film xxyy

Transkript

film xxyy

>>> SAYI 38
TEMEL B‹LG‹LER
ONLINE BANKACILIK
INTERNET ÜZER‹NDE BANKACILIK ‹fiLEMLER‹.
WINDOWS
DOSYA YÖNET‹C‹LER‹
B‹LG‹SAYARINIZI DÜZENL‹ KULLANMANIN YOLU.
PROJELER
DAHA RENKL‹ YAZI BAfiLIKLARI
DAHA E⁄LENC‹L‹ WORD BELGELER‹ HAZIRLAMAK.
39. SAYIDA NELER VAR?
TEMEL B‹LG‹LER
ELEKTRON‹K SEKRETER.
INTERNET
INTERNET ÜZER‹NDE
E⁄LENCE VE OYUNLAR
INTERNET’TE NEfiEL‹ S‹TELER.
WEB SAYFASI TASARIMI (ÖZET 3)
Ö⁄REND‹KLER‹M‹Z‹N GÖZDEN GEÇ‹R‹LMES‹.
INTERNET ÜZER‹NDE ARAMA
INTERNET’TE ARADI⁄INIZ B‹LG‹LER‹ KOLAYCA BULMAK.
MULTIMEDIA VE E⁄LENCE
OCR NED‹R?
OCR TEKNOLOJ‹S‹N‹N TANITIMI.
WINDOWS
MAKROLAR.
WINDOWS MEDIA PLAYER 7.
PROJELER
MAKRO OLUfiTURMAK.
INTERNET
INTERNET ÜZER‹NDE ‹fi ARAMAK
BROWSER PROGRAMINIZI
RENKLEND‹R‹N.
MULTIMEDIA KLAVYELER.
PÜF NOKTASI
ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (XIII)
7 A¤ustos’ta Bayilerde
Kaç›rmay›n!
PÜF NOKTASI
ÇEfi‹TL‹ WINDOWS 98 ‹PUÇLARI (12)
WINDOWS 98 ‹Ç‹N ÖNEML‹ ‹PUÇLARI.
Bilgisayar›n›zla ilgili her türlü sorun için
“Herkes ‹çin Bilgisayar” Destek Telefonu
0 800 211 61 17
Saatleri: 9.30 - 11.00, 13.00 - 14.30
Abone Servisi
0 800 211 61 18
Herhangi bir say›y› kaç›rd›¤›n›zda, bunu abone bölümümüzden temin
etmeniz ve “Herkes ‹çin Bilgisayar”› eksiksiz olarak biriktirmeniz mümkün.
En temelden bafllayan bilgi düzeyi ileri düzeylere kadar yükselecek.
Böylece “Herkes ‹çin Bilgisayar” her düzeyden kullan›c› için
“eksiksiz” bir baflvuru kayna¤› olacak.
Genel Yay›n Yönetmeni: Gökhun Sungurtekin (Sorumlu), Yaz› ‹flleri
Müdürü: Mahmut Karsl›o¤lu, Editör: M. Berker Güngör, Grafik Tasar›m:
Murat Çelik, Vogel Sat›fl Müdürü: Gönül Morgül, Müflteri Temsilcisi: Yeliz
Koyun, Pazarlama Müdürü: Güler Okumufl, Abone Sorumlusu: Nur Geçili,
Da¤›t›m: Cem Cenker, Üretim: Turgay Tekatan, Vogel Yay›nc›l›k Ltd. fiti.
Genel Müdürü: Hermann W. Paul, Genel Müdür Yard›mc›s›: Beste
Özerdem, Vogel Yay›nc›l›k Ltd. fiti. Ad›na Sahibi: Gökhun Sungurtekin,
Renk Ayr›m›-Film Ç›k›fl ve Bask›: As›r Matbaac›l›k Ltd. fiti., Da¤›t›m
B‹RYAY A.fi.
Vogel Yay›nc›l›k
Piyalepafla Bul. Zincirlikuyu Cad. Ün ‹fl Merkezi No: 231/3
80380 Kas›mpafla-‹STANBUL
Tel: (212) 297 17 24 Faks: (212) 297 17 33
>>>
ONLINE BANKACILIK
TEMEL B‹LG‹LER
ONLINE BANKACILIK
Fatura ödemek için banka kuyruklar›nda beklemekten s›k›ld›n›z m›?
Yak›n zamana dek bankac›l›k ifllemlerinizi yapabilmenin tek yolu bir banka flubesine gitmekti.
Ancak bu söylendi¤i kadar kolay bir ifl de¤ildir.
Faturalar›n›z› yat›rmak ya da basit bir havale
yapmak için saatlerce kuyrukta beklemeniz gerekebilir. Özellikle kalabal›k yerleflim bölgelerinde
bulunan banka flubelerindeki yo¤unlu¤un günün
hiçbir saatinde azalmad›¤›n› hesaba katarsan›z,
s›k s›k bankaya ifli düflen bir insan›n flubelerde
kuyruk bekleyerek ne denli fazla zaman yitirdi¤ini
tahmin edebilirsiniz. Oysa günümüzde en de¤erli
fleylerden biri de zamand›r.
Nitekim bilgisayar teknolojisinin geliflmesi ve
bankac›l›k sektöründe vazgeçilmez bir yer almaya
bafllamas›yla beraber, bankalar
baflta seçkin müflterileri olmak
üzere birlikte çal›flt›klar› kiflilerin ifllerini daha kolay görebilmelerini sa¤layacak çal›flmalar yapmaya bafllad›lar.
‹nsanlar›n banka flubelerinde
kuyruk beklemeden çeflitli ifllemler yapabilmesine yönelik
ilk uygulama ATM ad› verilen
otomatik cihazlar fleklinde kullan›ma sürüldü. Bir ATM cihaz›n›n en büyük avantaj› günün
24 saati hizmet verebilmesi,
ayr›ca do¤rudan bankan›n
bilgisayar sistemine ba¤l› oldu¤u için ço¤u ifllemi h›zl› bir biçimde gerçeklefltirebilmesidir. Bu sistemde insan gücüne duyulan
ihtiyaç oldukça azalmakta, bu da sürati art›rmakta ve maliyeti düflürmektedir. Ancak ifllemler ne kadar h›zl› olsa da, yine de insanlar›n vakit ay›r›p ATM bulunan bir
flubeye kadar gitmeleri gerekmektedir ve
bu da zaman alan bir ifltir. Bu yüzden
bankac›lar zaman içinde yeni yöntemler
gelifltirmifllerdir.
Internet kullan›m›n›n yayg›nlaflmas›yla
birlikte bankalar müflterilerine buradan
hizmet vermeye bafllam›fllard›r. Gerçekten de Internet bu ifl için oldukça iyi bir
ortamd›r, çünkü teorik olarak bir bilgisayar ve telefon hatt› bulunan her yerden bankaya ulaflabilmek mümkün olmaktad›r. Ancak Internet üzerinden yap›lan bankac›l›¤›n da iki farkl› yöntemi mevcuttur. ‹lk yöntemde banka bu
hizmetten faydalanmak isteyen
müflterisine kullanmas› için
özel bir yaz›l›m ve flifreler
sa¤lar. Müflteriler bankan›n bu
ifl için haz›rlanm›fl olan bilgisayar›na bu yaz›l›m› kullanarak ba¤lanabilir ve ifllemlerini
yapabilirler. Her ne kadar güvenlik aç›s›ndan bu yöntem
nispeten daha iyi olsa da, ifllemlerinizi sadece bu yaz›l›m›n
kurulu oldu¤u bilgisayardan
yapabilmeniz Internet bankac›l›¤›n›n sa¤lad›¤› esnekli¤i büyük oranda k›s›tlamaktad›r.
HERKES ‹Ç‹N B‹LG‹SAYAR
●
TEMEL B‹LG‹LER
195
<<<
TEMEL B‹LG‹LER
ONLINE BANKACILIK
Internet bankac›l›¤›nda uygulanan di¤er yöntemde ise kullan›c›lar›n tüm ihtiyac› olan Internet
ba¤lant›s› ve uygun bir browser yaz›l›m› olan herhangi bir bilgisayard›r. Bu yöntemde bu ifl için
özel olarak haz›rlanm›fl yaz›l›mlarla banka bilgisayar›na ba¤lanmak yerine, o bankan›n Internet
üzerinde halka aç›k olan web sitesine girilir. Bu
siteler hem bankan›n hizmetleriyle ilgili bilgi vermek, hem de bankada hesab› olan müflterilerin ifllemlerini gerçeklefltirmek için tasarlanm›fllard›r. Bir müflteri istedi¤inde
bu sitedeki özel bölüme girmek ve
kendisine sa¤lanan güvenlik flifresini
kullanmak suretiyle çeflitli hizmetlerden yararlanma f›rsat› bulabilir.
Bu tür bir uygulamada banka flubelerinden gerçeklefltirilebilecek hemen her tür ifllemi eviniz ya da ofisinizdeki bilgisayar›n›zdan yapabilirsiniz. Ayr›ca di¤er yöntemde oldu¤u gibi çok özel bir yaz›l›m kullanmak gerekmedi¤inden, Internet bankac›l›¤› kavram›n›n sa¤lad›¤› esneklik te yitirilmemifl olur, çünkü ifllemlerinizi herhangi bir bilgisayardan
yapabilirsiniz. Ancak bu tür bir uygulamada özellikle güvenlik konusuna fazladan özen göstermeniz gereklidir, çünkü yap›s› itibariyle Internet pek güvenilir bir ortam de¤ildir.
196
●
TEMEL B‹LG‹LER
GÜVENL‹K ÖNLEMLER‹
Internet bankac›l›¤›nda güvenlik en önemli unsuru oluflturur, bir banka ve mudileri aras›ndaki
iletiflimde gizlilik flüphesiz en önemli noktad›r.
Bunun için al›nan güvenlik önlemleri üç ana k›s›mdan oluflur:
1) ‹letilen verilerin güvenli¤inin sa¤lanmas› ilk
önemli unsurdur. Burada amaç banka ve mudi
aras›ndaki veri transferinin üçüncü flah›slar taraf›ndan izlenmesini önlemektir. Bunun için gönderilen verilerin flifrelenmesi gerekir ve bunda da
bugün için en güvenli yöntem say›lan 128-bit SSL
(Secure Socket Layer) flifreleme teknolojisi kullan›l›r.
2) ‹kinci önemli unsur veri al›flveriflini gerçeklefltiren her iki taraf›n da kimliklerinin do¤rulanmas›d›r. Bunun anlam› banka ile haberleflen kiflinin gerçekten iddia etti¤i kifli oldu¤unun ispatlanmas›d›r. Ayn› flekilde bankan›n da kimli¤i ispatlanmal›d›r. Bunun için genellikle bir flifreleme sistemi ve bir de elektronik kod kullan›l›r.
3) Gelen ve giden verilerin kayna¤›n›n ispatlanmas› ise üçüncü önemli unsurdur. Burada aktar›lan bilgilerin gerçekten de banka ve mudi taraf›ndan gönderilmekte oldu¤u kan›tlanmal›d›r. Bunun
için gönderilen veri paketlerine özel bir dijital
"imza" at›l›r.
>>>
ONLINE BANKACILIK
Bankalar›n güvenlik amac›yla kulland›klar› özel
"imza" ya da "flifreler" birkaç farkl› türde olabilir.
Bunlardan ilki hesap makinesine benzeyen bir
PIN hesaplay›c›d›r. Bu cihaz belirli bir algoritmaya göre o an için geçerli olan bir kod numaras›
üretir ve kullan›c› verdi¤i ifllem emirlerine bu kodu ekler. Bu kod genellikle k›sa bir süre için geçerlidir, bu da çözülmesini neredeyse imkans›z k›lar. Kodun gerçek karfl›l›¤›n› sadece onu alan
banka bilgisayar› bilmektedir. Baz› bankalar cep
telefonu arac›l›¤› ile kullan›c›ya bir kod göndermek suretiyle bu tür bir PIN üreticiye ihtiyaç duyulmas›n› önlerler.
Internet bankac›l›¤›nda kullan›lan ikinci elektronik imza biçimi ise banka taraf›ndan kullan›c›ya
sa¤lanan özel bir dijital kimliktir. Kullan›c› bu
kimlik dosyas›n› bilgisayar›na yükler ve bir ifllem
yaparken bunu da beraberinde iletir. Bankan›n
bilgisayar sistemi bu kimli¤in do¤rulu¤unu kontrol eder, buna göre gelen verileri onaylar. Bu sistemin en zay›f yan› kendi bilgisayar›n›z haricindeki bilgisayarlardan bankac›l›k ifllemlerinizi yapabilmek bu özel kodu da disket üzerine kaydederek
beraberinizde tafl›mak zorunda olman›zd›r. Ayr›ca
bu kodun yabanc› bir bilgisayarda unutulma tehlikesi de her zaman mevcuttur.
En yayg›n olarak kullan›lan ve en kullan›fll› olan
yöntem ise kullan›c›lara banka taraf›ndan bir kullan›c› ad› ve flifresi sa¤lanmas›d›r. Bu afl›lmas›
imkans›z bir güvenlik yöntemi de¤ildir, tek bafl›na
zay›f yanlar› mevcuttur. Ancak ço¤u zaman yeterli olmaktad›r, ayr›ca bankac›l›k ifllemlerinizi herhangi bir bilgisayardan rahatl›kla yapabilmenize
imkan tan›r.
TEMEL B‹LG‹LER
SORUNLAR VE D‹KKAT ED‹LMES‹
GEREKEN UNSURLAR
Internet üzerindeki bankac›l›k hizmetlerinden
faydalanacaksan›z, öncelikle dikkat etmeniz gereken birkaç önemli unsur vard›r. Bunlardan ilki yukar›da anlatt›¤›m›z güvenlik konular› ve çal›flmay›
planlad›¤›n›z bankan›n bunlara ne kadar özen
gösterdi¤idir. Bu konuda önceden ayr›nt›l› bir
araflt›rma yapmak sizi uzun vadede büyük s›k›nt›lardan kurtaracakt›r.
●
TEMEL B‹LG‹LER
197
<<<
ONLINE BANKACILIK
Dikkat etmeniz gereken ikinci husus ise
çal›flaca¤›n›z bankan›n Internet bankac›l›¤› hizmetlerinin ne ölçüde geliflmifl oldu¤udur. Özellikle nispeten küçük ölçekli bankalar›n standard flube hizmetlerini Internet üzerine tafl›malar› yavafl ve kademeli
olabilmektedir. Bu durumda müflterilere
sunulan Online hizmetler de bir hayli k›s›tl›
olabilmektedir. Amac›n›z faturalar›n›z›
bankan›z›n web sitesini kullanarak yat›rmak ya
da ayn› flekilde havale yapmak olabilir.
Ancak e¤er çal›flaca¤›n›z banka bu tür
hizmetleri henüz tam anlam›yla Internet ortam›na tafl›mad›ysa, kendinizi
yeniden kuyrukta beklerken bulabilirsiniz.
Ayr›ca baz› bankalar›n Internet üzerinden yap›lan ifllemleri san›ld›¤› gibi an›nda uygulamaya
koymad›¤›n› da hat›rlatmak isteriz. Tüm bilgisayar a¤›n› h›zl› ve güvenilir bir biçimde güncellemek büyük yat›r›m isteyen bir ifltir. Bu yüzden baz› bankalar bu ifllemi günde birkaç defa ve ço¤unlukla da mesai saatleri içinde yapmakla yetinmektedirler. Tabii ki siz yine de günün herhangi
bir saatinde Internet üzerinden ifllem emri verebilirsiniz, ancak baz› durumlarda bu ifllemlerin
an›nda yap›lm›yor olmas› can s›k›c› sonuçlar do¤mas›na sebep olabilir. O yüzden çal›flmay› planlad›¤›n›z bankan›n ne tür bir
sistem kulland›¤›n› ö¤renmenizde fayda vard›r. ‹fllem emirlerinin
an›nda m› yoksa belirli aral›klarla
m› de¤erlendirildi¤iniz ö¤renmeniz tats›z sürprizler yaflaman›z› önleyecektir.
Dikkat etmeniz gereken bir
baflka koflul da Internet
bankac›l›¤›n›n size olan maliyetini göz ard› etmemektir.
I
<INFO >
Internet bankac›l›¤› için standard bir
PC kullanabilirsiniz, ancak ço¤u banka
sadece Windows serisi iflletim sistemleri ile
iletiflim kuracak biçimde ayarlanm›flt›r.
Çal›flaca¤›n›z banka bunun d›fl›ndaki
MacOS ya da Unix tarz› iflletim sistemleriyle uyumsuzluk gösteriyor olabilir. Bu
konuda da yetkililerden bilgi istemek
ak›ll›ca olacakt›r.
198
●
TEMEL B‹LG‹LER
>>>
Baz› bankalar verdikleri hizmetin tür vekalitesine
göre de¤iflen oranlarda kullan›m ücretleri talep
edebilirler. Ço¤u zaman bankada uygun bir hesap
açt›rmak yeterli olabilir, ancak yine de bu konuyu
da detayl› bir biçimde sorgulamakta fayda vard›r.
Ayr›ca normalde flubelerde yap›lan havale ve daha pek çok ifllemden ücret kesildi¤ini unutmay›n.
Internet bankac›l›¤›nda bu ücretler çok daha düflük olabilmekte, ya da hiç talep edilmeyebilmektedir. Ama yine de neyle karfl›laflaca¤›n›zdan emin
olmak gereklidir.
>>>
TEMEL B‹LG‹LER
>>>
WINDOWS
Bilgisayar›n›zdaki veri dosyalar›n› s›ralamak için özel
programlar kullanman›z gerekir.
Bilgisayar›n›za kaydetti¤iniz veriler dosyalar ve
klasörler fleklinde depolan›rlar. Bunlar› tasnif
edebilmek ve içlerinde arad›klar›n›z› kolayca bulabilmek için genel olarak "dosya yöneticisi" ad›yla bilinen uygulamalara ihtiyac›n›z vard›r. Bu tür
yaz›l›mlar neredeyse bilgisayarlar için ilk iflletim
sisteminin ortaya ç›kmas›ndan beri kullan›lmaktad›rlar.
Özellikle DOS gibi komut sat›r›ndan yaz›l› komutlar girilmek suretiyle iflleyen eski iflletim sistemlerinin döneminde bu tür uygulamalar kullan›c›lar›n hayat›n› kolaylaflt›rmas› aç›s›ndan vaz geçilmez bir hal alm›fllard›r. Bu uygulamalar sayesinde kullan›c›lar komut sat›rlar›yla bo¤uflmaktan
kurtularak veri dosyalar›n› kolay anlafl›l›r bir flekilde düzenleme imkan› bulmufllard›r. Nitekim
sonradan ç›kan yeni iflletim sistemlerinde bir dosya yöneticisine standard olarak yer verilmesi hiç
flafl›rt›c› de¤ildir.
Eskiden en yayg›n kullan›lan iflletim sistemlerinden biri olan DOS alt›nda çal›flmak üzere haz›rlanm›fl dosya yöneticilerinin atas› olarak Norton
uygulamas› gösterilebilir. DOS arabirimi sadece
siyah bir ekran ve yan›p sönen bir imleçten ibaretken, Norton’un mavi renkli çal›flma penceresi
insanlara büyük bir ferahl›k sa¤lam›flt›r. Bugün
al›fl›k oldu¤umuz Windows pencerelerini and›ran
bir arabirime sahip olan Norton sayesinde insanlar rahatl›kla sabit disklerindeki dosyalar›n yerini
bulabiliyor, onlar› birkaç tufla t›klayarak tafl›yabiliyor, silebiliyor ya da kopyalayabiliyorlard›. Ayr›ca Norton kullan›c›lara dosyalar›n gizlenmesi ya
da programlar›n h›zl› bir biçimde çal›flt›r›labilmesi gibi konularda da büyük kolayl›k sa¤l›yordu.
Yani bugün bizim do¤al kabul etti¤imiz tüm temel
çal›flma olanaklar›n› o zaman için bu uygulama
sa¤l›yordu ve bu da oldukça büyük bir geliflme say›l›yordu.
Zaman içinde Windows iflletim sisteminin ortaya
ç›kmas› ve geliflmesiyle birlikte dosya yöneticilerinin gelece¤itehlikeye girmifl gibi göründü. Çünkü
Windows zaten kendi içine entegre edilmifl Explorer (Gezgin) ad›ndaki bir dosya yöneticisi ile
birlikte kullan›c›ya sunulmaktayd›. Ancak zaman
içinde bu uygulaman›n geliflmifl dosya yöneticilerine k›yasla yetersiz oldu¤u ortaya ç›kt›.
●
WINDOWS
115
<<<
WINDOWS
Ço¤u dosya yöneticisinin arabirimi zaman
içinde yap›lan ifle uygun biçimde rafine olmufl, kullan›m› son derece kolay bir
hal alm›flt›r. Ancak bunun d›fl›nda
bu türden ço¤u uygulama
kullan›c›ya farkl› seçenekler sunmaktad›r. Mesela s›k›flt›r›lm›fl veri dosyalar›n›
açmadan içeriklerini görebilmek ve onlarla çal›flabilmek
ço¤u farkl› dosya yöneticisinde
mümkün olan bir seçenektir. Bunun yan› s›ra bu türden modern
uygulamalar›n genellikle bilgisayar d›fl›ndaki
netowork sürücüleri ve FTP çal›flmalar› için de
genifl bir deste¤i bulunmaktad›r. Ço¤u program
yerel a¤ ya da Internet üzerindeki baflka bir veri
kayna¤› ile t›pk› makinenize ba¤l› bir sabit diskle
çal›fl›yormuflças›na kolay iletiflim kurabilmenizi
sa¤layacak yap›dad›r. Bu ve benzeri geliflmifl yetenekler dosya yöneticilerinin kolay kolay kullan›mdan kalkmamas›n› sa¤lamaktad›r.
<
<
<
DOS dönemindeki dosya yöneticilerin genel
görünümüne bir örnek.
Net üzerindeki
sürücülere rahatl›kla eriflimi sa¤lar. Bu
uygulamay› Internet üzerinde www.theglobe.com adresinden bulabilirsiniz, Shareware sürümü 30
günlük süreye sahiptir.
WIN NAVIGATOR
Çok geleneksel bir arabirime sahip olan bu uygulama befl farkl› lisanda kullan›c› deste¤ine sahiptir. Bunun yan› s›ra ço¤u farkl› veri s›k›flt›rma
format›n› tan›yabilir, bunlar›n içindeki verilerle
rahatl›kla çal›flabilir. Ayn› zamanda multimedya
dosyalar›n› çal›flt›rabilmek ve farkl› formatlardaki
resimleri de gösterebilmek gibi yetenekleri olan
program, Internet ba¤lant› sihirbaz›ndan tutun da
CD çal›c›ya dek pek çok ek uygulamaya da sahiptir. Bu kullan›fll› Windows program›n›n 30 günlük
Shareware sürümünü www.wnsoft.com adresinde
bulabilirsiniz.
fiimdi piyasada en yayg›n olarak kullan›lan dosya yöneticilerine ve özelliklerine k›saca bir bakal›m.
116
●
WINDOWS
<
<
<
NICOS COMMANDER
Windows iflletim sistemi alt›nda çal›flmak üzere
haz›rlanm›fl olan bu dosya yöneticisi oldukça uzun
dosya isimlerinin kullan›m›n› rahatl›kla desteklemektedir. Bunun haricinde s›k›flt›r›lm›fl veri dosyalar›n› açmadan içeriklerini görebilme ve onlarla
çal›flabilme imkan› da sunan uygulama, tek bir
tufla basarak Windows’u kapatmak ya da kullan›c› de¤ifltirebilmeye de olanak sa¤lar. Nicos ayr›ca
basit bir FTP program› olarak da kullan›labilir,
Bu türden en yeni programlar bile ilk sürümlere
çok benzeyen bir arabirime sahiptir.
>>>
<
<
<
Win Commander neredeyse klasik say›lan bir
programd›r.
WINDOWS COMMANDER
Windows Commander eski 16 bitlik ve yeni 32
bitlik Windows sürümlerinde baflar›yla çal›flabilen
oldukça esnek bir programd›r. Pek çok veri s›k›flt›rma format›nda kaydedilmifl dosyay› rahatl›kla
tan›yabilen program, sadece dosya içerikleriyle
çal›flman›za izin vermekle kalmaz, baflka herhangi bir program kullanmadan bunlar› açabilme ve
tekrar s›k›flt›rabilmenize de imkan tan›r. Ayn› zamanda genel bir FTP uygulamas› olarak da kullanabilece¤iniz program›n 30 günlük deneme sürümünü www.ghisler.com adresinden edinebilirsiniz.
Shareware sürümünü ftp.netlab.sk adresinde bulabilirsiniz.
FAR
Bu program ayn› zamanda çok bilinen bir veri
s›k›flt›rma program› olan RAR’›n da yazar› olan
Eugene Roshal taraf›ndan haz›rlanm›flt›r ve ço¤u
benzer uygulamada bulunmayan seçenekleri kullan›c›ya sunar. Özellikle dosyalarla çal›flmak için
fazladan özel seçeneklere sahip olan program ayn› zamanda çeflitli veri s›k›flt›rma formatlar›yla
yaz›lm›fl dosyalar› da okuyabilmektedir. Ancak bu
tür dosyalar› açabilmek
için yine de uygun program›n bilgisayar›n›zda
kurulu olmas› gereklidir.
Ayn› zamanda FTP uygulamas› olarak da kullan›labilen FAR, ço¤u benzer
program›n yapamad›¤›
birfleyi yapabilir ve
Windows Registry
kay›tlar›n› gözden
geçirebilmenize de
imkan tan›r. Bu
geliflmifl program›n 40 günlük
<
<
<
Turbo Navigator uygulamas› kullan›c›ya çeflitli
seçenekler sunar.
WINDOWS
TWIN EXPLORER
Oldukça basit bir uygulama olan Twin Explorer
flu ana dek tan›t›lan benzer programlar›n ço¤u
faydal› özelliklerine sahip de¤ildir. Bu program›n
en temel ifllevi al›fl›lm›fl Windows Gezgini arabirimine dosyalar aras›nda gezinmeyi ve çeflitli temel
ifllemleri yapmay› h›zland›ran özel bir araç çubu¤u eklemesidir. Pek yetenekli olmamas›na ra¤men
nispeten yüksek bir fiyata sahip olan bu küçük
program› edinmenizi pek tavsiye edemiyoruz. Ancak yine de k›sa bir deneme yapmak için 30 günlük deneme süresine sahip olan Shareware sürümünü www.pepsoft.com adresinde bulabilirsiniz.
●
WINDOWS
117
<<<
WINDOWS
Windows Commander oldukça geliflmifl ve kullan›fll› bir uygulamad›r.
<
<
<
<
<
<
WIN NORTON COMMANDER 2000
PROFESSIONAL EDITION
Art›k bir klasik say›lan DOS Norton Commander’›n torunu diyebilece¤imiz bu uygulaman›n en
büyük avantaj›, bugüne dek olan sürümlerde kullan›lan tüm özellikleri ve kontrolleri aynen bünyesinde bar›nd›r›yor olmas›d›r. Bu da özellikle Norton serisinden uygulamalarla çal›flmaya al›flm›fl
olanlar›n ilgisini çeken bir özelliktir. Nesiller boyu
rafine olmufl bir yap›ya sahip olan Norton’un son
sürümü de güvenilir ve h›zl› bir çal›flma sa¤lamaktad›r. Bu serinin al›fl›lm›fl özelliklerinin en iyilerine sahip olan Commander 2000 ayr›ca baz›
yenilikler de getrmektedir. Bunlar›n bafl›nda yerel
a¤lar üzerindeki di¤er bilgisayarlar›n sürücülerine
de rahat ve h›zl› bir biçimde eriflebilme imkan›
gelmektedir. Commander ayn› zamanda pek çok
farkl› dosya biçimini tan›yabilmekte ve bunlar› s›k›flt›r›lm›fl durumda bile görüntüleyebilmekte,
üzerlerinde çal›flabilmenize imkan tan›maktad›r.
Bu program›n en önemli özelliklerinden bir di¤eri
ise büyük veri dosyalar›n› küçük parçalara ay›rabilme ve flifreleyebilme yetene¤ine sahip olmas›d›r. Oldukça cazip bir fiyatla sat›lan program›n
30 günlük deneme süreli Shareware sürümünü
www.simtel.net adresinde bulabilirsiniz.
Windows Commander ayn› zamanda dosyalar›n
çeflitli programlarla iliflkilendirilmesini de sa¤layabilir.
2XEXPLORER R7
Explorer R7’yi burada anlat›lan di¤er dosya yöneticilerinden ay›ran iki belirgin özellik mevcuttur. Bunlardan ilki bu program›n oldukça basit
bir yap›ya sahip olmas›d›r. Di¤er uygulamalar kadar detayl› bir arabirime ve geliflmifl ifllevlere sahip olmayan R7, öncelikli olarak dosya ve klasörler aras›nda h›zl› bir biçimde dolaflmak üzere tasarlanm›flt›r. Di¤er uygulamalarda bulunan s›k›flt›r›lm›fl dosyalarla çal›flmak ya da FTP sitelerine
ba¤lanmak gibi özellikler bu uygulamada mevcut
de¤ildir. Ancak zaten e¤er bu tür ifller için özel
uygulamalardan faydalanmay› tercih eden kullan›c›lar için bu büyük bir kay›p say›lmaz.
Program›n di¤er önemli özelli¤i ise tamamen
Freeware olarak Internet üzerinden temin edilebilmesidir. Bunun anlam› kullan›m için herhangi
bir ücret ödemek zorunda olmad›¤›n›zd›r.
E¤er bu ücretsiz uygulamadan
faydalanmak isterseniz,
www.winfiles.com adresi
baflta olmak üzere pek çok
download sitesinde bulabilirsiniz.
>>>
118
●
WINDOWS
>>>
PROJELER
DAHA RENKL‹
YAZI BAfiLIKLARI
Word metinlerinizi nas›l daha renkli hale getirebilirsiniz?
Word ile do¤umgünü davetiyesi ya da benzeri
özel bir metin belgesi haz›rlarken raporlarda kulland›¤›n›z ciddi kal›plar› kullanmak zorunda de¤ilsiniz. Belgelerinizi çok daha renkli ve çekici
hale getirebilirsiniz, bunu nas›l yapaca¤›n›z› burada takip edilmesi kolay ad›mlar halinde anlataca¤›z.
Ad›m 2:
Aç›lacak olan diyalog penceresi kullanabilece¤iniz farkl› WordArt kal›plar›ndan örnekler içermektedir. Bunlara bakarak bir tanesini seçmeli,
sonra da ayr›lm›fl olan bölüme istedi¤iniz metni
girmelisiniz. Ayr›ca buradan harf büyüklü¤ü gibi
detaylar› da ayarlayabilirsiniz.
Ad›m 1:
Üzerinde çal›flmak istedi¤iniz Word döküman›n›
aç›n. Araç çubu¤unda bulunan "Ekle" seçene¤i
menüsü alt›nda bulunan "Resim" fl›kk›ndan "WordArt" k›sm›na t›klay›n. WordArt ile yaz›lan metinler belge içine resim olarak yerlefltirilirler ve
benzer flekilde ayarlanabilirler.
Ad›m 3:
Yap›lan seçimleri
onaylad›¤›n›zda diyalog kutusu kapanacak, haz›rlad›¤›n›z
resim belge içinde
görülecektir. Büyük
ihtimalle bunun yerini de¤ifltirmek isteyeceksiniz. ‹mleci bu
resim üzerine getirdi¤inizde art› flekline
dönüflecektir, bu esnada t›klayarak resmi kavrayabilir ve belge içinde istedi¤iniz yere sürükleyebilirsiniz.
Ad›m 4:
E¤er resmin genel fleklini de¤ifltirmek isterseniz,
o zaman resmin üzerine t›klad›¤›n›zda ç›kan s›n›r
kutucuklar›n› imleçle
tutup çekifltirerek
bunu yapabilirsiniz.
Böylece resmin boyunu ya da enini
ayarlamak mümkündür.
●
PROJELER
123
<<<
Ad›m 5:
E¤er resmin üzerine çift t›klarsan›z o zaman
WordArt araç çubu¤u aç›lacakt›r. Buradaki seçeneklerden pek çok ayar› de¤ifltirebilir, hatta tekrar resim kal›plar›na dönerek kal›b› de¤ifltirebilirsiniz.
Ad›m 7:
Yine bu araç çubu¤unda bulunan bir baflka seçenek ise size resmin genel fleklini de¤ifltirme imkan› tan›r. Buradaki menüden resmin biçimlendirilmesinde kullan›lacak genel flekli seçebilirsiniz.
Ad›m 6:
Aç›lan araç çubu¤u içinde resim fleklindeki metninizi düzenlemenize yard›mc› olan pek çok seçenek bulacaks›n›z. Bunlardan "Metni Düzenle" seçene¤ine t›klarsan›z yaz› biçim ve büyüklü¤ünü
de¤ifltirebilirsiniz. Onun yan›ndaki seçenek ise resimler ilgili grafik detaylar› ayarlaman›za imkan
tan›r. Buradan resmin rengini ve benzer özelliklerini de¤ifltirebilirsiniz.
Ad›m 8:
Yine araç çubu¤unda bulunan bir baflka tufl sayesinde yaz›n›n tüm karakterlerinin büyük ya da
küçük olmas›n› sa¤layabilirsiniz. Ayr›ca Metnin
belge içinde ne flekilde yerlefltirilece¤i de buradan
ayarlanabilir.
>>>
PROJELER
I
<INFO >
Burada kulland›¤›n›z özel efektler
asl›nda vektör bazl› resimlerdir. Bu yüzden
onlar›n renk, büyüklük ve flekillerini istedi¤iniz flekilde de¤ifltirebilirsiniz.
>>>
124
●
PROJELER
>>>
INTERNET ÜZER‹NDE E⁄LENCE VE OYUNLAR
INTERNET
INTERNET ÜZER‹NDE
E⁄LENCE VE OYUNLAR
Burada Internet üzerindeki baz› e¤lenceli sitelerin adreslerini veriyoruz.
E¤er Windows s›k s›k anlams›z hata mesajlar›yla can›n›z› s›k›yorsa ve Bill Gates
ad› kafan›zda çeflitli fikirler uyand›r›yorsa, o zaman flimdi verece¤imiz siteyi bir
görmeniz gerekir. Do¤rudan www.vegasdeluxe.com/comdex/gatesomatic.html adresine giderek orada bulunan ç›plak adam› can›n›z istedi¤i flekilde giydirip donatarak e¤lenebilirsiniz.
Tamagotchi nedir hat›rl›yor musunuz?
Peki siz de bu can s›k›c› oyuncaklardan
nefret edenlerden misiniz? E¤er öyleyseniz www.jitterbug.com/gvt/gvt.shtml/ adresine u¤raman›z› tavsiye ederiz. Burada
Flash ile yap›lm›fl olan ilginç bir oyun ve
çeflitli küçük çizgi filmler bulabilirsiniz.
Tabii bilgisayar›n›zda Flash plug-in
kurulu olmal›.
Bilgisayar oyunlar› yorucu geçen bir
günden sonra kafan›z› dinlendirmek için
en iyi araçlardan biridir. Ancak nispeten
basit ve zevkli oyunlarla ilgilenmek isterseniz o zaman http://zone.msn.com/ adresini tavsiye ederiz. Burada oynanmas›
kolay ve oldukça da zevkli oyunlar bulacaks›n›z, bunlar› di¤er Internet kullan›c›lar› ile de karfl›l›kl› da oynayabilirsiniz.
Internet üzerinde ücretsiz oynanabilen
zevkli oyunlar› bulabilece¤iniz bir baflka
site ise www.gameland.com adresinde
yer almaktad›r. Burada sadece oyunlar
de¤il, ayn› zamanda online al›flverifl edebilece¤iniz sayfalar ve çeflitli haber bölümlerini de bulabilirsiniz. Yani sadece
oyun için de¤il, her zaman ziyaret edilebilecek bir site oldu¤u söylenebilir.
E¤er Flash ile haz›rlanm›fl web siteleri
ilginizi çekiyorsa ve bu konuda örnek say›labilecek adresler ar›yorsan›z, o zaman
do¤ruca www.gotlaughs.com/funflash.shtml/ adresine gidiniz. Burada
Flash ile haz›rlanm›fl son derece e¤lenceli animasyonlardan tutun da tebrik kartlar›na dek pek çok fleyi bulabilirsiniz.
Muppet Show kelimesi size bir fley ifade
ediyor mu? Ya Kurba¤a Kermit? E¤er
Flash ile haz›rlanm›fl olan ve bu nefleli
kuklalar› konu alan bir site ar›yorsan›z,
o zaman www.muppetworld.com adresine
bir u¤ray›n deriz. Burada nefleli animasyonlar ve ilginç esprilerle süslü, çok ilgi
çekici sayfalar bulacaks›n›z.
●
INTERNET
225
<<<
INTERNET
INTERNET ÜZER‹NDE E⁄LENCE VE OYUNLAR
http://oyun.e-kolay.net/oyun/index.asp
E-kolay’›n portal›n›n oyun bölümünde
ise sadece 3 adet oyun yer al›yor. Okey,
satranç ve tavla ile s›n›rl› oyunlarda bölümlerde kaç kiflinin oynad›¤›n› görmek
de mümkün.
http://www.hepyek.com
Di¤erlerinden farkl› olarak ka¤›t ve
masaüstü oyunlar›n yerine daha renkli ve
canl› oyunlara yer veren sitede oyunlar›
oynamak için sisteminizde Java’n›n aktif
durumda olmas› gerekiyor.
http://www.komikvizyon.com
/oyun/oyunlar.html
Asl›nda farkl› bir amaca sahip sitenin
oyun bölümünde onlarca farkl› ve e¤lenceli oyun da yer al›yor. Hem masaüstü
oyunlar› hem de hareketli oyunlar içeren
site gerçekten oldukça zengin.
http://www.otuzoyun.com/
Normal masaüstü oyunlardan çok fakl›
bir konuda hizmet veren sitede 30 adet
zeka oyunu yer al›yor. TZOK 2001 finalinin tüm ayr›nt›lar› ve soru örneklerini de
sitede bulabilirsiniz.
http://www.oyunsaati.com
Oyun siteleri içinde en fl›k tasar›ma ve
en genifl içeriklerden birine sahip olan bu
site mutlaka s›k kullan›lanlara eklenmesi
gerekenler aras›nda yer al›yor. Burada
tüm popüler masa oyunlar› var.
http://oyun.superonline.com/
Tavla, okey, satranç gibi oyunlar›n yan›
s›ra sitelerde pek rastlanmayan konken,
briç, k›zmabirader gibi oyunlar da burada yer al›yor. Ayr›ca CounterStrike sunucular›n› da unutmamak gerekiyor.
http://www.okey.gen.tr
TR-NET üzerinde hizmet veren bu site
de sadece tek bir oyun üzerine yo¤unlaflm›fl. E¤er dört kifliyi tamamlayabilirseniz bu site üzerinden okey oynaman›z
mümkün oluyor.
http://www.turkeyseek.com/tavla
Neredeyse art›k ata sporumuz haline
gelen tavla üzerine hizmet veren bir online oyun sitesi. Zaten sitede bunun haricinde baflka bir oyun da bulunmuyor.
Tavla fanatikleri için birebir.
http://oyun.turk.net/
Turk.Net’in oyun sunucular› en genifl
kapsaml› oyun sunucusu de¤il. Ama yine
de en popüler oyunlar› bünyesinde bar›nd›r›yor. Kullan›m› kolay anlafl›l›r bir arabirime sahip.
226
●
INTERNET
>>>
WEB SAYFASI TASARIM (ÖZET 3)
INTERNET
WEB SAYFASI TASARIM
(ÖZET 3)
HTML ile ilgili bu son bölümde çerçeveler ve Java Script
ile ilgili bilgiler veriyoruz.
ÇERÇEVELER
Bir HTML belgesinde çerçevelerin kullan›m›
tüm sayfan›n genel yap›s›n› de¤ifltirebilir. Bu flekilde bir browser penceresini birkaç farkl› bölüme
ay›rarak kullanabilmek mümkündür. Her çerçeve
içinde farkl› bir belge görüntülenebilir. Genellikle
bu yöntem ayn› sayfada iki de¤iflik içerikli pencerenin oluflturulmas›nda kullan›l›r. Pencerelerden
birinde sitenin içeri¤ine iliflkin menüler ve seçenekler bulunur, bu k›s›m devaml› görüntülenir.
‹kinci pencerede ise ilk sayfada yap›lan seçimlere
göre belirlenen sayfa içerikleri görüntülenir. Bu
flekilde kullan›lan pencerelerin boyutlar›n› ihtiyaca göre belirlemek mümkündür.
Çerçeveleri oluflturmak için haz›rlanan HTML
kodlamalar›nda al›fl›lm›fl <BODY> komutuna yer
verilmez. Bunun yerine <FRAMESET> komutu
kullan›l›r ve çerçeveleri oluflturacak olan kodlar
bu k›s›ma yaz›l›rlar. Bu komutla birlikte kullan›lan ve çerçevelerin browser penceresi içindeki konular›n› belirlemeye yarayan iki ek mevcuttur.
Bunlardan COLS görüntüleme alan›n›n dikey konumunu, ROWS ise yatay konumunu belirlemeye
yarar.
COLS ve ROWS eklerine verilecek olan de¤erler
kullan›lacak olan çerçevelerin say›s›na göre belirlenir. <FRAMESET> komutu içinde yer alan
kodlamada <FRAME> komutu kullan›larak haz›rlanan her çerçevenin içeri¤inde yer alacak bilgiler belirlenir. Burada SRC ekiyle çerçeve içine
girilecek doküman belirtilir ve NAME ekiyle de
bu dökümana olan hypertext ba¤lant› haz›rlan›r.
Komut kullan›m›na bir örnek:
<FRAMESET COLS="180,*"> Bu sat›r ekran› iki pencereye böler.
<FRAME SRC="ilksayfa.htm" NAME=" ilksayfa" > ‹lk pencerede "ilksayfa.htm" adl› belge görüntülenir.
<FRAME SRC="anasayfa.htm" NAME="main anasayfa " > ‹kinci pencerede "anasayfa.htm" adl›
belge görüntülenir.
</FRAMESET> Kodlama grubunun sonunu iflaret eder.
Burada COLS ve ROWS için verilen de¤erler piksel baz›ndad›r. E¤er ikinci de¤er için "*" kullan›lm›flsa, kalan tüm alan ikinci pencere için kullan›lacak demektir.
●
INTERNET
227
<<<
WEB SAYFASI TASARIM (ÖZET 3)
GRAF‹K HTML F‹LTRELER‹
Grafik filtreler bir web sayfas›ndaki pek çok farkl› unsur üzerinde kullan›labilirler. Bunlar›n amac›
sayfan›n görsel çekicili¤ini art›rmakt›r.
Örnek:
<img src="xxyy.gif" style="filter:Alpha(opacity=40)">
src
Resmin ad› ve bulundu¤u konum
style
filter: Filtre türü, opacity=40: Filtrenin etkinlik derecesi (burada 40%)
Filtre türlerinden baz›lar›:
Alpha: Belirli bir alan için yar› saydaml›k etkisi
verir.
Blur: Sürat hissi yaratan bir bulan›kl›k etkisi
verir.
Chroma: Belirli bir düzende renkli noktac›klar
çizer.
DropShadow: Nesnelerin etraf›na arka plan
gölgelendirmesi çizer.
Di¤er pek çok efekt örne¤ini önceki bölümlerde
bulabilirsiniz.
DÖKÜMANA JAVA SCRIPT YERLEfiT‹RMEK
JAVA programlama dili HTML dökümanlar› içine etkileflimli unsurlar yerlefltirmek için kullan›l›r.
Bir HTML belgesi içine JAVA dili ile yaz›lm›fl
kodlamalar "script" ad› verilen program parçac›klar› fleklinde eklenerek kullan›l›rlar. Karmafl›k ve
çok amaçl› scriptler yazabilmek için JAVA dilini
gerçekten çok iyi kullanabiliyor olmak gereklidir.
Örnek:
<html>
<head></head>
<body>
<script language="JavaScript">
<!—"Java ile kod yazman›n en basit yolu budur"-->
</script>
</body>
</html>
228
●
INTERNET
Ancak daha basit scriptleri birazdan da görece¤iniz flekilde HTML kodlamas› içine yerlefltirerek
kullanman›z mümkündür.
HTML ÜZER‹NE KAYNAKLAR
HTML dilini daha detayl› ve derin bir biçimde
ö¤renmek isteyenlere öncelikle bilgisayar ve Internet konusunda yay›n yapan dergileri izlemelerini öneririz. Bunlarda yer alan bilgi genellikle çok
düzenli de¤ildir, ancak ço¤unlukla günceldir.
Bunun yan› s›ra Internet üzerine yaz›lm›fl kitaplardan da faydalanmak mümkündür. Ancak böyle
bir kitap al›rken içerdi¤i bilgilerin nispeten yeni
olup olmad›¤›na çok dikkat etmek gerekir. Yine
HTML konusunda iyi bir kaynak olarak Internet
üzerinden yay›nlanan çeflitli dökümanlar› gösterebiliriz.
Burada HTML konusuna ilgi duyanlar›n ziyaret
etmek isteyeceklerini düflündü¤ümüz birkaç web
sitesinin adresini veriyoruz:
>>>
INTERNET
http://archive.ncsa.uiuc.edu/General/Internet/WWW/HTMLPrimer.html http://www.davesite.com/webstation/html/
http://www.aaahtml.com/
http://www.dynamicdrive.com/
http://www.htmlguru.com/guru.html
http://www.dhtmlshock.com/
http://www.all-links.com/dynamic/learn.html
I
<INFO >
Unutmay›n›z ki, HTML programlama
dilinin pek çok farkl› sürümü bulunmaktad›r. Bu yüzden konuyu takip etmek için
faydalanabilece¤iniz kaynaklar›n da kendi
aralar›nda çeflitli farkl›l›klar sergilemesi
normaldir. Burada size düflen bilgi kaynaklar›n›z› iyi incelemek ve edindi¤iniz bilgileri pratik yaparak pekifltirmektir.
>>>
>>>
INTERNET
Internet ortam›ndaki bilgi y›¤›nlar› içinden istedi¤inizi
kolayca bulabiliyor musunuz?
Günümüzde bilginin toplumsal aç›dan gittikçe
daha da büyük önem kazanmakta oldu¤u yads›namaz bir gerçektir. Her türlü ve her konuda büyük
miktarlarda bilgi üretilmektedir, bu miktar özellikle geliflmifl ülkelerde korkunç boyutlara varmaktad›r. Ve hemen her tür bilginin hitap etti¤i
birileri mutlaka bulunmaktad›r, çünkü ilgi alanlar›n›n çoklu¤u bilginin çeflitlili¤i ile do¤ru orant›dad›r. Internet gibi oldukça etkili bir haberleflme
a¤›n›n gün geçtikçe yay›lmas›, bu sanal dünyan›n
her tür bilgi ve bunlara ihtiyac› olan kitlelerle
dolmas›ndan kaynaklanmaktad›r. Gerçekten de
baflka hiçbir haberleflme sistemi toplumlara bilginin bu denli h›zl› paylafl›labilmesi imkan›n› sunmamaktad›r.
Ancak bu durum beraberinde büyük bir sorunu
da getirmektedir. Internet yap›s› itibariyle al›fl›lm›fl türden bir düzene ya da düsüpline sahip de¤ildir, çünkü bir organizasyonun de¤il, dünyan›n
dört bir yan›ndan kitlelerin kat›l›m›yla oluflmaktad›r. Fakat görünüflteki bu özgürlük ve s›n›rs›zl›k,
Internet üzerinde y›¤›lan bilginin dev boyutlar›yla
birle-
flince, ortaya ina›lmaz bir karmafla
ç›kmaktad›r. Bu öyle bir karmaflad›r
ki, e¤er olaya nas›l yaklaflaca¤›n›z›
bilmiyorsan›z, t›ka basa bilgi dolu bu
sanal dünyada ihtiyac›n›z olan en basit veriye bile ulaflman›z imkans›z hale gelmektedir. Bu bölümde Internet
üzerinde verileri nerelerde bulabilece¤inize dair sizleri bilgilendirmeye çal›flaca¤›z.
KATALOGLAR
Internet kavram›n›n yay›lmaya bafllamas› ve site
say›s›n›n h›zla artmas› yüzünden yaflanan karmafla sorununa getirilen ilk çözümlerden biri sanal
veri kataloglar› oluflturmakt›. Bu insano¤lunun
kulland›¤› en eski bilgi s›n›fland›rma yöntemlerinden biridir ve belirli s›n›lar içerisinde iyi bir çözüm say›labilir. Internet üzerindeki uygulamas› da
al›fl›lm›fl›n çok d›fl›nda bir tarzda gerçeklefltirilmemifltir. Kurulan özel web siteleri di¤er sitelere
giden ba¤lant›lar›n topland›¤› birer kitapl›k gibi
düzenlenmifllerdir. Bu kitapl›klarda bulunan ba¤lant›lar belirli konu bafll›klar›na ayr›larak tasnif
edilirler. Daha sonra bu bafll›klar da alt bafll›klara
ayr›l›r ve bu böyle gider. Burada arad›¤›n›z› bulabilmek için konu bafll›klar›n› takip etmeniz gereklidir ve ifllem tamamen insan kontrolü alt›ndad›r,
yani herhangi bir
otomasyon söz konusu de¤ildir. Tabii bu
da kataloglar›n olas›
büyüklü¤üne bir k›s›tlama getirilmesini
mecburi k›lar. Nitekim kataloglar›n kapasitesi genellikle
birkaç yüzbin ba¤lant›y› geçmez, bu
kullan›m kolayl›¤›
aç›s›ndan flartt›r.
●
INTERNET
229
<<<
INTERNET
VER‹ TABANI (DATABASE)
Veri taban› uygulamas› kataloglardan çok daha
ileri seviyededir, çünkü ifle bilgisayarlar kar›flmaktad›r. Internet üzerindeki sitelerin adresleri veri
tabanlar›nda toplan›rlar. Ancak burada her adres
içeri¤e dair anahtar tan›mlarla beraber bilgisayar
haf›zas›nda saklan›r. Bu oldukça büyük ifllemci ve
haf›za kapasitesi isteyen bir ifltir, bu yüzden hiçbir
veri taban› uygulamas› tek bafl›na tüm Internet
adreslerini içeremez. Ancak yine de bilgi depolama kapasitesi katalog uygulamalar›yla k›yaslanmayacak denli büyük olabilmektedir. Bu yüzden
veri taban›n› ziyaret eden bir kullan›c›n›n eli bofl
dönme ihtimali çok daha düflüktür.
Bir kullan›c› veri taban› uygulamas›na eriflti¤i
zaman arad›¤› bilgiyle ilgili anahtar kelime ya da
tan›mlar› bildirir. Bu tan›mlara göre veri arflivlerini büyük bir süratle tarayan uygulama, buldu¤u
uygun ba¤lant›lar› kullan›c›ya bir liste halinde verir. Bundan sonra adreslerin tan›mlar›n› okumak
ve ilgisini çekenleri
seçmek kullan›c›ya kalm›fl bir ifltir. Kullan›c› yapt›rd›¤› araflt›rman›n sonucunda binlerce adrese
ulaflabilir, ancak bunlar›n gerçekte pek az› onun
ilgisini çekebilir. Ya da tam tersi olabilir ve kullan›c› verdi¤i tan›mlara uyan herhangi bir site bulunamad›¤› mesaj›yla karfl›laflabilir. Bu durum o
konuyla ilgili bir bilgi kayna¤›n›n bulunmad›¤› anlam›na gelmez, ço¤u zaman tan›m ya da veri taban›n›n kapasitesi yetersiz kal›yor da olabilir.
Veri taban› uygulamalar› genellikle tek bafllar›na kullan›lmazlar. Bu denli büyük bir alt yap›y›
kurmufl siteler ayr›ca s›n›rl› da olsa katalog uygulamalar›na yer verirler. Ayr›ca bu tür sitelerde
haberden al›flverifle pek çok konuyla ilgili etkinli¤e de rastlanabilir.
NASIL ARAMALI?
Internet üzerinde ister veri tabanlar›ndan, ister
kataloglardan faydalan›n, arama ifllemini nas›l
yapman›z gerekti¤ini bilmiyorsan›z arad›¤›n›z›
bulman›z çok zor olacakt›r. Tabii burada tek belirleyici unsur kullan›c›n›n becerisi de¤ildir. Ayn›
zamanda veri tabanlar›n› ve kataloglar› düzenleyen kiflilerin becerisi de önemlidir. E¤er düzenleme ifllemi ak›lc› ve pratik bir flekilde yap›lmam›flsa, o zaman en geliflmifl yaz›l›m ve donan›m bile
kullan›c›lar›n derdine derman olmayacakt›r.
Burada kullan›c›ya düflen rol ise ne arad›¤›n›
ve bunu nas›l tan›mlayaca¤›n› iyi bilmektir.
Bir veri taban› ancak sizin verdi¤iniz anahtar
tan›mlara göre çal›flabilir, kullan›c›n›n akl›ndan geçenleri okuyamaz. Ancak bir kullan›c›n›n da daha ilk günden herfleyi mükemmel bir
biçimde yapmas› beklenemez. Her teknoloji gibi bilgisayarlar ve onlarla ilgili sistemler de
kullan›ld›kça ö¤renilir, zaman içinde kazan›lan
tecrübe sayesinde istenen sonuçlara ulafl›labilir.
230
●
INTERNET
>>>
TEK TANIM YETERS‹ZD‹R
Internet üzerinde bilgi ararken akl›n›zda tutman›z gereken alt›n kural fludur, sanal ortamda tek
taflla iki kufl vuramazs›n›z. Yani veri taban›na tek
bir anahtar kelime verip sonradan sizi tam istedi¤iniz noktaya ulaflt›rmas›n› beklemeniz büyük bir
hata olacakt›r. Diyelim ki Harley Davidson motorsikletlerinin belirli y›llar aras›nda üretilmifl modelleriyle ilgili teknik bilgilere ulaflmak istiyorsunuz. Bu bilgiyi Internet üzerinde bulma ihtimaliniz gerçekten yüksektir, ama do¤ru flekilde arat›r-
san›z. Burada veri taban›na anahtar tan›m olarak
sadece "motorsiklet" kelimesini verirseniz, karfl›l›¤›nda onbinlerce adresten oluflan bir listeyle karfl›lafl›rs›n›z. Bunlar› tek tek eleyerek arad›¤›n›za
ulaflma ihtimaliniz gerçekten de hemen hemen s›f›rd›r.
INTERNET
Peki bu sorunu nas›l
aflacaks›n›z? Öncelikle
tek tan›m kullanmaktan
vaz geçmeli, arad›¤›n›z
bilgiyle ilgili mümkün oldu¤unca fazla tan›m› gerekti¤i biçimde düzenleyerek bilgisayara vermelisiniz. Bir veri taban›na tan›mlar› girmek için kullan›lan AND, OR, NOT ve NEAR gibi de¤erleri
kullanmay› ö¤renin. Bu flekilde yapt›r›lan detayl›
bir araflt›rma sonucunda arad›¤›n›za en yak›n verileri tafl›yan az ve öz say›daki adrese ulaflman›z
çok daha muhtemeldir.
DAHA DETAYLI ARAMA YAPMAK
Altavista ya da Excite gibi geliflmifl arama siteleri kullan›c›lara çok daha detayl› arama yapt›rabilme imkan› sunarlar. Bu tür geliflmifl arama seçenekleri genellikle "Advanced Search" ad› alt›nda
görüntülenirler. Normalden daha detayl› bir aram
yapt›rabilmek için girdi¤iniz sitenin
ne tür bir arama mant›¤› kulland›¤›n› ö¤renmeniz önemlidir. Baz› siteler arama ifllemini bir dizi tan›m›n girilmesi ve bunlara uymayan
adreslerin elenmesi biçiminde gerçeklefltirirler. Baz› siteler ise form
benzeri bir arabirim kullanarak
sizden arad›¤›n›z bilgiyle ilgili çok
detayl› veri isterler. Burada sadece konuyla kesin ilgili olan tan›mlar de¤il, ayn› zamanda ilgili olabilecek ve olmayacak tan›mlar› da girerek araman›n daha detayl› yap›lmas›n› sa¤layabilirsiniz.
●
INTERNET
231
<<<
INTERNET
BAfiKA YERLERE BAKMAK
Ne kadar detayl› arama yapt›r›rsan›z yapt›r›n,
her zaman için arad›¤›n›z› bulamama ihtimali
mevcuttur. Ancak daha önce de dedi¤imiz gibi,
bunun sebebi sizin birfleyleri yanl›fl yap›yor olman›zdan kaynaklanmayabilir. Hiçbir arama sitesi
mükemmel de¤ildir, hiçbir arama sitesi her tür
bilgiyi içeren tüm sitelerin adreslerini depolayamaz. Bazen siz herfleyi do¤ru yapsan›z bile araman›z karfl›l›ks›z kalabilir. O zaman aramaktan
vazgeçmek yerine, bir baflka siteye yönelmek gerekir. Pek az site Altavista ya da Excite kadar
büyük veri tabanlar›na sahiptir. Ancak size arad›¤›n›z› verebilmek için bir sitenin bu denli büyük
olmaya ihtiyac› yoktur. Pek çok arama sitesi belirli konularda yo¤unlaflmay› seçer. Müzik, spor,
bilim ya da daha alt bafll›klar üzerine yo¤unlaflm›fl çok say›da arama sitesi mevcuttur. E¤er büyük siteler arad›¤›n›z› bulam›yorsa, o zaman bu
tür "uzman" bir siteye yönelmek size zaman kazand›rabilir.
METASERVICE NED‹R?
Arad›¤›n›z› bulmak için faydalanabilece¤iniz bir baflka uygulama ise "metaservice" olarak isimlendirilen farkl›
bir yaklafl›md›r. Bir "metaservice" bilgisayar›n›za yükledi¤iniz bir program
ya da tamamen ba¤›ms›z bir web sitesi olarak karfl›n›za ç›kabilir. Bunlar
veri tabanlar› ya da kataloglar de¤ildirler, ancak arama iflleminde size
inan›lmaz yard›mc› olabilirler.
Temelde bir "metaservice" arama yapan veri taban› siteleriyle ayn› mant›k
üzerinden çal›fl›r. Ana amaç girilen
anahtar tan›mlara göre aranan bilgiyi
kullan›c›ya ulaflt›rmakt›r. Ancak bu uygulama asl›nda kendi bafl›na hiçbir arama iflleminde bulun-
maz. Böyle bir uygulama kendi veri taban›n› oluflturmaya çal›flmak yerine, yüksek kapasiteli arama
siteleriyle iflbirli¤i ederek çal›fl›r. Siz bir veri girdi¤inizde "metaservice" bunu ba¤lant›l›
oldu¤u çok say›daki arama sitesine
ayn› anda iletir. Ald›¤› sonuçlar› da sizin verdi¤iniz tan›mlarla k›yaslayarak
olabilecek en yak›n sonuçlar› listeler.
Web sitesi biçimindeki "metaservice"
uygulamalar›na en iyi örneklerden biri
www.google.com adresinde yer alan
Google sitesidir. Bilgisayar›n›za yükleyerek çal›flt›rabilece¤iniz yap›daki uygulamalara örnek olarak ise www.copernic.com adresinden sat›n alabilece¤iniz Copernic 2001 program›n› gösterebiliriz.
>>>
232
●
INTERNET
>>>
OCR NED‹R?
OCR NED‹R?
Deponuzdaki eski evraklar› elektronik ortama aktarman›z gerekirse ne yapars›n›z?
OCR asl›nda ‹ngilizce "Optical Character Recognition" kelimelerinin bafl harflerinden oluflan bir
k›saltmad›r. Dilimize tam olarak "görsel harf tan›mlamas›" olarak ta çevirebilece¤imiz bu ifllem,
bilgisayarlar›n ka¤›t üzerine yaz›l› metni taray›c›lar yard›m›yla okuyarak çözmesi ve metin belgeleri haline dönüfltürmesidir. Bu sayede önceden
herhangi bir flekilde ka¤›t üzerine yaz›lm›fl olan
belgeleri tekrar klavye kullanarak bilgisayara aktarma külfetinden kurtulunmufl olunur.
Tabii ilk bak›flta bu büyük bir baflar› gibi görünmeyebilir, ne de olsa birkaç sayfal›k bir metni bilgisayara aktarmak çok ciddi bir sorun de¤ildir.
Ancak sayfa say›s›n› yüzler ya da binlerle ifade
etmeye bafllad›¤›n›zda durum de¤iflir. Binlerce
sayfal›k bir belge arflivini taray›c›da resim olarak
de¤il de, do¤rudan metin olarak taratabilmek ifl
gücü ve zamandan inan›lmaz tasarruf sa¤laya-
*<
‹PUCU >
cakt›r. Belki bu binlerce
sayfay› tarama ifllemi
birkaç dakika içinde yap›lacak bir ifl de¤ildir, ancak binlerce sayfa› tek tek
klavyeden yazarak
bilgisayara aktarmakla k›yasland›¤›nda
çok daha kolay oldu¤u ortaya ç›kar.
OCR s›n›f› yaz›l›mlar ilk olarak bundan yaklafl›k 30 y›l
kadar önce gelifltirilmifllerdir. Bu türün ilk örnekleri de t›pk› her teknolojik
yenilikte oldu¤u gibi mükemmel ya da kullan›fll›
olmaktan çok uzakt›. Bu yaz›l›mlar ancak taray›c› yard›m›yla okuduklar› belgelerin üzerindeki yaz›lar belirli bir font tipinde oldu¤u zaman çal›flabiliyorlard›, ayr›ca sonuçlar her zaman istendi¤i
gibi olmuyordu. fiüphesiz bu denli kusurlu bir uygulaman›n tam olarak gelifltirilmeden piyasa kullan›m›na sunulmas› beklenemezdi. Nitekim ilk
OCR yaz›l›mlar›n›n sat›fla sunulmas› ancak
1990’l› y›llar›n bafl›nda mümkün olabildi. O günden sonra da gittikçe geliflen OCR programlar›
her geçen gün yeni yetenekler kazand›, daha mükemmel hale geldi.
Günümüzde OCR
yaz›l›mlar› sat›fla
sunulan taray›c›
ayg›tlar›yla birlikte ücretsiz olarak
verilmektedir.
OCR tipi yaz›l›mlar› bilgisayar ma¤azalar›ndan ya da Internet üzerinden sat›n alabilirsiniz. Ancak bizim tavsiyemiz yeni bir taray›c› alman›zd›r. Yeni nesil taray›c›lar zaten çok pahal› de¤ildir, üstelik OCR ve daha baflka yaz›l›mlar da bunlarla beraber
ücretsiz olarak verilmektedir.
>>>
●
MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE
87
<<<
OCR NED‹R?
OCR NASIL ÇALIfiIR?
OCR dedi¤imiz fley asl›nda bilgisayar›n veri iflleme ve taray›c›n›n veri okuma yeteneklerinden faydalanan bir programd›r. Burada taray›c› OCR yaz›l›m›n›n gözü rolünü üstlenmektedir.
Çünkü taray›c› ka¤›t
üzerinden okudu¤u verileri elektronik sinyallere dönüfltürerek OCR program›na gönderir. OCR
ise bu sinyalleri önceden belirlenmifl formüllere göre iflleyerek gelen
resim üzerindeki metinleri ayr›flt›r›r ve
bunlar› normal bir metin belgesi flekline dönüfltürür.
OCR taray›c›dan resim format›nda gelen veriyi analiz edebilmek için bunu öncelikle parçalara ay›r›r. Bundan sonra kelimeleri ve daha sonra da harfleri tan›mlar. Bu noktada baz› sorunlar yaflanabilmektedir. E¤er karakterlerin boyutlar› ve flekilleri ayn› ise pek prob-
I
<INFO >
Bugün en alt model taray›c›lar bile
oldukça iyi sonuçlar veren çal›flmalar yapabilecek kapasitededirler. Beraberinde OCR
yaz›l›m›yla birlikte ifl görecek kapasitede
bir taray›c› yaklafl›k 70-100 USD civar›nda
fiyatlarla sat›lmaktad›r. Daha profesyonel
kullan›mlara yönelik taray›c›lar ve OCR yaz›l›mlar›n›n fiyatlar› ise çok daha yüksektir.
>>>
88
●
MULT‹MEDYA VE E⁄LENCE
lem yaflanmaz, ancak farkl› büyüklükteki ya da
yap›daki karakterlerden oluflan metinleri tan›mlamak en geliflmifl OCR için bile sorun olabilir. Ayr›ca nokta vurufllu yaz›c›lar›n ç›kt›lar›n›n okunmas›nda da bir problem yaflanabilir. Çünkü bu yaz›c›lar›n ç›kt›lar› OCR taraf›ndan nokta gruplar›
halinde alg›lan›r ve bu da problem yaratabilmektedir.
OCR yaz›l›mlar› genelde birlikte çal›flan birkaç
program modülünden oluflur. Bu modüllerden baz›lar› özel dilbilgisi ve karakter tan›mlama ifllevlerine sahiptirler. Baz› modüller ise genelleme yaparak tan›mlanmas› güç olan karakter ya da sembolleri belirlemek için tasarlanm›fllard›r. OCR yaz›l›mlar›n›n en yeni sürümlerinin ilginç bir özelli¤i
de ö¤renebilen yap›da olmalar›d›r. Zaman içinde
taranan metinler içindeki yeni
ve farkl› semboller tan›mland›kça program›n veri taban›na kaydedilirler ve ileride
yap›lacak yeni taramalar için haz›rlan›rlar.
>>>
PÜF NOKTASI
OTOMAT‹K ÇALIfiMA
Windows çal›flmaya bafllarken önceden
belirtilmifl olan ek uygulamalar› da harekete geçirebilir. Bu flekilde çal›flmas› istenen programlar "Bafllat" tuflu menüsü
alt›ndaki "Programlar" seçene¤inin içindeki "Bafllang›ç" fl›kk› dahilinde yer al›rlar. Ancak baz› durumlarda Windows’un
aç›l›rken burada listelenmifl olan herhangi bir program› çal›flt›rmamas›n› isteyebilirsiniz. Bunun için iki seçene¤iniz vard›r, bunlardan birincisi o listedeki isimleri silmektir. Ancak bir defaya mahsus bir
durum için tüm listeyi temizlemek anlams›z olacakt›r. ‹kinci seçene¤iniz ise
buradaki programlar çal›flamaya bafllamadan hemen önce SHIFT tuflunu bas›l›
tutmakt›r. Böylece programlar›n o defaya mahsus çal›flt›r›lmas›n› önlemifl olursunuz. E¤er zamanlamay› tutturam›yorsan›z, o zaman SHIFT tufluna Windows
aç›l›fl ekran› göründü¤ü anda bas›l› tutman›z da ayn› ifli görecektir.
INTERNET EXPLORER KISAYOL
TUfiLARI
Burada Internet Explorer ile çal›fl›rken
faydalanabilece¤iniz baz› k›sayol tufllar›na yer veriyoruz:
F11 – Tam ekran görüntü moduna geçer.
ESC – Web sayfas›n›n yüklenmesini yar›da keser.
CTRL+A – Yeni Explorer penceresi
açar.
CTRL+D – Sayfay› "S›k Kullan›lanlar"
listesine ekler.
CTRL+I – "S›k Kullan›lanlar" listesini
görüntüler.
CTRL+E – Arama panelini açar.
CTRL+W – Ana pencereyi kapat›r.
CTRL+F5 – Aç›k pencereyi tekrar yükler.
ALT+HOME – Girifl sayfas›na gider.
G‹R‹fi SAYFASI
Internet Explorer aç›ld›¤› zaman do¤rudan belirlemifl oldu¤unuz bir web sayfas›n› yükleyebilecek flekilde ayarlanabilir. Araç çubu¤unda "Girifl Sayfas›" adl›
tufla t›klayarak belirlemifl oldu¤unuz bu sayfan›n yüklenmesini
kendiniz de sa¤layabilirsiniz.
Ancak bu sayfay› s›k s›k de¤iflti-
riyorsan›z her defas›nda bu ifllemi uzun
uzad›ya yapmak can s›k›c› olabilir. Fakat
bunu yapman›n çok kolay bir yolu daha
vard›r. O an bulundu¤unuz web sayfas›n›
girifl sayfan›z haline getirmek için adres
çubu¤unda yer alan adresi oldu¤u gibi
tutun ve araç panelindeki "Girifl Sayfas›"
tuflunun üzerine b›rak›n. Art›k o sayfa sizin girifl sayfan›z olacakt›r.
SHIFT TUfiU
SHIFT tuflu pek çok farkl› flekilde kullan›labilmektedir:
Shift+Yeniden Bafllat: Windows h›zl› bir
biçimde yeniden bafllat›lacakt›r.
Shift+Delete: Dosyalar› kal›c› biçimde
siler.
Shift+Pencereyi kapat simgesi: O pencereyi ve tüm öncekileri kapat›r.
Shift+Sürükle-B›rak: Seçili dosyalar›
baflka bir yere tafl›r.
●
PÜF NOKTASI
31
<<<
PÜF NOKTASI
HIZLI BA⁄LANMA
Internet Explorer çal›flt›r›l›r çal›flt›r›lmaz girifl sayfan›za ba¤lanmaya çal›flacakt›r. Bu baz› durumlarda can s›k›c›
olabilir. Ancak e¤er girifl sayfan›z› iptal
etmeden bunu önlemek istiyorsan›z, o zaman bunu yapman›n bir yolu var. Araç
çubu¤undaki Explorer simgesine sa¤ fare
tufluyla t›klay›n, aç›lan menüden de
"Özellikler" fl›kk›na t›klay›n. Buradaki
"Hedef" k›sm›nda yer alan komutun sonuna "-nohome" komutunu ekleyin. Sonra
da pencereyi uygun biçimde kapat›n. Art›k siz emretmedikçe girifl sayfas› aç›lmayacak, böylece Explorer daha h›zl›
aç›lacakt›r.
BOfiLUK ÇUBU⁄UNUN
G‹ZL‹ GÖREV‹
Internet Explorer ile çal›fl›rken ço¤u
zaman web sayfalar›n›n boyutlar› yüzünden zorluk çekilir. E¤er farenizde özel
tekerlerden yoksa büyük boyutlu sayfalarda afla¤› ve yukar› gezinmek zor olacakt›r. Bunu daha kolay halledebilmek
için Boflluk tuflunu kullanabilirsiniz. Boflluk tufluna her bas›fl›n›z sayfay› bir pencere boyu afla¤› kayd›racakt›r. Yukar›
do¤ru hareket için ise Shift+Boflluk
kombinasyonunu kullanman›z yeterlidir.
HIZLI WEB ADRES‹
YAZMAK
Internet Explorer ile
çal›fl›rken girdi¤iniz
web adreslerini daha
h›zl› bir biçimde yazabilmek için küçük bir
k›sayol tufl kombinasyonundan faydalanabilirsiniz. Diyelim ki
www.download.com adresini yazmak istiyorsunuz. Adres çubu¤una
sadece "download" kelimesini yaz›n. Bundan
sonra CTRL+ENTER
tufl kombinasyonuna bas›n. Böylece adrese
"www" ve ".com" ekleri
otomatik olarak yerlefltirilecektir.
KÜÇÜK TUfiLAR
Internet Explorer uygulamas›n›n üst k›sm›nda bulunan araç panelinde yer alan tufllar
normalde oldukça büyük
görünürler. E¤er monitörünüz küçük ise ya da
birazc›k daha fazla çal›flma alan› elde
etmek istiyorsan›z bu tufllar›n daha küçük görünmesini sa¤layabilirsiniz. Yapman›z gereken Internet Explorer araç
çubu¤u üzerine sa¤ fare tufluyla t›klayarak aç›lan küçük menüden "Özellefltir"
fl›kk›na t›klamakt›r. Aç›lan diyalog kutusu içinden "Simge seçenekleri" bölümündeki "Küçük simgeler" fl›kk›n› iflaretleyin.
Ayr›ca bu k›s›mdan araç çubu¤undaki
dü¤meleri düzenleyebilir, kullanmad›¤›n›z dü¤meleri kald›rabilirsiniz.
>>>
32
●
PÜF NOKTASI

film xxyy

Transkript

Benzer belgeler

kapak

Profesyonel Ya_amda Ki_isel 0maj ve Sosyal Ya_am Etiketi

PE Körkasa Bandı

B‹LG‹SAYAR DENET‹ML‹ KONTROL KAPAS‹TEM‹Z

ButylSeal (TDS)

Tedarik Zinciri Yönetimi Ders Notları 2 1.3. TEDARøK ZøNCøRø