Fen Eğitiminde Hikâyelendirme Tekniği The Narrative Technique in

Transkript

Fen Eğitiminde Hikâyelendirme Tekniği The Narrative Technique in
Journal
of European
Journal
of European
EducationEducation
Journal of European Education
Volume 2 Issue 1 2012
Volume 1 Issue 1 2011
Volume 2 Issue 1Güven
2012
ve Hamalosmano!lı!
Türkmen & Ünver
Çoban ve Tabak
!
!lkö"retim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabındaki Çevre !çerikli Etkinliklerin
Eğitiminde
Hikâyelendirme Tekniği
Disiplinler ArasıFen
Yakla#ım
Yönünden !ncelenmesi*
!lkö"retim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki
Hikâyelerin
Hikâye Haritalama
2
Esra
Güven1, Mustafa
Yöntemine
GöreHamalosmano"lu
!ncelenmesi
1
2
Erciyes Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 38039, [email protected]
1
Erciyes Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 38039,
[email protected]
Hakan
Türkmen, 2Elif Ünver
1,2
Ege Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İzmir, Turkey
Öz
Abdullah Çoban1 ve Gürkan Tabak2
Bu nitel çalı!mada, ilkö"retim 4. sınıf fen ve teknoloji ders kitabındaki çevre içerikli
etkinlikler disiplinler arası yakla!ım yönünden incelenmi!tir. Bu çalı!mada, nitel veri toplama
1
tekniklerinden doküman
ve nitel
analiz
yöntemlerinden
Erciyesanalizi
Üniversitesi,
E!itim veri
Bilimleri
Enstitüsü,
38039-Kayseriiçerik analizi
kullanılmı!tır. #lk2Erciyes
olarak,Üniversitesi,
ders kitabındaki
içerikli
etkinlikler
tespit edilmi!tir. Daha
E!itim çevre
Fakültesi,
Türkçe
E!itimi, 38039-Kayseri
sonra,
Öz bu etkinliklerle ili!kili olan disiplinler (dersler) ve kazanımlar ve bu kazanımların o
disiplindeki
tümbakanlığımızın
kazanımlardaki oranı
belirlenmi!tir.
Bu çalı!mada,
6 disiplin vebilimsel
11
Milli eğitim
en büyük
adımlarından
biri öğrencileri
bilgileri kendi hayatlarında
kazanımla ili!kili olan 7 çevre içerikli etkinlik tespit edilmi!tir. Bu etkinliklerle ili!kili olan
kullanan
ve
bilimsel
düşünme
becerilerine
sahip
bilim
okuru
yazarı
yetiştirmektir.
Bunun için eğitimciler
Özet
kazanımların o disiplindeki tüm kazanımlar içerisindeki oranı, genel olarak % 2-4 olarak
Bu
çalı"manınkeşfeden
amacı,
kademe
6. sınıf Türkçe
yer
alan
edici
araştıran,
sorgulayan,
eleştiren,
vekitabında
yapabilen
öğrenciler
yetiştirmelidirler. Derleme
bulunmu!tur.
Sonuç ilkö!retim
olarak;
buikinci
çalı!ma,
ilkö"retim
4.analiz
sınıfders
fen
vesentez
teknoloji
ders hikâye
kitabındaki
metinleri
hikâyeetkinliklerin
haritalama yöntemine
göre
metin elementleri
düzeylerini
tespit
etmektir.
çevre
içerikli
disiplinleramacı
arasıinceleyerek
yakla!ım
uygun
olmadı"ını
göstermi!tir.
niteliğindeki
bu çalışmanın
da bu yönünden
felsefede
bireyler
yetiştirme
adına bilimsel kavramları öğrenmede
Bu
amaç Sözcükler:
do!rultusunda,
çerçevesinde
doküman incelemesine
Anahtar
Çevre nitel
e!itimi,ara"tırma
disiplinleryakla"ımı
arası yakla"ım,
ilkö!retim
kullanılan yazılı
metin
çeşitlerini
kısaca incelemek
bu Türkçe
çeşitlerden
“hikâyelendirme” tekniğinin üzerine
ba"vurulmu"tur.
Çalı"ma
materyalini,
MEB tarafından
hazırlanan 6.veSınıf
Ders Kitabı
olu"turmaktadır.
Ders
kitabından elde edilen hikâyeler,
betimsel
analizle akademisyenler
incelenmi"tir. Ara"tırmada
vurgu
yapılıp
örneklendirmektir.
Ayrıca
eğitimciler,
ve/veya
öğretmenler tarafından okul
Evaluation
of The
Environmental
ActivitiesÇo"kun
in Science
Technology
Textbook
elde
edilen verilerin
analiz
sürecinde, betimlemeler
(2005)and
tarafından
hazırlanan
“Hikâye
öncesi
seviyesinde
kullanılan
geleneksel
hikâye,
öykü
ve/veya
masal
diye
tanımlanan
tekniklerden farkını
of
Elementary
School
Fourth
Grade
in
Terms
of
an
Interdisciplinary
Approach
Elementleri De!erlendirme Ölçe!i” ne göre yapılmı"tır. Bu çalı"mada, “Hikâyelerin hikâye
elementlerine
göre puanlaması
ve “Hikâyelerdeki
düzeyleri
ortaya koyarak
kavramnasıldır?’’
yanılgısını
gidermekhikâye
ve elementleri
sonuçta metin
kişileri
bilinçlendirmektir. Wellington ve
Abstract
nasıldır?”
sorularına
aranmı"tır.
Çalı"ma
sonucunda Türkçe
ders kitabındaki
metinlerin hikâye
Osborne’a
görecevap
(2001),
bilimsel
kavramları
öğrenmek
için kullanılan
metinler dört formda verilir. Bunlar;
elementlerine
yer verme
hususunda
farklı seviyelerde
oldu!u
olarak textbook
Türkçe ders
In this qualitative
study,
the environmental
activities
in görülmü"tür.
science and Genel
technology
of
(1)
sergileyici
metin,
(2)
tartışmacı
metin,
(3)
hikâyelendirme
ve
(4) karışık metinlerdir. Makalede bu
kitaplarındaki
hikâye fourth
edici metinlerin
hikâye
elementlerini
kullanma
yönüyle
çok da yüksek
seviyede
elementary school
grade were
investigated
in terms
of an
interdisciplinary
approach.
olmadıkları
tespitne
edilmi"tir.
Ders
kitaplarındaki
edici metinlerin
hikâye
elementleri
yönündenHikâyelendirme
formların
olduğu
üzerindedatahikâye
örnekler
verilerek
metinler, fende
The
document
analysis,
a qualitative
collection
method,
and durulmuştur.
content
analysis,
a
genel
olarakdata
çok yüksek
seviyede
olmadı!ı
göz önünde
ders
kitaplarındaki
temaların
qualitative
analysis
method,
werehikâyelendirme
used
in this bulundurularak;
study. First,
the
environmental
activities
in Hikâyelendirme, hiçbir veriye
hikâyelendirme
ve
doğada
adlı
isimlerle
de
kullanılır.
belirlenmesi ve bu temaların alt ba"lı!ındaki konularla ilgili i"lenecek metinlerin bir komisyon
textbook were determined. Then, disciplines (lessons) and achievements that related with
dayandırmadan
bitkilerin
ya da
hayvanların
başkarakter
kullandığı ve onların başından geçen
tarafından
olu"turulması,
metinleri hikâye
elementlerine
yer verme
açısından dahaolarak
ileri bir seviyeye
these activities,
andula"ılmı"tır.
the ratios of these achievements in total achievements in that discipline
eri"tirece!i
sonucuna
olayları
hikâye
formunda
ve
bilimsel
kavramların
fark
ettirilmeden
sunulmasıdır. Bu alanda yapılacak
were defined.
In this
seven activities being related with six disciplines
Anahtar
Kelimeler:
Dersstudy,
kitabı,environmental
hikâye, hikâye elementleri.
and
eleven achievements
determined.
The ratios ofçocukların
achievementseskiden
which arekalma
associated
çalışmalar
özellikle were
ilköğretim
düzeyindeki
alışkanlıkları
olan hikâye ve masal
with
these ve
activities
in total
achievementsbilimsel
of that discipline
generally
wereöğrenmelerine
found as 2-4 %. Askatkı yapacağı düşünülmektedir.
Abstract
okuma
sevme
duygularına
bilgiyi
katarak
a results;
study
showed
that thethe
environmental
activities
in elements
science by
and
technology
The
purposethis
of this
study
is to determine
level of examining
the text
examining
the
Bilimsel
bilgilerin
hikâyelendirme
yoluyla
öğrenciin öğrenimlerine
katkısı
üzerine araştırmalar yapılmasına
th
textbook
of elementary
school
be inappropriate
termsstory
of interdisciplinary
middle
school
persuasive texts
in 6fourth
grademay
Turkish
history class textbook
of the mapping
ihtiyaç
vardır.
method.
For this purpose, a qualitative research approach within the framework of review of
approach.
documents
consulted. Study
material,interdisciplinary
prepared byHikâyelendirme
the Ministry
of elementary
Education
isschool
theFen
class Eğitimi
of 6th
Keywords:
Environmental
education,
approach,
Anahtarwas
Kelimeler:
Bilimsel
metinler,
tekniği,
grade
Turkish Textbooks. Stories obtained from the textbook were examined via the descriptive
1
Coppesponding author: [email protected]
analysis. In the process of analyzing the data obtained in this study, descriptions were performed in
accordance
with the "Story Elements Rating Scale" prepared by Ço!kun (2005). In this study, "How is
Giri#
the ranking stories based on story elements?'' and "What is the level of the text elements of narrative
Canlıların içinde bulundu"u ve tüm hayatsal faaliyetlerini sürdürdü"ü ortam olan çevre, ilk
stories?" questions were aimed to explore. As a result of Turkish elements in the story-making
canlı ile var olmasına ra"men uzun yıllar sorun olmadan devam etmi!tir (Yücel ve Morgil,
regarding the textbook texts were achieved at different levels. Persuasive texts in Turkish textbooks in
1998; Ulusal
Çevre
Eylemof Planı,
Fakat
artanhave
nüfus,
sa"lıksız
kentle!me
ve
general,
such as the
story aspect
the story1997).
using the
elements,
been found
to be very
high level.
sanayile!me,
do"al
kaynaklar
soruninyaratmaya
vefound
bu sorunların
ana
Persuasive
textsazalan
in terms
of story,
the storyartık
elements
textbooks, inba!lamı!tır
general were
to be not very
faktörü
insandır
(Türkiye
Çevre
Durum
Raporu, 2007;
Çolako"lu,
2010).
sorunlarıyla
high
level.
By taking
into this
account,
determination
of textbook
themes
and Çevre
these themes
were
studied on the lower header of the issues by the creation of a commission of the texts, the texts of the
*
Bu
çalı!ma,
9-10
Eylül
2011
tarihinde
Kayseri’de
Erciyes
Üniversitesi’nce
düzenlenen
“I.
E"itim
Bilimleri
elements in the story is concluded in the delivery of a more advanced level.
Ö"renci Ara!tırmaları
Sempozyumu”
ndaelements.
sunulan “#lkö"retim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabındaki Çevre
Keywords:
Course book,
story, story
#çerikli
Etkinliklerin Disiplinler Arası Yakla!ım Yönünden #ncelenmesi” ba!lıklı bildirinin geni!letilmi! halidir.!
Abstract
The Narrative Technique in Science Education
The one of the biggest steps of our Ministry of Education is to prepare students to be scientifically literate
43
citizens who are able to use scientific facts in their daily life and is to achieve
knowledge on the nature of
scientific thinking and processes. Fort that reason educators should educate students as searchers, explorers,
inquirers, criticizers, analyzers and synthesizer. The purpose of this descriptive study is to define the text
forms used in learning scientific concepts briefly and focus on the type of narrative technique and to
contribute to the usage of these by informing and sampling. Moreover to determine the difference between
story, narrative using by the educators, academicians and/or teachers in preschool level and scientific
narrative technique, and to get rid of misconception about that and eventually raise awareness of scientific
narrative technique them. According to Wellington and Osborne (2001), the texts, which are used to learn
scientific concepts, are given in four forms. These are: (1) expository text, (2) argumentative text, (3)
narrative text and (4) mixed texts. In this article examples are given about these forms and focused on them.
Narrative texts are used with the names “narratives of science” and “narrative of nature” Narrative texts are
based on no data, and they present the uses of plants and animals as the main characters of the story and the
events are submitted in the form of stories and scientific concepts are presented on the sly. Studies in this
area are thought to contribute to children, especially in the elementary level, who have the habit of reading
and loving stories and fairy tales, by adding scientific knowledge. Scientific research on the contribution of
education in the student information through narrative technique is needed.
Keywords: Scientific texts, Narrative Technique, Science Education
!
Giriş
9 Journal
of European
Journal
of European
EducationEducation
Journal of European Education
Volume 2 Issue 1 2012
Volume 1 Issue 1 2011
Volume 2 Issue 1Güven
2012
ve Hamalosmano!lı!
Türkmen & Ünver
Çoban ve Tabak
!
!lkö"retim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabındaki Çevre !çerikli Etkinliklerin
Disiplinler Arası Yakla#ım Yönünden !ncelenmesi*
Değişimin
çokTürkçe
hızlıDers
yaşandığı
günümüzde
zihneHaritalama
depolanan ve değişmeyen mutlak
!lkö"retim 6. Sınıf
Kitaplarındaki
Hikâyelerin
Hikâye
2
Esra
Güven1, Mustafa
Hamalosmano"lu
Yöntemine
Göre
!ncelenmesi
1
bilgilerle
yaşamak imkânsız gibidir. Yapılandırmacı yaklaşımda değişimden hareketle
Erciyes Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 38039, [email protected]
Üniversitesi, E!itim
Fakültesi,
38039, [email protected]
mevcutErciyes
bilgilerden
yola
çıkarak
yeni bilgilere ulaşan, üreten, araştıran, keşfeden
sorgulayan, eleştiren, Abdullah
analizÇoban
ve vesentez
yapabilen bireylerin yetiştirilmesi ön plandadır.
Öz
Gürkan Tabak
Bu
nitel çalı!mada, ilkö"retim
4. sınıf
fen
ve teknoloji
ders kitabındaki
içerikli 5E, 7E, öğrenme döngüsü,
Yapılandırmacı
yaklaşım
ile
uyum
gösteren
öğretim çevre
modelleri
etkinlikler disiplinler arası yakla!ım yönünden incelenmi!tir. Bu çalı!mada, nitel veri toplama
proje tabanlı,
problem
gibi
öğrenci
merkezli
tekniklerinden
doküman
analizi
ve tabanlı
nitel
analiz
yöntemlerinden
içerik analizimodeller örnek verilebilir
Erciyes
Üniversitesi,
E!itim veri
Bilimleri
Enstitüsü,
38039-Kayseri
kullanılmı!tır. #lk Erciyes
olarak,Üniversitesi,
ders kitabındaki
içerikli
etkinlikler
tespit edilmi!tir. Daha
E!itim çevre
Fakültesi,
Türkçe
E!itimi, 38039-Kayseri
(Şentürk,2010).
Bu
bakış
açısıyla
öğrencilere
direk
bilginin verilmesi terk edilirken,
sonra, bu etkinliklerle ili!kili olan disiplinler (dersler) ve kazanımlar ve bu kazanımların o
öğrenmenin
vazgeçilmez
olanBuyazılı
metinler
disiplindeki
tüm kazanımlardaki
oranıunsuru
belirlenmi!tir.
çalı!mada,
6 disiplinhalen
ve 11 güncelliğini korumaktadır.
kazanımla ili!kili olan 7 çevre içerikli etkinlik tespit edilmi!tir. Bu etkinliklerle ili!kili olan
Yazılı
metinlerin
kullanılması
yapılandırmacılığın
felsefesiyle
yön değiştirmiştir. Yazılı
Özet
kazanımların o disiplindeki tüm kazanımlar içerisindeki oranı, genel olarak % 2-4 olarak
Bu
çalı"manın
amacı,
ilkö!retim
ikinci
kademe
6.
sınıf
Türkçe
ders
kitabında
yer
alan
hikâye
edici
bulunmu!tur.
Sonuç
olarak;
bu
çalı!ma,
ilkö"retim
4.
sınıf
fen
ve
teknoloji
ders
kitabındaki
metinleri direk okuyup öğrenme yerine o metinlerden bilgi veya kavramları bireyin bulup
metinleri
hikâyeetkinliklerin
haritalama yöntemine
metin elementleri
etmektir.
çevre içerikli
disiplinlergöre
arasıinceleyerek
yakla!ım yönünden
uygun düzeylerini
olmadı"ınıtespit
göstermi!tir.
keşfetmesi
veya
dolaylı
yoldan
öğrenilmesi
hedeflenmektedir.
Bu
amaç Sözcükler:
do!rultusunda,
çerçevesinde
doküman incelemesine
Anahtar
Çevre nitel
e!itimi,ara"tırma
disiplinleryakla"ımı
arası yakla"ım,
ilkö!retim
ba"vurulmu"tur. Çalı"ma materyalini, MEB tarafından hazırlanan 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı
Bu çalışmanın da amacı bilimsel kavramları öğrenmede kullanılan yazılı metinleri
olu"turmaktadır. Ders kitabından elde edilen hikâyeler, betimsel analizle incelenmi"tir. Ara"tırmada
Evaluation
of The
Environmental
ActivitiesÇo"kun
in Science
and
Technology
Textbook
elde
edilen incelemek
verilerin
analiz
sürecinde,
betimlemeler
(2005)
tarafından
hazırlanan
“Hikâye
kısaca
ve hikâyelendirmenin
üzerine
vurgu
yapılarak
ayrıntılı olarak üzerinde
of Elementary
School Fourth
Terms of an
Approach
Elementleri
De!erlendirme
Ölçe!i” Grade
ne görein yapılmı"tır.
Bu Interdisciplinary
çalı"mada, “Hikâyelerin
hikâye
durmak
bu
sayede
eğitim
öğretim
yapan
kişileri
bilgilendirerek
kullanılmasına katkı
elementlerine göre puanlaması nasıldır?’’ ve “Hikâyelerdeki hikâye elementleri metin düzeyleri
Abstract sorularına cevap aranmı"tır. Çalı"ma sonucunda Türkçe ders kitabındaki metinlerin hikâye
nasıldır?”
sağlayacaktır.
Ayrıca
eğitimciler,
akademisyenler
ve/veya
öğretmenler tarafından okul
elementlerine
yer verme
hususunda
farklı seviyelerde
oldu!u
olarak textbook
Türkçe ders
In this qualitative
study,
the environmental
activities
in görülmü"tür.
science and Genel
technology
of
kitaplarındaki
hikâye fourth
edici metinlerin
hikâye
elementlerini
kullanma
yönüyle
çok daöykü
yüksekapproach.
seviyede
öncesi seviyesinde
geleneksel
hikâye,
ve/veya masal diye tanımlanan
elementary
school
gradekullanılan
were
investigated
in terms
of an
interdisciplinary
olmadıkları
tespit edilmi"tir.
kitaplarındaki
edici metinlerin
elementleri
yönündena
The document
analysis, Ders
a qualitative
datahikâye
collection
method, hikâye
and content
analysis,
tekniklerden
farkını
ortaya
koyarak
kavram
yanılgısını
gidermek
ve sonuçta kişileri
genel
olarakdata
çok yüksek
seviyede
olmadı!ı
göz önünde
kitaplarındaki
temaların
qualitative
analysis
method,
were used
in this bulundurularak;
study. First, theders
environmental
activities
in
belirlenmesi ve bu temaların alt ba"lı!ındaki konularla ilgili i"lenecek metinlerin bir komisyon
textbook
were determined. Then, disciplines (lessons) and achievements that related with
bilinçlendirmektir.
tarafından olu"turulması, metinleri hikâye elementlerine yer verme açısından daha ileri bir seviyeye
2
1
2
1
2
these activities, and the ratios of these achievements in total achievements in that discipline
eri"tirece!i sonucuna ula"ılmı"tır.
were defined.
In this
seven activities being related with six disciplines
Anahtar
Kelimeler:
Dersstudy,
kitabı,environmental
hikâye, hikâye elementleri.
and
eleven achievements
were determined.
The ratios
of achievements
whichYazılı
are associated
Bilimsel
Kavramları
Öğrenmek
İçin
Kullanılan
Metinler
with these activities in total achievements of that discipline generally were found as 2-4 %. As
Abstract
a results;
study
showed
that thethe
environmental
activities
in elements
science by
and
technology
The
purposethis
of this
study
is to determine
level of examining
the text
examining
the
th
textbook
of elementary
school
be inappropriate
in termsstory
of interdisciplinary
middle
school
persuasive texts
in 6fourth
grademay
Turkish
history class textbook
of the mapping
method.
For this purpose, a qualitative research approach within the framework of review of
approach.
documents
consulted. Study
material,interdisciplinary
prepared by the Ministry
of elementary
Education isschool
the class of 6th
Keywords:was
Environmental
education,
approach,
grade Turkish Textbooks. Stories obtained from the textbook were examined via the descriptive
analysis. In the process of analyzing the data obtained in this study, descriptions were performed in
accordance
with the "Story Elements Rating Scale" prepared by Ço!kun (2005). In this study, "How is
Giri#
the ranking stories based on story elements?'' and "What is the level of the text elements of narrative
Canlıların içinde bulundu"u ve tüm hayatsal faaliyetlerini sürdürdü"ü ortam olan çevre, ilk
stories?" questions were aimed to explore. As a result of Turkish elements in the story-making
canlı ile var olmasına ra"men uzun yıllar sorun olmadan devam etmi!tir (Yücel ve Morgil,
regarding the textbook texts were achieved at different levels. Persuasive texts in Turkish textbooks in
1998; Ulusal
Çevre
Eylemof Planı,
Fakat
artanhave
nüfus,
sa"lıksız
kentle!me
ve
general,
such as the
story aspect
the story1997).
using the
elements,
been found
to be very
high level.
sanayile!me,
do"al
kaynaklar
soruninyaratmaya
vefound
bu sorunların
ana
Persuasive
textsazalan
in terms
of story,
the storyartık
elements
textbooks, inba!lamı!tır
general were
to be not very
faktörü
insandır
(Türkiye
Çevre
Durum
Raporu, 2007;
Çolako"lu,
2010).
sorunlarıyla
high
level.
By taking
into this
account,
determination
of textbook
themes
and Çevre
these themes
were
studied on the lower header of the issues by the creation of a commission of the texts, the texts of the
*
Bu
çalı!ma,
9-10
Eylül
2011
tarihinde
Kayseri’de
Erciyes
Üniversitesi’nce
düzenlenen
“I.
E"itim
Bilimleri
elements in the story is concluded in the delivery of a more advanced level.
Ö"renci Ara!tırmaları
Sempozyumu”
ndaelements.
sunulan “#lkö"retim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabındaki Çevre
Keywords:
Course book,
story, story
#çerikli Etkinliklerin
Disiplinler
Yakla!ım
Yönünden
#ncelenmesi” ba!lıklı
geni!letilmi!
!
“Bazen
çokArası
hızlı
yemek
yediğimizde
birbildirinin
miktar
hava halidir.
yutarız.
Mertova ve Webster’a göre (2000,37), “Yazılı metinler; yerel eğitimde, tıp eğitiminde,
yetişkin eğitiminde, ilköğretim eğitiminde, din eğitimde, sosyal hikâyelerde ve
yüksekokul eğitimi gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır”. Wellington ve Osborne’a göre
(2001), bilimsel kavramları öğrenmek için kullanılan metinler dört formda verilir. Bunlar;
(1) sergileyici metin, (2) tartışmacı metin, (3) hikâyelendirme ve (4) karışık metinlerdir.
Sergileyici metinlerde, bilimsel kavram basit bir şekilde direk olarak verildiği
yazılardır. Genelde okullarımızda ders kitaplarındaki bilgiler bu formatta hazırlanmıştır.
Örneğin, MEB’in 4. sınıf Fen ve Teknoloji ders kitabında,
!
Havanın dışarı çıkarılması
için diyafram ani kasılmalar yapar. Bu olaya hıçkırık denir (s,31).. “Gaz halindeki bir
madde dışarıya ısı verdiğinde sıvı hale geçiyorsa bu olaya43yoğuşma denir (s, 49).
Görüldüğü gibi bilimsel kavram direk olarak öğrencilere sunuluyor.
Tartışmacı metinlerde, diyalektik yaklaşımı temel alarak durumun gerçek
nedenlerini vererek yani bilimsel bilginin tartışılarak farklı görüşler sunularak verildiği
yazılar. Örneğin, Besinlerin Sindirimi ve Boşaltımı konusunda, böbreklerimizin Sağlığı
adlı bölümde,
“Fen ve teknoloji dersinde öğretmen öğrencilerine “Böbreklerimizin sağlığını korumak
için nelere dikkat etmemiz gerektiğini hiç düşündünüz mü?” diye bir soru sorar. Soruya
ilk cevap Elif’ten gelir.
Elif: Böbreklerimizi soğuktan korumalıyız.
Azra: İdrarımızı uzun süre tutmamalıyız. Çünkü idrar tutma ileriki zamanlarda böbrek
sorunlarına yol açıyormuş.
Yusuf: Bol bol su içmeliyiz. Yusuf’un sözü üzerine;
Emre: Ama zaten böbreklerimiz fazla suyu süzüp atıyor. Neden bol su içelim ki? Ben
sadece yaz aylarında bol miktarda su içilmesi gerektiğini biliyordum.
10 Journal
of European
Journal
of European
EducationEducation
Journal of European Education
Volume 2 Issue 1 2012
Volume 1 Issue 1 2011
Volume 2 Issue 1Güven
2012
ve Hamalosmano!lı!
Türkmen & Ünver
Çoban ve Tabak
!
!lkö"retim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabındaki Çevre !çerikli Etkinliklerin
Ceyda:
Haklısın yaz aylarında aşırı terlemeden veya ishal gibi hastalıktan dolayı su
Disiplinler Arası Yakla#ım Yönünden !ncelenmesi*
kaybı
fazla
olur.
su, Hikâyelerin
bu açığı kapatmak
içindir. Ancak düzenli olarak yeterli
!lkö"retim 6. Sınıf Türkçe
Dersİçtiğimiz
Kitaplarındaki
Hikâye Haritalama
2
Esra
Güven1, Mustafa
Hamalosmano"lu
Yöntemine
Göre
!ncelenmesi
miktarda
su
içmemiz
boşaltım
ve
boşaltıma
yardımcı
organlarımızı sağlığı için gereklidir.
1
2
Erciyes Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 38039, [email protected]
İrem:Üniversitesi,
Niçin böyle
Erciyes
E!itim düşünüyorsun?
Fakültesi, 38039, [email protected]
Ceyda: Çünkü su iyi bir çözücüdür. Vücuttaki atık maddeler suda çözünerek vücuttan
Öz
Abdullah
Çoban1 ve
Gürkan Tabak2
uzaklaştırır.
Benim
amcam
rahatsız.
Doktoru ona günde en az iki litre
Bu nitel çalı!mada,
ilkö"retim
4. sınıf
fen ve böbreklerimizden
teknoloji ders kitabındaki
çevre içerikli
etkinlikler disiplinler
arasıgerektiğini
yakla!ım yönünden
incelenmi!tir.
veri toplama
su içmesi
söylemiş.
Ben Bu
buçalı!mada,
bilgilerinitel
onlardan
öğrendim” (Fen ve Tek. 5.Sınıf,
1
tekniklerinden doküman
ve nitel
analiz
yöntemlerinden
Erciyesanalizi
Üniversitesi,
E!itim veri
Bilimleri
Enstitüsü,
38039-Kayseriiçerik analizi
37,
MEB).
2
kullanılmı!tır. #lk Erciyes
olarak,Üniversitesi,
ders kitabındaki
içerikli
etkinlikler
tespit edilmi!tir. Daha
E!itim çevre
Fakültesi,
Türkçe
E!itimi, 38039-Kayseri
sonra, bu etkinliklerle ili!kili olan disiplinler (dersler) ve kazanımlar ve bu kazanımların o
disiplindeki
tüm kazanımlardaki metinlerde,
oranı belirlenmi!tir.
Bu çalı!mada,
6 disiplin ve
Hikâyelendirme
fende
hikâyelendirme
ve11doğada hikâyelendirme adlı
kazanımla ili!kili olan 7 çevre içerikli etkinlik tespit edilmi!tir. Bu etkinliklerle ili!kili olan
isimlerle ode
kullanılır.
Hikâyelendirme,
veriye
bitkilerin ya da
Özet
kazanımların
disiplindeki
tüm kazanımlar
içerisindeki oranı,hiçbir
genel olarak
% 2-4dayandırmadan
olarak
Bu
çalı"manın amacı,
ilkö!retim
kademe
6. sınıf Türkçe
yer alan
edici
bulunmu!tur.
Sonuçbaşkarakter
olarak; buikinci
çalı!ma,
ilkö"retim
4. sınıfders
fen kitabında
ve teknoloji
ders hikâye
kitabındaki
hayvanların
olarak
kullandığı
ve
onların
başından
geçen
olayları hikâye
metinleri
hikâyeetkinliklerin
haritalama yöntemine
metin elementleri
etmektir.
çevre içerikli
disiplinlergöre
arasıinceleyerek
yakla!ım yönünden
uygun düzeylerini
olmadı"ınıtespit
göstermi!tir.
Bu
amaç
do!rultusunda,
nitel
ara"tırma
yakla"ımı
çerçevesinde
doküman
incelemesine
formunda
ve Çevre
bilimsel
kavramların
fark
ettirilmeden sunulmasıdır. Hikâyelendirme
Anahtar
Sözcükler:
e!itimi, disiplinler
arası yakla"ım,
ilkö!retim
ba"vurulmu"tur. Çalı"ma materyalini, MEB tarafından hazırlanan 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı
olu"turmaktadır. Ders kitabından elde edilen hikâyeler, betimsel analizle incelenmi"tir. Ara"tırmada
Evaluation
of The
Environmental
ActivitiesÇo"kun
in Science
Technology
Textbook
elde
edilen verilerin
analiz
sürecinde, betimlemeler
(2005)and
tarafından
hazırlanan
“Hikâye
of Elementary
School Fourth
Terms of an
Approach
Elementleri
De!erlendirme
Ölçe!i” Grade
ne görein yapılmı"tır.
Bu Interdisciplinary
çalı"mada, “Hikâyelerin
hikâye
elementlerine göre puanlaması nasıldır?’’ ve “Hikâyelerdeki hikâye elementleri metin düzeyleri
Abstract sorularına cevap aranmı"tır. Çalı"ma sonucunda Türkçe ders kitabındaki metinlerin hikâye
nasıldır?”
elementlerine
yer verme
hususunda
farklı seviyelerde
oldu!u
olarak textbook
Türkçe ders
In this qualitative
study,
the environmental
activities
in görülmü"tür.
science and Genel
technology
of
kitaplarındaki
hikâye fourth
edici metinlerin
hikâye
elementlerini
kullanma
yönüyle
çok da yüksekapproach.
seviyede
elementary school
grade were
investigated
in terms
of an
interdisciplinary
olmadıkları
tespit edilmi"tir.
kitaplarındaki
edici metinlerin
elementleri
yönündena
The document
analysis, Ders
a qualitative
datahikâye
collection
method, hikâye
and content
analysis,
genel
olarakdata
çok yüksek
seviyede
olmadı!ı
göz önünde
kitaplarındaki
temaların
qualitative
analysis
method,
were used
in this bulundurularak;
study. First, theders
environmental
activities
in
belirlenmesi ve bu temaların alt ba"lı!ındaki konularla ilgili i"lenecek metinlerin bir komisyon
textbook were determined. Then, disciplines (lessons) and achievements that related with
tarafından olu"turulması, metinleri hikâye elementlerine yer verme açısından daha ileri bir seviyeye
these activities, and the ratios of these achievements in total achievements in that discipline
eri"tirece!i sonucuna ula"ılmı"tır.
were defined.
In this
seven activities being related with six disciplines
Anahtar
Kelimeler:
Dersstudy,
kitabı,environmental
hikâye, hikâye elementleri.
insanın olduğu her yerde hemen hemen her eğitimde kullanılmaktadır.
Hikâyelendirmenin yazılabilmesi için bazı temel kurallar vardır. Bunlar sırasıyla:
(1)Amaç; ilk olarak yazarın veya öğretmenin hikâyeyi yazma amacını belirlemesi gerekir.
Doğa ve yaşamı anlamamıza yardımcı olmaktır. Doğal yaşam açısından hikâyelendirme,
okuyucunun yeni oluşlar, kavramlar ve madde dünyasının yazarın bakış açısından
zihninde resimleri yaratmasına yardımcı olur.
(2) Olaylar; hikâyenin içinde akıp giden ve okuyucuyu sürükleyen olay veya birbirlerine
bağlı olaylar zinciri olmasıdır.
and eleven achievements were determined. The ratios of achievements which are associated
(3) Yapı; hikâyenin bir başlangıç, gelişme ve sonuç olarak birbirine bağlı oldu bir yapının
with these activities in total achievements of that discipline generally were found as 2-4 %. As
Abstract
bulunması
şarttır.
a
results;
study
showed
that thethe
environmental
activities
in elements
science by
and
technology
The
purposethis
of this
study
is to determine
level of examining
the text
examining
the
textbook
of elementary
school
be inappropriate
in termsstory
of interdisciplinary
middle
school
persuasive texts
in 6fourth
grademay
Turkish
history class textbook
of the mapping
(4)
Zaman;
ise
geçmiş
zaman
olmalıdır.
method.
For this purpose, a qualitative research approach within the framework of review of
approach.
documents
was
consulted. Study
material,interdisciplinary
prepared
by the Ministry
of elementary
Education
isschool
the bitki
class of 6veya insan) olması varoluş
Keywords:
Environmental
education,
approach,
(5) Karakterler;
hikâyede
bireylerin(hayvan
veya
grade Turkish Textbooks. Stories obtained from the textbook were examined via the descriptive
sebepleri
açısından
ve were
akıcılığı
temel unsurlardır.
analysis.
In the process
of analyzingolayların
the data obtainedanlaşılması
in this study, descriptions
performed sağlayan
in
accordance
with the "Story Elements Rating Scale" prepared by Ço!kun (2005). In this study, "How is
Giri#
Karakterler,
insan
ya
da
insana
ait
özelliklerle
yüklenmiş
maddelerden
oluşurlar. Örneğin
the ranking stories based on story elements?'' and "What is the level of the text elements of narrative
Canlıların içinde bulundu"u ve tüm hayatsal faaliyetlerini sürdürdü"ü ortam olan çevre, ilk
stories?"
questions
were
aimed
to
explore.
As
a
result
of
Turkish
elements
in
the
story-making
bir ileayının
işe ra"men
gitmesi
ve işte
çok yorulması,
eşini veçocuklarını
özlemesi gibi insanı
canlı
var olmasına
uzun yıllar
sorun olmadan
devam etmi!tir (Yücel
Morgil,
regarding the textbook texts were achieved at different levels. Persuasive texts in Turkish textbooks in
1998;
Ulusal
Çevre
Eylemof Planı,
Fakat
artan
nüfus,
sa"lıksız
kentle!me
ve
özellikler
hikâyedeki
kahramanların
özellikleridir.
general,
such as the
story aspect
the
story1997).
using the
elements,
have
been found
to be very
high level.
sanayile!me,
do"al
kaynaklar
soruninyaratmaya
vefound
bu sorunların
ana
Persuasive
textsazalan
in terms
of story,
the storyartık
elements
textbooks, inba!lamı!tır
general were
to be not very
(6)level.
Anlatıcı;
hikâyede
olayları
anlatan
kişidir
buna
bazıwere
kaynaklar dış ses olarak ta
faktörü
insandır
(Türkiye
Çevre
Durum
Raporu, 2007;
Çolako"lu,
2010).
sorunlarıyla
high
By taking
into this
account,
determination
of textbook
themes
and Çevre
these themes
studied
on the lower
header of the
issues by the creation
of a commission
of the texts, de
the texts
of the ya da alternatif olarak yer
tanımlar.
Anlatıcı
gerektiğinde
gerçek
bir karakter
olabilir
* Bu çalı!ma,
Eylülstory
2011 tarihinde
Kayseri’dein
Erciyes
Bilimleri
elements
in9-10the
is concluded
the Üniversitesi’nce
delivery ofdüzenlenen
a more“I. E"itim
advanced
level.
Ö"renci
Ara!tırmaları
Sempozyumu”
nda
sunulan
“#lkö"retim
4.
Sınıf
Fen
ve
Teknoloji
Ders
Kitabındaki
Çevre
alabilir.
Keywords: Course book, story, story elements.
#çerikli Etkinliklerin Disiplinler Arası Yakla!ım Yönünden #ncelenmesi” ba!lıklı bildirinin geni!letilmi! halidir.!
(7) Okuyucu; metni hikâyelendirme olarak yorumlamalı ya da tanımlamayan kişidir
!
(Avraamidou & Osbourne, 2009).
43
Öğrencilerimiz için hazırlanmış gerek MEB’in gerekse diğer yayın kuruluşlarının
kitaplarında hikayelendirme tekniği ile hazırlanmış yazılı metinler bulunmamaktadır.
Konun daha iyi anlaşılabilmesi için örnek tarafımızdan verilmiştir.
4. Sınıf Maddeyi Tanıyalım ünitesinde katıların, sıvıların ve gazların özellikleriyle ilgili
kazanımlar için aşağıdaki hikâyelendirme metni örnek verilebilir,
th
th
“Ülkenin birinde dört kardeş Ninja Kaplumbağa varmış. Bunlar kötülerle savaşan
kaplumbağalarmış. Bir gün Ninja Kaplumbağalardan Katı Kaplumbağa ışınlama aracı
yapmaya karar vermiş. Bunun için uzun bir süre çalışmış. O kadar sert görünümlüymüş ki
diğer kaplumbağa arkadaşları onun yanına yaklaşmaya cesaret edemezlermiş. Bu
ışınlanma aracını yapmaktaki amacı Dünya dışına gidip orda kendisi gibi Katı
Kaplumbağa olup olmadığına bakmakmış. Zekâsı sayesinde bu makineyi icat etmiş.
11 Journal
of European
Journal
of European
EducationEducation
Journal of European Education
Volume 2 Issue 1 2012
Volume 1 Issue 1 2011
Volume 2 Issue 1Güven
2012
ve Hamalosmano!lı!
Türkmen & Ünver
Çoban ve Tabak
!
!lkö"retim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabındaki Çevre !çerikli Etkinliklerin
Sıvı Kaplumbağa,
Katı Kaplumbağa’nın haberi olmadan ışınlama aracına girmiş vücudu
Disiplinler Arası Yakla#ım Yönünden !ncelenmesi*
bu
aracın
şeklini
hemen
almış veHikâyelerin
aracı 2kurcalamaya
başlamış. Yanlışlıkla bir tuşa basmış
!lkö"retim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki
Hikâye Haritalama
Esra
Güven1, Mustafa
Hamalosmano"lu
Yöntemine
Göre
!ncelenmesi
ve1 Sıvı Kaplumbağa uzaylı yaratıkların yaşadığı gezegene ışınlanmış.
2
Erciyes Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 38039, [email protected]
Erciyes Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 38039, [email protected]
Katı Kaplumbağa, Gaz Kaplumbağa
ve Plazma Kaplumbağa, Sıvı Kaplumbağa’yı
Öz
Abdullah Çoban1 ve Gürkan Tabak2
Bu nitel aramaya
çalı!mada, ilkö"retim
4.
sınıf
fen
ve
teknoloji
ders
kitabındaki
çevre içerikli Sonradan Katı Kaplumbağa
başlamışlar fakat hiçbir yerde
bulamamışlar.
etkinlikler disiplinler arası yakla!ım yönünden incelenmi!tir. Bu çalı!mada, nitel veri toplama
1 aracının
ışınlama
ortadan
fark etmiş.
tekniklerinden
doküman
ve nitel
veri
analiz
yöntemlerinden
içerik analizi
Erciyesanalizi
Üniversitesi,
E!itim kaybolduğunu
Bilimleri
Enstitüsü,
38039-Kayseri
kullanılmı!tır. #lk2Erciyes
olarak,Üniversitesi,
ders kitabındaki
içerikli
etkinlikler
tespit edilmi!tir. Daha
E!itim çevre
Fakültesi,
Türkçe
E!itimi, 38039-Kayseri
sonra, bu etkinliklerle ili!kili olan disiplinler (dersler) ve kazanımlar ve bu kazanımların o
Bu arada ışınlanmış olan Sıvı Kaplumbağa uzaylılarla karşılaşmış, ne yapacağını
disiplindeki tüm kazanımlardaki oranı belirlenmi!tir. Bu çalı!mada, 6 disiplin ve 11
kazanımlabilememiş.
ili!kili olan 7 çevreÇünkü
içerikli etkinlik
tespit edilmi!tir.
Bu etkinliklerle
ili!kili olan
uzaylılar
tek gözlü
kocaman
yaratıklarmış. Onlar da Sıvı
Özet
kazanımların o disiplindeki tüm kazanımlar içerisindeki oranı, genel olarak % 2-4 olarak
Kaplumbağa’dan
çok
korkmuşlar
çünkü
olmayan
bu şey, kendi türlerinden
Bu
çalı"manın
amacı,
kademe
6. sınıf Türkçe
ders
yerbir
alan
hikâye
edici
bulunmu!tur.
Sonuç ilkö!retim
olarak; buikinci
çalı!ma,
ilkö"retim
4. sınıf
fen kitabında
vebelirli
teknoloji
dersşekli
kitabındaki
metinleri
hikâyeetkinliklerin
haritalama yöntemine
göre
inceleyerek
metin elementleri
düzeylerini
tespit
etmektir.
çevre içerikli
disiplinler
arası
yakla!ım
yönünden
uygun
olmadı"ını
göstermi!tir.
kimseye benzemiyormuş.
Onunla
dövüşmüşler,
Sıvı Kaplumbağa yalnız olduğu için
Bu
amaçhiç
do!rultusunda,
çerçevesinde
doküman incelemesine
Anahtar
Sözcükler:
Çevre nitel
e!itimi,ara"tırma
disiplinleryakla"ımı
arası yakla"ım,
ilkö!retim
ba"vurulmu"tur.
Çalı"ma Uzaylılar
materyalini, MEB
6. Sınıf Türkçe Ders
Kitabı
yenilmiş.
onutarafından
kendihazırlanan
özel kuyularına
hapsetmişler.
Ona ne yapacaklarını
olu"turmaktadır. Ders kitabından elde edilen hikâyeler, betimsel analizle incelenmi"tir. Ara"tırmada
Evaluation
of
The
Environmental
Activities
in
Science
and
Technology
Textbook
elde edilendüşünmek
verilerin analiz
sürecinde,
betimlemeler
Ço"kun (2005)
tarafından
hazırlanan “Hikâye
için
bir toplantı
yapmaya
karar
vermişler.
of Elementary
School Fourth
Terms of an
Approach
Elementleri
De!erlendirme
Ölçe!i” Grade
ne görein yapılmı"tır.
Bu Interdisciplinary
çalı"mada, “Hikâyelerin
hikâye
elementlerine göre puanlaması nasıldır?’’ ve “Hikâyelerdeki hikâye elementleri metin düzeyleri
AbstractBu
nasıldır?”
sorularına
cevap
aranmı"tır.
Çalı"ma sonucunda
ders kitabındaki
hikâye
sırada
Katı
Kaplumbağa,
GazTürkçe
Kaplumbağa
vemetinlerin
Plazma
Kaplumbağa, birlik olup yeni bir
elementlerine
yer verme
hususunda
farklı seviyelerde
oldu!u
olarak textbook
Türkçe ders
In this qualitative
study,
the environmental
activities
in görülmü"tür.
science and Genel
technology
of
ışınlanma
etmişler.
Sıvı
Kaplumbağa’nın
peşinden,
gezegene ışınlanmışlar. Gaz
kitaplarındaki
hikâye fourth
ediciaracı
metinlerin
hikâye
elementlerini
kullanma
yönüyle
çok da yüksek
seviyede
elementary
school
grade icat
were
investigated
in
terms
of an
interdisciplinary
approach.
olmadıkları
tespit edilmi"tir.
kitaplarındaki
hikâye
edici metinlerin
elementleri
yönündena
The document
analysis, Ders
a uzaylıların
qualitative
datayaşadığı
collection
method, hikâye
and content
analysis,
Kaplumbağa
gezegendeki
havanın
her
yerine
yayılabildiği için, Sıvı
genel
olarakdata
çok yüksek
seviyede
olmadı!ı
göz önünde
kitaplarındaki
temaların
qualitative
analysis
method,
were used
in this bulundurularak;
study. First, theders
environmental
activities
in
belirlenmesi
ve
bu
temaların
alt
ba"lı!ındaki
konularla
ilgili
i"lenecek
metinlerin
bir
komisyon
Katı ve
textbook Kaplumbağa’nın
were determined. Then, nereye
disciplineshapsedildiğini
(lessons) and achievements
that Plazma
related withKaplumbağa’ya hemen haber
tarafından olu"turulması, metinleri hikâye elementlerine yer verme açısından daha ileri bir seviyeye
these activities,
and the ratios of these achievements in total achievements in that discipline
eri"tirece!ivermiş.
sonucuna ula"ılmı"tır.
Bu
arada
yaydığı
kokuyla,
Sıvı
Kaplumbağa’ya
bekçilik eden uzaylı muhafızları da
were defined.
In this
seven activities being related with six disciplines
Anahtar
Kelimeler:
Dersstudy,
kitabı,environmental
hikâye, hikâye elementleri.
and eleven
achievements
determined.
TheKaplumbağa
ratios of achievements
whichinmeye
are associated
etkisiz
hale were
getirmiş.
Katı
kuyuya
çalışmış
fakat yardım edememiş
with these activities in total achievements of that discipline generally were found as 2-4 %. As
Abstract
çünkü
kuyuya
atlarsa
çarpmanın
etkisiyle
hemen
kırılacağı
için işi Gaz Kaplumbağa’ya
a results;
study
showed
that thethe
environmental
activities
in elements
science
and
technology
The
purposethis
of this
study
is to determine
level of examining
the text
by
examining
the
th
textbook
of elementary
school
be da
inappropriate
in termsstory
of
middle
school
persuasiveGaz
texts
in 6fourth
grademay
Turkish
history
class textbook
ofistemiştir
the mapping fakat elektriği iletemediği için
bırakmış.
Kaplumbağa
yardım
etmeyi
çokinterdisciplinary
method.
For this purpose, a qualitative research approach within the framework of review of
approach.
documents
was
consulted. Kaplumbağa
Study
material,interdisciplinary
prepared
by the Ministry
of elementary
Education
isschool
the class iyi
of 6thbir elektik ve ısı iletkeni olduğu
işi
Plazma
bırakmış.
Plazma
Kaplumbağa,
Keywords:
Environmental
education,
approach,
grade Turkish Textbooks. Stories obtained from the textbook were examined via the descriptive
Sıvı ofKaplumbağa’nın
hapsedildiği
kuyunun
analysis. Iniçin,
the process
analyzing the data obtained
in this study, descriptions
werekapağını
performed in orada bulunan güç aletinden
accordance
with the "Story Elements Rating Scale" prepared by Ço!kun (2005). In this study, "How is
Giri#
elektrik
ileterek
açmayı
başarmış.
Sıvı
Kaplumbağa,
görünce çok sevinmiş.
the ranking stories based on story elements?'' and "What is the level of the text elements of arkadaşlarını
narrative
Canlıların içinde bulundu"u ve tüm hayatsal faaliyetlerini sürdürdü"ü ortam olan çevre, ilk
stories?" questions
were
aimed
to
explore.
As
a
result
of
Turkish
elements
in
the
story-making
yaratıklara
iş devam
birliği
içinde
ışınlanma
canlı ile Uzaylı
var olmasına
ra"men uzunyakalanmadan
yıllar sorun olmadan
etmi!tir
(Yücel
ve Morgil,aracının olduğu yere gelmişler
regarding the textbook texts were achieved at different levels. Persuasive texts in Turkish textbooks in
1998; Ulusal
Çevre
Eylem
Planı,
1997).
Fakat
artan
nüfus,
sa"lıksız
kentle!me
ve
general,
such
as
the
story
aspect
of
the
story
using
the
elements,
have
been
found
to
be
very
high level.
ve evlerine geri dönmüşler.”
sanayile!me,
do"al
kaynaklar
soruninyaratmaya
vefound
bu sorunların
ana
Persuasive
textsazalan
in terms
of story,
the storyartık
elements
textbooks, inba!lamı!tır
general were
to be not very
faktörü
insandır
(Türkiye
Çevre
Durum
Raporu, 2007;
Çolako"lu,
2010).
sorunlarıyla
high
level.
By taking
into this
account,
determination
of textbook
themes
and Çevre
these themes
were
studied on the lower header of the issues by the creation of a commission of the texts, the texts of the
*
Bu
çalı!ma,
9-10
Eylül
2011
tarihinde
Kayseri’de
Erciyes
Üniversitesi’nce
düzenlenen
“I.
E"itim
Bilimleri
elements in the story is concluded in the delivery of a more advanced level.
Ö"renci Ara!tırmaları
Sempozyumu”
ndaelements.
sunulan “#lkö"retim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabındaki Çevre
Keywords:
Course book,
story, story
#çerikli Etkinliklerin Disiplinler Arası Yakla!ım Yönünden #ncelenmesi” ba!lıklı bildirinin geni!letilmi! halidir.!
Hikâyede görüldüğü üzere maddenin halleri yani katıların, sıvıların ve gazların
özellikleri Ninja kaplumbağalar üzerinden veriliyor. Burada
önemli olan öğrencilerin
43
hikâyeyi okuduktan sonraki ders işleme sürecidir. Öğretmen hikâyede geçen gizli
bilimsel bilgileri direk öğrenciye vermek yerine öğrencilerini çeşitli öğretim tekniklerini
kullanarak (örneğin soru-cevap) dersin içine katarak bilgiye ulaşmasını sağlamalıdır.
Elbette ki öğrenciler bilimsel terminolojiyi söylemesi beklenemez lakin analoji
(benzetim) yapılarak katıların, sıvıların ve gazların özellikleri Ninja kaplumbağaların
özellikleri ile bağdaştırılarak öğrenmeleri sağlanabilinmektedir. Hikâyelendirme
yapılandırmacılığın bakış açısıyla bir öğretim tekniği olarak kullanılırsa öğrencilerin
öğrenmesine katkı sağlayabilir.
Son olarak Karışık metinde ise, hikâyelendirme şeklinde başlayıp bir anda
bilimsel bilginin direk verilmesi durumudur. Burada okuyucunun dikkatini çekmek,
onları konu hakkında özendirmek amacıyla, bilimi halkın düzeyine indiren bilim adamları
tarafından oldukça sık bir şekilde kullanılır.
Örneğin, Dawkins’in “kör saat ustası” isimli eserinin beşinci bölümü
gösterilebilir. Bu bölüm en çok hatırlanan “dışarıda DNA yağıyor” adlı alıntıyla
başlamaktadır. Dawkins, söğüt ağacının yumuşak ve tüylü tohumlarını kırlık alanda geniş
bir mesafede tarif etmiştir.(Avraamidou ve Osbourne,2009)
!
12 Journal
of European
Journal
of European
EducationEducation
Journal of European Education
Volume 2 Issue 1 2012
Volume 1 Issue 1 2011
Volume 2 Issue 1Güven
2012
ve Hamalosmano!lı!
Türkmen & Ünver
Çoban ve Tabak
!
!lkö"retim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabındaki Çevre !çerikli Etkinliklerin
Disiplinler Arası Yakla#ım Yönünden !ncelenmesi*
Sonuç
!lkö"retim 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki
Hikâyelerin
Hikâye Haritalama
2
Esra
Güven1, Mustafa
Yöntemine
GöreHamalosmano"lu
!ncelenmesi
1
Erciyes Üniversitesi, E!itim Fakültesi, 38039, [email protected]
Erciyes Üniversitesi,
E!itim Fakültesi,
38039, [email protected]
Bizim eğitim
sistemimizde
yıllarca
bilimsel metinlerin sergileyici ve tartışmacı öğrenme
teknikleriyle bilimsel Abdullah
bilgiler
ders kitaplarımızda veya ilgili kaynaklarda verilmiştir.
Öz
Çoban ve Gürkan Tabak
Bu
nitel çalı!mada, ilkö"retim
4. sınıf
fen ve teknoloji
ders kitabındaki
çevre içerikli
Eğitimimizdeki
öğrenci
merkezli
yaklaşımların
benimsenmesi
nedeniyle artık bilgiyi
etkinlikler disiplinler arası yakla!ım yönünden incelenmi!tir. Bu çalı!mada, nitel veri toplama
direk düz anlatım
vermek
verine
öğrencinin
ve sorgulayarak bilgiye
tekniklerinden
doküman
analizi
ve nitel
veri
analiz
yöntemlerinden
içerikaraştırarak
analizi
Erciyestekniğiyle
Üniversitesi,
E!itim
Bilimleri
Enstitüsü,
38039-Kayseri
kullanılmı!tır. #lk Erciyes
olarak,Üniversitesi,
ders kitabındaki
içerikli
etkinlikler
tespit edilmi!tir. Daha
E!itim çevre
Fakültesi,
Türkçe
E!itimi, 38039-Kayseri
ulaşabileceği
öğrenme
ortamları
hazırlamak
gerekmektedir.
Bunun
içinde öğrenci
sonra, bu etkinliklerle ili!kili olan disiplinler (dersler) ve kazanımlar ve bu kazanımların o
merkezlitümöğretim
yöntemler
bilginin
keşfedilme
basamaklarında
gizlenmiş olarak
disiplindeki
kazanımlardaki
oranı belirlenmi!tir.
Bu çalı!mada,
6 disiplin
ve 11
kazanımla ili!kili olan 7 çevre içerikli etkinlik tespit edilmi!tir. Bu etkinliklerle ili!kili olan
bulunan
bilimsel
bilgiyi
öğrencilere
gerek
soru-cevap,
gerekse
tartışma
teknikleriyle
Özet
kazanımların o disiplindeki tüm kazanımlar içerisindeki oranı, genel olarak % 2-4 olarak
Bu
çalı"manın
amacı,
ilkö!retim
ikinci
kademe
6.
sınıf
Türkçe
ders
kitabında
yer
alan
hikâye
edici
bulunmu!tur.
Sonuç
olarak;
bu
çalı!ma,
ilkö"retim
4.
sınıf
fen
ve
teknoloji
ders
kitabındaki
ulaşmasına yardımcı olacak hikâyelendirme tekniği faydalı olacaktır.
metinleri
hikâyeetkinliklerin
haritalama yöntemine
metin elementleri
etmektir.
çevre içerikli
disiplinlergöre
arasıinceleyerek
yakla!ım yönünden
uygun düzeylerini
olmadı"ınıtespit
göstermi!tir.
Özellikle
okul
öncesi
seviyesindeki
çocuklarımıza
bazı temel ahlak ve becerileri
Bu
amaç Sözcükler:
do!rultusunda,
çerçevesinde
doküman incelemesine
Anahtar
Çevre nitel
e!itimi,ara"tırma
disiplinleryakla"ımı
arası yakla"ım,
ilkö!retim
ba"vurulmu"tur. Çalı"ma materyalini, MEB tarafından hazırlanan 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı
kazandırma
adına
hikâye
ve/veya
masal
diye
adlandırılan
sergileyici ve tartışmacı
olu"turmaktadır. Ders kitabından elde edilen hikâyeler, betimsel analizle incelenmi"tir. Ara"tırmada
Evaluation
of
The
Environmental
Activities
in
Science
and
Technology
Textbook
elde
edilen verilerin
analiz sürecinde, betimlemeler
Ço"kunçocuklarımıza
(2005) tarafından hazırlanan
“Hikâye
öğrenme
teknikleriyle
kavramlar
kazandırılmaktadır.
Lakin bilimsel
of Elementary
School Fourth
Terms of an
Approach
Elementleri
De!erlendirme
Ölçe!i” Grade
ne görein yapılmı"tır.
Bu Interdisciplinary
çalı"mada, “Hikâyelerin
hikâye
bilginin
hikâyelendirme
tekniğiyle
verilmesi
okul
öncesi
kavram
öğretiminde
elementlerine göre puanlaması nasıldır?’’ ve “Hikâyelerdeki hikâye elementleri metin düzeyleri
Abstract sorularına cevap aranmı"tır. Çalı"ma sonucunda Türkçe ders kitabındaki metinlerin hikâye
nasıldır?”
kullanımıyla
farklılık
göstermektedir.
Bilimsel
bilginin
hikâyelendirme tekniğiyle
elementlerine
yer verme
hususunda
farklı seviyelerde
oldu!u
olarak textbook
Türkçe ders
In this qualitative
study,
the environmental
activities
in görülmü"tür.
science and Genel
technology
of
kitaplarındaki
hikâye fourth
edici
metinlerin
hikâye
elementlerini
kullanma
yönüyle
çok da yüksekapproach.
seviyede
kullanılması
ülkemizde
yenidir.
alanda
yapılacak
çalışmalar özellikle ilköğretim
elementary
school
grade were
investigated
inBu
terms
of an
interdisciplinary
olmadıkları
tespit edilmi"tir.
kitaplarındaki
edici metinlerin
elementleri
yönündena
The document
analysis, Ders
a qualitative
datahikâye
collection
method, hikâye
and content
analysis,
düzeyindeki
çocukların
eskiden
kalma
alışkanlıkları
olan
hikâye ve masal okuma ve
genel
olarakdata
çok yüksek
seviyede
olmadı!ı
göz önünde
kitaplarındaki
temaların
qualitative
analysis
method,
were used
in this bulundurularak;
study. First, theders
environmental
activities
in
belirlenmesi ve bu temaların alt ba"lı!ındaki konularla ilgili i"lenecek metinlerin bir komisyon
textbook
wereduygularına
determined. Then, disciplines
(lessons)
and achievements
that related
with
sevme
bilimsel
bilgiyi
katarak
öğrenmelerine
katkı yapacağı
tarafından olu"turulması, metinleri hikâye elementlerine yer verme açısından daha ileri bir seviyeye
these activities,
andula"ılmı"tır.
the ratios of these achievements in total achievements in that discipline
eri"tirece!i
sonucuna
düşünülmektedir.
Bu alandasevenbuactivities
bilimsel
bilgilerin hikâyelendirme yoluyla öğrenci
were defined.
In this
being related with six disciplines
Anahtar
Kelimeler:
Dersstudy,
kitabı,environmental
hikâye, hikâye elementleri.
and
eleven achievements
were determined.
ratios of achievements
which are associated
öğrenimlerine
katkısı
üzerineThe
araştırmalar
yapılmasına
ihtiyaç vardır.
2
1
2
1
2
with these activities in total achievements of that discipline generally were found as 2-4 %. As
Abstract
a results;
study
showed
that thethe
environmental
activities
in elements
science by
and
technology
The
purposethis
of this
study
is to determine
level of examining
the text
examining
the
th
textbook
of elementary
school
be inappropriate
in termsstory
of interdisciplinary
middle
school
persuasive texts
in 6fourth
grademay
Turkish
history class textbook
of the mapping
method.
For this purpose, a qualitative research approach within the framework of review of
approach.
documents
consulted. Study
material,interdisciplinary
prepared by the Ministry
of elementary
Education isschool
the class of 6th
Keywords:was
Environmental
education,
approach,
grade Turkish Textbooks. Stories obtained from the textbook were examined via the descriptive
analysis. In the process of analyzing the data obtained in this study, descriptions were performed in
accordance
with the "Story Elements Rating Scale" prepared by Ço!kun (2005). In this study, "How is
Giri#
the ranking stories based on story elements?'' and "What is the level of the text elements of narrative
Canlıların içinde bulundu"u ve tüm hayatsal faaliyetlerini sürdürdü"ü ortam olan çevre, ilk
stories?" questions were aimed to explore. As a result of Turkish elements in the story-making
canlı ile var olmasına ra"men uzun yıllar sorun olmadan devam etmi!tir (Yücel ve Morgil,
regarding the textbook texts were achieved at different levels. Persuasive texts in Turkish textbooks in
1998; Ulusal
Çevre
Eylemof Planı,
Fakat
artanhave
nüfus,
sa"lıksız
kentle!me
ve
general,
such as the
story aspect
the story1997).
using the
elements,
been found
to be very
high level.
sanayile!me,
do"al
kaynaklar
soruninyaratmaya
vefound
bu sorunların
ana
Persuasive
textsazalan
in terms
of story,
the storyartık
elements
textbooks, inba!lamı!tır
general were
to be not very
faktörü
insandır
(Türkiye
Çevre
Durum
Raporu, 2007;
Çolako"lu,
2010).
sorunlarıyla
high
level.
By taking
into this
account,
determination
of textbook
themes
and Çevre
these themes
were
studied on the lower header of the issues by the creation of a commission of the texts, the texts of the
*
Bu
çalı!ma,
9-10
Eylül
2011
tarihinde
Kayseri’de
Erciyes
Üniversitesi’nce
düzenlenen
“I.
E"itim
Bilimleri
elements in the story is concluded in the delivery of a more advanced level.
Ö"renci Ara!tırmaları
Sempozyumu”
ndaelements.
sunulan “#lkö"retim 4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabındaki Çevre
Keywords:
Course book,
story, story
#çerikli Etkinliklerin Disiplinler Arası Yakla!ım Yönünden #ncelenmesi” ba!lıklı bildirinin geni!letilmi! halidir.!
Kaynakça
Agalday, M.,Akçam, H.K.,İpek İ.,Kablan, F.(2011) ,4.Sınıf Fen ve Teknoloji Kitabı,
MEB, Sistem Ofset.
Avraamidou, L. & Osborne, J.(2009). The Role of Narrative in Communicating Science.
International Journal of Science Education, 31(12), 1683-1707.
Bağcı,N., Bahadır,Ö., Emik, C., Evecen, M., Güneş Koç S.R. (2011), 5.Sınıf Fen ve
Teknoloji Ders ve Öğrenci Çalışma Kitabı, İhlas Gazetecilik A.Ş.,İstanbul
!
43
Geban, Ö., Ertepınar, H., Yılmaz, E., Atlan, A. and Şahpaz, F. (1994). Bilgisayar destekli
eğitimin öğrencilerin fen bilgisi başarılarına ve fen bilgisine ilgilerine etkisi. I. Ulusal
Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu, (s.1-2), Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim
Fakültesi, İzmir.
Liston, D. D. (1994). Story-Telling and Narrative: A Neurophilosophical Perspective
http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal adresinden 16 Nisan 2011 tarihinde alınmıştır.
Mertova, P. & Webster, L. (2007). Using Narrative Inquiry as a Research Method. New
York, Routledge.
Şentürk, C. (2010). Yapılandırmacı Yaklaşım ve 5E Öğrenme Döngüsü Modeli. Eğitim
Bir Sen, 6 (17), 58-62.
13