DALMA TEKNİĞİNDE KULLANILAN TERMİNOLOJİ ABC dalış

DALMA TEKNİĞİNDE KULLANILAN TERMİNOLOJİ
ABC dalış:
Acil çıkış:
Ağırlık:
Ağırlık kemeri:
Ahtapot:
Aletsiz dalış:
Algoritma:
Altimetre:
Akciğer sıkışması:
Akıntı:
Arama halatı:
Arkadaş halatı:
Arkadaş sistemi:
Atmosferik basınç:
Azot narkozu:
Balıkadam:
Balıkadam giysisi:
Maske, palet ve şnorkelle nefes tutarak yapılan dalış,
serbest dalış
Aletli ve serbest dalışta acil bir durumda mümkünse
ağırlığı bırakarak yüzeye çıkmak
Sudaki yüzerliği kontrol etmek ve genellikle nötr yüzerliği
sağlamak için kullanılan kurşundan yapılmış farklı şekil
ve ağırlığa sahip, kemere takılan dalış aracı
Kurşun ağırlıkların takıldığı tokalı kemer
Yedek 2. kademeye verilen isim
Serbest dalış, nefes tutarak dalma
Algoritma;
bir
işlemin
nasıl
yapılacağının
tanımlanmasıdır. Azotun alınması ve vücuttan atılmasını
derinlik değişimi ve zamana göre hesaplamak için dalış
bilgisayarlarındaki denklemler grubu. Dalış bilgisayarları
farklı algoritmalara sahiptir.
Basınç farkı yerine yükseklik cinsinden basınç değişimini
göstermek üzere düzenlenmiş, üzeri eşit aralıklarla
bölünmüş bir barometredir. Deniz seviyesinden itibaren
yükseklikleri “metre” veya “feet” olarak belirtir.
Nefesli dalışlarda 30 m’nin altına inildiğinde basınç
etkisiyle akciğerlerin kalıcı hava hacminden daha çok
küçülmesi
Rüzgar, tuzluluk, yoğunluk, gel-git ve dalgaların neden
olduğu su hareketleri
Sualtında kayıp bir nesneyi ararken kullanılan halat
1-2 m uzunluğunda balıkadamlar arası iletişimi kurmak
için kullanılan emniyet halatı
Aletli dalışlarda en az 2 kişi dalmak gerekliliğini ifade
eden sistem
Havanın ağırlığının nesnelere yaptığı basınç (deniz
seviyesinde 1 kg/cm2 ,rakım artıkça hava basıncı azalır)
4 atmosfer basınçtan sonra azot gazının kısmi basıncının
artmasından kaynaklanan ve balıkadam üzerinde olumsuz
etkiye neden olan durum
Kendinden ikmalli solunum cihazını kullanan dalıcıdır
(SCUBA)
Su ortamında üşümeyi engelleyen veya geciktiren giysi
Balıkadam yeleği:
Bar:
Barometre:
Barometrik basınç:
Barotravma:
Basınç odası:
Basınç nakil odası:
Batisfer:
Batiskaf:
Benthos:
Birinci kademe:
Boğulma
Boyle yasası
Çalışma basıncı:
Charles yasası:
CMAS:
Çerçeve (Quadrate):
Çıkış hızı:
Yüzeyde beklerken, dalışta seviye ayarı yapmaya yarayan,
dalış tüpünün bağlandığı yüzerlik ceketidir (BCD)
Basınç birimidir. 1 bar = 0,9869 Atmosfere eşittir.
Rakım nedeniyle değişen atmosfer basıncını ölçmeye
yarayan cihaz
Atmosferik basınç
Sualtında basıncın doğrudan etkisiyle vücudumuzda
meydana gelen travmalar
Dekompresyon hastalığının tedavisinde kullanılan ortam
basıncının değiştirebildiği tedavi ve kontrol odası
Hastayı basınç odasına götürmek için kullanılan, basıncı
ayarlanabilen, saf oksijen tedavisi yapılabilen geçici
basınç odası
Yuvarlak, ana gemiden suya indirilen, halatlarla ana
gemiye bağlı ve kendi gücüyle alçalıp, yükselemeyen
motorsuz dalış aracı
Düz şekilli, kendi yüzerliğini sağlayan sistemi olan, kendi
gücüyle alçalıp yükselebilen, yatay hareket yapmayan,
motorsuz araçlar
Deniz dibinde yaşayan bitkisel ve hayvansal
organizmaların hepsi
Regülatörün yüksek basıncı ortam basıncının 8-10 bar
civarına indiren kısmı
Ortamda nefes alınacak hava bulunmadığı için
karbondioksit-oksijen alış-verişinin durması ile oluşan
ölüm
Sabit bir sıcaklıkta bir gaz modelinin hacmiyle basıncı
arasındaki veren bağıntı
Dalış tüplerinin üzerinde belirtilen, doldurma sırasında
aşılmaması gereken ve manometrede okunan basınç değeri
Basınç sabit kaldığında, bir gazın sıcaklığıyla hacminin
doğru orantılı olduğunu açıklayan bağıntı
Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques,
Dünya Sualtı Aktiviteleri Konfederasyonu Dünya
genelinde 14 000 dalış kulübü, 82 ulusal federasyon ve 4,5
milyon balıkadamı kapsayan bir organizasyondur
Kare şeklinde, alanı bilinen, hayvan ve bitki örneklemesi
yaparken kullanılan demir veya plastik araç
Aletli dalışlarda uyulması gereken yüzeye çıkış hızı (1518 m/dak)
Çimlenme:
Çorap:
Dalga:
Dalgıç:
Dalış bayrağı:
Dalış bilgisayarı:
Dalış brövesi:
Dalış çıkış hızı:
Dalış iniş hızı:
Dalış kayıt defteri:
Dalış lideri:
Dalış pasaportu:
Dalış planlaması:
Dalış şamandırası:
Dalış teknesi:
Dekompresyon:
Deko duraklaması:
Deko durakları:
Dipte havası biten balıkadamın arkadaşının 2. kademesi ile
yaptığı ortak soluma
Palet takmak için kullanılan, Neoprene, ayağa giyilen dalış
malzemesi
Rüzgar, yoğunluk, yerçekimi gibi nedenlerle oluşan deniz
yüzeyinde oluşan su hareketi
Yüzeyden ikmalli solunum cihazlarını kullanan dalıcıdır
Aletli dalış yapan kişilerin dalış bölgesinde kullanması
gereken standart işaret
Dalış planlaması yapan, dalış hızı, derinlik, dip zamanı
gibi kaydeden cihaz
Geçerli bir dalış kurumundan kurs alan adayın hak ettiği
dalıcı belgesi
Aletli dalışlarda uyulması gereken yüzeye çıkış (15-18
m/dak)
Aletli dalışlarda uyulması gereken dibe iniş (15-18 m/dak)
Yapılan dalışla ilgili tüm bilgilerin yer aldığı ve düzenli
olarak tutulan defter
Farklı dalış sistemlerine göre belirlenen, deneyimli,
liderlik yapabilecek dalış tecrübe ve bilgisine sahip
balıkadam
Balıkadamın derecelerini içeren bilgilerin olduğu
uluslararası kimlik defteri
Dalışın amacı, yeri, derinlik,dip zamanı vb’nin belirlendiği
dalış planı
Aletli dalış yapılan bölgede dalış bayrağının ve diğer
araçların takıldığı yüzdürücü
Dalış yapmaya uygun, her türlü ilkyardım ve dalış
donanımının bulunduğu gemi
Dekompresyon sualtı hekimliği literatüründe “basınç
azalması” olarak kullanılır. Türkçe’de dekompresyon ya
da dekompresyon yapmak; dalıcının dip zamanını ve dalış
derinliğinin göz önünde tutularak yüzeye gelirken yapmış
olduğu beklemelerdir
Dokularda biriken azotu solunum yoluyla atmak amacıyla
yüzeye çıkarken belirli derinliklerde ve belli sürelerde
yapılan duraklama
Dekompresyon duraklaması yapmak için dalış tablolarında
verilen derinlik noktaları
Dekompresyon tablosu:
Deniz:
Derinlik saati:
Dip zamanı:
Echo-sounder:
Eldiven:
Formol (Formaldehit):
Gece dalışı:
Gel-git:
Gösterge basıncı:
Günbatısı:
Gündoğusu:
Hava:
Hava (gaz) embolisi:
Hava kompresörü:
Hiperventilasyon:
Hipoksia:
Hipotermi:
Islak giysi:
İğneli vatoz:
Dalıcının dip zamanı ve dalış derinliğini göz önünde
tutarak yüzeye gelirken yapmış olduğu beklemeleri ve
emniyetli dip zamanını gösteren dalış tabloları
Yerkürenin çukur bölümlerini dolduran birbirleriyle
bağlantısı olan su kütleleri
İnilen derinliği gösteren basınç sensörlü cihazlar
Suya girip alçalmaya başlanılan andan, dalış bitimiyle
yükselmeğe başlanılan ana kadar geçen zamandır.
Ses dalgalarıyla sudaki nesnelerin boyut, şekil ve
bulundukları derinlikleri tespit etmeye yarayan akustik
cihaz
Neoprene, Naylon, sentetik deri ve Lcyra gibi
malzemelerden imal edilen, ellerin ısı kaybını ve fiziksel
yaralanmasını önleyen araçlar
Hayvan ve bitki örneklerinin bozulmadan saklanabilmesi
için seyreltilmiş olarak kullanılan keskin kokulu kimyasal
Güneş ışığı olmadan fener ışığıyla yapılan özel dalış
Güneş ve Ay’ın Dünya üzerindeki çekim etkisi nedeniyle
oluşan su hareketleri (deniz seviyesinin alçalması ve
yükselmesi)
Su yüzeyinden itibaren dalış yapılan derinliğe kadar olan
basınç
Batıdan doğuya doğru esen rüzgar
Doğudan batıya doğru esen rüzgar
% 21 oksijen, % 78 azot ve % 1 diğer gazlar içeren ve
sportif dalışlarda basınçlı olarak kullanılan gaz
Dalıcının akciğerlerindeki havanın yüzeye çıkış sırasında
dışarıya verilmemesi ve hızlı çıkış durumlarında oluşan
akciğerlerdeki yüksek basınçlı havanın alveollerde aşırı
genişlemesi ve patlaması
Dalış tüplerine yüksek basınçlı hava doldurmaya yarayan
düşük debili hava makineleri
Arka arkaya aşırı soluk alarak akciğerleri havayla
doldurmak
Oksijen yetersizliği
Vücut ısısının 36,5 ºC’den aşağı düşmesi durumu
Vücudu iyi saran, vücut ile giysi arasında kalan az
miktardaki, vücut tarafından ısınan suyun dolaştığı dalış
giysisi
Myliobatoidei alttakımında yer alan, bulundukları ortama
uyabilen, sırtı koyu, esmer, koyu gri, esmer yeşil ve
kırmızı gri olup bazıları koyu lekeli veya dalgalı bir renk
içeren, karın tarafları genellikle beyaz, dar eşkenar
dörtgene benzer vücuda sahip, baş uçta sivri ve gözler
üstte, sırt yüzgeçleri olmayan, kuyruklarının üzerinde
testere dişli, zehirli iğnesi olan kıkırdaklı balık
İkinci kademe:
Regülatörün havanın solunduğu ağızlık kısmı
İrtifa dalışı:
Deniz seviyesinden yüksek rakımlarda göllere yapılan özel
dalış
İskandil:
Derinlik ölçmeye yarayan basit alet
İskorpit:
Scorpaenidae familyasından sırt yüzgeci ve solungaç
kapaklarının üzerinde zehirli dikenler bulunan kemikli
balık
J-valf:
J şekilli, günümüzde pek fazla yaygın olmayan tüp valfları
(vana)
Kapalı devre sol. cihazı:
Soluma gazını temizleyip tekrar kullanarak dip zamanını
uzatan kapalı devre solunum sistemi
Karayel:
Kuzey batı yönünden esen rüzgar
Karbondioksit:
Metabolizma faaliyetlerinin sonucu ortaya çıkan akciğerler
yoluyla dışarıya verilen havadaki kokusuz, tatsız gaz
Karbonmonoksit:
Hidrokarbon içerikli yakıtların tam yanmamasıyla
meydana çıkan çok zehirli, kokusuz, tatsız gaz
Karbondioksit zehirlen.: Kandaki karbondioksit miktarının sığ su bayılmasına
neden olabilecek kadar aşırı artması sonucu meydana
gelen baş ağrısından nefesin kesilmesine kadar uzanan
belirtiler gösteren hastalık
Karbonmonoksit zehirlen.: CO gazının neden olduğu, baş ağrısından, bilinç kaybına
ve hatta ölüme kadar uzanan belirtiler gösteren hastalık
Keşişleme:
Güney doğu yönünden esen rüzgar
Kılavuz halat:
Dalış sırasında yüzeyden dibe doğru inmeyi kolaylaştıran,
dalışa kılavuzluk eden halat
Kısmi basınç:
Birbirleriyle tepkimeye girmeyen gazların karışımındaki
bir bileşenin basıncı, aynı koşullar altında bu gazın aynı
hacimde tek başına bulunduğu basınca eşit olup, bu
basınca bileşenin kısmi basıncı denir
Kompartıman:
Azot alınması ve atılması için rasgele seçilmiş bir yarı
ömürle vücudun teorik olarak bölünmesi. Dalış tablolarını
tasarlarken, vücut hesaplamalar yapmak amacıyla 5, 6, 7
gibi veya daha çok sınırlı bir kompartıman sayısına
bölünmektedir
Konsol:
Kulak sıkışması:
Kuru giysi:
K-valf:
Lagün :
Lipsoz:
Lodos:
M değeri:
Manometre:
Maske:
Maske sıkışması:
Mutlak basınç:
NAUI:
Negatif yüzerlik:
Neoprene:
Nötr yüzerlik:
Oksijen tüpü:
Birinci kademeye yüksek basınç hortumuyla bağlanan,
manometre, derinlik göstergesi, sıcaklık, pusula, dalış
bilgisayarı gibi cihazları barındıran gövde
Vücut üzerindeki dış ortam basıncı artıkça, solunum
yolları ve akciğerler içindeki havanın basıncı artar ve
inişte suyun artan basıncı dış kulak yolu ile kulak zarına
etki etmesi ve zarın çökmesi
Suyun giysiye girmediği ve genellikle deri ile giysi
arasında hava tabakası olan soğuk su dalış giysisi
K şekilli, günümüzde yaygın olarak kullanılan tüp valfı
(vana)
Deniz sahillerinde kıyı kordonuyla denizden ayrılmış tuzlu
veya acı suya sahip göl
Scorpaenidae familyasında yer alan zehirli bir balık,
iskorpit (Scorpaena porcus)
Güney batı yönünden esen rüzgar
Teorik bir doku kompartımanın belli bir ortam basıncında
dalıcıda dekompresyon hastalığı görülmesine sebep
olmadan vücut tarafından kaldırılabilen maksimum inert
gaz basıncını ifade eder.
Bir gaz örneğinin basıncını ölçmek için kullanılan bir
aygıt olup barometre örnek alınarak yapılmıştır
Sualtında daha iyi görebilmek için yapılan, serbest ve
aletli dalış için geniş görüş alanına ve küçük iç hacme
sahip araç
Maske içine hava vermeden çabuk dalış yapılması veya
yüz maskesi kullanıldığında inişte havanın kesilmesiyle
oluşan, yüzde çekilme hissi, ağrı, sıkışma, nefes alamama,
yüz şişmesi, göz, burun ve akciğerlerden kan gelmesi olayı
Dalış yapıldığı derinlikteki ortam basıncı ile, deniz
seviyesindeki atmosferik basıncın toplamıdır
National Association of Underwater Instructors (Ulusal
Sualtı Eğitmenleri Kurumu)
Sudaki bir cismin suyun kaldırma kuvvetini yenip
tamamen suya batması hali
Dalış giysilerinin yapımında kullanılan sentetik kauçuk
Sudaki bir cismin suyun kaldırma kuvvetine denk bir
kuvvet ile suda asılı kalması.
Saf oksijen içeren, basınçlı tüp
Oksijen zehirlenmesi:
O-ring:
PADI:
Palet:
Patik:
Plankton:
Poyraz:
Pozitif yüzerlik:
Pusula:
Regülatör:
Resif:
Rezervli tüp:
Seki disk:
Sıfır deko limiti:
Şnorkel:
Sualtı bıçağı:
Sualtı feneri:
Sualtı fotoğraf makinesi:
Sualtı kaldırma balonu:
Sualtı video kamerası:
Solunum havasındaki oksijenin kısmi basıncının kritik
seviyeyi aşması sonucu merkezi sinir sisteminin
etkilenmesi
Sızdırmazlık sağlayan lastik conta
Professional
Association
of
Diving
Instructors
(Profesyonel Dalış Eğitmenleri Kurumu)
Su içinde rahat hareketi sağlayabilmek için ayağa takılan
plastik malzemelerden yapılmış araç
Neoprene malzemeden yapılmış, atkılı paletleri giymek
için kullanılan ayağa giyilen giysi parçası
Pelajikte pasif olarak yer değiştiren sucul organizmalar
Kuzey doğu yönünden esen rüzgar
Sudaki bir cismin suyun kaldırma kuvvetini yenememesi
ile su yüzeyinde kalması hali
Kadranı 0º (kuzey), 90º (doğu), 180º (güney) ve 270º
(batı) olarak bölünmüş 4 ana yönü gösteren alet
Tüp içindeki yüksek basıncı çevre koşullarına uygun
şekilde veren alet
Deniz dibindeki doğal yükselti ve kayalıklar
Bazı tüpler hava rezervli (yedekli) olarak yapılırlar. Hava
tüplerinde hava bittiğinde veya bitmek üzereyken yedek
hava su üzerine çıkış olanağı sağlar
Sudaki askı yükün neden olduğu turbiditenin, yatay ve
dikey görünebilirlik mesafesini ölçmeye yarayan,
genellikle beyaz renkte, sac disk
Herhangi bir derinlikte dekompresyon yapmadan
kalınabilecek maksimum toplam dip zamanıdır.
Başın sudan çıkarılmasına gerek kalmadan nefes
alınmasını sağlayan özel şekilde kıvrılmış boru
Sualtında kesme, kazma, kazıma, örnek alma, kaldırma,
ses çıkarma ve ölçme eylemlerinde kullanılan gereç
Sualtında görüş az olduğunda veya karanlıkta ihtiyaç
duyulan, bataryası olan ve ışık veren araç
Sualtında fotoğraf çekmeye yarayan, kendinden
muhafazalı veya su üstü fotoğraf makinesinin basınca
dayanıklı muhafaza ile kullanılan şekli
Sualtındaki cisimleri içine hava basılarak kaldırmaya
yarayan farklı ağırlık kapasitelerine sahip balon
Basınca dayanıklı bir muhafaza ile sualtında kullanılabilen
görüntü ve ses kayıt cihazı
Sualtı zaman saati:
Basınca dayanıklı, dip zamanı, derinlik gibi nicelikleri
ölçen saat
Suni solunum:
Vücut solunum sisteminin bozulması veya bu sisteme ait
herhangi bir organın, herhangi bir nedenle normal
çalışmaması sonucu ortaya boğulma olayını engellemek ve
yaşam fonksiyonlarını normale çevirmek için farklı
yöntemlere göre yapılabilen hayata döndürme işlemi
Tekrar (ardışık) dalış:
Bir dalışta birkaç dakikadan, en çok 12 saat olan zaman
aralığında yapılan ikinci bir dalış
Termometre:
Ortam sıcaklığını ölçmeye yarayan cihaz
Test basıncı:
Basınçlı sistemlerde çalışma basıncının üzerinde ve
patlama basıncından düşük deney basınç değeri
Trakonya:
Trachinidae familyasından, kumda gömülü olarak
bulunan, sırtı sarı-gri, kırmızımsı gri veya koyu sarı ve
mavimsi olup, yan ve karın tarafa doğru açık sarı ve
gümüşi renkte, operculum üzerinde dikenleri ile birincil
dorsal yüzgeçlerin ilk radiuslarında kuvvetli zehir içeren
bezlere sahip kemikli balık
Turbidite (bulanıklık):
Suda asılı halde bulunan çamur, kolloidal maddeler ve
diğer küçük parçacıklardan kaynaklanan bulanıklık
Tüp:
Yüksek basınca uygun, dikişsiz olarak üretilen çelik veya
alüminyum malzemeden yapılmış gaz depolama kabı
Tüp altlığı:
Tüpün yer ile temasını keserek, darbeye ve korozyona
karşı tüpü korumak için, tüp tabanına takılan genelde
kauçuk malzemeden yapılmış araç
Tüp hacmi:
Tüpte gaz doldurulan yerin hacmi veya tüp iç hacmi
Tüp sırtlığı:
Tüpü sualtında sırtta taşımak için kullanılan, ayarlı
kayışlara ve bel kemerine sahip tüp taşıma sistemi
Tüp vanası:
Tüpün hava ağzına vidalanarak takılan, gazın tüpe
doldurulmasına veya boşaltılmasına yarayan tüp elemanı
Vurgun:
Dekompresyon hastalığı; basınç artışıyla azotun dokularda
erimesi ve basınç azalmaya başladıktan sonra gaz haline
geçen azot kabarcıklarının hayati organlara ulaşan kan
dolaşımını engellemesi
Yapay resif:
İnsanlar tarafından ortamdaki canlı yoğunluğunu ve
çeşitliliğini artırmak için beton, plastik, çelik, kaya gibi
malzemeler kullanılarak yapılan ve deniz dibine
yerleştirilen bentik yapılardır.
Y. kapalı devre sol. cihazı: Önceden hazırlanmış karışım gazların kapalı bir döngüde
solunulduğu, karbondioksitin emildiği ve kabarcıkların su
Yarı kuru giysi:
Yazı bloğu:
Yüzey zamanı:
ortamına verildiği kapalı devre ile açık devre SCUBA
arasında geçiş yapan sistem
Vücuda su girişi, ıslak giysilerdekinden daha azdır, ayak
ve el bilekleri sıkı bir şekilde çıplak Neoprene ile
sarılmıştır.
Sualtında haberleşmeyi ve yazarak kayıt yapmayı sağlayan
plastik yazı yazma tahtası
İki dalış arasında, yüzeyde bekleme yaparken geçen süre
Hazırlayan: Doç.Dr. F. Ozan Düzbastılar