum: İlgili tüm STK’lar [TÜDAV (Türk Deniz Araştırmaları Vakfı),
SAD (Sualtı Araştırmaları Derneği), AFAG (Akdeniz Foku Araştırma
Grubu), WWF Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Bölgesel Çevre
Merkezi Türkiye (REC) ve Üniversiteler vs.] bu projenin faaliyetlerine ve
sonuçlarına ilişkin olarak bilgilendirilecek ve toplantılara ve çalıştaylara
sıralanan bu STK’ların katılımları sağlanacaktır.
Gösterge Uygulama Takvimi (3 aylık dönemler itibariyle): Bu
kısımda yapılacak sözleşmeler altında ihale çağrısının yapılmasına,
sözleşmenin imzasına ve projenin tamamlanmasına yönelik tarihler verilir.
Teknik şartnameler ve iş tanımları ile beraber satın alım dosyalarının
kimler tarafından ve nasıl hazırlanacağı, bunun için dışarıdan hazırlık
çalışmalarına veya uzmanlığa ihtiyaç duyulup duyulmadığı belirtilmelidir.
Dışardan alınacak uzmanları işe alma biçimi ve satın alma dosyalarının
hazırlanmasına yönelik öngörülen plan açıklığa kavuşturulmalıdır. Gösterge
uygulama takviminin örneği aşağıda verilmektedir:
Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı’nın IPA-2009 yılı
proje paketine dahil “engellilerin topluma entegrasyonunun
iyileştirilmesi” projesi:
Sözleşmeler
İhale Çağrısının
Başlaması
Sözleşmenin
İmzalanması
Projenin
Tamamlanması
Hizmet
Sözleşmesi
2010 / 1 inci çeyrek
2010 / 3 üncü
çeyrek
2012 / 2 inci çeyrek
Hibe Sözleşmesi
2010 / 3 üncü
çeyrek
2011 / 1 inci çeyrek
2013 / 2 inci çeyrek
Tedarik
Sözleşmesi
2010 / 4 üncü
çeyrek
2011 / 1 inci çeyrek
2011 / 3 üncü
çeyrek
Merkezi düzeydeki kamu kurumlarınca hazırlanan projeler Finansman
Zaptı’nın imzalanmasının ve proje fişlerinin ilgililere iletilmesinin ardından,
uygulama takvimi ile uyumlu olarak uygulamaya başlanmaktadır. Tüm
projelerin prensip olarak Finansman Anlaşmasının imzalanmasını izleyen
birinci çeyrek içinde ihaleye çıkılmasına hazır olması gerekmektedir.
Uygulama takviminde sözleşmeler sütununa tedarik, hizmet, inşaat,
doğrudan hibe, teknik yardım veya eşleştirme gibi bileşenler (sözleşmeler
veya uygulama araçları) yazılabilmektedir.
50
Hizmet sözleşmesi teknik yardım ve araştırmalar gibi hizmetlerin
sunumuna yönelik olarak hizmet sunucu ile Sözleşme Makamı arasında
imzalanan bir sözleşme türüdür. Araştırma sözleşmeleri, projelerin
belirlenmesi ve hazırlanmasına yönelik araştırmalar, fizibilite çalışmaları,
ekonomik araştırmalar ve piyasa araştırmaları, teknik çalışmalar,
değerlendirmeler ve denetimleri içerir. Teknik yardım sözleşmesinde ise
hizmet sunucu istişari bir rol üstlenir; bir projeyi gözetip denetleyerek yönetir
ve sözleşmede şart koşulan danışmanları sağlar. Tedarik sözleşmeleri,
ürünlerin satın alınmasını, kiralanmasını (leasing), taksitle ve opsiyonlu
veya opsiyonsuz olarak alımını içerir. Ürünlerin tedariki veya kurulumuna
yönelik bir sözleşme tedarik sözleşmesi olarak düşünülmelidir. İnşaat
sözleşmeleri, Sözleşme Makamınca belirtilen koşullara uygun olarak
inşaatların (bina ve yapı işlerinin) yapım ve/veya tasarımını kapsar. Hibe,
bir AB politika hedefini desteklemek üzere Sözleşme Makamınca belli bir
alıcıya bir faaliyeti yürütmesi için (veya bazı durumlarda bütçesinin bir
kısmının finansmanı için) yapılan ve kar amacı niteliği taşımayan doğrudan
bir ödemeyi ifade etmektedir.21
Gösterge Uygulama Takvimi verilen “engellilerin topluma
entegrasyonunun iyileştirilmesi” projesinin aşağıda yer alan
iki adet Beklenen Sonucu bulunmaktadır.
1. Sivil Toplum Örgütlerinin kapasitesi artırıldı
2. Özürlüler İdaresi Başkanlığı’nın kurumsal kapasitesi güçlendirildi
İlk bileşen olan hibe programının yürütülmesine yönelik faaliyetler, ilk
sonucu elde etmeye yönelik faaliyetler arasında yer almaktadır. Diğer
bir ifadeyle sivil toplum örgütlerinin kapasitesinin artırılması için bir
hibe programı açılacaktır. Ekipman alımına yönelik faaliyetler, ikinci
sonucu elde etmeye yönelik faaliyetler arasında yer almaktadır. Bu
satın alma ikinci bileşen olan tedarik sözleşmesi ile yapılacaktır. Üçüncü
bileşen olan Teknik Yardım bileşeni kapsamında ise projede bir adet
teknik yardım ekibinin görev yapması planlanmaktadır. Bu ekip hibe
programının, sivil toplum örgütlerine yönelik eğitim programlarının ve
ekipman tedarikinin hazırlık ve uygulama aşamalarında Özürlüler İdaresi
Başkanlığına yardımcı olacaktır.
21
Avrupa Komisyonu Dış Yardım Sözleşme Usulleri Uygulama Rehberi Sözlüğü:
http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/implementation/general/documents/a1_
glossary_en.doc
51
Eşleştirme aday ülkelerin, AB’nin gelecekteki üye ülkeleri olarak
Topluluk mevzuatını uygulayabilmeleri için gerekli idari kapasitelerini
güçlendirmelerinde destek olmaya yönelik bir işbirliği aracı olarak
tasarlanmıştır. Eşleştirme projesinin nitelikleri, bileşenleri ve Teknik Yardım
bileşeninden farkları aşağıda maddeler halinde sıralanmaktadır:
Eşleştirme mekanizmasında proje sahibi kurumlar, projelerini
üye ülke(ler)den seçecekleri ortaklarla uygularlar. Üye ve aday
ülke arasında yakın bir ortaklık ve işbirliği öngörülür. Üye ülkenin
idari sisteminin aday ülkeye kopyalanması değil, müktesebat
ile bağlantılı olarak AB’nin en iyi uygulamalarının tanıtılması
amaçlanır.
Herbir ortağın sorumluluk üstlendiği bu süreçte eşleştirme
ortaklarının deneyim ve uzmanlığı paylaşılır. Bir eşleştirme projesi
sadece tavsiye vermek veya diğer geleneksel Teknik Yardım
biçimlerinde olduğu gibi tek yönlü destek sağlamak üzere
tasarlanmaz.
Uzmanlık paylaşımı, üye ülke uzmanlarının proje yararlanıcısı
aday ülke kurumlarında tam zamanlı görevlendirilmeleri yoluyla
gerçekleşir. Uzun dönemli olarak görevlendirilen bu uzmanlar
“Yerleşik Eşleştirme Danışmanları” (YED) olarak adlandırılır.
YED’ler kesintisiz en az 12 ay boyunca proje yararlanıcısı
kurumda bulunmak ve çalışmak üzere görevlendirilen kamu
görevlisi ya da dengi personeldir. Ayrıca, eşleştirme süresince
orta veya kısa vadeli üye ülke uzmanları da proje faaliyetlerinde
görevlendirilebilmektedir.
Eşleştirmenin sorunsuz biçimde uygulanması için üye ülke
ile projeden faydalanan ülkenin kurumlarında görevlendirilen
birer Proje Lideri bulunur. Proje liderleri, kendi kurumlarındaki
görevlerine devam ederken zamanının bir kısmını da uygulamanın
gözetimine, yönlendirilmesine ve koordinasyonuna ayırırlar. Siyasi
düzeyde etkili diyaloğa sahip üst düzey yetkililerden seçilen Proje
Liderleri danışman değildir.
Eşleştirme projelerinde yararlanıcı ülke, müktesebatın ilgili kısmı
ve işbirliği yapılacak alan konusunda yeterli algıya sahip ve
benimsemek istediği sisteme veya modele karar vermiş olmalıdır.
Yararlanıcı ülkenin reform seçeneklerinin (seçilecek modellerin)
52
daha iyi tanımlanmasına ihtiyaç duyması halinde geleneksel
Teknik Yardım kullanılabilir.
Eşleştirme projesinin temel özelliği “zorunlu sonuçlar” elde
etmeyi amaçlamasıdır. Her iki proje ortağı ortak proje uygulama
sürecinde üzerinde uzlaşı sağladıkları sınırları belli, iyi tanımlanmış
ve ölçülebilir kurumsal hedefleri elde etmeye odaklanır.22
Koşul ve Sıralama: Koşullar, sözleşmelerin sonuçlandırılmasından önce
üstlenilmesi veya onaylanması gereken faaliyetleri ifade etmektedir. Bu
kısımda her bir durumda ne yapılması gerektiğini, ne zaman ve kimin
tarafından yapılacağını açık biçimde gösteren belirgin ve başarılabilir
koşullar tanımlanmaktadır. Bu tür bir kesinlik belirtilemiyorsa koşula yer
verilmemelidir. Proje yönetiminin kontrolü dışındaki bir koşul bu kısma
yazılmamalıdır.
Sıralama kısmında ise hazırlık faaliyetlerinin veya çalışmalarının,
sözleşmelerin ve uygulamaya ilişkin başlıca aşamaların sıralamasına yer
verilmektedir. Koşul ve sıralamaya ilişkin örnekler aşağıda verilmektedir:
Çevre ve Orman Bakanlığı’nın IPA-2007 proje paketine dahil
“çevre alanında kapasite geliştirme” projesi:
“Projenin etkin biçime yönetim ve uygulamasını sağlamak üzere REC
Türkiye ve Milli Eğitim Bakanlığı arasında gerek REC Türkiye ve Milli Eğitim
Bakanlığı’nın gerekse Proje Gözetim Komitesi’nin rol ve sorumluluklarının
belirlenmesine yönelik olarak bir protokol imzalanacaktır.”
22
European Commission, Institution Building in the Framework of European Union
Policies, A Reference Manual on “Twinning Projects”, Revision May (2005).
53
Ulaştırma Bakanlığı’nın IPA-2009 proje paketine dahil “Türkiye’de
inter modal taşımacılığın güçlendirilmesi” projesi:
“Çalışma ziyaretleri ve eğitim seminerleri birbirine paralel gerçekleşecektir.
Başlıca faaliyetler aşağıdaki sıralama ile gerçekleştirilecektir:
• Projenin başlamasından önce Danışma Komisyonu toplantısı,
• Eğitim ve eğitmen ihtiyaçlarının tespiti,
• Politika yapıcıların eğitimi,
• Ulaştırma Bakanlığı’ndaki yasa taslağı çalışmalarına paralel olarak
stajların başlaması,
• Inter modal taşımacılık stratejisi taslağı hazırlıkları,
• Kombine taşımacılık
seminerler,
yasasına
ilişkin
olarak
tüm
paydaşlarla
• Inter modal taşımacılık yasasına ilişkin olarak tüm paydaşlarla
seminerler.” (kısaltılmıştır)
Hibe başvuru formuna özel kısımlar
Projenin süresi ve uygulamayla ilgili faaliyet planı taslağı: Hibe
başvuru formunda verilen şablon kullanılarak öngörülen faaliyet planı
hazırlanmaktadır. Bu faaliyet planında projenin kesin bir başlangıç tarihinin
verilmesi gerekmemekte ve belirli tarihlere ya da aylara atıfta bulunmak
yerine “1. ay”, “2. ay” şeklinde bir süre tanımlanmaktadır.
Faaliyet planında gösterilen faaliyetlerin, hibe başvuru formunda
faaliyetlerin açıklandığı kısma ve Mantıksal Çerçeve Matrisinde
tanımlanan faaliyetlere uygun olması gerekmektedir.
Başvuru sahipleri, uygulama süresini etkileyebilecek ilgili tüm
faktörleri göz önünde bulundurarak, her bir faaliyetle ilgili
tahmini süreyi, en kısa süre değil en olası süre esasını dikkate
alarak tanımlamalıdırlar.
Faaliyet planında öngörülen faaliyetlerin kimler tarafından uygulanacağı
bilgisinin “uygulama birimi” alanında gösterilmesi gerekmektedir.
Başvuru sahibi, herhangi bir ortağı, iştirakçi ya da alt yüklenici uygulama
birimi olabilirler. Herhangi bir faaliyetin öngörülmediği aylar ya da ara
54
dönemler de faaliyet planında yer almalı ve bu süreler projenin toplam
tahmini süresi hesaplanırken dikkate alınmalıdır. Faaliyet planı şablonuna
hibe başvuru formunda yer verilmektedir. Projenin 1 yıldan daha uzun
sürmesi durumunda tablo tüm uygulama dönemini kapsayacak şekilde
uzatılmalıdır. Eklenecek satır sayısı proje faaliyetlerine bağlı olarak
değişmektedir. Faaliyet planının bir örneği aşağıda sunulmaktadır.
1. Yıl
1. Yarıyıl
Faaliyet
Hazırlık faaliyeti 1
(proje ekibinin
kurulması
ve hazırlık
toplantıları
yapılması)
Ay1
2
3
4
2. Yarıyıl
5
6
7
8
9
10
11
12
Uygulama
birimi
Yerel ortak 1
Hazırlık faaliyeti 2
(eğitim
salonunun
eğitime hazır
hale getirilmesi)
Uygulama
faaliyeti 1
(Bilgisayar
eğitiminin
verilmesi)
Yerel ortak 1
Uygulama
Faaliyeti
2 (Eğitim
değerlendirme
toplantıları
düzenlenmesi)
Yerel ortak 2
Benzer Proje Tecrübesi: Bu kısımda hibe başvuru formunda verilen
şablon kullanılarak proje başvurusu yapan kurum tarafından son üç yılda
yürütülen projeler hakkında ayrıntılı bilgi verilmektedir. Bu çerçevede,
projenin uygulandığı yer, uygulandığı tarih aralığı, maliyeti, proje
ortakları, projeye finansman sağlayan kuruluş ve sağlanan katkı tutarı gibi
konular yazılmaktadır. Bu bilgiler, proje başvurusu yapan kurumun hibe
talebinde bulunduğu proje ile aynı sektörde ve karşılaştırılabilir ölçekte
projeleri yönetme konusunda, yeterli deneyime sahip olup olmadığının
değerlendirilmesinde kullanılmaktadır.23
23
Bu kısımda proje başvuru formlarına ilişkin açıklamalarda şu kaynaklardan
yararlanılmıştır:
http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/implementation/grants/index_en.htm (AB
Komisyonu Yardım ve İşbirliği Ofisi (EuropeAid))
55
Özet
Proje başvuru formu projeye finansman desteği sağlanıp sağlanmaması
ile ilgili olarak yapılacak değerlendirmenin temelini oluşturur.
Kamu kurumları proje teklifleri için proje fişi adı verilen standart
belgeyi, hibe programları kapsamında proje teklifinde bulunanlar ise
ilgili hibe programına ilişkin hibe başvuru formunu doldururlar.
Proje başvuru formlarında talep edilen ortak bilgilerin yanı sıra proje
fişine ve proje başvuru formuna özel olarak doldurulması gereken
kısımlar da bulunmaktadır.
Proje başvuru formlarına yazılan Genel Hedef(ler), Proje Amacı,
Sonuçlar ve Faaliyetler Mantıksal Çerçeve Matrisine yazılanlar ile
uyumlu olmalıdır.
Proje başvuru formları, projenin hangi öncelikli alanlar çerçevesinde
faaliyet göstereceğini ilgili belgelere atıflar yaparak açıkça ortaya
koymalıdır.
Proje başvuru formları, projenin hedef kitle tarafından karşılaşılan
mevcut sorunlara nasıl çözüm önerileri getirdiğini açıkça ortaya
koymalıdır.
Proje başvuru formlarında projelerin yürütüleceği kurumsal çerçeve
ve proje uygulama yöntemleri açıkça tanımlanmaktadır.
Proje başvuru formlarında projeleri tamamlandıktan
sürdürülebilir kılmak üzere yapılacaklara yer verilmektedir.
sonra
Proje başvuru formları doldurulurken formlarda yer alan açıklamalar
dikkatle okunmalıdır.
http://www.cfcu.gov.tr/tender.php?lng=en&action=tender_search (Merkezi Finans ve
İhale Birimi).
Hakan Karabacak, Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali İşbirliği ve Proje Yönetimi
Yaklaşımı, Maliye Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, Ayrıntı Basımevi, Ankara,
2004
56
IV. KISIM
Bütçe
Projede bütçe ile ilgili bölümleri ve formları hazırlamadan önce uygun
maliyet kavramının bilinmesine ihtiyaç vardır. Uygun maliyetler, proje
bütçesinden karşılanabilecek maliyetleri ifade etmektedir. Proje için uygun
maliyetlerin toplamı proje bütçesini oluşturmaktadır. Uygun olmayan
maliyetler ise IPA fonlarından veya ulusal bütçeden karşılanamayacak
maliyetleri ifade etmektedir.
IPA
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Uygulama Tüzüğü prensip olarak mali yardımdan
karşılanamayacak veya uygun olmayan harcamaları belirtmiştir.
Buna göre aşağıdaki harcamalar uygun maliyet olarak
değerlendirilmez:
Katma değer vergileri dahil olmak üzere vergiler;
Gümrük ve ithalat vergileri ile diğer her türlü harçlar;
Arazi veya mevcut binaların alımı, kiralanması veya leasing’ine yönelik
harcamalar;
Para cezaları ve mahkeme giderleri;
İşletme maliyetleri;
İkinci el ekipmana yönelik harcamalar;
Banka ücretleri, teminat giderleri ve benzeri harçlar;
Avro hesaplarıyla ilgili her türlü para birimi dönüşüm maliyeti, ücretleri
ve kur kayıpları, ayrıca diğer mali harcamalar;
Ayni katkılar.
Ayrıca IPA Uygulama Tüzüğünde her bir IPA bileşeni altında bu giderlerden
uygun kabul edilenler ile uygun olmayan ilave gider kalemleri ayrıca
gösterilmektedir. Bu kısımda öncelikle proje fişinde ve ardından hibe
başvuru formu ve ekinde bütçe ile ilgili bölümlere yer verilecektir.
IV.1
Proje Fişinde Bütçe ile İlgili Kısımlar
Proje fişinde projenin bütçesi ile ilgili bilgi istenen ilk alan finansman
başlığıdır. Bu başlık altında projenin toplam maliyeti ve AB katkısı
sorulmaktadır. Projenin toplam maliyetinin KDV hariç tutar olarak
yazılması gerekmektedir. Bunun nedeni vergiler, mali yükler ve harçların
57
IPA kapsamında finanse edilmemesidir. Bu çerçevede katma değer
vergisi, özel tüketim vergisi, gümrük ve ithalat vergileri, veraset ve intikal
vergisi, damga vergisi, tescil harcı, özel iletişim vergisi ve motorlu taşıtlar
vergisi veya eş etkili diğer vergiler ve harçlar Topluluk mali yardımlarından
karşılanması uygun olmayan harcama kalemleri arasındadır.
Vergiler ve diğer mali yüklerin IPA’dan finanse edilmemesi hükmü
IPA Tüzüğünün 15. Maddesinde, IPA Uygulama Tüzüğü’nün 34.
Maddesinde ve IPA Çerçeve Anlaşması’nın 26. Maddesinde yer
bulmuştur. IPA Çerçeve Anlaşması’nın 26 ncı maddesinde yer
alan vergi muafiyetlerine ilişkin hükümlerin uygulama usul ve
esaslarını açıklığa kavuşturmak üzere Maliye Bakanlığı tarafından
“Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) Çerçeve
Anlaşması Genel Tebliği (Sıra No: 1)” 08.05.2009 tarih ve 27222
sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Proje fişinde AB katkısının ayrı başlıkta sorulması ise hibe nitelikli AB mali
yardımlarındaki ortak finansman ilkesinden kaynaklanmaktadır. Bu ilke
gereğince, IPA bileşenleri altında mali yardım alan projeler yararlanıcı ülke
ve Topluluk tarafından ortaklaşa finanse edilmektedir. Dolayısıyla AB mali
yardımlarından finanse edilen projelerin toplam bütçelerinin bir kısmı
yararlanıcı ülkenin ulusal bütçesinden ayrılacak kaynaklarla karşılanmaktadır.
Bu katkı payı “ulusal eş finansman” olarak adlandırılmaktadır.24 Her
bir IPA bileşeni için Topluluk katkı oranları, IPA Uygulama Tüzüğü’nde
belirlenmiş olup aşağıdaki tabloda yer almaktadır:25
IPA Bileşenleri
Topluluk Katkısı (Tavan)
IPA I
Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma
Genel uygulama: %85
İstisnai durumlar: %85 - %100
IPA II
Sınır Ötesi İşbirliği
Genel uygulama: %85
Taban katkı: %20
IPA III
Bölgesel Kalkınma
Genel uygulama: %85
IPA IV
İnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi
Genel uygulama: %85
IPA V
Kırsal Kalkınma
Genel uygulama:%75
İstisnai durumlar: %80, %85, %100
24
Vergiler, mali yükler ve harçların ulusal eş finansmandan karşılanması da mümkün
değildir.
25
Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma Bileşeni ile Bölgesel Kalkınma Bileşeni
için Topluluk katkı oranları 28 Ocak 2010 tarihli ve 80/2010 sayılı Komisyon Tüzüğü’yle
değişikliğe uğramıştır.
58
Bütçe tablosu doldurulurken projede öngörülen farklı sözleşme türleri için
proje fişinde gösterilen ulusal eş finansman oranları dikkate alınmalıdır.
Bütçe tablosunda her bir sözleşmeye ayrılan fon miktarları Topluluk veya
yararlanıcı ülke katkılarını göstererek ilgili sütunlar altına yazılmalıdır. Projede
eşleştirme bileşeninin bulunması durumunda eşleştirme sözleşmesinin
beklenen bütçesi de açıkça belirtilmelidir.
Bütçe tablosunda ilk iki sütun kurumsal yapılanma (IB) ve yatırım (INV)
sütunlarıdır. Bunlar projede öngörülen sözleşmeleri en genel anlamda iki
gruba ayırmaktadır.
26
Kurumsal yapılanma kurumlarda ilgili yapıların, beşeri kaynakların
ve yönetim becerilerinin geliştirilmesini ifade etmektedir. Bu
çerçevede, yönetim sistemleri tasarlanmakta, geniş bir yelpazede
kamu görevlileri, uzmanlar ve ilgili aktörler eğitilmektedir.
Daha genel ifadeyle kurumsal yapılanma, teknik yardım,
eğitim ve incelemeler gibi tedbirlerle Topluluk müktesebatının
uygulanmasında sorumluluğa sahip kurumların, kamu idaresinin
ve organizasyonların güçlendirilmesi ve uyarlanmasıdır. Eşleştirme
mekanizması bunu gerçekleştirmenin yollarından biridir.26
Bütçe tablosunda kamu harcaması ve toplam harcama sütunları yer
almaktadır. Kamu harcaması, faaliyetlerin finansmanına yapılan kamu
katkısının toplamını ifade etmektedir. Bu miktar, Topluluğun bütçesinden,
yararlanıcı ülke kamu idarelerinin bütçesinden, kamu kurumu niteliğindeki
birimlerin ve bölgesel veya yerel otoritelerin oluşturduğu birliklerin
bütçesinden karşılanacak tüm miktarların toplamını ifade etmektedir.
Ayrıca uluslararası finansman kuruluşlarından (IFIs) sağlanacak miktarlar
da kamu harcamasına dahildir. Toplam harcama ise kamu harcaması ve
faaliyetlerin finansmanına yapılan her türlü özel katkının toplamını ifade
etmektedir.27
26
European Commission, Enlargement Directorate General, Enlargement of the European
Union-an historic opportunity, Brussels, 2003 ISBN: 92-894-5601-9
27
Kamu harcaması ve toplam harcama kavramları IPA Uygulama Tüzüğü’nün 2.
maddesinde tanımlanmaktadır.
59
60
Doğrudan Alım
Sözleşmesi
3,00
16,86
TOPLAM INV
TOPLAM PROJE BÜTÇESİ
5,86
3,00
16,27
3,00
13,27
5,27
3,00
8,00
(b)=(c)+(d)
(a)=(b)+(e)
8,00
EUR
TOPLAM KAMU
HARCAMASI
EUR
13,86
X
INV
(1)
TOPLAM IB
Hibe Sözleşmesi
X
X
FAALİYETLER
Tedarik Sözleşmesi
IB
(1)
TOPLAM
HARCAMA
13,9
2,25
11,65
5,00
2,25
6,65
(c)
EUR
95
75
83
(2)
%
IPA TOPLULUK
KATKISI
2,37
0,75
1,62
0,27
0,75
1,35
(d)=(x)+(y)+(z)
EUR
Toplam
5
25
17
%
(2)
1,37
0,75
0,62
0,27
0,75
0,35
(x)
Merkezi
EUR
IFIs
-
1,00
1,00
-
-
-
-
1,00
(z)
EUR
-
(y)
Bölgesel/
Yerel
EUR
ULUSAL KAMU KATKISI
FON KAYNAKLARI
0,59
0,59
0,59
-
-
(e)
EUR
10
%
(3)
ÖZEL KATKI
Milli Eğitim Bakanlığı’nın IPA-2008 yılı proje paketine dahil “okul öncesi eğitimin güçlendirilmesi” projesi:
Okul Öncesi Eğitimin Güçlendirilmesi
Projesi
IV.2 Hibe Başvuru Formu ve Ekinde Bütçe ile İlgili Kısımlar
Bütçe ile ilgili bölümleri ve dosyaları doldurmadan önce mutlaka hibe
başvuru rehberinin bütçe ile ilgili kısımlarını incelemek gerekmektedir.
Bütçe, hem bir maliyet tahmini hem de “uygun maliyetler” için tavan
niteliğindedir. Hibe başvuru rehberinde ilgili hibe programı kapsamında
hazırlanacak projeler için uygun ve uygun olmayan maliyetlerin listesi
verilmektedir. Sadece uygun maliyetler hibeden desteklenebilmektedir.
Maliyetlerin uygun olarak kabul edilebilmesi için Standart Hibe
Sözleşmesindeki koşulları karşılaması gerekmektedir.28 Bu koşullar
aşağıda sıralanmaktadır:
Projenin
uygulanması sürecinde, yararlanıcı ya da ortakları
tarafından yapılmış olmalıdır;
Projenin tahmini genel bütçesinde belirtilmiş olmalıdır;
Hibe konusu olan projenin uygulanabilmesi için gerekli olmalıdır;
Tanımlanabilir ve doğrulanabilir olmalıdır, özellikle yararlanıcının
muhasebe hesaplarında kayıtlı olmalıdır;
Makul,
gerekçelendirilebilir ve sağlam mali yönetim ilkeleri ile
uyumlu olmalıdır.
Bu koşullara ve sözleşme prosedürlerine bağlı olmak üzere, uygun
doğrudan maliyet kalemleri aşağıda belirtilmiştir:
Projede görevlendirilen personelin maaşları, sosyal güvenlik
primleri ve diğer özlük hakları ile ilgili ödemeler; projenin
yürütülmesi için gerekli olduğu ispatlanmadıkça, söz konusu ücret
ve diğer personel maliyetleri yararlanıcı ve ortaklarının olağan
maliyet düzeyini aşmamalıdır.
Faydalanıcı veya ortaklarının olağan maliyet düzeyini aşmaması
koşuluyla Proje uygulamasına katılan personel ve diğer kişilerin
seyahat ve harcırah giderleri. Harcırah giderleri ile ilgili herhangi
bir sabit oranlı geri ödeme, bu sözleşmenin imzalandığı anda AB
Komisyonu tarafından yayınlanan oranları aşmamalıdır.
28
Standart Hibe Sözleşmesi, hibe programından mali yardım almaya hak kazanan yararlanıcılarla imzalanmaktadır. Bu Sözleşmenin eklerinden biri (Annex 2), “Dış Yardımlar
İçin Avrupa Topluluğu Tarafından Finanse Edilen Hibe Sözleşmelerine Uygulanabilir Genel
Koşullar” adlı belgedir. Bu belgenin 14. maddesinde “uygun maliyetler”in taşıması gereken
koşullar sıralanmaktadır.
61
Piyasa fiyatları ile uyumlu olmaları kaydı ile, özellikle proje amacına
yönelik ekipman ve malzeme (yeni veya kullanılmış) kiralama veya
satın alma maliyetleri ve hizmet satın alma maliyetleri;
Sarf malzemeleri giderleri,
Taşeron giderleri,
Doğrudan doğruya Sözleşmenin gereklerinden kaynaklanan
maliyetler (bilgi yayımı, projeye özel değerlendirme çalışması,
denetimler, tercüme, baskı ve fotokopi, sigorta vb. giderler) ve
bunlarla ilgili finansal hizmetlerin maliyetleri (özellikle havale ve
mali teminat hizmetleri maliyetleri);
Açılan her hibe programının hibe başvuru rehberinde uygun olmayan
maliyetler ayrıntılı olarak sıralanmaktadır. Bununla beraber Hibe
Sözleşmesinin genel koşulları arasında yer verilen uygun olmayan
maliyetler şunlardır:
Borçlar ve bunların faizleri;
Zararlar veya gelecekteki yükümlülükler için ayrılmış karşılıklar;
Borçlu olunan faiz giderleri,
Başka program veya proje tarafından finanse edilen harcama
kalemleri,
Projenin uygulanması için doğrudan gerekli olmadıkça, proje
bitiminde projenin nihai yararlanıcılarına ve/veya yerel ortaklarına,
en geç projenin bitiminde devredilmek üzere arsa veya bina satın
alımı;
Döviz kurundan kaynaklanan kayıplar;
Faydalanıcının (veya ortaklarının), vergi iadesinin talep edilemediğini
gösterebilmesi hariç olmak üzere, katma değer vergisi de dâhil
olmak üzere vergiler;
Özel Koşullar arasında aksi belirtilmediği sürece üçüncü taraflara
verilen krediler.
Ayrıca yararlanıcı, ortakları veya başka herhangi bir kaynak tarafından
yapılan herhangi bir ayni katkı, aksi belirtilmedikçe gerçek harcamaları
temsil etmedikleri için uygun maliyet olarak değerlendirilmemektedir.
Genel uygulama olarak yararlanıcı bu maliyetleri eş finansman olarak
62
gösterememektedir. Ancak istisnai olarak Sözleşme Makamı, gerekli ve
uygun gördüğü durumlarda ve belli sınırlar içinde ayni katkıları eş finansman
olarak kabul edebilmektedir. Ayni katkılara ilişkin koşullara hibe başvuru
rehberlerinde yer verilmektedir.
Ortaklar tarafından proje faaliyetleri çerçevesinde yapılacak giderler
proje bütçesinden karşılanabilecek uygun maliyetler arasında
değerlendirilmektedir. Projede yer alan iştirakçiler, günlük harcırahlar ve
seyahat giderleri haricinde, hibeden yararlanamamaktadır.
Örneğin sağlık alanında faaliyet gösteren bir derneğin projesine
Sağlık Bakanlığı’nın da iştirakçi olarak katılması durumunda
Bakanlık verilecek eğitimler için salon tahsis edebilir veya
broşürler basabilir. Ancak tüm bu masraflar proje bütçesinden
değil, Bakanlık bütçesinden karşılanacaktır.
Başvuru formundaki ve bütçeye ilişkin eklerde yer alan dosyalardaki
rakamlar birbirleri ile tamamen aynı olmalıdır. Hibe başvuru rehberinde,
hibe verilmesi yönünde yapılacak tavsiye kararının, sözleşmenin
imzalanmasından önceki kontrol sürecinde bütçe değişikliği gerektiren
herhangi bir sorun çıkmaması koşuluna bağlı olduğu belirtilmektedir.
Hesaplamalarda aritmetik hatalar yapılması, bütçeye tutarsız ve gerçekçi
olmayan maliyetlerin veya diğer uygun olmayan maliyetlerin konulması gibi
sorunlar için başvuru sahibinden ilave açıklama istenebilmektedir. Ayrıca
bu sorunlar Sözleşme Makamının hibe tutarında değişiklik yapmasını
veya indirime gitmesini gerektirebilmektedir. Bütçedeki bu muhtemel
düzeltmelerle, Sözleşme Makamından talep edilen hibe miktarında ya da
eş finansman yüzdesinde artış yapılması mümkün değildir. Bu sebeple,
başvuru sahiplerinden gerçekçi ve maliyet-etkin bütçeler sunmaları talep
edilmektedir. Bütçeye konulan rakamların piyasa fiyatlarının altında veya
üstünde olmamasına dikkat edilmelidir.
Hibe başvuru rehberlerinde proje başına verilebilecek hibenin alt ve
üst sınırları belirtilmektedir. Ayrıca proje başına verilecek hibe tutarının
projenin toplam uygun maliyetleri içindeki azami ve asgari oranları
verilmektedir. Proje bütçesi ile proje başına verilecek hibe tutarı arasındaki
fark “eş finansman katkısı” olarak başvuru sahibinin ya da ortaklarının
kendi kaynaklarından veya Avrupa Topluluğu bütçesi (ve Avrupa Kalkınma
Fonu) dışındaki başka bir kaynaktan sağlanacaktır.
63
Bir hibe programında proje başına verilecek hibeler için
asgari hibe miktarı 5.000 Avro, azami hibe miktarı 10.000
Avro olarak belirlenmiş olsun. Ayrıca hibe tutarının, projenin
toplam uygun maliyetleri toplamının (bütçesinin) %90’ından
fazla olamayacağı hükmüne yer verilsin. Bu durumda
önerilen projenin toplam uygun maliyeti 10.000 Avro ise,
talep edilen hibe tutarı 9.000 Avro’nun üzerinde olamaz.
Kalan 1.000 Avro başvuru sahibi tarafından karşılanacaktır.
Diğer yandan, hibe tutarının, proje’nin toplam uygun maliyetleri
toplamının %50’sinden az olamayacağı hükmüne yer verilsin.
Bu durumda önerilen projenin toplam uygun maliyeti 15.000
Avro ise, talep edilen hibe tutarı 7.500 Avro’nun altında olamaz.
Eğer önerilen projenin toplam uygun maliyeti 30.000 Avro ise,
söz konusu proje bu program kapsamında hibe başvurusu için
uygun değildir. Çünkü toplam uygun maliyetin %50’si olan
15.000 Avro, azami hibe tutarını aşmaktadır.
Proje teklifi başarılı olan yararlanıcılarla Hibe Sözleşmesi imzalanmaktadır.
Ancak Hibe Sözleşmesinin imzalanmasından sonra yapılan maliyetler
uygun (veya proje bütçesinden karşılanabilecek) maliyetler olarak
değerlendirilir. Örneğin, hibe almaya hak kazanan başvuru sahiplerinin,
sözleşme hazırlıkları için başvuru formlarını İngilizceye çevirmeleri
gerekmektedir. Fakat bu giderlere hibe Sözleşmesinin imzalanmasından
önce katlanıldığı için proje bütçesinden karşılanamamaktadır.
Yıllık projelerde AB’den alınacak hibe tutarının yüzde 80’i sözleşmenin
imzalanmasını izleyen 45 gün içinde proje için açılacak banka hesabına
havale edilmektedir. Alınacak hibe tutarının kalanı ise projenin sonunda
nihai raporların (ara teknik ve mali rapor) kabulünün ardından yatmaktadır.
İki yıllık projelerde ise genellikle her yıl için yatırılan miktar yüzde 40 olarak
gerçekleşmektedir. Projelerde başvuru sahibi ve ortaklarının nakit katkı
payının ise (eş finansman katkısı) sözleşmenin imzalanmasının ardından
hemen yatırılması gerekmemektedir. Bu katkı payı projenin uygulama
süresi içinde yapılabilmektedir. Ayrıca, yararlanıcının uygulama sırasında
yaptığı tüm harcamaları belgelendirmesi ve bunları projenin banka hesabı
üzerinden gerçekleştirmesi gerekmektedir.
Hibe başvuru formunda, “projenin tahmini toplam uygun maliyeti”,
64
“sözleşme makamından talep edilen tutar” ve “projenin tahmini toplam
uygun maliyetleri içindeki yüzdesi” sorulmaktadır.29 Ancak başvuru
sahibinin vergileri iade alamadığını göstermesi durumunda bu vergi tutarı
projenin tahmini toplam uygun maliyetlerine dahil edilmektedir.
Projenin bütçesine ilişkin doldurulması gereken ayrıntılı dosyalar
başvuru formunun ekinde yer almaktadır. Bu kapsamda “proje bütçesi”,
“finansman kaynakları” ve “proje bütçesinin gerekçelendirilmesi”
formlarının doldurulması gerekmektedir.3031
Proje bütçesi formunda, “insan kaynakları”, “seyahat”, “ekipman
ve malzemeler”, “yerel ofis”, “diğer maliyetler, hizmetler” ve
“diğer” başlıkları altında projenin doğrudan uygun maliyetleri
gösterilmektedir. Bu harcama başlıklarının toplamı doğrudan
uygun maliyetlerin ara toplamını ifade etmektedir.
Proje uygulamasında ortaya çıkabilecek beklenmeyen giderleri
karşılamak üzere bu ara toplamın yüzde 5’ini aşmayan bir yedek akçe
bütçede yer alabilmektedir.30 Ayrılan yedek akçe tutarının ara toplam
tutarına eklenmesi ile doğrudan uygun maliyetler toplamına
ulaşılmaktadır.
Yararlanıcı, proje ile ilgili gerçekleştirdiği genel idari maliyetleri karşılamak
için, bu toplam tutarın azami yüzde 7’si kadar bir tutarı dolaylı maliyet
olarak talep etmektedir.31 Doğrudan uygun maliyetler toplamının dolaylı
maliyetler (genel idari maliyetler) ile toplanması sonucu toplam uygun
maliyete ulaşılmaktadır.
Tüm uygun maliyet kalemleri ve alınan toplamlar vergi hariç tutarlar
olarak yazılmaktadır. Ancak yararlanıcı veya ortağı tarafından iade
alınamadığının gösterilmesi durumunda KDV dahil olmak üzere vergiler,
bütçe formuna yazılmakta ve proje bütçesinden karşılanabilmektedir. Bu
durumda projenin toplam uygun maliyeti bu vergileri de içerecektir.
29
Projenin toplam uygun maliyetleri içindeki yüzdesi sözleşme makamından talep edilen
tutarın projenin toplam uygun maliyetine bölünmesi ile bulunmaktadır.
30
Ancak bu harcama Sözleşme Makamının yazılı ön onayı ile kullanılabilmektedir.
31
Dolaylı maliyetler açısından sabit fiyat finansmanının muhasebe dokümanlarınca
desteklenmesi gerekmemektedir.
65
“Proje bütçesinin gerekçelendirilmesi” formunda, “bütçe
kalemlerinin açıklanması” ve “tahmini maliyetlerin
gerekçelendirilmesi” adlarında iki sütun bulunmaktadır. İlk
sütunda her bir bütçe kalemi için bu maliyetlerin gerekliliği ve
faaliyetlerle ilgisini gösteren kısa açıklamalar yapılmaktadır.
Maliyet kalemlerinin faaliyetlerle ilgisi ortaya konurken proje
formunda yer alan faaliyetlere atıf yapılmalıdır. İkinci sütunda ise
tahmin edilen harcamaların nasıl hesaplandığı yazılmaktadır.
Bütçe ile ilgili doldurulması gereken bir diğer belge, finansman
kaynakları formudur. Bu formda, başvuru sahibinin, sözleşme
makamının katkıları, varsa diğer Avrupa kurumları ve AB
ülkelerinden yapılan katkılar ve diğer kurumlarca yapılan katkılar
ayrı ayrı gösterilmektedir. Varsa projeden elde edilecek gelir ve
hibe programında izin veriliyorsa sağlanacak ayni katkılar da bu
forma eklenmelidir.
“Proje bütçesi” formuna ilişkin açıklamalar ile “proje bütçesi”, “finansman
kaynakları” ve “proje bütçesinin gerekçelendirilmesi” formlarının bir örneği
aşağıda sunulmaktadır. Bu formlar standarttır. Gider kalemlerinin tümünün
doldurulması gerekmemekte ve doldurulmayan gider başlıkları formlardan
silinmemektedir. Bu formlara ilave başlık eklenmemekte ancak ihtiyaç
varsa bütçe kalemleri altına ayrıntılı satırlar girilebilmektedir. Örneğin
bütçe formunda Teknik Personel başlığının altına proje koordinatörü ve
proje koordinatörü asistanı için alt satırlar eklenebilir.32
32
Hibe programları kapsamında bütçe ile ilgili açıklamalarda aşağıdaki internet adreslerinde
yer alan hibe başvuru rehberlerinden, standart hibe sözleşmesinden ve bütçe formlarından
yararlanılmıştır:
http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/implementation/grants/index_en.htm (AB
Komisyonu Yardım ve İşbirliği Ofisi (EuropeAid)).
http://www.cfcu.gov.tr/tender.php?lng=en&action=tender_search (Merkezi Finans ve
İhale Birimi).
66
67
Türkiye’deki seyahatlere ilişkin gündelikler yazılır. Birim miktarlar ve gündelik tutarları gösterilir. AB’den
ortaklara ilişkin gündelikler ayrıca bütçelenir.
Seminer ve konferans katılımcıları için konaklama ve öğünlere ilişkin gündelikler belirtilir. Düzenlenen faaliyetin
adı belirtilir ve alt satırlar eklenir (örn. Ankara’da iletişim konferansı (3 gün x 30 katılımcı). Seyahat masrafları
2 Nolu Başlık altında bütçelenmelidir. Bina ve ekipman kiralanması gibi maliyetler 5.7 No.lu bütçe başlığında
verilmelidir.
1.3.2 Yerel (proje personeli)
1.3.3 Seminer/konferans katılımcıları
1.3 Görev/seyahat gündelikleri
Yurtdışı seyahatlere ilişkin gündelikler yazılır. Gündeliklerin tahakkuk ettiği ülke ve bu ülkeye ait oran
gösterilir.
Gündelikler, konaklama, öğünler, şehir içi ulaşım ve diğer çeşitli harcamaları kapsamaktadır. Şehirler arası
ulaşım (örn. Ankara-İstanbul) veya uluslararası seyahat “2. Seyahat” bütçe başlığı altına konmalıdır. Gündelikler
Avrupa Komisyonu tarafından internet sayfasında (http://europa.eu.int/comm/europeaid/perdiem/index_
en.htm) ilan edilen oranları aşmamalıdır.
1.3.1 Yurt dışı (proje personeli)
Uluslararası uzmanlara verilen maaşlar yazılır.
1.2 Maaşlar (sosyal güvenlik ödemeleri ve
ilgili diğer giderler de dahil olmak üzere brüt
maaşlar, yabancı/uluslararası personel)
1.1.2 İdari / destek personeli
Proje koordinatörü ve diğer kilit nitelikteki personelin maaşları veya ücretleri yazılır. Alta satırlar eklenip uzmanın
kategorisi belirtilir (örn. proje koordinatörü, kıdemli danışman, eğitmen vs.).
Sekreter, muhasebeci, tercüman gibi destek personelinin maaş ve ücretleri yazılır.
1.1 Maaşlar (sosyal güvenlik ödemeleri ve
ilgili diğer giderler de dahil olmak üzere brüt
maaşlar, yerel personel)
1.1.1 Teknik
Proje ekibinde yer alan Türk uzmanlara verilen piyasa koşullarına uygun maaşlar yazılır. Eğer personel projede
tam zamanlı olarak çalışmıyorsa (proje süresinin yüzde 50’sinden daha daha zamanlı), “birim” değeri “gün”
olarak göstermek tavsiye edilmektedir.
1. İnsan Kaynakları
Açıklamalar
Yararlanıcı ve ortakları tarafından sözleşmeye bağlanan proje personelinin maaşları ve ücretleri yazılır.
Alt yükleniciye havale edilen hizmetler (bu hizmetler için şirketlere yapılan ödemeler) 5 Nolu bütçe
başlığı altına yazılmalıdır. Örneğin, tam veya kısmi zamanlı tercüman istihdam edilmek isteniyorsa, bu
maliyet “1.1.2 İdari/destek personeli” başlığı altında bütçelenmelidir. Yayınların çevirisi için bir şirketle
sözleşme imzalanmak isteniyorsa, maliyetler “5.5 Çeviri” başlığı altına konmalıdır.
Giderler
68
Buraya sadece bir ülkenin sınırları içindeki şehirler arasında yapılan seyahat giderleri yazılır. (örn. Ankaraİstanbul). Şehir içi ulaşım (örn. proje ofisinden bankaya ulaşım) idari maliyetler altına yazılmalıdır (10 No.lu
bütçe başlığı). Bütçeleme iki biçimde yapılabilir: a) kalkış ve varış noktaları, ulaşım yöntemi, yerel seyahatler
için birim miktarlar ve maliyetler verilebilir veya b) yerel seyahat için ortalama aylık maliyetin tahmini bir tutarı
verilebilir (örn. 12 ay x 100 Avro) ve Proje Bütçesinin Gerekçelendirilmesi bölümünde açıklanır.
Sadece projenin yürütülmesi için gerekli olan ekipman ve malzemeler yazılır. Fiyatlar piyasa fiyatlarına
uygun olmalı ve bir pazar araştırması sonucunda tespit edilmelidir. Alınacak tüm ekipman ve malzemeler
AB’ye üye veya aday ülkelerde veya Türkiye’de üretilmiş ürünler olmalıdır. Ayrıca, alınması öngörülen
ekipman ve malzemeler için herhangi bir firma veya marka adı belirtilmemelidir. Alınacak ürünler için
teknik ifadeler kullanılmalıdır.
Üstlenilecek faaliyetler tarafından kesin olarak ihtiyaç duyulmadığı sürece araçların satın alımı veya kiralanması
uygun maliyet olarak değerlendirilmemektedir.
Satırlar eklenmeli (örn. bilgisayar) ve gider kalemleri, birim miktarları ve birim maliyetler belirtilmelidir. Ekipman
ve malzemeler için diğer bir bütçe başlığı altına herhangi bir harcama yazılmamalıdır. Ekipman ve malzeme bir
alt yüklenici faaliyetidir ve genel koşullara tabi olarak asgari düzeyde tutulması gerekmektedir.
Sadece proje faaliyetlerinin yürütülmesi için gerekli ofis maliyetleri yazılır.
2.2 Yerel seyahat
3. Ekipman ve malzeme
3.1 Araç alımı veya kiralanması
3.2 Mobilya, bilgisayar ekipmanı
3.3 Makineler, aletler...
3.4 Yedek parçalar/makineler için ekipmanlar,
aletler
3.5 Diğer (lütfen belirtiniz)
4. Yerel Ofis
4.4 Diğer hizmetler (tel/faks, elektrik/ısınma,
bakım)
4.3 Tüketim malzemeleri - ofis malzemeleri
4.2 Ofis kirası
Araç alımı veya kiralanması sonucu (3 No.lu bütçe başlığı altında) ortaya çıkmadığı sürece araç maliyetleri
uygun maliyetler değildir. Buraya başvuru sahibi veya ortaklarının ofislerinin bulunduğu yerden başka bir yerde
bir yerel ofis kurulması ile ilgili maliyetler yazılmaktadır. Proje yönetim amaçları için ofis kiralanması “idari
maliyetler” altında bütçelenir. Birim maliyetler ve birim oranlar belirtilmelidir.
Kalkış ve varış yerleri, ulaşım yöntemi ve (Türk ve AB vatandaşı) proje ekibi ile seminer katılımcılarının
uluslararası seyahatlerine ilişkin birim miktarlar ve birim maliyetler gösterilmelidir. Ayrıca vize maliyetleri dahil
edilmelidir.
2.1. Uluslararası seyahat
4.1 Araç maliyetleri
Projede çalışan personele ilişkin seyahat masrafları yazılır.
2. Seyahat
69
Bu başlık altında, tamamen alt yükleniciye havale edilen (dışardan alınan) faaliyetlerin ve hizmetlerin
maliyetleri yazılır. Maliyetler birim miktar ve birim maliyetlerle açıklığa kavuşturulur. Götürü tutarlar
kabul edilmemektedir.
Her bir yayın için ayrı bir satır ayrılır ve yayının başlığı ve türü (örn. eğitim el kitabı), kopya sayısı ve kopya
başına maliyet belirtilir. Proje Bütçesinin Gerekçelendirilmesinde yayının basılacağı diller, sayfa sayısı gibi
ayrıntılar belirtilir.
Alt yüklenicilere havale edilecek etüt ve araştırma gibi çalışmaların maliyetleri yazılır. Götürü tutarlar kabul
edilmemektedir.
Talep edilen hibe tutarının 50.000 Avro’nun altında olduğu teklif çağrılarında zorunlu değildir. Bu kısma
uluslararası olarak tanınan bir denetim kuruluşuna üye, onaylı bir denetçi tarafından hazırlanacak harcamaların
teyidi raporuna ilişkin maliyetler yazılır.
Projenin dış denetimi öngörülüyorsa, Başvuru Rehberi tarafından talep ediliyorsa ve Başvuru Formunda
tanımlanıyorsa bu kısma proje sonuçlarına ilişkin dış denetim maliyetleri yazılır.
Alt yükleniciye havale edilen mütercim tercümanlık hizmetlerinin maliyetleri yazılır.
Sadece banka havale giderleri bütçelenir. Oranlar, bu tür hizmetler için alınan olağan ücretleri aşmamalıdır.
Konferans ve seminer organizasyonları (organizasyon için katılımcıların konaklaması, salon kiralanması gibi
hizmetler dahil) tamamen alt yükleniciye havale ediliyorsa, bu maliyetler bu kısma yazılır. Eğer, konferans
organizasyonu yararlanıcı veya ortakları tarafından yapılıyorsa, sadece alan ve ekipmanın kiralanması
maliyetleri bütçelenir. Seyahat giderleri başlık 2.2 altında ve gündelikler başlık 3.3 altında verilmelidir. Satırlar
eklenerek her bir organizasyona yer verilmelidir (örn. Nihai konferans, eğitim vs.).
AB, destek sağladığı proje faaliyetlerinde basılı materyaller, basın konferansları, basın bildirileri, basın
ziyaretleri, sunumlar, brifingler, bilgilendirme standları, el kitapları, broşürler ve diğer tanıtım araçları ile AB
desteğinin vurgulanmasını talep etmektedir. Proje faaliyetlerinde AB’nin yazılı ve görsel kimliğinin unsurları
kullanılmaktadır. Bunların kullanımına ilişkin tüm ayrıntılar ve AB desteğinin başarılarını vurgulayacak dinamik
bir iletişim stratejisinin geliştirilmesine yönelik tasarlanan diğer araçlar “AB’nin Dış Eylemleri İçin İletişim
ve Görünürlük Rehberi”nde yer almaktadır: http://ec.europa.eu/europeaid/work/visibility/index_en.htm. Bu
kısma tanıtım faaliyetlerinin maliyeti belirtilir. Bu faaliyetler birim miktar ve birim maliyetleri ile ayrıntılı olarak
yazılmalıdır. Götürü tutarlar kabul edilmemektedir.
5. Diğer maliyetler, hizmetler
5.1 Yayınlar
5.2 Etüd, araştırma
5.3 Denetim maliyetleri
5.4 Değerlendirme maliyetleri
5.5 Tercüme, tercümanlar
5.6 Mali Hizmetler (Banka teminat giderler vs)
5.7 Konferans/seminer maliyetleri
5.8 Tanıtım faaliyetleri
70
İdari maliyetler başvuru sahibi ve ortağının sadece proje faaliyetlerinin uygulanmasına ilişkin dolaylı giderleridir.
Hibe yararlanıcısı ve ortağının standart muhasebe uygulamasına uyumlu olarak götürü tutarda tespit
edilmektedir. İdari maliyetler, doğrudan uygun maliyetler oplamının (satır 9) yüzde 7’sini geçmemelidir.
İhtiyati giderler, proje uygulamasına ilişkin ciddi risklerin Metodoloji kısmında/Mantıksal Çerçevede
tanımlanması halinde uygun olarak değerlendirilmektedir. Soft projelerde (örn. eğitim projesi) bu maliyetler
uygun değildir. Yedek akçe doğrudan uygun maliyetler ara toplamının (satır 7) yüzde 5’ini geçmemelidir.
MFİB’in (Sözleşme Makamı) yazılı ön onayı ile kullanılabilir.
Bu kısma diğer bir bütçe başlığı altına yazılamayan diğer maliyetler yazılmaktadır. Bu maliyetler
açıkça tanımlanmalı, birim miktarları ve birim maliyetleri de içerecek şekilde tamamen ayrıntılı olarak
yazılmalıdır.
Kaynak: www.mfib.gov.tr/attachments/tender/1028/Annex_B_Budget.xls ve http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/implementation/practical_guide/
documents/2010_prag_en.pdf
11. Toplam uygun proje maliyeti (9+10)
(vergiler hariç)
10. İdari maliyetler (toplam doğrudan uygun
proje maliyeti olan kalem 9’un maksimum
%7’si)
9. Doğrudan uygun maliyetler toplamı (7+
8) (vergiler hariç)
8.Yedek akçe (ara toplam doğrudan uygun
proje maliyeti olan kalem 7’nin maksimum
%5’i)
7. Doğrudan uygun maliyetler ara toplamı
(1-6) (vergiler hariç)
6. Diğer
71
Giderler
Gündelik
Gündelik
1.3.2 Yerel (proje personeli)
1.3.3 Seminer/konferans katılımcıları
250
2
12
18
18
Birim
Sayısı
80
100
148
400
1.000
Birim
Maliyet
(Avro)
Tüm Yıllar
47.176
20.000
200
1.776
7.200
18.000
Toplam
Maliyet
(Avro)
Gündelik
Gündelik
Gündelik
Aylık
Aylık
Aylık
Birim
150
1
6
12
12
Birim
Sayısı
80
200
148
400
1.000
Birim
Maliyet
(Avro)
1. Yıl32
29.888
12.000
200
888
4.800
12.000
Toplam Maliyet
(Avro)
31
Bütçe, sadece Sözleşme Makamı katkısını değil, projenin uygun tüm maliyetlerini kapsamalıdır. Bütçe kalemlerinden her biri yeterince detaylandırılmalı
ve kendi içerisinde anlamlı bir şekilde temel bileşenlerine ayrılmalıdır. Her bileşen için birim sayısı ve birim maliyetleri ayrı ayrı belirtilmelidir. Birim
maliyetleri, ihtiyaç olduğunda ortalama değerlere dayanabilir.
32
Bu bölüm, projenin 12 aydan daha uzun bir süre uygulanması durumunda doldurulmaktadır.
33
Eğer personel Proje hesabına tam zamanlı çalışmıyor ise, çalışma süresi yüzde olarak söz konusu bütçe kaleminin tanımı yanında belirtilmeli ve
‘miktar’ sütununda yansıtılmalıdır (‘birim maliyet’ sütununda değil). Yerel ve uluslararası personele ödenen maaşlar brüt miktarlardır. Yasal kesintilerin
proje yararlanıcısı kurum tarafından yatırılmasının ardından ilgililere net maaşları ödenir.
34
Harcırahların hangi ülke itibarı ile tahakkuk ettiği hususu ile geçerli günlük harcırah tutarı belirtilmelidir (bu tutar, sözleşmenin imzalanması süresinde
İnsan Kaynakları Alt Toplamı
Gündelik
1.3.1 Yurt dışı (proje personeli)
1.3 Görev/seyahat gündelikleri34
Aylık
Aylık
1.1.2 İdari / destek personeli
1.2 Maaşlar (sosyal güvenlik ödemeleri ve ilgili diğer
giderler de dahil olmak üzere brüt maaşlar, yabancı/
uluslararası personel)
Aylık
Birim
1.1.1 Teknik
1.1 Maaşlar (sosyal güvenlik ödemeleri ve ilgili diğer
giderler de dahil olmak üzere brüt maaşlar, yerel personel)33
1. İnsan Kaynakları
Proje Bütçesi31
72
Aylık
Aylık
4.3 Tüketim malzemeleri - ofis malzemeleri
4.4 Diğer hizmetler (tel/faks, elektrik/ısınma, bakım)
80
50
400
800
100
400
9.540
1.440
900
7.200
16.200
11.200
5.000
6.000
6.000
Aylık
Aylık
Aylık
Aylık
Her araç
için
Aylık
Her uçuş
için
12
12
12
14
50
9
80
50
400
800
100
400
6.360
960
600
4.800
16.200
11.200
5.000
3.600
3.600
Avrupa Komisyonu tarafından http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/index_en.htm adresinde yayınlanmış olan miktarları aşmamalıdır). Eğer
bilgi yeterli değilse yerel bir miktar yazılmalıdır. Harcırah tutarı, konaklama, yemek ve görev yeri sınırları dâhilinde seyahat giderleri ile muhtelif giderleri
kapsamaktadır.
35
Kalkış ve Varış noktaları belirtilmelidir. Eğer bilgilendirme yeterli değilse yerel bir miktar eklenmektedir.
36
Satın alma veya kiralama maliyeti.
37
Ayrı ayrı kalemler halinde belirtilmektedir. Götürü miktarlar kabul edilmemektedir.
Yerel Ofis Alt Toplamı
18
Aylık
4.2 Ofis kirası
18
18
Aylık
4.1 Araç maliyetleri
4. Yerel Ofis
Ekipman ve Malzeme Alt Toplamı
3.5 Diğer (lütfen belirtiniz)
3.4 Yedek parçalar/makineler için ekipmanlar, aletler
14
3.3 Makineler, aletler...
15
50
Her araç
için
Aylık
Her uçuş
için
3.2 Mobilya, bilgisayar ekipmanı
3.1 Araç alımı veya kiralanması
3. Ekipman ve malzeme36
Seyahat Alt Toplamı
2.2 Yerel seyahat
2.1. Uluslararası seyahat
2. Seyahat35
73
Birim
Birim
Sayısı
18
3
3
500
Birim
Maliyet
(Avro)
200
100
2.000
5
91.316
Toplam
Maliyet
(Avro)
12.400
3.600
300
6.000
2.500
Birim
Birim
Sayısı
12
2
2
250
Birim
Maliyet
(Avro)
200
100
2.000
5
63.898
Toplam Maliyet
(Avro)
7.850
2.400
200
4.000
1.250
39
5.1 Yayınlar, 5.2 Etüt, araştırma ve 5.7 Konferans / Seminer maliyetlerinde sadece hizmet tamamı ile yükleniciye ihale ediliyorsa belirtilmektedir.
İletişim ve görünürlük faaliyetleri projenin her aşamasında doğru şekilde planlanmalı ve bütçelendirilmelidir. Bu aktiviteler sadece projeye yapılan AB
katkısı üzerine yoğunlaşmamalı, projenin çıktıları ve etkilerine yönelmelidir.
38
7. Doğrudan uygun maliyetler ara toplamı (1-6)
(vergiler hariç)
Diğer Alt Toplamı
6. Diğer
Giderler
Diğer Maliyetler, Hizmetler Ara Toplamı
5.8 Tanıtım faaliyetleri39
5.7 Konferans/seminer maliyetleri38
5.6 Mali Hizmetler (Banka teminat giderler vs)
5.5 Tercüme, tercümanlar
5.4 Değerlendirme maliyetleri
5.3 Denetim maliyetleri
5.2 Etüd, araştırma
5.1 Yayınlar
5. Diğer maliyetler, hizmetler37
74
6.700
102.516
10. İdari maliyetler (toplam doğrudan uygun proje maliyeti
olan kalem 9’un maksimum %7’si)
11. Toplam uygun proje maliyeti (9+10) (vergiler hariç)
40
71.498
71.498
4.600
66.898
3.000
KDV dahil olmak üzere vergi tutarları, yararlanıcının (veya varsa ortaklarının) iade alamadıklarını göstermeleri durumunda yazılmaktadır.
Kaynak: Tablo, rehber ve formlardaki bütçeye ilişkin açıklamalara uygun olarak yazar tarafından oluşturulmuştur.
13. Projenin Toplam Uygun / Kabul Edilen Maliyetleri
(11+12)
102.516
95.816
9. Doğrudan uygun maliyetler toplamı (7+ 8) (vergiler
hariç)
12. Vergiler40
4.500
8.Yedek akçe (ara toplam doğrudan uygun proje maliyeti
olan kalem 7’nin maksimum %5’i)
75
Her program sonunda eğitimi tamamlayanlara İstanbul’da bir tanıtım ve
5 ad. X 50 kişi X 80 Avro = 20.000
iletişim konferansı düzenlenecektir. Başarılı olanlara sertifika verilecek ve
Avro
gelecek dönemde yapılacaklar anlatılacaktır.
1.3.3 Seminer/konferans katılımcıları
İnsan Kaynakları Alt Toplamı
Proje koordinatörü sözleşmenin imzalanması ve kesin hesapların
görüşülmesi için İstanbul’dan Ankara merkeze 2 kez uçakla gidecektir.
1.3.2 Yerel (proje personeli)
2 ad. X 100 Avro = 200 Avro
2 eğitmen eğitim modüllerinin paylaşılması ve en iyi uygulamaların
2 kişi X 2 ad. X 3 gün X 148 Avro =
araştırılması amacıyla 2 defa, 3 günlüğüne İstanbul’dan Hollanda’ya
1.776 Avro
uçakla gideceklerdir.
1.3.1 Yurt dışı (proje personeli)
1.3 Görev/seyahat gündelikleri
1.2 Maaşlar (sosyal güvenlik ödemeleri ve
ilgili diğer giderler de dahil olmak üzere brüt
maaşlar, yabancı/uluslararası personel)
18 ay X 400 Avro = 7.200 Avro
1 adet proje sekreteri eğitimler öncesinde gerekli yazışmaların yapılması,
çizelgelerin takibi ve proje süresince sekretarya hizmetlerinden sorumlu
olacaktır. Proje süresince istihdam edilecektir.
1.1.2 İdari / destek personeli
Tahmini Maliyetlerin
Gerekçelendirilmesi
1 adet proje koordinatörü 1.000 Avro aylıkla tam zamanlı olarak
çalışacaktır. Proje süresince istihdam edilecektir. Proje faaliyetlerinin 18 ay X 1.000 Avro = 18.000 Avro
tamamı ile meşgul olacaktır.
Bütçe Kalemlerinin Açıklanması
Tüm Yıllar
1.1.1 Teknik
1.1 Maaşlar (sosyal güvenlik ödemeleri ve
ilgili diğer giderler de dahil olmak üzere brüt
maaşlar, yerel personel)
1. İnsan Kaynakları
Giderler
Proje Bütçesinin Gerekçelendirilmesi
76
18 ay X 50 Avro = 900 Avro
18 ay X 80 Avro = 1.440 Avro
Ofiste proje faaliyetlerine yönelik kullanım için proje süresi boyunca
kağıt, kalem, dosya, gibi gerekli kırtasiye malzemeleri alınacaktır.
4.3 Tüketim malzemeleri - ofis malzemeleri
Proje süresince gerçekleştirilecek faaliyetler için 30 Avro telefon ve faks,
4.4 Diğer hizmetler (tel/faks, elektrik/ısınma,
50 Avro elektrik ve ısınma olmak üzere aylık ortalama 80 Avro tutarında
bakım)
bir giderin ortaya çıkacağı hesaplanmaktadır.
Yerel Ofis Alt Toplamı
18 ay X 400 Avro = 7.200 Avro
14 ad. X 800 Avro = 11.200 Avro
50 kişi X 100 Avro = 5.000 Avro
5 ad. X 3 kişi X 400 = 6.000 Avro
Kursiyerlere ve eğitim salonuna ulaşım kolaylığını sağlamak ve proje ile
ilgili evrak ve dosyalama işlerinin işlerin takibi için proje süresince şehir
merkezinde 1 ofis kiralanacaktır.
Kursiyerin kullanımı için toplantı salonlarına yerleştirilmek üzere 100250-150cm ebatlarında 50 masa ve sandalye satın alınacaktır.
Kursiyerlerin uygulamalı eğitim yapmaları için toplantı salonlarına
yerleştirilmek üzere 14 adet Y makinası satın alınacaktır.
Her program sonunda başarılı bulunan 3 kursiyer bilgi alışverişinde
bulunmak üzere Hollanda’daki X tesislerini ziyaret edecektir.
4.2 Ofis kirası
4.1 Araç maliyetleri
4. Yerel Ofis
Ekipman ve Malzeme Alt Toplamı
3.4 Yedek parçalar/makineler için ekipmanlar,
aletler
3.5 Diğer (lütfen belirtiniz)
3.3 Makineler, aletler...
3.2 Mobilya, bilgisayar ekipmanı
3.1 Araç alımı veya kiralanması
3. Ekipman ve malzeme
Seyahat Alt Toplamı
2.2 Yerel seyahat
2.1. Uluslararası seyahat
2. Seyahat
77
6. Diğer
Giderler
Diğer Maliyetler, Hizmetler Ara Toplamı
5.8 Tanıtım faaliyetleri
5.7 Konferans/seminer maliyetleri
5.6 Mali Hizmetler (Banka teminat giderler
vs)
5.5 Tercüme, tercümanlar
5.4 Değerlendirme maliyetleri
Bütçe Kalemlerinin Açıklanması
Tüm Yıllar
Proje ile gerçekleştirilen hizmetlerin ve AB desteğinin tanıtımına yönelik
olarak projenin uygulama dönemi boyunca her 3 ayda bir 500 adet
tanıtım kitapçığı basılacaktır ve dağıtımı yapılacaktır.
Proje uygulama döneminde 6 ayda bir yapılacak araştırma sonuçlarının
İngilizceye çevrilmesine yönelik olarak çeviri giderinin ortaya çıkacağı
öngörülmektedir.
Tahmini Maliyetlerin
Gerekçelendirilmesi
6 ad. X 600 Avro = 3.600 Avro
3 ad. X 100 Avro = 300 Avro
3 ad X 2.000 Avro = 6.000 Avro
Proje uygulama süresinde 6 ayda bir işgücü ve istihdamın geliştirilmesi
konulu bir saha araştırması yaptırılacak ve araştırma sonuçları ilgililerle
paylaşılacaktır.
5.2 Etüd, araştırma
5.3 Denetim maliyetleri
500 ad. X 5 Avro = 2.500 Avro
9. ve 18. aylarda 250’şer adet olmak üzere Türkçe olarak 50
sayfa yönergeler ve davranış kurallarını içeren bir tanıtım kitapçığı
bastırılacaktır.
5.1 Yayınlar
5. Diğer maliyetler, hizmetler
78
Uygulama sırasında ortaya çıkabilecek öngörülemeyen giderler için
doğrudan uygun proje maliyeti ara toplamının azami yüzde 5’i oranında
yedek akçe ayrılmıştır.
Kaynak: Tablo, rehber ve formlardaki bütçeye ilişkin açıklamalara uygun olarak yazar tarafından oluşturulmuştur.
13. Projenin Toplam Uygun / Kabul Edilen
Maliyetleri (11+12)
12. Vergiler
11. Toplam uygun proje maliyeti (9+10)
(vergiler hariç)
10. İdari maliyetler (toplam doğrudan uygun Proje ile ilgili gerçekleşen genel idari maliyetleri karşılamak için, doğrudan
uygun maliyetler toplamının azami yüzde 7’si oranında bir İdari Maliyet
proje maliyeti olan kalem 9’un maksimum
ayrılmıştır.
%7’si)
9. Doğrudan uygun maliyetler toplamı (7+
8) (vergiler hariç)
8.Yedek akçe (ara toplam doğrudan uygun
proje maliyeti olan kalem 7’nin maksimum
%5’i)
7. Doğrudan uygun maliyetler ara toplamı
(1-6) (vergiler hariç)
Diğer Alt Toplamı
95.816 Avro X 0,07 = 6.700
91.316 Avro X 0,05 = 4.500
Finansman Kaynakları
Tutar
(Avro)
Toplamın Yüzdesi
(%)
Başvuru Sahibinin Mali Katkısı
11.266
%10,99
Bu Başvuruda Aranan AB/AKF
Katkısı
91.250
%89,01
Diğer AB Kurumları veya AB Üye
Ülkelerinden yapılan katkı(lar)
Adı
Koşullar
Diğer Kurumlarca Yapılan Katkılar
Adı
0
0
Koşullar
TOPLAM KATKILAR
Projeden elde edilen doğrudan
gelir
102.516
%100
0
(eğer program rehberinde izin
veriliyorsa: ayni katkılar)
GENEL TOPLAM
102.516
%100
Kaynak: Tablo, rehber ve formlardaki bütçeye ilişkin açıklamalara uygun olarak
yazar tarafından oluşturulmuştur.
%89.01 oranı “Bu Başvuruda Aranan AB/AKF (Avrupa Kalkınma
Fonu) Katkısı” tutarının “Toplam Katkılar” tutarınına bölünmesi ile
elde edilmiştir. Tüm oranlarda virgülden sonra iki basamak alınmaktadır.
Bu formda, AB tarafından proje başına verilecek hibe tutarının
projenin toplam uygun maliyetleri içindeki azami oranının %90 olduğu
varsayılmıştır. Hibe tutarı, Hibe Başvuru Rehberlerinde ortaya konan
azami ve asgari oranlar arasında olmalıdır. Bu koşul, azami hibe oranının
virgülden sonraki rakamlarla dahi olsa kesinlikle aşılmaması anlamına
gelir.
79
Özet
Uygun maliyetler, proje bütçesinden karşılanabilecek maliyetleri ifade
etmektedir.
Bütçe, hem bir maliyet tahmini hem de “uygun maliyetler” için tavan
niteliğindedir.
Vergiler, mali yükler ve harçlar uygun olmayan maliyetler arasındadır ve
IPA kapsamında finanse edilemezler. Bu mali yüklerin eş finansmandan
karşılanması da mümkün değildir.
Ayni katkılar, aksi belirtilmedikçe gerçek harcamaları temsil etmedikleri
için uygun maliyet olarak değerlendirilmemektedir.
Hibe programlarında ortaklar tarafından proje faaliyetleri çerçevesinde
yapılacak giderler proje bütçesinden karşılanabilecek uygun maliyetler
arasında değerlendirilmektedir.
Hibe programlarında projede yer alan iştirakçiler, günlük harcırahlar
ve seyahat giderleri haricinde, hibeden yararlanamamaktadır.
Ortak finansman ilkesi gereğince projeler yararlanıcı ülke ve AB
tarafından ortaklaşa finanse edilmektedir. Projeye ulusal bütçe
kaynaklarından aktarılan katkı payı “ulusal eş finansman” olarak
adlandırılmaktadır.
Proje fişinde yer alan bütçe tablosunda, uygulamada öngörülen
sözleşmeler altında kurumsal yapılanma ve yatırım harcamaları ayrı
ayrı gösterilmektedir. Ayrıca projeye sağlanan tüm kaynaklar ayrı
başlıklar altında gösterilmektedir.
Proje başvuru formunda ve bütçeye ilişkin eklerde yer alan dosyalardaki
rakamlar birbirleri ile tamamen aynı olmalıdır.
Hibe programlarında proje bütçesine ilişkin doldurulması gereken
ayrıntılı dosyalar eklerde yer almaktadır. Bu kapsamda “proje bütçesi”,
“finansman kaynakları” ve “proje bütçesinin gerekçelendirilmesi”
formlarının doldurulması gerekmektedir.
Hibe programları için bütçe ile ilgili kısımlara yazılan hibe tutarları
ve ilgili oranlar, Hibe Başvuru Rehberlerinde ortaya konan azami ve
asgari tutarlar ve oranlar arasında olmalıdır.
80
V. KISIM
Proje Tekliflerinin Değerlendirilmesi
Merkezi düzeydeki kamu kurumları tarafından hazırlanan proje fişiyle veya
hibe programının başvuru sahipleri tarafından hazırlanan hibe başvuru
formuyla sunulan proje teklifleri bunların finansmanına yönelik kabul veya
red yönünde karar verme amacıyla değerlendirilmektedir.
Proje fişleri ile sunulan tekliflerin değerlendirilmesi programlama süreci
içerisinde gerçekleşmektedir. Bu süreçte proje fişleri, başvuru sahibi
kurum ile merkezi olmayan yapılanmanın ilgili tarafları ve zaman zaman
AB Komisyonu arasında gerçekleştirilen görüşmeler neticesinde, üzerinde
mutabık kalınan konularda hazırlanmakta ve karşılıklı görüş alışverişleri
ve temaslarla olgunlaştırılarak nihai halini almaktadır. Diğer bir ifadeyle,
projenin AB mali kaynaklarından destek alıp alamayacağı genellikle proje
fişi nihai halini almadan belli olmaktadır.
Diğer yandan hibe programı kapsamında hazırlanan proje tekliflerinin
değerlendirilmesi
proje
fişlerinin
değerlendirilmesi
sürecine
benzememektedir. Hibe programlarından yararlanmak üzere hazırlanan
proje başvuru paketinin nihai hali son teslim tarihinde Sözleşme Makamı
olan MFİB’e teslim edilene kadar MFİB hazırlanan projeden habersizdir.
Ayrıca başvuru sahibi MFİB tarafından ilan edilene kadar projesinin
finansman için kabul alıp alamadığını bilememektedir. Hibe programına
başvurular Sözleşme Makamı ve bağımsız değerlendiriciler tarafından
incelenmekte ve değerlendirilmektedir. Tüm başvurular değerlendirme
tabloları üzerinden puanlama sistemine dayalı olarak yapılan oldukça
standart bir değerlendirme sürecinden geçmektedir.
81
Proje tekliflerinin değerlendirilmesine yönelik standart
değerlendirme tabloları her ne kadar değerlendiriciler tarafından
doldurulsa da, başvuru formlarının istenen niteliklerde
hazırlanabilmesini kolaylaştırmak amacıyla hibe başvuru
rehberlerinde verilmektedir. Ayrıca formlarda bulunan puanlama
sütunu, Komisyonun değerlendirmede ağırlık verdiği yönlere
de işaret etmektedir. Bu formlarda sorgulanan değerlendirme
ölçütlerinin büyük kısmı gerek hibe programı başvuru formunda
gerekse proje fişinde yer alması gereken ortak bilgilere yöneliktir.
Dolayısıyla bu ölçütler merkezi düzeydeki kamu kuruluşlarının da
hazırlayacakları proje fişlerinin nasıl olması gerektiği konusunda
da yönlendirici olabilecektir.
Hibe programlarından yararlanmak üzere başvuru sahiplerince sunulan tüm
projelerin değerlendirilmesi belli aşamalarla gerçekleştirilir. Bu aşamalara
ve standart değerlendirme tablolarına aşağıda yer verilmektedir:
1. Aşama: Açılış Oturumu & İdari Kontrol ve Ön Tekliflerin
Değerlendirilmesi
Bu aşamada öncelikle teslimde son başvuru tarihine riayet edilip edilmediği
değerlendirilmektedir. Eğer son başvuru tarihine riayet edilmemişse, teklif
otomatik olarak reddedilmektedir. İkinci olarak Sınırlı Teklif Çağrısında Ön
Teklif Formuna ait Kontrol Listesine, Açık Teklif Çağrısında ise Başvuru
Formuna ait Kontrol Listesine bakılmakta ve bu formların bütün kriterleri
karşılayıp karşılamadıkları değerlendirilmektedir. İstenilen bilgilerden
herhangi biri eksik veya yanlış ise, proje teklifi yalnızca bu esasa dayanarak
reddedilebilmekte ve bu noktadan sonra değerlendirilmemektedir.
İlk idari kontrolü geçen Proje Ön Teklifleri projenin ilgililiği ve tasarımı
açısından değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Bu değerlendirme, aşağıda
verilen Değerlendirme Tablosunda yer alan başlıklar altında ve toplam 50
puan üzerinden yapılmaktadır (1= çok zayıf; 2= zayıf; 3= yeterli; 4= iyi;
5= çok iyi).
82
1. Projenin ilgililiği
Puanlar
Alt puan
1.1 Proje, Teklif Çağrısının hedef ve öncelikleriyle ne kadar ilgili?
5x2**
1.2 Proje, hedef ülkenin veya bölgenin ihtiyaçları ve sorunlarıyla
ne kadar ilgili (diğer AB destekleri ile sinerjisi ve başka bir
programdan desteklenmemesi konuları dahil)?
5x2*
1.3 Projeye katılanlar (nihai yararlanıcılar, hedef gruplar) açık biçimde
ne kadar tanımlanıyor mu ve bunlar stratejik olarak ne kadar
dikkate alınıyor? Bunların ihtiyaçları açık biçimde tanımlanıyor
mu ve proje teklifi bu ihtiyaçlara olması gerektiği gibi yöneliyor
mu?
1.4 Proje, çevresel konular, cinsiyet eşitliği ve eşit fırsatların
geliştirilmesi, engellilerin ihtiyaçlarının karşılanması, azınlık ve
yerel halkların haklarının korunması veya yenilikçilik ve en iyi
uygulamaların benimsenmesi gibi belli katma değer unsurları
içeriyor mu?
2. Projenin tasarımı
5
5
Alt puan
2.1 Projenin genel tasarımı ne kadar tutarlı? Özellikle, ilgili sorunlar
analiz ediliyor mu ve dış etmenler ve ilgili paydaşlar dikkate
alınıyor mu?
5x2**
2.2 Proje hedefler ve beklenen sonuçlara ilişkin olarak başarılabilir
mi ve tutarlı mı?
5x2**
TOPLAM PUAN
30
20
50
* 5 puanı (çok iyi), ancak proje teklifinin program hedefleri arasında gösterilen gerekli
asgari sayıdaki öncelikten daha fazlasına işaret etmesi durumunda verilecektir.
** Bu puanlar önemlerinden ötürü 2 ile çarpılmaktadır.
Tüm Proje Ön Teklifleri değerlendirildikten sonra, teklif edilen projelerin
aldıkları toplam puanlara göre sıralandığı bir liste hazırlanmaktadır.
Toplamda en az 30 puan alan proje teklifleri ön seçimde başarılı kabul
edilmektedir.
Ön Tekliflerin değerlendirilmesinin ardından Sözleşme Makamı tüm
başvuru sahiplerine, başvurularının son teslim tarihinden önce teslim
edilip edilmediğine, başvurularına verilen referans numarasına ve başvuru
formlarının değerlendirme için önerilip önerilmediğine dair bir mektup
göndermektedir. Bu aşamadan sonra Değerlendirme Komitesi, Sınırlı
Teklif Çağrıları için ön seçimi geçen başvuru sahiplerini başvuru formlarını
sunmaya davet etmekte; Açık Teklif Çağrılarında ise ön seçimi geçen
başvuru sahiplerinin başvuru formlarını değerlendirmeye başlamaktadır.
83
2. Aşama: Başvuru Formunun Değerlendirilmesi
Sınırlı Teklif Çağrılarında öncelikle başvuru formunun tesliminde
son başvuru tarihine riayet edilip edilmediği değerlendirilmektedir.
Eğer son başvuru tarihine riayet edilmemişse, teklif otomatik olarak
reddedilmektedir.
Bu aşamada, teklif edilen bütçe dâhil olmak üzere, başvuruların kalitesinin
ve başvuru sahibinin ve ortaklarının kapasitesinin değerlendirilmesi aşağıda
yer alan Değerlendirme Tablosundaki kriterlere göre yapılmaktadır. Bu
kapsamda seçim kriterleri ve hibe verme kriterleri olmak üzere genel
anlamda iki tür değerlendirme kriteri bulunmaktadır:
Seçim kriterleri, aşağıda belirtilen hususları yerine getirmede, başvuru
sahiplerinin mali ve operasyonel kapasitelerinin değerlendirilmesine
yardımcı olmak için kullanılmaktadır:
Projenin yürütüldüğü süre içerisinde faaliyetlerini sürdürmek ve
gerektiğinde projenin finansmanına katkıda bulunmak için istikrarlı
ve yeterli finansman kaynaklarına sahip olmak;
Teklif edilen projeyi başarı ile tamamlamak için gerekli yönetim
kapasitesine, profesyonel yeterliliğe ve niteliklere sahip olmak. Bu
husus başvuru sahibinin tüm ortakları için de geçerlidir.
Hibe verme kriterleri, sunulan başvuruların, belirlenen hedefler ve
öncelikler bakımından değerlendirilmesine ve hibelerin, teklif çağrısının
genel etkinliğini azami düzeye çıkartan projelere verilmesine imkan
sağlamaktadır. Bu kriterler, projenin ilgililiği, teklif çağrısı hedefleriyle
uyumu, kalitesi, beklenen etkisi, sürdürülebilirliği ve maliyet etkinliği gibi
hususları içermektedir.
84
Bölüm
1. Mali ve Operasyonel Kapasite
En Yüksek
Puan
20
1.1 Başvuru sahibi ve eğer varsa ortakları proje yönetimi konusunda
yeterli deneyime sahip mi?
5
1.2 Başvuru sahibi ve eğer varsa ortakları yeterli teknik uzmanlığa sahip
mi? (ele alınacak konular hakkında yeterli bilgileri var mı?)
5
1.3 Başvuru sahibi ve eğer varsa ortakları yeterli yönetim kapasitesine
sahip mi? (personel, ekipman ve proje bütçesini idare edecek bilgi
ve beceri dahil olmak üzere)
1.4 Başvuru sahibi istikrarlı ve yeterli finansman kaynaklarına sahip mi?
2. İlgililik
5
5
30
Proje Ön Teklifine yönelik değerlendirme puanı yazılır.
3. Etkinlik ve Uygulanabilirlik
20
3.1 Önerilen faaliyetler uygun mu, uygulanabilir mi, hedeflerle ve
beklenen sonuçlarla tutarlı mı?
5
3.2 Proje faaliyet planı açık ve uygulanabilir nitelikte mi?
5
3.3 Teklifte, projenin sonucuna yönelik objektif olarak doğrulanabilir
göstergeler yer alıyor mu? Değerlendirme öngörülüyor mu?
5
3.4 Ortakların projeye katılım ve katkı düzeyi yeterli mi?
5
4. Projenin Sürdürülebilirliği
15
4.1 Projenin, hedef grupları üzerinde somut bir etkisi olması bekleniyor
mu?
5
4.2 Projenin çarpan etkileri olacak mı? (proje sonuçlarının yinelenmesi
ve daha geniş alanları etkilemesi ile bilginin duyurulması dahil
olmak üzere)
5
4.3 Teklif edilen projenin beklenen sonuçları sürdürülebilir mi?
- mali açıdan (finansman sona erdikten sonra faaliyetler nasıl
finanse edilecek?)
- kurumsal açıdan (faaliyetlerin devam ettirilmesine imkan tanıyan
yapılar proje sonunda da devam edecek mi? Projenin sonuçları
yerel olarak sahiplenilecek mi?)
- politika düzeyinde (eğer varsa) (projenin yapısal etkisi
ne olacaktır - örneğin mevzuatta, davranış kurallarında,
yöntemlerde vb. bir iyileşme sağlayacak mı?)
- çevresel düzeyde (eğer varsa) (projenin çevreye olumlu/olumsuz
etkileri var mı?)
5
5. Bütçe ve Maliyet Etkinliği
5.1 Faaliyetler bütçeye olması gerektiği gibi yansıtılmış mı?
5.2 Tahmini maliyetler ile beklenen sonuçlar arasındaki oran yeterli mi?
En Yüksek Toplam Puan
15
5x2*
5
100
* Bu puan öneminden ötürü 2 ile çarpılmaktadır.
Değerlendirme tablosunda “Bölüm 1: Mali ve Operasyonel Kapasite”den
alınan puan 12’den düşükse, proje teklifi reddedilmektedir.
85
Aşama 3: Başvuru Sahibi ve Ortakların Uygunluğunun Teyidi
İkinci aşamayı geçen başvuru sahipleri şartlı olarak kabul edilmiş sayılır.
MFİB şartlı olarak kabul edilen veya yedek listede bulunan başvuru
sahiplerini yazılı olarak bilgilendirmekte ve başvuru sahiplerinin ve
ortaklarının uygunluğunu doğrulamak amacıyla, söz konusu başvuru
sahiplerinden “destekleyici belgeler”i sunmasını istemektedir. Destekleyici
belgelere ilişkin ayrıntılara hibe başvuru rehberlerinde yer verilmektedir.
Bu belgeler arasında;
Başvuran kuruluşa ve her bir ortak kuruluşa ait tüzük veya
kuruluş belgesi;
Başvuru sahibi ve her bir ortak kuruluşun (varsa) en son hesapları
(hesapların kapandığı önceki yıla ait faaliyet raporları, kar-zarar
tablosu ve bilançosu);
Başvuru sahibini temsil ve ilzama yetkili kişi(ler) tarafından
doldurulan Tüzel Kişilik Belgesi;
Ödemenin yapılacağı banka tarafından onaylanmış Mali Kimlik
Formu yer almaktadır.33
Ayrıca açılan hibe programına bağlı olarak hibe başvuru rehberlerinde
ilave destekleyici belgeler talep edilmektedir.
Destekleyici belgelerin MFİB tarafından gönderilen mektupta
belirtilen son tarihten önce sunulmaması durumunda başvuru
reddedilebilmektedir.
Uygunluk Kontrolü Sözleşme Makamı tarafından istenilen destekleyici
belgelere dayanmakta ve aldıkları puana göre sadece şartlı olarak kabul
edilmiş olan projeler için yapılmaktadır. Uygunluk kontrolünde ilk olarak
Başvuru Sahibinin Beyanı (Hibe Başvuru Formu, Kısım B, Bölüm 6),
başvuru sahibi tarafından sağlanan destekleyici belgeler ile karşılıklı olarak
kontrol edilmektedir.
33
86
Destekleyici belgelerdeki bir eksiklik veya Başvuru Sahibinin
Beyanı ile destekleyici belgeler arasındaki tutarsızlık olması
durumunda, başvuru bu esasa bağlı olarak otomatik olarak
reddedilmektedir.
Söz konusu banka başvuru sahibinin kayıtlı olduğu ülkede olmalıdır.
Uygunluk Kontrolünde ayrıca başvuru sahibinin, ortaklarının ve projenin
uygunluğu hibe başvuru rehberinde belirtilen kriterlere göre incelenmekte
ve doğrulanmaktadır. Yukarıda belirtilen analizi takiben ve gerekli görüldüğü
durumda reddedilen projenin yerini, yedek listede en iyi puana sahip olan
proje almaktadır. Bu yeni proje daha sonra başvuru sahibi ve ortaklarının
uygunluğu bakımından incelenmektedir.
Destekleyici belgelerin doğrulanmasının ardından Değerlendirme
Komitesi, hibe alacak proje teklifleriyle ilgili nihai önerisini, bu konuda kararı
verecek olan MFİB’e iletmektedir. Başvuru sahipleri, başvuruları ile ilgili
MFİB’in kararı ve başvurunun reddi halinde bunun gerekçeleri hakkında
yazılı olarak bilgilendirilmektedir. Hibe verilmesiyle ilgili süreçte bir hata ya
da usulsüzlük nedeniyle mağdur olduklarını düşünen başvuru sahipleri,
yazılı bir dilekçeyle başvurabilmektedir. Hibe programı kapsamında hibe
sözleşmelerinin imzalanmasına kadar öngörülen takvim hibe başvuru
rehberinde yayımlanmaktadır.34
Proje fişleri ve proje başvuru formlarına yönelik değerlendirme süreci farklılık
gösterse de başvuru belgelerindeki ortak alanlar ve proje yönetiminin
temel kavramları açısından bakıldığında değerlendirilen ölçütler arasında
benzerlik bulunmaktadır. Değerlendirme sürecinde temelde kalite
değerlendirme parametreleri olarak bilinen uygunluk, uygulanabilirlik ve
sürdürülebilirlik unsurları dikkate alınmaktadır.35
Uygunluk, proje hedeflerinin, hedef kitlenin ve yararlanıcıların gerçek
sorunlarını, ihtiyaçlarını ve önceliklerini karşılama ölçüsüne işaret eder.
Bir projenin uygunluğu, önerilen müdahalenin (projenin), hedef kitlenin
gerçek sorunlarına cevap verebilme derecesidir. Uygunluk incelemesi,
projenin ilgili olduğu kişileri belirlemekle başlamaktadır. “Proje amacı
düzeyinde” proje, hedef kitlenin belli sorunlarına hitap etmelidir (örn.
küçük ölçekli tarımsal üreticilerin gelirlerinin düşmesi). “Genel hedefler”
düzeyinde proje, amaçla ilgili fakat bir bütün olarak toplumun daha geniş
ölçekli sorunlarına ve sektör düzeyindeki sorunlara hitap etmelidir (örn.
34
Hibe Programları kapsamında yapılan proje tekliflerinin değerlendirilmesine ilişkin
açıklamalarda kaynaklar:
http://www.cfcu.gov.tr/tender.php?lng=en&action=tender_search (Merkezi Finans ve
İhale Birimi)
http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/implementation/grants/index_en.htm
(AB Komisyonu Yardım ve İşbirliği Ofisi (EuropeAid))
35
European Commission, Assessing the Quality of a Financing Proposal, e-Quality
Assessment Tool, EuropeAid Cooperation Office, November 1999
87
kırsal alanlarda yaşam standartlarının düşmesi). Genel hedefler AB’nin
politika hedefleri içinde yer almalıdır. Uygun bir proje aşağıdaki koşulları
karşılar:
Başlıca paydaşlar açıkça belirlenmiş ve tanımlanmıştır;
Hedef kitle ve nihai yararlanıcılar açıkça belirlenmiştir;
Doğrudan yararlanıcılar açıkça belirlenmiştir.
Hedef kitle ve yararlanıcıların sorunları yeterince açıklanmıştır;
Sorun analizi yeterince kapsamlıdır;
Genel hedefler projenin sosyal ve sektörel gelişme için niçin önem
taşıdığını açıklamaktadır;
Proje amacı hedef kitle için doğrudan bir faydayı ifade
etmektedir.
Uygulanabilirlik, proje hedeflerinin gerçekten ulaşılabilir olup olmadığına
işaret etmektedir. Bu parametre, projenin müdahale mantığı ile
varsayımların tutarlılığını ve proje faaliyetlerinin takvime göre üstlenilmesi
için uygulamacı kuruluşun gerekli kaynakları ve uzmanlığı seferber etme
yeteneğini değerlendirir. Uygulanabilirlik kriterini karşılayan bir proje
aşağıdaki koşulları karşılar:
Proje Amacı Genel Hedeflere katkı sağlamaktadır (varsayımlar
gerçekleştiği takdirde);
Sonuçlar Faaliyetlerin sonucu olarak tanımlanmaktadır;
Tüm Sonuçlara erişildiği takdirde Proje Amacı başarılacaktır;
Araçlar nicel hedeflerle yeterince desteklenmektedir;
Önemli dış etmenler belirlenmiştir (varsayımlar olarak);
Varsayımların gerçekleşme ihtimali proje için kabul edilebilir
düzeydedir (ihtimal yeterince düşüktür);
Uygulayıcı birimler projeyi uygulayabilecek kapasiteye sahiptir.
Sürdürülebilirlik, dış desteğin (yardım) sona ermesinin ardından
projeden elde edilen faydaların devam etmesi olasılığını ifade etmektedir.
Sürdürülebilirliğe ilişkin geleceğe dönük bir
öngörü yapılabilir.
Sürdürülebilir bir proje aşağıdaki koşulları karşılar:
88
Hedef kitle veya yararlanıcılar tarafından proje yeterince
sahiplenilecektir;
Uygulama esnasında ve proje tamamlandıktan sonra ilgili
makamlar politika desteği sağlayacaklardır;
Teknoloji yerel koşullara uygundur;
Proje esnasında ve sonrasında ekolojik çevre korunacaktır;
Tüm hedef gruplar ve yararlanıcılar proje esnasında ve sonrasında
fayda ve ürünlere yönelik yeterli erişime sahip olacaklardır;
Proje cinsiyet eşitliğine katkı sağlayacaktır;
Uygulayıcı birimler proje sonrası destek sağlayabileceklerdir.
Bu koşulların karşılanması uygunluk, uygulanabilirlik ve sürdürülebilirlik
parametrelerinin proje döngüsünde gözetilmiş olduğu anlamına
gelmektedir. Projenin başarılı olabilmesi için ilgili belgelerde ve rehberlerde
ortaya konan hedefler ve öncelik alanlarına hitap etmesi, hedef kitlenin
gerçek sorunlarını hedef alan bir çözüm üretmesi, paydaşların katılımını
gözetmesi ve yeterli bir örgütsel kapasite içinde uygulanması şarttır.
89
Özet
Değerlendirme için tüm başvuru belgelerinin ve destekleyici belgelerin
son başvuru tarih ve saatlerine kadar MFİB’nin elinde olacak şekilde
teslimine azami derecede dikkat edilmelidir.
Proje fişleri ile sunulan tekliflerin değerlendirilmesi programlama süreci
içerisinde gerçekleşmektedir.
Hibe programı kapsamında proje teklifleri MFİB ve bağımsız
değerlendiriciler tarafından incelenmekte ve değerlendirilmektedir.
Hibe programlarından yararlanmak üzere başvuru sahiplerince sunulan
tüm projelerin değerlendirilmesi belli aşamalarla gerçekleştirilir.
Birinci aşamada idari kontrol yapılmakta ve ön teklifler
değerlendirilmekte, ikinci aşamada başvuru formu değerlendirilmekte,
üçüncü aşamada başvuru sahibi ve ortakların uygunluğu istenen
destekleyici belgelere bakılarak teyit edilmektedir.
Başvuru sahibinin mali ve operasyonel kapasitesi, projenin önceliklerle
ve hedef kitlenin sorunlarıyla ilgili olması, etkin, uygulanabilir ve
sürdürülebilir olması ve maliyet etkinliğine sahip olması değerlendirilen
kriterler arasındadır.
Hibe başvuru formlarının istenen niteliklerde hazırlanabilmesini
kolaylaştırmak amacıyla hibe başvuru rehberlerinde puanlama esasına
dayalı değerlendirme tabloları verilmektedir.
Hibe başvurularına yönelik değerlendirme ölçütleri merkezi düzeydeki
kamu kuruluşlarının hazırlayacakları proje fişlerinin nasıl olması gerektiği
konusunda da yönlendirici olabilir.
Değerlendirme süreci sonunda hibelerin, ilgili programların ve teklif
çağrısının genel etkinliğini azami düzeye çıkartan projelere verilmesi
amaçlanmaktadır.
Değerlendirme için teslim edilecek bir projenin uygunluk, uygulanabilirlik
ve sürdürülebilirlik unsurlarını sağlamış olmasına dikkat edilmelidir.
Uygunluk, proje hedeflerinin hedef kitlenin ve yararlanıcıların gerçek
sorunlarını, ihtiyaçlarını ve önceliklerini karşılama ölçüsünü gösterir.
Uygulanabilirlik, proje hedeflerinin gerçekten ulaşılabilir olup olmadığını
gösterir.
Sürdürülebilirlik, mali yardımın sona ermesinin ardından projeden elde
edilen faydaların devam etmesi olasılığını gösterir.
90
Sonuç
Avrupa Birliği ile katılım öncesi mali işbirliği süreci, aday ülkeleri
üyeliğe hazırlama mekanizması olarak işlev görmektedir. Bu süreçte,
Avrupa Birliği ile üzerinde uzlaşı sağlanan hedeflerin gerçekleştirilmesi
ve önceliklerin hayata geçirilmesine yönelik projeler geliştirilmekte ve
uygulanmaktadır. Hazırlanan bu projelere AB tarafından hibe nitelikli mali
yardımlar sağlamaktadır. Bir projenin hibe nitelikli AB mali yardımlarından
yararlanabilmesi için istenen koşulları karşılaması, gerekli nitelikleri
taşıması ve standart süreçlerden geçmesi gerekmektedir. AB ile mali
işbirliği çerçevesinde aday ülkelerde geliştirilen tüm projeler aynı şartlara
tabidir. Bu projelerin hazırlanması bir dizi önerilen yöntemin, standart
araçların ve şablon formların kullanımını beraberinde getirmektedir. Tüm
bu yöntemler, araçlar ve formlar AB’nin proje yönetimi yaklaşımı adı
verilen genel bir çerçeve içinde yer almaktadır. Diğer bir ifadeyle AB ile
mali işbirliği sürecinde hazırlanan tüm projeler, proje yönetimi yaklaşımına
uygun usul ve esaslar doğrultusunda hazırlanmaktadır.
Gerek kamu kurumlarınca gerekse hibe programlarından yararlanmak
isteyen kuruluşlarca hazırlanan tüm projeler AB’nin proje yönetimine ilişkin
ortak anlayışını yansıtır. Diğer bir ifadeyle, kamu kurumunca hazırlanan
büyük ölçekli bir proje ile hibe programı kapsamında hazırlanan küçük
ölçekli bir proje beraber değerlendirildiği zaman bunların aynı uluslarüstü
kurum (AB) tarafından istenen koşullara göre biçimlendiği anlaşılabilir. Bu
durum her ne kadar projelerin ölçekleri, kapsamları ve bunları hazırlayan
kuruluşların niteliği farklı da olsa tümünün AB’nin proje yönetimi yaklaşımı
esaslarına bağlı olduğunu göstermektedir.
Bu çalışmada en genel anlamda AB’nin proje yönetimi yaklaşımı
açıklanmıştır. Mantıksal çerçeve matrisi, proje başvuru formu, bütçe
formu AB’nin proje yönetimi yaklaşımına göre hazırlanması gereken
temel belgeler arasındadır. Gerek kamu kurumlarının gerekse hibe
programlarından yararlanmak isteyen yerel idareler, KOBİ’ler, sivil
toplum kuruluşları, sanayi, ticaret, ziraat odaları, meslek odaları, vakıflar,
dernekler, sendikalar, kooperatifler, üniversiteler ve enstitüler gibi kurum
ve kuruluşların mantıksal çerçeve matrisini, proje başvuru formlarını ve
ilgili bütçe formlarını başvuruları esnasında teslim etmeleri gerekmektedir.
Ayrıca proje tekliflerinin değerlendirme kriterleri, usülleri ve aşamaları
hibe nitelikli AB mali yardımlarından yararlanmak üzere proje hazırlayan
91
kurumlar için oldukça önemlidir. Proje tekliflerinin nasıl değerlendirildiğinin
bilinmesi aynı zamanda bu projelerin nasıl hazırlanması gerektiği yönünde
fikir vermektedir. Proje başvurusunda istenen tüm belge ve formların
standartlara uygun olarak ve değerlendirme kriterleri bilinerek hazırlanması
başarılı bir proje uygulamasının ilk adımını oluşturacaktır.
92
KAYNAKLAR
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği-Avrupa Komisyonu Türkiye Temsilciliği,
Proje Döngüsü Yönetimi El Kitabı, Ağustos 2002.
Commission Regulation (EC) No 718/2007 of 12 June 2007 implementing
Council Regulation (EC) No 1085/2006 establishing an instrument
for pre-accession assistance (IPA) (OJ L 170/1 of 29.06.2007).
Commission Regulation (EU) No 80/2010 of 28 January 2010 amending
Regulation (EC) No 718/2007 implementing Council Regulation
(EC) No 1085/2006 establishing an instrument for pre-accession
assistance (IPA) (OJ L 25/1 of 29.01.2010).
Communication from the Commission to the Council and the European
Parliament: Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) Multi
Annual Indicative Financial Framework for 2010-2012, Brussels,
5 November 2008, COM (2008) 705 Final.
Council Regulation (EC) No 1085/2006 of 17 July 2006 establishing an
Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA) (OJ L 210/82 of
31.07.2006).
European Commission, Institution Building in the Framework of European
Union Policies, A Reference Manual on “Twinning Projects”,
Revision May (2005).
European Commission, Project Cycle Management Handbook, EuropeAid
Cooperation Office, March 2002.
European Commission, Assessing the Quality of a Financing Proposal,
e-Quality Assessment Tool, EuropeAid Cooperation Office,
November 1999
European Commission, Directorate General Enlargement, Coordination
of Financial Intruments, PHARE Programming Guide 2004.
European Commission, Enlargement Directorate General, Enlargement
of the European Union - an historic opportunity, Brussels, 2003
European Commission, Aid Delivery Methods, Volume 1: Project Cycle
Management Guidelines, March 2004
Hakan Karabacak, Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali İşbirliği
ve Proje Yönetimi Yaklaşımı, Maliye Bakanlığı AB ve Dış İlişkiler
Dairesi Başkanlığı, Ayrıntı Basımevi, Ankara, 2004
93
Katılım Öncesi AB’den Sağlanacak Fonların Yönetimine ilişkin 2009/18
sayılı Başbakanlık Genelgesi, 4 Aralık 2009 tarih ve 27422 sayılı
Resmi Gazete
Salih Kaya, Avrupa Birliği Fonları için Proje Nasıl Hazırlanır? – Project Cycle
Management, Avrupa Birliği Hibe Programları için Proje Olgusu,
Seçkin Yayınevi, Ankara, 2009
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Avrupa Toplulukları Komisyonu
Arasında Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) ile Temin Edilen
Yardımın Uygulanması Çerçevesinde Türkiye Cumhuriyetine
Sağlanan Avrupa Topluluğu Mali Yardımlarıyla İlgili İşbirliği Kuralları
Hakkında Çerçeve Anlaşma, 24 Aralık 2008 tarih ve 27090 sayılı
Resmi Gazete.
Türkiye-Avrupa Birliği Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) Çerçeve Anlaşması
Genel Tebliği (Sıra No: 1), 08.05.2009 tarih ve 27222 sayılı Resmi
Gazete
94
Internet Sayfaları
AB Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü
http://ec.europa.eu/enlargement/candidate-countries/turkey/financialassistance/index_en.htm
http://ec.europa.eu/enlargement/fiche_projet/index.
cfm?page=415392&c=TURKEY
AB Komisyonu Yardım ve İşbirliği Ofisi (EuropeAid)
http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/implementation/grants/
index_en.htm
AB’nin Dış Eylemleri İçin İletişim ve Görünürlük Rehberi
http://ec.europa.eu/europeaid/work/visibility/index_en.htm
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği
www.abgs.gov.tr
Merkezi Finans ve İhale Birimi
www.cfcu.gov.tr
http://www.cfcu.gov.tr/tender.php?lng=en&action=tender_search
www.mfib.gov.tr/attachments/tender/1028/Annex_B_Budget.xls
Avrupa Komisyonu Dış Yardım Sözleşme Usulleri Uygulama Rehberi
(PRAG) (Kasım 2010)
http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/implementation/
practical_guide/documents/2010_prag_en.pdf
Avrupa Komisyonu Dış Yardım Sözleşme Usulleri Uygulama Rehberi
Sözlüğü
http://ec.europa.eu/europeaid/work/procedures/implementation/general/
documents/a1_glossary_en.doc
95
96
Genel Hedef
Amaç
Sonuçlar ve Ölçülebilir Göstergeler
Faaliyetler
-AP/NPAA/EP/SAA/İlerleme
Raporu
ile
bağlantısı
- MIPD ile bağlantısı
-Ulusal Kalkınma Planı ile bağlantısı (varsa)
-Sektör stratejileri ve ulusal/sektörel yatırım
planları ile bağlantısı (varsa)
Genel Hedef(ler)
Proje Amacı
Sonuçlar
Faaliyetler
Projenin
Bağlantısı
Eylemin İlgisi
- Link with AP/NPAA / EP/ SAA/ Progress
Report
- Link with MIPD
- Link with National Development Plan (where
applicable)
- Link with sector strategies and national/
sectoral investment plans(where applicable)
Metodoloji
Institutional
Ek 3: Kurumsal Çerçevenin Tanımı
of
Sürdürülebilirlik
Description
Catalytic Effect
Annex 3:
Framework
Katalitik Etki
Metodoloji
- Linked Activities
- Lessons Learned
Sürdürülebilirlik
Bağlantılı Faaliyetler
Çıkarılan Dersler
Projenin
Sürdürülebilirliği
Bağlantılı Faaliyetler ve
Çıkarılan Dersler
Çarpan veya Yayılma
Etkisi
Kurumsal Çerçeve ve
Metodoloji
Background and Justification
Assessment of project impact, catalytic effect,
sustainability and cross border impact (where
applicable)
Arka Plan ve Gerekçe
Proje
etkisinin,
katalitik
etkinin,
sürdürülebilirliğin ve sınır ötesi etkinin
değerlendirilmesi (varsa)
Eylemin İlgisi
Description of the action
and its effectiveness
Eylemin Tanımı ve
Etkinliği
Activities
Methodology
Sustainability of the Action
Methodology
Sustainability of the Action
Relevance of the Action
Relevance of the Action
Description of the action
and its effectiveness
Results and Measurable Indicators
Project Purpose
Eylemin Tanımı ve
Etkinliği
- Overall Objective(s)
- Description of the action
and its effectiveness
- Specific Objective(s)
- Description of the action
and its effectiveness
Hedef(ler)
Hibe Başvuru Formuna Karşılık Gelen Başlık
Türkçe
İngilizce
Başlık
Title
Yer
Location(s)
Hedefler(ler)
Overall Objective
Title
Location
İngilizce
Projenin Gerekçesi
(Eylemin)
Başlık
Yer
Proje Fişine Karşılık Gelen Başlık
Başlık
Yer
Türkçe
Proje Başvuru Formlarında Yer Alan Ortak Bilgiler
Bu Çalışmadaki Başlık
Ek.1:
Ek-2: Çalışmada
Karşılıkları
Kullanılan
Bazı
Terimlerin
İngilizce
Açık teklif çağrısı – Open call for proposals
Amaç – Purpose
Araçlar – Means
Avrupa Komisyonu – European Commission (EC)
Ayni katkı – Contribution in kind
Bağlantılı faaliyetler – Linked activities
Başlık – Title
Bileşen – Component
Bölgesel Kalkınma – Regional Development
Cinsiyet eşitliği – Gender equality
Concept note – Ön teklif formu
Çalışma planı – Workplan
Çıkarılan dersler – Lessons learned
Çok Yıllı Endikatif Mali Çerçeve – Multi-annual Indicative Financial
Framework (MIFF)
Çok Yıllı Endikatif Planlama Belgesi – Multi-annual Indicative Planning
Document (MIPD)
Decleration by the applicant – Başvuru sahibinin beyanı
Değerlendirme – Evaluation
Destekleyici belgeler – Supporting documents
Dikey mantık – Vertical logic
Doğrudan uygun maliyetler – Direct eligible costs
Doğrudan yararlanıcılar – Direct beneficiaries
Doğrulama kaynakları ve araçları – Sources and means of verification
(SOV)
Eş finansman – Cofinancing
Eşleştirme – Twinning
Eşleştirme sözleşmesi – Twinning contract
Etki – Impact
Etkinlik – Effectiveness
97
Eylem planı – Action plan
Faaliyetler – Activities
Finansman anlaşması – Financing agreement
Finansman kararı – Financing decision
Finansman teklifi – Financing proposal (FP)
Finansman zaptı – Financing memorandum (FM)
Geçiş dönemi desteği ve kurumsal yapılanma - Transition assistance and
institution building
Genel hedef(ler) – Overall objective(s)
Gözetim komitesi - Steering committee
Grant – Hibe
Guidelines for Grant Applicant – Hibe başvuru rehberi
Hafif tedbirler – Soft measures
Hedef ağacı – Objective tree
Hedef analizi – Analysis of objectives
Hedef kitle – Target groups
Hedef(ler) – Objective(s)
Hedefler hiyerarşisi – Hierarchy of objectives
Hizmet sunucu – Service provider
İdari maliyetler – Administrative costs
İhale / teklif çağrısının başlaması – Start of tendering/call for proposals
İlerleme Raporu – Progress report
İnsan kaynaklarının geliştirilmesi – Human resources development
İştirakçiler – Associates
İzleme – Monitoring
İzleme raporları – Monitoring reports
Kamu harcaması – Public expenditure
Katalitik etki – Catalytic effect
Katılım ortaklıkları - Accession partnerships (APs)
Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı – Instrument for Pre Accession Assistance
(IPA)
Katılım öncesi strateji – Pre-accession strategy
98
Kurumsal çerçeve – Institutional framework
Kurumsal yapılanma – Institution building
Mantıksal çerçeve – Logical framework (logframe)
Mantıksal Çerçeve Metodu – Logical Framework Methodology (LFM)
Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı – Logical Framework Approach (LFA)
Merkezi Finans ve İhale Birimi – Central Finance and Contracts Unit
(CFCU)
Merkezi olmayan uygulama sistemi – Decentralised implementation
system (DIS)
Mutabakat zaptı – Memorandum of understanding (MoU)
Müdahale mantığı – Intervention logic
Nihai yararlanıcılar – Final beneficiaries
Operasyonel program –Operational programme
Ön koşullar – Pre-conditions
Paralel konular – Cross Cutting Issues
Paydaş analizi – Stakeholder analysis
Paydaşlar – Stakeholders
Program – Programme
Program Yetkilendirme Görevlisi – Programme Authorizing Officer (PAO)
Programlama - Programming
Proje – Project
Proje amacı – Project purpose
Proje fişi – Project fiche
Proje lideri – Project leader
Proje ortakları – Project partners
Proje yöneticisi – Project manager
Projenin geçmişi ve gerekçesi – Background and justification
Sınır ötesi işbirliği - Cross border cooperation (CBC)
Sınırlı teklif çağrısı – Restricted call for proposals
Sınır-ötesi Etki – Cross border impact
Sonuçlar – Results
Sorun ağacı – Problem tree
99
Sorun analizi – Problem analysis
Sorunlar hiyerarşisi – Hierarchy of problems
Sözleşme – Contract
Sözleşme makamı – Contracting authority
Strateji analizi – Analysis of strategies
Stratejik koordinatör – Strategic coordinator
Sürdürülebilirlik – Sustainability
Tanım – Description
Tarafsız doğrulanabilir başarı göstergeleri – Objectively verifiable indicators
of achievement (OVI)
Teklif çağrısı – Call for proposal
Teklifçi – Tenderer
Teknik yardım – Technical assistance (TA)
Toplam harcama – Total expenditure
Ulusal Fon – National fund
Ulusal katılım öncesi mali yardım koordinatörü – National IPA coordinator
(NIPAC)
Uygulanabilirlik – Feasibility
Uygun dolaylı maliyetler – Eligible indirect costs (overheads)
Uygun maliyet – eligible cost
Uygunluk – Relevance
Uygunluk kriterleri – Eligibility criteria
Varsayımlar – Assumptions
Verimlilik – Efficiency
Visibility actions – Tanıtım faaliyetleri
Yararlanıcılar – Beneficiaries
Yatay mantık – Horizontal logic
Yedek akçe – Contingency reserve
Yerleşik eşleştirme danışmanı – Resident twinning advisor (RTA)
Yüklenici – Contractor
100
YAZARIN ÖZGEÇMİŞİ
Dr. Hakan KARABACAK
1977 yılında Antalya’da doğdu. 1999 yılında Boğaziçi Üniversitesi İktisadi
ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümünü bitirdi. Çalışma hayatı
boyunca Akdeniz Üniversitesi’nde Araştırma Görevlisi, Türkiye Odalar ve
Borsalar Birliği’nde Türkiye Sektör Meclisleri Müdürü, Kara Harp Okulu’nda
öğretim elemanı ve çeşitli sivil toplum kuruluşlarının verdikleri eğitimlerde
bağımsız proje eğitmeni olarak görev yaptı. Maliye Bakanlığı Avrupa
Birliği ve Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı’nda “Avrupa Birliği’nin Mali Yardım
Prosedür ve Teknikleri ve Türkiye ile Mali İşbirliği” konulu tez çalışması ile
AB uzmanı oldu. Kamuda ve özel sektörde AB mali yardımlarından ve hibe
programlarından yararlanmaya yönelik olarak çok sayıda proje hazırlama
eğitimi verdi. Ankara Üniversitesi SBF İşletme Bölümünde “Oyun Teorisi
ve Kamuyu Aydınlatmada bir Denge Modeli” başlıklı tez çalışması ile 2008
yılında doktorasını tamamladı. Yazarın “Türkiye – Avrupa Birliği Katılım
Öncesi Mali İşbirliği ve Proje Yönetimi Yaklaşımı” adlı bir kitabı ve ulusal ve
uluslararası dergilerde yayımlanmış çok sayıda makalesi bulunmaktadır.
101
102