Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 81 İl Durum Raporu

Transkript

81 İL DURUM RAPORU
SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
MAYIS 2012 / ANKARA
ÖNSÖZ……………………………………………………………………………………….04
01 ADANA…………………………………………………………………………………...05
02 ADIYAMAN ....................................................................................................................... 11
03 AFYONKARAHİSAR ........................................................................................................ 18
04 AĞRI ................................................................................................................................... 27
05 AMASYA............................................................................................................................ 33
06 ANKARA ............................................................................................................................ 39
07 ANTALYA.......................................................................................................................... 50
08 ARTVİN .............................................................................................................................. 56
09 AYDIN ................................................................................................................................ 60
10 BALIKESİR ........................................................................................................................ 67
11 BİLECİK ............................................................................................................................. 73
12 BİNGÖL .............................................................................................................................. 78
13 BİTLİS ................................................................................................................................ 83
14 BOLU .................................................................................................................................. 86
15 BURDUR ............................................................................................................................ 93
16 BURSA................................................................................................................................ 98
17 ÇANAKKALE .................................................................................................................. 108
18 ÇANKIRI .......................................................................................................................... 114
19 ÇORUM ............................................................................................................................ 122
20 DENİZLİ ........................................................................................................................... 128
21 DİYARBAKIR .................................................................................................................. 136
22 EDİRNE ............................................................................................................................ 147
23 ELAZIĞ ............................................................................................................................ 151
24 ERZİNCAN ....................................................................................................................... 157
25 ERZURUM ....................................................................................................................... 163
26 ESKİŞEHİR ...................................................................................................................... 168
27 GAZİANTEP .................................................................................................................... 173
28 GİRESUN.......................................................................................................................... 180
29 GÜMÜŞHANE ................................................................................................................. 185
30 HAKKARİ ........................................................................................................................ 189
31 HATAY ............................................................................................................................. 198
32 ISPARTA .......................................................................................................................... 205
33 (İÇEL) MERSİN ............................................................................................................... 211
34 İSTANBUL ....................................................................................................................... 223
35 İZMİR................................................................................................................................ 235
36 KARS ................................................................................................................................ 248
37 KASTAMONU ................................................................................................................. 253
38 KAYSERİ.......................................................................................................................... 258
39 KIRKLARELİ ................................................................................................................... 265
40 KIRŞEHİR ........................................................................................................................ 270
41 KOCAELİ ......................................................................................................................... 277
42 KONYA ............................................................................................................................ 284
43 KÜTAHYA ....................................................................................................................... 294
44 MALATYA ....................................................................................................................... 303
45 MANİSA ........................................................................................................................... 309
46 KAHRAMANMARAŞ ..................................................................................................... 322
47 MARDİN ........................................................................................................................... 327
48 MUĞLA ............................................................................................................................ 333
49 MUŞ .................................................................................................................................. 338
50 NEVŞEHİR ....................................................................................................................... 342
51 NİĞDE .............................................................................................................................. 346
52 ORDU................................................................................................................................ 350
2
53 RİZE .................................................................................................................................. 355
54 SAKARYA........................................................................................................................ 359
55 SAMSUN .......................................................................................................................... 365
56 SİİRT ................................................................................................................................. 375
57 SİNOP ............................................................................................................................... 380
58 SİVAS ............................................................................................................................... 397
59 TEKİRDAĞ ...................................................................................................................... 403
60 TOKAT ............................................................................................................................. 409
61 TRABZON ........................................................................................................................ 419
62 TUNCELİ .......................................................................................................................... 428
63 ŞANLIURFA .................................................................................................................... 433
64 UŞAK ................................................................................................................................ 438
65 VAN .................................................................................................................................. 446
66 YOZGAT .......................................................................................................................... 452
67 ZONGULDAK .................................................................................................................. 473
68 AKSARAY........................................................................................................................ 482
69 BAYBURT ........................................................................................................................ 488
70 KARAMAN ...................................................................................................................... 492
71 KIRIKKALE ..................................................................................................................... 496
72 BATMAN.......................................................................................................................... 502
73 ŞIRNAK ............................................................................................................................ 506
74 BARTIN ............................................................................................................................ 511
75 ARDAHAN ....................................................................................................................... 518
76 IĞDIR ................................................................................................................................ 526
77 YALOVA .......................................................................................................................... 532
78 KARABÜK ....................................................................................................................... 537
79 KİLİS ................................................................................................................................. 544
80 OSMANİYE ...................................................................................................................... 550
81 DÜZCE.............................................................................................................................. 554
3
ÖNSÖZ
Sanayileşme, sosyo-ekonomik kalkınmanın temelini oluşturan vazgeçilmez bir süreç
olmakla birlikte, bilgi ve teknoloji toplumuna giden yolun da temel taşlarından biridir.
Teknoloji geliştirme, sanayileşme ve sanayileşirken de ileri teknolojiden yararlanarak
yeni alanlar ve ürünler oluşturma yarışı her geçen gün daha ileri bir boyuta ulaşırken, bu yolla
erişilen güç milletler için dünya piyasalarında büyük bir rekabet alanını da beraberinde
getirmektedir. Bu yarışta başarılı olmanın temel şartları sürekli kalite, ileri teknolojiye
ulaşma, ürün skalasında zenginlik, eğitimli ve nitelikli iş gücü ve ucuz maliyet olarak
belirginleşmektedir. Yani, hammadde ve emek yoğun bir sanayi yerine bilgiye, teknolojiye,
gerek üretme, geliştirme yoluyla, gerek transfer yoluyla sahip olmaya dayalı, kalite egemen
bir sanayi anlayışı hakim olmaktadır.
Dünya, son yıllarda sanayi sektöründe yaşanılan yapısal değişimlerden dolayı hızlı bir
değişim sürecine girmiştir. Bu süreç içerisinde özellikle gelişmiş ülkelerin imalat
sanayilerinde teknoloji hızlı bir gelişme göstermiş ve ar-ge faaliyetleri ile elde edilen
sonuçların ticarileştiği modern ve bilgi teknolojilerinin uygulandığı sistemler benimsenerek,
sadece ham madde ve emeğe dayalı üretim metotları terk edilmiştir. Dolayısıyla ekonomilerin
mukayeseli üstünlüğünü artık teknolojik yapılar belirler hale gelmiştir.
O halde, teknoloji üretmeyen bir ülkenin kalkınmasını da düşünmek elbette ki artık
mümkün görülmemektedir. Dolayısıyla bundan sonra yapacaklarımız tamamen teknoloji
kültürünün yerleşmesine ve teknolojinin üretimine yönelik eylemler olmalıdır.
Teknoloji kültürü; insanların örgütlenip, diğer canlılar ve makinalardan da yararlanarak,
bilimsel veya başka bir düzenli bilgiyi sistemli bir şekilde uygulamaya dönük işler için
kullanması biçimi olup, tüm kesimler tarafından benimsenmesi gerekmektedir.
Teknoloji üretimi içinde yer alan ve teknolojik bilgiyi üretmek, ileri teknolojilere
ulaşmak, bilgi ve teknoloji yoğun üretim ve girişimciliği desteklemek ve yenilikçi mal ve
hizmet üretimi ile rekabet gücünü artırmak için kamu, üniversite ve özel sektörün işbirliğiyle
akademik, sosyal ve ekonomik yapının bütünleştiği, gerekli alt yapı ile donatılan ve
girişimcinin hizmetine sunulan AR-GE merkez ve enstitüleriyle üretim birimlerinin yer aldığı
yerleşim alanları olan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ise son derece önemlidir.
Ülke kalkınmasında ve bölgesel potansiyellerin en iyi şekilde değerlendirilmesinde,
mevcut kaynakların verimli ve gerçekçi kullanımı ve bunlara dayalı olarak küçük ve orta
ölçekli sanayinin yurt sathında yaygınlaştırılması, desteklenmesi ve geliştirilmesi büyük önem
taşımaktadır. Bunun için de mevcut sanayi yapısı profilinin ortaya konulması, gelişme imkân
ve kabiliyetinin belirlenmesi, geleceğe yönelik yeni yatırım hedef ve stratejilerin tasarlanması
ve uygulanması da üzerinde ciddiyetle durulması gereken hususların başında gelmektedir.
Ancak, bu şekilde verileri ortaya koyarak yatırımcılarımızın doğru teşviki, sağlıklı yatırım
kararlarının alınması ve eldeki kaynakların rasyonel bir şekilde değerlendirilmesini sağlamak
mümkündür.
Bu çalışma; Genel Müdürlüğümüz veri tabanında kaydı tutulan, Sanayi Sicil verileri,
(Sanayi Sicil kaydı bulunan firmalar esas alınmıştır.) il müdürlüklerimizden gelen bilgiler
ile Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü ve Ekonomi Bakanlığından (Dış Ticaret Müsteşarlığı)
alınan bilgiler doğrultusunda, tüm illerimizin yatırım ortamı ile ilgili gerekli
değerlendirmeleri yapılarak hazırlanmış olup, girişimcilerimizin doğru karar almalarına
yardımcı olacak tüm argümanların bir araya getirilmesine çalışılmış ve yapabilecekleri
yatırımlar ortaya konulmuştur ve söz konusu bu çalışmanın girişimcilerimize faydalı olacağını
ümit ediyoruz. (KSS ve OSB bilgileri 06.01.2012 tarihi itibari iledir.)
Süfyan EMİROĞLU
Sanayi Genel Müdürü
4
01 ADANA
1. İlin Sanayi Yapısı
Adana Sanayisi¸ 1950’lerde tarıma dayalı sanayi¸ yani tarıma dayalı tekstil ve bitkisel yağ
sektörleri olmak üzere iki ana konuda gelişti. 1970’lerden sonra özellikle KOBİ niteliğindeki
firmaların sayısı arttı ve sektörler çeşitlenmeye başladı¸ süreç içerisinde diğer bütün
sektörlerde üretime geçildi. Türkiye’de dışa açık büyümenin başladığı 1980’li yıllarda¸
firmalar bu döneme uyum sağlamakta zorluk çektiği için¸ 10 yıl süren bir duraklama dönemi
yaşadılar. Ancak 2. Sanayi Hamlesi olarak adlandırdığımız 1996 yılından sonra¸ organize
sanayi bölgesinin altyapısının tamamlanmasıyla¸ kentimizde hemen hemen tüm sektörlerde
yatırımlara gidilerek üretime geçildi.
Adana’yı Adana yapan en önemli faktör¸ yatırım ikliminin çok müsait olmasıdır. İkincisi
de tarıma dayalı sanayi veya gıda ürünlerindeki diğer yatırımlar için hammaddenin
kaynağında bulunulmasıdır. Üçüncü önemli faktör¸ hem yatırım hem de ihracat için her türlü
imkan ve altyapıya sahip olmamızdır. Yani bölgeyi baştan aşağı sulayan kanal ve kanaletler¸
enerji nakil hatları¸ uluslararası havalimanı¸ TEM otoyolu ve demiryolu¸ mükemmel altyapısı
ile tek parçada Türkiye’nin en büyüklerinden biri olan Organize Sanayi Bölgesi¸ rezerv alanı
olarak genişleyebilecek olan Yumurtalık Serbest Bölgesi¸ yetişmiş insan gücü ve Türkiye’nin
en başarılı üniversitelerinden biri olan Çukurova Üniversitesi ile Adana¸ yatırım iklimi
açısından önemli avantajlara sahiptir.
Adana’da son 30 yılda, sadece Adana Organize Sanayi Bölgesi’nde modern teknoloji ve
küresel rekabet koşullarına uygun 300’den fazla fabrika kurulmuştur.
Bunların içerisinde, geleneksel olarak her yıl Türkiye’nin 1000 büyük firma sıralamasına
girenlerle birlikte, son yıllarda Beyteks Tekstil, Özmaya Gıda, Oyka Kâğıt Ambalaj, Gürsoy
Yem, Özgür Atermit, Kıvanç Tekstil, Adana Besi Yem, Abdioğulları Plastik, Zahit
Alüminyum, Akyem, Oğuz Tekstil, Oğuz Gıda, Yağmur Mobilya, Ulusoy Tekstil gibi
kuruluşlarımız da Türkiye’nin ilk 1000 firması arasına girmeyi başarabilmişlerdir.
(Adana Sanayi Odası.31/12/2010)
2. İlin Ticaret Yapısı
Sanayi ve ticaretin birbirlerini tamamlayan faaliyet kolları olması nedeniyle, Adana
ticareti sanayiye paralel gelişme göstermiştir.
Büyük bir sanayi ve ticari potansiyeline sahip olan Adana, altyapısını önemli ölçüde
tamamlamıştır. Bugün faal olan Organize Sanayi Bölgesi, TAYSEB Yumurtalık Serbest
Bölgesi, Küçük Sanayi Siteleri, Sugözü Termik Enerji Santrali, Botaş ve BTC Projeleri ile
bölgenin dışa açılan kapısı olma özelliğini taşıyan Adana, merkez bir konumda olup,
önümüzdeki dönemde bu önemini daha da arttıracaktır.
2
010 yılı sonu itibariyle Adana Ticaret Odası’na kayıtlı toplam 25.408 üye kayıtlı olup
NACE koduna göre (Adana Ticaret Odası verilerine göre); perakende ticaret, toptan ticaret,
bina inşaat faaliyetleri ve mimarlık-mühendislik faaliyetleri(teknik test ve analiz faaliyetleri)
ilk beş sektör olarak sıralanmaktadır.
Dış Ticaret Yapısı
Adana ili ihracatı ağırlıklı olarak Avrupa Biriliği ülkelerine yöneliktir. Ardından gelişmiş
sekiz ülkeler (G-8), komşu ülkeler ve Ortadoğu ülkeleri sıralanmaktadır. Ülkeler bazında
sırasıyla Irak, Almanya, Fransa, Rusya Federasyonu, İtalya ve İngiltere ihracat yapılan önemli
ülkelerdir. Ürün bazında ise dokumaya elverişli maddeler ve bunlardan mamul eşya grubu
Adana ilinin en önemli ihracat grubudur. Ancak son yıllarda bu ürün grubunda önemli
azalışlar görülmüştür. Ardından nakil vasıtaları, plastik ve kauçuk ürünleri, gıda ve bitkisel
ürünler sıralanmaktadır.
5
3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi
3.1. Türkiye Sanayisi ve Adana İli Sanayisi
Kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta İstanbul (%31) olmak üzere, Bursa (% 8),
Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) ,
Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i,
oniki ilimizdedir
Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara
Bölgesinde, %17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6
Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde
olduğu görülmektedir.
Adana İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1.555 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 2 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş 12 il arasında yer almaktadır.
Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana
İli % 25 lik bir oran ile bölge İlleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra
% 19 luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, %13 Hatay, % 11
ile Kahramanmaraş, %6 Burdur, %6 Isparta, ve %4 Osmaniye İli takip etmektedir.
3.2. Adana İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı
Adana İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 20 Gıda
ürünleri imalatı, % 9 Tekstil ürünleri imalatı, % 8 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve
ekipman imalatı sektörlerinin ilk sıralarda olduğunu görmekteyiz.
Bunları sırasıyla;
% 8 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve Techizatı hariç)
% 8 Kimyasalların ve kimyasal ürünleri imalatı,
% 7 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı
% 4 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması
% 4 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı
% 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç)
% 3 Mobilya imalatı
% 3 Ana metal sanayi
% 3 Diğer madencilik ve taşocakçılığı imalatı,
% 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı
% 2 Elektrikli techizat imalatı
% 2 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı
% 2 madeni yağ geri kazanımı.
% 2 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı
% 2 Metal cevherleri madenciliği imalatı,
% 1 Diğer imalatlar
% 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı imalatı,
% 1 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerinin imalatı
% 1 Motorlu kara taşıtlarının bakım ve onarımı
% 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması imalatı,
% 1 İçeçek imalatı,
% 1 Diğer (Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha aram.petrol, Temel eczacılık
ürün.imalatı, Diğer ulaşım araçlarının imalatı, Kömür ve linyit çıkartılması,Kok kömürü ve
rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, Elektrik, gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve
dağıtımı,)
Çalışan sayısı ve AR-GE:
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Adana ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 45.987’dir.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 47, çalışan sayısı 252 dir. Toplam personelin % 1 i Ar-Ge de
çalışmaktadır. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 157, çalışan sayısı 931 dir. Toplam
personelin %2 si kalite kontrol biriminde istihdam edilmektedir.
3.3. Genel Değerlendirme
6
Sanayide çalışanların % 17 sı Tekstil ürünleri imalatı sektöründe, % 16 i Gıda ürünlerinin
imalatı sektöründe istihdam edilmektedir
Sanayi istihdamının % 70 i işçi, % 4 ü mühendistir.
Adana İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 45 sı mikro ölçekli, % 44 ü küçük ölçekli,
% 9 u orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
Personel sayısına göre büyük işletmeler;
- Temsa Global Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Advansa Sasa Polyester Sanayi A.Ş.
- Kıvanç Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Bossa Ticaret ve Sanayi İşl.TAŞ
- Abdioğulları Plastik ve Ambalaj Sanayi
-
4. Potansiyeli Değerlendirmeye Yönelik Yatırımlar
4.1. Gemi İnşa Sanayisi
Adana’ya 1 saat uzaklıkta olan Yumurtalık Serbest Bölgesi’nin yanındaki genişleme alanı
bu sektör için oldukça uygun koşullara sahiptir. Bu bölgeye çok yakın olan İskenderun
Demir-Çelik Fabrikası, gemi üretimi için gerekli olan yassı mamulleri üretmektedir. Bu
bağlamda, Yumurtalık Serbest Bölgesi hem hammaddeye olan yakınlığıyla hem de coğrafi
avantajlarıyla, gemi üretimi için cazip bir bölge haline gelmiştir.
4.2. Enerji ve Petro-Kimya Sanayi
Petrolü Türkiye üzerinden dünya pazarına ulaştırmada en önemli güzergâh olduğu kabul
edilen Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının Ceyhan’dan denize açılıyor olması, bu bölgede enerji
ve petro-kimyayı ön plana çıkarmaktadır. Zamanla hattın daha işler hale gelmesiyle gemi
trafiği de hızlanacak, bölgede konaklama ve diğer ihtiyaçlar için bir hizmet sektörü
oluşacaktır.
4.3. Tarım ve Tarıma Dayalı Sanayi
Adana’nın geleceğinde “tarım” ve “tarıma dayalı sanayi” en stratejik sektörler olarak öne
çıkıyor. Tarımda bir yandan geleneksel ürünlerden katma değeri yüksek ürünlere geçilirken
diğer yandan, kütle ürünlerde birim başına verimlilik AB ülkeleri seviyesine ulaştı. 2010
yılında Adana’da 1.472.875 ton tahıl, 748.168 ton dane mısır, 883.890 ton narenciye ve
1.420.279 ton sebze üretildi. Şimdi hedef, bir yandan ürün yelpazesini geliştirmek, diğer
yandan Adana’da yetiştirilen tarım ürünlerini burada işleyerek sanayi ürünü haline getirip,
dolayısı ile ham olarak ihraç edip, katma değeri yükseltmektir. (Adana Ticaret Borsası
verileridir.31.12.2011)
Küresel ısınma nedeniyle önümüzdeki dönemde gıda arzı öne çıkacak ve buna karşılık
tarım arzı düşecek.Bu nedenle ham tarım ürünlerinin işlenip katma değeri yükseltilerek yeni
ürünlerin üretilmesi ve bu şekilde ihraç edilmesi orta/uzun vadede ilin ve bölgenin ekonomisine
oldukça önemli katkılar sağlayacaktır.
5. İlin Dış Ticareti
5.1. Adana İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
812
838
856
939
7
İHRACAT DEĞERİ (1.000 $)
1.304.024
1.135.887
1.352.209
1.756.596
5.2. Adana İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
921
871
955
1.078
İTHALAT DEĞERİ (1.000 $)
2.151.647
1.692.782
2.228.898
2.973.743
6. Adana İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler
A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Adana-Hacı Sabancı (I+II Etap ilave alan) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:130)
 1520 hektar büyüklüğündedir.
 2001 yılında tamamlanmıştır.
 Bölgedeki; 599 adet sanayi parselinin 442 adedi tahsis edilmiştir. Üretime geçen
parsellerde yaklaşık 26.500 kişi istihdam edilmektedir.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, demir-çelik ve gıda sanayidir.
Adana-Kozan Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:158)
 Bölgedeki; 78 adet parselin 60 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerde; 15 adedi
üretim, 14 adet inşaat, 31 adet proje aşamasındadır. 18 adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 80 kişi istihdam edilmektedir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda ve pişmiş kil sanayidir.
b) ENDÜSTRİ BÖLGESİ:
Ceyhan Enerji İhtisas Endüstri Bölgesi
2011 yılı Yatırım Programında “kamulaştırma, etüt, yapım” olarak toplam 15.850.000.TL ödenek ile yer almaktadır.
Bölgenin faaliyete geçebilmesi için yapılması gereken altyapı çalışmalarına yönelik
planlama ve projelendirme çalışmaları öncesinde kamulaştırma çalışmaları ilgili mevzuat
çerçevesinde sürdürülmektedir.
B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ
a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
Adana ilinde 1.945 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur.
DOLULUK
BOŞ
DOLU
İŞYERİ
SIRA
ORANI
İŞYERİ
İŞYERİ
KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI SAYISI
NO
(%)
SAYISI
SAYISI
87
26
172
198
ADANA DOĞU (YÜREĞİR) KSS
1
88
27
206
233
ADANA CEYHAN KSS
2
100
0
294
294
ADANA KOZAN KSS
3
391
ADANA MERKEZ (AĞAÇ
4
95
20
371
İŞLERİ) KSS
634
ADANA MERKEZ (METAL
5
610
96
24
İŞLERİ) KSS
122
ADANA İMAMOĞLU KSS
6
75
61
47
73
ADANA SEYHAN KSS
7
73
100
0
TOPLAM
1.801
1.945
93
144
b) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
Adana Doğu II. etap Küçük Sanayi Sitesi :
 2011 yılı Yatırım Programında “127 işyeri, altyapı” olarak ve 600.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
8
 Projeler incelenmiş olup, tespit edilen eksiklikler 09.03.2011 tarih ve 2031 sayılı
yazımızla Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
7. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm
Önerileri
1. Sektörel Küçük Sanayi Sitelerinin Oluşturulması
Adana sanayisinin önemli sorunlarından biri de, kent içinde dağınık bir şekilde faaliyet
gösteren başta plastik sektörü olmak üzere, mobilya yan sanayi, metal işleri, kimya, kağıt,
konfeksiyon, gıda ve diğer sektörlerdeki küçük esnaf ve sanatkarların, yarattığı gürültü,
görüntü ve çevre kirliliğinin büyük boyutlara ulaşmasıdır.
Hızla gelişen ve sürekli kendini yenileyen kent merkezi ile Seyhan ve Yüreğir İlçelerinde
dağınık bir şekilde faaliyet gösteren ve büyük çoğunluğunu küçük ölçekli işletmelerin
oluşturduğu KOBİ’leri, kent dışında imar planlarına uygun olarak sağlıklı işyeri sahibi
yapmak, aynı mesleği yapanların bir arada bulunmaları ve ortak ihtiyaçlarının karşılanacağı
tesislerin kurulması ile belirli bir merkez etrafında organize olmalarının sağlanması, çevresel
açıdan olumsuz etkilerin azaltılmasını sağlayacaktır.
İldeki küçük sanayi siteleri küçük ölçekli işletmelerin ve esnaf-sanatkârın tamirattan
imalata kadar geniş bir kapsamda, sadece yerel sanayinin tamir-bakım yönünden sorunlarını
gidermek değil, Organize Sanayi Bölgesindeki firmaların tamamlayıcısı olmak ve orta-büyük
ölçekli sanayi işletmelerine yan sanayi olarak yardımcı olmak işlevini de yerine getirmektedir.
Mevcut sanayi sitelerinin bekleyen alt yapı sorunlarının çözülmesi ve yeni sektörel küçük
sanayi sitelerinin kurulmasının Adana’nın gelişmesi ve sanayileşmesi yönünden oynayacağı
rol oldukça büyük olacaktır.
İlde küçük imalat sanayi kent içinde çoğunlukla binaların alt katlarında faaliyet
gösteren “şeker, poşet, karo, torna, tesviye, marangoz sabun, kolonya, el sanatları vs.”
konularda faaliyet gösteren eski konumlarına göre kent dışında iken nüfus artışı ve yerleşme
neticesinde kent çekirdeğinin içerisinde kalmış küçük ölçekli bu işletmelerin bir an önce bir
arada toplanmalarını sağlamak Adana sanayine büyük destek verecektir.
Aynı mesleği yapan KOBİ’lerin, kent dışında imar planlarına uygun küçük sanayi
tesislerinde bir arada bulunmalarını sağlama yoluyla bu işyerleri için;
• Sağlıklı işyeri temini ve ekonomik verimi artırma,
• Ortak ihtiyaçlarının karşılanacağı tesislerin kurulması,
• Teknolojik gelişmelerden yararlanma ve orta ölçekli sanayiye geçişi kolaylaştırma,
• Düzenli şehirleşme ve çevre kirliliğini önleme,
• Usta, çırak ve kalfalara Milli Eğitim Bakanlığı ile işbirliği yapılarak mesleki
eğitim verilmesi şeklindeki amaçlara kısa zamanda ulaşılması sağlanacaktır.
2- Ara Eleman Eksikliği
Adana Sanayi Olarak her üç ayda bir yaptığımız "Ekonomik Durum ve Beklentiler
Anketi"nde, tam kapasite ile çalışamayan firmalara bunun nedenini sorduğumuzda, % 16'sı
neden olarak kalifiye elemen sıkıntısını göstermektedir. Bir yandan lise ve üniversite
mezunları iş bulamazken, diğer yandan çok ciddi firmalar iyi yetişmiş ara eleman sıkıntısı
içerisindedir. Örneğin, şu anda ülkemizde çok sayıda işletme mezunu varken, sadece
muhasebeyi çok iyi bilen ve bir şirket muhasebesini tek başına tutabilecek muhasebecilere
ihtiyaç vardır.(Adana Sanayi Odası verileridir.31.12.2011)
3.Tehlikeli Katı Atık İmha Tesisinin Kurulması
Ülkemizin Avrupa Birliği Çevre Mevzuatına uyum sağlaması ve bu mevzuatın
uygulanma süreci, büyük kısmı KOBİ düzeyindeki işletmelerinden oluşan il ve Türk
sanayisini çok ciddi olarak etkilemekte ve hazırlıksız geçiş altından kalkılamayacak sorunlar
yaratmaktadır.
9
8. Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu
1
2
Remzi ÖZDOĞAN
Naci SERTER
İl Müdürü
Müdür Yardımcısı
3
Sevinç COŞKUN
Şube Müdürü
4
Hasan Kaşif GÖKDOĞAN
Şube Müdürü
5
Adnan EKİZ
Şube Müdürü
6
Tuğba KENARLI
Şube Müdürü V.
7
Kemal GÜR
Araştırmacı
8
Mustafa ŞAHİN
Araştırmacı
9
Seyhan ORAY
Araştırmacı
10
Hüseyin PAKSOY
Mühendis
11
M. Zeki KABUKÇU
Mühendis
12
M. Akif ERGEZ
Mühendis
13
Gülhan KAPLAN
Mühendis
14
Fırat EKİNCİ
Mühendis
15
Yusuf EROL
Mühendis
16
Cengiz KOYUNCU
Mühendis
17
Cenk AKINLAR
Mühendis
18
Cafer TAKIRTAŞ
Mühendis
19
İzzet ERTÜRK
Mühendis
20
Cevdet TOPÇUOĞLU
Mühendis
21
İsmail Hakkı ESER
Mühendis
22
Mustafa KARACA
Uzman
23
Nurettin KİRİKTİR
Tekniker
24
Birgül ULUDERE
Şef
25
Murat ZÜLFİKAROĞLU
Şef
26
Ahmet UMUT
Veri Haz. ve Kont. İşletmeni
27
Belgin KILIÇ
Veri Haz. ve Kont. İşletmeni
28
Avni ŞAHİN
Ölç Ayar Memuru
29
Ahmet KUYU
Ölç Ayar Memuru
30
31
32
A. Kadir BÜKER
Yusuf ÇARDAK
Ali KÜÇÜKCEYLAN
Ölç Ayar Memuru
33
Zeki BALCI
Ölç Ayar Memuru
34
Murat ESEN
Ölç Ayar Memuru
35
Orhan ÇELİK
Ölç Ayar Memuru
36
Cumali GÜNGÖR
Ölç Ayar Memuru
37
Ahmet IŞIK
Memur
38
Hatice DİNÇER
Memur
Ölç Ayar Memuru
Ölç Ayar Memuru
10
02 ADIYAMAN
Ticaretin yeterince geliştiğini söylemek mümkün değildir. Ancak, mevcut tarım ağırlıklı
potansiyeli ve son yıllarda sanayisinde gösterdiği performans ile birlikte tarımsal ürün çeşit ve
verimliliğinde beklenen artışların gelecekte ticari hayatı olumlu yönde etkileyeceği
düşünülmektedir.
Güneydoğu Anadolu Bölgesinin diğer illeri gibi Adıyaman'da da iç ticaret ağırlıklı
olarak tarıma dayanmaktadır. Mevcut sanayi yapısıda tarımsal kaynak potansiyeline bağlı
olarak gelişme göstermiştir.
Temel gıda maddelerinin büyük çoğunluğu ile dayanıklı tüketim mallarının hemen
hemen tamamı başta Gaziantep ve Adana illeri olmak üzere diğer merkezlerden temin
edilmektedir.
El sanatlarına yönelik olarak kilim, savan ve el dokuma halıları üretilmekte ve çevre
illerle birlikte diğer illere gönderilmektedir. Bunların dışında tarım ürünleri yanında tekstil
sektöründe üretimi gerçekleştirilen iplik de diğer illere gönderilmektedir.
Tarım ürünleri içerisinde buğday, arpa, nohut, mercimek, pamuk, tütün, fıstık ve üzüm
gibi ürünler özellikle komşu illere gönderilmektedir.
Büyük yatırım ve sermaye gerektirmeden yapılan el sanatlarına yönelik ürünlerin
pazarlanması, ticari hayata canlılık kazandırmakla birlikte bu sanatların gelişimine de katkıda
bulunmaktadır.
Ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kuruluşlar olarak; Ticaret ve Sanayi
Odaları, Ticaret Borsaları, Meslek Odaları ile Esnaf ve Sanatkarlar Odaları bulunmaktadır.
Ticaret borsasında; buğday, arpa, mısır, çavdar, yulaf, buğday kepeği, buğday unu,
kuru fasulye, nohut, mercimek, ayçiçeği, yar fıstığı, tereyağı, sade yağ, badem, ceviz, et, canlı
hayvanlar, beyaz ve kaşar peynir, pamuk ipliği, keçi kılı, yapağı, hayvan derileri, bağırsak,
çeltik, pirinç, bulgur, razmol, bal, tavuk ve piliç eti, yumurta, antepfıstığı, kuru üzüm ve
muhtelif özelliklerdeki pamuk kotaya dahil ürünler olarak değerlendirilmektedir. 2011 yılında
27.441 yapılan işleme karşı 376.226.307,20 TL 'lik ürün tescili gerçekleştirilmiştir.
Özetle Adıyaman Sanayisi;
 Ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı olup, özelikle tekstil sektörü yatırımlarında
sanayileşme eğilimi görünmektedir.
 Sanayi büyük, orta ve küçük ölçekli işletmeler şeklinde şekillenmiştir.
 GSYİH’sı içerisinde sanayi sektörü tarım sektöründen sonra ikinci gelmektedir.
 Sanayi yatırımları içerisinde Tekstil sektörüne yapılan yatırımların yoğunluğu dikkati
çekmektedir.
 Adıyaman ‘da, gıda sanayi, maden- taş ve toprağa dayalı sanayi, pamuk işleme ve
tekstil sanayi ile genel imalat sanayisine yönelik üretimler yapılmaktadır.
 Sanayi işletmelerinin büyük bir çoğunluğu il merkezindedir.
 Özel sektör kamu sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirmiştir.
 Sanayi sektörü içerisinde tekstil sanayisinin gıda sektörüne göre daha fazla katma
değer meydana getirdiği görülmektedir.
 Darboğazda olan tesisler genellikle ham madde, Pazar noksanlığı ve ağırlıklı olarak da
işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle problemler yaşamaktadır.
 En önemli yer altı zenginliği petroldür.
 Özel sektör üretimleri ile birlikte ülkemiz ham petrolünün %28,13’sinden fazlası
Adıyaman bölgesinde üretilmektedir.
 Maden kaynakları bakımından oldukça zengin potansiyele sahiptir.
11
Adıyaman’ının sanayi ile tanışma tarihi 1955’tir. Tekstil sektörü ile ilgili entegre bir
tesisin kurulması amacıyla 1955 tarihinde “Adıyaman Pamuklu Dokuma Sanayi Türk Anonim
Şirketi kurulmuş ve 1967 yılında üretime geçmiştir. 1973–1975 tarihleri arasında Çimento,
Süt ve Yem Fabrikası tesislerinin Adıyaman’da kurulması ile ilgili etüt proje bazında birtakım
çalışmalar başlatılmıştır.
Kalkınmada Öncelikli Yörelerde uygulanan devlet yardımları ve teşvikler ile temin
edilen uzun vadeli ucuz maliyetli kredilerle sanayide ve yatırımlarda gözlemlenebilir bir
hareketliliğin oluştuğu ancak, alınan kredilerin iyi değerlendirilememesi ve yatırımcıların
yönlendirilememesi nedeniyle arzulanabilir bir yatırım hamlesinin atılamadığını görüyoruz.
1988 yılından sonra birtakım tekstil ve un fabrikaların faaliyete geçmesiyle yatırımlarda nispi
bir artışın olduğu görülmektedir.
Adıyaman’ın Bugünkü Sanayi Durumu
5084 ve 5350 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile ilgili Yasaların yürürlüğe
girmesiyle yatırım artışlarında ve istihdamda büyük artışlar olmuştur. Zamanında ve rasyonel
kararlarla Türkiye genelinde gelen taleplerin değerlendirilmesi ve yatırma dönüşmesi
bakımında il çok iyi bir performans göstermiştir. 100’ün üzerinde gelen taleplerin tamamı
değerlendirilerek, öncelikli olarak en fazla istihdam, en yüksek katma değer yaratacak ve ileri
teknoloji gerektiren sektörler öncelikli olarak değerlendirmeye alınarak arsa tahsis işlemleri
yapılmış, tahsisi yapılan parseller üzerinde fabrikalar yapılarak birçoğu faaliyete geçmiştir.
Genel olarak il ve ilçelerinde Sanayi Sicil Belgesi almış 239 tesis bulunmaktadır. Bu
tesislerin tamamı fiili olarak üretim yapmakta. Sanayi yatırımları içerisinde tekstil sektörüne
yapılan yatırımların yoğunluğu dikkati çekmektedir.
Özetle Adıyaman Sanayisi;
• Ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı olup, özelikle tekstil sektörü yatırımlarında
sanayileşme eğilimi görünmektedir.
• Sanayi büyük, orta ve küçük ölçekli işletmeler şeklinde şekillenmiştir.
• GSYİH’sı içerisinde sanayi sektörü tarım sektöründen sonra ikinci gelmektedir.
• Sanayi yatırımları içerisinde Tekstil sektörüne yapılan yatırımların yoğunluğu dikkati
çekmektedir.
• Adıyaman ‘da, gıda sanayi, maden- taş ve toprağa dayalı sanayi, pamuk işleme ve
tekstil sanayi ile genel imalat sanayisine yönelik üretimler yapılmaktadır.
• Sanayi işletmelerinin büyük bir çoğunluğu il merkezindedir.
• Özel sektör kamu sektörüne göre daha fazla katma değer meydana getirmiştir.
• Sanayi sektörü içerisinde tekstil sanayisinin gıda sektörüne göre daha fazla katma
değer meydana getirdiği görülmektedir.
• Darboğazda olan tesisler genellikle ham madde, Pazar noksanlığı ve ağırlıklı olarak da
işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle problemler yaşamaktadır.
• En önemli yer altı zenginliği petroldür.
• Özel sektör üretimleri ile birlikte ülkemiz ham petrolünün %28,13’sinden fazlası
Adıyaman bölgesinde üretilmektedir.
• Maden kaynakları bakımından oldukça zengin potansiyele sahiptir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Adıyaman İli Sanayisi:
Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki
ilimizdedir
12
Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu
Bölgesinde olduğu görülmektedir.
Adıyaman İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 243 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan iller arasında yer
almaktadır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi
yapıldığında, % 65 lik bir oran ile Gaziantep İli bölge illeri arasında birinci sırada yer alırken,
%10 Şanlıurfa, % 9 Diyarbakır, % 6 Adıyaman, % 4 Batman, % 3 Mardin, % 1 Kilis, % 1
Siirt, % 1 Şırnak yer almaktadır.
3.2. Adıyaman İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
ADIYAMAN İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 24
ile Gıda ürünleri imalatı, % 16 lik bir oran ile Tekstil ürünleri imalatı sektörlerinin ilk iki
sırada olduğu görülmektedir.
Diğer sektörler sırasıyla;
% 10 Diğer madencilik ve taşocakçılığı;
% 8 Diğer metalik olmayan mineral ürünleri imalatı,
% 5 Ham Petrol ve Doğal Gaz,
% 3 Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine ve teçhizatı hariç)
% 3 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı,
% 3 Mobilya imalatı,
% 2 Kok kömürü rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı
% 2 İçeçek İmalatı,
% 2 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı,
% 1 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı ,
% 1 Bilgisayarların, Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatı
% 1 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı
% 1 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı,
% 1 Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin Malzemelerin imalatı
% 2 Diğer(Kömür ve Linyit Çıkartılması, Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı,Ağaç ve mantar
ürünleri imalatı (Mobilya hariç) saman ve benzeri malz. Örül.yapılmış,Bilgisayarların elek.ve
optik ürünlrrin imalatı, Motorlu Kara taşıtı, Treyler (Römork) ve yarı treyler (yarı römork)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Adıyaman ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel
sayısı toplam 9.230 dir.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 13, çalışan sayısı 17 dir. Toplam personelin % 1 i Ar-Ge
biriminde çalışmaktadır
Genel Değerlendirme:
Adıyaman ilinde lider sektör Tekstil ürünleri sektörü ve Giyim sektörüdür..
Sanayi çalışanların, % 2 u Tekstil Ürünleri Sektöründe istihdam edilirken, % 24 ü Giyim
Eşyası ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 84 i işçi, % 3 ü mühendistir.
Adıyaman ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 28 si mikro ölçekli, % 58 si küçük ölçekli,
% 12 ü orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
Personel Büyüklüğüne Göre Firmalar
- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı Adıyaman Bölge Müdürlüğü
- Sanko Tekstil İşletmeleri Sanayi Ve Ticaret A.Ş.Adıyaman Şubesi
- Betaş Mensucat Sanayi Ve Ticaret A.Ş.
13
-
Çimko Çimento ve Beton Sanayi ve Ticaret A.Ş.
İnternet Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.









Tarım ve Hayvancılığa Yönelik Sanayi Sektörü
Tekstil Sanayi Sektörü
Gıda Sanayi Sektörü
Turizm Sanayi Sektörü
İnşaat Sanayi Sektörü
Yer Altı Kaynaklarına Dayalı Maden, Ptrol Sanayi Sektörü
Orman Ürünlerine Dayalı ve Mobilya Sanayi Sektörü
Yedek Parça Sanayi Sektörü
Genel İmalat Sanayi Sektörü
5. Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar
Yukarıda sıralanan sektörler bağlamında talebi karşılamaya yönelik ilde tavsiye etiğimiz
başlıca yatırım konularını şöyle sıralamak mümkündür.

Pamuk yağı üretimi

Tarım alet ve makineleri imalatı

Organik Gübre üretimi

Zirai ilaç üretimi

Ambalaj

Sentetik çuval üretimi

Karton ve mukavva kutu üretimi

Baskılı kağıt ve plastik ambalaj

Asansör kabini imalatı

Ayakkabı imalatı

Dikişli çelik boru imalatı

Elektrik panosu imalatı

PVC üretimi

Kilitli beton üretimi

Panel radyatör imalatı

Çeşitli filtre imalatı

Elyaf üretimi

Değişik tür iplik imalatı

Baskı, boya ve apreleme

Kumaş dokuma imalatı

Penye örme imalatı

Muhtelif hazır giyim imalatı

Elektrik ve elektronik

Sarma tütün paketleme

Çelik hasır üretimi

Pamuk saplarından yonga levha üretimi

Dikişsiz ve dokumasız kumaş üretimi

Tuğla Üretimi

Soğuk Hava Deposu
14
6.1. Adıyaman İline Ait İhracat Bilgileri
2008
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
31
2009
2010
2011
35
36
50
YIL
İHRACAT DEĞERİ (1.000 USD)
58.466
58.125
71.580
61.014
6.2. Adıyaman İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
29
35
42
42
İTHALAT DEĞERİ (1.000 USD)
29.226
33.308
85.471
88.929
7. Adıyaman İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 92)
 232 hektar büyüklüğündedir
 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 4.080 kişi istihdam edilmektedir.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, gıda ve plastik sanayidir.
Adıyaman-Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 237)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda sanayidir.
b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 92)
 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma(177 hektar)” olarak ve 8.000.000.-TL ödenekle
yer almaktadır.
Besni Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 230)
 2011 yılı Yatırım Programında “124 hektar” olarak ve 8.750.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma ve petrol ürünleri sanayidir.
Adıyaman-Kahta Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 259)
 2011 yılı Yatırım Programında “155 hektar ilk etapta 89 ha” olarak ve 6.750.000.-TL
ödenekle yer almaktadır.
15
Adıyaman ilinde 818 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur.
SIRA
NO
1
2
3
4
İŞYERİ
SAYISI
KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ ADI
ADIYAMAN MERKEZ KSS
ADIYAMAN GÖLBAŞI KSS
ADIYAMAN BESNİ KSS
ADIYAMAN ÖZKAHTA KSS
TOPLAM
350
60
258
150
818
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
350
55
168
573
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
5
90
150
245
DOLULUK
ORANI
(%)
100
92
65
0
70
a) DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
Merkez II Küçük Sanayi Sitesi: 2011 yılı Yatırım Programında “94 işyeri altyapı” olarak ve
4.200.000.-TL ödenekle yer almaktadır (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
1) Besni, Kahta ve Gölbaşı Organize Sanayi Bölgelerinin altyapı çalışmalarının
desteklenmesi, OSB'lerde kamulaştırma bedellerinin hızlı artması nedeniyle, etap şeklinde
değil tüm alanın birden kamulaştırma yapıldığı takdirde OSB'ler daha az kredi kullanılmış
olacaktır. Gayri menkul artışı, kredi maliyetlerinden daha fazla artığı görülmüştür.
2) Adıyaman Organize Sanayi Bölgesi arıtma tesisi inşaatının tamamlanması ve
desteklenmesi ve OSB'de tahsis edilecek arsa kalmadığından merkezde 2. OSB'nin kurulması,
3) İhtisas Besicilik (Hayvancılık) Organize Sanayi Bölgesinin kurulması,
4) Jeotermal Termal Seracılık Organize Sanayi Bölgesi kurulması,
5) Enerji Desteği Teşviğinin yeniden uygulamaya alınması,
6) Mevcut Teşvik Desteğinden daha fazla yararlanması için istenilen kapasite oranının ve
yatırım tutarlarının düşürülmesi,
7) Tekstil ve her çeşit tarıma dayalı sektörlerin teşvik kapsamına alınması,
8) Çeşitli teşvik ve devlet yardımına esas olan bölge düzey belirlemelerin yeniden
değerlendirilerek Adıyaman ilinin kalkınmada öncelikli yöre olması hesabıyla bu illerle aynı
düzeyde belirlenen bölgeye dahil edilmesi,
9) Bölgesel Asgari Ücretin uygulanması,
10) İşletme sermayeleri yetersiz olan işletmelere ham madde temini güçlüğünün öncelikle
giderilmesi,
11) Daha önceki yıllarda olduğu gibi Yatırım Teşvik belge ve işlemlerinin taşrada İl Sanayi ve
Ticaret Müdürlüğünce yürütülmesi,
12) Teşvik ve KOBİ kredileri için bankalarca istenilen teminatların iki kat istenilmemesi yani,
kredi miktarı kadar teminat istenilmesi, işletmenin demirbaş, bina, makine ve donanımlarının
da teminat olarak gösterilmesi, hem kefil hem de teminat istenilmemesi,
13) Tarıma dayalı sanayinin canlanması ve altyapısının oluşması için acilen Adıyaman için
planlanan sulama projelerinin başlatılması baraj ve pompaj istasyonlarının devreye
konulması,
14) Adıyaman’da göreli avantaj durumuna göre uygun görülen sanayi profillerinin
Bakanlığımızca yeniden güncelleştirilerek sektör maliyetlerinin yeniden değerlendirilerek
illere gönderilmesi,
15) İhracat yapan işletmelere daha düşük tarifeli enerji ve nakliyat giderlerinin devletçe
karşılanması,
16) Tekstil sektöründe, fason iş yapmaktan vazgeçilerek ihracata yönelmeli ve gerekli altyapı
ve pazar araştırmaları için ilgili kuruluşların öncü olmaları,
16
17) Gölbaşı İlçemize kadar gelen Devlet Demir Yolunun Adıyaman’ ve Kahta OSB'lerine
bağlanması,
18) Market ve büyük mağazaların bundan böyle şehir merkezinde kurulmalarının önlenmesi,
faaliyette bulunan mağazaların da belirli bir süre içinde İl merkezi dışına çıkarılmaları için
yasal düzenlemelerinin yapılması,
19) İç piyasa daralması ve tüketicinin alım gücü sıkıntısını giderecek yasal düzenlemelerin
yapılması,
20) 2004 yılında yürürlüğe konulan 5084 Sayılı Yasa ile ilde canlanan sanayileşme
hareketinin daha da kökleşmesi için teşvik yasası kapsamında yer alan enerji desteği
kaldırıldığından yeniden uygulamaya konulması ve Tarımda kullanılan enerjinin de destek
kapsamına alınması,
21) Nitelikli Sanayi Bölgelerinin kurulması,
22) Kamu kuruluşlarının elerinde bulunan atıl tesislerinin bedelsiz olarak yatırımcılara tahsis
edilmesi,
23) İhracat yapan firmalara daha ayrıcalıklı enerji tarifesi uygulanması, nakliyat giderlerinin
devletçe desteklenmesi,
24) İşçi maliyeti yükünün en aza indirilmesi
25) GAP’ın yatırım ortamının iyileştirilmesi ve sürdürülebilirliğinin sağlanması,
26) Devlet tarafından sağlanan teşvikler yeterli gelmediği takdirde devletin bazı yatırımları
üstlenmesi,
27) Üniversitemiz bünyesinde Tekno Park'ın kurulması
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
ADI VE SOYADI
Mehmet Sait
ULUÇAY
Ömer Faruk ÜNSAL
M.Sadi ÜNSAL
Mustafa AÇIK
M.Kamil DİLEK
Abdullah YALDIZ
Gündüz AKYÜZ
Mehmet EREK
Nusret KURT
Nurettin GÜLEK
Mithat YILDIRIM
Hüseyin KAÇAR
Ramazan ÖZTEKİN
Mustafa BURGU
H.Ali UÇAR
Medine DİLSİZ
Abdurrahman
GÜNEŞ
Sürreyya ARİK
M.Gazi SAZAK
Eyüp ÖZTÜRK
Nevzat BOZAN
ÜNVANI
TAHSİL DURUMU
İL MÜDÜRÜ
AÖF
MÜDÜR YARDIMCISI
ŞUBE MÜDÜRÜ
ŞEF
ŞEF
MAKİNE MÜHENDİSİ
ELEKTRİK MÜHENDİSİ
ARAŞTIRMACI
ARAŞTIRMACI
ARAŞTIRMACI
UZMAN
ÖLÇÜ AYAR MEMURU
ÖLÇÜ AYAR MEMURU
ÖLÇÜ AYAR MEMURU
MEMUR
MEMUR
Gazi Eğitim Fak.
A.Ö.F
AÖF
Meslek Yüksek Okulu
Cumh.Ünv.Müh.Fak.
Elektrik Müh. Fak.
Ege Ünv. Müh.Fak.
Lise
AÖF
AÖF
Meslek Lisesi
Ticaret Lisesi
AÖF
MEMUR
Lise
MEMUR
DAKTİLOGRAF
DAKTİLOGRAF
ŞOFÖR
Meslek Lisesi
Ticaret Lisesi
Meslek Lisesi
Lise
17
03 AFYONKARAHİSAR
İlde ilk sanayi yatırımları kamu tarafından gerçekleştirilmiştir. Bunlar Çimento, Beton
Travers, Kızılay Madensuyu, Afyon Alkoloidleri, Seka, Şeker ve Şeker Makina fabrikalarıdır.
Daha sonraları tarım ürünlerine dayalı un, ayçiçeği yağı, makarna ve yem fabrikaları
kurulmuştur. Bu fabrikaları tuğla, kiremit, mermer, makina ve lastik fabrikaları izlemiştir.
İlde yerel sermaye birikimi olmasına rağmen bu sermaye birikimi sanayi yatırımlarına
kanalize edilememektedir. İl 5084 sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı
Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamına alınmış olmasına rağmen
yeterli sanayi yatırımı alamamıştır.
Afyonkarahisar’ın çeşitli bölge merkezlerini bir birine bağlayan kara ve demir yolu ulaşım
ağının merkezinde olması, ilin bölge ticaretinde önemli bir kavşak olduğunu göstermektedir.
Zaman içerisinde bu özelliğinin Türkiye ticaretindeki önemi fark edilerek, çeşitli ticaret
merkezlerinin ve konaklama tesislerinin kurulmaya başlaması, ilin ticaretini önemli ölçüde
etkilemiştir.
Afyonkarahisar’dan diğer illere satışı yapılan mallar; çimento, canlı hayvan, lastik
ayakkabı, sucuk, taze et, yün ve yapağı, sebze ve meyve, lokum, pişmaniye, reçel ve kaymak,
hububat, un, bitkisel yağ, hayvan yemi, çeşitli tohumlar, malt, konveyör band, inşaat tuğlası
ve bunun gibi mallardan oluşmaktadır.
Diğer illerden Afyonkarahisar’a giriş yapılan mallar ise; manifatura, konfeksiyon,
tuhafiye, inşaat malzemeleri, sebze ve meyve, gıda maddeleri, oto yedek parçaları, sanayi
hammaddeleri, ilaç, mefruşat, kösele ve kavafiye gibi mallardır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Afyonkarahisar İli Sanayisi:
ilimizdedir
Afyonkarahisar İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 793’dır. Toplam
sanayi işletmesi içerisinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer
almaktadır.
Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli %
37 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile
Denizli, % 11 ile Manisa, % 9 ile Uşak, % 7 ile Afyonkarahisar, %7 ile Aydın, %6 ile Muğla,
%5 ile Kütahya, takip etmektedir.
3.2. Afyonkarahisar İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Afyonkarahisar İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 43
Diğer madencilik ve taşocakçılığı imalatı, % 23 Gıda ürünleri imalatı, % 15 Metalik olmayan
diğer mineral ürünlerin imalatı sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır.
Bunları sırasıyla,
% 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalat (makine ve teçhizatı hariç)
18
% 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç),
% 2 kimyasalların ve Kimyasal ürünler imalatı,
% 1 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması,
% 1 Tekstil Ürünleri İmalatı,
% 1 Ana metal sanayi,
% 1 Kok kömürü rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı
% 1 Derinin ve ilgili ürünlerin imalatı,
% 1 İçecek imalatı,
% 2 Diğer, (Elektrikli techizat imalatı, Kömür ve linyit çıkartılması, Kağıt ve kağıt
ürünlerinin imalatı, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı,
Diğer imalatlar, Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı,Motorlu kara
taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı, )
3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE:
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Afyonkarahisar ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel
Ar-Ge birimi bulunan sanayi işletmesi sayısı 31, çalışan sayısı 66 dir.
3.4. Genel Değerlendirme:
Afyonkarahisar İlinde sanayi İlin coğrafik yapısına bağlı olarak bir gelişme gösterdiği
anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı, Gıda ürünleri imalatı,
imalatı, Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörleri ilin en gelişmiş
sektörleridir.
Sanayide çalışanların, % 27 si Gıda Ürünleri imalatı % 25 i Diğer madencilik imalatı , %
19 u Giyim eşyası imalatında istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 84 ü işçi, % 3 i mühendis’tir.
Afyonkarahisar İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 48 sı mikro ölçekli, % 43 i küçük
ölçekli, % 8 i orta ölçekli, % 1 i büyük ölçekli işletmelerdir.
- Hera Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
- Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Afyon Şeker Fabrikası
- Toprak Mahsulleri Ofisi Afyon Alkoloidleri Fab. İşl. Mdl.
- Demmer Demireller Mermer Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Gamme Giyim Ev Tekstil Ürün Ltd.Şti.
Afyonkarahisar ekonomisi genel olarak; geçmişten bugüne kadar tarım ve hayvancılığa
dayalıdır. Sanayileşme gerçek anlamda 1980’li yılların başında lastik ve kauçuk sektörünün
oluşumuyla başlamış olup mermercilik sektörüyle ilerleme kaydetmiştir. Bölgemize ve ülke
ihracatına çok fazla katkısı olan “Gıda Sektörü”nde, şekerleme-lokum, et ve et ürünleri, un ve
unlu mamuller ile yumurta ağırlıkta olup, teknolojik gelişmeleri yakından takip etmektedirler.
Afyonkarahisar’daki Sektörler:
1- Mermer, Doğal-Taş Sanayi,
2- Sağlık Turizm Hizmetleri,
3- Toptan ve Perakende Gıda Ticareti,
4- Kırmızı Et ve Kırmızı Et Ürünleri Sanayi,
5- Şekerleme Sanayi,
6- Beyaz Et, Beyaz Et Ürünleri, Yumurta Sanayi,
7- Otomotiv ve Akaryakıt Ticaret ve Sanayi,
8- Zirai Sulama ve Tarımsal Koop. Sanayi,
19
9- Müteahhitlik ve Mühendislik Firmaları Sanayi,
10- Yapı Malzemeleri ve Çimento Sanayi,
11- Seyahat Acenteleri ve Nakliyeciler Ticaret ve Sanayi
Sanayi Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar:
- Lojistik,
- İnşaat-gayrimenkul geliştirme,
- Mermer sektöründeki büyümeye paralel olarak mermer makinaları sektörüne
yatırım yapılabilir,
- Sucuk, lokum gibi marka değeri olan ürünlerin üretim tesislerinin kalite
standartlarıyla uyumlaştırılması,
- Un sektörü,
- Makarna ve bisküvi sektörü
- Patates ürünleri ve cips sektörü
- Kauçuk sanayi
Tarım ve Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar:
- Organik tarım ve seracılığın yaygınlaştırılması,
- Modern gıda ve hayvancılığın yaygınlaştırılması,
- Yerli ırk besiciliğin geliştirilmesi,
- Pastörize yumurta sektörü
Madencilik Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar:
- Mermer artıklarının değerlendirilmesi,
- Doğaltaş ürünlerinin ve firmalarının yurtdışı tanıtımları
Turizm ve Turizm Kaynakları Alanında Yapılabilecek Yatırımlar:
- Jeotermal enerjinin kullanım alanlarının çeşitlendirilmesi,
- İldeki Kültür, Tarih, İnanç ve SPA turizminin tanıtılması, yaygınlaştırılması,
- Kavşak noktasında yer alan İlin çevresinde iyi ve kaliteli hizmet veren dinlenme
tesisi sayılarının artırılması.
- Frig Vadisi turizm kuşağı ile ilgili tanıtımlar,
-
İl bulunduğu coğrafya nedeniyle pek çok sayıda ürün çeşidine, yeraltı kaynaklarına
sahiptir. Sadece ilin değil bölgenin ve ülkemizin ürün ihtiyacını karşılayan sektörlere yatırım
yapılabilir.
Mermer, Doğal-Taş Sanayi: Türkiye’deki mermer rezervi yılda 2 milyon m³ olup, bu
miktarın %35-40’ı İscehisar mermer havzasındadır. İlde yılda 440.000 m³ blok istihracı ve
10.740.000 m² plaka üretilmektedir.
Sağlık Turizm Hizmetleri: İlin mevcut yatak kapasitesi 12.010 olup; Yatırım Belgeli
Konaklama Tesisleri tamamlandığında yatak kapasitesi 20.327’ ye yükselecektir. 2.778 kişilik
5 yıldızlı konaklama kapasitesi olup, yılın 12 ayında talep görmektedir.
Toptan ve Perakende Gıda Ticareti: İlde gıda ticareti yapan işletme sayısı oldukça
yaygındır.
Kırmızı Et ve Kırmızı Ürünler Sanayi: İlde 192.590 adet büyükbaş hayvan (3.165
manda) 685.506 adet küçükbaş hayvan (koyun+keçi) vardır. İlin bilindiği üzere sucuk başta
olmak üzere et ve et ürünleri imalatında et işletme sanayi, mezbaha ve kombina sayısında
önemli bir konumdadır. Tesislerde sadece ilin değil, komşu birçok il ve ilçenin de
hayvanlarının kesimi yapılmaktadır. Kesim yapılan hayvanların etleri başta İstanbul olmak
20
üzere pek çok ile gönderilmektedir. İlde Türkiye genelinde marka oluşturmuş et işleme
tesisleri bulunmaktadır. Bu tesislerde üretilen ürünler ülke genelinde pazarlanmaktadır.
Afyonkarahisar Ticaret ve Sanayi Odası’nın yapmış olduğu kapasite raporlarına göre ilin
Karkas et üretim kapasitesi yılda 36.791 ton olup, bunun 15.574 tonu sucuktur.
Beyaz Et, Beyaz Et Ürünleri ve Yumurta Sanayi: İlde 9.747.145 adet kanatlı evcil
hayvan mevcuttur. İlin genelinde haftada yaklaşık 30 milyon yumurta üretilmektedir. Türkiye
yumurta üretiminin ( 14 milyar 614 milyon adet ) yaklaşık olarak %15’ini temin etmektedir.
Türkiye yumurta piyasasının belirlendiği yer olarak bilinen Başmakçı ilde haftalık 4-5 milyon
yumurta üretmektedir.
Şekerleme Sanayi: Afyonkarahisar’ın simgesi haline gelen şekerleme ve lokum imalatı
oldukça yaygındır. Meyve, kuruyemiş, kaymak, gül gibi malzemeler ile çeşitlendirilen
lokumun uluslararası bilinirliği vardır ve ilde yıllardır büyük bir ustalıkla üretilmektedir. İlde
lokum haricinde kaymaklı şeker, helva, tahin, pişmaniye, reçel imalatı da olup ürünlerin
ihracatı yapılmaktadır.
6.1. Afyon İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
201
213
209
244
237.839
208.636
217.277
291.446
6.2. Afyon İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
(Kaynak:DTM)
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
106
110
125
148
34.370
40.512
72.653
91.190
7. Afyonkarahisar İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük
Sanayi Siteleri İle İlgili Özet Bilgiler
A)
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ :
Afyonkarahisar Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 143)
 702,6 hektar büyüklüğündedir.
 Bölgedeki; 317 adet parselin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 304 adedi
üretim, 7 adedi inşaat, 6 adedi proje aşamasındadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, çimento, tarım alet ve makineleri sanayidir.
Afyonkarahisar-Bolvadin Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 4)
21
 Bölgedeki; 67 adet parselin 45 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parseller proje
aşamasındadır. 22 adet parsel tahsis edilmemiştir.
Afyonkarahisar-Sandıklı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 165)
 Bölgedeki; 45 adet parselin 20 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1 adedi
üretim, 4 adedi inşaat, 15 adedi proje aşamasındadır. 25 adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Proje için bugüne kadar kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 4.610.995.-TL’ye karşılık
gelmektedir.
 Bölgenin Bakanlığımıza 02.11.2011 tarihi itibariyle 3.979.011.-TL kredi borcu
bulunmaktadır.
İscehisar Mermer Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 172)
 Bölgedeki; 56 adet sanayi parselinin 43 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
10 adedi üretim, 8 adedi inşaat, 25 adedi proje aşamasındadır. 13 adet parsel tahsis
edilmemiştir.
Afyonkarahisar-Emirdağ Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 20)
 Bölgedeki; 61 adet sanayi parselinin 48 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 2
adedi üretim, 16 adedi inşaat, 30 adedi proje aşamasındadır. 13 adet parsel tahsis
edilmemiştir.
Afyonkarahisar-Dinar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 52)
 Bölgedeki; 78 adet sanayi parselinin 3 adedi tahsis edilmiştir.
Afyonkarahisar-Bolvadin (Süt Sığırcılığı İhtisas OSB) Organize Sanayi Bölgesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “446 hektar ” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 İmar planı aşamasındadır.
c)YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ
Merkez II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 261)
 OSB yeri olarak uygun görülen 350 hektarlık alanın, ilk etapta 50 hektarlık kısmının
planlanmasının uygun görüldüğü 06.03.2006 tarihli ve 1579–1583 sayılı dağıtımlı
yazımızla Valiliğe bildirilmiştir.
 416.155 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir.
Afyonkarahisar-Dazkırı (Dokuma Konfeksiyon) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:
246)
 Jeolojik ve jeoteknik etüd aşamasındadır.
Afyonkarahisar-Şuhut Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 249)
 Bölgede 158 adet sanayi parselinin 11 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır.
 Altyapı proje aşamasındadır.
B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ :
22
a) TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ :
Afyon ilinde 2.700 işyerlik 10 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 80.954.707.-TL’ye
karşılık gelmektedir.
İŞYE
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
Rİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYIS
SAYISI SAYISI
(%)
I
1
AFYONKARAHİSAR BOLVADİN KSS
288
238
50
83
2
AFYONKARAHİSAR ÇAY KSS
216
97
119
45
3
AFYONKARAHİSAR DAZKIRI KSS
31
13
18
42
4
AFYONKARAHİSAR DİNAR KSS
252
210
42
83
5
AFYONKARAHİSAR EMİRDAĞ I+II KSS
136
136
0
100
AFYONKARAHİSAR MERKEZ (I.BÖLÜM)
6
348
348
0
100
KSS
AFYONKARAHİSAR MERKEZ
7
1.000
800
200
80
(II.BÖLÜM) KSS
8
AFYONKARAHİSAR SANDIKLI KSS
195
150
45
77
9
AFYONKARAHİSAR ŞUHUT KSS
101
90
11
89
10 AFYONKARAHİSAR İSCEHİSAR
133
(MERMER) KSS
54
79
41
TOPLAM
2.700
2.136
564
79
b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ
Şuhut II Küçük Sanayi Sitesi :
 42 işyerine ait üstyapı inşaatı kooperatifin kendi imkanları ile devam etmektedir.
tarihi itibarıyle)
23
(06.01.2012
8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm Önerileri
SORUN
ÇÖZÜM ÖNERİSİ
İLGİLİ KURUM
*Havaalanı: İlde sivil uçuşların
olmaması.
*Bölgesel havaalanının bir an önce faaliyete geçirilmesi.
*Karayolu: Tasarı halinde İzmir*Otoban yapımında mevcut il güzergâhı dikkate alınmalıdır.
Ankara otobanı ile ilin by-pass
1 edilmesi, yol turizmini sekteye *Demiryolu ağının bakımı sağlanmalı, hızlı tren ağının kurulması ve
uğratacaktır.
Afyonkarahisar-Antalya arasında da demiryolu ulaşımı sağlanmalıdır.
*Demiryolu:Mevcut demiryollarının
bakımı, hızlı tren ile ilgili yeni
yatırımlar,
*Termal Turizmde kaynakların
*Termal kaynaklar için master plan yapılmalı. Termal suların kullanımı
plansız
kullanılması,
resum
sonrasında reenjeksiyon sistemiyle geri dönüşünün sağlanmasına yönelik
bedelinin yüksekliği, reenjeksiyon
düzenlemelerin yapılması. Termal Havzalarda planlı yapılanma olmalıdır.
sisteminin uygulanması.
Termal Turizm için özel kanun olmalıdır. Fizik ve Rehabilitasyon
2 *Frig Vadisi turizm kuşağının Hastaneleri açılmalıdır.
turizme açılamaması.
*Frig Vadisi için Eskişehir ve Kütahya ile ortak proje yapılmalıdır.
*Kurtuluş Savaşının gerçekleştiği
*İlde Kurtuluş Savaşı Panoraması yapılmalıdır. Kocatepe marka haline
yerlerin, başta Kocatepe olmak
gelmeli, okul gezilerinde ziyaret sağlanmalıdır.
üzere yeterince ziyaret edilmemesi
Ulaştırma, Denizcilik ve
Haberleşme Bakanlığı
Orman ve Su İşleri
Bakanlığı
Kültür ve Turizm
Bakanlığı
Sağlık Bakanlığı
Enerji ve Tabii
Kaynaklar Bakanlığı
Milli Eğitim Bakanlığı
*Kırsal nüfusun fazla olması ve *Organik tarım yapılmalıdır. Getirisi yüksek yeni tarım ürünlerinin Gıda, Tarım ve
3 tarım ürünlerinin getirilerinin az üretilmesi ile teknolojik seracılık planlanmalı ve desteklenmelidir. Hayvancılık Bakanlığı
olması, gelenekselden alternatif Sertifikalı tohum üretimi ve kullanımı desteklenmelidir.
Enerji ve Tabii
24
tarıma geçilememesi.
*Hayvancılıkta kayıt dışılık.
*İşsizlik, iş ve yatırım ortamının
elverişsiz
olması,
finansmana
4
ulaşma imkanlarının zorlukları,
yüksek maliyetler ve zorunluluklar.
*Hayvancılıkta kayıt dışılığın önüne geçilmelidir. Hayvan ıslahı Kaynaklar Bakanlığı
gerçekleştirilerek yerli ırk hayvancılığın gerilemesinin önüne geçilmelidir.
Mandacılık teşvik edilmelidir. Hayvan popülasyonunun azalmasını
önleyici tedbirler alınmalıdır.
*Üretime dayalı bir büyüme için yatırım kolaylaşmalıdır. Uygun maliyetle
finansman sağlanmalı, krediler ucuzlatılmalı, KGF yaygınlaşmalıdır.
*Doktor, avukat, muhasebeci gibi şirketlere getirilen zorunluluklar
kaldırılmalıdır. Mali Müşavirlerin denetimde sorumluluğu olmalıdır.
Bakanlar Kurulu
*TOKİ inşaatları, inşaat sektörünü *TOKİ sosyal amaçlı olmayan proje yapmamalıdır.
olumsuz etkilemektedir.
*OSB’lerinin tamamlanması için destek sağlanmalıdır.
halindeki
OSB’lerinin *İhracata dayalı büyüme stratejisi ile, ihracat teşvik edilmelidir.
Bakanlar Kurulu
5 *İnşaat
tamamlanamaması,
ihracatın
*Üretimde yerli ara malı kullanmak özendirilmelidir. Tüm kamu kurum ve
önündeki engeller, yerli malı ve kuruluşları başta olmak üzere yerli malı ürünler tercih edilmelidir. Yerli
yerli üretimin desteklenmemesi.
malı ve yerli üretim öne çıkmalıdır.
* Mermer artıklarının
değerlendirilmesi
6 * Hayvansal artıkların enerjiye
dönüştürülmesi ile alternatif enerji
üretimi
* Mermer artıklarının değerlendirilmesine yönelik akademik çalışmaların
desteklenmesi
* İlde termal ve biyogaz başta olmak üzere yenilenebilir enerji Çevre ve Şehircilik
olanaklarının kullanılmasına yönelik çalışmaların desteklenmesi ve ucuz Bakanlığı
enerji üretimine yönelik rüzgar ve güneş enerji sistemlerinin teşvik
edilmesi sağlanmalıdır.
25
İl Müdürlüğümüzün Sayıştay vizeli kadro yapısı ile dolu ve boş kadroları gösterir tablo
aşağıdadır.
Kadro
Derecesi
Hizmet Sınıfı
Dolu
İl Müdürü
1
G.İ.H.
X
İl Müdür Yardımcısı
2
G.İ.H.
X
Şube Müdürü
1
G.İ.H.
X
Şube Müdürü
1
G.İ.H.
X
Şef
3
G.İ.H.
X
Şef
3
G.İ.H.
X
Şef
3
G.İ.H.
X
Memur
7
G.İ.H.
X
Memur
5
G.İ.H.
Memur
6
G.İ.H.
Ölçü Ayar Memuru
6
T.H.S.
Ölçü Ayar Memuru
5
T.H.S.
X
Ölçü Ayar Memuru
10
T.H.S.
X
Sekreter
12
G.İ.H.
X
Şoför
5
G.İ.H.
X
Mühendis
2
T.H.S.
Mühendis
1
T.H.S.
Mühendis
3
T.H.S.
X
Tekniker
1
T.H.S.
X
V.H.K.İ.
3
G.İ.H.
X
Hizmetli
5
Y.H.S.
X
Hizmetli
11
Y.H.S.
X
TOPLAM
11
Kadro Ünvanı
Boş
X
X
X
X
X
11
İl Müdürlüğümüz yukarıdaki tablodan da görüleceği gibi 22 personel kadroya sahip olup 11
personelle hizmet vermektedir.
26
04 AĞRI
Ağrı İli kalkınmada birinci derecede öncelikli iller arasında yer almakta olup, kişi
başına düşen milli gelir bakımından en son sıralarda bulunmaktadır. İklim özellikleri
bakımından Türkiye’nin en karasal ve sert iklim bölgesinde yer alır. Kışları çok soğuk ve kar
yağışlı, yazları sıcak ve kurak geçmektedir. Sanayi yatırımları açısından gelişmemiş bir
yapıya sahiptir.
Mevcut sanayi tarım sektörüne, özellikle de hayvancılığa bağlı olarak gelişmiştir.
İlimizde sermaye yatırımının yeterince gerçekleşmediği, sanayinin gelişmediği ve çoğunluğun
uğraşım alanı olmasına rağmen tarımsal hasılanın tatminkar olmamasından dolayı ticari hayat,
sert iklim koşulları ve yüksek rakım nedeniyle özellikle hayvancılığa dayanmakta ve yaz
aylarında hareketlenmektedir.
İlimizin başlıca gelir kaynakları tarım, hayvancılık, sınır ticareti ve turizm’dir. Aktif
nüfusun büyük kesimi tarım ve hayvancılık alanında istihdam edildiği gibi,mevcut tarım
arazisi içinde sulu tarım yapılan arazi alanı çok düşük düzeyde kalmaktadır.
İlimizde kamu ve özel sektöre ait imalata yönelik yatırımlar mevcut olup, sanayi
üretim payı çok düşüktür. Şeker fabrikası ve Et Balık Kombinası ilin kalkınmasında önemli
bir rol oynamakta ve yaklaşık bin kişiye istihdam olanağı sağlamakla ilimizin en önemli
sanayi kuruluşlarıdır.
Diyadin ilçemizde termal tesisler mevcut olup kamu binaları ile sivillere ait bazı
binalarda jeotermal enerji ile ısıtılmaktadır.
İlimiz merkez ve ilçelerinde yaklaşık kamu ve özel sektöre ait olmak üzere 16 sanayi
kuruluşu mevcut olup, bunlardan bir kısmı faal olup, bir kısmı ise atıl durumdadır.
İlimizde Organize Sanayi Bölgesi mevcut olup alt yapı çalışmaları tamamlanarak
yatırım yapmaya hazır hale getirilmiştir. Halihazırda OSB İçerisinde özel sektöre ait 4 tesisin
yatırım çalışmaları devam etmektedir.
Ayrıca Ağrı Merkez, Doğubayazıt, Patnos, Diyadin, Eleşkirt, Küçük Sanayi Siteleri
mevcut olup, Tutak Küçük Sanayi sitesi ihale aşamasındadır.
Ağrı’da sermaye birikiminin yeterince gerçekleşmediği, sanayinin gelişmediği ve
çoğunluğun uğraşım alanı olmasına rağmen tarımsal hasılanın tatminkar olmamasından dolayı
ticari hayat canlı değildir. Ticari hayat sert iklim koşulları ve yüksek rakımdan dolayı
hayvancılığa dayanmakta ve yaz aylarında hareketlenmektedir.
Hayvancılığın yanı sıra genellikle çarşı ve sokaklarda yerleşmiş küçük ticarethaneler,
imalat ve tamiratla uğraşan küçük esnaf ve sanatkarlar ticari hayatta etkili olmaktadır. İle
bağlı ilçelerin fazla gelişmemiş olması ve köylerde Pazar, panayır gibi faaliyetlerin
kurulmaması nedeniyle ticari faaliyetler genelde Merkez ilçede yapılmaktadır. Köylerdeki
ticaret; canlı hayvan, hayvan ve tarım ürünleri ile çerçi ve satıcıların pazarladığı ihtiyaç
mallarına aittir.
Son yıllarda sınır ticareti yoluyla ticarette büyük canlılık sağlanmıştır. Sınır ticareti
Gürbulak Sınır Kapısından, İran İslam Cumhuriyeti ile yapılmaktadır. İran sınırında
bulunması ve Gürbulak Sınır Kapısı sebebiyle Doğubayazıt ilçemizde ticaret daha fazla
gelişmiştir.
İlimiz ticari anlamda diğer illere bağlı durumdadır. İlin sanayi ürünleri ve sanayi
malları genellikle uzak illerden sağlanmaktadır. Diğer illere canlı hayvan ve hayvansal
ürünler, yeşil mercimek, buğday ve ot satılmakta karşılığında sebze-meyve,nebati yağlar,
giyim eşyası, sanayi ürünleri, dayanıklı tüketim malları ile bazı hububatlar satın alınmaktadır.
27
İl ticaret hasılasının % 45’ini toptan ve perakende ticaret% 55’ini ise otel, lokanta hizmetleri
oluşturmaktadır.
Ağrı’da ticaret hayatına etki eden başlıca kuruluşlar; Ağrı ve Doğubayazıt Ticaret ve
Sanayi Odası, Ağrı Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği bünyesinde faaliyet gösteren 15
meslek odası ve çeşitli alanlarda faaliyet gösteren kooperatiflerden oluşmaktadır. İl genelinde
8403 şirket mevcut olup, bunların 6462’si şahıs şirketi, kalan 1941 adet ise sermaye
şirketleridir.
Gürbulak Gümrük Kapısı, Doğudan yurda girişin ilk basamağı, aynı zamanda Türkiye
topraklarının son durak yeri olduğu için, her dönemde önemli bir gümrük merkezi olmuştur.
İran sınır ticareti ile Gürbulak’taki ithalat ve ihracat trafiği gün geçtikçe artmaktadır. Asya’yı
Avrupa’ya bağlayan, Türkiye’nin en modern gümrük kapılarından biri olan Gürbulak sınır
kapısı civarında yaklaşık 10.000 hektar alan üzerinde kurulması planlanan Türkiye İran Ortak
Organize Sanayi Bölgesinin çalışmaları devam etmektedir. Çalışmaların tamamlanması
halinde bölgenin önemli bir ticari merkezi olacağı düşünülmektedir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Ağrı İli Sanayisi:
ilimizdedir
Ağrı İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 59 dır. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0,1 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş iller arasında yer almaktadır.
Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında,
Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı
görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %18 ile Elazığ, % 13 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan, %9
ile Van, %5 Ağrı, 2 Muş, % 3 Kars, % 3 Bingöl, %3 Bitlis, % 2 Ardahan, %2 Iğdır, %1
Hakkari, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir.
3.2. Ağrı ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Ağrı İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 53 i Gıda
ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada olduğu görülmektedir.
Diğerleri sırasıyla;
% 15 Diğer madencilik taşocakçılığı,
% 7 Tekstil ürünleri imalatı,
% 5 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı,
% 2 Kok kömürü ve rafine edilmiş edilmiş petrol ürün.
% 2 Ham petrol ve doğalgaz çıkarımı ve saha arama ve tetkiki.
% 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı
% 2 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı,
% 2 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı,
28
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Ağrı ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam
1.147 dır.
Ar-Ge birimi bulunan sanayi işletmesi sayısı 5 çalışan sayısı 14 dır.
Ağrı İlinin sanayisi, yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak gelişme göstermiştir.
Gıda ürünleri imalatı ve Diğer madencilik ve taşoçakçılığı imalatı İlin en önemli sektörleridir.
Diğer sektörler bu iki sektöre uygun bir kümelenme içerisinde yapılanmıştır.
Sanayide çalışanların % 62 si Gıda ürünleri imalatı, % 17 si de Diğer madencilik ve
taşocakçılığı sektörlerinde istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 86 sı işçi, % 2 si mühendistir.
Ağrı İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 56 si mikro ölçekli, % 40 si küçük ölçekli, %
2 si orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
- Türkiye Şeker Fabrikası A.Ş.
- Mek Turizm İnşaat Taahhüt ve Ticaret Ltd. Şti.
- Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü Ağrı Et Kombinası Müdürlüğü
- Alptaş İnşaat Turizm Tekstil Enerji Dış Ticaret Sanayi Ticaret Ltd. Şti.
- NESCE İnşaat Enerji ve Ticaret A.Ş.
4. Potansiyeli Arttırmaya Yönelik Yatırımlar
Tarıma yönelik yatırımlar
1-Jeotermal seracılık
2- Meyve-sebze yetiştiriciliği
3-Baklagil yetiştiriciliği
4-Kültür cevizi yetiştiriciliği
5-Yem bitkileri üretimi
Hayvancılık sektörüne yönelik yatırımlar
1-Organik tarıma dayalı hayvancılık
2- Su ürünleri üretimi
3-Arıcılık
4-Damızlık et ve süt sığırcılığı
5-Koyunculuğu geliştirme
Turizm sektöründe yapılacak potansiyel yatırımlar
1-Yerel tanıtım ve turizm konseyinin kurulması
2-Turizm ürünlerinin çeşitlendirilmesi
3-Kırsal turizmi geliştirme
Enerji Sektöründe Yapılacak Potansiyel Yatırımlar
1-Rüzgar enerjisi santrallerinin kurulması
2-Perlitin değerlendirilmesi
3-Ponza taşının değerlendirilmesi
Gıda sanayisinde yapılacak yatırımlar
1-Karma yem üretimi tesisleri
2-Helva ve lokum üretim tesisleri
3-Bisküvi-gofret üretim tesisleri
4-Makarna ve benzeri unlu mamuller üretim tesisleri
Tekstil Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
1-Tekstil giyim üretimi
2-Çorap üretimi
29
3-El halısı ve kilim dokuma tesisleri
4-Yün iplik üretim tesisleri
Plastik Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
1-PVC profil doğrama, PVC ve PE boru üretimi
2-Plastik eşya ve ambalaj malzemesi üretimi
6.1. Ağrı İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
44
43
54
2011
56
YIL
50.687
44.339
76.904
77.611
6.2. Ağrı İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
(Kaynak:DTM)
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
83
66
109
148
77.074
45.227
58.973
70.995
7. Ağrı İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Ağrı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 25)
adedi üretim, 3 adedi inşaat aşamasındadır. 106 adet parsel tahsis edilmemiştir.
B) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
Ağrı ilinde 552 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 20.677.838.-TL’ye karşılık
gelmektedir.
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
1
AĞRI DOĞUBEYAZIT KSS
100
100
0
100
2
AĞRI MERKEZ KSS
312
300
12
96
3
AĞRI ELEŞKİRT KSS (DAP)
50
36
14
72
4
AĞRI PATNOS KSS (DAP)
90
90
0
100
TOPLAM
552
526
26
95
30





Diyadin Küçük Sanayi Sitesi:
2011 yılı Yatırım Programında “100 işyeri, altyapı ” olarak ve 650.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
100 işyeri üstyapı inşaatı tamamlanmıştır.
Altyapı inşaatı fiziki gerçekleşmesi % 67’dir.
Tutak Küçük Sanayi Sitesi:
2011 yılı Yatırım Programında “50 işyeri, Altyapı ” olarak ve 300.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
02.10.2003 tarih ve 11677 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü Tutak KSS
Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
8. İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Sorunlar ve Çözüm Önerileri
SORUNLAR
1-Finansman temininde yaşanan güçlükler
2-Hammadde temininde yaşanan güçlükler
3-Yönetim güçlüğü
4-Pazarlama ve organizasyon güçlüğü
5-İç Pazar imkanlarının yetersizliği
6-Dış Pazar imkanlarının yetersizliği
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
1-İlimizde sanayinin gelişimi için teşvik politikaları uygulanırken bölgedeki sanayinin
yapısının dikkate alınması gerekmektedir. İmalat yapmakta olan işletmelerin finansal,
teknolojik ve kurumsal problemleri masaya yatırılmalı ve uygulanacak politikalar yeni
yatırımlara yönelik olmaktan çok var olanı ayakta tutmaya ve geliştirmeye yönelik olmalıdır.
2-Teşvik uygulanırken illerin gelişmişliği göz önünde bulundurulmalı ve az gelişmiş
illerde teşvik oranı arttırılmalıdır. Aksi takdirde az gelişmiş yörelerin teşvikten yararlanma
düzeyi azalacaktır.
3-İlimizde KOBİ kredilerinden hemen hemen hiç yararlanılmamaktadır. İldeki
yatırımcıların KOBİ desteklerinden yararlandırılması ve KOBİ’lerin finansal kaynaklara
ulaşabilmesi için ipotek ve teminat problemlerinin çözülmesi gerekmektedir.
4-Markalaşma, kurumsallaşma, bilişim teknolojileri standardizasyonu gibi konularda
KOBİ’lerin bilinçlenmesi ve eğitilmesi önem arz etmektedir.
5-İldeki sanayinin hammaddeye, yan sanayiye ve pazara uzak olması gibi faktörlerin
etkisiyle ulusal ve küresel alanda rekabet edebilecek boyutta değildir. Dolayısıyla yerel
pazarlara yönelik faaliyet gösterilmektedir. Kişi başına düşen gelirin düşüklüğü ve ekonomik
krizlerden en çok etkilenen kesimlere yönelik üretim yapan bu işletmeler çoğu kez Pazar
bulamamakta ve günden güne kapanmaya yüz tutmaktadır. Burada çözüm talep artışını
tetikleyici politikalar geliştirmekten geçmektedir.
6-İl sakinlerine yörede oturmaları kaydıyla tasarruflarını değerlendirmede vergi
ayrıcalıkları getirilmelidir. Böylece ilde yeni yatırımlar cazibe kazanacak ve yeni yatırımların
önü açılacaktır.
7-KOBİ’lerin faaliyetlerine devam etmesi için KDV ve işçi stopajlarının 3,4 aylık
dilimlerde alınması yararlı olacaktır. Böylelikle KOBİ’lerin topladıkları KDV’yi en az 3 aylık
dilimde sermaye olarak kullanabilme imkanı doğacaktır.
8-İlimizde yeni iş yeri açanlara en az 3 yıl vergi muafiyeti sağlanmalıdır. Bu durum
işyerlerinin devamlılığını sağlayacak, istihdam oluşturacak kapasiteye erişmelerini temin
edecektir.
9-Endüstri bitkilerinin yetiştirilmesine elverişli olan ilimizde gıda, tekstil ve yöre
potansiyeline uygun sanayilerin kurulması yararlı olacaktır.
31
10-Hayvan sayısının yüksek olduğu ilimizde et, yün ve süt ürünlerine yönelik sanayi
tesislerinin kurulması yararlı olacaktır.
11-Hızlanan kentleşmeden doğan inşaat malzemesi ihtiyacını karşılamak üzere yapı
malzemesi sanayisinin kurulması yararlı olacaktır.
12-İlimizde yer altı kaynaklarının rezerve tespitleri yapılmalı ve ekonomik bulunan
rezervlerin işletilerek yeni iş olanaklarının yaratılması sağlanmalıdır.
13-Yatırımları teşvik edici kredi ve teşvik sistemlerinin geliştirilmesi ve İlimizde
sanayi ve ticaretin gelişmesi için işletme ve imalata yönelik kredilerin tahsis edilmesi ve
yatırımcıların kamu güvencesini alabilecekleri desteğin sağlanması gerekmektedir.
14-Özel sektörün imalat sanayinde katkısını arttırabilmek için bölgesel birliklerin
kurulmasını desteklemek ve Doğu Anadolulu İş Adamları Birliği gibi örgütlenmelerin
kurulması sağlanmalıdır.
15-Bölgesel organizasyonlar finans desteği sağlayabilecek bölgesel bankaların
kurulması ve kredi olanaklarının arttırılması faydalı olacaktır.
16-İlimizin Uluslar arası ticaret sisteminde yer alabilmesi için Uluslar arası fuarlarda
malların tanıtımının yapılması sağlanmalı ve ürünlerin pazarlama aşamasında özellikle
taşımacılık için sübvansiyonların sağlanması gerekmektedir.
17-İlimizin sınır ticareti olması nedeniyle Gürbulak Sınır Kapısı üzerinden İran ve
Türki Cumhuriyetler ile ilişkilerin geliştirilmesi için sınır ticaret kapısının açılması ve ticareti
teşvik edici ulaşım altyapısının iyileştirilmesi yararlı olacaktır.
18-İlimizde aracı kurum niteliğinde olacak ve Pazar olanakları yaratacak özel sektör
girişimlerinin kurulması ve desteklenmesi yararlı olacaktır.
19-İlimizin ticaret sektörünü destekleyecek sanayi sektörü ile entegrasyonun
sağlanması ve ihracat ürünlerinin maliyetlerinin düşürülmesi ve kar marjlarının
yükseltilebilmesi için yeni kredi sistemlerinin aranması gerekmektedir.
20-Türkiye ile İran arasında yapılması düşünülen Serbest Organize Sanayi Bölgesinin
bir an önce kurulması halinde Ülkemiz ve İlimiz ekonomisi üzerinde olumlu bir etki
yaratacak aynı zamanda istihdamda büyük bir katkı sağlayacaktır.
9. Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü Personel Durumu
İl Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü 10 personelle hizmet vermektedir. 1 Şube Müdürümüz
Valilik onayıyla geçici görevle Eleşkirt Kaymakamlığı Yazı İşleri Müdür Vekilliğine
görevlendirilmiştir. Ayrıca Valilik personellerinden 1 memur geçici görevle Müdürlüğümüz
hizmetine görevlendirilmiştir.
Personellerimizin Niteliği
ADI VE SOYADI
Cesim
1
AKAGÜNDÜZ
2 Abubekir ARPAÇ
3 :Murat İBİK
4 Orhan BİLGİN
5 M.Şakir PELİT
6 Muzaffer YAŞAR
7 Yılmaz SARI
8 Yakup BAŞBOĞA
9 Celal BENGİ
10 Sulhattin AKTAŞ
ÜNVANI
İl Müdürü
Şube Müdürü
Şube Müdürü
Şef
Şef
Ölçü-Ayar M.
Ölçü-Ayar M.
Ölçü-Ayar M.
Memur
Memur
32
TAHSİL DURUMU
İstanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi
Açık Öğretim Fakültesi
Endüstri Meslek Lisesi
2 Yıllık Meslek Yüksek Okulu
2 Yıllık Meslek Yüksek Okulu
05 AMASYA
Amasya ili GSYİH’si Türkiye GSYİH'sinin 0,4'ünü oluşturmakta; GSYİH’nin %
63’ünü hizmetler, %30’unu tarım ve %7’sini ise sanayi sektörü değerleri oluşturmaktadır.
DPT tarafından 2003 yılında hazırlanan “İllerde Öne Çıkan Sanayi Sektörleri” adlı çalışmaya
göre Amasya ilinde “gıda ürünleri ve içecek imalatı, madencilik ve taşocakçılığı, taşa toprağa
dayalı sanayi ile başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı sektörleri öne
çıkmaktadır. 2006-2011 yılları arasında ilde firmaların yaptığı yatırımlar incelendiğinde de
aynı sektörlerin öne çıktığı, bu sektörlerden farklı olarak enerji üretimi için (HES) yüksek
bütçeli yatırımların başlatıldığı dikkat çekmektedir. Amasya Yeşilırmak üzerinde kurulma
çalışmaları devam eden 13 HES’in toplam yatırım tutarı 2012 birim fiyatları ile 803 Milyon
TL olup, 726,6 Milyon kWh elektrik enerjisi üretilecektir. Üretilecek bu enerji miktarı
Amasya ilinin yıllık elektrik enerjisi tüketiminden fazlasını karşılayacaktır.
5084 sayılı yasanın uygulanmaya başlamasıyla il istihdamında önemli gelişmeler
olmuştur. 2003 yılı Ağustos ayı sonu itibari ile 11.911 olan sigortalı sayısı 2011 Ekim sonu
itibariyle 33.636’ya ulaşmıştır. Şubat 2010- Aralık 2011 dönemi arasında 45 Firmanın 626
Milyon TL üzerinde Yatırım Teşvik belgesi alması, Amasya’nın son dönemlerdeki istihdam
ve yatırım ataklarını ortaya koyan örneklerindendir.
Amasya ilinde Amasya OSB, Merzifon OSB, Suluova Karma OSB ve Suluova Besi
OSB olmak üzere 4 OSB bulunmaktadır. Amasya ve Merzifon’ da ikişer, Suluova, Taşova,
Gümüşhacıköy ilçelerinde birer adet olmak üzere 6 küçük sanayi sitesi bulunmaktadır.
Göynücek KSS ’ nin ise yapım işi devam etmektedir. E-80 Karayolu bitişiğinde yer alan
Suluova karma OSB Amasya-Merzifon Havaalanına 7 km, Samsun limanına 85 km, TCDD
Hacı bayram istasyonuna 2 km, Doğalgaz boru hattına 3 km uzaklıkta olması ve arsa
tahsislerinin %90 bedelsiz olması yatırımcılar için cazip bir OSB olarak görünmektedir.
Amasya ekonomisinde, mobilya sektörünün ciddi katkı payı bulunmaktadır. İlden bir
çok ülkeye ofis mobilyaları ihracatı yapılmaktadır.
5084 Sayılı Kanun Merzifon OSB’de başka yerde sınıflandırılmamış makine ve
teçhizat imalatı (elektrikli makine ve ev aletleri) ile sanayinin gelişmesinde büyük rol
oynamıştır. Merzifon’da 30.000m² kapalı alanda faaliyet gösteren aspiratör ve davlumbaz
fabrikası bulunmaktadır. Bu fabrika 2011 yılında Rusya, Almanya, İngiltere, Yunanistan,
Irak, İran, Suriye, Türki Cumhuriyetleri, Ukrayna, Norveç, İsrail’in de aralarında bulunduğu
60 ülkeye ihracat yaparak sektörün canlanmasına katkıda bulunmuştur.5084 sayılı Kanun ile
ilde İmalat sanayi sektöründe önemli gelişmeler olmuştur. İldeki toplam istihdamın %24’ü
bu sektör tarafından karşılanmıştır.
MTA Orta Anadolu 1. Bölge Müdürlüğünün yapmış olduğu araştırmaya göre; Amasya
yöresindeki Amasya Beji doğal taş yataklarının görünür+muhtemel+mümkün rezervi
1.400.000.000m³ olarak ortaya çıkmıştır. Bu değer Türkiye’de kayıtlı doğal taş rezervinin
%21’ini, dünyadaki bilinen rezervlerin ise yaklaşık %10’unu oluşturmaktadır. Sarı-bal
rengindeki doğal taşı(mermeri), görünüm ve kalitesiyle (leke tutmaz, su emmez, aşınımı az)
ulusal ve uluslarası ölçekte adını yurtdışına duyurmayı başarmış, 2011 yılında, Çin Halk
Cumhuriyeti, Hindistan, Bangladeş, Tayvan, Lübnan, Suriye, Suudi Arabistan başta olmak
üzere 45 ülkeye ihracat gerçekleştirilmiştir. Firma beyanlarına göre 2011 yılı ihracat tutarı 41
Milyon ABD doları aşmıştır.
Mermerde Amasya, blok ve plakadan 0,5 cm’ye kadar her boyut ve teknikte işlenmiş, yarı
işlenmiş ve blok üretimi gerçekleştirebilecek kapasite ve çağdaş teknolojiye; 6 sınıfta 18
farklı doğal taştan oluşan ürün gamına sahiptir. Gelecekte Amasya ekonomisine ciddi
katkılarının olacağı düşünülmektedir.
33
İç Anadolu’nun bir çok ilinden Karadeniz’e geçiş yolu üzerinde bulunan ve Avrupa –
İstanbul – İran Uluslararası karayolu güzergâhında yer alan Amasya; ulaşım imkânları
yönünden iyi bir konumdadır. Amasya kuzeyde Karadeniz kıyılarına Karayolu ile, Samsun
limanına ise hem karayolu hem de demiryolu ile bağlanmaktadır. Ankara’ya 336 km.,
İstanbul’a 671 km, Tokat’a 114 km, Çorum’a 92 km, Samsun İl Merkezine ise 131 Km
uzaklıktadır. 2008 yılından itibaren hizmet vermeye başlayan Amasya-Merzifon Havaalanı
bölgenin önemli ulaşım kaynaklarından biri haline gelmiştir.
İlde ticaretle uğraşanların büyük bir çoğunluğu perakende ticaret ile iştigal etmektedir.
Amasya ili gelirinin büyük bölümünü, tarımsal ürünlerin satışlarından sağlanan gelirler
oluşturmaktadır. Tarım ürünlerinin alım-satımına dayanan il ticareti, küçük ölçekli olup,
ençok İstanbul-Ankara ve Samsun illeri ile yapılmaktadır. İlde hayvan ticaretinin de önemli
bir yeri vardır. Ayrıca, süt ve besi amaçlı büyükbaş ve küçükbaş hayvancılık, Amasya
ekonomisin de önemli bir yer tutmaktadır. Son dönemlerde hayvancılık ve kanatlı hayvancılık
sektörüne yapılan yatırımların artmasıyla yumurta üretiminde de bir canlılık
gözlemlenmektedir. Bu sektörün canlanması sağlayan Suluova’da hizmete açılan 20.000 m2
kapalı alanda faaliyet gösteren, günlük 1.000.000 yumurta/gün kapasiteye sahip üretim
tesisinin kurulmuş olmasıdır. Söz konusu tesis Türkiye yumurta üretiminin %2,5’ini tek
başına karşılayacak kapasitededir. İlin 2010 yılı toplam büyükbaş hayvan sayısı 135.992’dir.
Amasya’da; Elma, Kiraz, Şeftali, Armut, Ayva, Erik, Kayısı, Üzüm ile meyvecilikte,
soğan, Şeker pancarı, Ayçiçeği, mısır, buğday, haşhaş, yeşil mercimek, patates ile tarla
ziraatında, sera domatesi ve salatalığı, biber, patlıcan, marul, karnabahar, lahana, Yeşil
fasulye, bamya, kabak vb. sebzeler de sebzecilikte önemli bir yer tutmaktadır. Bu ürünler
ülkemizin iç pazarına pazarlandığı gibi Kiraz, soğan, elma, vb ..dış ülkelere de ihraç
edilmektedir.
Amasya ticareti büyük ölçüde tarımsal ürünlere dayanmaktadır. Şeker pancarı, kuru
soğan, nohut, mercimek, fasulye, şeker, ayçiçeği yağı, süt ve süt mamulleri, yumurta, hayvan
yemi, un, kireç, tuğla, kiremit, linyit kömürü, Dayanıklı tüketim maddeleri, çimento, demir,
narenciye gibi ürünler il içi ve il dışı Ticarete konu olan en önemli ürünlerdir.
Mermer, kuru maya, ankastre mutfak tipi aspiratör, davlumbaz, ürünleri, tekstil ürünleri,
Rivet, mobilya ve ofis mobilyaları, linyit, metal sanayi ürünleri, kimyevi ve plastik sanayi
ürünleri Yurt içine satışı yapıldığı gibi yurt dışına da ihracatları yapılmaktadır.
Kuru maya, mermer, ankastre mutfak ürünleri ihracatta önemli yer tutmaktadır.
İlde toplam 32.226 Ton kiraz üretimi yapılmakta ve dış ülkelere ihracat edilmektedir.
Amasya, Türkiye Soğan üretiminde %16 paya sahip olup ihracatında da önemli bir
konumdadır. Yılda 1.135 Ton Bamya üretilmekte olup Türkiye’de Kuru Bamyanın %25 i
Amasya’dan karşılanmaktadır.
Amasya hayvancılık yönünden de önemli bir potansiyele sahiptir. İlde hayvancılık
genelde aile işletmesi şeklindedir. Son yıllarda yapılan bazı çalışmalar ve destekler sonucu
Kültür hayvancılığında önemli ilerlemeler olmuştur.
Suluova ilçesinde hayvan ticareti önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye’nin ilklerinden olan
Suluova Besi OSB’nin hizmete verilmesi ve işletmelerin üretime geçmesi ile birlikte, ilde
hayvancılık ve yan sektörlerinde büyük bir canlılık olacağı ve Ticaretin daha da artacağı
34
3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin
Değerlendirilmesi
3.1. Türkiye Sanayisi ve Amasya İli Sanayisi:
ilimizdedir
Amasya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 213 dür. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan illerimiz arasında yer
almaktadır.
Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, bölge
illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce
, % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, % 5.0 Rize, % 4
Amasya, % 4 Tokat, % 4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1
Gümüşhane, %1 Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir.
3.2. İlde sanayi işletmelerinin sektörel dağılımı:
Amasya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %27 Gıda
ürünleri imalatı, % 16 ile Diğer madencilik ve taşoçakçılığı ürünleri imalatı, sektörlerinin ilk
sıralarda olduğu görülmektedir.
Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir.
% 11 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı
% 9 Mobilya İmalatı;
% 6 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı
% 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat hariç)
% 2 Elektrikli teçhizat imalatı,
% 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç)
% 1 Kömürve linyit çıkartılması,
% 1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı)
%3 Diğer (Deri ve ilgili ürürnlerin imalatı, Diğer imalatlar,Elektrik gaz buhar ve
havalandırma sistem üretim ve dağıtımı,İçecek imalatı , Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin
imalatı, Başka yerde sınıflandırılmamış mak.ve ekipmanlar imalatı, )
3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE:
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Amasya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 7.073 dir.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 5, çalışan sayısı 98 dir.
Sanayide çalışanların, % 27 si Gıda ürünleri imalatı sektöründe, % 11 i Giyim eşyası
imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 82 ü işçi, % 3 ü Mühendis'tir.
Amasya ilinde sanayi siciline kayıtlı işletmelerin % 40’ i mikro ölçekli, % 47’i küçük
ölçekli, % 12 si orta ölçekli, % 1 si büyük ölçekli işletmelerdir.
Personel Sayısına Göre Büyük İşletmeler
35
-
Timay Çıt Çıt River ve Perçin Sanayi Ve Ticaret A.Ş. Merzifon Şubesi
Amasya Şeker Fabrikası
Silverline Endüstri ve Ticaret
Aps Giyim Sanayi ve Ticaret Merzifon Şubesi
Yeni Çeltek Kömür ve Madencilik A.Ş. Yeni Çeltek Linyit İşletmesi






Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı
Hayvancılıkla entegre işleme tesisleri yatırımları
Madencilik (Mermer,Taş Ocakçılığı, Linyit Madenciliği ve Briketlenmesi)
Soğuk hava depoları (Yaş sebze ve meyveler için)
Yeşilırmak üzerinde yapımı devam eden elektrik üretim santralleri yapımı. (HES)
Meyve ve sebzelerin kalibre boylama, paketleme ve ambalajlama tesisleri





Kamu Yatırımları
Suluova Besi OSB
Özel Sektör Yatırımları
Mermer Ocakları ve işleme tesisleri
Gıda (Et-Süt işleme üniteleri)
Başka yerlerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı (Elektrikli, elektriksiz ev
aletleri imalatı)
Mobilya imalatı
6.1. Amasya İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
25
32
30
35
6.2. Amasya İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
A)
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
35
32
46
40
19.758
21.629
52.901
63.338
20.267
13.072
41.629
104.195
7. Amasya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Amasya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 126)
36
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; orman, gıda ve plastik sanayidir.
Amasya-Merzifon Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 98)
 Bölgedeki; bulunan 46 adet sanayi parselinin 43 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
parsellerin; 34 adedi üretim, 5 adedi inşaat, 4 adedi proje aşamasındadır. 3 adet parsel
tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; elektrik makineleri, plastik ve gıda sanayidir.
Amasya-Suluova Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 229)
 Bölgedeki; 85 adet sanayi parselinin 20 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin 3
edilmemiştir.
b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ:
Amasya-Suluova Besi Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 223)
 2011 yatırım programında “90 hektar” olarak ve 300.000.-TL ödenekle yer almaktadır.
 Altyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 82’dir.
 AG-YG elektrik şebekesi ve ENH inşaatı tamamlanmıştır.
 Bölgede 15 adet sanayi parseli bulunmaktadır.
c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ
Amasya İlave Alan Organize Sanayi Bölgesi : ( Sicil No: 126)
 09.04.1999 tarih ve 3415 sayılı yazımızla 128 hektar büyüklüğündeki alanın yer
seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir.
Amasya İlinde 1.027 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 29.568.810.-TL’ye
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
1
AMASYA GÜMÜŞHACIKÖY KSS
70
70
0
100
2
AMASYA MERKEZ KSS
256
256
0
100
3
AMASYA MERKEZ (II.BÖLÜM)
187
KSS
179
8
96
4
AMASYA MERZİFON KSS
240
170
70
71
5
AMASYA SULUOVA KSS
170
155
15
91
6
AMASYA TAŞOVA KSS
104
104
0
100
TOPLAM
1027
934
93
91
37
Göynücek Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 Yılı Yatırım Programında “30 işyeri, altyapı ” olarak ve 550.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 Sıhhi tesisat projesi vize edilmiştir.
 26 işyeri üstyapı noksan kalan işler yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 98’dir.
c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ:
Amasya Hamamözü Küçük Sanayi Sitesi:
 05.09.2005 tarihinde yer seçimi yapılmıştır. Bugüne kadar Bakanlığımıza bir belge
ulaşmamıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
 Yatırım teşviklerin devam etmesi,
 Kobi Destek ve Teşviklerinin devam etmesi,
 İlimizde Gümrük Müdürlüğünün kurulması.
ÜNVAN
ADET
KADRO
İl Müdürü
İl Müdür Yrd
Şube Müdürü
Şef
Mühendis
Tekniker
Teknisyen
Ölçü Ayar Me.
Memur
Veri Haz. Me.
Daktilograf
Şöför
Hizmetli
1
1
2
1
2
3
1
1
1
1
1
1
1
2
1
2
3
1
1
1
1
1
TOPLAM
15
-
THS
2
3
5
Hizmet Sınıfları
GİHS
YHS
1
1
2
1
1
1
1
1
1
9
38
1
06 ANKARA
Cumhuriyetin ilk yıllarında, küçük imalathanelerin kurulmasını takiben; MKE Kurumu,
Şeker Fabrikaları Kurumu, Sümerbank ve Etibank gibi kamu sanayi kuruluşlarının ve bunlara
bağlı fabrikaların Ankara’da olması, yan sanayi olarak çalışan küçük özel işletmelerin
kurulmasını da teşvik etmiştir.
Ankara'nın sanayileşmesi, sadece başkent olması yönündeki çabalar ve coğrafi yapısı
nedeniyle olası hava kirliliği gerekçe gösterilerek uzun yıllar engellenmiştir. Süreç içinde,
çevreye karşı duyarlı bir sanayileşme bilinciyle günümüze gelinmiş ve Ankara ülke genelinde
ekonomik faaliyet konularındaki yoğunlukları itibariyle sanayi ağırlıklı iller arasında yer
almıştır.
Ankara'da Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi İşletmeleri (KOBİ'ler) sanayinin büyük
çoğunluğunu oluşturmaktadır
10 ve daha fazla işçi çalıştıran işyeri sayısı dikkate alındığında en fazla işyeri olan sektör
demir ve metal işleri sanayi olup, bu daldaki firmaların büyük çoğunluğu 25 ve daha fazla işçi
çalıştırmaktadır. Özel sektörün rağbet ettiği ikinci sektör ise gıda sanayisi olup, sektördeki
firmaların büyük çoğunluğu 10-24 arasında işçi çalıştıran küçük ölçekli firmalardan
oluşmaktadır.
Savunma sanayinin oluşturduğu altyapı ve talep sonucu makine ve metal sanayi İl
ekonomisinde önemli bir seviyeye ulaşmıştır. Bugün sanayi kuruluşlarının % 40’ının üretim
yaptığı alan, makine ve metal sanayidir. Ankara’nın ülke içindeki merkezi ve savunmaya
uygun konumu, yetişmiş insan gücü ile sektör içinde yer alan kuruluşların oluşturduğu
potansiyel, bu sektörde büyük kuruluşların doğmasına sebep olmuştur. MKE Kurumu, Türk
Havacılık ve Uzay Sanayi (TAI), Aselsan, Roketsan ve Havelsan gibi savunma sanayi ile
ilgili büyük ölçekli yatırımlar İlde gerçekleştirilmiştir. Bunların yanı sıra 50’den fazla orta
ölçekli firma ile teknoloji geliştirme ve organize sanayi bölgelerinde yerleşik sayıları yüzlerle
ifade edilebilecek küçük tasarım ve imalat işyerleri bu sektörde faaliyet göstermektedir.
Ankara Sanayi Odası I. (Sincan), Ostim ve İvedik Organize Sanayi Bölgeleri de küçük ve
orta ölçekli sanayi kuruluşlarını barındırması nedeniyle İl sanayisinde önemli bir yer
tutmaktadır. Ayrıca, mevcut sanayinin ihtiyaçlarını karşılamak ve İl sanayisinin gelişimini
hızlandırmak amacıyla Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde Ankara Sanayi Odası (ASO)
II.(Türkobası) - III.(Alagöz) ve Anadolu Organize Sanayi Bölgeleri ile ilçelerde Beypazarı,
Polatlı, Şereflikoçhisar Organize Sanayi Bölgeleri, Çubuk Hayvancılık İhtisas Organize
Sanayi ile Ankara Madeni Dökümcüler İhtisas Organize Sanayi Bölgelerinin Etüd Proje
çalışmaları sonuçlanmış; inşaatı, imarı, altyapı ve kamulaştırma çalışmaları devam
etmektedir. Polatlı II. OSB ise kuruluş aşamasındadır.
İlde ODTÜ, Ankara (BİLKENT), Hacettepe Üniversitesi, Gazi Teknopark, Ankara
Üniversitesi, Ankara Sanayi Odası olmak üzere altı adet Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TGB)
yer almaktadır. Bu bölgelerde, 817 adet firma bulunmakta olup, 8.581 kişi istihdam
edilmektedir. Kuruluşunu tamamlayan Ankara Üniversitesi TGB ile Ankara Sanayi Odası
TGB ise henüz faaliyete geçmemiştir.
Özetle, halen gelişmesini devam ettiren ve dayanıklı yapısıyla Türk Sanayisi içinde
grafiğini hızla yükselten Ankara Sanayisi; Başkentin çehresini değiştirmekte, ekonomik,
sosyal ve kültürel bütünlüğün oluşumunda etkin bir rol üstlenmektedir.
31 Aralık 2011 tarihi itibariyle Ankara Sanayi Odasına kayıtlı imalat sanayi kolları tesis
sayısına göre toplam 1.843 sanayi kuruluşu bulunmakta olup, bunlara ait işyerlerinde toplam
286.860 kişi çalışmaktadır.
39
Ankara son yıllardaki büyük sanayi hamlesi ile memur, ticaret, tarım kenti kimliğinden
sıyrılıp bir sanayi kenti kimliğine bürünmüştür.
İç Anadolu Bölgesinin ortasında yer alan Ankara, bulunduğu coğrafi konum itibariyle
ülkemizin tüm illerine geçişte kara yolu ve demir yolu bağlantıları sağlayan bir merkez haline
gelmiştir. Başkent olmanın gerektirdiği hizmetleri verebilecek bir şehrin kurulması amacı ile
başlatılan alt ve üst yapı inşaatları ile sağlanan tüm olanaklar büyük ölçüde Ankara’nın
çehresini değiştirmiş, tüm kamu kurumlarının merkezleri burada kurulmuş, üniversiteler ve
sağlık kurumları açılmıştır. Bu olgu beraberinde ticaret hayatına hareketlilik getirmiş ve bağlı
olarak ticari malların üretildiği yani sanayileşen bir Ankara ortaya çıkmıştır.
Gelişmiş kara yolu, hava yolu ve demir yolu bağlantıları ile doğudan batıya ve kuzeyden
güneye tüm illerimize sanayi ve ticaret mallarının önemli bir bölümünün Ankara üzerinden
sağlanması ticaret potansiyelinin de gelişmesini sağlamıştır.
Gelişen sanayisi ile beraber, bölgenin ticaret merkezi konumundaki Başkent Ankara, İç
Anadolu Bölgesi’nin ekonomik ve sosyal tüm göstergelerini yükseltmektedir. Ankara
bulunduğu bölgenin hem çekim, hem de yayılma merkezi konumundadır. Ankara, konumu
itibariyle bulunduğu bölgenin merkezi statüsünde iken, aynı zamanda ülkenin büyük metropol
niteliği kazanmış illerinden biridir.
Ankara’da ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kurum ve kuruluşlardan; 5 Ticaret
Odası ve 4 Ticaret Borsası bulunmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Ankara İli Sanayisi:
ilimizdedir
Bölgelere göre bir değerlendirme yaptığımızda, sanayi işletmelerinin % 48 Marmara Bölgesinde,
%17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde, %6 Karadeniz
Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu Bölgesinde olduğu
görülmektedir.
Ankara İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 5.191 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 7 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş 3 üncü İldir.
İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45
ile Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5
Eskişehir, %3 Sivas, %2 Karaman, %2 Kırıkkale, %2 Aksaray, %2 Nevşehir, %2 Yozgat, %1
Niğde, %1 Çankırı ve %1 ile Kırşehir İli takip etmektedir.
3.2. Ankara İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Ankara İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda;
% 14 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı,
% 10 Gıda ürünlerinin İmalatı,
% 8 Mobilya İmalatı,
% 6 Ana Metal Sanayi
% 6 Kauçuk ve plastik Ürünlerin İmalatı,
% 3 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı
40
% 3 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı römork imalatı,
% 3 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı,
% 2 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç),
% 2 Tekstil Ürünleri İmalatı
% 2 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması,
% 1 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı,
% 1 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı,
% 1 Diğer ulaşım araçlarının imalatı,
% 1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı,
% 1 Metal cevherleri madenciliği
% 2 Diğer (İçecek imalatı,, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin
imalatı, Elektrik, gaz, sıcak su üretimi ve dağıtımı, Kömür ve linyit çıkartılması)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Ankara ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 174.210 dır.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 469, toplam personelin % 4 ü Ar-Ge biriminde
çalışmaktadır. Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 814, toplam personelin % 2 si kalite
kontrol biriminde çalışmaktadır.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 471, çalışan sayısı 8930 dır.
Kalite Kontrol Firma sayısı 813, Kalite kontrol personel sayısı 16.608 dır.
Ankara İlinde sektörlerin dağılımı doğal bir kümelenme görünümündedir. Bu
İşletmelerin Teknoloji Bölgelerindeki Ar- Ge faaliyetleri nedeniyle, Ar-Ge deki istihdam
dikkat çekicidir. Sanayi sektörlerinde çalışanların % 12 si Başka yerde sınıflandırılmamış
makine ve ekipman imalatı, % 10 u Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizat
hariç) üretim sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 57 si işçi, % 8 i mühendis’tir.
Ankara İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 47 si mikro ölçekli, % 44 ü küçük ölçekli,
%8 i orta ölçekli, % 1 i büyük ölçekli işletmelerdir.
- Tusaş Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş
- Aselsan Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Türk Traktör ve Ziraat Makineleri
- Gün-Ka Mobilya Orman İnş.Otom.Ltd.Şti.
- Tega Müh.San ve Ticaret A.Ş.
21. yüzyılın Ankara’sında büyük yatırımları gerçekleştirme zorunluluğu bulunmakta olup,
bu doğrultuda ön şartın, doğru teşviklerin belirlenmesi, girişimciler için öngörülebilir ve
sürdürülebilir iş ortamlarının sağlanması ve rekabet ortamındaki yarışta işletmeyi ön plana
çıkartmak için durum tespiti yapmak ve gerekli önlemleri almak olduğu
değerlendirilmektedir.
Sanayici önerileri doğrultusunda; İlde bilgisayar, elektrik, elektronik, hazır giyim, teknikendüstriyel tekstil gibi çevre kirliliği yaratmayan ihtisas organize sanayi bölgeleri
kurulmalıdır.
Tıp ve sağlık, elektronik ve bilgisayar, malzeme ve imalat, inşaat ve savunma sanayi
sektörleri kapsamında nano teknoloji vb. ileri elektronik uygulamalarına yönelik yatırımlar
41
yapılmalı, ileri teknoloji gerektiren ürünlerin üretimine yönelik bu tür yatırımlar teşvik
edilmelidir.
 Bilgi ve İletişim Teknolojileri.
 Malzeme Teknolojileri.
 Nanoteknoloji.
 Tasarım Teknolojileri.
 Üretim Süreç ve Teknolojileri.
 Enerji ve Çevre Teknolojileri.
Dünyada sanayi sektöründe son zamanlarda hızlı yapısal değişim yaşanırken, gelişmiş
ülkelerde de imalat sanayinde teknoloji hızlı bir gelişme göstermektedir. Bu süreçte, ham
madde ve emeğe dayalı üretim metotları terk edilmekte, yerine teknolojinin yoğun olduğu,
üretim ve bilgi teknolojilerini ön plana çıkaran sistem benimsenmektedir. Dolayısı ile
ekonomilerin mukayeseli üstünlüğünü artık teknolojik yapılar belirler hale gelmiştir.
Günümüzde teknoloji geliştirme, sanayileşme ve sanayileşirken de ileri teknolojiden
yararlanarak yeni alanlar ve ürünler oluşturma yarışı her geçen gün daha ileri bir boyuta
ulaşırken, bu yolla erişilen güç, milletler için dünya piyasalarında büyük bir rekabet alanını da
beraberinde getirmektedir.
Gelişmiş ülkelerde ürün rekabeti, bilimsel ve teknolojik yetkinlik rekabetine dönüşmüş
durumdadır. Dolayısıyla yoğunlaşmış bilgi ve beceriye sahip iş gücü, bilgi ve deneyim
birikimi, Ar-Ge alt yapısı, modern haberleşme ağı, bilişim teknolojilerinin etkin kullanımı,
kaliteden ödün vermemek ve ürün skalasında zenginlik gibi kriterler rekabet gücünü
belirleyen en önemli faktörler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Teknolojik gelişmeler uluslararası bir perspektifle izlenmekte, özellikle ülkenin
ticaretine/ekonomik büyümesine ve rekabet edebilirliğine getirebilecekleri katkı dikkate
alınarak hedefler belirlenmekte ve işbirlikleri aranmaktadır. Bilim-buluş-teknoloji üretimi ile
yönlendirilen ülkelerde firmalar, uluslararası ticareti yapılacak ürünleri belirlemekte ve belirli
dönemler sonunda geliştirilmiş ürünler veya yeni ürünlerle eski ürünleri değiştirerek
inisiyatifi bir süre ellerinde tutmakta, bu arada dünya ticaret hacmini de büyütmeye çalışarak,
paylarını artırmak için yoğun çaba harcamaktadırlar. Bunun sonucu olarak bilim-buluşteknoloji güdümlü ekonomiler dünya ticaretinin ihracat çıkış kapıları olarak yarışmakta;
diğerleri ise yalnız ithalatçı durumunda olmaktadırlar.
Bugün, sahip oldukları bilimsel ve teknolojik bilgiyi entegre süreçler içinde ürüne ve
toplumsal kalkınmaya dönüştürebilen ülkeler ile bu süreç entegrasyonunu başaramamış
ülkeler arasındaki anlayış ve uygulama farkı, gelişmiş ve gelişmekte olan ülke
tanımlamasında kullanılan önemli araçlardan biri olmuştur.
Gelişmekte olan ülkelerde yürütülen çalışmalar, teknolojik açıdan belli bir gelişmişlik
düzeyine ulaşılmadıkça, hızlı bir ekonomik büyümenin gerçekleşemediğini göstermektedir.
Bu ülkelerde-Türkiye'de de olduğu gibi- teknolojik gelişme, yerel olarak yürütülen Ar-Ge
çalışmalarına bağlı olarak değil, genellikle gelişmiş ülkelerden teknoloji transferi yolu ile
başlamakta ve transfer edilen bu teknolojinin yerel koşullara adaptasyonu faaliyetlerine bağlı
olarak teknolojik yeteneğin oluşturulması yolu ile sağlanabilmektedir. Bir ülkenin teknolojik
yeteneğini ölçebilmek için geliştirilen bazı göstergelerle teknolojik yeteneklerine göre ülkeler
çeşitli kategorilere ayrılarak bu kategoriler arasında ekonomik büyüme, kişi başına düşen
milli gelir ve çeşitli sektörlerdeki yurt içi hâsıla arasında ilişkiler irdelenmektedir. Yapılan bu
çalışmalarda teknolojik gelişkinlikle, ekonomik büyüme arasında ciddi bir ilişki olduğu
görülmektedir.
Son yıllarda hızlı teknolojik gelişmenin yanında, dünya ticaretinin giderek
serbestleşmesi ile beraber rekabet de hızla artmaktadır. Gelişmiş ülkeler çeşitli araçlarla kendi
42
sanayilerini destekleyerek yapısal uyum ve rekabet gücünün sürdürülmesi yönünde politikalar
uygulamaktadır. Bu gelişmeler, bilim ve teknoloji politikalarını ön plana çıkarmakta ve Ar-Ge
çalışmalarına daha fazla kaynak ayrılmasını gerektirmektedir.
Kalkınmanın ana unsurlarından biri olan sanayileşmede, uygun teknoloji seçimi yanında,
doğal kaynaklar ile bölgesel potansiyellerin değerlendirilmesi konusu da son derece önem arz
etmektedir. İhracat ve ihracatta süreklilik için de girdilerin dünya fiyatlarından temini
yanında, ithalatta düşük fiyat ve düşük kaliteli ürünlerin meydana getirdiği haksız rekabete
karşı sanayinin korunması gerekmektedir. Dolayısıyla gerçek refah ve büyümenin
sanayileşmeden geçtiği unutulmadan, ülkemizin de gelişmiş ülkeler sınıfında yer almasının
sağlanması amacıyla ülke sathında yapılacak yatırımlar için her türlü özveride bulunulması
son derece önemlidir.
6.1. Ankara İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
3.225
2009
2010
2011
3.341
3.403
3.767
2008
2009
2010
2011
5.362.594
4.911.248
5.620.346
6.600.824
6.2. Ankara İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
5.511
5.401
5.808
6.429
23.156.175
16.488.692
19.065.828
11.909.402
7. Ankara İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
A ) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Ankara Sanayi Odası I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 5)
 Bölgedeki; 322 adet sanayi parselinin 303 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
parsellerin; 244 adedi üretim, 16 adedi inşaat, 43 adedi proje aşamasındadır. 19 adet
parsel tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; elektrikli makineler, plastik ve gıda sanayidir.
Ankara-İvedik Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 47)
 Bölge, Küçük Sanayi Sitelerinden oluşmakta olup, 7.166 adet sanayi parselinin 7.127
tahsis edilmiştir.
Tahsis edilen parsellerin; 6.882 adedi üretim, 21 adedi inşaat, 224
adedi proje aşamasındadır. 39 adet parsel tahsis edilmemiştir.
43
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve elektronik sanayidir.
Ankara-OSTİM Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 155)
 Bölge, Küçük Sanayi Sitelerinden oluşmakta olup, 4626 adet sanayi parselinin tamamı
tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3719 adedi üretim, 907 adedi inşaat
aşamasındadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; demir çelik, elektrikli makineler ve plastik sanayidir.
Polatlı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 160)
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, tarım aletleri makineleri ve gıda sanayidir.
Ankara Başkent Organize Sanayi Bölgesi (Sitiyak+ İlave Alan): (Sicil No: 171)
almaktadır.
 Bölgedeki; bulunan 741 adet sanayi parselinin 535 adedi tahsis edilmiştir. Tahsisi yapılan
parsellerin;
33 adedi üretim, 77 adedi inşaat, 425 adedi proje aşamasındadır. 206
adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, petrokimya ve gıda sanayidir.
Çubuk Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 247)
almaktadır.
 Altyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 5’ dir.
Ankara Dökümcüler İhtisas Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 267)
 2011 yılı Yatırım Programında “245 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yeralmaktadır.
 Kamulaştırma evrakları beklenmektedir.
ŞerefliKoçhisar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 178)
 19.11.2002 tarih ve 14731 sayılı yazı ile jeolojik etüdün Bakanlığımız teknik
şartnamesine göre yapılması istenmiştir.
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge ulaşmamıştır.
Ankara Sanayi Odası 2. ve 3. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 2)
Türk Obası Kısmı;
 618 hektar büyüklüğündedir.
 Altyapı uygulama projeleri onaylanmış olup, Bölge Müteşebbis Heyetin kendi imkanları
ile yapılacaktır.
 Bölgedeki; bulunan 328 adet sanayi parselinin 299 adedi tahsis edilmiştir. Tahsisi yapılan
parsellerin;
11 adedi üretim, 6 adedi inşaat, 282 adedi proje aşamasındadır. 29
44
 Ağırlıklı sektör grubu; elektriksiz makineler, pişmiş kil ve plastik sanayidir.
Alagöz Kısmı;
 29.07.1997 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 550 hektarlık alan incelenmiştir.
 Kurum görüşleri tamamlanmıştır.
 OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'ndan alınan 09.10.2007 tarihli ve 06/001-2815 sayılı
yazıda Polatlı Kadastro Mahkemesinde açılmış olan davanın halen devam ettiği
bildirilmiştir.
Beypazarı Organize Sanayi Bölgesi :
 24.04.2000 tarih ve 4694 yazımızla 300 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin
uygun görüldüğü bildirilmiştir.
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge ulaşmamıştır.
Elmadağ Organize Sanayi Bölgesi:
 25.11.2002 tarih ve 4928 sayılı yazımızla 150 hektar büyüklüğündeki alanın yer
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir.
Anadolu Organize Sanayi Bölgesi (OSİAD ve İlave Kısmı):(Sicil No:210)
 315 hektar büyüklüğünde olup, ilk etapta kamulaştırması biten 246 hektarlık alanın imar
planları onaylanmıştır.
Polatlı Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No: 160)
 02.10.2007 tarih ve 10653-10659 sayılı dağıtımlı yazımızla 175 hektar büyüklüğündeki
alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına
bildirilmiştir.
 70 hektarlık kısmın imar planları onaylanmış olup, diğer kısmın mülkiyet problemi
çözüldükten sonra imar planı çalışmalarına geçilecektir.
Polatlı Ticaret Odası Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 262)
 01.09.2008 tarih ve 8890–8897 sayılı dağıtımlı yazımız ile Angutini mevkiindeki 424
hektar büyüklüğündeki alanın uygun görüldüğü ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Ankara Sanayi Odası I. Organize Sanayi Bölgesi (Sincan 3. İlave Alan): (Sicil No: 5)
 13.08.2010 tarih ve 6628-6633 sayılı dağıtımlı yazımızla 45 hektar büyüklüğündeki
alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına
bildirilmiştir.
Ankara Sanayi Odası I. Organize Sanayi Bölgesi (Sincan 4. İlave Alan): (Sicil No: 5)
 02.12.2011 tarih ve 3654-3666 sayılı yazımız ile 10 hektar büyüklüğündeki alanın uygun
görüldüğü Valiliğe, OSB'ye ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Ankara 2. ve 3. Organize Sanayi Bölgesi (Türkobası) İlave alan: (Sicil No: 2)
 11.01.2007 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 530 hektar büyüklüğündeki alan
incelenmiştir.
 Çevre ve Şehircilik Bakanlığına 29.12.2011 tarih ve 4558 sayılı yazımız ile nihai
görüşleri soruldu. Görüşün olumlu olması halinde bölgeye ara talimat yazılacaktır.
45
Ankara İlinde 2.517 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
ANKARA POLATLI
(MARANGOZ+MOBİLYA) KSS
ANKARA BEYPAZARI
MARANGOZLAR KSS
ANKARA KIZILCAHAMAM KSS
ANKARA MERKEZ (AĞAÇ İŞLERİ)
KSS
ANKARA MERKEZ (MADENİ
EŞYA) KSS
ANKARA MERKEZ
(OTOMOBİLCİLER) KSS
ANKARA MERKEZ
(DÖKÜMCÜLER) KSS
ANKARA MERKEZ
II.BÖL.(DÖKÜM.) KSS
ANKARA MERKEZ OSTİM (ALT
YAPI)
ANKARA POLATLI KSS
ANKARA MERKEZ
(SAN.ÇARŞI)BİNA
ANKARA ŞEREFLİKOÇHİSAR
KENAN EVREN KSS
ANKARA HAYMANA YENİ KSS
TOPLAM
DOLU
BOŞ DOLULUK
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
33
15
18
45
192
140
52
73
74
74
0
100
69
69
0
100
144
0
144
0
1.198
1.173
25
98
118
118
0
100
79
79
0
100
0
0
0
0
260
260
0
100
0
0
0
0
250
150
100
60
100
2.517
100
2.178
0
339
100
87
(06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri

İl
“Gelişmiş
Yöre”
statüsünde
olduğundan
teşviklerden
yeterince
yararlanamamaktadır. Elektrik ve doğalgaz gibi üretimi doğrudan etkileyen enerji maliyetleri
oldukça yüksektir. Sanayi sektörü yüksek girdi maliyetleri nedeniyle rekabet gücünü
yitirmektedir. İstihdam üzerindeki yükler emeği pahalı hale getirmekte ve katı iş yasaları
istihdamı caydırıcı bir ortam yaratmaktadır. Kayıt dışı (merdiven altı) üretim, istihdam,
standartlara uygun olmayan yerli ve ithal ürünler piyasada haksız rekabete neden olmaktadır.

Çözüm Önerisi: Rakip ülkelerle rekabet için adil rekabet ortamı sağlanmalıdır. Yüksek
girdi maliyetleri, katı iş yasalarının varlığı ve kayıt dışı ile mücadele zorunluluğu dikkate
alındığında; akaryakıt ve doğalgaz fiyatları ile elektrik tarifeleri üzerindeki vergi ve paylar
azaltılmalı, sanayi kesimine tüketimin üretimden az olduğu hafta sonları ve bayram
tatillerinde, elektrik için gece tarifesi vb. indirimler uygulanmalıdır. İstihdam üzerindeki vergi
ve prim yükleri imkânlar ölçüsünde indirilmeli, iş yasaları yeniden ele alınmalıdır. AB uyum
46
çerçevesinde bazı değişikliklerin yapılması gündeme gelen Sendikalar Kanunu, Toplu
Sözleşme ve Grev Lokavt Kanununda yapılacak yeni düzenlemelerin iş mevzuatını daha da
katılaştırmaması sağlanmalıdır. Ayrıca, sürdürülebilir kalkınmanın önündeki en önemli engel
olan kayıt dışı ile mücadele için etkin denetim ve ceza sistemi ile caydırıcılık esas alınmalıdır.
Bu hususlar, sanayi sektörünün uluslararası piyasadaki rekabet gücünün korunması açısından
hayati önem taşımaktadır.

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile diğer bazı Bakanlıkların ve Kuruluşların
sorumluluğunda bulunan 4703 sayılı Kanun ve Uygulama Yönetmeliği ile Piyasa Gözetim ve
Denetimi Yönetmelikleri gereği İl sanayi sektörü ürünlerinin insan ve çevre sağlığı açısından
yürürlükteki mevzuata uyumuna dair gözetim ve denetiminin piyasada tam olarak
yapılamaması, haksız rekabete neden olmaktadır.

Çözüm Önerisi: AB ile uyum açısından mevzuatta yapılan köklü değişikliklerin
sonucu olarak piyasa gözetim ve denetimine sağlıklı bir şekilde geçiş henüz mümkün
olamamıştır. Denetimden sorumlu Bakanlıklar ve Kuruluşların elinde yeterli sayıda yetkin
denetçi personel bulunmamaktadır. İlgili Kanun ve Yönetmeliklerde öngörülen gözetim ve
denetim faaliyetlerinin yürütülebilmesi için, yeterli sayıda denetçi personel görevlendirilmesi,
bunların eğitilmesi ve yine bu faaliyetlerin yürütülebilmesi için yeterli miktarda mali kaynak
ayrılması gerekmektedir.

Sanayi sektöründeki ürünlere yönelik denetimsizlik, bundan kaynaklanan kalitesiz
üretim ve buna bağlı olarak oluşan haksız rekabet durumu söz konusudur. Piyasadaki muhtelif
sanayi ürünlerinde gerçek olmayan kapasite ve enerji beyanları olduğu görülmektedir. Piyasa
denetimlerinin bu yönde geliştirilmesi ve etkinleştirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda,
yetersiz piyasa gözetimi ve denetiminden bahsetmek mümkündür.

Çözüm Önerisi: CE standardı olmayan mamullere yönelik piyasa gözetim ve denetim
mekanizmasının etkin bir şekilde işleyebilmesi için denetimler arttırılmalı ve
çeşitlendirilmelidir.

Haksız rekabetin etkin sektörel denetimler vasıtasıyla kaldırılması, ürün kalitesini
yükselteceği gibi, kayıt dışılığın da önüne geçeceği düşünülmektedir.

İl sanayi sektöründe özellikle küçük işletmeler (KOBİ’ler) nezdinde mevzuat ve
belgelendirme sorunları yaşanmaktadır. Sektörün uluslararası pazara çıkışında önemli bir
etken olan belgelendirmelerin etkin bir şekilde desteklenmesi gereklidir. CE Belgesine sahip
olmayan sanayi ürünlerinin üretiminin ve ithalatının yapılmasının önüne geçilmesi
zorunluluğu bulunmaktadır.

Çözüm Önerisi: Ulusal ve uluslararası belgelendirmeler sırasında gerekli olan maddi
kaynağın özellikle KOBİ'lere sağlanması gerekmektedir. Belgelendirme konusunda yol
gösterme amacıyla sivil toplum kuruluşları (odalar, dernekler, vakıflar, mesleki-sektörel
kuruluşlar vb.) etkin bir şekilde görev almalıdır. İldeki tüm imalatçılar ve ithalatçıların CE
işaretlendirme belgelerinin kontrolü ve takibi etkin bir şekilde yapılmalıdır.

ATR Belgesi ile AB ülkelerinden gelen mallar serbest dolaşıma girmiş kabul
edilmekte ve bunlar için gümrüklerde bir denetim yapılamamaktadır. Üçüncü dünya
ülkelerindeki firmaların standart dışı sanayi ürünlerinin ülkemizdeki belirgin varlığı nedeniyle
sanayi firmalarımız zarar görmektedir.

Çözüm Önerisi: Sanayi sektörü açısından, CE standartlarına uygunluğun sahada
kontrolü ilgili Bakanlık ve Kuruluşların alt mal grupları özelinde uzman personel eğitimiyle
mümkün görülmektedir. Fiili denetim mekanizmalarının nitelik ve niceliklerinin ivedilikle
arttırılması gerekmektedir.

CE belgelendirilmesine ilişkin Onaylanmış Kuruluş ve Onaylanmış Test Laboratuarı
eksikliği bulunmaktadır. Bu durumda üreticiler ürünlerinin ilgili standarda ve kullanım
amacına uygunluk bağlamındaki test ihtiyaçlarını ve CE belgelerini yurt dışındaki
47
Onaylanmış Kuruluş ve Onaylanmış Test Laboratuarlarından karşılamakta olup, bu durum
sanayicilerimiz açısından para ve zaman kayıplarını oluşturmaktadır.

Çözüm Önerisi: İlgili Bakanlık ve Kamu Kuruluşları ile sektörel sivil toplum
örgütlerinin iş birliği ile ülkemizde mevcut olan test imkânları arttırılmalı ve onaylanmış test
laboratuarları tesis edilmelidir.

Günümüz itibariyle, gerek ihracatın azalması, gerekse uzak doğulu firmaların Türkiye
pazarına yaptığı ataklar sonucu, sanayi sektörü firmalarımızın ticari zararları oluşmuş ve
küçülme sürecine girmişlerdir. İstihdamda ise yine bu sebeplerle belirgin bir azalma ve
ihracatta önemli kayıplar oluşmuştur.

Çözüm Önerisi: Sanayi sektörünün canlanması ve istihdamın artması için; imkanlar
ölçüsünde kamu destekleri bu sektöre sağlanmalı, piyasaların mevcut durumu ithalat; vergi ve
gümrük denetimlerinin yanı sıra anti damping yönünden de değerlendirilmelidir. Yeterli yerli
üretimi olan ara-malı ithalatında yasal gözetim ve denetim tedbirleri arttırılmalıdır. Çin Halk
Cumhuriyeti ve benzer üçüncü ülkelerden yapılmakta olan haksız ve yanlış beyanlı ithalatın
denetlenmesi için hassas kategorilerde hayata geçirilen ‘üçüncü ülke gözetimi’ ve ‘menşe
kontrolü’ tedbirleri tüm gümrüklerimizde daha etkin olarak uygulanmalıdır.

Ekonomik ömrü uzun yatırım malı sanayi ürünlerini de kapsayacak şekilde, sanayi
imalat sektöründe firmaların piyasa payını koruyarak ve imkânlar ölçüsünde arttırmak
amacıyla uyguladıkları gözlemlenen, aynı üründe marka farklılaştırması – siparişe / isteğe
göre özel markalama olarak tanımlanabilen fiili “private labeling” uygulamalarına karşı
düzenleme yapılması ihtiyacı bulunmaktadır.

Çözüm Önerisi: Sanayi sektöründe ürün güvenliği sorunlarına da yol açan kayıt dışı
faaliyetlerin kayıt altına alınması ve haksız rekabetin önlenebilmesi amacıyla, marka
farklılaştırması – özel markalama uygulamalarına karşı gerekli yasal düzenlemeler
yapılmalıdır. Bu çerçevede, ülkemizde yerli üretimdeki marka-patent durumu ve ülkemize
yapılan sanayi ürünü ithalatındaki “private labeling” uygulamaları da dikkate alınmalıdır.
Ayrıca, 4703 sayılı yasa kapsamında küçük işletmelerdeki durum tespiti amaçlı piyasa
gözetimi ve denetimi uygulamaları ile fuar denetimlerinde bu husus üzerinde önemle
durulmalıdır.

Ülkemizde ulaşım ağının karayolu ağırlıklı olması, karayolunda yapılan taşımacılığın
pahalı olması ve demiryolları bağlantılarının yetersiz kalması, İlde yerleşik imalatçı ve
ihracatçı firmalarının limanlara ulaşmadaki taşıma maliyetlerini artırmaktadır. Sektörün
rekabet gücünü olumsuz etkileyen bu durum, ihracatçıyı ve üreticileri liman bölgelerine
yerleşmeye zorlamaktadır.

Çözüm Önerisi : Lojistik, İl sanayi sektörü maliyetlerinde önemli bir yer tutmaktadır.
İl için acil olarak lojistik planlama ve buna dayalı yatırım hizmetlerinin tamamlanması
gereklidir. Bu kapsamda, mümkünse firmalara kara nakliyesi desteği verilmeli, demiryolu
taşımacılığı geliştirilmeli ve İlde konteynır istasyonları kurulmalıdır.

(Ankara Sanayi Odası 1. Organize Sanayi Bölgesinin kuzeybatısında bulunan
Organize Tren İstasyonu genişletilerek, bölgede yerleşik firmaların ve Ankaralı sanayicilerin
hammadde ve mamul taşımacılığı için Lojistik Köy kurulması planlanmıştır. Hâlihazırda
kamulaştırma ve altyapı çalışmaları devam etmektedir.)

Elektrik enerjisi kesintileri, İl Organize Sanayi Bölgelerinde faaliyet gösteren sektör
firmalarını olumsuz etkilemektedir.

Çözüm Önerisi: Enerji arzında süreklilik sağlanmalıdır.

İl Organize Sanayi Bölgelerinde belediyelerce tahsil edilen emlak vergisi çevredeki
yerleşim alanlarının çok üstündedir.

Çözüm Önerisi: İlgili belediyelerce, Sanayi Bölgelerine yönelik Emlak Vergisi
tutarlarının tespitinde baz alınan yeniden değerlemelerde dönemsel olarak anormal artışlardan
48
kaçınılmalıdır. İmkânlar ölçüsünde, Organize Sanayi Bölgelerinin Emlak Vergisi yükünün
azaltılmasına yönelik gerekli düzenlemeler yapılmalıdır. (İl Müdürlüğü verilerine göre)
Halihazırda, Müdürlüğümüz emrinde çalışan 87 personel bulunmaktadır. Bunlardan 74’ünün
kadrosu Müdürlüğümüzde 13’ünün kadrosu ise Bakanlık Merkez Teşkilatında olup,
Müdürlüğümüzde istihdam olarak çalışmaktadır. Mevcut personelimizden 3’ü ilköğretim,
37’si lise, 12’si yüksekokul, 35’i fakülte mezunu olup, bunların 77’i erkek 10’u bayandır.
Yaş ortalaması 45 olan mevcut 87 personelin; 29’u İdari Memur ve Şef, 15’i Ölçü ve Ayar
Memuru, 11’i Yönetici (İl Müdürü, İl Müdür Yardımcısı ve Şube Müdürü) 10’u Koruma ve
Emniyet Görevlisi, 7’si Mühendis, 6’sı Uzman, 9’u ise diğer kadrolarda istihdam
edilmektedir.
Müdürlüğümüzde PGD Denetçi kimlik kartı sahibi 11 personel bulunmakta olup, bunlardan
6’sı Ölçü Ayar Memuru olarak, Ölçüler ve Standartlar Genel Müdürlüğüne ait konularda
görev yapmaktadır. Sanayi Genel Müdürlüğü sorumluluğundaki yönetmelikler ve zorunlu
standartlar kapsamında fiilen denetim görevi yapan toplam 8 personelimiz mevcut olup,
bunlardan 5’i PGD denetçi kimlik kartı sahibi değildir.
Müdürlüğümüzün iş yoğunluğu dikkate alındığında; uzman-memur, mühendis, hukukçu, ölçü
ayar memuru, arşiv memuru ve şoför gibi muhtelif kadrolarda toplam 25 kişilik ilave personel
istihdamına ihtiyacı bulunmaktadır.
Müdürlüğümüz, mer’i mevzuat içeriği ile tanımlanmış tüm görevlerini, belirlenmiş hizmet
standardı kapsamında özveriyle yapma gayreti içindedir.
49
07 ANTALYA
Antalya; ekonomisi turizm ve ticarete dayalı, sanayileşememiş bir ildir. İlde büyük, orta ve
küçük ölçekli sanayi işletmeleri bulunmaktadır.
Antalya ekonomisinde ticaret en önemli sektör konumundadır. Ticaret sektörünün Antalya
GSYİH’sındaki payı % 32,1’dir.
Ticaret sektörü, gerek turizm ve kentleşme olgularıyla iki yönlü bağlantısı, gerekse
yarattığı gelir ve istihdam bakımından Antalya ekonomisinin en önemli sektörü
konumundadır.
Antalya ekonomisinde ticaret sektörünün yeri, yapısı ve gelişimi hakkında genel bir
sonucu Antalya Ticaret ve Sanayi Odası ile Antalya Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği üye
sayılarından çıkarmak mümkündür.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Antalya İli Sanayisi:
ilimizdedir
Bölgesinde, % 17 İç Anadolu Bölgesinde, % 14 Ege Bölgesinde, % 8 Akdeniz Bölgesinde,
%6 Karadeniz Bölgesinde, % 5 Güneydoğu Anadolu Bölgesinde, % 2 Doğu Anadolu
Antalya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 880 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır.
İli % 25 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra
% 19 luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, % 13 Hatay, % 11
ile Kahramanmaraş, % 6 Burdur, % 6 Isparta, ve % 4 Osmaniye İli takip etmektedir.
3.2. Antalya İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Antalya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 29 lik
bir oran ile Gıda ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir.
% 12 Diğer madencilik ve taşocakçılığı
% 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine ve teçhizatı hariç)
% 4 Kimyasallarin ve kimyasal ürünlerin imalatı
% 3 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç)
% 2 Tekstil ürünleri imalatı
% 2 Elektrik, gaz, buhar, ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı,
% 2 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı,
% 2 Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı,
50
% 1 Diğer imalatlar,
% 1 Madeni yağ geri kazanım kullanılmış sıvı yemeklik vb.
% 2 Diğer (Metal Cevherler Madenciliği, Bilgisayarların,elektronik ve optik ürünlerinin
imalatı,Yangın tüpü dolumu,Motorlu kara taşıtların
bakım ve onarımı, Makine ve
ekipmanların kurulumu ve onarılımı, Kok kömürü ve rafine edilmiş pet.ürünleri imalatı, Ham
petrol ve doğalgaz çıkarımı.)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Antalya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan sayısı toplam
25.629 dür.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 57, çalışan personel sayısı 1.064 dir.
Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 125, çalışan sayısı 2.356 dir.
Antalya İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme
göstermiştir.
Sanayide çalışanların, % 21 i Gıda ürünleri imalatı sektöründe, % 13 u Diğer metalik
olmayan mineral ürünlerin imalatı ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayi istihdamının % 69 i işçi, % 4 ü mühendis’tir.
Antalya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 41 i mikro ölçekli, % 47 si küçük ölçekli,
% 11 i orta ölçekli, % 1 i büyük ölçekli işletmelerdir.
- Ataç İnşaat ve Sanayi A.Ş.Anteks Dokuma Fabrikası Şb.
- Adopen Plastik ve İnşaat Sanayi A.Ş.
- Ekiciler Süt Gıda Tarım ve Hayvancılık Sanayi ve Ticaret
- Özel Sergün Günısı İnşaat Malzemeleri Pazarlama ve Ticaret
- Levent Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş.












Kurutulmuş meyve ve sebze üretimi tesisi,
Dondurulmuş meyve ve sebze üretim tesisi,
Su ürünleri, meyve ve sebze konserveleri üretim tesisi,
Susam yağı ve tahin üretim tesisi.
Kültür ve tatlı su balıkçılığı,
Et besiciliği,
Süt besiciliği,
Yumurta tavukçuluğu,
Et tavukçuluğu,
Pastörize süt ve süt mamulleri üretim tesisi.
Yonga levha üretim tesisi,
Odun briketi üretim tesisi.






Bisküvi ve gofret üretim tesisi,
Küp şeker üretim tesisi,
Makarna üretim tesisi.
Penye örme eşya üretim tesisi,
Çorap üretim tesisi.
Toprak işleme makineleri yapım tesisi,
51






Styropor’dan ambalaj ve yalıtım malzemeleri üretim tesisi,
PVC boru ve elemanları üretim tesisi,
Teneke kutu üretim tesisi,
Sabun üretim tesisi,
Ambalajlama ve sarımevi tesisi,
Karton ve mukavva kutu üretim tesisi.
6.1. Antalya İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
711
710
807
843
6.2. Antalya İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
924
851
942
1.110
706.543
653.230
863.352
960.587
586.758
459.542
815.442
688.390
7. Antalya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a)TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Antalya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 194) (*)
 Bölge büyüklüğü 664 hektar büyüklüğündedir
 196 hektarlık kısmı 1994 yılında, 175 hektar büyüklüğündeki kısmı 2002 yılında
kredilendirilerek tamamlanmıştır.
 Bölgedeki; 313 adet sanayi parselinin, 226 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 8.500 kişi istihdam edilmektedir.
 Ağırlıklı sektör grubu; metal işleri, plastik ve gıda sanayidir.
b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ
Manavgat Organize Sanayi Bölgesi : (**)
 Yer seçimi komisyonunca incelenen Demirciler köyü mevkiindeki 120 hektar
büyüklüğündeki alanın orman olması nedeni ile projeye devam edilememiştir. Aksaz köyü
mevkiindeki yaklaşık 50 hektar büyüklüğündeki incelenen alanın Hazine adına tescilinin
mümkün olmaması nedeni ile de Valilikten, alandan vazgeçildiği, yeni alanla ilgili OSB
Gerekçe Raporu hazırlanarak gönderilmesi 05.12.2008 tarih ve 12466 sayılı yazımız ile
istenmiştir.
 17.05.2010 tarih ve 4059 sayılı yazımızla aradan geçen süre içerisinde herhangi bir
görüş intikal etmemesi üzerine Bakanlığımızca yer seçimi çalışmalarının sonlandırıldığı
Valiliğe bildirilmiştir.
52
Antalya Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan III): (Sicil No: 194) (*)
 28,7 hektar büyüklüğündedir.
Kumluca (Gıda İhtisas OSB) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 260) (**)
 28.01.2008 tarih ve 939–945 sayılı yazı ile 22 hektar büyüklüğündeki alanın yer
 İmar planı aşamasındadır.
Alanya Organize Sanayi Bölgesi: (**)
 19.04.2010 tarihinde mahallinde etüt çalışması yapılmıştır.
 Komisyon öncesi ilgili kurumlardan görüş istenmiş olup, TEDAŞ'ın olumlu, TEİAŞ'ın
olumsuz görüşü gelmiştir.
 Çevre ve Orman Bakanlığı ÇED ve Planlama Genel Müdürlüğünce OSB yerinin
kesinleşmesinden sonra plan değişikliğinin yapılaması gerektiği belirtilmiştir.
 Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğünce, OSB öneri alanı içindeki
orman ve 2/B alanlarına girilmemesi ve OSB yerinin kesinleşmesinden sonra yol
güzergahının, Orman Bölge Müdürlüğünce müştereken arazide kararlaştırılarak,
ormandan geçen kısımları için 6831 sayılı Orman Kanununun 17. maddesi gereğince izin
talebinde bulunulması gerektiği bildirilmiştir.
Manavgat Tekne İmal ve Çekek Yeri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi:
 07.12.2010 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 135 hektar büyüklüğündeki alan
incelenmiştir.
 Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Çevre ve Orman Bakanlığı görüşü bekleniyor.
 Denizcilik Müsteşarlığının 24.11.2010 tarih ve 35939, 14.12.2010 tarih ve 38227 ve
20.12.2010 tarih ve 38989 sayılı yazılarında, 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin
Gemi İnşaatı ve Tersaneler Genel Müdürlüğüne verdiği yetkiler çerçevesinde yerin uygun
bulunmadığı ve Bakanlık Makamının talimatı doğrultusunda Müsteşarlıklarınca yürütülen
çalışmaların devam ettiği bildirilmiştir.
 Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü 08.12.2010 tarih
ve 247963 sayılı yazısında toplantı sonucunun Bakanlıklarına bildirilmesini talep etmesi
üzerine, 24.12.2010 tarih ve 10806 sayılı yazımızla Yer Seçimi Raporu gönderilerek
kurum görüşünün Bakanlığımıza bildirilmesi talep edilmiştir.
A) KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
DOLU
İŞYERİ
İŞYERİ
SAYISI
SAYISI
ANTALYA ELMALI KSS
ANTALYA GAZİPAŞA KSS
ANTALYA KORKUTELİ KSS
ANTALYA MERKEZ (AKDENİZ) KSS
ANTALYA MERKEZ (I+II) KSS
ANTALYA SERİK (İKMAL İNŞ.) KSS
ANTALYA KEMER KSS
TOPLAM
242
164
268
750
528
199
2.151
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
DOLULUK
ORANI
(%)
169
73
164
0
251
17
750
0
528
0
199
0
NOKSAN KALAN İŞLER
2.061
90
70
100
94
100
100
100
96
ANTALYA KEMER KSS: ( Noksan Kalan İşler )
DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
Varsak Küçük Sanayi Sitesi : (*)
 2011 yılı Yatırım Programında “40 işyeri, altyapı” olarak ve 1.750.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 40 işyeri yapım işi keşif bedeli 2010 yılı BF ile 9.187.846.-TL olup, 07.12.2010 tarihinde
Bakanlığımızda ihalesi yapılmıştır.
53
Önerileri
 Nüfus artış oranı yüksek olan Antalya ilinde, altyapı yatırım projelerinin önümüzdeki
yıllara göre projeksiyonu yapılıp, hedef planlarının gerçekleştirilebilmesi yönünde
tedbirler alınmalıdır.
 Sosyo-ekonomik gelişmenin temeli olan teknik altyapı ve sosyal altyapı projelerinin hedef
planları doğrultusunda gerçekleştirilebilmesi uygun ödeneklerin tahsisi ile mümkün
görülmektedir.
 Deniz ulaşımı ile ilgili olarak yapımı devam eden liman çalışmalarının uygun ödeneklerle
desteklenip, program hedefleri dahilinde tamamlanması sağlanmalıdır.
 İlin, ulaşım açısından tek eksiği olan demiryolunun, İstanbul-Adana ve İstanbul-İzmir
hattı ile bağlantısı mutlaka yapılmalıdır.
 Elektrik enerjisinde yaşanan sıkıntılar neticesinde üretim kaybının da büyük boyutlarda
yaşanılmasına neden olan problemlerin çözümüne yönelik ciddi adımların atılması
gereklidir.
 Turizm sektöründe yaşanan atıl kapasite oranının düşürülebilmesi amacıyla, turizmin
çeşitlendirilmesi yönüne gidilmelidir.
 Zengin maden potansiyelinin verimli bir şekilde değerlendirilmesine yönelik bilimsel
araştırmalar yapılmalıdır.
 Kapasite Kullanım Oranı % 30’un altında darboğazda bulunan sanayi işletmelerine,
kapasiteyi artırıcı teşvikler verilmelidir.
 Sanayinin gelişimini doğrudan etkileyen altyapı bileşenleri açısından eğitim imkanları
güçlendirilerek, küçük sanayici ve esnafın ihtiyacı olan nitelikli işgücü kısa yoldan
yetiştirilmelidir.
54
Adı
RIDVAN
MESUT
ZİYA
MUZAFFER
HÜSEYİN
MEHMET
HÜSEYİN
GÜLTEN
NAİLE
M.FAHRİ
HÜSEYİN
SONER
DEVRİM
FİRDEVS
SEBAHAT
KEMAL
SİBEL
BATTAL
ÇEVİK
DAVUT
YAŞAR
MUSTAFA
TAHSİN
Y.AYKUT
NERSOY
BAYRAM
KEMAL
İ.ENGİN
REİS
EROL
CEVAT
SEDAT
FATİH
BEKİR
SEMA
EVREN ÜLKÜ
ABDULLAH
OKTAY
MEHMET
Soyadı
KÖSESOY
İLTER
UZUNER
GEZİK
ESEN
ARSLAN
ÇETİN
TİYENŞAN
BALİ
UYSAL
AKDENİZ
SARMA
BİŞKAN
CAN
AKDOĞAN
GÜNEŞ
ERSÖZ YILDIZ
KANDEMİR
GÜL
ULUBAŞ
YILDIZ
ŞAHİNER
DEMİROĞLU
SİDEL
ÖZKAZANÇ (KAHRAMAN)
ARZUMAN
ÇERÇİ
ERDEN
TAŞDEMİR
ERBİL
CANSEVER
ÜNAL
ERYILMAZ
GÜNDÜZ
TÜREDİ
BENGÜ
AYDAR
SARI
ÖZEREN
55
Ünvanı
İL SAN.TİC.MD.
ŞUBE MÜDÜRÜ
ŞUBE MÜDÜRÜ
UZMAN
ARAŞTIRMACI (Ö)
ŞEF
ŞEF
ŞEF
ŞEF
ŞEF (Ö)
ŞEF (Ö)
MEMUR
MEMUR
MEMUR
MEMUR
MEMUR
MEMUR
MEMUR
MEMUR
MEMUR
ÖLÇÜ AYAR MEM.
ÖLÇÜ AYAR MEM.
ÖLÇÜ AYAR MEM.
ÖLÇÜ AYAR MEM.
DAKTİLOGRAF
DAKTİLOGRAF
DAKTİLOGRAF
DAKTİLOGRAF
SEKRETER
ŞOFÖR
MÜHENDİS
MÜHENDİS
MÜHENDİS
MÜHENDİS
MÜHENDİS
MÜHENDİS
MÜHENDİS
TEKNİKER
HİZMETLİ
08 ARTVİN
İlimizde yatırımların çay, orman ürünleri ve madencilik sektöründe olmak üzere kamu ağırlıklı
olarak gerçekleştiği daha sonra ise özelleştirme sonucu; kamunun orman ürünleri sektöründen
çekildiği görülmüştür. Çay sektöründe kamu yanında özel sektöründe sınırlı sayıda işletmeyle
devreye girdiği görülmüştür.
Artvin ’da imalat sanayi gelişme dinamiği yakalayamamıştır. İlde büyük sanayi tesislerinden 4
adet Kamuya ait çay fabrikası bulunmaktadır. İlimizde Toplam 44 sanayi tesisi bulunmakatıdır. Bu
sanayi tesislerine Sanayi Sicil Belge’si verilmiştir.
Artvin ilinde Ticaret yeterince gelişememiş ve ferdi işletme bazında kalmıştır.
Ekonomisi Sanayi, Tarım, Hayvancılık, Balıkçılığa ve Turizme dayalıdır. Artvin ile BDT
arasında Sarp sınır kapısı bulunmaktadır.
İl merkez ve ilçelerinde toplam 28 banka şubesi mevcuttur.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Artvin İli Sanayisi:
ilimizdedir
Artvin İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 42 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş iller arasında yer almaktadır.
, % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya,
% 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1
3.2. Artvin İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
ARTVİN İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 36 ile
Gıda Ürünleri İmalatı, % 18 Diğer madencilik ve taşocakçılığı imalatının ilk sıralarda olduğu
görülmektedir.
% 12 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç),
% 5 Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi ve dağıtımı,
% 5 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı ,
% 2 Elektrikli Teçhizat İmalatı,
% 2 Kimyasalların ve kimyasal ürürnlerin imalatı,
% 2 Kağıt ve Kağıt Ürünlerinin İmalatı
% 2 Metal cevherleri imalatı
56
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Artvin ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 3.923 dir.
Ar-Ge de çalışan personel sayısı 2, kalite kontrol biriminde çalışan personel sayısı 38 dir.
Sanayide alışanların, % 35 i Gıda ürünleri ve içecek imalatı, % 25 i Metalik olmayan
diğer mineral ürünlerin imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 84 si işçi, % 4 ü Mühendis'tir.
Artvin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 33 si Mikro Ölçekli, % 43 ü Küçük Ölçekli,
% 17 i Orta Ölçekli, % 7 i Büyük Ölçekli işletmelerdir
Personel sayısına göre büyük işletmeler
- Eti Bakır Murgul İşletmesi
- Hopa Çay Fabrikası Müdürlüğü
- Arhavi Çay Fabrikası Müdürlüğü
- Çaykur Genel Müdürlüğü (Hopa Çay Fabrikası Müdürlüğü)
- Erg İnşaat Ticaret ve San.A.Ş.
İlde Çay Sektörüne dayalı olarak Arhavi ilçesinde 3 adet çay fabrikası bulunmaktadır.
Kampanya döneminde söz konusu fabrikalarda toplam 264 kişi istihdam edilmektedir.
İlde Murgul Bakır Anonimim Şirketi İşletmelerinde toplam 264 kişi istidam edilmektedir.
İlimizde doğal kaynak potansiyelinin değerlendirilmesi yanında, özelikle ihracatı
karşılamaya yönelik olarak, gelişme potansiyeli yüksek olan sektöre ilişkin yatırımların
yapılması da büyük önem taşımaktadır.
Sermaye teknoloji ve Kuruluş yeri boyutu daha fazla ön plana çıkan bu sektörlere dikkat
çektikten sonra, sektörsel talebi karşılamaya yönelik olarak ilimizde il içinde önerilen yatırım
konuları aşağıya çıkarılmıştır.
1-Çorap Üretimi,
2-Elektrikli ev aletleri (Küçük ebatlı, orta ve düşük nitelikli ürünler)
3-Soğuk hava deposu (Organik Tarım ve su ürünleri için )
4-Yayla ve doğal turizmi(Kafkasör Yaylası ve Kaçkar Dağları)
İlimizde Sanayiinde Yapılabilecek Yatırımlar
İlimizde doğal kaynak potansiyelin (özelilikle tarım ve hayvancılık potansiyelin)
değerlendirmeye ve bu ürünlerin katma değerlerin artırılmasına yönelik olarak 7 adet yatırım
konusu önerilmiş olup, bu yatırım konuları aşağıya çıkarılmıştır.
1-Bal Paketleme Ve Arı Ürünleri Entegre Tesisi
2-Balık Yemi Üretim Tesisi
3- Entegre Et Ürünleri Üretim Tesisi
4- Entegre Su Ürünleri Üretme Tesisi
5-Kapari Ve Sebze İşletme Tesisi
6-Su Şişeleme Tesisi
7-Süt Ürünleri Üretim Tesisi
Bal paketleme ve arı ürünleri tesisi, Türkiye bal üretiminin %1,3’ünü oluşturan ilimiz bal
üretiminde, gerek yurtiçi gerekse yurt dışı daha etkin bir şekilde satılmasına imkân verileceği
düşüncesiyle önerilmiştir.
Et ve süt işletme tesisleri, anlaşmalı üretici bağlantılarının kurulduğu, süt toplama
merkezlerinin organize edildiği ve aynı zamanda minimum hammadde ihtiyacının kendi üretimi ile
karşılayabilecek niteliklerde önerilmektedir.
57
6.1. Artvin İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
76
87
2010
2011
88
91
76.983
54.792
61.118
62.067
6.2. Artvin İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
56
2009
2010
2011
51
20
28
55.737
48.555
62.088
52.363
7. Artvin İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Artvin ilinde tamamlanmış veya devam eden Organize Sanayi Bölgesi projesi
bulunmamaktadır.
Artvin ilinde 336 işyerlik 3 adet küçük sanayi sitesi tamamlanarak hizmete
sunulmuştur. Projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2010 yılı fiyatlarıyla
8.205.464.-TL’ye karşılık gelmektedir.
DOLU
BOŞ DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
1
ARTVİN HOPA KSS
143
130
13
91
2
ARTVİN MERKEZ KSS
102
102
0
100
3
ARTVİN ARHAVİ KSS
91
37
54
41
TOPLAM
336
269
67
80
06.01.2012
Önerileri
SORUNLAR
 İlde –Üretim alanlarında çay sektörünün dişinde yatırımların olmadığı,
 Kalifiye işgücü yetersizliğinin olduğu,
 İlde dış göç olduğu,
 İlin dışında yatırımcıların yöreye yönelmesi yönünden isteklendirme yokluğu,
 İle sağlanan teşviklerden faydalanılmaması.
ÇÖZÜMLER
58




İl dışındaki yatırımcıların varlığı,
İklime yönelik yatımların yapılması
Sarp Sınır Kapısının Ticaretinin Genişlenmesi,
İlde Yatırımların Küçük işletmeler olması nedeniyle, Bölgesel bazda teşviklerin
verilmesi.
Aşağıdaki Tabloda da belirtildiği üzere il Müdürlüğümüzde emrinde 9 personel görev
yapmaktadır.
Mevcut Kadro ve Personel Durumu
Kadro Derece
Adı Soyadı
Sicil No
Sınıfı
1 Remzi USTABAŞ
3886
1/4 G.İ.H
2 Kadir KOLUKISA
3179
1/4 G.İ.H
3 İlhan AVCİ
8512
1/4 G.İ.H
4 Özcan YILMAZ
3428
2/6 G.İ.H
5 İbrahim GÜVEN
8931
1/2 T.İ.H
6 Yeşim SÖZEN
6696
4/3 G.İ.H
7 Şahin BUDANAZ
8779
8/3 T.İ.H
8 Nevzat UZUN
6410
2/6 G.İ.H
9 Nazım ÇELİK
6044
2/6 G.İ.H
59
Görevi
İl Müdürü
Şube Müdürü
Şef
Şef
Tekniker
V.H.K.İ
Ölçü Ayar Memuru
Daktilograf
Şoför
Tahsil Durumu
Yüksek Okul
Yüksek Okul
Üniversite
Lise
Yüksek Okul
Üniversite
Yüksek Okul
Lise
Lise
09 AYDIN
İlimizin sanayi yapısı; tarım bölgesi olması sebebiyle tarıma dayalı işlenmiş
ürünler(tekstil), kimyevi maddeler ve mamulleri(selüloz), bitkisel ürünler (zeytin, zeytinyağı,
tütün, yaş sebze ve meyve, vb.) ve sanayi mamullerinden (otomotiv endüstrisi, makine ve
makine ekipmanları) oluşmaktadır. Organize Sanayi Bölgeleri tamamlandıkça İlimiz
Sanayinin yapısı da sektörler yönünden değişik bir yapıya kavuşmaktadır.
İlimizde faaliyet halinde olan 4 adet Organize Sanayi Bölgesi mevcut olup, bunlar Aydın
I. (Umurlu) Organize Sanayi Bölgesi, Aydın II. (ASTİM) Organize Sanayi Bölgesi, Nazilli
Organize Sanayi Bölgesi ve Ortaklar Organize Sanayi Bölgesidir. Ayrıca gerçekleştirme
çalışmaları devam eden Söke Organize Sanayi Bölgesi, Çine Organize Sanayi Bölgesi,
Buharkent Organize Sanayi Bölgesi ile Çine (Akçaova) Tarıma Dayalı İhtisas Organize
Sanayi Bölgesi olmak üzere dört adet organize sanayi bölgesi projesi bulunmaktadır. 2011 yılı
itibariyle Aydın I., Astim, Nazilli, Ortaklar Organize Sanayi Bölgelerinde bulunan toplam fabrika
sayısı 138 adet olup istihdam edilen toplam personel sayısı 5988 kişidir.Tüm Organize Sanayi
Bölgelerinin kendi yönetim birimleri mevcuttur.
İlimiz, coğrafi konumu, deniz limanına karayolu ve demiryolu ulaşımının bulunması,
hammadde kaynakları, enerjide jeotermal kaynakların ve hidroelektrik ve rüzgar santrallerinin
bulunması, organize sanayi bölgeleri, genç ve nitelikli nüfusa sahip demografik yapı ile
birlikte sanayi, turizm, tarım ve hizmet sektörlerinin İlimizde bulunan Üniversite ile
işbirliğinin tam olarak sağlanması ile birlikte sanayileşme daha da hızlanacaktır.
Ekonomik potansiyeli oldukça yüksek olan Aydın; coğrafi konumu, hammadde
kaynaklarına yakınlığı, organize sanayi bölgeleri, nüfusun genç, dinamik ve vasıflı oluşu gibi
nedenlerle başta turizm, tarım ve hizmet sektörleri ile sanayileşme bakımından gelişen ve
yükselen bir konumdadır.
6762 Sayılı Türk Ticaret Kanununa tabi 831 Anonim Şirket, 6768 adet Limited Şirket
bulunmaktadır. 5590 sayılı Odalar ve Borsalar Kanununa tabi 5 adet Ticaret Odasına kayıtlı
18993üye, 1 adet Sanayi Odasına kayıtlı faal 757 üye, 3 adet Ticaret Borsasına kayıtlı 680
üye mevcuttur. 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar Meslek Kuruluşları Kanununa tabi 87 Odaya
kayıtlı yaklaşık 40.000 esnaf bulunmaktadır. 21 adet Küçük Sanayi Sitesinde(KSS) 5417
işyerinde yaklaşık 10.000 kişi çalışmaktadır.
İlin ticari alanda faaliyetlerini aşağıdaki hususlar belirlemektedir.
İlin en önemli ticaretini tarımsal alanda pamuk, incir, zeytin, kestane, mısır, çilek, nar,
şeftali ve yer fıstığı oluşturmaktadır.
Aydın(ton)
İncir
Zeytin
Kestane
Pamuk
%
Türkiye(ton)
64
15
31
10
162.115
206.502
18.605
223.563
254.838
1.415.000
59.171
2.150.000
%
100
100
100
100
Kaynak: Tüik 2010 Yılı Geçici Verileri
60
Türkiye’de üretilen feldispat madeninin % 95’i İl Çine İlçesi ile Milas arasındaki dağlık
bölgeden çıkarılmaktadır. Önemli maden varlıklarımız arasında feldispat, kuvars, mermer,
linyit, kireç taşı ve kil başta gelmektedir.
İlimiz, kaliteli kaynak suları yönünden zengin bir ildir. Bunun yanı sıra Jeotermal enerji
kaynakları ve rüzgar enerjisinden de faydalanılmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Aydın İli Sanayisi:
ilimizdedir
Aydın ilinde sanayi işletmesi 711 dır. Toplam sanayi işletmesi içinde % 1 lik bir oran ile
sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır.
3.2. Aydın İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
AYDIN İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 43 ile
Gıda Ürünleri İmalatı, % 9 ile Diğer Madencilik ve Taşocaklılığı imalatının ilk sıralarda yer
aldığı görülmektedir.
Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörler takip etmektedir.
% 3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç),
% 3 Kimyasalların ve Kimyasal Ürünlerin İmalatı,
% 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine teçhizatı hariç)
% 2 İçecek İmalatı
% 2 Elektrikli Teçhizat İmalatı,
% 1 Motorlu kara taşıtıtların bakım ve onarımı,
% 1 Elektrik gaz buhar ve haval.sis.üret.ve dağıtımı
% 1 Deri ve ilgili ürürnlerin imalatı,
% 1 Kömür ve Linyit Çıkartması
% 1 Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı
% 4 Diğer (Lpg dolum sınaı gaz dolum,Madeni yağ geri kazanım kullanılmış yemek ve
sıvı,Metal cevherleri madenciliği,)
61
3.3. Çalışan Sayısı ve AR-GE: Sanayi sicil kayıtlarına göre, Aydın ilinde kayıtlı işletmelerde
çalışan personel sayısı Toplam: 21.843 dir.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 44 dir. Ar-Ge de çalışan personel sayısı 817 dir. Kalite kontrol
birimi olan firma sayısı 154 dir. Kalite kontrol biriminde çalışan personel sayısı 2.907 dir.
Aydın İlinde, sanayide çalışanların, % 37 i Gıda ürünleri İmalatı sektöründe, % 8 i Başka
yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sanayisinde istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 81 i işçi, % 3 ü Mühendis’tir.
Aydın İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 51 i Mikro Ölçekli, % 38 i Küçük Ölçekli,
% 10 u Orta Ölçekli, % 1 si Büyük Ölçekli işletmelerdir.
Personel sayısına göre büyük işletmeler:
− VF Ege Söke Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş.
− Söktaş Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
− Uğur Soğutma Makinaları Tekstil Serigrafi Baskı Maden ve Mermer Sanayi ve Ticaret
A.Ş.
− Gabay Dış Ticaret ve Gıda Sanayi A.Ş.
− Osman Akça Tarım Ürünleri İthalat İhracat Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Aydın İli, iklim ve toprak yapısı ile önemli bir tarımsal üretim merkezidir. Son yıllarda
dünyada konvansiyonel tarım ve GDO ile ilgili tartışmalar, ekolojik ve iyi tarım
uygulamalarının önemini daha da belirgin hale getirmiştir. İlimizde Büyük Menderes
Ovası’nın kuzey ve güney kesimlerindeki dağlık bölgelerde, çevresel etkilerden uzak, daha
çok küçük arazilerde yapılan tarımsal üretimler bu kapsamda değerlendirildiği takdirde,
ürünleri daha iyi pazarlama ve daha çok katma değer yaratma imkanına kavuşulabilecektir.
İlimizde tarımsal üretim potansiyeli uygun iklim ve toprak özellikleri nedeniyle oldukça
iyidir. Yılda üç ürün alınabilmekte olup ürün deseni de oldukça geniştir. Bu üretim kapasitesi
ve çeşitliliği nedeniyle tarımsal sanayi gelişmiş olsa da yeterli değildir. Özellikle tarımsal
ürünleri yüksek katma değerli ürüne dönüştürecek sanayi işletmeleri için önemli yatırım
fırsatları bulunmaktadır.
Türkiye zeytin ağacı sayısının %15’ini oluşturan 23.692.169 adet zeytin ağacı varlığının
ve zeytinyağı sıkma makinası imalatı konusunda dünya markası olan firmaların da şehirde
faaliyet göstermesinin etkisiyle yılda yaklaşık 20.000 ton zeytinyağı üretilmektedir.
İlde kestane yetiştiriciliği ekolojik şartların elverişli olması nedeniyle dağlık bölgelerde ve
yaylalarda, özellikle kuzeye bakan yamaçlarda oldukça yaygındır. İl, kestane üretiminde de
ülkemizde 1’nci sırada yer almaktadır. 2010 yılında 18.205 ton üretim gerçekleştirilmiştir.
Kestanenin işlenebilmesi, kestane şekeri ve bunun değerlendirilebilmesi için gereken sanayisi
ilde yeterli değildir. Kestane Aydın’da yetişmekte, Bursa’da kestane şekeri haline
gelmektedir. Böyle bir tarımsal sanayinin ilde yaygınlaşması, üreticilerimiz için ürünlerini
daha iyi değerlendirme açısından oldukça önemlidir.
Aydın'ın en önemli yer altı zenginliği jeotermal enerji kaynaklarıdır. Birçok yöremizde
olmakla birlikte özellikle Germencik-Ömerbeyli jeotermal sahası 230°C ile Türkiye'de en
yüksek sıcaklığa sahip jeotermal enerji sahasıdır. Ayrıca potansiyel bakımından da ülkemizin
en zengin jeotermal alanıdır. Sultanhisar Salavatlı’da Menderes Geothermal A.Ş’ye ait 8,5
Megawatt ve 11,5 Megawatt güçlerinde 2 adet jeotermal elektrik santrali, Türkiye’nin ilk
özel sektör jeotermal elektrik santrali olup, toplam 60.450.000.-USD tutarındaki yatırımı ile
elektrik enerjisi üretmektedir. Yine Germencik İlçesinde, Gürmak A.Ş. ye ait 47 Megawatt
gücünde jeotermal elektrik santrali üretimine geçmiş durumdadır. Jeotermal enerjiden arta
kalan sıcak su seracılığın önemli bir girdisi olan ısıtma giderlerinin azaltılması yolunda
kullanılabilmektedir. Bu yüzden yapılacak özel düzenlemelerle enerji santrallerinin
62
yakınlarında seracılık yatırımlarının yapılması ile yüksek miktarda katma değer sağlanacaktır.
Ayrıca elektrik üretiminden arta kalan atık sudan meşrubat ve gazlı içecek sanayinde
kullanılmak üzere sıvı karbondioksit imalatı yapılabilmektedir. Bu konuda Hollanda
sermayeli Linde Gaz A.Ş. faaliyete geçmiş bulunmaktadır.
Son yıllarda yenilenebilir enerji kaynaklarından rüzgar enerjisine de İlimizde yatırım
yapılmaktadır. Didim Akbük’te Ayen Enerji A.Ş’ye ait olan tesisin kuruluş güç kapasitesi
31.5 , Söke’de ABK Enerji Üretim A.Ş’ne ait tesisin kuruluş güç kapasitesi 30 Megawatt’tır.
Çine de Sabaş Elektrik Üretim A.Ş ve Kıroba Elektrik Üretim A.Ş’ye ait iki adet tesisin
toplam kuruluş güç kapasitesi 43,5 Megawatt’tır.
Porselen, vitrifiye seramik hammaddesi olan feldspat, potasyum, sodyum ve kuvarsın
İl’deki üretimi; ülke toplam üretiminin yaklaşık %95’ini oluşturacak şekilde Çine ve
yöresindeki maden rezervlerinden karşılanır. Üretilen madenlerin yaklaşık yıllık 500.000–
600.000 tonu iç piyasaya 2.500.000 tonu da dış piyasaya satılarak İl ekonomisine katma değer
kazandırmaktadır. Çine Ak Maden A.Ş., Kaltun Madencilik A.Ş. ve Esan Eczacıbaşı A.Ş. bu
konuda faaliyet göstermektedir. Doğalgaz ve demiryolunun Çine bölgesine gelmesi halinde
Seramik üretimi konusunda yatırım yapacak olan iş adamları bulunmaktadır.
Çimento Sanayinin önemli hammaddesi olan kaolen, kalker ve kil varlığı nedeniyle
çimento sanayi gelişmiştir. İlin bazı ilçe ve köylerinde işletilen kireç taşı ve kil ocakları küçük
ölçekli olup, temel olarak inşaat malzemeleri sanayine hammadde üretmektedirler.
İlde un, yem, tarım makinaları, memba suyu, tekstil, konfeksiyon, mobilya, PVC kapı ve
pencere sistemleri, blok tuğla üretimi, ana metal ve makine, tarım makineleri ve taşıt sanayii
gibi konularda pek çok firma olup ülke içerisindeki talep fazlasını kapatmaktadırlar.
İLİN DIŞ TİCARETİ
5.1. Aydın İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
237
248
255
272
5.2. Aydın İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
187
190
203
242
536.271
424.471
552.093
706.125
147.718
127.587
216.180
312.530
6. Aydın İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
63
Aydın Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 51)
 Bölgedeki; 67 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 45
adedi üretim, 6 adedi inşaat, 16 adedi proje aşamasındadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma ve demir-çelik sanayidir.
Söke Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 40)
 Altyapı keşif ve uygulama proje aşamasındadır.
Nazilli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 64)
adedi inşaat, 38 adedi proje aşamasındadır.
Aydın-ASTİM Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 56)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, tarım aletleri ve elektrik makineleri sanayidir.
Ortaklar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 71)
edilmemiştir.
Çine Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:214)
 Bölgede 53 adet parsel bulunmaktadır.
Köşk (Ege ) Sera Organize Sanayi Bölgesi:
 Tarım ve Köyişleri Bakanlığının 08.02.2006 tarih ve 1558 sayılı yazısı ekinde intikal
eden nihai "TDİ OSB Ön Araştırma ve Bilgilendirme Raporunu İçeren Proje Teklifi"
14.02.2006 tarih ve 1049 sayılı yazımız ile Valiliğe gönderilmiş, ancak bu konuda
Valilikten herhangi bir bilgi intikal etmemiştir.
Buharkent Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil no: 200)
Aydın Organize Sanayi Bölgesi (Umurlu I ve II nolu İlave Alanlar) : (Sicil No: 51)
 25.08.2005 tarihinde yer seçimi komisyonunca 16 hektarlık alan incelenmiştir.
 Mahkemece verilen ara karara ilişkin hazırlanan görüşümüz 12.11.2007 tarih ve 12139
sayılı yazımız ile Hukuk Müşavirliğine gönderilmiştir. OSB'den, dava süreci hakkında
16.09.2011 tarih ve 1526 sayılı yazımızla görüş istenmiştir.
 Bölgeden gelen 13.10.2011 tarih ve 464 sayılı yazıda, Tarım İl Müdürlüğü aleyhine
açılan dava dosyasının Danıştay 10. daire 2009/14007 dosya numarası ile davanın devam
ettiği bildirilmiştir.
64
Çine Organize Sanayi Bölgesi(ilave alan): (Sicil No:214)
 09.02.2011 tarihli ve 1204-09 sayılı yazımızla 54 Ha büyüklüğündeki alanın yer
Aydın ilinde 1.525 işyerlik 9 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
İŞYERİ DOLU İŞYERİ
SAYISI
SAYISI
AYDIN ÇİNE KSS
AYDIN GERMENCİK KSS
AYDIN KUŞADASI KSS
AYDIN MERKEZ KSS
AYDIN SÖKE (I.BÖLÜM) KSS
AYDIN SÖKE (II.BÖLÜM) KSS
AYDIN SÖKE (GAYE) KSS
AYDIN YENİPAZAR KSS
AYDIN BOZDOĞAN KSS
TOPLAM
322
92
150
362
210
123
154
46
66
1.525
322
92
150
362
210
123
154
46
66
1.525
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
DOLULUK
ORANI (%)
100
100
100
100
100
100
100
100
100
100
Kuşadası (Ağaç İşleri) Küçük Sanayi Sitesi:
 60 dekar büyüklüğündedir.
 05.04.2000 tarihinde yer seçimi yapılmış olup İğdecik mevkiindeki alan KSS yeri olarak
seçilmiştir.
Üstyapı projeleri Bakanlığımızca vize edilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
- Çine-Aydın ile Çine-Bodrum-Güllük limanı arasındaki demiryolunun bir an önce yapılması
Çine madenlerinin (Feldispat ve Kuvars) ihracatı bakımından önemlidir. Ayrıca ilde aktif
olarak çalışan iki organize sanayi bölgesinin yanından demiryolu geçmesine rağmen herhangi
bir yükleme istasyonu bulunmaması taşıma maliyetlerini artırmaktadır. Yükleme
istasyonlarının yapılması hem trafiği rahatlatacak hem de taşıma maliyetlerini düşürecektir.
- Dünyanın klasik enerji kaynaklarının kısıtlı oluşuna rağmen, nüfus ve sanayileşmedeki
artışın bir sonucu olarak enerjiye olan talep de sürekli artmaktadır. Bu anlayışla sanayi, tarım
ve turizm sektöründe kullanılmak üzere jeotermal ve rüzgâr enerjisi gibi alternatif enerji
kaynakları değerlendirmeye alınmalıdır.
- Tarıma Dayalı Organize İhtisas Sanayi Bölgeleri kurulmalı, bu konuda Aydın’da Odaların
oluşturduğu Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Müteşebbis Heyetine, istimlâk edilecek
olan hazine arazilerinin bedelsiz, genişleme bölgesindeki şahıs arazilerinin ise emlak beyan
değeri üzerinden devrinin sağlanması ve Ankara’daki işlemlerin çabuklaştırılması yönünde
yardımcı olunmalıdır.
- Bu gün mesleki teknik eğitim kurumlarının programı tarımın, sanayinin, ticaretin ve hizmet
sektörünün ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktır. Mesleki teknik eğitimin il ve ülkemiz
ihtiyaçlarını karşılayacak ve ara eleman yetiştirecek şekilde yeniden dizayn edilmesi
gerekmektedir.
65
- Hipermarketlerde ve zincir mağazalarında satılan ürünlerin en azından
%10’unun yerelde yetiştirilen ve üretilen ürünlerden ve firmalardan alınarak satışa sunulması
için kanuni düzenleme yapılmalıdır. Böylece yereldeki ticari hayatın olumsuz etkileri bir
nebze olsun hafifletilmiş olacaktır. Bu konun denetiminden Meslek Odaları ile Bilim, Sanayi
ve Teknoloji İl Müdürlüğünden oluşan komisyon görevlendirilmelidir.
- İlde bulunan havaalanının pist uzunluğunun artırılması ile kargo taşımacılığı için seracılık
gibi faaliyet alanlarında gelişmeye neden olacaktır.(İl Müdürlüğü görüşüne göre)
Çalışan Sayısı ve Niteliği:
1 İl Müdürü,
1 Müdür Yardımcısı,
3 Şube Müdürü,
8 Mühendis (Mühendis Ayşe KURT, Tarım İl Müdürlüğünden geçici görevli olarak
gelmiştir),
1 Tekniker (Sanayi Genel Müdürlüğümüzden geçici görevli olarak gelmiştir),
1 Teknisyen,
4 Ölçü Ayar Memuru,
1 Veri Hazırlama Memuru,
5 Memur,
1 Sekreter
olmak üzere 26 kişidir.
66
10 BALIKESİR
Balıkesir’de sanayi tesisleri merkez ilçede toplanmamış olup, ilçelere sektörel ve homojen
olarak dağılmıştır. Tarım makinaları, çimento, sentetik çuval, trafo, mermer, jeneratör, un
yem Merkez ilçede ; zeytinyağı ve sabun Ayvalık-Edremit’te , beyaz et ve gübre Bandırma’da
Kimyasal madde,şarap gübre sanayi ve deri , süt ve süt ürünleri Manyas,Gönen , Susurluk
ve Merkez İlçede ;orman ürünleri Dursunbey’de; madencilik Bigadiç-Sındırgı’da
yoğunlaşmıştır.Balkanların en büyük gübre fabrika kompleksi ilimizde faaliyet
göstermektedir.
Balıkesir’de çok büyük ölçüde tarım ürünleri (sebze,meyve) beyaz-kırmızı et,süt
mamulleri ,zeytin ve zeytinyağı,süt ve süt mamulleri ve diğer sebze ve meyveler, başta AB
mevzuatı olmak üzere çeşitli nedenlerle yeterli düzeyde ihraç edilememektedir.
8 ticaret ,l sanayi odası, 5 ticaret borsası bulunan Balıkesir de üretilen ürünlerin çoğu yurt
içinde tüketilmekte,bir kısmı da Bandırma Limanından ihraç edilmektedir.Gümrüklerin de
aralarında kimyasal maddeler,elektrikli araçlar,sentetik,çuval,gıda ,madencilik.mermer gibi
ürünlerin de bulunduğu ihracatta 50,ithalatta 32 ayrı ürün çeşidi yer almaktadır.ilin dış ticaret
merkezi olan Bandırma Limanı, tüm Balıkesir’ in ihracat ve ithalatının % 90 ı
gerçekleştirmektedir.üretiminde günümüz itibarı ile tarımsal ürünler ön plana çıkmaktadır.
Hayvansal ürünler üretimde ülke birincisi olan Balıkesir ülkemizi besleyen illerin başında
gelir. Orman varlığının da etkisi ile Orman ürünleri sanayi giderek ön plana çıkmaktadır.
Tarımsal varlığın büyüklüğü doğrultusunda tarıma dayalı gıda ürünleri sanayi ve tarım aletleri
sanayi Balıkesir de büyük gelişim sağlamıştır.
Madenler açısından zengin doğal kaynaklara sahip olan Balıkesir; Bor, Mermer ve Kömür
başta olmak üzere bir çok maden sanayine ev sahipliği yapmaktadır. Mermer varlığı ile
paralel olarak bu sanayi ile birlikte eskitilmiş mermer sanayimiz de büyük gelişim sağlamış
ve giderek artan bir ihracat potansiyeline kavuşmuştur.
İlimizin Marmara denizi kıyılarında tavukçuluk sektörü ön plana çıkmış ve bu alanda
büyük bir üretim hacmine ulaşılmıştır. Ege denizi kıyısında ise turizm varlığının yanında 11
milyon zeytin ağacı ile ülkemizin en kaliteli zeytin yağı üretilmektedir.
Yatırımlar açısından büyük bir cazibe merkezi olan Balıkesir cazibesini giderek
arttırmaktadır. Sosyal barışın üst düzeyde yaşandığı il olan Balıkesir, ülkemizin huzurlu illeri
arasındadır. İnterlandına baktığımızda ülkemiz nüfusunun büyük bölümünü oluşturan
bölgenin ortasında bulunmaktadır. Bu sebepten dolayı bir çok pazara Balıkesir’den ulaşım
çok kolaydır. Hammadde kaynakları zengini olan il bir çok sanayinin hammaddesine
zahmetsizce ulaşması anlamına gelmektedir. İş gücü varlığı gelişecek istihdamı
karşılayabilecek seviyededir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Balıkesir İli Sanayisi:
ilimizdedir
67
Balıkesir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1080 dir. Toplam sanayi
işletmesi içersinde % 1.5 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır.
Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65
ile İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3
Balıkesir, % 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova
takip etmektedir.
1.1. Balıkesir ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Balıkesir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda;
% 37 Gıda ürünlerinin imalatı
% 10 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç);
% 9 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı
% 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı, (makine ve teçhizatı hariç)
% 2 Motorlu kara taşıtı, treyler ( römork), yarı treyler (yarı römork) imalatı,
% 1 Metal cevherleri madenciliği,
% 1 Diğer ulaşım araçları,
% 1 Giyim eşyası imalatı, kürkün işlenmesi ve boyanması
% 1 Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı,
% 1 İçeçek imalatı
% 1 Kömür ve linyit çıkarması,
% 1 Madeni yağ geri kazanımı
% 2 Diğer (Elektrik, gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, Kayıtlı medyanın
basılması ve çoğaltılması, Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, Temel eczacılık
ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Makina ve ekipmanların krulumu ve
onarımı, Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı)
Çalışan Sayısı ve AR-GE:
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Balıkesir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 73, çalışan sayısı 1.368 dir. Kalite kontrol birimi olan
firma sayısı 206, çalışan sayısı 3.895 dir.
Balıkesir ilinde çalışanların % 42 i Gıda ürünlerinin imalatında, % 9 u ise Diğer
Madencilik ve taşoçakçılığı ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 80 si işçi, % 4 ü mühendistir.
Balıkesir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 51 si mikro ölçekli, % 39 si küçük ölçekli,
% 8 i orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
-İşbir Sentetik Dokuma San.A.Ş.11.OSB Tesisi
-Banvit Bandırma Vitaminli Yem Sanayi Ömerköy Kavşağı Tesisleri
-Şeker Piliç ve Yem Sanayi Ticaret (Kesim Tesisleri)
68
-Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü Bandırma Bor ve Asit Fabrikaları İşletme
Müdürlüğü
-Starwood Orman Ürünleri
4. Potansiyeli Değerlendirmeye ve Talebi Karşılamaya Yönelik
Yatırımlar
Uygun yatırım Alanları;
Bor tuzlarının işlenmesi ve sanayide girdi olarak kullanılması konusunda çok önemli
gelişme sağlanamamıştır. Balıkesir’de yapılacak yatırımlarla bor gibi önemli bir maddenin
katma değeri yüksek ürünlere dönüşmesi yurtdışında işlenerek satılması Balıkesir ve ülke
ekonomisi açısından çok önemlidir. Borun üretimi işletme ve satış aşamasında özel kesimde
yer almalıdır. Böylece Bor’u girdi olarak kullanan sanayiler gelişip ana sanayi yan sanayi
ilişkisi ortaya çıkabilecektir.
Bursa, Manisa ve İzmir’e yakın olması nedeniyle Balıkesir’de tekstil sektörü
gelişmeye müsaittir.
Tohumculuk konusu Türkiye için çok önemli bir konudur. Balıkesir’in bazı yörelerinde
sertifikalı tohum üretimi yapılmaktadır. Tohumculuk sektörü daha da geliştirilebilir.
Balıkesir in büyük ölçüde ormanlarla kaplı olması nedeniyle orman ürünü işleyen
sanayiler gelişebilir.
Yaş ve sebze ihracatı ile dondurulmuş gıda, kurutulmuş gıda üretimi ayrıca meyve
suyu üretimi de yapılabilir. İki cephemiz denizle çevrildiği halde Balıkesir’de deniz balıkçılığı
ve kültür balıkçılığı çalışmaları son derece yetersizdir, bu konu dikkate alınabilir.
Balıkesir, kolonyası ile meşhur bir ilimizdir. Bu sektör kozmetik ve parfümeri ürünleri
olarak gelişebilir.
Deniz, dağ, kaplıca başta olmak üzere diğer turizm çeşitleri geliştirilebilir. Balıkesir,
Bandırma ve Gönen Organize Sanayi Bölgeleri yerli ve yabancı yatırımcıları beklemektedir.
Balıkesir’in coğrafi konumu yatırımcılar için uygun kuruluş yeri avantajı sağlamaktadır.
İstanbul, Bursa ve İzmir gibi büyük tüketim ve üretim merkezlerine; Bandırma ve İzmir
limanlarına yakınlığı, elverişli iklimi, huzurlu ortamı sayılabilir.
Balıkesir yöresinde tarıma dayalı sanayi hakim olduğundan sağlıklı bir tarım – sanayi
sektörü işbirliği gereklidir. Eğer hayvancılık modern yöntemlerle yapılırsa kesilen
hayvanların verimi yüksek olacaktır. Aynı şekilde elde edilen sütlerin hijyenik şartlarda
üretilmesi süt mamullerinin kalitesini artırmaktadır.
Ülkemizin sanayi açısından gelişmiş iki bölgesi arasında bulunan Balıkesir;sahip
olduğu potansiyeli ile kabuğunu kırmaya hazırdır.İl genelinde organize sanayi bölgelerinin
tamamlanarak katma değeri yüksek ürünlerin üretilmesi,turizm potansiyelinin ,jeotermal
kaynakların ve başta bor ve mermer olmak üzere yer altı varlıklarının daha iyi sanayi
yatırımlarına dönüşmesi,sivil ve kamu kesimleri arasında diyalog ve işbirliği,il ekonomisinin
gelişmesine çok önemli katkı sağlamakta Balıkesir sosyo-ekonomik yönden daha da
geliştirme yolunda ilerlemektedir.
Balıkesir’in avantajları
- Büyük metropollere yakınlığı
- Ulaştıma ve haberleşme imkanları
- Deniz(bandırma Limanı) Kara- demiryolu imkanları
- Uygun iklim koşulları
- Üniversite(Eğitim ve teknik eleman
- Konut imkanları
- Kaliteli ve devamlı işgücü
- 5 organize sanayi bölgesi(Balıkesir I-Balıkesire-II-Bandırma-Gönen deri-Burhaniye
Zeytincilik İhtisas OSB)
69
Yatırımcı
Balıkesir fındık çay gibi birkaç özel ürün dışında bitkisel üretim ve hayvancılığın her
çeşidinin modern ve bilinçli yapıldığı illerimizin başında gelir.Zeytin zeytinyağı,hububat,
sebze başta olmak üzere Balıkesir’ de üretilen ürünleri değerlendiren ve katma değer yaratan
tarıma dayalı bir sanayileşme vardır.Tarım-sanayi entegrasyonunu
sağlayan ender
illerimizden biri . Nüfusun % 35 ‘ i kırsalda yaşayan Balıkesir’ de hayvancılığın ayrı bir yeri
vardır.Türkiye beyaz et üretiminin % 20 sini,yumurta üretiminin % 10 unu yem üretiminin %
14 ünü karşılıyor. Ayrıca ülke genelinde süt üretiminde ikinci,kırmızı et üretiminde üçüncü
sıradadır. Balıkesir’in söz sahibi olduğu beyaz et sektöründe istikrarsızlık politikalar ve
üretim maliyetlerin yüksek olması ciddi sorunlar yaratmaktadır.Yem sektörünün bir çok
sorunu bulunmaktadır.en önemli sorunu ise hammadde sorunudur.
-
Balıkesir Ticaret Odasınca yapılan bir araştırmada Balıkesir’in en önemli ekonomik
sorunu olarak % 81 ile işsizlik çıkarken %14,9 ile nakit sıkıntısı olarak belirtilmiştir Balıkesir’de
ilk olarak adım atılması istenen konular ise %42,7 ile İşsizliğin Azaltılması olarak
belirtmişlerdir.% 48,9 oranında Yatırımların Arttırılması, %29,2 oranında Piyasanın
Canlandırılması, %6,7 İnşaat sektörünün hızlandırılması,%11,6 oranında ise Tarıma destek
verilmesi olarak belirtilmiştir.
5.1. Balıkesir İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
192
210
208
235
5.2. Balıkesir İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
200
184
235
286
347.244
364.949
379.145
409.302
464.902
309.159
343.154
440.964
6. Balıkesir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Bandırma Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 85)
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, kimya ve plastik sanayidir.
70
Balıkesir II. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 57)
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, demir-çelik ve elektrikli makineler sanayidir.
Balıkesir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 55)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ve elektrikli makineler sanayidir.
Gönen Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 81)
 Bölgedeki; toplam 55 adet sanayi parselinin 51 adedi tahsis edilmiştir. Tahsisi edilen
parsellerin tamamı proje aşamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiştir.
Gönen Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 81)
 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma (150 hektar)” olarak ve 400.000.-TL. Ödenekle
yer almaktadır.
 Arıtma tesisi inşaatı yapım işi ihalesi Bakanlığımızda yapılmıştır.
Burhaniye Zeytin ve Zeytin Ürünleri İşleme İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:
273)
 2011 yılı Yatırım Programında “50 hektar” olarak ve 5.000.-TL. Ödenekle yer
almaktadır.
Balıkesir İlinde 2.128 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 59.376.544-TL’ye
DOLU
BOŞ
SIRA
İŞYERİ
DOLULUK
İŞYERİ
İŞYERİ
NO
SAYISI
ORANI (%)
SAYISI
SAYISI
1
BALIKESİR AYVALIK KSS
250
248
2
99
BALIKESİR BANDIRMA
2
178
70
108
39
(III.BÖLÜM) KSS
3
BALIKESİR BANDIRMA (I+II) KSS
400
349
51
87
4
BALIKESİR BİGADİÇ KSS
90
79
11
88
BALIKESİR EDREMİT (OTO
5
100
90
10
90
SANATKARLAR) KSS
BALIKESİR GÖNEN (YEŞİL GÖNEN)
6
200
200
0
100
KSS
7
BALIKESİR MERKEZ KSS
910
910
0
100
TOPLAM
2.128
1.946
182
91
71
c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN KSS PROJELERİ
Savaştepe Sarıbeyler Küçük Sanayi Sitesi:
 06.01.2003 tarih ve 84 sayılı yazımızla yer seçiminin kesinleştiği ve bundan sonra
yapılacak işlemlere dair talimat yazılmış olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir
bilgi intikal etmemiştir.
Edremit (Güre) Küçük Sanayi Sitesi:
 10.02.2006 tarih ve 882–884 sayılı yazımızla incelenen alanın içindeki çukur kısımda
KSS yapımı için gereken önlemlerin alınarak, ilgili kurumlardan görüş alınması ve
Belediyesince değerlendirilmesi gerektiği hususu Valiliğine, Güre Belediye Başkanlığına
ve Güre KSS Yapı Kooperatifi Başkanlığına bildirilmiş olup, bugüne kadar
Bakanlığımıza herhangi bir bilgi intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
SORUN
İSTİHDAM
ÇÖZÜM ÖNERİSİ
İstihdamın üzerindek, vergi ve sigorta yüklerinin fazla olması nedeniyle
sanayicinin maliyetleri oldukça artmaktadır.Daha fazla işçi çalıştıranların
prim oranlarının azaltılarak ödüllendirilmelidir.
ADALET
Hukuk süreci ülkemizde oldukça yavaş işlemektedir.Özellikle ticari
alacak davaları çok uzun sürmekte ve sonuç alınamamaktadır.Yargı
sistemimiz gözden geçirilmelidir.
ENERJİ
Enerji
fiyatlarının
yüksekliği
sanayiciyi
zor
durumda
bırakmaktadır.Fiyatlar OECD ülkeleri seviyesine çekilmelidir.
Usulsüz çek senet olayları ticareti tıkanma noktasına getirmiştir.Türk
Ticaret ve Borçlar Kanunu en kısa sürede yürülüğe girmelidir.
TİCARET
İHRACAT
Tamamen ithalata dayalı ihracat südürülebilir değil iç piyasa ve üretimin
canlandırılması için ihracat yapan firmaların dünya piyasası fiyat
farklarının devlet tarafından karşılanmalı ve etkin ihracat teşvik sistemi
oluşturulmalıdır.
Müdürlüğümüzde; 1 Müdür, 1 Müdür Yardımcısı,1 Şube Müdürü, 2 Şef,
2
Araştırmacı,1 Makine Mühendisi,1 Kimya Mühendisi, 1 metalürji mühendisi, 1
elektrik- elektronik mühendisi, 1 maden mühendisi, 2 Teknisyen, 4 Ölçü Ayar
Memuru, 3 Veri Hazırlama Memuru,6 Memur,1 sekreter, olmak üzere 28 personel
mevcuttur.
72
11 BİLECİK
1973-1981 yılları arasındaki teşvikler kapsamında, 90’ın üzerinde işletme teşvik belgesi
almıştır. Bu işletmeler arasında büyük ve orta boy toprak, makine-döküm, gıda, tekstil,
ipek, mermer, kimya ve plastik sanayi işletmesi ile bir çok küçük boy işletme bulunmaktadır.
Bilecik’te mevcut sanayi işletmelerinin ¾ ü İl Merkezi ve Bozüyük ilçe merkezinde
bulunmaktadır.Bunların toplam olarak 21.000 kişiye istihdam imkanı sağladıkları
görülmektedir. İlde üretimde bulunan birçok kuruluşunun merkezinin başka iller olması,
işletmelerin ile katkısını azaltmaktadır.
Kuruluş ve kurtuluşun anılarını ve izlerini taşıyan Bilecik İlimiz, yerleşim yeri olarak
kuruluşundan buyana dokumacılık,madencilik,ipekçilik gibi alanlarda üretim merkezi olma
özelliğini koruyarak son çeyrek yüzyılda hızlı bir sanayileşme sürecine girmiş, limanlara ve
büyük kent merkezlerine yakın olması, başta mermer ve kil yatakları olmak üzere hammadde
kaynaklarına ve tarımsal ürün çeşitliliğine sahip olması, Bilecik ilimizi ekonomik cazibe ve
yayılma merkezi durumuna getirmiştir.
Gerek ilimizin sahip olduğu coğrafi konum, gerekse son yıllarda Türkiye ekonomisindeki
iyileşmelere bağlı olarak ilimizde özellikle ihracata yönelik özel sektör yatırımlarında artış
görülmektedir.
İlimiz yeraltı zenginlikleri yönünden de oldukça şanslıdır. Merkez ve diğer ilçelerde
mermer ve seramik hammaddeleri potansiyeli oldukça fazladır. Bu nedenle seramik ve
mermercilik sektörü yatırımlar yönünden önemli bir yer tutmaktadır. Mermer, kil ve kaolen
mermer sanayi ile seramik ve refrakter sanayinin ilimizde başlıca oluşum sebebidir. Gölpazarı
ve Söğüt Beji dışında Söğüt İlçesi'nde beyaz, gri ve yeşil renkli oniks mermerlerine
rastlanmaktadır.
İşletilmesi henüz ekonomik bulunmayan kromit, magnezit ve antinomit yanında önemli
rezervlere sahip mermer, kil, kaolen, kuvars kumu, talk ve kum ocakları ilimizin başlıca
maden zenginlikleridir.
Ayrıca ipekçilik ve şerbetçiotu üretimi yönünden önemli bir potansiyele sahip olmasına karşın
pazarlama sorunu nedeniyle eski canlılığını kaybetmiştir.
İlin temel geçim kaynağı tarım ve ormancılık ve hayvancılık olmakla birlikte son
yıllarda içimizdeki sanayi tesislerindeki artışa bağlı olarak sanayi sektöründe çalışanların
sayısında da önemli artışlar olmuştur.
Maden Sanayinde; İlimiz metalik olmayan maden yatakları bakımından önemli ve zengin
rezervlere sahiptir. Zengin mermer yataklarına bağlı olarak ilimizde mermercilik endüstrisi
büyük bir oranda gelişme sağlamıştır.İlimizde çıkarılan mermerlerin ülkemiz doğal taş
ihracatında, önemli bir yere sahiptir. Bunun yanında İlimizde çıkarılan mermerlerin bir kısmı
çevre illerde kurulu fabrikalara sevk edilerek ve bir bölümü de ilimizde kurulu bulunan
fabrikalarda işlenerek yurt içi ve yurt dışı pazarlara sürülmektedir. Toprak Sanayinde; Kil,
kaolen, pegmatit, kuvars ve kuvars kumu yönünden zengin rezervlere sahip olan ilimiz, bu
hammaddeleri en iyi şekilde değerlendirerek seramik, yer karosu ve refrakter malzemeleri
yapımında büyük bir aşama kaydedilmiştir. Bu sanayi kolunda kurulu bulunan işletmeler en
fazla iş gücü istihdam eden sektör durumundadır.Tekstil Dokuma ve Deri Sanayinde; İlimizde
metal, tekstil ve dokuma gibi sektörlerde istihdamda 2. sırayı alır. Diğer Sanayi Dallarında;
Orman ürünleri ve mobilya sanayi, kâğıt ve kâğıt ürünleri ve basım sanayi, kimya-petrol,
kömür, kauçuk, plastik ürünleri sanayi ile ilgili olarak iştigal ettikleri küçük çapta çeşitli
şirketler kurulmuş ancak, kendi dallarıyla ne kadar iştigal ettikleri bilinmemektedir. Bunun
73
yanı sıra kâğıt ürünleriyle ilgili olarak Vezirhan Beldesi yakınlarında kurulan Marmara kâğıt
ve bunlara benzer sanayi kuruluşları da bulunmaktadır. Diğer imalat sanayi dalları ile iştigal
eden küçük çapta sanayi kuruluşları da bulunmaktadır. Bunlara çeşitli yörelere dağılmış her
şekilde bulunmaktadır. Bunların içine el sanatları ile uğraşan kuruluşları da sayabiliriz.
Bilecik 1973 Yılında “Kalkınmada öncelikli iller” arasına alınmasıyla yatırımcılara sağlanan
teşvikler etkili sonuçlar vermiş ve ilde sanayi yatırımları hızla artmıştır. Sanayi alanında
özellikle özel sektöre ait olan bu yatırımların yoğunlaşma alanları seramik, mermer, metal,
makine, kâğıt ve gıda sanayidir. Söz konusu sanayi dallarında özellikle mermer ve seramik
gibi işletmeler teknolojilerini kısmen de olsa yenilemiş ve geliştirmişlerdir.
3.1.
Türkiye Sanayisi ve Bilecik İli Sanayisi
ilimizdedir
Bilecik İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 237 dır. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İllerimiz arasında yer
almaktadır.
takip etmektedir.
3.2.
Bilecik ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı
Bilecik İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda;
% 38 Diğer madencilik ve taşocakçılığı ,
% 10 Gıda ürünleri imalatı,
% 6 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve teçhizatı hariç)
% 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç,)
% 3 Elektrikli teçhizat imalatı
% 2 Kağıt ve kağıt ürünlerin imalatı
% 2 Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı,
% 1 Diğer (Madeni yağ geri kazanımı, Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve
dağıtımı, Makine ve ekipmanların kururlum ve onarımı,Kayıtlı medyanın basılması ve
çoğaltılması, Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, içecek imalatı,
74
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bilecik ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam:
16.334 dir. 36 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi, çalışan personel sayısı 665 dir.
96 sanayi işletmesinde ise kalite kontrol birimi bulunmaktadır. 1805 kişi kalite
kontrol biriminde çalışmaktadır.
Bilecik İlinin sanayisi bu yapıya uygun olarak bir yapılanma ve gelişme içerisindedir.
Sanayide çalışanların, % 43 ü Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 13 ü Diğer
madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinde istihdam edilmektedir. Sanayideki istihdamın
% 80 i işçi, % 4 ü mühendistir.
Bilecik İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 27 si mikro ölçekli, % 47 si küçük ölçekli,
%19 u orta ölçekli, % 7 si büyük ölçekli işletmelerdir.
- Eczacıbaşı Yapı Gereçleri Sanayi ve Ticaret Vitra Seramik Grubu Bozüyük Tesisleri
- Vitra Karo Sanayi ve Ticaret Bozüyük Fabrikası
- Porland Porselen Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Türk Demirdöküm Fabrikaları Bozüyük Tesisleri
- Ercan Seramik Sanayi Turizm ve Ticaret Bilecik Şubesi
Doğal kaynak potansiyelini meydana getiren tarım, hayvancılık, orancılık sektörleri ile
madencilik ve sanayi sektörüne dayalı olarak yörede yapılabilecek yatırımlar, yatırım grupları
temelinde aşağıda verilmiştir.
Tarım Sektöründe Yapılacak Yatırımlar:
— Seracılık ve meyvecilik
— Yem ve Yem bitkileri üretimi
— Soğuk Hava Depoları oluşturulması
Hayvancılık Sektöründe Yapılacak Yatırımlar:
— Besicilik
— Et işleme tesisleri
— Süt ve süt ürünleri tesisleri oluşturulması
Orman Ürünleri Sanayinde Yapılacak Yatırımlar:
— Kapı ve pencere üretimi
— Parke Üretimi
Madencilik Sektöründe Yapılacak Yatırımlar:
— Daha verimli mermer yataklarının belirlenmesi ve işletilmesi
Gerek yurt içinden, gerekse yurt dışından, gıda ve inşaat malzemeleri ile çeşitli sanayi
ürünlerine talep söz konusudur. Talep edilen ürünlerden ekonomik açıdan yörede üretilmesi
mümkün olanların üretimine yönelik yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda
verilmiştir.
Gıda Sanayinde Yapılacak Yatırımlar:
— Süt ve süt ürünleri üretimi
— Et ve et ürünleri üretimi
— Sebze ve meyve üretimi
Tekstil Sektöründe Yapılacak Yatırımlar:
— Hazır giyim üretimi
— İp ve kumaş üretimi
75
Madeni Eşye Sanayinde Yapılacak Yatırımlar:
— Hırdavat malzemeleri
— Tıbbi aletler
— Alternatif Yatırım Konuları
— Rüzgar enerjisi üretimi
Ağır Sanayinde Yapılacak Yatırımlar:
-Demir çelik üretimi
6.1.
Bilecik İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
6.2.
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
44
41
38
38
Bilecik İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
41
37
40
46
54.706
32.687
46.950
55.271
62.904
47.404
131.562
165.928
7. Bilecik İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Bilecik I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:131)
adedi üretim, 1 adedi proje aşamasındadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; demirdışı metal, plastik ve gıda sanayidir.
Pazaryeri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:161)
Osmaneli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:83)
b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Bilecik Bozüyük Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:97)
almaktadır.
 100 hektarlık I. etap altyapı inşaatı tamamlanmıştır.
76
 Bölgedeki; 86 adet sanayi parselinin 33 adedi tahsis edilmiştir. Üretime geçen parsellerde
yaklaşık 400 kişi istihdam edilmektedir.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma sanayidir.
c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJERİ
Bilecik II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:162)
 Bölgedeki; 27 adet sanayi parselinin 23 adedi tahsis edilmiştir. Üretime geçen parsellerde
yaklaşık 1.670 kişi istihdam edilmektedir.
 Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, pişmiş kil ve demirdışı metal sanayidir.
Osmaneli Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:83)
 Komisyon sonrası kurum görüşleri tamamlanmış olup, Mevcut OSB'nin kuzey ve
kuzeydoğu yönü Selilimye Köyü Aktopraklar mevkiindeki yaklaşık 165 hektarlık alan
için 18.07.2006 tarih ve 7195–7201 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü
bildirilmiştir.
Söğüt Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:84)
 Bölgedeki; 41 adet sanayi parselinin 4 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır..
Bilecik ilinde 325 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
1
BİLECİK BOZÜYÜK KSS
38
16
22
42
BİLECİK BOZÜYÜK (II. BÖLÜM)
2
200
200
0
100
KSS
3
BİLECİK MERKEZ KSS
87
87
0
100
TOPLAM
325
303
22
93
Önerileri
Sorun:Mevcut kurulu kullanılmayan kapasitelerin ekonomiye kazandırılması sorunu
bulunmaktadır.
Çözüm:İlde bulunan tüm sanayi sektörünü kapsayan ve/veya kapalı durumda bulunan
fabrikaların teşvik kapsamına alınması.
Sıra
No:
1
2
3
4
5
6
7
Adı Soyadı
Latif ERKAN
Hediye İMAN
Hüseyin BİNGÖL
Savaş BAŞ
Şinasi BALTA
İsmail ÇAKIR
Erdal ÖZKAN
Bakanlıktaki
Görev Süresi(Yıl)
İl Müdürü
9
Şube Müdürü
19
Mühendis
2
Ölçü Ayr. Mem.
9
Memur
8 ay
Memur
6 ay
Hizmetli
7
Görevi
77
Eğitim Durumu
Lisans(Kamu Yönetimi)
Lisans(Kimya Müh.)
Lisans(Makine Müh.)
Ön Lisans(Halkla İlişkiler)
Ön Lisans(Halkla İlişkiler)
Lise
12 BİNGÖL
Sanayi alanında önemli ve büyük ölçekli sanayi tesisi bulunmamaktadır. Daha çok atölye
tipi sanayi faaliyeti hâkimdir. Mevcut olanlar ise ekonomik ve iklim şartları nedeniyle
istenilen düzeyde çalışmamakta olup, olanlarda mevsimlik ve KOBİ şeklinde faaliyetlerini
sürdürmektedirler. İlin sanayisi daha çok tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Sanayi yatırımı
yapanlara devlet tarafından sağlanan tüm kolaylıklara ve devletçe verilen teşviklere rağmen
Bingöl sanayisi istenilen düzeyde değildir.
İlde mevcut sanayi tesisleri olarak,
- Yem-Süt Fabrikası: İl Özel İdaresi Yem – Süt Fabrikasına %76,71, oranında ortak
olup, özel şahıslara kiraya verilmiştir. Fabrikada yem üretimi yapılmaktadır. Toplam 14 kişi
istihdam edilmektedir.
- Genç Tuğla Fabrikası: 1995 yılında Özel İdareye ait olan %87 hissesini özel
sektöre devir edilerek revizyon edilip ilin ihtiyacına cevap verebilecek durumdadır. İlin kış
şartları nedeniyle mevsimlik çalışmaktadır. 80 Personel çalışmakta olup, üretilen tuğla çevre
illere pazarlanmaktadır.
- Et Kombinası: 65 kişi istihdam edilmektedir. Kombinanın kurulu kapasitesi
büyükbaş hayvan için toplam 50.000 adet/yıl, küçükbaş hayvan için toplam 500.000
adet/yıldır.
- Betonsan Anonim Şirketine ait Kum-Kırma-Yıkama ve Hazır Beton tesisi: Özel
İdarenin %80.93 oranında ortak olduğu tesis 1992 yılında üretime başlamıştır.1998 yılında
özel şahıslara kiraya verilmiştir. Halen hazır beton, kilit taşı vb malzeme üretimi yapmaktadır.
Mevsimlik çalışmakta olup, toplam 42 işçi istihdam edilmektedir
- Bingöl Beton İnş.Ltd.Şti: 13.02.2009 tarihinde yatırıma başlayan firma Hazır beton
üretimi yapmaktadır. Yıllık kapasitesi 147.456 ton/yıl olan firma mevsimlik çalışmakta olup,
toplam 25 kişi istihdam edilmektedir
- Çevlik Un Fabrikası: Un ve Kepek üretimi yapılmaktadır. Toplam 15 kişi istihdam
edilmektedir
- Serpa Gıda İşletmesi: 2007 yılında yatırıma geçen firma unlu mamuller
üretmektedir. Toplam 18 kişi istihdam edilmektedir
- Sarıoğlu Süt Fabrikası: 2003 yılında yatırma geçen firma toplam 8 kişi istihdam
edilmektedir. Ayran, Yoğurt, Tereyağı ve Beyaz peynir üretimi yapılmaktadır.
- Karivan İnş.Gıd. (Su DolumTesisi): 2011 yılında yatırma geçen firma toplam 40
kişi istihdam edilmektedir. Su ambalajlama ve dolumu yapılmaktadır.
- Aksoylar İnş.Gıd.Ltd.Şti. (Süt ve Yoğurt Fabrikası: 2009 yılında yatırma geçen firma
toplam 5 kişi istihdam edilmektedir. Ayran, Yoğurt, Tereyağı, Kaşar ve Beyaz peynir üretimi
yapılmaktadır.
Bingöl, 1936 yılında il olmuştur. Bu tarihe kadar ilin ticari yaşamı çok zayıftır. Sadece
Genç ve Kiğı ilçeleri yörede biraz canlı olabilmiştir. Cumhuriyet döneminden sonra ElazığBingöl-Muş karayolunun yapılması, Genç ilçesinden demir yolunun geçmesi ve merkezle
ulaşımının kolaylaşması, ticari yaşama bir canlılık getirmiştir.
İl’ de ticaretin yoğunlaştığı alanlar ise; canlı hayvan ve hayvansal ürünler, şeker pancarı, ceviz
ve diğer tarımsal ürünlerdir.
Bingöl’ün ekonomisi temel olarak tarım sektörüne ağırlıklı olarak da hayvancılığa
dayanır. Tarım sektöründe çalışan nüfusun büyük bir bölümünü hayvancılıkla uğraşanlar
oluşturur. İlin coğrafi açıdan yüksek dağlık sahadan oluşması, buna bağlı olarak da kar
78
yağışlarının yerde kalma süresinin fazla olmasına neden olmuştur. Bu durum ekilen ürünlerin
yetişme devrelerinin kısalmasına ve özellikle de yöredeki kırsal yerleşmelerin temel
ekonomik faaliyetlerinin tarım ve hayvancılık üzerinde yoğunlaşmasına yol açmıştır.
İl ekonomisi üreten ekonomi değil de tüketen ekonomiye sahiptir. Ekonomisi Kamu
Kurum ve Kuruluşlarında çalışan işçi, memur, emekli ve yurtdışında çalışan işçilerimizin
ailelerine gönderdikleri birikimleri ile ticari hayatları devam etmektedir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Bingöl İli Sanayisi:
ilimizdedir
Bingöl İlinde sanayi siciline kayıtlı işletmesi sayısı 47 dır. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş İller arasında yer almaktadır.
3.2. Bingöl ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı
Bingöl İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 36 Gıda
ürünleri imalatı, % 17 Diğer Madencilik Taşocakçılığı sektörleri %15 Diğer metalik olmayan
mineral ürünlerin imalatı yer almaktadır.
% 3 Elektrik, gaz, buhar ve sıcak su üretimi dağıtımı
% 2 Diğer ulaşım araçların imalatı.
% 2 Kauçuk plastik ve ürünleri imalatı
% 2 Fab.metal ürünleri imalatı,
% 2 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı.
% 2 Kimyasalların ve kimyasal ürürnlerin imalatı,
% 2 Tekstil ürünleri imalatı.
% 2 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı. (mobilya hariç)
% 2 Diğer madencilik ve taşoçakçılığı
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bingöl ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 1.526 dır. Arge sayısı 5 çalışan arge sayısı 76 dır.
Bingöl İlinde yerel hammadde kaynaklarına dayalı bir sanayi yapılanması görülmektedir.
Sanayi işletmelerinin % 59 si Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 16 i Gıda
ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayi işletmelerindeki istihdamın % 82 si işçi, % 3 ü mühendistir.
Bingöl İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 36 i mikro ölçekli, % 53 i küçük ölçekli,
79
- Özaltın İnşaat Ticaret ve Sanayi A.Ş
- Bingençtuğ Tuğla Kiremit ve Benzeri İnşaat Malzemeleri A.Ş
- Et Ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğü Bingöl Kombinası Müdürlüğü A.Ş
- Eüaş Özlüce Hidro Elektrik Santrali A.Ş
- Binler Tekstil Gıda İnşaat Hayvancılık Turizm Yakıt Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti
Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
İlde tarım sektöründe yapılabilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir.
 Seracılık
 Meyve ve Sebze Yetiştiriciliği
 Kültür Mantarı Yetiştiriciliği
 Bağcılık
 Yem Bitkileri Üretimi
 Ekolojik (Organik) Tarım
 Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 İlde hayvancılık sektöründe yapılabilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir.
 Su Ürünleri Üretimi
 Arıcılık
 Damızlık et ve Süt Sığırcılığı
 Koyun Yetiştiriciliği
 Et ve Yumurta Tavukçuluğu
 Turizm Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 İlde turizm sektöründe yapılabilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir.
 Kış sporlarına yönelik kompleks tesisi
 Otel
Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
İlde gıda sanayinde gerçekleştirilebilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir.
 Meyve suyu (konsantre) üretim tesisi
 Reçel ve marmelat üretim tesisi
 Bisküvi ve gofret üretim tesisi
 Karma yem üretim tesisi
 Bal paketleme ve tasnifleme tesisi
Dokuma ve Giyim Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
İlde dokuma ve giyim sanayinde gerçekleştirilebilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir.
 El halısı ve kilim dokuma
 Yün iplik üretim tesisi
 Çorap üretimi
 Örme eşya üretimi
İlde plastik sanayinde gerçekleştirilebilecek yatırım konuları aşağıda belirlenmiştir.
 PVC profil doğrama, PVC ve PE boru üretimi
 Plastik eşya ve ambalaj malzemesi üretimi
80
6.1. Bingöl İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
4
4
2010
2011
6
6
2008
2009
2010
2011
665
1.478
6.254
4.917
6.2. Bingöl İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
4
2
4
5
306
345
1.003
933
7. Bingöl İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a) BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Merkez I Organize Sanayi Bölgesi (DAP) : (Sicil No:105)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve demirdışı metal sanayidir.
Bingöl ilinde 331 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Projeler
gelmektedir.
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ İŞYERİ
İŞYERİ
İŞYERİ
ORANI
NO
ADI
SAYISI
SAYISI
SAYISI
(%)
1
BİNGÖL MERKEZ KSS
154
154
0
100
BİNGÖL MERKEZ
2
127
127
0
100
(II.BÖLÜM) KSS
BİNGÖL SOLHAN KSS
3
50
23
27
46
(DAP)
TOPLAM
331
304
27
92
81
b)DEVAM EDEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
Genç Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “78 işyeri, altyapı ” olarak ve 1.700.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 78 İşyeri inşaatı tamamlanmıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
 İlde işsizlik oranının yüksek olması ve kayıt dışı işçi konumundaki kişilerin sayısının
yüksek olduğu göz önüne alınarak; beceri kazandırma kurslarına yaygınlık
kazandırılması gerekmektedir. Beceri kurslarını tamamlayan kursiyerlere, kurs sonrası
kendi iş imkânlarını kurmak isteyenlere araç-gereç hammadde ve kredi sağlanmasında
öncelik verilmeli ve örgütlenmeleri sağlanarak bu bireylerin üretici durumuna
geçirilmeleri sağlanmalıdır.
 İlde kalifiyeli eleman sıkıntısı büyük bir sorun olarak görülmektedir. Bu sıkıntının
izalesi ve Bölgede kurulacak olan Sanayi Kuruluşlarına eleman temin edilmesi
amacıyla Çıraklık Eğitim Merkezlerinin kurulması ve bu kurulacak olan Eğitim
Merkezlerinin teknolojik donatılarla takviye edilmesi ve Bölgenin kalkınması için
kalifiyeli elemanların günün ihtiyaç ve taleplerine göre yetiştirilmesi şarttır.
 Küçük Sanatkâr Esnafının, birleşmesinin sağlaması, kaliteli ve standart seri üretime
geçişini mümkün kılmak için KOSGEB destekli ortak kolaylık atölyelerinin kurulması
büyük bir önem arz etmektedir.
 İlde faaliyetini sürdüren kurum/kuruluşların faaliyet alanları göz önünde
bulundurulduğunda, İlin Ekonomi ve Ticari durumu son derece zayıf, halkın geçim
kaynağı aileyi besleyecek şekilde tarıma ve hayvancılığa dayalıdır. Sanayi yok
denecek kadar azdır. Sanayinin gelişimi için KOBİ’lere önem vermek, özellikle KOBİ
kredilerinden faydalanması için SİNERJİ ODAĞI’ kurulması gerekmektedir.
 Bölgenin kalkınmasında en büyük rolün Tarımsal Entegre Tesislerinin kurulması ve
Bölge çiftçisinin kalkınması sağlanmalıdır.
 Genç ilçesi Avnik yöresinde bulunan demir madeni ile Karlıova ilçesi Halifan,
Derinçay köyü yöresindeki kömür madenini işletmeye açılmasında fayda
görülmektedir.
 İlin toplam yüzölçümünün %50’sini çayır ve mera alanları oluşturmaktadır. Bu
nedenle hayvancılık önemli geçim sektörü haline gelmiştir. Özellikle hayvancılığın
desteklenmesi besi ve süt hayvancılığı ile Or-Köy sığır koyun verilmesi, arıcılık,
halıcılık gibi kısa sürede istihdamı artırıcı projeler finansal açıdan desteklenmelidir.
 Hayvancılık, Tarım ile Sanayi Kuruluşları bir arada ve entegre olacak şekilde
gelişimini sağlamak gerekir. İlde hayvancılığın gelişimi ile istihdamın önlenmesinde
büyük katkı sağlanabilir.
 İldeki gelişimi etkileyen faktörlerin başında iklim şartları gelmektedir. Eğitim ve
Üretici ruhunun gelişmemesi ve sermaye yokluğundan yeteri kadar yatırımlar
gerçekleşmemiştir. İldeki Eğitim, Ulaşım ve Özel teşvik sorunları çözülünce, İlin
kalkınmasına da bu paralelde gelişim gösterecektir.
82
13 BİTLİS
Sanayisi yok denecek kadar az olan Bitlis ilinde, çalışma sonuçlarına göre, “gıda ürünleri
ve içecek imalatı”, “madencilik ve taş ocakçılığı” ve “bitkisel üretim” sektörleri öne
çıkmaktadır. Bunlarda tüketim malları üreten sanayiciler, ara malı üreten sanayiciler, yatırım
malı üreten sanayiciler ve diğerlerinden oluşan toplam 31 adet firma mevcut olup bunların 15
adedi tüketim malları , 4 adedi ara malı , 3 adedi yatırım malı ve 4 adedi de diğer sanayi
malları üretim alanlarında faaliyet göstermektedir.
Bitlis’te öne çıkan sektörler olarak gıda ürünleri ve içecek ile madencilik ve taşocakçılığı
sektörleri ile göstergeler bazında öne çıkan sektör olarak da tütün ve hayvancılık ile gıda
ürünleri ve içecek imalatı öne çıkmaktadır.
Gıda ürünleri ve içecek imalatı sektörünün öne çıktığı Bitlis ‘te Alt sektörler itibariyle ele
alındığında ise, sadece unlu mamuller ve öğütülmüş tahıl ürünleri sektörlerinin ağırlıklı
olduğu görülmektedir
3.1. Türkiye Sanayisi ve Bitlis İli Sanayisi:
ilimizdedir
Bitlis İlinde sanayi siciline kayıtlı işletmesi sayısı 40 dır. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş İller arasında yer almaktadır.
3.2. Bitlis ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Bitlis İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda,
% 28 Gıda ürünleri imalatı % 28 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 12 Diğer metalik
olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır.
% 5 Elektrik, gaz, buhar, havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı,
% 5 Kauçuk plastik ve ürünlerin imalatı,
% 3 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı,
% 2 Kimyasalların ve kimyasal ürürnlerin imalatı
83
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bitlis ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 774 dür.
AR-Ge birimi bulunan sanayi işletmesi sayısı 3, çalışan sayısı 3 dir. Kalite kontrol birimi
bulunan sanayi işletmesi sayısı 11, çalışan sayısı 14 dir.
Bitlis İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme göstermiştir.
Sanayide çalışanların % 57 i Diğer metalik olmayan minerallarin imalatı, % 21 Gıda ürünleri
imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 85 i işçi, % 4 ü mühendistir.
Bitlis İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 40 i mikro ölçekli, % 50’ı küçük ölçekli, %
10 si orta ölçekli işletmelerdir.
- Mermer Petrol Ürünleri Kaynaksu ve Şişeleme İnşaat Nakliye Taah.
- Hacıbaba Temizlik Gıda İnş.Elkt.San.ve Tic.LTD.ŞTİ
- Gençpolat Orman Ürünleri ve Mermer San. Tic. Ltd.Şti
- Adabağ Yapı Sanayi A.Ş.
-
Doğal kaynak potansiyelini meydana getiren madencilik sektörüne dayalı olarak yörede
süsleme ve yapı taşı işçiliği, ponza madeninin işletilmesi ve yapı elemanları imalatında
kullanılması ile mermer taşının işlenmesi değerlendirilebilecek yatırımlardır.
Yapı malzemesi ve tıbbi malzemelerde ara malzeme olarak ve yalıtım maddesi olarak
kullanılan ponza madeni ve mermerler işletilip ihraç edilebilir. Aynı zamanda K.Irak, Suriye
ve İran ile ticari faaliyetler yapılabilir. Bu Konuda Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı ihtiyaç
duyduğu toplantıları yapmaktadır. Aynı zamanda Doğu Anadolu İhracatçılar Birliği de gerekli
araştırma ve desteği sağlamaktadır.
6.1. Bitlis İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
5
4
9
5
6.2. Bitlis İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
5
6
7
13
84
5.337
3.001
3.429
2.224
807
1.451
1.136
8.658
7. Bitlis İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a) BİTEN OSB PROJESİ BULUNMAMAKTADIR.
Bitlis Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:182)
 2011 yılı Yatırım Programında “59 hektar “olarak ve 500.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
Bitlis ilinde 316 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
DOLU
BOŞ
DOLULUK
KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ İŞYERİ
SIRA NO
İŞYERİ
İŞYERİ
ORANI
ADI
SAYISI
SAYISI
SAYISI
(%)
1
BİTLİS AHLAT KSS
70
40
30
57
BİTLİS AHLAT
2
50
50
0
100
(SELÇUKLU) KSS
3
BİTLİS MERKEZ KSS
76
48
28
63
4
BİTLİS TATVAN KSS
120
120
0
100
TOPLAM
316
258
58
82
Güroymak Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “61 işyeri, altyapı ” olarak ve 1.700.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 61 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 57’dir.
Önerileri
İşletme Sermayeleri yetersiz kalmaktadır. Yeni Yatırım teşvik yasası ile yapılan
düzenleme yüksek kapasiteli yatırımlara hitap ettiğinden yeterince faydalanılamamaktadır. Bu
nedenle Devlet teşvikli yatırımlarda alt sınır biraz daha düşürülmelidir.
Mevcut işletmeler için de uzun vadeli ve faizsiz işletme sermayesi kredisi sağlanmalıdır.
1 Müdür, 1 Müdür Yardımcısı, 1 Şube Müdürü, 2 Şef, 2 Ölçü Ayar Memuru, 1 Memur.
85
14 BOLU
İlin Sanayi Yapısı
Bolu, Ankara ve İstanbul gibi sanayileşmiş bölgelerin ortasında, ülkemizin en önemli
yatırım aksı üzerinde yer alan, iller arası sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 14. sırada
bulunan bir ildir.
Bolu'nun 5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun kapsamında bulunmaması ve çevresindeki bazı illerin söz konusu
Kanun kapsamında bulunması İldeki yatırım ortamını olumsuz etkilemiştir. Ancak Bolu’nun
sahip olduğu coğrafi konum ve ana pazarlara yakınlık, Bolu Dağı Tünelinin açılmasıyla
ulaşım olanaklarının artması, şehir içi dağıtım altyapı çalışmaları yıllık programlar dahilinde
sürdürülen doğalgaz kullanımının birkaç yıl içinde ilde yaygınlaşacak olması, zengin turizm
potansiyelini değerlendirmeye yönelik çalışmalar,
su kaynaklarının yeterli, toprak
verimliliğinin yüksek olması, ülkenin önemli kanatlı hayvancılık merkezlerinden biri olması,
İlde bir üniversitenin bulunması, eğitim ve sağlık altyapısının büyük ölçüde tamamlanmış
olması gibi avantajlar bu olumsuz etkiyi en aza indirecek durumdadır.
Bolu tarım ve hizmet sektörü ağırlıklı bir ekonomik yapıya sahip olmakla birlikte, İl’de
büyük ölçüde küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşan sanayi tesisleri de görülmektedir.
Bolu’da faaliyette bulunulan önemli sanayi dalları; Gıda, Orman Ürünleri ve Mobilya,
Madeni Eşya ve Metal Sanayi, Isı Cam ve Temperli Cam Sanayi, Elektrik Cihazları Üretimi,
Dokuma-Giyim Eşyası, Çimento ve Deri sektörleridir. İlde mevcut Sanayi Tesisleri Merkezde
yoğunlaşmıştır. Mudurnu’da Sunta, Gıda(tahin ve helva), Tavukçuluk, Mengen İlçemizde
Orman Ürünlerine dayalı Sanayi, Gerede’de Deri sektörü, Yeniçağa İlçesinde de Nakliye
Sektörü gelişmiştir. Diğer ilçelerimizde Tarım ve Hayvancılık ağırlıklı ekonomik
faaliyetlerdir.
İlde ikisi faaliyete geçen 4 adet Organize Sanayi Bölgesi bulunmaktadır. 73 ha. alana
sahip olan 45 işyerinin faaliyette bulunduğu Bolu OSB'ye ilave olarak 74 ha. alan ve her biri
yaklaşık 10.000 m2 olan 41 sanayi parselinden oluşan ( Tevhidler sonucu 36 adet Sanayi
Parseli ) İlave Tekstil ihtisas OSB'nin kamulaştırma ve altyapı işlemleri devam etmektedir.
2012 yılı sonuna kadar kamulaştırma yapılarak,altyapısının bitirilmesi planlanmaktadır. 74
hektarlık 36 Sanayi Parselinden oluşan İlave O.S.B.alanının işletmeye açılmasıyla yaklaşık
8.000-10.000 kişiye iş imkanı yaratılacak ve Bolu ekonomisinin kalkınmasında lokomotif
görevini üstlenecektir.
51 sanayi parselinden oluşan Gerede OSB'de 29 sanayi parselinin tahsisi yapılmış, 22 adet
parsel tahsis edilmeyi beklemektedir. 120 ha. büyüklüğünde her biri 5 – 6 dönüm olan 127
sanayi parselinden oluşan Gerede Deri OSB'de, kamulaştırmaların % 97 ‘si tamamlanmıştır.
Atık su arıtma tesisi tamamlanarak faaliyete geçmiştir. Altyapı çalışmalarının bitirilmesiyle
birlikte ilçedeki deri işletmeleri OSB'ye taşınacak, üretim ve istihdam imkanları artacaktır.
120 ha.ve 50 sanayi parselinden oluşan Yeniçağa OSB'nin yer seçimi yapılmış, kamulaştırma
ve altyapı çalışmalarına henüz başlanmamıştır.
İl ekonomisinin önemli unsurlarından olan ve Türkiye beyaz et ihtiyacının yaklaşık %
30'unu karşılayan kanatlı hayvancılık sektöründe 5 firma entegre üretim yapmaktadır.
Bunlardan ikisi Avrupa Birliği'ne ihracat için ön izin belgesi almış olup, diğer firmalarca da
ön izin belgesi alınması yönünde çalışmalar devam etmektedir. Bu bağlamda ilin önemli
ölçüde ihracat potansiyeli taşıdığı değerlendirilmektedir. Ürün özelliğinden dolayı İl’de
Gümrük Müdürlüğü'nün kurulması üretim ve ihracat potansiyelini geliştirecektir.
86
Kanatlı hayvancılık sektörünün doğal atığı konumundaki tavuk gübresinin il genelindeki
yıllık miktarı 150 bin ton civarındadır ve çevre açısından önemli bir sorun haline gelmiştir.
Tavuk gübresini toprak su ve hava kirliliğine yol açan konumdan çıkararak enerjiye
dönüştürecek ve toprağa yararlı organik gübre haline getirecek tesislere ihtiyaç vardır.
Yatırımcıların yönlendirilmesi, deprem, sel vs. afetlere yönelik önleyici tedbirlerin
alınabilmesi için fiziki planların yapımı ve bu planlar doğrultusunda uygulamanın
sürdürülmesi ülkemiz ve İl için çok önemlidir. 1/25.000 ölçekli fiziki planların yapılmaması
nedeniyle arazi kullanımlarının mekânsal belirlemeleri yapılamamış, buna bağlı olarak
Belediye sınırları dışında sektörel yatırım alanları belirlenmemiştir. Söz konusu durum
yatırım ve istihdam ortamının geliştirilmesi ile bürokratik işlemlerin azaltılması önündeki en
önemli engellerden birisini oluşturmaktadır. Bu kapsamda 1/100.000 Ölçekli Bolu İli Çevre
Düzeni Planı İl Genel Meclisi ve Belediye Meclisi tarafından onaylanmış ve yürürlüğe
konmuştur. Bu plana uygun olarak 1/25.000 ve alt ölçekli fiziki planların yapılması
hedeflenmektedir.
2.1. Türkiye Sanayisi ve Bolu İli Sanayisi:
ilimizdedir
Bolu İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 318 dir. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan iller arasında yer almaktadır.
1.1. Bolu İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
BOLU İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 33 Deri
ve ilgili ürünlerin imalatı, % 16 Gıda ürünleri imalatı, % 9 Ağaç ve mantar ürünleri
imalatı(mobilya hariç) sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir.
% 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekip.imalatı
% 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizatı hariç)
% 3 Diğer madencilik ve taşocakçılığı,
% 2 Kömür ve linyit madenciliği,
%1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı,
87
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bolu ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 15.337 dir.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 24, çalışan sayısı 108 dır.
Sanayide çalışanların, % 35 sı Gıda ürünleri imalatı % 15 u Elektrikli teçhizat imalatı
sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 86 i işçi, % 3 ü Mühendis'tir.
Bolu ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 52 si mikro ölçekli, % 35 i küçük ölçekli, %
10 u orta ölçekli, % 3 ü büyük ölçekli işletmelerdir
- Arçelik Aş. Bolu Pişirici ve Isıtıcı Cihazlar İşletmesi
- Beypi Beypazarı Tarımsal Üretim Pazarlama Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Er Piliç Entegre Tavukçuluk Üretim Pazarlama ve Ticaret Ltd. Şti
- Yeni Dünya Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Bilim,Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından hazırlanan paket proje niteliğinde olan ve
çeşitli yatırım konularında yatırımın yapısı hakkında genel bilgileri kapsayan ve yatırımcıların
istifadesine sunulan 91 adet sanayi profilinin incelenmesi sonucunda İldeki potansiyeli
değerlendirmeye yönelik uygun yatırım alanları olarak:
Gıda Sanayi
Meyve ve Sebze Üretimi: Seben ilçemizde meyve bahçelerinin modernizasyonunun
yapılarak, yerinde değerlendirme projesine göre reçel, marmelat, meyve suyu üretecek küçük
ölçekli tesislerin kurulması, Meyve ambalaj Tesisinin kurulması.
Patates Cipsi ve Mısır çerezi Üretimi-Nişasta, Patates unu Üretimi:
Sanayi hammaddesi olan il tarım ürünlerinin ıslah edilerek yatırımcıların teşvik edilmesi.
(Lamb-Weston doğuş Patates fabrikasının üretmiş olduğu parmak patates için gerekli olan
patatesin il çiftçisi tarafından ekilmesinin desteklenmesi, teşvik edilmesi.)
Süt, kırmızı ve beyaz et ürünleri sanayinin gelişmesi, İl hayvancılığının gelişmesinde
önemli rol oynamıştır. Bununla ilgili uygun yörede et ve et ürünlerinin değerlendirilmesi için
et kombinası kurulabilir.
Tarım Araçları
Tarım araçları ve gübre üretim tesisleri kurulması.
Deri Sanayi
Gerede ilçemizde geçmişi 900 yıl öncesine dayanan Dericilik gelişmiş önemli bir
sektör haline gelmiş olup, şu anda deri imalatı yapan işletmeler Gerede ilçemizin
Tabakhaneler mevkiinde faaliyet göstermektedir. Deri organize sanayi bölgesinin biran önce
faaliyete geçirilmesi ile birlikte; İlde ve ülke ekonomisinde yaşanan değişimleri, rekabet ve
girişimcilik gibi değerleri kolayca kavrayabilen, bu yörenin potansiyelini harekete geçirecek
girişimci unsurların veya kurumların faaliyete geçmesiyle, bu işletmelerin yeni teknolojik
makinelerle donatılmaları ve standartlara uygun olarak kaliteli ve rakipleriyle boy
ölçüşebilecek teknolojik yapılanmalarıyla birlikte aşağıdaki tesisler kurularak, Silahlı
Kuvvetlerinde deri ve deri eşya ihtiyacının bu yöremizden karşılanmasını cezbedecek
görünüme ve albeniye sahip olacaktır.
Gerede İlçemiz Deri ve Deri Ürünleri üretiminde söz sahibi olması nedeniyle A.İ.B.Ü.(
Abant İzzet Baysal Üniversitesi) işbirliği ile Sanayi-Üniversite işbirliği sağlanarak Ayakkabı
ve Saraciye Bölümü Meslek Yüksek Okuluna kazandırılmış olup, sonraki safhalarda kalite ve
88
AR-GE çalışmaları ön plana çıkarılarak Deri Mühendisliği Bölümü için çalışma
başlatılacaktır.Ayrıca Sektörde kümelenme çalışmaları devam etmekte olup ,Deri Organize
Sanayi Bölgesine taşınma çalışmaları da sektörün geleceği için önem taşımaktadır.
İlçemizdeki Deri Sektöründe Kapasite Kullanım oranı % 40 civarında olması nedeniyle talep
karşılanması sorunu yaşanmamaktadır.
 Deri ve suni deri terlik üretim tesisi,
 Ayakkabı ve sandalet üretim tesisi,
 Deri Çanta,Kemer üretim tesisi,
 Deri atıklarından boncuk tutkal üretim tesisi,
 Deri hazır giyim imalatı tesisi
Orman Ürünleri Sanayi
 Ağaç vidası
 Sunta vidası imalatı tesisi
İnşaat Sektörü
 Mıcır üretim tesisi







Jeo-Termal Seracılık, Jeo-Termal Enerji Kaynaklarından yararlanma,
Torf Üretimi,
Mantar yetiştiriciliği,
Tavuk Besi Çiftliklerinin Modernizasyonu,
Meyve ve Sebze Paketleme tesisi,
Dağ ve Yayla turizmi,
Kongre Turizmi,
5.1. Bolu İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
66
45.290
58
45.738
53
53.861
2011
65
90.805
5.2. Bolu İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
83
137.150
76
99.518
2010
2011
99
106
114.592
144.019
6. Bolu İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
A. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Bolu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:121)
89
 Bölgedeki; 92 adet sanayi parselinin, 61 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; orman, dokuma ve demirdışı metal sanayidir.
Gerede Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:88)
 2003 yılında tamamlanmıştır.
 Bölgedeki; 51 adet sanayi parselinin, 28 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma ve orman sanayidir.
Bolu Organize Sanayi Bölgesi (Tevsii-Tekstil): (Sicil No:121)
 Bölgedeki 36 adet sanayi parselinin, 6 adedinin tahsisi yapılmıştır. Tahsis edilen
parsellerin; 1 adedi üretim, 1 adedi inşaat, 4 adedi proje aşamasındadır. Üretime geçen
parsellerde yaklaşık 20 kişi istihdam edilmektedir.
Gerede Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:87)
 2011 yılı Yatırım Programında “130 Hektar (Arıtma dahil)” olarak ve 5.000.-TL ödenekle
yer almaktadır.
 Arıtma inşaatı tamamlanmıştır.
Yeniçağa Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:193)
Gerede Organize Sanayi Bölgesi (İlave alan) : (Sicil No:88)
 14.01.1999 tarih ve 370 sayılı yazımızla 100 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin
Bolu ilinde 917 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
1
BOLU GEREDE KSS
107
107
0
100
2
BOLU MENGEN KSS
64
52
12
81
3
BOLU MERKEZ KSS
298
298
0
100
4
BOLU MERKEZ II (YENİ) KSS
200
200
0
100
5
BOLU YENİÇAĞA KSS
248
248
0
100
TOPLAM
917
905
12
99
90
Önerileri
1) Bolu'nun 5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik
Yapılması Hakkında Kanun kapsamında bulunmaması ve çevresindeki bazı illerin söz
konusu Kanun kapsamında bulunması İldeki yatırım ortamını olumsuz etkilemiştir. İlin
kalkınmada öncelikli iller arasına alınması ile yatırım yapacak olan Sanayicilere de
kolaylıklar ve avantajlar sağlayacağı için cezbedici olacaktır.
2) İl Sanayi Odağı olabilecek iller arasındadır. YSO (Yeni Sanayi Odağı) olarak tanımlanan
illerin gelişmesine bakıldığında bu illerin KÖY (Kalkınmada Öncelikli Yöre) Statüsünde
olmasının büyük payı vardır. Bilindiği gibi il kalkınmada öncelikli yöreler kapsamında
bulunmamaktadır.
3) İlin kalkınmada öncelikli İller kapsamında olmayışının en önemli sebeplerinden birincisi
ildeki ortalama yıllık Milli gelirin Türkiye ortalamasının üzerinde olması sayılmaktadır.
Ancak bir husus dikkatten kaçırılmamalıdır. Baz olarak alınan ortalama Milli gelir ilde ilçeler
itibarıyla farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle kalkınmada öncelikli yöreler tespitinin il
bazında değil ilçeler bazında yapılması daha adilane olacaktır.
4) TEDAŞ’ın Organize Sanayi Bölgelerine yönelik özel fiyat tarifesi bulunmamaktadır.
Organize Sanayi Bölgesi yönetimi sanayicilere verdiği elektriğe bölge içi kullanım bedeli
eklemektedir. Bu nedenle Organize Sanayi Bölgesi’ndeki sanayiciler hem dağıtım
sistemine hem de Organize Sanayi Bölgesine ayrı ayrı sistem kullanım bedeli ödemek
zorunda kalmaktadırlar. Dolayısıyla Organize Sanayi Bölgesi sanayicileri, Organize
Sanayi Bölgesi dışındaki sanayicilere göre daha pahalı enerji kullanmaktadırlar. Organize
Sanayi Bölgelerinin sistem bağlantı yeri, şekli ve gücüne bakılmaksızın iletim müşterisi
sayılması ve bölgesel dağıtım bedelini ödemek zorunda bırakılmaması, sanayiciler
arasında rekabet edilebilir ortamın yaratılması açısından önemlidir.
5) Tarım sektöründe optimum ölçekli işletmelerin geliştirilmesi hedeflenmektedir.
Geleneksel yöntemlerle üretim yapan aile işletmelerinin desteklenerek pazara yönelik
üretim yapan optimum işletmelere dönüştürülmesi gerekmektedir.
6) İl ekonomisinin önemli unsurlarından olan ve Türkiye beyaz et ihtiyacının yaklaşık
% 30'unu karşılayan kanatlı hayvancılık sektöründe 5 firma entegre üretim yapmaktadır.
Bunlardan ikisi Avrupa Birliği'ne ihracat için ön izin belgesi almış olup, diğer firmalarca
da ön izin belgesi alınması yönünde çalışmalar devam etmektedir. Bu bağlamda ilin
önemli ölçüde ihracat potansiyeli taşıdığı değerlendirilmektedir. Ürün özelliğinden dolayı
İlde Gümrük Müdürlüğü'nün kurulması üretim ve ihracat potansiyelini geliştirecektir.
7) Kanatlı hayvancılık sektörünün doğal atığı konumundaki tavuk gübresinin il genelindeki
yıllık miktarı 150 bin ton civarındadır ve çevre açısından önemli bir sorun haline
gelmiştir. Tavuk gübresini toprak su ve hava kirliliğine yol açan konumdan çıkararak
enerjiye dönüştürecek ve toprağa yararlı organik gübre haline getirecek tesislere ihtiyaç
vardır.
8) İl ekonomisinin gelişmesi için, katma değer bakımından imalat sanayi ve tarıma dayalı
sanayi sektörlerine dönük bir yoğunlaşmanın olması gerekir. Bunun içinde KOSGEB gibi
sanayi destek birimlerinin Eğitim danışmanlık yatırım Proje değerlendirme vb.
hizmetlerini veren birer şubelerinin Bolu OSB içinde kurulması gereklidir. Ayrıca KSS’
lerinin ildeki büyük sanayi işletmeleri ile yan sanayi olarak bağlantıları olduğu dikkate
alınarak bu KSS’ lerinin diğer illerdeki sanayiciler için bir çekim merkezi haline
getirilmeleri önem taşımaktadır.( Alt yapı çözümlerinin vb. gibi )
9) Bolu İlinde Tarım ürünlerinden Ekonomik anlamda gelir sağlanamamaktadır. İlin Tarım
potansiyeli sadece kendi ihtiyacını karşılayacak biçimde organize olmuştur. Tarım sınai
bitkiler ve Orman örtüsü açısından zengin olan Bolu’da tarıma dayalı sanayi sektörlerinin
teşvik edilmesi ve tarım reorganizasyonunun yapılması gerekmektedir.
91
10) Gerede İlçesinde Karma OSB ve Deri OSB bulunmaktadır. Ancak Karma OSB’nde boş
parseller yatırımcı beklemektedir. Bu nedenle % 90 ‘ı Bitmiş OSB’lerin doldurulmadan
yeni OSB’ler kurulmamalıdır.
11) Yörenin temel kaynaklarından olan Orman Ürünleri; Ahşap ve kereste üretimini aşarak
katma değeri yüksek Mobilya Sanayisine dönüşememiştir.
12) Bolu’da etüd yapan, projesi olan, yenilikçi genç girişimci sayısı oldukça azdır.
13) Bolu’da Ana sanayi ile yan sanayi arasındaki tamamlayıcılık ilişkisi zayıftır. İşbirliği,
dayanışma ve ortaklık kültürü de gelişmemiştir.
14) İl İmalat sanayi işletmelerinin yatırım yapmama nedenleri incelendiğinde; bunların
sırasıyla talep yetersizliği, kredinin pahalı oluşu, öz kaynak yetersizliği ve bilgi noksanlığı
15) “İstihdam edilebilirlik” İlin sınai gelişme stratejisinde temel ilke olmalıdır. İlin en önemli
kaynağı ileri derecede eğitimli insan gücüdür.
16) İl’de istihdamı artırmak ve işgücü verimini yükseltmek amacıyla, öncelikle, İl sanayisinin
talep ettiği işgücü profili ve nitelikli eleman açığı olan sektörler belirlenmelidir.
17) Mesleki ve teknik eğitim geliştirilmeli, sanayinin taleplerini karşılamaya yönelik yeni
eğitim programları tasarlanmalıdır.
18) Mesleki ve teknik eğitim kurumlarında öğretim gören öğrenciler özendirilmelidir.
Çalışan Sayısı ve Niteliği
Toplam Çalışan Sayısı
İl Müdürü
İl Müdür Yard.
Şube Müdürü
Şef
Mühendis
Ölçü ve Ayar Memuru
Memur
:10
:1
:1
:2
:1
:1
:2
:2
92
15 BURDUR
Burdur, ekonomisi tarım hayvancılığa ve maden sektörüne (özellikle mermer) dayalı
sanayileşmesini tamamlayamamış bir ilimizdir. İldeki mevcut imalat sanayinin istihdam ve
işyeri sayısı itibariyle temelini oluşturan küçük sanayi genel olarak mermer ile makine ve
metal sektöründe yoğunlaşmıştır.
Makine ve metal işleme sanayinde bu yoğunlaşma tarıma dayalı sanayinin teşvik ve kabul
görmesindendir.
1-9 İşçi ölçeğinde ve genellikle aile işletmeleri niteliğinde faaliyet gösteren küçük sanayi
il genelinde bulunan 2 adet faal OSB, (1 adet Kamulaştırma aşamasındaki OSB) ve 8 adet
Küçük Sanayi sitesinde yoğunlaşmış bulunmaktadır.
Tüm illerde olduğu gibi Burdur ilinde de ticaret kesiminin önemi diğer sektörlerdeki
gelişmeler ile yakından ilgilidir.
İlde ticari hayat çarşı ve sokaklarda yerleşmiş ticaret hanelerde ve imalat, tamiratlarla uğraşan
küçük esnaf ve sanatkarlardan ibarettir. Burdur ilinde giyecek maddeleri büyük illerden temin
edilmekte, yiyecek, sebze ve meyve yaz aylarında büyük oranda il genelindeki üretimlerle
karşılanmakta, kış aylarında Antalya’dan temin edilmektedir.
Henüz gelişmekte safhasında bulunan ilde dayanıklı tüketim malzemeleri
üretilmemekle birlikte zorunlu ihtiyaç maddelerinin bir kısmı ilde üretilmekte bir kısmı da
diğer illerden temin edilmektedir.
Tarım üretimi çeşitlilik arz etmekle beraber birçok ürün ilin ihtiyacını karşılayamamaktadır.
2011 yılı itibariyle öne çıkan bazı tarım ürünlerinin üretimi şöyledir:
- 150.664 Ton Durum buğdayı
- 163.402 Ton Şeker pancarı
- 231.332 Ton Mısır Silaj
25.798 Ton Üzüm
75.619 Ton Domates
22.000 Ton Fasulye
7.315 Ton Anason öne çıkan tarımsal ürünlerdendir.
Ayrıca il genelinde bulunan 117.520 adet büyükbaş hayvan ve 259600 küçükbaş hayvan
potansiyeli ile yıllık süt üretimi(2011 yılının ilk on ayında) 241.996 tondur.
İlin hayvancılıktaki en büyük sıkıntısı ortalama 300.000 Ton/yıl olan süt üretiminin yaklaşık
%5’ini işleyebilmesi diğer süt üretiminin tankerlerle diğer illerdeki (Bursa, Balıkesir,
Sakarya, Afyon, Aksaray) süt ve süt ürünleri işleyen fabrikalara taşınmasıdır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Burdur İli Sanayisi:
ilimizdedir
93
Burdur İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 408 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş illerimiz arasında yer
almaktadır.
3.2. Burdur İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Burdur İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 39 lik bir
oran ile Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı, % 18 luk bir oran ile Gıda Ürünleri İmalatı
sektörünün ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir.
Diğer sektörler de sırasıyla;
% 2 Metal cevherler madenciliği,
% 2 Kauçuk ve plastik ve ürünleri imalatı
% 1 Motorlu kara taşıtı,treyler ( römork) ve yarı römork imalatı
% 2 Diğer (Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünlerin imalatı, Diğer imalatlar,Madeni
yağ geri kazanım,Motorlu kara taşıt bakım ve onarımı, Mobilya imalatı, İçecek imalatı, Ana
metal sanayi)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Burdur ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 9.166 dir.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 18, çalışan personel sayısı 323 dir.
Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 57, çalışan sayısı 1.064 dir
Burdur İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme göstermiştir.
Sanayide çalışanların, % 41 i Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 20 i Diğer metalik
olmayan mineral ürünlerin imalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir.
Sanayi istihdamının % 85 i işçi, % 2 si mühendis’tir.
Burdur İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 44 si Mikro Ölçekli, % 47 si Küçük Ölçekli,
% 8 u Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- T.Ş.F.Aş.Burdur Şeker Fabrikası
- Portsan Mermer Sanayi Petrol ve Tarım Ürünleri Nakliye Ticaret A.Ş.
- Fonmersan Antik Mermer Sanayi ve Ticaret
- As Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- İltaş İnşaat A.Ş.
 Lata Üretimi,
 Lamine Parke Üretimi,
94









Süt Mamulleri Üretimi,
Bisküvi ve Gofret Üretim Tesisi,
Makarna Üretim Tesisi,
Karma Yem Üretim Tesisi,
Bakliyat Eleme ve Paketleme Tesisi,
Plastik Eşya ve Ambalaj Malzemesi Üretimi,
Mermerit Üretimi,
Kireç Üretim Tesisi,
Beton Kiremit İmalatı Tesisi,
6.1. Burdur İline Ait İhracat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
71
77
89
97
6.2. Burdur İline Ait İthalat Bilgileri
YIL
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
32
34
34
49
186.186
161.556
195.604
167.000
30.208
22.413
25.550
22.981
7. Burdur İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Burdur Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:72)
 Bölgedeki; 57 adet sanayi parselin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 51
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, elektriksiz makineler ve pişmiş kil sanayidir.
b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELER
Merkez II Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:268)
 26.06.2009 tarih ve 5802–5809 sayılı dağıtımlı yazımızla 96 hektar büyüklüğündeki
alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü Valiliğe ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Burdur-Bucak Organize Sanayi Bölgesi (Sicil No:53)
 Bölgedeki; 127 adet sanayi parselinin 84 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
edilmemiştir.
95
 Üretime geçen parsellerde yaklaşık 980 kişi istihdam edilmektedir.
 Ağırlıklı sektör grubu; elektriksiz makineler ve demirdışı metaller sanayidir.
B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
Burdur ilinde 1.113 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
362
84
33
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
362
69
30
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
15
3
DOLULUK
ORANI
(%)
100
82
91
480
450
30
94
154
144
10
94
1.113
1.055
58
95
İŞYERİ
SAYISI
BURDUR BUCAK KSS
BURDUR KARAMANLI KSS
BURDUR MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS
BURDUR MERKEZ (II. BÖLÜM)
4
KSS
BURDUR MERKEZ (III. BÖLÜM)
5
KSS
TOPLAM
1
2
3
Önerileri
Batı Akdeniz’in Göller ve Güller Bölgesinde, Teke Yöresi’nin ve Bölgenin merkezinde olan,
aynı zamanda; 9 bin yıllık antik tarihin derinliklerine uzanan ve bin yıllık Türk tarihinin
kollarında yaşayan, yolların kavşağında, huzurlu, öğretimde şampiyon ve hızla modernleşen,
sanayileşme potansiyelleri yüksek, bir şirin şehirdir Burdur.
Ülkemizin ve dünyanın, özellikle ekonomik konjonktürsel şartları ve gidişatı da göz ardı
edilmeden; Burdur’umuzun kendi içindeki ve bölge içindeki durumunun iyileştirilmesi,
geliştirilmesi ve AB normlarına süratle ulaştırılması gerekmektedir.
Ekonomik Sorunlar
Bu hedefler önünde ortaya çıkan belli-başlı sorunlarımız olarak şunları söyleyebiliriz:
 En başta nitelikli yöneticilik olmak üzere; kaliteli, eğitimli ve nitelikli ara elaman
yetersizliği. Bilgi, bilim, bilimsel düşünce, ar-ge faaliyetleri ve teknoloji eksiklikleri.
 Sermaye, kredi, destek ve teşvik sorunları. Birleşme, şirketleşme, işbirliği, dayanışma,
moral, güven ve stratejik anlayış sorunları. Yani kurumsallaşma sorunları.
 Markalaşma ve kalite sorunları. Tanıtım, reklam, fuar ve pazarlama sorunları. Gıda
sektöründe hijyen ve ambalaj sorunları.
 Küçük ve orta ölçekli üretici işletmelerin; ihracat ve istihdam hedeflerinin önündeki
vergi, sigorta, maliyet ve rekabet sorunları.
 İhracat için gümrük, mevzuat ve bürokrasi sorunları. İlgili bakanlıklar ve Hükümetle
iletişim sorunları. Ekonomik ve sosyal sivil kuruluşlarla iletişim ve işbirliği sorunları.
 Gelişmeci iş hayatı için gereken; yıldızlı otelleri, büyük konferans-toplantı salonları,
dinlenme tesisleri vb. hayat standardını yükseltecek şehirleşme sorunları.
Sanayileşme Sorunları
- Sanayi Tesisi yeri sorunu (2.OSB.nin hayata geçirilememesi çalışmaların 12 yıldır
sürmesi )
- Tarım Hayvancılık İhtisas Organize Sanayi Bölgesinin henüz kurulamamış olması
Yıllık 300.000 ton süt üreten ilin, bu sütün %5’ini işleyerek %95’ini işlemek üzere
tankerlerle diğer illere göndermesi,
96
-
Orta ve büyük ölçekli yatırım taleplerine yer problemi nedeni ile cevap
verilememesi,
Çözümler
 İlde çalışan ve emekli sayısının yüksek olması, eğitim düzeyinin yüksekliği vb.
faktörlerden dolayı teşvik kapsamında istenilen yerde olamaması nedeniyle, ilin
ekonomisinin motorize gücü konumunda olan mermer ve süt üretimi gibi belirli
sektörlerin, sektörel teşvik kapsamına alınması,
 Sanayi Yatırım alanı üretilmesi
 İlin gelişmesinin önündeki en önemli problemlerden biri olan yeni yerleşim alanları
ve imar alanlarının hayata geçirilmesi
 9 bin yıllık antik tarihinin ve sagalassos, kbriya, insuyu gibi turizm varlıklarının
tanıtımının daha etkin ve yaygın bir şekilde yapılması ve turizm potansiyelinin
ekonomiye kazandırılması
 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesinin ilin problemlerine bilimsel ve alternatif çözüm
önerileri sunması
 Batı Akdeniz Bölgesinde kurulan BAKA(Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı)nın hizmet
verdiği Antalya,Isparta,Burdur illerinden ekonomik ve gelişmişlik bakımından geride
olan Burdur’a pozitif ayrımcılık yaparak daha farklı destek sağlaması
 As Çimento Fabrikası gibi Avrupada ilk 3. İçerisinde bulunan çimento fabrikasının,
 Yıldız Silah Fabrikası gibi 52 ülkeye yaklaşık 10 milyon dolar ihracat yapan firmanın,
 Küçükkaya Müzik Aletleri gibi ülke genelinde tek olan yaklaşık 50 ülkeye yıllık 4-5
milyon dolar İhracat yapan telli müzik aletleri üreten kuruluşların özenle ve itinayla
desteklenmesi
 Demiryolunun Antalya’ya bağlanması ve Antalya limanının kapasitesinin artırılarak
ihracatın buradan yapılması özellikle ihracatımızın yaklaşık %70 ini (100 milyon
doların üstünde) oluşturan mermer sektöründe ulaşım maliyetini büyük ölçüde
düşürecektir. (Şu anda 400 Km. uzaktaki İzmir limanı kullanılmakta, demiryoluna
göre üç kat daha pahalı olan karayolu taşımacılığı yapıldığından ulaşım maliyeti çok
yüksek seyretmektedir.)
ADI SOYADI
Davut ARSLAN
A. Sacide ÇAĞLAR
Süreyya ÖZKAN
Murat UMUT
Mehmet ÖZEN
H.İbrahim BUĞDAYCI
Erdal GEVREK
Mustafa MENGİ
Münir SAĞLAM
Ramazan DOĞULAR
Gülperi ÜNAL
Salih AYAZ
ÜNVANI
İl Müdürü
İl Müdür
Yrd.
Şube Müdürü
Şef
Şef
Mühendis
Mühendis
Tekniker
Teknisyen
Memur
Memur
V.H.K.İ.
ÖĞRENİM DURUMU
Mühendislik Fakültesi
E.A.Ü.İ.İ.İ.Fakültesi (4)
A.Ü.A.Ö.Fakültesi (4)
A.Ü.Açık Öğretim (2)
Meslek Yüksek Okulu(2)
A.Ü.A.Ö.Fakültesi (4)
Tic. Lisesi
Tic. Lisesi
97
16 BURSA
İlin bu günkü ekonomik yapı içersindeki durumu ile Ülkemizde önemli yer işgal
etmektedir. İlin Sanayisinin ve ihracatının temelinde yatan ana sektörler ise otomotiv, tekstil,
makine imalatı ve gıda sektörleridir.
a-) Sektörler
1-)Otomotiv Ana Sanayi Sektörü
İlde ülkemizin en önemli Otomotiv Ana Sanayi firmaları faaliyet göstermektedir.
Bu firmalar;
Oyak- Renault , Tofaş-Fıat, Karsan –Peugeot-Güleryüz A.Ş. firmalarıdır.
Bu firmaların ikisi binek otomobil, biri minibüs ve az sayıda da kamyonet, diğeri de
Otobüs ve midibüs üretmektedir.
Renault firması 2007 yılında toplam 263.647. adet binek araç, Tofaş A.Ş. 212.493
binek ve hafif ticari araç, Karsan A.Ş. 9.720 adet hafif ticari araç, Güleryüz A.Ş. 126 adet
ticari araç üretimi gerçekleştirmiştir.
Renault firması 2008 yılında toplam 286.695. adet binek araç, Tofaş A.Ş. 265.336
binek ve hafif ticari araç, Karsan A.Ş. de 11.230 adet hafif ticari araç Güleryüz A.Ş. 149 adet
ticari araç üretimi gerçekleştirmiştir.
Renault Firması 2009 yılında toplam 277.572 adet binek araç, Tofaş A.Ş. 92.408 binek
araç ve 307.795 hafif ticari araç olmak üzere 400,203 adet araç, Karsan A.Ş 8.313 adet hafif
ticari araç, Güleryüz A.Ş. firması 29 adet ticari araç üretimi gerçekleştirmiştir.
Renault Firması 2010 yılında toplam 307.083 adet binek araç, Tofaş A.Ş. firması
115.720 binek araç ve 196.525 hafif ticari arac olmak üzere 312.245 adet,
Karsan firması
24.729 hafif ticari araç, Güleryüz A.Ş. 87 adet ticari araç üretimi gerçekleştirmiştir.
Yukarıda ünvanları belirtilen firmalar 2007 yılında toplam 485.986 araç, 2008 yılında
563.410 araç, 2009 yılında da 686.117 adet araç üretmişlerdir.2010 yılında ise 644.144 adet
araç üretimi gerçekleştirmişlerdir. Görüldüğü üzere 2008 yılı sonunda başlayan ve 2009 da
da devam eden ekonomik ve finansal krize rağmen oto ana sanayi firmalarının üretimleri
genel olarak yıllar itibariyle artarak devam etmiştir.
2-)Otomotiv Yan Sanayi Sektörü
Ülkemizin en önemli otomotiv ana sanayi kuruluşları olan Tofaş, Renault ve Karsan
A.Ş. ve Güleryüz firmalarının bulunduğu ilde buna bağlı olarak Otomotiv Yan Sanayi de
gelişmiştir.
Otomotiv yan sanayi firmaları oto ana sanayine dönük üretim yapmakla birlikte
yurtdışından bulunan otomotiv firmalarına da muhtelif yedek parça imalatı ve ihracatı
gerçekleştirmektedirler.
Başlıcaları Beyçelik A.Ş., Boch A.Ş., Teknik Malzeme A.Ş., Gramer A.Ş., Mako A.Ş.
firmalarıdır
Yukarıda ünvanları belirtilen firmaların Sanayi Sicil Kayıtları verilerine göre, 2007
yılı toplam ciroları 1.326.515.858 TL , 2008 yılı ciroları toplamı 1.898.133.266 TL iken,
2009 yılı cirosu 1.577.765.897 olarak gerçekleşmiştir.2010 yılı ciro toplamları ise
1.549.208.400.TL- olarak gerçekleşmiştir.
3-)Tekstil Sektörü
Tekstil sektöründe ise gerek yurtiçi ve gerekse yurtdışına yönelik üretim ve ihracat
yapan ülke çapında firmalar bulunmakta olup, bu firmalar dünyanın önde gelen markalarına
gerek kumaş ve gerekse konfeksiyon olarak üretimde bulunmaktadırlar.
Bu firmaların belli başlıları ise ; Yeşim Tekstil AŞ., Zorlu Tekstil AŞ. -Özdilek A.Ş.
Sönmez AŞ. fırmalarıdır.
98
4-)Makine Ve Metal Sanayi Sektörü
Özellikle ihracat açısından makine ve metal sanayinde gerek iç ve gerekse dış pazara
üretim ve ihracat yapan çok sayıda firma bulunmaktadır.
Bu firmalar ağırlıklı olarak CNC Tezgah, Hidrolik Makas, Pres, Kaynak makineleri Alaşımlı
Özel Çelik vb. ürünler üretmektedirler.
Bunların başlıcaları, Çemtaş A.Ş, Döktaş A.Ş., Asil Çelik A.Ş. Burçelik A.Ş,
Durmazlar A.Ş., Baykal Makine A.Ş., -Ermaksan A.Ş., firmalarıdır.
5-)Gıda Sanayi Sektörü
İlin coğrafi yapısına bağlı olarak tarım ve gıda sektörü de il ekonomisi içersinde
önemli yer tutmaktadır.İlde ağırlıklı olarak taze sebze meyve(Zeytin, Kiraz, incir, armut vb)
dondurulmuş gıda vb.ürünler ülke ve dünya pazarlarına ihraç edilmektedir.
Buna bağlı olarak il, özellikle meyve suyu, alkolsüz içki, işlenmiş süt ürünleri,
konserve, konsantre salça üretiminde ülke genelinde önemli paya sahiptir.
Bu sektörde faaliyet gösteren başlıca firmalar; Penguen Gıda A.Ş. Alara Tarım AŞ., Cargill A.Ş.,, Marmara Birlik Koop., -Sütaş A.Ş., -Eker A.Ş., Frigo Pak AŞ., Tamek A.Ş.,
Aroma A.Ş. firmalarıdır.
6-)Toprak Ve Maden Sanayi Sektörü
Toprak ve maden işleme sektörü ilin önemli sektörleri arasında yer almaktadır.
Çimento, cam imalatı ve linyit çıkarma işlemleri ağırlıklı sektör gelişmiştir.
Bu alanda faaliyet gösteren firmaların başlıcaları:
Bursa Çimente Fabrikası A.Ş. Şişe Cam Fabrikaları A.Ş., Orhaneli Linyit İşletmeleri
Teknopark (Ulutek A.Ş.)
Araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin vergi muafiyetiyle birlikte yürütüldüğü
teknopark, Uludağ Üniversitesi Görükle kampusünde 500 dekarlık alan üzerinde kurulmuş
olup faaliyetine Eylül 2008 ayında başlamıştır.
Teknopark Bursa firmalarına birçok alanda önemli katkılar sağlayacaktır. Özellikle
Ar-Ge maliyetlerini düşürerek Bursa sanayine önemli hizmetler verecektir.
Bu çerçevede yurtdışı kaynaklı yüksek bilgi ve teknoloji isteyen sektörlerin gelişmesine
ve Bursa ya gelmesine katkı sağlayacaktır.
İl Marmara bölgesinde İstanbul’dan sonra ticari potansiyel açısından bölgemizin en büyük
İli durumundadır.İlde ağırlıklı olarak tekstil,konfeksiyon makine cihaz v.b. ticareti
gelişmiştir.Bu kapsamda İlde ticaretle ilgilenen esnaf ve sanatkarlar ile ticarethane sayıları
yüksek düzeylerdedir
İlin ticari durumuna ilişkin faaliyette bulunan kuruluşlar ve kuruluşlara ilişkin bilgiler
aşağıya çıkartılmıştır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Bursa İli Sanayisi:
ilimizdedir
Bursa İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 5804 dür. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 8 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş ikinci ildir.
99
Marmara bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 65 ile
İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3
takip etmektedir.
3.2. Bursa İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Bursa İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 34 ile
Tekstil ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir.
% 4 Giyim Eşyası İmalatı ,kürkün işlenmesi ve boyanması,
% 1İçeçek imalatı,
% 1 Kömür ve linyit çıkarması
%4 Diğerleri (Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, Bilgisayarların elektronik ve optik
ürünleri imalatı, Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, Diğer ulaşım araçları imalatı,
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Bursa ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam 211.238 dir.
Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 866, çalışan sayısı 4.340 dır. Ar-Ge birimi bulunan
firma sayısı 319, çalışan personel sayısı 1449 dır. Toplam personelin % 2,2 si kalite kontrol
biriminde, % 0,7 si de Ar-Ge de istihdam edilmektedir.
Bursa ilinde, Tekstil ürünleri sektörü çekim merkezli bir sektörel dağılım
görülmektedir..
Sanayi de çalışanların, % 25 i Tekstil ürünleri imalatı, % 21 si Motorlu kara taşıtı, römork ve
yarı römork imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 81 si işçi, % 4 ü mühendis’dir.
Bursa ilinde faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin; % 50 si mikro ölçekli, % 38 i
küçük ölçekli % 10 u orta ölçekli, % 2 s i büyük ölçekli işletmelerdir.
Personel Sayısına Göre Büyük Firmalar
- Korteks Mensucat Sanayi ve Ticaret
- Tofaş Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.
- Yeşim Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Oyak-Renault Otomobil Fab.A.Ş.-Bursa Şubesi
- Bosch Sanayi ve Ticaret A.Ş.
100
1-) Gemi İnşa Sanayi
İlin Marmara Denizine olan 135 Km. uzunluğundaki kıyısı, aynı zamanda bir Deniz
Şehri olması gerektiği gerçeğini de ortaya çıkarmaktadır. İstanbul Gemi İnşa Sanayi alanında
Tuzla Tershaneleri ile ülkemizin üretim üssü ve finans merkezi durumundadır. Ancak büyük
gemi inşa alanında yetersiz kalmakta ve genişleme imkanı bulunmamaktadır.
İlde son yıllarda tekstil sektörünün yavaşlaması, otomotiv ve makine sektörünün
gelişmiş olması ve tekstil sektöründen çıkan sermayenin de Gemi İnşa Sektöründe
değerlendirilmesi imkanları aranmalıdır.
Bu çerçevede Karacebey kıyılarında (Bandırma da olabilir) Kurulacak Gemi İnşa
Sanayi Organize Sanayi Bölgesi yakınında bulunan Karacabey KSS ve M.K.Paşa Organize
Sanayi Bölgeleri ile ile faydalı bir sektör halini almasının koşulları mevcuttur.
2-) Bilişim ve Yazılım Sektörü
Dünya hızla gelişmekte olan ve yapılan araştırmalar sonucunda, gelişme imkanı en
fazla olan sektörlerin başında Bilişim ve yazılım sektörü gelmektedir.
Bu alanda Dünyada faaliyet gösteren Microsoft gibi dünya devlerinin üretim , tasarım,
yazılım programlarının vb faaliyetlerinin ilde gerçekleştirilmesi konusunda gerekli
oluşumların gerçekleştirilmesi, gerekli lobi çalışmalarının yapılması önem kazanmaktadır.
Bu alanda Uludağ Üniversitesi, Teknopark, Ulaşım vb. imkanların bu çerçevede iyi
değerlendirilmesi gerekmektedir.
Turizm potansiyeli açısından İstanbul'dan sonra en önemli merkezlerden olan Bursa, tarihi
eserlerinin zenginliği ile gözleri kamaştırmaktadır. Bursa ve İznik erken Hıristiyanlık ve
Osmanlı döneminin eşsiz eserleri ile süslüdür.
Türkiye'nin kış turizmi merkezi olan Uludağ Kayak Merkezi Bursa'ya 40 dakika
uzaklıktadır ve kış turizminin bütün olanaklarına sahiptir.
Marmara Denizi kıyıları uzun yıllardan beri bütün Türkiye'nin tercih ettiği tatil yöreleridir.
Uludağ Milli Parkı günübirlik turizm, kampçılık ve trekking için ideal bir ortamdır. Uludağ
etekleri özel araçları ve cip safari ile geziye çıkanlara sihirli güzelliklerini sunar. Pek çok
keşfedilecek yer arasında Bursa ilçelerinin tabii güzellikleri, çağlayanları, mağaraları ve
otantik Osmanlı köyleri yer alır.
Bursa kaplıcaları Roma Dönemi'nden beri kullanılan sağlık merkezleridir. Bursa
içinde Çekirge semti bir kaplıcalar merkezidir. Bursa ilçelerinin çoğunda da kaplıcalar yılın
her döneminde büyük rağbet görür.
İznik ve Uluabat (Apolyont) gölleri yüzme, kano ve sörf gibi su sporları için ideal
alanlardır.
Bursa'yı tanımak için kent içinde en az iki gün konaklamak gerekir. Tabiat
güzelliklerini tanımak tamamen arzuya bağlıdır. İlk ve Orta çağın en önemli merkezlerinden
biri olan İznik'e bir gün ayırmak gerekir. Bursa bütün zenginliklerini keşfe çıkan Türkiye ve
Dün ya insanlarını ünlü konukseverliği ile ağırlamaktan gurur duyan insanların yönettiği her
zevke hitabeden konaklama tesislerine sahiptir.
Tüm bunlara ilave olarak Bursa’ da turizmi geliştirilmesi için yapılabilecek bir çok
alternatif turizm türleri ve uygulamaları olabilecektir.
Bunlar ise;
Galatasaray ve Beşiktaş gibi büyük spor klüplerininin yazın serin ve oksijeni bol olan
Keles İlçemizde, Fenerbahçe Spor Klübünün Düzce Topuk Yaylası tesisleri gibi tesisler
oluşturulması ve bu klüplerin tüm branşları ile yaz aylarında kamplarının Bursa’ da
yapılmasının sağlanması yönünde çalışmalar yapılmalıdır.
101
Bursa ili ülkemiz 1. liginde bu güne kadar mücadele eden 67 futbol takımının
bulunduğu illerden 46 sının çok yakınında yer almaktadır. Yazın serin olan Uludağ iklimi ve
Atatürk Stadı ile yapılmakta olan Timsah Arena Stadyumu ile ülkemizin yaz kampları üssü
olmaya adaydır.
Ayrıca Kongre Turizm merkezinin faaliyete geçmesi nedeniyle ilimize kısa sürede
birkaç Golf sahası yapılması, kongre turizmi için gelen kişilerin ilimizi tercih etmesinde etkili
olacaktır.
Kapodokyada olduğu gibi Uludağ eteklerinde Balon ve Zeplin turları, Raftig, Paintbol
turnuvaları ve diğer alternatif turizm imkanlarının ( dağ, mağara, motorlu sporlar, yamaç
paraşütü, Bungee jumping, avcılık vb.) yatırımlarını özel sektör tarafından yapılmasının
teşvik edilmesi ilimizin turizmden alacağı payı yükseltecektir.
Ayrıca tabiat harikası olan Keles, Orhaneli vb. ilçelerde cazibe merkezleri
oluşturulabilir.(Ünlü ve zengin iş adamlarına çiftlikler, dağ tatil köyleri vb)
6.1. Bursa İline Ait İhracat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
2.804
2.898
2.959
3.415
6.2. Bursa İline Ait İthalat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
2.489
2.351
2.581
3.013
11.103.935
9.056.713
10.673.668
11.691.976
8.722.145
7.080.296
9.846.807
11.911.993
7. Bursa İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:7)
 Bölgedeki; 293 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
249 adedi üretim, 3 adedi inşaat, 41 adedi proje aşamasındadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, madeni eşya ve elektrikli makineler sanayidir.
 Ortalama 80.000 m3/gün kapasiteli atıksu arıtma tesisi bulunmaktadır.
İnegöl Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:187)
 1987 yılında, tamamlanmıştır.
 Bölgedeki; 107 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
tamamı üretime geçmiştir.
102
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, orman ve gıda sanayidir.
Mustafakemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:80)
 Bölgedeki; 65 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 11
 Ağırlıklı sektör grubu; kimya, demir-çelik ve dokuma sanayidir.
Demirtaş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:112)
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, demir-çelik ve elektriksiz makineler sanayidir.
Nilüfer Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:183)
 Ağırlıklı sektör grubu; demirdışı metal, karayolu taşıtları imalatı ve dokuma-tekstil
sanayidir.
Kestel Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 220)
 Bölgedeki; 94 adet sanayi parseli bulunmakta olup, tamamının tahsisi yapılmıştır. 67
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, demir-çelik, plastik ve gıda sanayidir.
Bursa-Deri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:79)
20 adedi üretim, 13 adedi inşaat aşamasındadır. 107 adet parsel tahsis edilmemiştir.
b) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ :
Mustafakemalpaşa-Mermerciler Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:100)
 2011 yılı Yatırım Programında “71 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır.
 Bölgede 32 adet sanayi parseli bulunmaktadır.
Yenişehir Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:225)
 Bölgede cam sanayi sektöründe faaliyet gösteren 2 adet mevcut işletme yer almaktadır.
 Bu işletmede yaklaşık 1.030 kişi istihdam edilmektedir.
Mustafa Kemal Paşa I (İlave Alan) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:80)
 230 hektar büyüklüğündeki alan OSB yeri olarak uygun görülmüştür.
 1.502.064 m2 büyüklüğündeki alan için kamu yararı kararı verilmiştir.
 38 hektarlık alanın imar planı onaylanmıştır.
TOSAB Bursa Tekstil Boyahaneleri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:231)
 175 hektar büyüklüğündeki alan OSB yeri olarak görülmüştür.
103
 1.738.553 m2 yüzölçümündeki alan için kamu yararı kararı verilmiştir.
TOSAB Bursa Tekstil Boyahaneleri (ilave alan): (Sicil No:231)
 137.033 m2 alanın OSB Kanunun 3. maddesinin (c) bendi gereği OSB'nin teknik altyapı
olarak kullanılması kaydıyla Bakanlığımızca uygun görüldüğü 27.10.2011 tarih ve 271219 sayılı dağıtımlı yazımız ile OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına ve diğer ilgili
kurumlara bildirilmiştir.
Bursa-Karacabey (75.Yıl KOBİ ) Organize Sanayi Bölgesi :
 30.06.2003 tarih ve 7485 sayılı yazımız ile 474 hektar büyüklüğündeki alanın yer
 OSB sınırları içinde kalan 1.967.575 m2 yüzölçümüne sahip şahıs mülkiyetindeki toplam
621 adet parsel için kamu yararı kararı verilmiştir.
Gürsu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:188)
 Bölgedeki; 145 adet sanayi parseli bulunmakta (636 işyerine karşılık gelmektedir.) olup,
124 adedinin tahsisi yapılmıştır. Tahsisi yapılan parsellerde 65 adet tesis üretim, 1 adet
tesis inşaat, 58 adet tesis proje aşamasındadır. 21 adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, pişmiş kil ve orman sanayidir.
Bursa İnegöl II Organize Sanayi Bölgesi (Mobilya ve Ağaç İşleri): (Sicil No:245)
 Proje Müteşebbis Heyet imkanlarıyla devam etmektedir.
Nilüfer Hasanağa (Batı) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:216)
 Bölgedeki; 95 adet sanayi parseli bulunmakta olup, tamamı tahsis yapılmıştır. Tahsisi
yapılan parsellerde 68 adet tesis üretime geçmiş, 8 adedi inşaat, 19 adedi proje
aşamasındadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; plastik, demir-çelik ve madeni eşya sanayidir.
Nilüfer (İlave Alan) Organize Sanayi Bölgesi:
 20.653 m2 büyüklüğündeki alanın Nilüfer OSB ilave alanı olarak sınırlarının
kesinleştirildiği 11.08.2011 tarihli ve 765-771 sayılı yazımız ile OSB Yönetim Kurulu
Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Bursa İlinde 3.041 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
DOLU
İŞYERİ
İŞYERİ
SAYISI
SAYISI
BURSA ORHANGAZİ (II. BÖLÜM) KSS
BURSA GEMLİK KSS
BURSA İNEGÖL KSS
BURSA İZNİK KSS
BURSA KARACABEY
(SANATKARLAR) KSS
BURSA KARACABEY (III. BÖLÜM) KSS
BURSA KARACABEY (I.BÖLÜM) KSS
104
200
163
537
44
120
130
222
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
DOLULUK
ORANI
(%)
93
163
537
43
107
0
0
1
47
100
100
98
30
60
107
90
70
115
25
46
48
8
9
10
11
12
13
BURSA KARACABEY (II. BÖLÜM) KSS
BURSA M.KEMALPAŞA (I.BÖLÜM)
KSS
BURSA M.KEMALPAŞA (II. BÖLÜM)
KSS
BURSA MERKEZ KSS
BURSA ORHANGAZİ (I.BÖLÜM) KSS
BURSA YENİŞEHİR KSS
TOPLAM
130
316
93
37
72
285
31
90
731
60
317
65
731
60
118
6
0
0
199
92
100
100
37
3.041
2.385
656
78
71
Önerileri
1-)Sorunlar (Oto ana ve yan sanayi)
-2000’ li yıllar öncesi Otomotiv ana ve yan sanayinde yerli katkı oranı (Brodway, şahin,
doğan vb. otomobil modelleri üretilirken) yüksek iken, bu oran 2000 yılından sonra diğer
daha gelişmiş modellerin(Megan, Clio vb) üretilmeye başlanması ile aşağılara inmiştir. Bu
durum ülkemizde üretim ve istihdamı katma değeri’ de azaltmaktadır.
-Bunun nedeninin de TL nin değerinin yükselmesi nedeniyle yurtdışından otomotiv yan
ve ana sanayi ürünlerinin ve diğer sanayi girdilerinin ithalatının uygun olduğu bununda
ithalatı arttırdığı düşünülmektedir.
-Ayrıca Patent sahibi firma ülkelerinin, firmalar üzerindeki ekonomik ve istihdam
amaçlı(Fransa hükümetinin Renault üzerindeki baskısı gibi) baskıları nedeniyle kendi
ülkelerinde üretilen yan sanayi ürünlerinin kullanılması da bir sorun olarak karşımıza
çıkmaktadır.
Oto yan sanayi sektörünün potansiyeli olmasına rağmen savunma sanayi sektöründe
yeterli payı alamamaktadır.
-Kur hareketlerinin, diğer dengelerinde göz ardı edilmeyerek,belirlenmesinin daha uygun
olacağı düşünülmektedir.Ayrıca piyasada durgunluğun olduğu, Sosyal Güvenlik Kurumu
primlerinin yüksek olduğu, şeklinde sorunlardan söz edilmektedir.
1-1) Çözüm Önerileri(Oto Ana ve Yan Sanayi Sektörleri)
-TL’ nin aşırı değerlenmesinin önlenmesi, Otomobil ve diğer sanayi ürünlerinde yerli
katkı oranının yükseltilmesinin teşvik edilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir.
-Ayrıca son yıllarda dillendirilen YERLİ OTOMOBİL üretimi yönündeki düşünce ve
girişimlerin yukarıda belirlenen sorunlara önemli derecede çözüm olabileceği, ayrıca
Elektrikli otomobil üretimi için, dünyadaki bütün yatırımcıların, tekrar yatırım yapmak
zorunda olduğu dönemde olması da rekabet açısından bir fırsat olarak değerlendirilmelidir..
-Bursa’ da kurulu bulunan ve midibüs ve otobüs üretilen ve yerli katkı oranı % 66 ya
ulaşan firmanın daha büyük sermayeli yerli firmalarla ortaklıklarının sağlanarak YERLİ
OTOBÜS üretimi üzerinde de düşünülmelidir.
Ülkemiz açısından gelecek vadeden savunma sanayi sektöründen Bursa firmalarının
daha fazla pay alması için çalışılmalıdır.
2-)Sorunlar(Tekstil Sektörü)
-Son yıllarda yatırımların Mısır, Orta Asya Cumhuriyetlerine kayması gibi sorunların
Tekstil sektörüne darbe vurduğu, Çin mallarının ucuz olmasının özellikle dış rekabeti
zorlaştırdığı ve olumsuz etkilediği şeklinde ifade edilmektedir.
-Rekabet edememenin ana nedeninin işçilik, elektrik, Sosyal Güvenlik Kurumu
primlerinin yüksekliği, enerji maliyetlerinin vb. girdilerin yüksek olmasının rekabeti olumsuz
etkilediği, döviz kurundan kaynaklanan sorunlar bulunmaktadırlar.
105
2-2)Çözüm Önerileri(Tekstil Sektörü)
-Bu sektörün emek yoğun ve katma değeri yüksek sektör olduğu, bu alana yapılabilecek
teşviklerin dolaylı getirilerinin yapılan teşviğin çok üstüne çıkabileceği, daha kompleks
ürünler üretilmesi, yeni değişik pazar arayışlarını çözüm olabileceği şeklinde düşünceler
bulunmaktadır. Özellikle Afrika pazarları üzerinde yoğunlaşılmasının yararlı olacağı
-Ayrıca Bölgesel Askeri Ücretinde hem geri kalmış illerimizdeki işsizliği önleyeceği,
göçü durduracağı, ve üretici firmalara bu avantajlar nedeniyle dış piyasalarda rekabet avantajı
sağlayacağı değerlendirilmektedir.
-Teksilde Ar-Ge ve innavasyon konusunda firmaların potansiyellerini arttırıcı, tekstilin
yoğun olduğu illerde bakanlığımızca seminerlerin düzenlenmesi faydalı olacaktır.
-Tekstilde kümelenme nin önemi üzerinde daha fazla durulması ve bu yönde eğitim
çalışmalarının arttırılması bu sektörde verimliliği arttıracaktır.
3-)Sorunlar (Makine ve Metal Sanayi)
-Makine ve metal sanayinin hammadesi olan demir çelik üretiminde ülkemiz dünyada
demir çelik ihraç eden ülkeler sıralamasında 12. sırada yer almakta ve dünya ticaretinde
yaklaşık % 3 lük paya sahiptir.
-Ülkemiz Demir Çelik eşya sektöründe de dünya 18. si durumundadır.Bu artıların iyi
değerlendirilmesi durumunda Otomotiv ve Tekstil gibi bu sektör de istihdam ve ihracat
açısından önemli potonsiyele sahip bir sektördür.
-Kurların uzun süre düşük kalmasının rekabeti olumsuz etkilediği, Sosyal Güvenlik
Kurumu primlerinin ve ücret eklentilerinin yüksek olduğu belirtilmektedir.
3-3)Çözüm Önerileri( Makine ve Metal Sanayi)
-Kurların dengelenmesi, makine üreticisi ve ihracatçısı firmaların kredi ve Eksimbank
kredilerinin arttırılması, Kobi lerin finans imkanlarının genişletilmesi ve yeni pazarların
bulunmasının önemli yararlar sağlayacağı belirtilmekte ve düşünülmektedir.
4-) Sorunlar(Gıda Sanayi Sektörü)
Kurumsallaşmış firmaları az olduğu, hijyen, kalite merdiven altı üretim vb sorunların
yoğun yaşandığı, Ayrıca tarım hayvancılık, süt üretiminde verimsizlikler olduğu , optimum
işletme büyüklüklerinin yetersiz kaldığı, İhracat için zorunlu olan hijyenik süt üretimin sınırlı
bulunmasının sıkıntı yarattığı ifade edilmektedir.
4-4)Çözüm Önerileri(Gıda Sanayi Sektörü)
-Dünyada son yıllarda gıda ürünlerinde artış tremdi kendini göstermektedir.Gıdanın
önemi ülkemizde ve dünyada artmaktadır.
-Gıda sektöründeki sorunların planlı bir tarım politikasıyla çözülebileceği,
kurumsallaşmaya gidilmesi gerektiği, Ceza ve denetimlerin arttırılmasının faydalı olabileceği
belirtilmektedir.
-Ayrıca yerli üretim hayvancılık ve diğer tüm gıda( meyve , endüstri bitkileri, tohum,
sebze vb) devlet desteklerinin planlı ve kontrollü bir şekilde arttırılması önemlidir.
-Sulama altyapılarının geliştirilmesi vb. konuların hem üretimi arttıracağı hemde
işsizliğin önlenmesinde tarım ve gıda sektörü belirleyici rol oynayabilir.
5-) Sorunlar(Toprak ve Maden Sektörü)
-Bursa da bu sektör ağırlıklı olarak inşaat sektörüyle bağlantılıdır. İnşaat sektörünün
büyümesi durumunda işlerin açıldığı istihdamın arttığı belirtilmektedir.
5-5)Çözüm Önerileri
-Vergi ,ssk primleri vb. indirimlerin piyasaya hareket getireceği, ayrıca orta gelir
gruplarının gelir seviyelerinin yükseltilmesinin faydalı olacağı belirtilmektedir.
-Bor Entitüsü ile dayanımı yüksek yapı elemanları vb üretimi konularında Ar-Ge
çalışmalarının yapılmasının ülkemize büyük katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
106
6-Sorunlar( Turizm Sektörü)
İlimizin ülkemiz turizminden aldığı pay % 0 5 (Bindebeş), tesislerin kabaca
ülkemizdeki tesisleri oranı % 2,4 gibi düşük seviyelerde kalmıştır.
Ülkemize gelen yaklaşık 27 milyon yabacı turistin ancak 114 bi kadarı 2009 yılında
ilimizi ziyaret etmiştir.
6-6) Çözüm Önerileri
-Galatasaray ve Beşiktaş gibi büyük spor klüplerininin yazın serin ve oksijeni bol olan
Keles İlçemizde, Fenerbahçe Spor Klübünün Düzce Topuk Yaylası tesisleri gibi tesisler
oluşturulması ve bu klüplerin tüm branşları ile yaz aylarında kamplarının Bursa’ da
yapılmasının sağlanması yönünde çalışmalar yapılmalıdır.
-Ayrıca Kongre Turizm merkezinin faaliyete geçmesi nedeniyle ilimize kısa sürede birkaç
Golf sahası yapılması, kongre turizmi için gelen kişilerin ilimizi tercih etmesinde etkili
olacaktır.
-Kapodokya’da olduğu gibi Uludağ eteklerinde Balon ve Zeplin turları, Raftig, Paintbol
turnuvaları ve diğer alternatif turizm imkanlarının ( dağ, mağara, motorlu sporlar, yamaç
paraşütü, Bungee jumping, avcılık vb.) yatırımlarını özel sektör tarafından yapılmasının
teşvik edilmesi ilimizin turizmden alacağı payı yükseltecektir.
Ayrıca tabiat harikası olan Keles, Orhaneli vb. ilçelerde cazibe merkezleri
oluşturulabilir.(Ünlü ve zengin iş adamlarına çiftlikler, dağ tatil köyleri vb)
Bursa var olan tarih, sağlık, inanç turizmi ve diğer alternatif turizm( raftig, yamaç
paraşütü, balon-zeplin) avcılık vb) imkanlarını son dönemlere kadar kullanamamıştır.
Toplam Çalışan Sayısı :
İl Müdürü
İl Müd. Yrd.
Şube Müdürü
Şef
Mühendis
Araştırmacı
Uzman
Ölçü Ayar Memuru
Teknisyen
Memur
Hizmetli
47
1
1
3
7
11
2
3
6
2
9
2
107
17 ÇANAKKALE
SANAYİ DURUMU
İlimizin belli başlı sanayi ürünleri ; seramik mamulleri, deniz ürünleri, inşaat demir ve
çeliği, zeytin ve zeytinyağı, süt ürünleridir.
Son yıllarda enerji üretimi de önemli yer tutmaktadır. Ezine de Enerjisa doğal gaz çevrim
santrali, Bores Rüzgar Enerjisi, İçdaş Termik Santrali ve Çan Termik Santrali ile elektrik
enerjisi üretilmektedir.
Gökçeada ve Bozcaada ilçeleri 1995 yılında 1.derece kalkınmada öncelikli yöre
kapsamına alınmış olup halen bu kapsamda bulunmaktadır. Ayrıca bu adalarımız 1 Mart 2007
tarih ve 5588 Sayılı kanun ile 5084 Sayılı Teşvik Kanunu Kapsamına alınmıştır.
Mevcut sanayi kuruluşlarında, inşaat demiri, dondurulmuş ve kurutulmuş gıda, su
ürünleri, süt ürünleri, un, yem, çimento, maden cevheri, seramik ve karo fayans, zeytinyağı
üretimi gerçekleştirilmektedir.
Gökçeada ve Bozcaada ilçelerinin yanı sıra ilin tamamının teşvik kapsamına alınması
sanayi yatırımlarını arttıracaktır.
Çanakkale verimli ovalara sahip olması ve ikliminin elverişli olması nedeni ile sebze ve
meyve üretim deposudur.
Biga, Çan ve Ezine ilçeleri başta olmak üzere ilimiz Besicilik Et ,süt ve süt ürünleri
açısından önemli potansiyele sahiptir.
Bu nedenle üreticilerin ve gıda sanayinin teşviklerle desteklenmesi mevcut kapasiteyi
arttıracaktır.
Tablo: Çanakkale İli Genel Sanayi Durumu
Özel Sektöre Ait Sanayi Tesisleri
Kamuya Ait Sanayi Tesisleri
Organize Sanayi Bölgeleri
Endüstri Bölgeleri
Küçük Sanayi Siteleri
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
Teknoparklar
Serbest Bölgeler
Nitelikli Sanayi Bölgeleri
Sanayi Odaları
Birimi
2011
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
adet
361
1
1
0
9
0
0
0
0
3
İlde biri merkez ilçede olmak üzere Biga ve Gelibolu ilçelerinde olmak üzere üç adet
Ticaret ve Sanayi Odası mevcuttur. Odaların üyelerine verdiği hizmetler; ticaret sicil tescili,
ilan hizmeti eri, bağ kur hizmetleri menşe şahadet nameleri, fatura suretlerinin tasdiki,
bilirkişi eksper raporlara kapasite raporlarının tanzim ve tasdiki, mahkemelere bilirkişilik
vb.’dir.
İlde toplam 5393 adet ticari işletme faaliyet göstermekte olup, bu işletmelerin 283 adedi
Anonim Şirket, 1.844 adedi Limited Şirket, 3.266 adedi de Şahıs işletmesi statüsündedir.
31.12.2006 tarihi itibariyle il genelinde vergi ve vergi dışı gelirler olmak üzere toplam 439
Milyon 936 bin YTL gelir tahakkuk etmiştir. İlde toplam 29.486 adet vergi mükellefi
bulunmaktadır.
İl sınırları içinde bulunan değişik ölçeklerde 23 adet turizm işletme belgeli turizm
konaklama tesisi mevuttur.
108
İl genelinde çeşitli bankalara ait toplam 64 banka şubesi bulunmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Çanakkale İli Sanayisi:
ilimizdedir
Çanakkale İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 336 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş ildir.
takip etmektedir.
3.2. Çanakkale İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Çanakkale İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 44
lük bir oran ile Gıda ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir.
% 2 Giyim eşyası imalatı;Kürkün işlenmesi ve boyanması
% 2 Metal cevherler madenciliği
% 2 Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı
% 2 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı)
% 1 Deri ile ilgili ürünlerin imalatı,
% 1 Kömür ve linyit çıkartılması,
% 2 Diğer (Motorlu Kara Taşıtı, treyler (römork) ve yarı treler (yarı römork) imalatı, ,Madeni
yağ geri kazanımı, Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı,
-Çalışan sayısı ve AR-GE:
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Çanakkale ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel
sayısı Toplam 12.937 dir.
Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 19, çalışan sayısı 934 dır.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 26, çalışan sayısı 475 dir.
-Genel Değerlendirme:
109
Çanakkale ilinde sanayi, yerel hammadde kaynaklarına
göre bir gelişim
göstermektedir. Sanayide çalışanların, % 33 sı Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin
imalatı % 22 i Gıda ürünleri imalatı, % 11 u Ana metal sanayi sektörlerinde istihdam
edilmektedir
Çanakkale ilinde faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin; % 51 si mikro ölçekli, % 40
si küçük ölçekli, % 6 si orta ölçekli, % 3 ü büyük ölçekli işletmelerdir.
Personel Sayısına Göre Büyük İşletmeler:
- Kaleseramik Çanakkale Kalebodur Seramik Sanayi A.Ş.
- Doğtaş Doğanlar Mobilya İmalat Sanayi A.Ş.
- Dardanel Önentaş Gıda Sanayi A.Ş.
- İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş.
- T.K.İ.Ç.L.İ Bölge Müdürlüğü
Türkiye geneline bakıldığında il de diğer illerle kıyaslanamayacak bir potansiyel
görülmektedir. Yerüstü zenginliklerin çokluğu ile tarım ve tarıma bağlı sanayi ve diğer
sektörler içinde her türlü hammaddenin var olduğu bir bölgedir. Bu varlıklarımız yeni yeni
değerlendirilme aşamasındadır. Mevcut yatırımlar yetersizdir. İlde teşviklerden sadece adalar
yararlanmaktadır. Seramik ve karo fayans, dondurulmuş ve kurutulmuş gıda, su ürünleri, süt
ürünleri, un, yem, çimento, maden cevheri (kömür, demir, bakır, krom vs.) Zeytin ve
zeytinyağı ile ağır sanayi alanlarında (tersaneler dahil) mevcut potansiyelin
değerlendirilmesine yönelik yatırımların yapılması gerektiği kanısındayız.
İlde değişik Sektörlerde Hazine Müsteşarlığı’nca 2007 yılında toplam 12 adet Teşvik
Belgesi düzenlenmiş olup, toplam yatırım tutarı 84 Milyon TL ‘dır.
İl Yatırım Teşvikleri bakımından normal yöre kapsamındadır. Gökçeada, Bozcaada
ilçeleri kalkınmada öncelikli yörelerdir. Ayrıca 1 Mart 2007 tarih, 5588 sayılı kanun ile her
iki ada 5084 sayılı Teşvik Kanunu kapsamına alınmıştır. Tüm il genelinin bu yasalar
kapsamına alınması gerekmektedir. Hem ülkemiz hem de İlde ülke ekonomisi ve istihdama
büyük katkı sağlayacak bu projelerin devlet desteği ve özel sektör işbirliği ile en kısa
zamanda hayata geçirilmesi temennimizdir. Talebi karşılamaya yönelik yatırımların Seramik
ve karo fayans, dondurulmuş ve kurutulmuş gıda, su ürünleri, süt ürünleri, un, yem, çimento,
maden cevheri (kömür, demir, bakır, krom vs.) Zeytin ve zeytinyağı ile ağır sanayi
alanlarında (tersaneler dahil) olduğunu düşünmekteyiz.
Yıl
6.1. Çanakkale İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
63
73
58
63
110
152.920
85.968
136.570
143.719
Yıl
6.2. Çanakkale İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
55
56
48
63
24.327
22.268
64.226
160.068
7. Çanakkale İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a)TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Çanakkale Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:109)
54 adedi üretim,
8 adedi inşaat, 12 adedi proje aşamasındadır. 18 adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; plastik, orman ve gıda sanayidir.
Biga Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:176)
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve plastik sanayidir.
Çanakkale İlinde 826 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
A.
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
DOLU
BOŞ
DOLULUK
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
ÇANAKKALE BİGA KSS
ÇANAKKALE ÇAN KSS
ÇANAKKALE GELİBOLU KSS
ÇANAKKALE GÖKÇEADA KSS
ÇANAKKALE LAPSEKİ KSS
ÇANAKKALE MERKEZ KSS
TOPLAM
192
150
120
50
70
244
826
181
150
120
19
70
244
784
11
0
0
31
0
0
42
İLİMİZİN AVANTAJLARI
 Ülkemizde 2 adet boğazdan birinine sahip olması,
 Limanları dolayısıyla uluslar arası deniz ulaşımı imkanının bulunması,
 Sebze ve meyve üretimine elverişli arazi ve iklime sahip olması,
111
94
100
100
38
100
100
95
 Çanakkale Savaşlarının yaşandığı Milli Park alanı, Truva Antik Kenti, Kazdağları
(İda) gibi turizm potansiyeline sahip olması,
 20.000 öğrenci kapasiteli üniversitenin olması, üniversite sanayi işbirliği imkanının
olması,
 Okullaşma oranı ve eğitim seviyesinin yüksek olması,
 Genç nüfusa sahip olması,
 Maden yönünden zengin yer altı kaynaklarına sahip olması,
 Rüzgardan elektrik enerjisi üretimi imkanının bulunması
İLİN DEZAVANTAJLARI
 Yeterli sanayi tesislerin bulunmaması,
 İşsizliğin yüksek oranda olması,
 Kalifiye eleman sıkıntısı,
 Turizm sezonunun kısa olması,
 Demiryolu ulaşımının olmaması,
 Hammadde kaynaklarına uzak olması,
 Topraklarının büyük bir alanının sit alanı, askeri alan ve ekili alan olması nedeniyle
şehirleşme alanının kısıtlı olması,
 Denizlerden yeterince yararlanılmaması
 Teknik eğitim veren okulların yeterli olmaması,
BEKLENTİLER VE HEDEFLENEN PROJELER
 Bandırma Çanakkale Demir yolu bağlantısının sağlanması
 Çanakkale Biga Bandırma Duble yolu çalışmalarının bitirilmesi
 Keşan Gelibolu Eceabat Duble Yolunun bitirilmesi
 Çanakkale Ezine Küçükkuyu Duble yolunun bitirilmesi
 Yunan adalarıyla gümrük kapılarının açılması
 İlimizin denizcilik bakımından elverişli olması nedeni ile Gelibolu- Eceabat arasında
Marmara denizi kıyısında yaklaşık 800 dönüm arazi üzerinde özel sektör tarafından
tersane kurulması çalışmaları başlamıştır. Tamamlandığında büyük ölçüde istihdam ve
ülke ekonomisine önemli katkı sağlayacaktır.
 Biga ilçesinde hammadde kaynaklarının ve limanın bulunması nedeni ile özel sektör
tarafından çimento fabrikası kurulması çalışmaları devam etmektedir.
Önerileri
Marmara bölgesinde yer alan ilde sanayi, diğer illere bakıldığında çok geride kalmış
olduğu görülecektir. Mevcut sektörlerin en büyük problemi yüksek maliyetler ve dış pazarlara
ürünlerini pazarlayamamaktır. Ayrıca yüksek maliyetli krediler acil çözüm bulunması gereken
problemlerdir. Ayrıca; İlin imkanlarının en iyi şekilde değerlendirilerek, mevcut sorunların
çözüldüğü, sürdürülebilir kalkınma içinde;
- Dışa açılmış,
- İller arası rekabette öne çıkmış,
- Çevre ile uyumlu sanayisi gelişmiş,
- Tarımsal üretimini üçe katlamış, tarımsal ürün çeşitliliği ve kalitesi artmış,
- Asya ve Avrupa’yı birbirine bağlayan geçiş noktasın üzerinde ulusal ve uluslararası ulaşım
şebekesinde yerini almış,
- Dünya mirası varlıklarını tarihi ve kültürel değerlerini koruyan, turizm potansiyelini
kullanan, tanıtan ve pazarlayan, iç ve dış turizmde söz sahibi olmasıdır.
(İl Müdürlüğü verilerine göre )
112
İl Müdürü
: 1 adet
Şube Müdürü
: 1 adet
Şef
: 3 adet
Mühendis
: 1 adet
Tekniker
: 1 adet
Memur
:3 adet
Öl. Ayar Memuru
: 2 adet
Toplam mevcut
: 12 adettir.
Personel durumumuza bakıldığında hem kadro adedinin hem de mevcut adedimizin
yetersizliği öne çıkmaktadır.
113
18 ÇANKIRI
Sanayileşme, kalkınmanın temel unsuru olarak kabul edilir. Bir yöreye yatırımları
çekebilmek için bazı eksikliklerin giderilmiş olması gerekir. Öncelikli olarak altyapı
sorunlarının bitirilmesi gerekmektedir. Yatırımcı hammaddenin temininde kolaylık, pazara
yakınlık, işçilik maliyetleri gibi birçok faktörü göz önüne alarak en az maliyetle en fazla karlı
yatırım yapma isteğinde olur.
İlimiz Mevcut yapısıyla, tarımsal yapısı, sanayi, maden varlıkları ve hayvansal
kaynak potansiyeline bağlı olarak sanayi ve ticarette gelişme göstermiş, İmalat sanayi, tarım,
hayvancılık ve madencilik sektörü ağırlıklı bir ekonomik yapıya sahiptir. Kalkınmada
Öncelikli Yöre Kapsamında, Yatırımların ve İstihdamın Teşviki İle Bazı Kanunlarda
Değişiklik Yapılması Hakkındaki 5084 Sayılı Yasa kapsamındaki iller arasındadır. İlimiz
2009/15199 sayılı ‘’Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında ‘’ Bakanlar Kurulu Kararı ile
teşvikin en fazla bulunduğu 4.Bölgede bulunmaktadır.
31.12.2010 tarihi itibariyle, Sanayi siciline kayıtlı işyeri sayısı 137 iken, 31.12.2011
tarihinde 150‘ e yükselmiştir. 2010 yılında istihdam 4835 kişi iken, 2011 yılında 7547 kişiye
yükselmiştir. Sanayi işyerlerinin yaklaşık yüzde 90’ ı küçük ve orta ölçekli sanayi
işyerlerinden oluşmaktadır. İstihdam edilen işçi sayısı bakımından istihdam edilenlerin % 60’ı
10 büyük Sanayi işletmesinde çalışmaktadır.
Çankırı’da sanayileşme çabaları 1984 yılında çıkarılan Teşvik Belgesi Destek
Unsurları olan Kaynak Kullanımı Destek Fonu ve Teşvik Primi uygulamaları sonucu hız
kazanmıştır. Ayrıca Korgun Organize Sanayi Bölgesi’nin kurulması da sanayileşme
hareketine yeni ivmeler kazandırmıştır. Son yıllarda yatırım alanlarında büyük bir çeşitlilik
gözlenmektedir. 5084 Sayılı Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda
Değişiklik yapılması Hakkındaki Kanun Resmi Gazete’nin 06.02.2004 tarihli nüshasında
yayınlanmıştır. Bu kanunla, yatırımlara “gelir vergisi stopajı”, “sigorta primi işveren
paylarında teşviki”, “Enerji Desteği”, ve “bedelsiz yatırım yeri tahsisi” gibi teşvikler
öngörülmektedir. Bu teşviklerle 2011 yılı sonu itibariyle 13 milyon 798 bin TL Enerji
Desteği, 50 milyon 808 bin TL Sigorta Prim Desteği, 9 milyon 650 bin TL Vergi Desteğinden
yararlanmış, 32 firma Bedelsiz Arsa desteğinden istifade etmiştir. İlimizin 2009/15199 sayılı
‘’Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında ‘’ Bakanlar Kurulu Kararı ile teşvikin en fazla
bulunduğu 4.Bölgede olması nedeniyle sanayileşme sürecinde önemli bir atılım
beklenmektedir. Bu teşvikin etkisiyle 2010 – 2011 yıllarında Çankırı’da yatırım yapmak
amacıyla Hazine Müsteşarlığından alınan teşvik belge sayısı 63’tür. Bu teşvik belgeleri
kapsamında öngörülen yatırım tutarı 1 milyar 6 milyon TL ’dir.
Sanayi tesisleri İlimiz Merkez, Korgun, Şabanözü, Çerkeş, Ilgaz, Kurşunlu, Eldivan,
Yapraklı, Atkaracalar, Orta ve Kızılırmak İlçelerinde bulunmaktadır. Planlı sanayileşmenin
örneğini teşkil eden OSB ler İlimiz Korgun ve Şabanözü İlçelerinde faal olup, Çerkeş OSB
nin Alt yapı yatırımları bitmiş, parsel tahsisleri yapılmış olup tamamen dolmuştur.
İlimizde küçük ve ortak ölçekli sanayi kuruluşları ağırlıktadır. 150’den fazla işçi
çalıştıran büyük ölçekteki özel sektör sanayi kuruluşlarının yanında, kamu yatırımları olarak
MKEK Çankırı Silah Fabrikası ve TCDD Makas Fabrikası faaliyet göstermektedir.
Özel sektör yatırımları il içi sermaye birikimine ve birlikte iş yapmaya dayalı olarak
başlamış, ancak olumlu sonuçlar doğurmaması nedeniyle devam etmemiştir. Genelde
yatırımlar yatırımcıların kendi sermaye birikimine dayalıdır. Özel sektöre ait tesisler
çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmelerdir.
114
İlimizde faaliyet gösteren sanayi kuruluşunun yerel hammadde kaynaklarından
yararlanma imkanları ise; Maden sanayi, gıda sanayi ve inşaat sektörlerinde çalışan firmaların
bir kısmında yerel hammadde kullanmaktadırlar.
İlimiz Korgun İlçesi Organize Sanayi Bölgesinin, MKEK Fabrika Müdürlüğünün,
Şabanözü Belediyesinin ve Aytaç Gıda Yatırım San. ve Tic AŞ.’nin atık arıtma tesisleri
bulunmaktadır. Arıtma tesisleri çalışmaktadır.
İlimiz, üretim açısından ülkemizde birçok konuda ilklerin ve enlerin yaşandığı bir ildir.
İlk Rafine Tuz;
Fransız kapitülasyonu olarak verilen ve işletilen kaya tuzu mağarasından, rafine
yemeklik tuz üretimi SAFİR ismiyle ilk Çankırı’da başlamış ve halen 2 faal tesisle devam
etmektedir. Blok halinde kristalize olmuş tuz kütlesinden gece lambası yapımı ilk Çankırı’da
başlamıştır. Tuz lambası, bulunduğu ortama eksi iyon yayarak artı iyonlaşmanın oluşturduğu
etkileri yok etmektedir. Özellikle rahat bir solunum ortamı ile astım hastaları için gerekli bir
yapılanmadır.
İlk Uçak savar Top yapımı;
Bilgisayarla uçağı izleyerek otomatik seri atış yapabilen oerlikon uçaksavar top yapımı
şimdiki ismiyle Silah Fabrikası A.Ş. (MKE) tarafından yapılmıştır.
İlk ve Tek Tren Makas Fabrikaları;
Tüm Türkiye, hatta yurt dışı siparişlere de cevap vermek üzere faaliyet gösteren
Demiryolu Makası Üretim Tesisi TCDD tarafından, Yüksek Hızlı Tren makaslarını üreten
VADEMSAŞ yabancı ortaklı şirket tarafından işletilen tesisler ülkemizin ilk ve tek
tesisleridir.
Türkiye’nin en büyük Fabrikaları;
Ülkemizin hatta Dünyanın en büyük Seramik ve Granit Fabrikası Söğütsen Seramik
Sanayi İnş. Mad. İth. İhr. A.Ş. , Ülkemizin en büyük et entegre tesisi Aytaç Gıda Yatırım San.
ve Tic. A.Ş., Ülkemizin ilk ve en büyük Maden zenginleştirme fabrikası Ve-Ca Dış Tic. A.Ş.
ve Ülkemizin en büyük küçük ev aletleri üreten fabrikası Erna-Maş.A.Ş.ilimizde faaliyet
göstermektedir.
İlde Ticari hayatın en önemli özelliğini, köy ve kasabalarda üretilen tahıl, hayvan ve
hayvan ürünlerinin, meyve ve sebzelerin pazarlaması oluşturmaktadır. Ayrıca, hizmet
sektörünün faaliyetleri ile küçük esnaf ve sanatkârların üretim ve tamirlerine dayalı
çalışmaları, iç ticaret hayatının en önemli faktörleridir. Yoğun olarak ilimizdeki ticaret, il
ihtiyaçlarının diğer illerden tedarik edilmiş yerli ve yabancı ürünlerin pazarlanması şeklinde
gerçekleşmektedir. Çankırı sanayi tesislerinde ve atölyelerinde üretilen ürünler çoğu zaman il
ve yurt dışında pazarlanmakta, aynı ürün için ilin ihtiyacı bu defa diğer il üretiminden
karşılanmaktadır. İlimizdeki tesisler genellikle fason ya da sipariş üzerine çalışan sanayi
tesisleridir. İstanbul-Samsun-Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu-İran ticaret hattı E80
karayolunun 105 km ‘lik bölümü ilimizden geçmektedir. Çankırı ili, İstanbul’a 497 km.,
Ankara’ ya 130 km. mesafededir. Ankara- Zonguldak demiryolu Çankırı’dan geçmektedir.
Çankırı’ nın, ticaretin ve Sanayinin gelişmiş olduğu Ankara ve İstanbul’a yakınlığı, ildeki
ticari hayatı olumsuz yönde etkilemektedir. Daha çok hizmet sektöründe faaliyetler
yoğundur.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Çankırı İli Sanayisi:
115
ilimizdedir
Çankırı İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 150 dır. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İllerimiz arasında yer
almaktadır.
3.2. Çankırı İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Çankırı İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda;
% 10 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (makine teçhizatı hariç)
% 7 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalat,,
% 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı
% 3 Motorlu kara taşıtı,treyer (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı
% 2 Kimyasallarınve kimyasal ürünlerin imalatı,
% 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı
% 1 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Çankırı ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 5.262 dir.
Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 39 çalışan sayısı 722 dir.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 12, çalışan sayısı 209 dir.
Çankırı İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların % 23 ü Gıda ürünleri imalatı, %17 Başka
yerde sınıflandırılmamış mak.ve ekipmanlar %14 ü Fabrikasyon metal ürünleri imalatı
(makine ve teçhzatı hariç) sektöründe edilmektedir.
İstihdamın % 82 ü işçi, % 3 ü mühendistir.
Çankırı İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 39 u mikro ölçekli, % 49 u küçük
ölçekli, % 8 i orta ölçekli, % 4 ü büyük ölçekli işletmelerdir.
- Erna-Maş Makina Tic.San.Şabanözü Şubesi A.Ş
- Hey Tekstil Örme Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Mkek Çankırı Silah Fabrikası Müdürlüğü-Kamu
- Aytaç Gıda Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Perla Nakış Brode Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş
116
İldeki, sanayi tesisleri dikkate alındığında un, makarna ve irmik üretim tesislerinin çok
olduğu görülmektedir. Yurt dışı satışların gerçekleştirilememesi halinde bu tesislerin
sürdürülebilirliği tehlikeye düşmektedir.
Bentonit, Kaya Tuzu ve Linyit açısından çok zengin rezervlere sahip ilde, bu madenler
dışında Asbest, Bakır, Çimento hammaddesi, Diyatomit, Kil, Manganez, Manyezit, Mermer,
Perlit, Refrakter Kil ve Talk gibi geniş bir maden potansiyeli mevcuttur.
Ülkemizde, kaya tuzundan sofralık rafine tuz imalatı ve pazarının büyük bir kısmını ildeki
tesisler oluşturmaktadır. Medikal tuz ve diğer tuz ürünlerinin üretiminde ön sıralarda
bulunmakla birlikte tuz maden rezervinin değerlendirilmesi ve özellikle medikal tuzda
ithalatın önlenmesinde yeterli üretim kapasitesine halen ulaşılamamıştır.
Kaya tuzu mağarasının turizm ve sağlık sektöründe (astım hastaları için tuz odaları)
kullanılması için yatırıma acil ihtiyaç vardır.
İlde, Bentonit yatakları, rezervi ve üretim tesisi açısında yeterlidir ancak her bir tesis
dökümcülerin istediği kalitede, kapasitede ve özellikte mamul bentonit üretilemediği için ülke
pazarında hak ettiği yeri alamamaktadır. Ülkemizde, kapasite ve kalite olarak bentonit üreten
iller arasında ilk sıralarda olmasa da önemli bir yere sahiptir. İldeki, bentonit üreticileri bir
araya getirilerek kalite ve kapasite artırımı sağlandığında ve bu olay diğer iller bazında da
yapılabildiğinde Yunanistan’ın elinde bulundurduğu tekel alınabilecektir.
İldeki, Ilgaz, Yapraklı, Eldivan, Çerkeş, Kurşunlu, Atkaracalar, Bayramören, Orta,
Şabanözü, Korgun ilçe ve köyleri dağlık, yayla ve mera türü yerlerdir. Bu bölgelerde
hayvancılık yapılması ve teşvik edilmesi gereklidir. İl Kızılırmak ilçesi sulu tarım arazisine
sahip olduğu için organik tarıma elverişlidir. Ülkemizde üretilen pirincin % 11’İ bu bölgede
üretilmektedir.
İl Orta ilçesinde bulunan linyit yataklarından yararlanarak üretim yapacak Söğüt Seramik
gurubunun 400 MV kapasiteli termik santral temeli 2010 yılı içerisinde atılmış olup yapımına
devam edilmektedir. Ayrıca yapraklı, Ilgaz ilçelerimizde henüz değerlendirilmemiş linyit
yatakları mevcuttur.
Kurşunlu İlçemizde seramik hammaddesinin değerlendirilmesi için Yıldızlar SSS (Söğüt
Seramik) Holding tarafından yapılan 4000 kişi istihdam edilecek tesisin yapımı devam
etmektedir. Tesisin faaliyete geçmesi halinde Kurşunlu ve çevresinde işsizlik problemi
kalmayacaktır. Bu gün itibariyle Çerkeş ve Şabanözü ilçelerimizde işsizlik sorunu yoktur.
İldeki et ve et ürünlerini (kırmızı+beyaz) değerlendirmek üzere halen üretimde olan ve AB
standartlarında üretim yapan Aytaç ve Bozok tesislerimiz mevcuttur.
Şabanözü ilçemizde halen faaliyette olan 4 adet av fişeği, havai fişek, ses mermisi,
Anfo (patlayıcı madde) tesisleri üretime devam etmektedir.
Ilgaz ilçemizde bulunan Ilgaz Dağı Kış sporları ile ilgili bir tesisimiz mevcuttur. Bölge,
turizm alanı olarak ilan edilmiştir. Yıldıztepe bölgesinin, kış sporları için telesiyej faaliyete
geçmiştir. Teleferik, ilave kayak pistleri ve konaklama tesislerinin yapımı için kaynak
araştırılmaktadır, Tüm bunların faaliyete geçmesi halinde ilde kış ve Doğa turizm
canlanacaktır. Merkez ilçemizde bulunan Silah Fabrikası (MKEK), Demir-Çelik işleme
konusunda her türlü iş ve işlemi yapabilecek teknoloji ve kapasiteye sahiptir. Ancak, verimli
ve tüm fonksiyonlarıyla kullanıldığı söylenemez.
İlde hayvancılığın gelişmesi için Hayvancılık İhtisas OSB ve tarımın gelişmesi için
özellikle Kızılırmak bölgesinde Tarımsal Ürünleri İşleme ve Tarım Makineleri İhtisas OSB
kurulması uygun bir yatırım olacaktır. Ilgaz, Yapraklı, Eldivan, Çerkeş, Kurşunlu,
Atkaracalar, Bayramören, Orta, Şabanözü, Korgun ilçe ve köyleri dağlık, yayla ve mera türü
yerlerdir. AB standartlarında, beyaz ve kırmızı et ve et ürünleri üretim tesisi Çerkeş ilçesinde
117
mevcuttur. Sofralık rafine tuz, medikal tuz, sanayi tuzu ve tuza dayalı diğer kimyasalların
üretimi ve ildeki mevcut kaya tuzu rezervinin değerlendirilmesi için yeni fabrikalara ihtiyaç
vardır.
Yöre halkının tasarruflarını, yatırıma dönüştürmek, üreten, istihdam sağlayan insanlar
topluluğunu oluşturmak için örnek yatırımlar yapılmalı, halkımıza çok ortaklı şirketler,
birlikler ve kooperatifler kurma alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Üretici birliği, ürün borsası ve pazarlama kooperatiflerin yaygınlaştırılması desteklenmelidir.
Tarım arazilerinden maksimum düzeyde faydalanılabilmesi amacıyla modern tarım teknikleri
hakkında eğitim ve finansal destek verilmelidir.
Dünya ölçeğinde rekabet edebilir ürünler için İnovasyon ve AR-GE çalışması yapacak
(özellikle fen bilimleri alanında) kurum ve kuruluşlar oluşturulmalıdır. Rezervi 800 milyon
ton olduğu tahmin edilen Tuz sektörüne yatırımlar özendirilmelidir.
Turizm potansiyelinin değerlendirilmesi için, Ilgaz dağı ve özellikle Yıldıztepe bölgesi turizm
alanı olarak ilan edilmiştir bu konuda yatırımlar yapılmalıdır
Yıl
6.1. Çankırı İline Ait İhracat Bilgileri
2008
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
12
2009
2010
18
14
18.303
23.254
2011
19
38.946
Yıl
6.2. Çankırı İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
15
16
16
21
14.155
7.024
8.194
13.907
31.956
7. Çankırı İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Çankırı Korgun Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:147)
 Bölgeye ait Arıtma Tesisi ise 2001 yılında tamamlanmıştır.
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve plastik sanayidir.
Şabanözü (Çankırı) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:227)
118
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; orman ve dokuma makine sanayidir.
Çerkeş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:228)
 91 adet sanayi parseli bulunmaktadır.
Kurşunlu (Çavundur) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:242)
 Toplam 376.359 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir.
 Jeolojik ve jeoteknik etüd aşamasında olup bugüne kadar bir bilgi intikal etmemiştir.
Medikal İhtisas Organize Sanayi Bölgesi:
 22.03.2007 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca Süleymanlı köyü Gümene mevkiindeki
100 hektarlık alan incelenmiştir.
 Yer Seçimi Komisyonuna katılan Çevre ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli
Parklar Genel Müdürlüğü temsilcisince, anılan yerin korunması gereken bölgede kalması
nedeniyle 16.05.2007 tarih ve 5147 sayılı yazımızla Valiliğe OSB'nin yer seçimi
çalışmalarının sonlandırıldığı bildirilmiştir.
Şabanözü Patlayıcı Maddeler İhtisas Organize Sanayi Bölgesi:
 Valilik Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü'nün 14.02.2008 tarih ve 309 sayılı yazısına
istinaden 15–17.04.2008 tarihleri arasında Karayatak mevkiindeki 130 hektarlık alan
incelenmiş olup, 25.06.2008 tarih ve 6580 sayılı yazımızla talebin uygun görülmediği
B) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Çankırı Korgun Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:147)
 Bölgeye ait Arıtma Tesisi ise 2001 yılında tamamlanmıştır.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, plastik ve elektrikli makineler sanayidir.
Şabanözü (Çankırı) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:227)
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve madeni eşya makine sanayidir.
Çerkeş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:228)
adedi inşaat, 3 adedi proje aşamasındadır. 4 adet parsel tahsis edilmemiştir.
119
Kurşunlu (Çavundur) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:242)
 Toplam 376.359 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir.
 Jeolojik ve jeoteknik etüd aşamasında olup bugüne kadar bir bilgi intikal etmemiştir.
B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ :
Çankırı İlinde 214 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
ÇANKIRI ÇERKEŞ KSS
32
1
28
4
88
ÇANKIRI ILGAZ KSS
62
2
44
18
71
3
ÇANKIRI MERKEZ KSS
120
120
0
100
TOPLAM
214
192
22
89
Şabanözü Küçük Sanayi Sitesi:
 07.03.2007 tarihinde yer seçimi yapılmış olup, 47 dekar büyüklüğündeki alanın uygun
görüldüğü 19.06.2007 tarih ve 6692–93 sayılı yazımızla Belediye Başkanlığı'na ve
Kooperatife bildirilmiş olup bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge
intikal etmemiştir.
Yaran Küçük Sanayi Sitesi:
 Çankırı Valiliğinin 09.04.2009 tarih ve 609 sayılı yazısı ekinde 80 işyerlik Merkez Yaran
KSS bilgilendirme raporu ile Bakanlığımıza intikal etmiştir. Talep 2010 yılı yatırım
programı çalışmalarında değerlendirmeye alınacaktır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
İlde mevcut sanayinde kullanılan makine teçhizatın tamir, bakım ve parça değişimlerinin
sağlanacağı tesisler bulunmamaktadır. İldeki sanayi tesisleri, entegre şeklinde oluşmadığı ve
yan sanayi gelişmediği için seri üretimde kesintiler ve dolayısıyla maliyet artışları meydana
gelmektedir. İhtisas sanayi bölgelerinin ya da kümelenmelerinin sağlanması gereklidir.
İldeki sanayi tesislerinin, Ar-Ge çalışması ve birimleri özellikle oluşturulmamıştır. İnovasyon
ve Ar-Ge konusunda tesis yöneticileri bilgilendirilmesi ve teşvik edilmesi yerinde olacaktır.
İlin GZTF analizi
Asıl kalkınmanın, sürdürülebilir zenginliğin, rekabet edebilirliğin, temelinde sanayi
kalkınması bulunmaktadır. İlin, tasarruf sahipleri reel sektöre yatırım yapmayıp ev, araba,
yazlık, kışlık vb. sosyal öğelere tasarruflarını aktarmayı gelenek haline getirmiş, lüks yaşamı
yarış haline dönüştürmüş ise dışarıdan birilerinin gelip ilimizde yatırım yapmasını ve böylece
sanayileşmeyi beklemenin mantığı tartışılmalıdır.
İş alanlarının oluşumunu hükümetten (devletten) bekleyen, rahat yaşama alıştırılmış, riske
atılmaktan çekinen, işin başkalarınca oluşturulması gerektiğine inandırılmış, az çalışmak, çok
kazanmak, çok eğlenmek şeklindeki yaşam tarzının sürekli empoze edildiği, üniversite
mezunlarının işsiz gezdiği günümüzde, girişimcilik, Ar-Ge ve inovasyon vurgusu her
platformda dile getirilmelidir.
120
İldeki mevcut sanayide kullanılan makine teçhizatın tamir, bakım ve parça değişimlerinin
sağlanacağı tesisler bulunmamaktadır. İldeki sanayi tesisleri, entegre şeklinde oluşmadığı ve
yan sanayi gelişmediği için seri üretimde kesintiler ve dolayısıyla maliyet artışları meydana
getirmektedir. İhtisas sanayi bölgelerinin ya da kümelenmelerinin sağlanması gereklidir.
İldeki sanayi tesislerinin, Ar-Ge çalışması ve birimleri özellikle oluşturulmamıştır. İnovasyon
ve Ar-Ge konusunda tesis yöneticileri bilgilendirilmesi ve teşvik edilmesi yerinde olacaktır.
Çankırı Karatekin Üniversitesi ile Sanayi kuruşları, Sivil toplum kuruluşlarının ve Kamu
kuruluşlarının ilin gelişmesi için reel politikalar ve bilimsel gerçeklerin ortaya konulmasıı için
işbirliği yapması gereklidir.
Güçlü Yönleri:
-Genç bir nüfusa sahip olunması,
- Ankara’ya yakın olması,
- İlin içinden Karadeniz’i İstanbul’a bağlayan Samsun-İstanbul ile İç Anadolu’yu
Karadeniz’e bağlayan Ankara-İnebolu yollarının geçmesi,
- Tarım, hayvancılık potansiyellerinin varlığı,
- Tarıma dayalı sanayinin gelişebilme olanakları,
- Zengin maden yataklarının varlığı,
- Turizm olanaklarının, orman ve termal su kaynaklarının varlığı olarak belirtilebilir.
Zayıf Yönleri:
- Alt yapı yetersizliği,
- İşsizlik,
- İl dışına göç,
- Yeraltı ve yerüstü kaynaklarının yeterince değerlendirilememesi,
- İmalata yönelik özel sektör yatırımlarının yetersizliğidir
Fırsatlar:
En avantajlı Teşvik Bölgesi olması,
- Organik tarım için uygun koşulların bulunması,
- Zengin orman varlığı,
- Sanayi alt yapısındaki gelişmelerden, Küçük Sanayi Sitelerinin varlığı, organize
Sanayi bölgelerinin tamamlanarak çok kısa zamanda yatırıma hazır duruma olması,
- Turizm açısından özellikle dağ, yayla, sağlık turizmlerinin gelişmesini sağlayacak olanaklar
şeklinde sayılabilir.
Tehditler:
- Kamu desteğinin azalması,
- Tarım alanlarının amaç dışı kullanılması,
- Çarpık kentleşme,
- Erozyon, Deprem
- Düşük gelir düzeyi ve yoksulluktur.
Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu
Çankırı Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğümüz, 14 personel ile Valilik binasında hizmet
vermektedir.
121
19 ÇORUM
Cumhuriyetin başlangıç yıllarında Çorum’da modern anlamda sanayi kuruluşu
bulunmamaktadır. Mevcut sanayiler az sayıdaki un değirmeni dışında el emeğine dayanan küçük
imalathanelerdir.
1950 yılı öncesi, Cumhuriyetle birlikte Türkiye’de demiryollarının hızla geliştiği bir
dönem olmuştur. Çorum, demiryollarındaki gelişmelerden dolaylı olarak olumlu etkilenmekle
birlikte, demiryolu ağına doğrudan bağlantısı kurulmamıştır. Demiryolu güzergahından uzak
kalması ve karayolu ulaşımında motorlu araçların henüz gelişmemesi, Çorum’da sanayinin
kuruluş ve gelişmesini güçleştirmiştir.
1950 sonrası, Çorum için karayollarının geliştiği bir dönemdir. Samsun – Çorum – Ankara
yolunun tamamlanmasıyla Çorum’un yurtiçi ve yurtdışı pazarlara ulaşımı oldukça kolaylaşmıştır.
1950 öncesinde gıda (un) ve dokumadan başka sanayi kolunda tesis bulunmazken, 1950 – 1960
döneminde metalden gayri madenden imalat (tuğla – kiremit) kolunda üç, madeni eşya sanayinde
bir tesis üretime başlamıştır. Günümüzde Çorum sanayisinin önemli bir bölümünü oluşturan taş
ve toprağa dayalı modern sanayinin temelleri bu dönemde atılmıştır.
1960 sonrası başlayan planlı kalınma döneminde sanayi yatırımlarına öncelik verilmeye
başlanmış ve özel sektörün yatırımları desteklenmeye başlamıştır. 1950-1960 döneminde un ve
tuğla, kiremit sanayi yatırımlarının başarılı olması nedeniyle, bu alanlara yeni yatırımlar
yapılmaya devam ettiği görülmektedir. 1963 sonrasında şehirdeki sanayi faaliyetlerinin
çeşitlenmeye başlamasıyla un ve tuğla-kiremit sanayileri yanında, metal eşya sanayi, metal ana
sanayi ile kimya ve plastik eşya sanayi kollarında ilk tesisler kurulmuştur.
1970 sonrası, Çorum’daki sanayi faaliyetlerinin gelişmesi ve çeşitlenmesi açısından da
önemli bir dönüm noktası olmuştur. 1972 yılında Çorum’un kalkınmada öncelikli iller kapsamına
alınmasından sonra, Çorum’daki sanayi yatırımları hız kazanmıştır. Türkiye’de üçüncü beş yıllık
kalkınma planının uygulandığı 1973-1977 döneminde, sanayinin ülke genelinde
yaygınlaştırılmasına önem verilmiştir. Bu plan döneminde, kalkınmada öncelikli iller
kapsamındaki Çorum’a kurulacak sanayi tesisleri için cazip teşviklerin verilmesi, sanayi
yatırımlarını çekmiştir. Bu dönemde Çorum’da 19 yeni sanayi kuruluşu üretime başlamıştır.
Bunlar içinde, özellikle metal eşya ve makine sanayindeki gelişme dikkat çekicidir. 1980 de
yürürlüğe konulan “24 Ocak kararları” özellikle ihracata dayalı sanayi üretimini artırmayı teşvik
etmektedir. Bu kararlar çerçevesinde, özel sektöre önemli miktarda sermaye aktarılmıştır. Bu
dönemde Çorum’da önemli sanayi yatırımları olmuştur. Kağıt ve ürünleri sanayi ile metal ana
sanayi kollarında çok ortaklı işçi şirketlerinin iki önemli yatırımı olmuştur. Kimya ve plastik eşya
sanayisinde iki yeni kuruluşun üretime başlamasının yanı sıra, kağıt ve ürünleri sanayi kolunda
ilk kuruluş bu dönemde üretime başlamıştır.
1985 sonrası, şehirde sanayileşmenin hız kazandığı bir dönem olmuştur. Küçük Sanayi
Sitesi ve daha sonra Organize Sanayi Bölgesi’nin inşası ve sanayi kuruluşları için cazip şartların
ortaya çıkması, kalkınmada öncelikli iller kapsamında sanayi kuruluşlarına verilen teşvikler,
sanayi yatırımlarını hızlandırmıştır. 1985-1989 döneminde, Çorum’da 30 yeni sanayi kuruluşu
üretime başlamıştır. Sanayi tesislerinin çoğunluğunu metal eşya ve makine, gıda, taş ve toprağa
dayalı sanayi, orman ürünleri ve kağıt ürünleri sanayi kuruluşları oluşturmaktadır. Dokuma ve
giyim eşyası, metal ana sanayi, kimya ve plastik eşya sanayi kollarında ise, birer tesis üretime
başlamıştır. Bu dönemde Çorum’da sanayi faaliyetleri sıçrama yapmıştır. Sanayi yatırımlarında
çeşitlilik artarak devam etmiştir.
Çorum’da sanayileşmenin hızlı gelişimi Altıncı ve Yedinci Beş Yıllık kalkınma planları
dönemlerinde de ( 1990-1995 ve 1996-2000) artarak sürmüştür. Bu dönemde özellikle metal eşya
ve makine sanayisindeki gelişme dikkati çekmektedir. Çorum’da daha önce gelişen un ve tuğla
kiremit sanayilerine yönelik makine ve teçhizat üretimi yapan bu sanayi kolundaki kuruluşlar,
122
kendilerini geliştirerek Türkiye ve yurtdışı pazarlarına yönelik üretime başlamıştır. Yine dokuma
ve giyim sanayi ile kimya ve plastik eşya sanayi kollarında yeni tesisler kurulmuştur. Bunların
yanı sıra, gıda, taş ve toprağa dayalı sanayi, orman ürünleri sanayi kollarında çok sayıda yeni
kuruluş üretime başlamıştır. 1991 yılında faaliyete geçen Şeker Fabrikasında kristal şeker üretimi
yapılmakta, melas ve yaş pancar posası ise yan ürün olarak değerlendirilmektedir.
Çorum’da Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde (2001-2005) 38 sanayi
kuruluşu üretime başlamıştır. Bunlar içinde makine ve metal eşya sanayi kuruluşları
çoğunluktadır. Bu dönemde, metal ana sanayi dışında bütün sanayi kollarında yeni tesisler
üretime başlamıştır. Çeşitli sanayi kollarında yeni tesislerin açılması, Çorum’da sanayi
faaliyetlerindeki gelişmenin sürdüğünü göstermektedir.
İlimizde seramik üretimi yapan bir firmamız ülkemizin alanında en büyük firmalarından
biri durumuna gelmiştir. Ayrıca giyim alanında faaliyet gösteren bir firmamızın yaptığı
gömlekler Avrupa’ya ihraç edilmektedir. Buna ek olarak un, tuğla ve kiremit fabrikalarının
makinelerinin bakım ve onarımı ile uğraşan firmalar zamanla imalata yönelmiştir. Günümüzde
un, yem ve tuğla kiremit fabrikalarını anahtar teslimi kuran firmalarımız bu konuda bütün
dünyada söz sahibi olmuşlardır.
Çorum sanayisi çok farklılık göstermekle birlikte metal eşya ve makine sanayi, gıda sanayi,
taş ve toprağa dayalı sanayi, tekstil sanayi gibi ana kollarda kümelenmeler görülmektedir.Genel
anlamda Çorum Sanayisinin; gıda ve içecek sanayi, metal eşya ve makine sanayi, taş ve toprağa
dayalı sanayi, orman ürünleri ve ağaca dayalı sanayi, kimya ve plastik sanayi, tekstil sanayi,
kağıt sanayi ile diğer sanayi kollarından oluşmaktadır.
İlde ticarete konu olan başlıca ürünler ise tarım ürünlerinden buğday, pirinç, nohut, arpa, fiğ,
mercimek, canlı hayvan ürünlerinde yumurta; sanayi ürünlerinde ise, un, bulgur, şeker, ateş
tuğlası, kiremit, konfeksiyon, toprak sanayi makinaları, ayakkabı, şırınga, ilaç ampülü, oluklu
mukavva, parke ve ağaç, un ve yem sanayi makinaları, değirmen makinaları ve aksamları, oto
yan sanayi başlıca ticarete konu olan ürünlerdir.
Yine ülkemiz yumurta tavukçuluğunda, 1980’li yıllarda uygulanan yatırım teşvik
tedbirleri sayesinde “yumurta tavukçuluğu” yatırımına başlanmıştır. 150 civarında ve her biri
ortalama 20.000 tavuk kapasiteli çiftlikler yapılmış, bu gelişmeye paralel olarak yem fabrikaları
kurulmuş ve yurtdışına ihraç başlamıştır.
İlimizin geleneksel ürünü olan Leblebinin yıllık üretim miktarı ise 2.000 tondur.
5350 sayılı Kanun ile Teşvik kapsamındaki illere dahil edilmesi, İlimizi çevre illerdeki
yatırımcılar içinde bir cazibe merkezi haline getirmiştir.
İlimizin havayolu, denizyolu ve karayolu bağlantılarının ihtiyaca cevap verecek düzeye
getirilmesi ve ulaşım maliyetlerinin asgariye indirilmesi ilimiz sanayisinin önünü açacaktır.
Doğalgaz arzının başlamış olması ilimiz sanayi sektörüne maliyetlerini düşürme yönünde avantaj
sağlamıştır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Çorum İli Sanayisi:
Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(%
2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir
123
Çorum İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 418 dür. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.6 lık bir oran ile sanayisi orta gelişmiş iller arasında yer almaktadır.
illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile Düzce ,
% 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4 Amasya, %
4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1 Gümüşhane, %1
Artvin, % 1 Bayburt illeri takip etmektedir.
3.2. Çorum İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Çorum İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 26 Gıda
ürünlerin imalatı, % 15 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatının ilk sıralarda olduğu
görülmektedir.
% 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizat hariç)
% 4 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı ,
% 4 Ağaç ve mantar ürünleri İmalatı (Mobilya hariç),
% 2 Kağıt ve ve kağıt ürünleri imalatı,
% 3 Diğer (Elek.tecizat imalatı,Kok kömürü ve Rafine edilmiş pet.ürün imalatı,Metal
cev.madenciliği,elek.gaz.buhar ve havalandırma sis.üretimi)
3.3. Çalışan sayısı ve AR-GE
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Çorum ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 15.207 dir.
Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 78, çalışan sayısı 1.463 dur.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 17 , çalışan sayısı 304 dur.
Sanayideki istihdamın % 86 si işçi, % 2 si mühendistir.
İstihdamın, % 21 i Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 18 ü Giyim eşyası
imalat;kürkün işlenmesi ve boyanması % 12 si ise Gıda ürünleri imalatı sektöründe yer
almaktadır.
Çorum İlinde bulunan sanayi işletmelerinin %30 i mikro ölçekli, % 53 i küçük ölçekli, %
15 ü orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
- Bilsar Tekstil Sanayi ve Dış Ticaret
- Mintay Tekstil Konfeksiyon San. ve Tic. A.Ş. Çorum Şubesi
- Çelikler Taahhüt İnşaat ve Sanayi A.Ş. Dodurga Şubesi
- Çenesizlerseramik san ve tic ece banyo gereçleri
- Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Çorum Şeker Fabrikası
 Seracılık
124
 Bağ- Bahçe yatırımları
 Yem Bitkileri
Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Arıcılık ve Bal üretimi
 Tiftik Keçisi Yetiştiriciliği
 Et Besiciliği
 Yumurta Tavukçuluğu
 Et Tavukçuluğu
 Hindi Yetiştiriciliği
Gıda Sanayiinde Yapılabilecek Yatırımlar
 Bisküvi ve Goflet Üretim Tesisi ,
 Çikolata ve Kakaolu Mamüller Üretim Tesisi
 Süt ve Süt Mamülleri Üretim Tesisi
Diğer Sektörlerde Yapılabilecek Yatırımlar
 Beton Kiremit İmalatı
 Sulama Ekipmanları Üretimi
 Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm
 Bakliyat Eleme ve Paketleme
 Plastik İnşaat Malzemeleri
 Ağaç İşleme Makinaları Üretimi
 Elektrik Motoru ve Jeneratör Üretimi
Yıl
6.1. Çorum İline Ait İhracat Bilgileri
2008
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
103
2009
2010
2011
110
107
120
99.026
114.007
141.832
Yıl
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
87
80
97
102
6.2. Çorum İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
110.568
68.750
68.051
65.981
115.163
7. Çorum İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Çorum Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:164)
 273 hektarı 1995 yılında, 177 hektarı ise 2010 yılında tamamlanmıştır.
125
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; demir çelik, gıda ve dokuma-giyim ürünleri sanayidir.
Çorum-Sungurlu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:168)
 Bölgedeki; 90 adet sanayi parselinin, 5 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1
adedi üretim, 1 adedi inşaat, 3 adedi proje aşamasındadır. 85 adet parsel tahsis edilmemiştir.
Osmancık Organize Sanayi Bölgesi:
 Kurum görüşleri tamamlanmış olup, 68 hektar büyüklüğündeki alanda mera vasıflı
parsellerin tahsis amacının değiştirilmesi için Valiliğe 30.01.2006 tarih ve 494 sayılı
yazımızla yazı yazılmıştır.
 Gözlemsel Jeolojik etüt raporunun yaptırılması, mera işlemlerinde gelinen son durum
hakkında bilgi 17.09.2007 tarih ve 10185 sayılı yazımız ile Valilikten istenmiştir.
Çorum İlave Alan (1227-1233-1234-1425 nolu parseller) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil
No:164)
 12.08.2009 tarih ve 7269-7274 sayılı dağıtımlı yazımız ile komisyonca incelenen 215 hektar
büyüklüğündeki alandan Orman Genel Müdürlüğünce 56.7 hektarlık alan orman sayılan
yerlerden olması nedeniyle çıkartılarak geriye kalan alanın uygun görüldüğü OSB Yönetim
Kurulu Başkanlığına ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
 Çevre ve Orman Bakanlığının 11.08.2010 tarih ve 48371 sayılı yazısında; OSB sınırı dışında
tutulan yaklaşık 56.7 hektar büyüklündeki kısmın, OSB alanına ilave edilmesinde sakınca
görülmediğinin bildirilmesi üzerine, 25.08.2010 tarih ve 6943-47 sayılı dağıtımlı yazımız ile
56.7 hektar büyüklüğündeki alanın da OSB'ye dahil edilerek toplam 215 hektar
büyülüğündeki alanın uygunluğu ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Çorum İlinde 1.546 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ
İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI
SAYISI
(%)
1
ÇORUM ALACA KSS
86
80
6
100
2
ÇORUM İSKİLİP KSS
213
170
43
80
3
ÇORUM KARGI KSS
100
80
20
80
4
ÇORUM MERKEZ KSS
708
659
49
93
5
ÇORUM OSMANCIK KSS
138
85
53
62
6
ÇORUM SUNGURLU KSS
268
210
58
78
7
ÇORUM BAYAT KSS
39
0
39
0
TOPLAM
1.552
1.284
268
83
126
Önerileri
1) Üretimi gerçekleştirilen sanayi ürünlerinin pazarlanmasında ortaya çıkan sorunların
aşılmasına yönelik , sektörel bazda “Dış Ticaret ve Pazarlama Şirketleri”nin kurulması
yönünde çalışmalar başlatılmalı;
2) Kapalı ve yarım kalmış ve darboğazdaki tesislerin ekonomiye yeniden kazandırılması
yönünde uzun vadeli ve düşük faizli kredilerin verilmesi,
3) Ekonomik olarak diğer bölgeler ile nasıl bir bütünleşmeye gidileceği konusuna açıklık
getirecek araştırma ve projelerin bir bütünlük içerisinde ve öncelikle hazırlanması,
4) AR-GE Faaliyetlerini cazip hale getirmek üzere özendirici tedbirler,
5) Kalkınmada öncelikli yörelerde uygulanmakta olan ernerji indirimi desteğinin sürekli
hale getirilmesi
6) Gelişim bileşenlerinden kara yolu iletişim ve OSB yeterli oılup bunun demiryolu ile
desteklenmesi gerekmektedir.
Sanayi ve Ticaret İl Müdür Yard.
Şube Müdürü
Mühendis
Şef
Tekniker
Teknisyen
Memur
Veri Hazırlama Kontrol İşlt.
Daktilograf
Hizmetli
TOPLAM
1
2
3
1
1
1
3
2
1
1
1
18
127
20 DENİZLİ
İlin coğrafi konumu itibariyle değişik doğal zenginliklere sahiptir. Kuzeyde Çal, Bekilli
ve Güney ilçelerinde bağcılık ve şarapcılık, Sarayköy ilçemizde pamuk ve aynı yörede
bulunan Jeotermal Kaynaklar, Buldan, Babadağ ve Tavasın Kızılcabölük kasabasında
geleneksel el dokumacılığı, Serinhisar ilçesinde leblebicilik, Acıpayam Yeşilyuva
Kasabasında ayakkabıcılık, Acıpayam Yatağan İlçesinde bıçakcılık faaliyetleri
bulunmaktadır.
2010 yılı sonu itibariyle il merkez ve ilçelerinde 1 adet Serbest Bölge, 2 adedi
tamamlanmış ve 4 adedi yer seçimi yapılarak çalışmaları devam eden 6 adet Organize Sanayi
Bölgesi ve 12 adedi tamamlanmış ve 3 adet inşaatı devam eden Küçük Sanayi Siteleri ile
kentin çeşitli yerlerinde faaliyet gösteren 5000'e yakın fabrika ve üretime dönük işletme
bulunmaktadır.
2011/2010
Birimi
2010
2011
Artış oranı
SANAYİ DURUMU
% (+,-)
Özel Sektöre Ait Sanayi
Tesisleri
adet
1.754
1.868
0%
Kamuya Ait Sanayi Tesisleri
adet
3
3
0%
Endüstri Bölgeleri
adet
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
adet
Teknokentler
adet
1
1
0%
Serbest Bölgeler
adet
1
1
0%
Nitelikli Sanayi Bölgeleri
adet
Sanayi Odaları
adet
1
1
0%
Denizli İli İktisadi Faaliyet Kollarının Sektörlere Göre Dağılımı
2010
İKTİSADİ FAALİYET
KOLLARI
Tescil
Olunan
2011
Ticareti
Terk Eden
Tescil
Olunan
Tarım, Ormancılık ve
Balıkçılık
28
33
18
Madencilik ve Taş Ocakcılığı
29
21
26
İmalat Sanayi
647
871
319
9
5
9
93
602
51
Enerji
Ulaştırma, Haberleşme ve
Depolama
128
Tescil
Olunan
Tarım,
Ormancılık
ve
Balıkçılık
Madencilik
ve Taş
Ocakcılığı
İmalat
Sanayi
Enerji
Ulaştırma,
Haberleşme
ve
Depolama
2011/2010
Artış oranı
% (+,-)
Ticareti
Tescil
Terk
Olunan
Eden
28
33
18
29
21
26
647
871
319
9
5
9
93
602
51
Turizm
903
123
Turizm
903
123
225
269
168
İnşaat ve Bayındırlık
225
269
168
İnşaat ve
Bayındırlık
Eğitim
37
36
19
Eğitim
37
36
19
Sağlık
11
77
7
Sağlık
11
77
7
65
41
33
11
107
7
1.279
2.227
691
24
277
26
453
580
167
2.911
6.049
1.664
65
41
33
11
107
7
1.279
2.227
691
Hizmet Sektörü
24
277
26
Mali
Kuruluşlar
ve
Sigortalar
Toplum ve
Kişisel
Hizmetler
Toptan ve
Parekente
Hizmetler
Hizmet
Sektörü
Diğer
453
580
167
Diğer
2.911
6.049
1.664
Mali Kuruluşlar ve Sigortalar
Toplum ve Kişisel Hizmetler
Toptan ve Parekente Hizmetler
TOPLAM
TOPLAM
3.1. Türkiye Sanayisi ve Denizli İli Sanayisi:
ilimizdedir
Denizli İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına
göre 1.866 dır. Toplam sanayi işletmesi içerisinde %3 lük bir oran ile sanayisi gelişmiş
yedinci İldir.
3.2. Denizli İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Denizli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 45
Tekstil ürünleri imalatı, % 12 Gıda ürünleri imalatı,% 8 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı,
%5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektörleri ilk sıralarda yer
alırken, diğer sektörler de sırasıyla;
% 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı,(makine ve teçhizatı hariç)
% 2 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç )
% 2 Kâğıt ve kâğıt ürünleri imalatı,
129
% 1 Motorlu kara taşıtı,treyler (römork)ve yarı treyler (yarı römork)imalatı
% 3 Diğer (Madeni yağ geri kazanımı,Kayıtlı medyanın basımı,Makine ve ekipmanların
imalatı,Kok kömürü ve rafine edilmiş)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Denizli ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 60.245 dir.
Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 326, çalışan sayısı 6.175 dür.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 55,çalışan sayısı 1.026 dir.
Tekstil ürünleri sektöründe bölgenin lideri konumunda olan Denizli İlinde çalışan nüfusun
% 51 i tarımda, %19 u sanayide istihdam edilmektedir.
Denizli İlinde sanayide çalışanların, % 39 u Tekstil ürünleri imalatı,% 16 u Giyim eşyası
imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 83 ü işçi, % 2 si mühendistir.
Denizli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 50 si mikro ölçekli, % 37 sı küçük
ölçekli, %11 u orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
- Ozanteks Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Menderes Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş. Sarayköy Şubesi
- Selin Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Deniz Tekstil Sanayi ve Ticaret (konfeksiyon)
- Küçüker Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş
Denizli’de var olan potansiyel varlıkların değerlendirilmesine yönelik olarak aşağıda
belirtilen yatırımlar gerçekleştirilebilir.
Meyve Sebze Paketleme Tesisi:
İl ve çevresinde başta elma ve nar olmak üzere bir çok meyve ve sebze çeşidi
yetiştirilmektedir. Bu potansiyelin daha rasyonel ve rantabl olarak değerlendirilmesi açısından
paketleme tesisleri kurularak ihracat miktarı arttırılabilir. İlimizde soğukhava depoları mevcut
ancak yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle soğukhava depolarının sayısının artırılmasında fayda
vardır.
Sera Örtüsü ve Şiring Nylonu İmalat Tesisi:
Özellikle Sarayköy Sera İhtisas Organize Sanayi Bölgesinin kurulmasıyla ilde
seracılık sektörü gelişmeye başlamış, dolayısıyla seracılık için gerekli elemanların üretimi de
önem kazanmıştır.
Organik Tarım:
Klasik tarım anlayışı ile yapılan üretimlerin yanında katma değeri daha yüksek olan
farklı çeşit ve organik tarım üretimi daha kazançlı görülen yatırımlardandır.
Jeotermal Enerji Üretimi:
Sarayköy ilçesi ve çevresinde bulunan jeotermal kaynaklar hem enerji üretimine hem
de seracılık ve turizm amaçlı kullanıma yönelik olarak yarımcılar için oldukça elverişli bir
bölgedir.
Teknik Tekstil:
İl çok uzun yıllardır emek yoğun konvensiyonel tekstil üretimi ile yüksek altyapıya
sahiptir. Bu alt yapı katma değeri yüksek olan teknik tekstil üretimine dönüştürülebilir.
130
Modern Tarım ve Seracılık:
Denizli Sarayköy Tarıma Dayalı (Sera) İhtisas Organize Sanayi Bölgesi gıda üretimi
açısından yatırıma uygundur. Özellikle Sarayköy ilçesi ve Gölemezli bölgesi modern seracılık
için, doğal yer altı jeotermal kaynaklar açısından zengin olduğundan oldukça elverişli bir
bölgedir.
Modern Gıda ve Hayvancılık:
Denizli Sarayköy Tarıma Dayalı (Sera) İhtisas Organize Sanayi Bölgesi modern gıda
üretimi açısından yatırıma uygundur.
Bağcılık ve Şarapçılık:
İl Çal , Bekilli ve Güney ilçelerinde yetişen üzümler şarap üretimine uygundur.
Bölgede ülkemizin önemli şarap üreticileri bulunmaktadır.
Doğaltaş (Traverten):
Türkiye'nin ikinci büyük mermer ve traverten yatakları (mermer rezervinin yaklaşık
1/4ü) Denizli ilindedir.
Turizm (Kültür, Tarih, İnanç ve SPA):
Dünya harikalarından biri olan Pamukkale ilde bulunmaktadır. Pamukkale bölgesinde
bulunan termal su da bölgenin hem kültür turizmi açısından hem de sağlık SPA turizmi
açısından önemini arttırmaktadır.
Yeni Perakende Ticaret Konseptleri (AVM):
Denizli, Akdeniz ve Ege bölgeleri sınır olması ve gelişmişliği nedeniyle Yeni Perakende
Ticaret Konseptleri için de uygun bir ildir.
Denizli ilinde talebi karşılamaya yönelik olarak aşağıda verilen yatırım önerileri
gerçekleştirilebilir bulunmuştur.
Nikel İşleme Tesisi:
Demir dışı metaller sektöründe, doğal kaynaklarımızın değerlendirilmesine yönelik
olan yarı ürünlerin ve yüksek katma değer yaratılmasının söz konusu olduğu nihai ürünlerin
üretim kapasitelerinde artış sağlanması önemini korumaktadır.
Kompakt Disk (CD) İmalatı Tesisi:
Türkiye’de kişisel bilgisayar sahibi nüfusun toplam nüfusa oranı oldukça düşüktür. Bu
nedenle ekonomik gelişme ile birlikte kişisel bilgisayar pazarında da gelişmeler
beklenmektedir.
Kompakt diskler bilgisayar dışında müzik ve görüntü kaydetmek amacıyla da
kullanıldığından talebin önümüzdeki yıllarda daha artacağı söylenebilir. Denizli ili için
önerilen yatırım konularından biri de kompakt disk (CD) üretim tesisi olabilir.
Plastik Bardak, Tabak ve Kase Üretim Tesisi:
Denizli ekonomisinde önemli bir yeri olan turizm sektörü, son yıllarda büyük
gelişmeler göstermiştir. Pamukkale antik kent haricinde, Denizli ilinde pekçok yayla, şelale
dinlenme-mesire yeri olarak tercih edilmektedir. Babadağ Dağı dağcılık sporu için tercih
edilmektedir. Mevcut potansiyeller değerlendirildiğinde daha başka turizm alanları da
yaratılabilecektir. Denizli ve çevresinde bu potansiyel fazlasıyla bulunmaktadır.
Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi:
Ülkemizde olduğu gibi, Denizli ilinde de evsel atıklarla birlikte, katma değeri yüksek
ve geri dönüşümü mümkün olan maddeler atılmakta ve ciddi oranlarda çevre ve görsel
kirlilik meydana gelmektedir. Katı Atık Ayırma Tesislerinin gerçekleştirilmesi sonucunda,
katı atıkların değerlendirilip işlenebileceği Geri Dönüşüm tesisleri de kendiliğinden ortaya
çıkacak ve paralelinde de bu tip yatırımlara yatırım yapılabileceği önerilebilecektir.
Elektronik Malzeme ve Elektronik Cihazlar Üretimi Tesisi:
131
Günümüzde stratejik öneme sahip sektör durumuna gelen elektronik sanayinde
ülkemizin de var olması gerekmektedir. Bu açıdan, devre elemanları üretimine yönelik
yatırımlar ilk gerçekleştirilmesi gereken yatırımlar olmak zorundadır.
Kuvars Kompoze Taş Üretimi Tesisi:
Kuvars kompoze taş üretimi tesisi Denizli ili için uygun bir yatırım önerisi olabilir.
İnşaat sektöründe, çalışma tezgâhlarında ve mutfaklarda yaygın kullanım alanı bulan kuvars
kompoze taş ürünü ABD'den Hong-Kong’a kadar çeşitli ülkelerde özellikle otellerde
kullanılmaktadır.
Makine ve Yedek Parça Silindir Sanayi Tesisi:
Makine ve yedek parça silindir sanayi tesisi Denizli ili için uygun yatırım konusu olabilir.
Madeni Eşya Üretim Tesisi:
Denizli ili için önerilecek yatırım konularından birisi de madeni eşya üretim tesisi olabilir.
Yaylı Yatak Üretim Tesisi:
Denizli ili için son yatırım önerimiz yaylı yatak üretim tesisi olacaktır.
Yıl
6.1. Denizli İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
732
758
766
809
6.2. Denizli İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
523
506
529
599
2.192.298
1.587.500
2.127.459
2.639.605
1.615.045
1.146.484
1.730.762
2.262.461
7. Denizli İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
A) ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ :
a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ :
Denizli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:10)
 Bölgedeki; bulunan 182 adet sanayi parselinin 179 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, kimya ve demir-çelik sanayidir.
Denizli Çardak Özdemir Sabancı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:28)
132
1 adedi üretim, 88 adedi proje aşamasındadır. 9 adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; plastik sanayidir.
Denizli Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:48)
Denizli Deri Organize Sanayi Bölgesi (arıtma): (Sicil No:48)
 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma (63 hektar)” olarak ve 1.000.000.-TL ödenekle
yer almaktadır.
 Atıksu arıtma tesisi yapım işi fiziki gerçekleşmesi %53’dür.
Denizli-Mermer İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:248)
 2011 yılı Yatırım Programında “170 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 25.04.2007 tarih ve 115 sayılı yazımızla 650.171 m2’lik alan için kamu yararı kararı
verilmiştir.
Denizli Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:10)
 09.04.2004 tarih ve 4174 sayılı yazımızla 71 hektarlık alan için kamulaştırma talimatı
yazılmıştır.
 194.313 m2 yüzölçümüne sahip alan için kamu yararı kararı verilmiştir.
 İmar Planı aşamasındadır.
Denizli-Acıpayam Organize Sanayi Bölgesi (Yumrutaş) : (Sicil No:127)
 Bölgede 108 adet parsel bulunmaktadır.
Sarayköy Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 257)
 Bölgede 1 adet sanayi, 12 adet sera parseli bulunmaktadır.
Denizli Tavas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 181)
 11.06.1998 tarihli yazımızla 230 hektarlık alanın yer seçiminin uygun görüldüğü
bildirilmiştir.
Denizli İlinde 745 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
1
2
3
4
5
DENİZLİ ÇİVRİL YEŞİL ÇİVRİL KSS
DENİZLİ SARAYKÖY KSS
DENİZLİ SERİNHİSAR KSS
DENİZLİ TAVAS (KIZILCABÖLÜK)
KSS
DENİZLİ MERKEZ YEŞİL YUVA
(AYAKKABICILAR) KSS
TOPLAM
İŞYERİ DOLU İŞYERİ BOŞ İŞYERİ
SAYISI
SAYISI
SAYISI
234
205
29
105
87
18
70
70
0
81
50
31
DOLULUK
ORANI
(%)
88
83
100
62
255
22
233
9
745
434
311
58
133
Serinhisar Küçük Sanayi Sitesi (Leblebi imalatçıları) :
 2011 yılı Yatırım Programında “71 işyeri altyapı” olarak ve 2.100.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 Üstyapı (prefabrik) inşaatı tamamlanmıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
GÜNCEL SORUNLAR:
1) İstihdam üzerindeki ağır yükler
2) Talep yetersizliği, özellikle dış talepte meydana gelen tıkanıklıklar
3) Yüksek enerji maliyetleri
4) Azalan kar marjları
5) İhracat dostu olmayan kur politikaları
6) Hatalı teşvik politikaları
7) Ucuz işgücü cenneti Asyalı rakiplerin dayanılmaz fiyat rekabeti
8) Yüksek teknolojik dönüşümü yakalayamama, konvansiyonel üretimi aşamama
9) Markalaşmanın yetersiz olması
10) Ulaşım maliyetlerinin yüksek olması(İzmir – Denizli demiryolu bağlantısının
olmaması)
11) Finansman Sorunu(özellikle küçük işletmeler için)
ÖNERİLER:
1) Sanayi ağırlıklı ekonomik tabanı, geliştirip çeşitlendirmek
2) Tekstil ve konfeksiyonda, emek yoğun ‘konvansiyonel’ ürünlerden bilgi yoğun katma
değeri yüksek ‘teknik’ ürünlere yönelmek
3) Başta tarım–hayvancılık, jeotermal enerji, turizm ve organik tarım olmak üzere
alternatif sektörlere eğilmek
4) Küme geliştirme (Mermer OSB, Teknik Tekstil Kümesi) ve yeni yapılandırılacak
teşvik programlarının bu kümelere yapılması
5) Pamukkale Teknoparkı (AR-GE ve İnovasyon Merkezi)
6) Denizli ABİGEM’i
7) Özellikle tekstil ve konfeksiyonda istihdam edilen nitelikli işgücünün, yükselen
sektörlerin çıkışına katkı sağlaması amacıyla yetiştirilmesi
8) Sonraki kuşaklara devredilemeyen aile şirketlerini kurumsallaştırarak geleceğe
taşımak
9) Markalaşma çalışmaları için firmaların desteklenmesi
10) Meyve ve sebze üretimi yoğun olduğu, buna karşılık soğuk hava depoları yeterli
olmadığından dolayı soğuk hava depolarının kapasitelerinin artırılması veya
yenilerinin yapılması
11) Mermercilik sektörüne verilen teşviklerin artırılması
134
AÇIKLAMA
NORM
Birim KADRO(*)
(1)
FİİLİ KADRO
2009
2008
(3)
(2)
İHTİYAÇ
Norm-Fiili
(1-3)
İl Sanayi Ticaret Müdürü
Kişi
1
1
1
0
İl Sanayi Ticaret Müdür Yard.
Kişi
1
1
1
0
Araştırmacı (Ö)
Kişi
3
1
1
2
Şube Müdürü
Kişi
3
3
3
0
Uzman
Kişi
3
1
1
2
Mühendis
Şef
Tekniker
Kişi
Kişi
Kişi
10
5
1
8
3
0
8
2
1
2
3
0
Veri Hazırlama Kontrol İşletmeni
Kişi
3
0
Ölçü Ayar Memuru
Kişi
4
3
4
1
Sekreter
Kişi
0
0
0
0
Memur
Kişi
7
4
5
3
Koruma Güvenlik Görevlisi
Kişi
1
0
0
1
Daktilograf
Kişi
0
0
0
0
Şoför
Kişi
2
1
1
1
Hizmetli
Kişi
2
0
0
2
Bekçi
Kişi
1
0
0
1
TOPLAM
Kişi
47
25
28
23
Yıl İçinde Emekli Olan
Kişi
0
1
2
Başka Kuruma Nakil
Kişi
0
0
0
Yıl İçinde Gelen Personel
Kişi
0
0
4
Yıl İçinde İstifa Eden/Ölen
Kişi
0
0
0
(*) Norm Kadro İl Müdürlüğünün İş durumuna göre belirlenmiş sayıdır.
135
3
21 DİYARBAKIR
Sanayi sektörü, iktisadi yapıda gelişmenin önemli bir göstergesidir. İllerin coğrafi
konumları, yer altı ve yer üstü zenginlikleri, ulaşım, tarım, turizm, ticaret ve hizmet
sektörlerin de meydana gelen gelişmeler, aynı zamanda sanayinin birer alt yapısını teşkil
etmektedirler.
Diyarbakır’da ekonomi; tarım, hayvancılık, sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerine
dayalıdır. Geçmiş dönemde bölgede yaşanan olumsuzluklar nedeniyle arzu edilen düzeyde
sermaye akışı sağlanamadığı gibi katma değeri yüksek girişimciler de kendilerine daha uygun
buldukları bölgelere kaymıştır.
Oysa bölgenin coğrafi konumu, ucuz iş gücü, yöresel hammadde potansiyeli ve
Ortadoğu ile Türki Cumhuriyetlerinin pazarına yakın olması nedeniyle yatırımcılar için
önemli avantajlar sağlamaktadır.
Son yıllarda Diyarbakır’da güven ortamının tesis edilmesiyle, özel sektöre dayalı
ekonomi, gelişme sağlamıştır. Bu güven ortamının devamı halinde orta ve uzun vadede
ekonomideki gelişim dehada artacaktır.
Nitekim bölgede yaşanan ekonomik bunalıma rağmen ilde ve bölgede sağlanan güven
ortamından dolayı sermaye akışının başladığı ve ciddi sanayi yatırımlarının yapıldığı
gözlenmektedir. Firmaların kuruluş yıllarına göre dağılımını veren aşağıdaki grafikte
görüleceği üzere 2001 yılı ekonomik krizinden dolayı o yıllarda firmaların kurulmasında bir
yavaşlama hatta yer yer azalma olmuştur. Ancak 2003 ten itibaren tekrar yukarıya doğru ivme
kazandığı görülmektedir. Son yıllarda özellikle 2008 yılında ciddi bir yükselişin olduğu ve
sadece 2008 yılında 62 adet firmanın kurulduğu görülmektedir.
Diyarbakır, coğrafi konum itibariyle bölge illerinin merkezi konumunda bulunması ve
asırlarca bu özeliğini muhafaza etmesi, sosyo-ekonomik alanda, önemli bir ticari avantajın
elde edilmesine neden olmuştur.. Bu anlamda çevre illerinin büyük bir kesimi ticari
ilişkilerini Diyarbakır üzerinden sağlamaktadır. İlde sağlanan bu avantaj, ticari hayatın önemli
ölçüde canlanmasına katı sunmaktadır.
Ticaret sektörü, son yıllarda hızlı sanayileşme ve kentleşmenin artmasıyla, artış gösterdiği
bunun önümüzdeki yıllarda da hızla devam edeceği ve dolaysıyla İlin ticari hayatına önemli
katkı sunacağı öngörülmektedir
Diyarbakır’da ticaret, küçük esnaf veya işletmelerden meydana gelen, ağırlıklı olarak
tarımsal ve hayvansal ürünler, gıda maddeleri, giyim, ev araç ve gereçleri, inşaat malzemeleri
ile diğer tüketim mallarının alım ve satımlarının yapıldığı içe dönük bir yapı arz etmektedir.
Tarımsal alanda tarla ürünleri üretiminde, k. mercimek, pamuk, buğday, arpa, susam üretimi
bölgede önemli tarla ürünleri içerisinde gözükmektedir ve bölge içinde k. mercimek
üretiminde lider olan Diyarbakır ili, pamuk ve buğday üretiminde de ön plana çıkmaktadır.
Sebze üretim değeri bakımından ekonomiye en fazla katkısı olan bölge ürünü karpuz
olup, üretimde Diyarbakır ili ön plana çıkmaktadır. Diğer sebze ürünlerinde belirgin bir
üretim göze çarpmamaktadır. Bölgede Diyarbakır baklagil ve yumrulu bitki üretiminde lider
durumdadır.
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde hayvan sayıları bakımından; keçi, sığır, manda, et
tavuğu, ördek ve açılan ipek böceği kozası sayısında Diyarbakır, ön plana çıkmaktadır.
İlde üretilen tarımsal ürünler ile sanayi bitkilerinin bir kısmı İl’de diğer bir kısmıda
çevre illerinde pazarlanmaktadır.
Toplam mevduatın bölgelere göre pay sıralamasında Mevduat hacmine göre
Diyarbakır ili Bölge illeri arasında Gaziantep ilinden sonra ikinci sırada yer almaktadır.
136
Toplam kredinin bölgelere göre pay sıralamasında Diyarbakır ili Bölge illeri arasında
Gaziantep ilinden sonra ikinci sırada yer almaktadır
2006 yılı verilerine göre ihracatçı firma sayısı bakımından Diyarbakır ili bölge illeri
içinde Gaziantep ve Mardin illerinden sonra Şanlıurfa ili ile birlikte 3. sırada yer alırken,
ithalatçı firma sayısına göre Gaziantep, Şanlıurfa ve Mardin illerinden sonra 4. sırada yer
almaktadır. Aynı yıl toplam ihracat değeri açısından il bölge illeri arasında 4. toplam ithalat
değeri açısından yine 4. sırada yer almıştır.
Ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kuruluşlar olarak; Ticaret ve Sanayi
Odaları, Ticaret Borsaları, Meslek Odaları ile Esnaf ve Sanatkârlar Odaları ile çok sayıda sivil
toplum kuruluşları bulunmaktadır.
İl ile ilgili olarak aşağıya çıkarılan sosyo ekonomik göstergeler ticari alandaki avantaj
ve dez avantajları bakımından önem arz etmektedir.
Ülkemizin toplam yüzölçümünün % 33,9’unu tarım alanları, % 18,7’sini çayırmeralar, % 27’sini orman ve fundalıklar ve % 20,4’ünü diğer alanlar oluştururken;
Diyarbakır ilinin toplam arazisinin %52’sini tarım alanı, %13’ünü çayır ve mera alanı,
%24’ünü orman ve fundalık alan, %11’ini de diğer alanlar oluşturmaktadır.
Ülkemizde toplam yüzölçümün %18,7’sini çayır-mera alanları oluştururken,
Diyarbakır ili ise %13,6 oranında çayır-mera alanı ile Bölge ortalaması ile aynı düzeyde olup
Türkiye toplam çayır-mera alanı içindeki payı %1,4’tür.
Türkiye’de ekonomik olarak sulanabilir 8,5 milyon hektar arazinin 2,1 milyon hektara
yakın
(halk sulamaları ve küçük ölçekli sulamalar dahil) kısmı yani %25’i Aşağı Fırat ve
Dicle Havzası’ndan oluşan GAP Bölgesi’nde yer almaktadır. Bölgede ekonomik olarak
sulanabilir arazinin 455.395 hektarlık yani %21’lik kısmı da Diyarbakır ili sınırları içinde
kalmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Diyarbakır İli Sanayisi:
ilimizdedir
Diyarbakır İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 342 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.4 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan iller arasında yer
almaktadır.
3.2. Diyarbakır İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Diyarbakır İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 27
lik bir oran ile Gıda ürünlerinin imalatı, %23 lık bir oran ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı
sektörlerinin ilk iki sırada olduğu görülmektedir.
% 8 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı,
% 5 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç)
137
% 2 Kok kömürü rafine edilmiş petrol ürünlerinin imalatı,
% 2 Elektrik gaz,buhar ve haval.,
% 1 Motorlu kara taşıtı,treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı,
% 1 Bilgisayarların elekt.ve optik ürürn.iamalatı,
% 1 İçecek imalatı
% 1 Metal çevherleri madenciliği,
% 1 Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı, ve saha aram ve tetkiki hariç petrol ve gaz çıkarımı ile
ilgili hizmetler
% 1 Elektrkli teçhizat imalatı,
% 4 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Diyarbakır ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel
sayısı Toplam: 8.198 dir.
Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 48, çalışan sayısı 125 dür.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 9 dır, çalışan sayısı 8 dir.
Diyarbakır ilinde lider sektör Diğer madencilik ve taşoçakçılığı ürünleri sektörüdür. Diğer
sektörlerin Gıda ürünlerinin imalatı sektörü merkezli bir kümelenme içinde olduğu
görülmektedir.
Sanayi çalışanların, % 27 ü Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 18 ü Gıda Ürünlerinin
İmalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir.
Diyarbakır ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 23 i mikro ölçekli, % 69 i küçük ölçekli, %
8 u orta ölçekli, işletmelerdir.
Personel büyüklüğüne göre büyük firmalar
- Diyarbakır iplik sanayi
- Limak Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Ergani Şubesi
- Tepsan A.Ş.
- E.Ü.A.Ş.Karakaya Hes İşletme Müdürlüğü Karakaya Hes
- Dimer Mermer İnşaat Sanayi ve Ticaret
Doğal kaynak potansiyelini meydana getiren, tarım ve hayvancılık ile orman ve maden
sektörlerine dayalı olarak yapılabilecek yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda
verilmiştir.
Ülkemizd tarım sektöründe önemli gelişmeler olmakla birlikte gerek hayvansal, gerekse
bitkisel üretimde istenilen verimlilik düzeyine erişilememiştir. Bitkisel üretim, pazarlanabilir,
işleme özelliği ve katma değeri yüksek ürünler doğrultusunda yeterli değişimi
gösterememiştir.
Tarım sektöründe gerçekleştirilebilecek 8 yatırım belirlenmiştir.
138
 Sert Buğday Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Mısır Üretimine yönelik Kurutma ve Depolama Yatırımları
 Renkli Pamuk Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Seracılık (Sebze ve Süs Bitkisi) Yatırımları
 Bağ-Bahçe Yatırımları
 Meyve ve Sebze Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar
 Kültür Mantarı Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Damızlık (Hibrit) Tohum Üretim Tesisi
 Susam Yağı, Tahin, Pekmez ve Helva Üretim Tesisi.
 Ceviz ve Badem Üretimi,
 Yem Bitkileri Üretimi,
 Organik Tarım,
 Yağlı Tohum Üretimi.
Yıllardır bitkisel ve hayvansal üretim arasında denge kurulamamış, son yıllarda bu denge
hayvancılık aleyhine bozulmuştur. Bu olumsuz yapının ortadan kaldırılmasına yönelik
besicilik yatırımlarının artırılması gerekmektedir.
Hayvancılık sektöründe yapılabilecek 9 yatırım belirlenmiştir.
 Su Ürünleri Üretimi ve İşleme Tesisi
 Arıcılık ve Bal Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Tiftik Keçisi Yetiştiriciliği
 Et Besiciliği
 Süt Besiciliği
 Hindi Yetiştiriciliği
 Devekuşu Yetiştiriciliği.
 İpek Böcekçiliği
 Mezbaha ve Soğuk Hava deposu
Maden Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Yer altı zenginliği yüksek olmasına rağmen, petrolün dışındaki maden varlığından
bugüne kadar yeterince istifade edilememiştir. Maden potansiyelinin irdelendiğinde önemli
bir potansiyelin olduğu görülmektedir.
Maden sektöründe yapılabilecek 2 yatırım belirlenmiştir.
 Mermer madeni ocak işletmeciliği
 Mermer İşleme tesisi
 Mermerit Üretim tesisi
 Fosfat madeni ocak işletmeciliği.
Mermer sektöründe faaliyette olan işletmelere ek olarak yeni tesislere kurulabilir.
Sektör, ağırlıklı olarak yurtdışı ihracatına yönelmelidir.
Çınar ilçesinde 20.000.000 ton civarında Fosfat madeni bulunmaktadır. Bu zengin rezerv
değerlendirilmelidir. Fosfat madeni işlemek için bir tesis kurulamasa da üretilen maden diğer
illerde bulunan fabrikalarda değerlendirilebilir.
Enerji Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Enerji Bakanlığınca yapılan çalışma ve etütler ile özel sektörün yaptığı ölçüm
çalışmaları sonuçlarının, %25 ve daha üzeri kapasite faktörüne uygun bölgelerde
yararlanılabilir rüzgâr enerjisi potansiyelinin yaklaşık olarak 10 bin MW civarında olduğu
belirtilmektedir. Diyarbakır’da enerji sektöründe 2 yatırım tesisi gerçekleştirilebilir
bulunmuştur.

Rüzgâr enerjisi santralı (RES) ile enerji üretimi
139
 Güneş kolektörü üretim tesisi
 Biodizel Üretim tesisi
Güneş ışınlarından yararlanarak enerji ihtiyacına katkıda bulunmak için uygulanması
kolay, sistemin teknolojik olarak basit ve ucuz olması gibi özelliklerinden dolayı kullanımı en
yaygın olanı güneş kolektörleridir. Bu özelliklerinden dolayı böyle bir tesis yatırım konusu
olarak gerçekleştirilebilir görülmektedir.
İmalat Sanayine Yönelik Yapılabilecek Yatırımlar
Diyarbakır’da gıda sanayi alanında yapılabilecek 4 yatırım konusu önerilmiştir.
 Pastörize Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi
 Pastörize Üzüm Suyu, Sirke Ve Pekmez Üretim Tesisi
 Ayçiçeği Yağı Üretim Tesisi
Seramik, Kil, Taş ve Çimentodan Gereçler Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
Diyarbakır’da seramik, kil, taş ve çimentodan gereçler sanayinde yapılabilecek 1
yatırım konusu önerilmiştir.
Çimento esaslı olan toz sıvılar, ambalâjları bozulmadığı ve havayla temas etmedikleri sürece
çok daha uzun süre bozulmadan muhafaza edilebilmektedirler.
Hazır sıvalar yapısal farklılıklarına göre aşağıda belirtildiği gibi sınıflandırılabilir.
1) Mineral esaslı düz veya desenli sıvalar,
2) Granit tipi sıvalar,
3) İpek sıvalar,
4) Perlit sıvalar,
5) Hazır püskürtme sıvalar ve
6) Sentetik reçine bağlayıcılı sıvalar.
Lastik-Plastik Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar

CTP boru imalatı tesisi

Damla sulama sistemleri üretim tesisi
Diğer Yatırım Önerileri
Diyarbakır ilinde belirtilen sektörlerin haricinde 5 yatırım önerisi daha uygun
bulunmuştur.
 Pik ve Sfero Döküm İmalatı Tesisi
 Su Şişeleme Tesisi
 Buğday Sapından Kağıt İmalatı Tesisi
 Elektronik Malzeme ve Elektronik Cihazlar Üretimi Tesisi
 Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi
Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca girişimcilere sağlanan destekler arasında, 4691
sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgesi Kanunu” , 6948 sayılı “Sanayi Sicil Kanunu”, 4562
sayılı
“Organize Sanayi Bölgeleri Kanun” ları kapsamında bulunan yatırımcılar ile
KOSGEB ve Küçük Sanayi Sitelerine sağlanan destek unsurları aşağıya çıkarılmıştır.
1 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri
• Bina, inşaat ve arsa desteği,
• Her türlü vergi, resim ve harç muafiyeti,
• Gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti (2013 yılına kadar),
• KDV muafiyeti
• Ar – Ge faaliyetlerinde bulunan kamu görevlilerinin her türlü vergi muafiyeti,
• Atık su bedeli muafiyeti,
2 Sanayi Sicil Belgesi
• İhraç kaydıyla KDV muafiyeti,
• %20 oranında elektrik indirimi,
• Kurumlar vergisi indirimi,
140
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kamu ihalelerinde sağlanan avantajlar
3 KOSGEB
Kredi Faiz Desteği
KOBİ Proje Destek Programı
Tematik Proje Destek Programı
İş Birliği Güç Birliği Destek Programı
Ar – Ge inovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı
Genel Destek Programı
Girişimcilik Destek Programı
4 Organize Sanayi Bölgeleri
Emlak Vergisi Muafiyeti,
Atık Su Bedeli Muafiyeti,
Bina İnşaat Harcı ve Yapı Kullanma İzin Harç Muafiyeti
5 Küçük Sanayi Siteleri (KSS)
Emlak Vergisi muafiyeti, (5 yıl)
Bina İnşaat Harcı ve Yapı Kullanma İzni Harç muafiyeti,
Arsa ve İşyeri teslimine kadar Kurumlar Vergisi ve KDV muafiyeti
KSS’ lerin yapım aşamasında alt yapının tamamı ve üst yapının %70’ine kadar kredi
desteği.
6 AR-GE birimince girişimcilere yönelik sağlanan destekler
Sanayi Potansiyeli ve Yatırım Alanları Araştırması
Sanayi Profilleri (özet fizibiliteler)
Sektör Araştırması
Yatırım Ortamı ve Yapılabilecek Yatırımlar Araştırması
Yatırım Rehberi
28.02.2008 tarihli 5746 sayılı “Ar-Ge Faaliyetlerinin desteklenmesi kapsamında
“TEKNO GİRİŞİM SERMAYESİ DESTEĞİ” adıyla genç girişimcilere sağlanan
100.000TL hibe desteği
Bazı sanayi ürünleri Diyarbakır'da üretilmekle birlikte bazı ürünler ise diğer illerden temin
edilmektedir. Bu ürünlerden yoğun talep alan ve üretilmesi mümkün olanları üretmeye
yönelik yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda verilmiştir.
a. Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Ülkemizde tarım sektöründe önemli gelişmeler olmakla birlikte gerek hayvansal,
gerekse bitkisel üretimde istenilen verimlilik düzeyine erişilememiştir. Bitkisel üretim,
pazarlanabilir, işleme özelliği ve katma değeri yüksek ürünler doğrultusunda yeterli değişimi
gösterememiştir.
Tarım sektöründe gerçekleştirilebilecek 13 yatırım belirlenmiştir.
 Sert Buğday Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Mısır Üretimine yönelik Kurutma ve Depolama Yatırımları
 Renkli Pamuk Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Seracılık (Sebze ve Süs Bitkisi) Yatırımları
 Bağ-Bahçe Yatırımları
 Meyve ve Sebze Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar
 Kültür Mantarı Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Damızlık (Hibrit) Tohum Üretim Tesisi
 Susam Yağı, Tahin, Pekmez ve Helva Üretim Tesisi.
 Ceviz ve Badem Üretimi,
 Yem Bitkileri Üretimi,
141
 Organik Tarım,
 Yağlı Tohum Üretimi.
b. Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Yıllardır bitkisel ve hayvansal üretim arasında denge kurulamamış, son yıllarda bu
denge hayvancılık aleyhine bozulmuştur. Bu olumsuz yapının ortadan kaldırılmasına yönelik
besicilik yatırımlarının artırılması gerekmektedir.
Hayvancılık sektöründe yapılabilecek 9 yatırım belirlenmiştir.
 Su Ürünleri Üretimi ve İşleme Tesisi
 Arıcılık ve Bal Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Et Besiciliği
 Süt Besiciliği
 Yumurta Tavukçuluğu
 Et Tavukçuluğu
 Hindi Yetiştiriciliği
 İpek Böcekçiliği
 Mezbaha ve Soğuk Hava deposu
c. Maden Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Yer altı zenginliği yüksek olmasına rağmen, petrolün dışındaki maden varlığından
bugüne kadar yeterince istifade edilememiştir. Maden sektörü
irdelendiğinde önemli bir
potansiyelin olduğu görülmektedir.
 Mermer İşleme tesisi
 Fosfat madeni ocak işletmeciliği.
Mermer sektöründe faaliyette olan işletmelere ek olarak yeni tesislere kurulabilir.
Sektör, ağırlıklı olarak yurtdışı ihracatına yönelmelidir.
Çınar ilçesinde 20.000.000 ton civarında Fosfat madeni bulunmaktadır. Bu zengin
rezerv değerlendirilmelidir. Fosfat madeni işlemek için bir tesis kurulamasa da üretilen maden
diğer illerde bulunan fabrikalarda değerlendirilebilir.
d. Enerji Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Enerji Bakanlığınca yapılan çalışma ve etütler ile özel sektörün yaptığı ölçüm
çalışmaları sonuçlarının, %25 ve daha üzeri kapasite faktörüne uygun bölgelerde
yararlanılabilir rüzgâr enerjisi potansiyelinin yaklaşık olarak 10 bin MW civarında olduğu
belirtilmektedir. Diyarbakır’da enerji sektöründe 3 yatırım tesisi gerçekleştirilebilir
bulunmuştur.
 Rüzgâr enerjisi santralı (RES) ile enerji üretimi
 Güneş kolektörü üretim tesisi
 Biodizel Üretim tesisi
Güneş ışınlarından yararlanarak enerji ihtiyacına katkıda bulunmak için uygulanması
kolay, sistemin teknolojik olarak basit ve ucuz olması gibi özelliklerinden dolayı kullanımı en
yaygın olanı güneş kolektörleridir. Bu özelliklerinden dolayı böyle bir tesis yatırım konusu
olarak gerçekleştirilebilir görülmektedir.
e. Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
Diyarbakır’da gıda sanayi alanında yapılabilecek 4 yatırım konusu önerilmiştir.
 Pastörize Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi
 Pastörize Üzüm Suyu, Sirke Ve Pekmez Üretim Tesisi
 Ayçiçeği Yağı Üretim Tesisi
 Gıda Paketleme
f. Seramik, Kil, Taş ve Çimentodan Gereçler Sanayinde Yapılabilecek
Yatırımlar
Diyarbakır’da seramik, kil, taş ve çimentodan gereçler sanayinde yapılabilecek 1
yatırım konusu önerilmiştir.
142
Çimento esaslı olan toz sıvılar, ambalâjları bozulmadığı ve havayla temas etmedikleri
sürece çok daha uzun süre bozulmadan muhafaza edilebilmektedirler.
Hazır sıvalar yapısal farklılıklarına göre aşağıda belirtildiği gibi sınıflandırılabilir.
 Mineral esaslı düz veya desenli sıvalar,
 Granit tipi sıvalar,
 İpek sıvalar,
 Perlit sıvalar,
 Hazır püskürtme sıvalar ve
 Sentetik reçine bağlayıcılı sıvalar.
g. Lastik-Plastik Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
 CTP boru imalatı tesisi
 Damla sulama sistemleri üretim tesisi
h. Diğer Yatırım Önerileri
Diyarbakır ilinde belirtilen sektörlerin haricinde 5 yatırım önerisi daha uygun
bulunmuştur.
 Pik Döküm İmalatı Tesisi
 İçilebilir doğal Su Kaynaklarını Değerlendirme ve Şişeleme Tesisi
 Buğday Sapından Kâğıt İmalatı Tesisi
 Elektronik Malzeme ve Elektronik Cihazlar Üretimi Tesisi
 Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi
Yıl
6.1. Diyarbakır İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
84
105
128
140
89.191
115.388
165.201
169.398
6.2. Diyarbakır İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
88
79
113
150
31.205
23.810
39.572
62.679
7. Diyarbakır İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük
a) BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ :
Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:139)
143
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, demir-çelik ve gıda sanayidir.
Diyarbakır Tarıma Dayalı İhtisas (Besi) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:253)
almaktadır.
 AG-YG Elektrik Şebekesi ve ENH inşaatı tamamlanmıştır.
 Altyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi ise % 80’dir.
 Bölgedeki 105 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiş olup, hepsi proje
aşamasındadır.
Diyarbakır İlinde toplam 1.539 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete
sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla
65.950.877.-TL’ ye karşılık gelmektedir.
DOLU
BOŞ
SIRA
İŞYERİ
DOLULUK
İŞYERİ İŞYERİ
NO
SAYISI
ORANI (%)
SAYISI SAYISI
1
DİYARBAKIR BİSMİL KSS
108
108
0
100
2
DİYARBAKIR ERGANİ KSS
118
118
0
100
3
DİYARBAKIR MERKEZ KSS
320
320
0
100
4
DİYARBAKIR MERKEZ (OTO) KSS
298
298
0
100
DİYARBAKIR MERKEZ
5
99
99
0
100
(MARANGOZ) KSS
6
DİYARBAKIR SİLVAN KSS
220
160
60
73
DİYARBAKIR OTO TAMİRCİLERİ
7
376
376
0
100
3.KSS(GAP
TOPLAM
1.539
1.479
60
96
Çermik Küçük Sanayi Sitesi:
 05.03.2004 tarih ve 2276 sayılı yazımızla S.S. Çermik KSS Kooperatif Başkanlığına yer
seçiminin yapıldığı ve bundan sonra yapılacak işlemlere dair yer seçimi talimatı
yazılmıştır.
Ergani II Küçük Sanayi sitesi:
 03.05.2004 tarihinde yer seçimi yapılmış olup, Kemaliye Mahallesi Küçükköy
Mevkiindeki 100 dekar büyüklüğündeki alan incelenmiştir.
 İncelenen alanda KSS kurulmasının uygun olup olmadığı hususunda Bakanlığımızca
nihai karar verilebilmesi için imar yetkisine sahip ilgili idarece imar planının
hazırlanması ve imar planının onay aşamasından önce, Diyarbakır Tarım İl Md. den,
Karayolları Genel Müdürlüğünden ve diğer imar planı yapımına esas kurum ve
kuruluşlardan uygun görüş alınmasının ve bu görüşlerin Bakanlığımıza gönderilmesinin
gerektiği 09.09.2004 tarih ve 10827 sayılı yazımızla 2.Ergani KSS Yapı Kooperatif
Başkanlığına bildirilmiştir.
 Bakanlığımıza gönderilmesini takiben Kooperatif Başkanlığına talimat yazılacaktır.
Bismil Küçük Sanayi sitesi(ilave Alan):
144
 S.S. Bismil KSS Yapı Kooperatifi Başkanlığı'nın mülkiyetindeki Kooperatife ait yaklaşık
45 dekarlık alanda yer seçiminin talep edilmesi üzerine 09-11.06.2010 tarihleri arasında
mahallinde etüt çalışması yapılmıştır.
 Yerin uygun görüldüğü 22.06.2010 tarih ve 5046-5050 sayılı yazımız ile Bismil Belediye
Başkanlığı'na ve Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
1) Mevcut teşvik ve destekler ile bölgeler arası kalkınmışlık farkının asgariye indirilmesi ve
istihdam sorunun çözüme kavuşturulması mümkün bulunmamaktadır. Bu nedenle, mevcut
destek unsurlarının (teşvikin) yanı sıra bölgeye münhasır yeni destek unsurlarının
yürürlüğe konulması gerekmektedir. Bu çerçevede, daha az sayıda illeri içeren küçük
bölgeler oluşturulmalı ve en az gelişmiş gruptaki illere en üst düzeyde teşvik
uygulanmalıdır.
2) 2006/10921 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında olmasına rağmen uygulanmayan teşvik
belgeli yatırımlar için öngörülen TL cinsinden kredilerin faizlerinin 5 puanının, döviz
kredilerinde ise 2 puanının bütçeden karşılanması şeklindeki faiz desteğinin bir an
uygulanması sağlanmalıdır.
3) KOSGEB, daha etkin, sürekli, verimli ve basit işlemlerle hizmet verecek şekilde
yapılandırılmalıdır. Cazibe Merkezleri kapsamındaki KOSGEB kredilerinin büyük
limitleri bir an önce kullandırılması ağlanmalıdır.
4) İlde arazi, arsa gibi gayrimenkuller teminat olarak kabul edilmemekte ve alınan krediye
karşılık 2, hatta bazen 3 katı teminat istenmektedir. Bazen de işletmenin kapasitesiyle
uyumlu olmayan uçuk miktarda bir ciro şartını öne sürmektedirler. Bankaların, İlde,
Ülkemizin batısında uyguladıkları teminat kriterlerini bölge illerimiz için de
sağlanmalıdır. Bu arada, Kredi Garanti Fonu’nun daha aktif olarak devreye girmesi ve
komisyonunun %1’ler düzeyinde uygulanması sağlanmalıdır.
5) Sık sık elektrik kesintileri üretimi olumsuz yönde etkilemektedir. Ayrıca, yakınından
geçen doğal gaz hattı ile demiryolu hattının OSB’nin içine kadar çekilmemesi ve
böylece ilgili KOBİ’lerin bu hizmetlerden yararlanamamaları sonucu, maliyet artışları
olmakta ve işletmelerin rekabet gücü zayıflamaktadır. OSB’nin enerji altyapısının
iyileştirilmesi, doğalgaz ve demiryolu hattının OSB içine kadar çekilmesi gerekmektedir.
6) Mikro ve küçük ölçekli KOBİ işletmesi kurmak isteyen girişimcilere, en fazla 250.000,00
TL tutarında faizsiz, bir veya iki yılı ödemesiz, takip eden 3 yıl içinde geri ödemeli bir
başlangıç kredisi mekanizması ve fonu oluşturulmalıdır. Özellikle kadınların
kullanabilecekleri, başvurusu oldukça kolay olan, içinde bedelsiz danışmanlık desteği de
bulunan, bu maddede belirtilen şartlarda, yatırım ve işletme sermayesi ihtiyacına cevap
verebilecek özel fonlar oluşturulmalıdır.
7) Yatırımlar için 15 yıl boyunca gelir ve kurumlar vergisi muafiyeti getirilmelidir.
8) Tüm teşvik ve destekler en az 15 yıl boyunca uygulanmalıdır.
9) İhracat işlemlerinin kolay ve hızlı bir şekilde uygulanmasının sağlanması gerekmektedir.
Özellikle IRAK, SURİYE ve İRAN ülkelerine yapılacak ihracata yönelik özel destekler
verilmeli ve mevcut destekler kolaylaştırmalıdır. Suriye sınır kapısı açılmasında süreklilik
sağlanmalı ve güven verici tedbirler alınmalıdır. Habur Gümrük Kapısında uzun süreli
beklemelerin önüne geçecek tedbirler alınmalıdır.
10) Düşük faizli Ucuz ve uzun vadeli yatırım ve işletme kredileri sağlanmalı ve İlk iki yılı
ödemesiz uzun süreli krediler devreye sokulmalıdır.
11) Başta mermercilere olmak üzere imalat ve maden sektöründe faaliyet gösteren işletmelere
nakliye için ayrı bir teşvik uygulanmalıdır.
145
12) Yatırımcıya bedelsiz hazine arazilerinin tahsis edilmesinde uygulan bürokratik işlemler
asgariye indirilerek zaman kaybı önlenmelidir.
13) Genel olarak bölgemizde kurulacak tüm işletmelerde teşvik belgesi şartı aranmadan
desteklerden faydalandırılmalıdır.
14) Mermer sektörüne ait rezerv çalışmaları ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından ivedilikle
yapılmalıdır.
15) Mermer sektörüne ara eleman yetiştirmek için mesleki eğitim verilmelidir.
İl Müdürlüğümüzde çalışan personelin özlük hakları, atama, nakil ve terfi işlemleri
Bakanlık Personel Dairesi Başkanlığınca yürütülmektedir. Aşağıdaki tabloda da görüleceği
gibi, İl Müdürlüğümüze tahsis edilmiş vizeli kadro sayısı 42 olup, bunlardan 21 u dolu, 24
‘ü boş bulunmaktadır.
Kurumun Mevcut Kadro ve Personel İhtiyaç Durumunu Gösterir Tablo:
DOLU
BOŞ
TOPLAM
İHTİYAÇ
UNVANI
KADRO
KADRO
KADRO
DUYULAN
SAYISI
SAYISI
SAYISI
KADRO
İl Müdürlüğü
1
1
1
1
1
Şube Müdürlüğü
3
3
Uzman
1
1
Araştırma Görevlisi
1
1
1
Mühendis
3
3
3
Teknikler
2
2
2
Şef
2
2
4
Eksper
4
4
Ölçü Ayar Memuru
2
3
5
2
Teknisyen
2
2
Memur
2
6
8
Sicil Memur
1
1
Sekreter
1
1
Daktilograf
1
1
2
Bekçi
1
1
Şoför
1
1
2
1
Hizmetli
1
1
2
1
GENEL TOPLAM
21
23
146
44
10
22 EDİRNE
Edirne ilinin coğrafi olarak Üç önemli Nehrin (Meriç, Tunca, Arda) birleşim noktasında
olması ve verimli topraklar üzerinde kurulu bulunması nedeniyle önemli miktarda tarımsal
üretim gerçekleşmektedir. Bu gün için yaklaşık olarak Türkiye çeltik üretiminin %50’si, yağlık
ayçiçeği üretiminin %25’i ve Buğday üretiminin %3’ü Edirne’de gerçekleşmektedir.
Buna bağlı olarak da İl sanayinin gelişimi tarıma dayalı sanayi şeklinde oluşmuştur. Bu gün
için sanayi siciline kayıtlı 265 işletmenin 52 adetini pirinç üretimi yapan işletmeler 27 adetini
Ham ve Rafine Yağ üretimi yapan işletmeler ve 20 adetini un üretimi yapan işletmeler
oluşturmaktadır.
Tarıma dayalı sanayi işletmeleri dışında ilde gelişen diğer bir sektör tekstil sektörüdür. Bugün
için ilde 23 adet tekstil işletmesi bulunmakta olup buralarda çalışan sayısı yaklaşık olarak 5.000
kişidir.
İl ayrıca Linyit Kömürü rezervleri bakımından önemli bir potansiyele sahiptir. 27 adet linyit
kömürü işletmesinde yaklaşık olarak yıllık 200 bin ton linyit kömürü üretilmektedir. Üretilen
kömürün büyük bir bölümü il sanayi işletmelerinde ve konutlarda ısınma amaçlı
kullanılmaktadır.
İlin Avrupa Birliği ülkeleri olan Yunanistan ve Bulgaristan’a 2’si demiryolu, 4’ü karayolu
olmak üzere toplam 6 adet sınır kapısı mevcuttur. Ancak buna rağmen ilden yapılan ihracat ve
ithalat yeterli düzeyde değildir. 2008 yılında ilden 101 milyon dolarlık ihracat yapılırken, 124
milyon dolarlık ithalat yapılmıştır. Belli başlı ihracat kalemlerimiz gıda maddeleri, tekstil ve
inşaat malzemelerinden oluşmaktadır.
Zengin bir tarihi geçmişe sahip ilde 3 adet tarihi alış veriş merkezi bulunmaktadır. Bunlar
Alipaşa Çarşısı, Bedesten Çarşısı ve Arasta Çarşısı’dır. Modern anlamda ise Biri Merkezde biri
Keşan ilçesinde olmak üzere iki adet Alış-Veriş Merkezi bulunmaktadır.
Buğday, Ayçiçeği ve Çeltik başta olmak üzere birçok tarım ürününün ticaretinin yapıldığı 4
adet Ticaret Borsası bulunmaktadır. Ülkemizin de önde gelen Borsaları arasında yer alan Edirne
Ticaret Borsası ve Uzunköprü Ticaret Borsalarında günlük olarak açık arttırma ile hububat alım
satımları yapılmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Edirne İli Sanayisi:
Ankara(% 7), İzmir(% 5), Konya(% 4), Gaziantep (% 3), Denizli(% 3), Kocaeli(% 2) , Adana(%
2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i, oniki ilimizdedir
Edirne İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına göre
244 dür. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan
illerimiz arasında yer almaktadır
İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir, %
2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip etmektedir.
1.1. Edirne ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
147
Edirne İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda;
% 52 Gıda ürünlerinin imalatı,
% 6 Diğer madencilik taşocakçılığı
% 5 Giyim Eşyası İmalatı; Kürkün İşlenmesi ve Boyanması,
% 3 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ekipman imalatı
% 2 Kimyasallar ve kimyasal ürünlerin imalatı,
% 2 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Edirne ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam
10.257 dir.
Kalite kontrol birimi olan firma sayısı 79 çalışan sayısı 144 dir.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 13, çalışan sayısı 30 dur.
Edirne İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme göstermektedir.
Sanayide çalışanların, % 40 u Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 21 si
Gıda ürünlerinin imalatı, % 15 sı Kömür ve linyit çıkartılması sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki İstihdamın % 84 si işçi, % 3 ü mühendistir.
Edirne İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 39 ü mikro ölçekli, % 46 si küçük ölçekli,
% 13 ı orta ölçekli, % 2 u büyük ölçekli işletmelerdir.
- Edirne Giyim Sanayi A.Ş.
- Murat Yapı Tekstil Sanayi ve Ticaret
- Yol Giyim Sanayş Pazarlama ve Ticaret A.Ş. Edirne Şubesi
- Naturel ısı sistemleri
- Modavizyon Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.Edirne Şubesi
MTA verilerine göre İl sınırları içerisindeki muhtemel ve görünür kömür rezervleri toplamı
115 milyon/ton dur. Yüksek kalorili olmayan il kömürlerinin değerlendirilebilmesi için il sınırları
içerisine kurulacak kömürle çalışan bir elektrik santrali Ülkemiz ve il ekonomisine büyük katkı
sağlayacağı düşünülmektedir.
İlin güneyinde bulunan Saroz Körfezi rüzgar enerjisi bakımından yatırım yapılabilecek bir
bölgedir. Bu amaçla bir özel sektör firmasının bu bölgeye yapmış olduğu 15 Megavatlık yatırım
faaliyete geçmiştir.
Tarım toprağı yönünden zengin olan ilde ki birçok bölgede sulu tarım yapılabilecek araziler
bulunmaktadır. Uzunköprü ve Meriç bölgesinin büyük bölümünün sulamasını sağlayacak olan
Çakmak Barajı ile sulanabilir arazi miktarı 3 te 1 oranında artacaktır.
Edirne-Havsa-Uzunköprü-Keşan arası duble yol çalışmaları bitirilmek üzere olup büyük
bölümünde trafik bölünmüş yol üzerinden sağlanmaktadır. Aynı yol üzerinde bulunan ve
Uzunköprü geçişini sağlayacak olan köprü çalışmaları da bitirilmek üzeredir.
İlin Süloğlu ilçesinde bulunan mevcut Organize Sanayi Bölgesine ilave olarak Uzunköprü,
Keşan-İpsala ilçelerinden birinde ikinci bir OSB’ye ihtiyaç duyulabilecektir Bunun çalışmalarına
148
başlamak için ön hazırlıklar yapılmış olup birinci OSB’de %75 doluluk oranına ulaşılması
beklenmektedir.
Yıl
6.1. Edirne İline Ait İhracat Bilgileri
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
84
82
81
68
2008
2009
2010
2011
Yıl
6.2. Edirne İline Ait İthalat Bilgileri
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
75
74
90
118
2008
2009
2010
2011
101.266
93.267
79.095
60.169
124.091
83.882
198.437
213.118
7. Edirne İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Edirne Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:96)
edilmemiştir.
Edirne Organize Sanayi Bölgesi (İlave) : (Sicil No:96)
Edirne İlinde 979 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur.
Bakanlığımızca, bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla
SIRA
NO
İŞYERİ
SAYISI
DOLU İŞYERİ
SAYISI
BOŞ İŞYERİ
SAYISI
DOLULUK
ORANI (%)
1
2
EDİRNE KEŞAN KSS
EDİRNE MERİÇ KSS
358
36
358
28
0
8
100
78
3
EDİRNE MERKEZ KSS
4
EDİRNE UZUNKÖPRÜ KSS
EDİRNE UZUNKÖPRÜ (II.BÖLÜM) KSS
288
198
288
198
0
0
100
100
99
99
0
100
979
971
8
99
5
TOPLAM
149
Önerileri
9.1. Sorunlar
:
- Ekonomisi tarıma dayalı olan ilimizde sanayi sektörünün 5. sırada yer almasıyla istihdam
imkanlarının kısıtlı olmasından dolayısıyla ilimiz 2000, 2007 ve 2008 yılları itibarıyla nüfus
kaybına uğramış 2009 yılında bir miktar artış olmuştur.
- İlimizdeki sanayi işletmelerinin büyük bir bölümü tarıma dayalı sanayi işletmeleri olup bu
sektörde de %70-80 oranlarında atıl kapasite bulunmaktadır.
- İşletmeler genellikle aile işletmeleri olup kurumsallaşma mevcut değildir.
- İlimiz iş imkanlarının kısıtlı olması dolayısıyla işsizlik sorunu bulunmaktadır. Özellikle tarım
kesiminde gizli işsizlik yaygındır.
- Ergene nehrinin kirliliği dolayısıyla bölgenin önemli bir sulanabilir tarım arazisi tehdit
altındadır.
- Teşvik sisteminde Edirne, İstanbul ve Kocaeli gibi sanayileşmiş illerle birlikte 1. bölgede yer
alması sebebiyle teşviklerden yararlanması istenilen seviyede değildir.
- İlimizde girişimcilik istenilen düzeyde değildir.
9.2. Çözüm Önerileri
:
- Çakmak ve Hamzadere Barajlarının yapım çalışmaları aynı hızla sürdürülerek bitirilmelidir.
Çünkü bu barajların bitirilmesiyle mevcut sulama kapasitesi %85 oranında artacaktır.
- Tarımsal desteklerden prim sistemine ağırlık verilmeli, tarım ürünlerinin işlenmemiş şekilde
ithalatına imkan sağlanmalı, lisanslı depoculuğa geçilmeli, yeni işletmelerin kurulması yerine
mevcutların yenilenmesi teşvik edilmelidir.
- Ergene nehri kirliliğine bir an önce çözüm üretilerek kirlilikten etkilenen tarım arazilerinin
kurtarılması, çok su kullanan sanayi tesislerinin bölgeye kurulmasının önüne geçilmelidir.
- Uzunköprü ve Keşan ilçelerinde planlı sanayileşme için OSB kurulmasının sağlanması.
- İstihdam konusunda ilimizde en çok istihdam sağlayan ve pozitif bir yön olarak güçlü bir
işgücü potansiyeli oluşan tekstil sektörünün ve özellikle de çevre dostu olan konfeksiyon dalı
destekleme unsurlarından faydalandırılmalıdır.
- İşletmelerimizin kurumsallaşması adına uluslar arası kabul gören yönetim biçimlerini ve
tekniklerini uygulayabilmeleri için KOSGEB’in hibe şeklindeki kredilerinden faydalanmaları
sağlanmalıdır.
- Sivil toplum ve meslek kuruluşları ile diğer kurum ve kuruluşlar arasında, işbirliği imkanlarının
geliştirilmesi yönünde gayret gösterilerek, girişimcilik ile ilgili eğitimlere ağırlık verilmelidir.
ADI SOYADI
F.Oğuzhan ELÇİN
Ahmet ALAGÖZ
Mustafa KURT
A.İhsan SUSAM
Adnan TUNA
Mahmut ALTUN
Zekine TEZGELEN
Göknil SALİM
Güray ARAL
Selahattin ALKAYA
Ahmet ÖZER
UNVANI
İl Müdürü
Şube Müdürü
Şube Müdürü
Ölçü Ayar Memuru
Ölçü Ayar Memuru
Uzman
Veri Hazırlama ve Kont. İşl.
Memur
Memur
Memur
Teknisyen
150
EGİTİM DURUMU
Mühendislik Fak.-Makina
İ.İ.B.F.
İ.İ.B.F.
Yüksekokul
Yeksekokul
Eğitim Fakültesi
Lise
Lise
Lise
Lise
Lise
23 ELAZIĞ
Elazığ’da “ gıda ürünleri ve içecek imalatı”, “ madencilik ve taşocakçılığı”, “metalik
olmayan diğer mineral ürünlerinin imalatı” ile “başka yerde sınıflandırılmamış makine ve
teçhizat imalatı” sektörleri öne çıkmaktadır.
Mevcut tarım ve sanayi ağırlıklı potansiyeli ile birlikte tarımsal ürün çeşit ve
verimliliğinde beklenen artışların gelecekte ticari hayatı olumlu yönde etkileyeceği
Ticari faaliyetler esas itibariyle gıda, üzüm mamulleri, çimento, yem, orman ürünleri,
genel imalat ürünleri ile madencilik ürünlerine dayalıdır.
Yapılan bir çalışmaya göre; genel olarak imalat sanayi işletmeleri toplamında işletmelerin %
28'i Elazığ'a, % 26'sı çevre illere, % 12'si yurt dışına, % 8'i Doğu Anadolu'ya, % 7'si yurtiçine
ve % 6'sı ise Güneydoğu illerine çıktı yapmışlardır. Kalan % 13'lük pay ise ülkenin farklı
illerine olmuştur.
Temel gıda maddelerinin bazıları ile dayanıklı tüketim mallarının hemen hemen
tamamı diğer merkezlerden temin edilmektedir.
El sanatları "sanayileşme öncesi üretim biçimi olarak ortaya çıkmış, insanların
geçimini sağlamış ve ekonomik işlev kazanmıştır." El sanatlarının üretime dönüştürülmesi il
ekonomisine katkı sağlaması yanında kültürün yaşatılması anlamında da oldukça önemlidir.
Büyük yatırım ve sermaye gerektirmeden yapılan el sanatlarına yönelik ürünlerin
pazarlanması, ticari hayata canlılık kazandırmakla birlikte bu sanatların gelişimine de katkıda
bulunmaktadır. İç ticarette el sanatlarına yönelik olarak iğne oyaları, halı ve kilim gibi
ürünlerde değerlendirilmektedir.
Elazığ Ticaret Borsasında ise; hububat, hububat mamulleri, gıda maddeleri, yağlı
tohumlar, hayvani yağlar, küçük-büyükbaş canlı hayvan ve bunların etleri ile derileri, kuru ve
yaş meyveler, meyve çekirdekleri ve geleneksel gıda maddeleri işlem görmektedir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Elazığ İli Sanayisi:
ilimizdedir
Elazığ İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına göre
263 dur. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte
olan ildir.
151
3.2. Elazığ ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Elazığ İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 24 Diğer
madencilik ve taşocakçılığı, % 20 Gıda ürünleri imalatı, % 9 Diğer metalik olmayan mineral
ürünlerin imalatı, % 9 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı
sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir
% 3 Ağaç ve Mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç);
% 2 Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı.
% 1 Giyim eşyası imalat, kürkün işlenmesi ve boyanması,
% 2 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre Elazığ ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam
6.635 dir.
10 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi,çalışan sayısı 16 dır.
34 sanayi işletmesinde kalite kontrol birimi, çalışan sayısı 61 dir
Elazığ İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına göre gelişme göstermiştir. Sanayide
çalışanların % 18 i Diğer madencilik ve taşoçakçılığı, % 15 i Gıda ürünleri imalatı,
sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 81 i işçi, % 4 ü mühendis’tir.
Elazığ İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 32 ü mikro ölçekli, % 55 i küçük ölçekli,
% 10 nu orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
-Eti Krom
-Mesta Traverten Mermer Sanayi ve Ticaret A.Ş
-Alper Madencilik İnşaat Gıda Taahçihr. Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti
-Karaca inşaat mad.inş.taah.san dış tic.
-Denson Madencilik İnşaat Turizm Nakliye Sanayi İç ve Dış Ticaret Ltd.Şti
Doğal kaynak potansiyelini değerlendirmeye yönelik yatırımlar içinde tarım, hayvancılık,
orman ürünleri ve maden sektöründe yapılabilecek yatırımlar ele alınmış, ayrıca gıda
sanayinde, tekstil sektöründe, makine imalat ve enerji sektöründe belli bir potansiyeli olan ve
bu alanda yapılabilecek yatırımlar da talebi karşılamaya yönelik yatırımlar olarak
saptanmıştır.
İlimizde Yapılabilecek Yatırımlar
Tarım sektöründe yapılabilecek yatırımlar:
 Sert Buğday üretimi
 Renkli Pamuk üretimi
152
 Seracılık (sebze ve süs bitkileri)
 Ceviz, Badem ve Antep fıstığı yetiştiriciliği
 Ayçiçeği ve Mısır üretimi
 Kültür Mantarı, sertifikalı tohum üretimi
 Kayısı işleme tesisi gibi yatırımlar
 Şarap üretiminde kullanılan Boğazkere ve Öküzgözü üzüm üretimi
Hayvancılık Sektöründe Verim Alınabilecek Yatırımlar:
 Su Ürünleri ve işleme tesisi
 Arıcılık ve Bal üretimine yönelik yatırımlar
 Tiftik Keçisi yetiştiriciliği
 Et ve Süt besiciliği
 Hindi ve Devekuşu yetiştiriciliği ve ipekböceği üretimine yönelik yatırımlar
Orman Ürünleri Konusunda Yapılabilecek Yatırımlar:
 Meşe tohumundan elde edilen çeşitli sanayi dallarında kullanılan Mazı yetiştiriciliği
 Kapari (gebere) bitkisi
 Doğal olarak yetişen Kekik ve Adaçayı da potansiyeli bulunmaktadır.
Maden Potansiyeline Sahip İlde Yapılabilecek Yatırımlar:
 Mermer sahası ve işleme tesisi
 Mermer toz ve parçalarının değerlendirilmesine yönelik tesis
 Söndürülmüş ve torbalanmış toz Kireç üretim tesisi
 Mermer işletme yönetiminde fire oranı ocak işletmeciliğinde %50, fabrika
işletmeciliğinde de % 30’lara ulaşmaktadır. Bu kayıpların değerlendirilip ekonomiye
kazandırılması özellikle bölge ekonomisi için önem arz etmektedir. Mermer toz ve
parçalarının değerlendirildiği alanlar ise şunlardır: Seramik, Plastik, Çimento, Gübre,
Kanatlı Hayvan yemi, Karma Yem, Boya, Gazete Kağıdı, Ambalaj Kağıdı ve Sigara
Kağıdı.
Gıda Sanayinde Yapılacak Yatırımlar:
 Makarna, patates cipsi ve mısır çerezi
 Bisküvi ve gofret
 Domates salçası
 Pekmez
 Pastörize üzüm suyu
 Sirke kurutulmuş meyve ve sebze ile geleneksel ürünlerin( orcik, orcik şekeri,badem
şekeri)üretimine yönelik tesisler.
Makine İmalat Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar:
 Tekstil ve deri işleme makinaları imalatı tesisi
 Shrink ambalaj ve çeşitli kaynak makinaları tesisi
 Kriko esaslı sabit kaldırıcı cihazlar üretimi
 Genel ve özel amaçlı makinalar yedek parça imalatı tesisi
 Otomotiv parçaları üreyim tesisi.
Tekstil sektörüne yapılacak için de, il ve çevre illerden yeterli talep ve potansiyeli
bulunmaktadır.
Diğer Sektörlerde Potansiyel Tespit Edilebilen Yatırımlar:
 Beton kiremit imalatı tesisi
 Su şişeleme tesisi
 Sulama ekipmanları üretim tesisi
 Kraft torba kağıdı üretim tesisi
153
 Teneke kutu üretim tesisi
 Cam mozaik üretim tesisi.

Yıl
6.1. Elazığ İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
51
62
63
62
6.2. Elazığ İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
56
50
46
65
44.727
30.015
39.956
42.540
22.694
37.191
71.438
57.677
7. Elazığ İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
A. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Elazığ Organize Sanayi Bölgesi (I. Etap) : (Sicil No:189)
 115 hektarı 1990 yılında, 173 hektarı ise 2010 yılında tamamlanmıştır.
 Bölgedeki; 105 adet sanayi parselinin, 100 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
parsellerin; 78 adedi üretim, 10 adedi inşaat, 12 adedi de proje aşamasındadır. 5 adet
 Ağırlıklı sektör grubu; orman ürünleri, elektrikli makine ve plastik sanayidir.
Elazığ Organize Sanayi Bölgesi (II. Etap): (Sicil No:189)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, elektrikli makineler ve plastik sanayidir.
Elazığ Hayvan Ürünleri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:190)
 Bölgede bulunan 7 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
parsellerin; 2 adedi üretim, 5 adedi proje aşamasındadır.
Elazığ Merkez V. ilave Organize Sanayi Bölgesi:
154
 19-22.09.2011 tarihleri arasında yer seçimi etüt çalışması yapılmıştır.
 11.11.2011 tarih ve 3074 sayılı yazımızla DSİ Genel Müdürlüğüne görüş sorulmuştur.
Elazığ İlinde 1.251 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
İŞYERİ
NO
SAYISI
1
2
3
4
5
ELAZIĞ MERKEZ (I.BÖLÜM)
KSS
ELAZIĞ MERKEZ (II. BÖLÜM)
KSS
ELAZIĞ MERKEZ (III.
BÖLÜM) KSS
ELAZIĞ KOVANCILAR KSS
ELAZIĞ MERKEZ (YENİ)
KSS(DAP)
TOPLAM
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
DOLULUK
ORANI
(%)
504
0
100
229
0
100
228
88
0
0
100
100
188
1.237
14
14
93
99
504
229
228
88
202
1.251
Merkez Küçük Sanayi Sitesi İlave (DAP):
almaktadır.
Merkez Küçük Sanayi Sitesi (Yemişlik):
 16.02.2005 tarihinde mahallinde yer seçimi yapılmış olup, Kooperatif Başkanlığınca
önerilen yaklaşık 830 dekar büyüklüğündeki alan incelenmiştir.
 30.03.2005 tarih ve 3786–3787 sayılı yazımızda; önerilen alanın Elazığ Belediye
Başkanlığınca planlanan toplu konut alanı ile sınır teşkil etmesi nedeniyle, talebin
öncelikle Elazığ Belediye Başkanlığınca değerlendirilmesinin gerektiği, uygun görülmesi
halinde Kooperatif Başkanlığı ile sağlayacağı mutabakat çerçevesinde Maden İşleri Genel
Müdürlüğünden, Tarım İl Müdürlüğünden ve diğer ilgili kurumlardan alacağı görüşlerin
Bakanlığımıza bildirilmesi Elazığ Belediye Başkanlığından ve Kooperatif Başkanlığından
istenmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ulaşmamıştır. (06.01.2012 tarihi
itibarıyle)
Önerileri
İmalat Sanayisindeki Mevcut Sorunlar:
1) Demiryolu ve havayolu ulaşımındaki yetersizlik.
2) Enerji ( elektrik, fuel-oil, doğalgaz) tüketim maliyetlerinin yüksek olması.
3) Acil destek proramlarının ilde uygulanmayışı.
4) Profesyonel yönetici ve kalifiye işgücü yetersizliği
5) Girişimci ve Sanayici kültürü eksikliği.
6) İşletme sermayesi yetersizliği ve işletmelerde maliyet muhasebesinin tutulmayışı.
7) Ev tipi küçük işletmeciliğe geçilemeyişi.
155
Çözüm Önerileri:
1) İldeki yeni yatırımların yapılabilmesi için teşvik yasalarından yararlanılabilmesi için
sivil toplum örgütleri ve demokratik güçlerin harekete geçirilmesi gerekmektedir.
2) Çok ortaklı yapılandırmaya yönelinmesi, şirketler sermayelerini birleştirerek
ekonomik alanda daha etkili olmalıdır.
3) Üniversite-sanayi işbirliğinin hayata geçirilerek; bilgi ve teknolojik gelişmelerin
sanayi sektörüne sürekli aktarma amacı ile Fırat Üniversitesi Ulusal Koordinasyon
Bürosu hizmete girmiştir.
4) İldeki ekonomik etkinlikler ve yapılan çalışmalar hakkında kamuoyu devamlı
bilgilendirilmeli.
5) Elazığ ihracatçılar Birliği Şubesinin açılarak sektörel dış ticaret şirketleri kurulmalı.
6) KOSGEB – Üniversite Teknoloji Geliştirme Merkezi kurulmalı.
7) Ara insan gücüne yönelik hizmet içi eğitimlerinin verilmeli.
8) Çok amaçlı ve süreli fuarların ilde kurulması ve sürekli hale getirilmesi.
9) Ülkemizdeki büyük KOBİ’lere Elazığ ve sektörü tanıtıcı çalışmaların yapılması
gerekir.
10) İlde üretimi durdurma kararı alan işletmeler incelenerek; işletmelerin hangi konularda
hata yaptığı tespit edilmeli, bu işletmeleri tekrar üretim ve istihdama kavuşturabilmek
için ne gibi tedbirlerin alınması gerekeceği saptanmalıdır.
ADI SOYADI
GÖREV ÜNVANI
1-) Muhammed POLAT
2-) Mehmet ÇELİK
3-) Behçet DÖNER
4-) Sezai ŞİRECİ
5-) Ahmet DEMİRBAĞ
6-) Nevin (Yıldırım) SAVAŞ
7-) İbrahim ATAŞ
8-) Hacı DAŞTAN
9-) Çetin TAŞDEMİR
10-)Abdulkadir ÇİFTÇİOĞLU
11-)Kemal ÇELİK
12-)İrfan BARIŞ
13-)Müslüm DOĞAN
14-)Serdal TORS
15-)İsmail ŞAHİN
16-)Nermin AYTAÇ
17-)M. Birol Ekinci
18-)Nazif YILDIRIM
19-)Cemile YALÇIN
20-)Songül KALA
21-)Sadık KELEŞ
22-)Kürşat Turan
23-)Erhan PALAOĞLU
24-)Vedat KARABULUT
25-)Sinan TAŞ
İl Müdürü
İl Müdür Yrd.
Şube Md.
Şube Md.( Malatya geçici görev)
Araştırmacı
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Tekniker
Tekniker
Şef
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.( Tunceli geçici görev)
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Memur
Memur
Memur
Sekreter
V.H.K.İşletmeni
Memur
Memur
Memur
Şoför
Hizmetli
156
24 ERZİNCAN
Erzincan ilinde imalat sanayi genel itibari ile küçük işletmelere dayanmaktadır. Devlet
katkısıyla yapılmış bulunan Erzincan Şeker Fabrikası ve bu kuruluş bünyesinde faaliyet
gösteren Makina Fabrikası en fazla istihdam sağlayan büyük işletmelerdir. Orta büyüklükteki
işletmeler ağırlıkla Organize Sanayi bölgesinde bulunmaktadır. Bunların da büyük bir kısmı
tarıma dayalı sanayidir.Bu sanayi kolunu OSB dışında kurulu bulunan un ve yem fabrikaları
da desteklemektedir. Şehrin ikinci sanayi kolu ise madenciliğe dayanmaktadır. Maden
ocakları özellikle krom ve mermer olmak üzere perlit dahil büyük yer tutmaktadır.İliç
ilçesinde altın madeni arama çalışmaları sona ermiş olup deneme üretimi aşamasına
gelmiştir. Bu işletmelere bağlı olarak zenginleştirme tesisleri, mermer işleme tesisleri ve perlit
ana ham maddeli kiremit ve yalıtım malzemeleri işletmeleri ile briket imalathaneleri
mevcuttur. İlde üretilenleri şehrin ihtiyaçları ile birlikte yurt genelinde de pazarlamaya
sunulmaktadır.Maden üretimleri (krom,mermer) ihracata yöneliktir. Diğer işletmeler ise ağaç,
cam, toprak, metal ve kimya işkolunda faaliyet göstermektedirler.
Erzincan ilinde ticari faaliyetler merkez ilçede yoğunlaşmıştır. Ticaretin önemli bir
bölümünü tarım ve hayvancılık ürünleri oluşturmakla birlikte bunlara ek olarak küçük ve orta
boy çeşitli işletmeler ile bölgede ve dış pazarlarda bulunma gayretleri artmıştır. Bunun
yanında ildeki mevcut kuruluşların ve diğer illerdeki sanayi kuruluşlarının mamulleri ve bu
illerden getirilen ürünlerin pazarlanması şeklinde ticaret devam etmektedir.
Erzincan ilinden diğer illere meyve, sebze, kur bakliyat, et ve süt ürünleri, bal, un, tulum
peyniri, şeker, iplik, ham bez, karma yem, asbestli çimento boru, renkli çayı örgü elemanları,
el yapımı bakır işlemesi, halı, tuğla, mermer, krom cevheri pazarlanmaktadır. İlden doğrudan
ve diğer iller aracılığı ile dolaylı olarak ihraç edilen ürünler ise şeker, mermer, tulum peyniri,
bakır eşya, semaver, domates, kiraz, üzüm, poşet gibi ürünlerdir.
Erzincan 13 Mart 1992 depremi sonrası Devletimiz tarafından uygulanan fiziki
yapılanmasını “ DEPREME DAYANIKLI DÜZEYDE “ tamamlamıştır.
Yeniden yapılanan bu yörenin; coğrafi durumu, yeraltı zenginlikleri, ulaşım imkanları,
yılda 280 gün güneşten yararlanma varlığı, dağ ve yaylaları, su kaynakları, tarımsal üretim ve
hayvancılık potansiyelleri, tarıma dayalı sanayiinin yapılabilirliği, insan kaynakları ve ucuz iş
gücü mevcudiyeti, Organize Sanayi Bölgesinin varlığı, Orta Asya’ ya yönelik ihracat imkanı
gibi önemli potansiyelleri vardır.
Erzincan’ın sahip olduğu coğrafi konumu (uluslararası tarihi İpek yolu üzerinde
bulunması), ulaşım kolaylığı, Doğu Anadolu’da olmasına rağmen ikliminin müsait olması ve
önceden ulaşılamayan pazarlara (İran-Türk Cumhuriyetleri gibi) yakınlığı gibi avantajları
kullanması halinde gelişmesini hızlandıracak bir konumdadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Erzincan İli Sanayisi:
ilimizdedir
157
Erzincan İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı, 117 dur. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi az gelişmiş İller arasında yer almaktadır.
1.1. Erzincan ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Erzincan İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 34
Gıda ürünleri imalatı, % 13 Diğer madencilik ve taşocakçılığı, % 12 Diğer metalik olmayan
mineral ürünlerin imalatı,
% 6 Kauçuk ve plastik ürünler imalatı,
% 2 Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtım,
% 2 Elektrili teçhizat imalatı,
% 1 Giyim eşyası imalat
% 3 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Erzincan ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 2.149 dur
7 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi bulunmaktadır. Ar-Ge de çalışan personel sayısı ise
11’dir. Kalite kontrol birimi 30 işletmede bulunmaktadır. Kalite kontrolde çalışan sayısı 91
dir.
Erzincan İlinin sanayisi, Gıda ürünleri ve içecek imalatı sektöründe gelişme göstermiştir.
Sanayide çalışanların, %36 ü Gıda ürünleri imalatı, % 11 i Ana metal sanayi imalatı % 11
diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 81’i işçi, % 4 i mühendis’tir.
Erzincan İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 57 mikro ölçekli, % 36’ü küçük
ölçekli, % 6 si orta ölçekli, % 1’i büyük ölçekli işletmelerdir.
- Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. Erzincan Şeker Fabrikası
- Netlon Mutfak Araçları Trzm. San. ve Tic. Ltd. Şti
- Nyc Tekstil San.ve Tic.A.Ş.
- Özdemir İnşaat Trzm. Enerji San.ve Tic.A.Ş.
- Çukurdere Madencilik Sanayi ve Ticaret
Yatırımlar
Erzincan ilinde, günümüzde toplam 43 adet kamu ve özel sektör sanayi tesisi ile küçük
çapta üretim yapan atölyeler bulunmaktadır.
158
Erzincan’da sanayi sektöründeki işletmelerin büyük çoğunluğu küçük ölçekli
işletmelerden oluşmakta ve % 10 ile % 50 kapasitede çalışmaktadırlar. 2006 yılı için illerde
öne çıkan Sanayi Sektörleri Raporu’na göre; sosyo-ekonomik gelişmişlik endeksi
sıralamasında 58. sırada yer alan Erzincan, Türkiye'nin az gelişmiş illerinden biri olarak
açıklanmıştır. Alt sektörler itibariyle unlu mamuller ve öğütülmüş tahıl ürünleri sektörlerinin
dışında hayvancılığa bağlı olarak, 'Çiftlik hayvanları için hazır yem imalatı' ve 'Süthane
işletmecili ve peynir üretimi' sektörleri önemli bir konuma sahip olup, madencilik ve
taşocaklığı ön planda yerini almaktadır.
"Sektördeki verimlilik Türkiye ortalamasının oldukça üstündedir. 'Kum ve çakıl ocaklığı',
'Tuz üretimi', 'Uranyum ve tortum cevherleri hariç, demir içermeyen metal cevherlerin
madenciliği', gelişmiş önemli alt sektörlerdir. Bitkisel üretim; ihracat göstergelerinde ve
tercihlerde öne çıkan diğer bir sektör olmuştur. Erzincan önemli sebzecilik merkezidir.
Erzincan'ın bir mikroklima alanı olması özelliği ile sebze fidesi üretiminin yapılmasını
mümkün kılmaktadır. Hayvancılık; ihracat sektörlerinde ve İl Sanayi ve Ticaret Odalarının
tercihlerinde öne çıkmıştır. Tarım ve hayvancılık, gıda ürünleri ve içecek imalatı, madencilik
ve turizm öne çıkmıştır. Yabancı sermaye yatırımı sadece madencilikte gerçekleşmiştir.
Erzincan’ın ekonomisin büyük ölçüde tarıma dayalı olmasına karşı erozyon tehlikesi, tarım
sektörü açısından olduğu kadar tarım ve hayvancılığa dayalı gıda sektörünü de
etkilemektedir."
Yıl
3.1. Erzincan İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
10
11
6
7.
5.582
9.759
1.351
2.209
3.2. Erzincan İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
10
12
14
24
2.651
1.322
8.984
25.404
4. Erzincan İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
A.ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Erzincan Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:133)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve petrokimya sanayidir.
159
Erzincan İlinde 323 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için
Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 24.064.558.-TL’ye karşılık gelmektedir.
SIRA
NO
DOLU
İŞYERİ
İŞYERİ
SAYISI
SAYISI
107
107
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
DOLULUK
ORANI
(%)
100
ERZİNCAN MERKEZ KSS
ERZİNCAN MERKEZ
2
74
65
9
(MARANGOZLAR) KSS
3
ERZİNCAN REFAHİYE KSS
42
32
10
4
ERZİNCAN İMALATÇILAR KSS
100
0
100
TOPLAM
323
204
119
Üzümlü Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “50 işyeri, altyapı” olarak ve 500.000.-TL ödenekle
almaktadır.
 94 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi %37’dir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
1
Önerileri
88
76
0
63
yer
İlde gerek sanayi sektörü ve gerekse diğer sektörlerde ortaya çıkan sorunların ili bazından
ziyade bölgesel bazda ele alınarak çözüm yollarını araştırmak daha uygun görülmektedir. Bu
bağlamda sorun ve çözüm önerileri olarak;
SORUN 1: Özelleştirme Politikaları
Bölgemizde modernize edilmeden, rekabet ortamına hazırlanmadan ve sürdürülebilirlik
şartları oluşturulmadan yapılan özelleştirmelerde başarılı sonuçlar alınamamıştır. Son 15 yılda
yapılan özelleştirmelere bakıldığında özelleştirilen KİT'lerin kapandığı görülmüştür. Örneğin
ilde ERSAN Et Kombine Tesisleri, Sümerbank İplik Fabrikası, Tercan Ayakkabı Fabrikası
gibi işletmeler özelleştikten sonra faaliyetlerine devam edememişlerdir.
ÇÖZÜM 1:
Bölgemizde özelleştirme politikaları, bölgesel hassasiyetler göz önünde bulundurularak, acele
edilmeden, sağlam temeller üzerine geliştirilmelidir. Özelleştirilecek işletmeler modernize
edilerek, rekabet ortamına hazır, sürdürülebilir temeller üzerine oturtulduktan sonra
özelleştirilmesi gerçekleştirilmelidir. Konunun sosyal boyutu ön planda tutulmalıdır.
İlde bulunan Şeker Fabrikası ve Makine Fabrikası için aynı mantıkla özelleştirme uygulanırsa
şehrin ekonomisi büyük bir çöküntüye uğrayacaktır. Çünkü bu tesisler şehrin GSMH'nin
%25‘ini sağlamaktadır. Bu tesisler ekonomik ömrünü doldurmuş, rekabet imkanı çok zayıf
tesislerdir. Türkiye’de üç tane olan Şeker Makine Fabrikalarından bir tanesinin kalması
planlanmaktadır. Bölgede aynı vazifeyi görecek kamu ve özel sektöre ait tesisler olmadığı
için Erzincan Şeker Makine Fabrikası kalmalıdır.
SORUN 2:Teşvik Kanunu
Teşvik Kanunu çerçevesinde yapılan yatırımların iller arasındaki dengesiz dağılımı, bu
kanunun istenilen amaca ulaşmadığını açıkça göstermektedir. Bu durum bölgeler arasındaki
gelişmişlik farklılığını bu iller arasında daha da artırmıştır. Doğu Anadolu’daki iller 5084
Sayılı Teşvik Kanunu kapsamına alınmış, ancak diğer bu kapsamdaki illere göre beklenen
netice alınamamıştır. Hatta bazı illere hiçyatırım gelmemiş ve Organize Sanayi Bölgesi’nde
pek çok boş tahsis edilecek arsa olmasına rağmen gerekli yatırımlar gerçekleşmemiştir.
160
ÇÖZÜM 2:
1) Teşvik kanununda bölgesel kategori uygulanmalıdır. Bölgesel ve bölgesel gelişmişlik
farklılığına göre kademeli olmalıdır. Teşvik sistemi, bölgeler bazında yeniden
düzenlenmelidir
2) Bölge dezavantajları dikkate alınarak teşvik süreleri ve istifade yüzdeleri Doğu
Anadolu’ya özel bir şekilde ayrıcalıklı olarak yeniden düzenlenmelidir.
3) Bölgesel asgari ücret uygulamasına geçilmelidir.
4) Doğu Anadolu’da sanayi belirli birkaç sektör üzerine oluşmadığından sektör ayrımı
yapılmadan tüm yatırımlar teşvikten istifade etmelidir.
5) Teşvik uygulamasında OSB ve dışındakiler ayrımının kaldırılması gerekmektedir.
6) Teşvik Kanununun pratik ve uygulanabilir olması gerekir.
SORUN 3:KOSGEB ve KOBİ Problemleri
Kobi kredileri ve KOSGEB, İGEME gibi kuruluşların destekleri bölgesel gelişmişlik
farklılıkları dikkate alınmadan düzenlenmiştir. Buda bölgemizin kredilerden ve desteklerden
yeteri kadar faydalanamamasına neden olmaktadır.
ÇÖZÜM 3:
Kobi kredileri, cari faizlerin de düşmesi ile yatırımcıya beklenen faydayı sağlayamamaktadır.
Yatırımcı ipotek göstermekte zorlanmaktadır. Bölgemizde yatırımcıya teşvikten daha çok
ihtiyaç olan Kobi kredileri yeniden ele alınmalı, revize edilmeli ve bölgesel gelişmişlik
farklılıklarına göre düzenlenmelidir. Bölgemizdeki KOBİ'ler gelişmiş illerdekilerle aynı
şartlarda değerlendirilmekte dolayısıyla desteklerden ve imkanlardan faylanamamaktadır.
Bölgemizdeki KOBİ'ler diğer bölgelere göre sermaye, pazara uzaklık, hammaddeye uzaklık,
iklim, coğrafi konum, ulaşım gibi pek çok konuda diğer gelişmiş bölgelere göre dezavantajlı
konumdadır. Ayrıca bütün bu problemlerin; bölgemizde gerek destekler ve gerekse bölgesel
plan ve projeler hazırlanırken kurumlar arası koordinasyon eksikliğinden kaynaklandığı
görülmektedir. İller için yatırımcılara yol gösterici orta ve uzun vadeli planlama yapılmalıdır.
Buna göre bölgemizde Kobi kredileri;
1) En az iki yıl ödemesiz,
2) En az 5 yıl veya 10 yıl vadeli olmalıdır.
3) Gayri menkul ipoteği yanında, işletme rehni de kabul edilmeli, kredi garanti fonunun
ipotek çözümünde özellikle bu bölgeye göre etkinliğinin, şartlarının ve neticesinde
aldığı yüzdenin yeniden yapılandırılması gerekmektedir.
4) Yatırım kredilerinde faiz oranı %10'dan %5'e çekilmelidir. İşletme kredilerinde ise
ödemesiz süre en az bir yıl faiz oranı yine %5'e düşürülmelidir.
5) Makine teçhizatta destek miktarı %60 dan %80'e çıkarılmalıdır.
6) Her ile yeterli miktarda kaynak ayrılmalıdır.
SORUN 4: Üretim ve Dış Ticaret
Bölgedeki üretim ve dış ticaret potansiyelini ortaya koyacak gerçekçi tespitlerin bulunmayışı
yapılacak çalışmalarda isabetsiz sonuçlara neden olmaktadır. Ayrıca bölgemizde dış ticaret
konusunda tecrübe ve bilgi yetersizliği bulunmaktadır. Bölgemizde yeterli sermaye birikimi
olmadığından mevcut potansiyellerin harekete geçirilmesi de zorlaşmaktadır.
Bölgemizde üretilen ürünlerin batıdaki pazarlara uzaklık dolayısıyla nakliye maliyetleri
oldukça yüksek olmakta, bu da ürün fiyatına yansıdığından firmalarımızın pazardaki rekabet
gücünü azaltmaktadır.
ÇÖZÜM 4:
Bölgedeki üretim ve dış ticaret potansiyelinin saha araştırması yapılarak gerçekçi olarak
ortaya çıkarılması gerekmektedir. Eğitim ve desteklerle bu potansiyeller harekete
geçirilmelidir.
Üretim yapanlara ihracat yapmak koşulu ile Demiryolları konusunda indirim yapılabilir veya
nakliye ücretleri konusunda destek sağlanabilir.
161
SORUN 5: Sermaye Yetersizliği
Yatırımcılar, sermaye yetersizliği nedeniyle maliyeti yüksek olan fabrika binası yapımında
zorlanmaktadır. Bu durum küçük üretim yapan işyerlerinin Organize Sanayi Bölgesine
taşınarak işlerini büyütmelerini imkansız kılmaktadır.
ÇÖZÜM 5:
Fabrika binası yapımında ,Uzun vadeli konut kredisi benzeri bir sistem ile sorun çözülebilir.
SORUN 6: Bölge Müdürlükleri
Bölge teşkilâtları Türkiye genelinde tamamen kaldırılmalıdır. Bölge müdürlükleri kurulduğu
günden beri imkanlarının büyük kısmını bölge merkezi için kullanmış , bağlı illere bu
imkanlar çok kısıtlı kullandırılmıştır. Bölge Müdürlüklerin kaldırılması için 12.01.2002
tarihinde Bakanlar kurulu tarafından karar alınmış
, ancak bu karadan bir yıl sonra
anlaşılamayan bir nedenle vazgeçilmiştir. Aynı mantıkla kurulan kalkınma ajanslarınında ,
başkanlığı il valileri arasında değişimli olmasına rağmen bölge merkezi dışındaki illere bir
faydasının olmayacağı kanaati ağır basmaktadır.
ÇÖZÜM 6:
İller arasında adaletli ve dengeli kalkınma için Bölge Müdürlükleri kaldırılmalıdır.
Bölge müdürlüklerinin kaldırılması ile ortaya çıkacak olan her türlü imkân ve yetişmiş
personel öncelikle taşrayı güçlü kılmak , kaymakamlık ve valilik karargâhlarının
güçlendirilmesi ve takviye edilmesi için tahsis edilmelidir,” olarak sanayici,esnaf ve
sanatkarlarımızın görüşü olarak sunulmaktadır.
1
ADI VE SOYADI
Ruhi AKMAN
ÜNVANI
İl Müdürü
2
Kenan DELİKURT
3
Şemistan ERDOĞAN
Şube Müdürü
4
Cemal ALTAY
Mühendis
5
Ergün SÜME
Şef
6
7
8
9
10
11
12
Seyfettin TAŞKOLU
Zafer KARACA
Mahmut KAPAR
Refik ÖZDEMİR
Recai PALABIYIK
Nuran ÖZTÜRK
Mücahit BAKKAL
Şef
Memur
Memur
Memur
162
TAHSİL DURUMU
Kimya Mühendisi
Atatürk Üniversitesi Eğitim
Fakültesi
Anadolu Üniversitesi. İşletme
Fakültesi
Anadolu Üni. Maden
Mühendisliği
İktisadi ve Ticari İlimler Akd.
İşlet. Bölümü
Lise
Erzincan MYO
Erzincan MYO
Malatya MYO
Açık Öğretim 2 Yıl
Lise
Lise
25 ERZURUM
Sanayi sektörü, bir ilin ekonomik gelişmişliğini göstermesi bakımından çok büyük bir
öneme sahiptir. Bir ilin ekonomik açıdan gelişmişliği, imalat sanayi sektöründe yapılan
yatırımlar ve üretim kapasitesiyle doğrudan ilişkilidir. Yörenin coğrafi konumu, yerüstü ve
yeraltı zenginlikleri, tarım, inşaat ve hizmet sektörlerinin durumu ve yöredeki iş gücü gibi
faktörler sanayinin gelişmesinde belirleyici rol oynamaktadır.
Erzurum ilinin ekonomik durumu incelendiğinde; ilin ekonomisinin başta tarım olmak
üzere hizmet ve inşaat sektörlerine bağlı olduğu gerçeği ile karşılaşılmaktadır. İlde imalat
sanayi yeterince gelişmemiş ve henüz istenen düzeye ulaşmamıştır. Bunun başlıca nedeni,
imalat sanayi sektörünü tetikleyecek sektörlerin katma değerlerinin sanayi yatırımlarına
yönlendirilememesidir.
İlde yer alan başlıca imalat sanayi sektörleri şunlardır:
- Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı: PVC doğrama, PVC boru, plastik şişe, damacana,
plastik torba, çuval vb. üreten işletmeler.
- Makine ve teçhizatı hariç; fabrikasyon metal ürünleri imalatı: Demir doğrama, çelik kapı,
kalorifer ve buhar kazanı, güneş kolektörü, doğalgaz bacası, teneke kutu, çivi vb. üreten
işletmeler.
- Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması: Elbise, pantolon, etek, iş giysisi,
takım elbise vb. üreten işletmeler.
- Tekstil ürünleri imalatı: Giyim eşyası dışındaki hazır tekstil ürünleri ve çorap üreten
işletmeler.
- Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı: Isıcam, çimento, hazır beton, kiremit,
briket, tuğla, karo, parke taşı, kaldırım taşı, büz, mermer vb. üreten işletmeler.
- Basım ve yayım; plak, kaset ve benzeri kayıtlı medyanın çoğaltılması: Matbaacılık
faaliyetinde bulunan işletmeler.
- Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı: Boya, sabun, deterjan ve diğer temizlik ürünlerini
üreten işletmeler.
- Motorlu kara taşıtı, römork ve yarı römork imalatı: Motorlu kara taşıtları için kasa,
römork ve yarı römork üretimi yapan işletmeler.
- Ana metal sanayi: Metal döküm üzerine üretim yapan işletmeler.
- Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı: Soba, mangal, semaver vb.
üretimi yapan işletmeler.
Erzurum ili geçmişten günümüze İpek Yolu üzerinde yer alan önemli ticaret
merkezlerinden biri durumundadır. İlde imalat sanayinin aksine, ticaret sektörü oldukça
gelişmiş olup ilin ekonomisi üzerinde büyük etkiye sahiptir. Ticaret sektörünün gelişmesinde
ilin ulaşım imkânları, ildeki öğrenci, memur ve asker sayısının fazlalığı, Erzurum’un bölgede
coğrafi olarak merkezi bir konumda olması, ilin bölgenin sağlık merkezi haline dönüşmüş
olması, ildeki ticari örgütlerin gelişmiş olması gibi faktörler önemli rol oynamaktadır.
Erzurum ilinde ağırlığını gıda ürünlerinin oluşturduğu bir ticari yapı görülmektedir.
Bunlar arasında süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri, un ve yem gibi tarımsal ürünler öncelikli
yer tutmaktadır. İlde iş merkezleri ve büyük marketlerin yanı sıra, çeşitli ulusal ve uluslararası
markalar ticari açıdan faaliyet göstermektedirler.
163
3.1. Türkiye Sanayisi ve Erzurum İli Sanayisi:
ilimizdedir
Erzurum İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına
göre 166 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,2 lik bir oran ile, sanayisi az gelişmiş
ildir.
Malatya İlinin % 28 lik bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı
görülmektedir. Malatya İlini sırasıyla %16 ile Elazığ, % 14 ile Erzurum, % 9 ile Erzincan,
%9 ile Van, %6 Ağrı, % 4 ile Kars, % 3 Bingöl, %2 Muş, %2 Iğdır, %2 Bitlis, %2 Hakkari,
% 2 Ardahan, %1 ile Tunceli ve İli takip etmektedir.
1.1. Erzurum ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Erzurum İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda,
% 33 Gıda ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir.
% 6 Motorlu kara taşıtı, treyler (Römork) ve yarı römork imalatı.
% 5 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç);
% 4 Kimyasallar ve kimyasal ürünlerin imalatı
% 4 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı, Ürünlerin İmalatı,
% 3 Kok Kömürü, Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri ve Nükleer Yakıt İmalatı,
% 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçh.hariç)
% 3 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Erzurum ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 5.581 dir.
AR-GE birimi olan firma sayısı 12, AR-GE biriminde çalışan personel sayısı ise 11’dir.
Erzurum İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına dayalı bir gelişme göstermiştir.
Sanayide çalışanların, % 26 sı Diğer metalik olmayan mineral üretimi, % 17 si Gıda ürünleri
imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 83 i işçi, % 3 si mühendis’dir.
Erzurum İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 32 si mikro ölçekli, %56 i küçük ölçekli,
% 10 u orta ölçekli, % 2 ü büyük ölçekli işletmelerdir.
164
-Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş Erzurum Şeker Fabrikası
-Trabzon Madencilik ve Metal Sanayi Ticaret A.Ş Erzurum Aşkale Şubesi
-Oltu Kömür ve Madencilik Petrol Ürünleri İnşaat Turizm Ticaret ve Sanayi A.Ş
-Turkmag Madencilik A.Ş.
-Limak İnşaat A.Ş.
TÜİK tarafından 2002 yılında yapılan “Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı” sonuçlarına
göre Erzurum ilinde toplam 14.152 işletme yer almakta olup bu işletmelerin sağladığı toplam
istihdam sayısı 30.259’dur. İlde imalat sanayinde faaliyet gösteren işletme sayısı ise 1.250
olup bu işletmelerin sağladığı istihdam 3.908 kişidir. Bu verilerden de anlaşılabileceği gibi,
ildeki toplam işletme sayısının % 8,83’ü, toplam istihdamın da % 12,92’si imalat sanayi
sektöründe yer almaktadır. İlde yer alan imalat sanayi işletme sayısı, Türkiye genelindeki
imalat sanayi işletme sayısının % 0,46’sına, imalat sanayi istihdam sayısı ise Türkiye
genelindeki imalat sanayi istihdam sayısının % 0,18’ine tekabül etmektedir.
Sanayi sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin pek çoğu mikro ve küçük ölçekli olup
genellikle yerel pazarlara hitap etmekte ve oldukça düşük istihdam sağlamaktadır.
İlin ekonomisi ağırlıklı olarak tarıma dayalı olduğu için ilde kurulan imalat sanayi
işletmelerinin de büyük bir çoğunluğu tarımsal (bitkisel ve hayvansal) ürünlere dayalı gıda
sanayi işletmeleridir. NACE kodu ile verilecek olursa; KOSGEB, DPT, TÜİK ve Sanayi ve
Ticaret İl Müdürlüğü verilerine göre “gıda ürünleri ve içecek imalatı” Erzurum ilinde imalat
sanayinde en fazla istihdamın sağlandığı sektördür. İlde imalat sanayindeki gıda işletmeleri
un, yem, süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri ile şeker ve şekerli ürünler üzerinde
yoğunlaşmıştır. TÜİK 2002 Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı verilerine göre gıda ürünleri ve
içecek imalatı sektöründe faaliyet gösteren işletme sayısı 210 olup sektör, il genelindeki
imalat sanayi işletme sayısının % 16,80’ini, sağladığı 1.148 istihdam sayısı ile il genelindeki
imalat sanayi istihdam sayısının % 35,76’sını oluşturmaktadır. Sektör, işletme sayısına göre
Erzurum ili imalat sanayinde 3. sırada yer almaktadır.
DPT’nin 2006 yılında hazırladığı “İllerde Öne Çıkan Sanayi Sektörleri” çalışmasında,
Erzurum ilinde imalat sanayi içinde gıda sanayi sektöründen sonra gelen diğer öncelikli
sektörlerin “mobilya imalatı; başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar” ve “ağaç ve ağaç
mantarı ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri malzemelerden, örülerek
yapılan eşyaların imalatı” olduğu belirlenmiştir.
“Mobilya imalatı; başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar” ana başlığıyla ifade
edilen imalat sanayi işletmeleri, ilde ağırlıklı olarak modüler mobilya, kuyumculuk ve Oltu
taşı işlemeciliği üzerinde faaliyet gösteren işletmelerdir. TÜİK 2002 verilerine göre bu
sektörün il genelinde imalat sanayi işletme sayısı içindeki payı % 18,56, imalat sanayi
istihdam sayısı içindeki payı ise % 16,39’dur. Sektör, işletme sayısına ve istihdam ettiği kişi
sayısına göre Erzurum ili imalat sanayinde 2. sırada yer almaktadır.
“Ağaç ve ağaç mantarı ürünleri imalatı (mobilya hariç); saz, saman ve benzeri
malzemelerden, örülerek yapılan eşyaların imalatı” ana başlığıyla NACE kodunda ifade
edilen sektörde yer alan işletmelerin Erzurum ilinde inşaat kerestesi, ahşap doğrama ve ahşap
döşeme ürünleri alanlarında yoğunlaştığı görülmektedir. TÜİK 2002 verilerine göre bu sektör,
il genelinde imalat sanayi işletme sayısında % 20,16, sağladığı istihdam sayısı ile de imalat
sanayi istihdam sayısı içinde % 14,70’lik önemli bir paya sahiptir. Sektör, işletme sayısına
göre Erzurum ili imalat sanayinde ilk sırada, istihdam ettiği kişi sayısına göre ise 3. sırada yer
almaktadır.
165
Yıl
6.1. Erzurum İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
29
37
41
40
34.978
24.363
38.401
22.895
6.2. Erzurum İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
35
27
36
61
31.639
57.308
25.911
49.828
7. Erzurum İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi







1.
Erzurum Merkez I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:114)
115 hektar büyüklüğündedir.
1982 yılında tamamlanmıştır.
Üretime geçen parsellerde yaklaşık 2.700 kişi istihdam edilmektedir.
Ağırlıklı sektör grubu; gıda, plastik ve orman ürünleri sanayidir.
Oltu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:205)
2011 yılı Yatırım Programında “71 hektar” olarak ve 100.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
Erzurum II. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:77)
2011 yılı Yatırım Programında “216 hektar (ilk etapta 50 ha)” olarak ve 5.000.-TL
İmar planı aşamasındadır.
Merkez Besi Organize Sanayi Bölgesi:
2011 yılı Yatırım Programında “70 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır.
Erzurum Merkez I Organize Sanayi Bölgesi (ilave Alan): (Sicil No:114)
 17.10.2008 tarih ve 10525 sayılı yazımızla, Küçüksu mevkiindeki, 16 hektar
büyüklüğündeki alanın uygun görüldüğü ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Erzurum İlinde 1.109 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
166
SIRA
NO
1
2
3
4
5
528
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
180
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
348
DOLULUK
ORANI
(%)
34
186
186
0
100
200
180
20
90
150
45
136
45
14
0
91
100
1.109
737
382
61
İŞYERİ
SAYISI
ERZURUM MERKEZ KSS
ERZURUM MERKEZ (MADENİ
SANATKARLAR) KSS
ERZURUM MERKEZ II. BÖLGE (METAL
İŞLERİ) KSS
ERZURUM OLTU KSS
ERZURUM AZİZİYE OTOBAN KSS
TOPLAM
Hınıs (Nur) Küçük Sanayi Sitesi:
almaktadır.
 İmar planı Bakanlığımız kriterlerine uymadığından iade edilmiştir.
Şenkaya Paşalı Küçük Sanayi Sitesi:
 16.02.2007 tarih ve 1380–1382 sayılı yazımızla 15 dekar büyüklüğündeki alanın yer
seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
1) Demiryolu taşımacılığının konforlu ve süratli olmayışı, demiryolu ağının fazla tonajlı
ürünler için elverişli olmayışı.
2) İlde modern ticaret merkezleri ve toptancı sitelerinin bulunmayışı.
3) İldeki imalat sanayinin yeterince gelişmemesi neticesinde diğer bölgelere bağımlılık..
4) Erzurum Havalimanının uluslararası kargo taşımacılığına açık olmaması..
5) Ticaret sektöründeki işletmelerin fuar, sergi, katalog ve reklâm gibi tanıtım
faaliyetlerinin yetersizliği.
Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğünde çalışan sayısı:
1- (1) Müdür Yardımcısı
2- (4) Şube Müdürü (İki Şube Müdürü Yalova ve Kars İl Müdürlüğüne geçici görevli)
3- (2) Mühendis (Bir Mühendis 2006 yılından itibaren Erzurum Valiliğinde geçici görevli)
4- (3) Şef
5- (3) Ölçü Ayar Memuru
6- (1) VHKİ Memuru
7- (3) Memur
8- (1) Odacı
9- (1) Şoför
Yukarıda da görüleceği üzere mevcut personelden üçü geçici görevde bulunduğundan İl
Müdürlüğümüz uhdesinde bulunan görevler aksamaktadır.
Bakanlığımız Piyasa Gözetimi ve Denetimi (PGD) Yönetmeliğinin 13. maddesinde belirtilen
yazılı sınavda başarılı olarak sertifika almış ve denetimde görevlendirilecek bir personel
bulunmamaktadır.
Personelin çoğunluğunun hizmet süresi dolmuş olduğundan hizmetlerin aksamaması ve
sürekliliğin sağlanması açısından personel takviyesi yapılmalıdır.
167
26 ESKİŞEHİR
Eskişehir‘de Sanayi yatırımlarının planlı bir şekilde gerçekleştirilmesi çevre korunmasına
verilen önem ve modern şehircilik anlayışının sonucu olarak kurulan Eskişehir Sanayi Odası
Organize Sanayi Bölgesi (OSB ) 1973 yılında yatırımcıların hizmetine sunulmuştur.
Eskişehir Arçelik A.Ş., Tülomsaş A.Ş, Tusas A.Ş., Eti Maden İşletmeleri Kırka Bor
İşletmeleri Müdürlüğü, Ford Otosan A.Ş. Türkiye Şeker Fabrikası A.Ş. Yurtbay Seramik A.Ş.
gibi büyük çaplı üretim ve istihdam sağlayan işletmelere sahiptir.
İldeki sanayi tesislerinin sektörel dağılımı ise Tüketim malı üreten tesisler (Gıda, tekstil,
ambalaj vb.) 101 adet, Ara Malı Üreten Tesisler (Ağaç, Kimyasal Ürünler, Çimento, Taş ve
Toprağa Dayalı Sanayi) 257 adet, Yatırım malı üreten tesisler (Metal Sanayi, Kara Taşıtları,
Elektrik Makineleri, Demiryolu, Hava Yolu , Mobilya Sanayi) 272 adet olmak üzere 630 adet
tesis mevcuttur. (İl Müdürlüğü verilerine göre)
Coğrafi konumunun yarattığı avantaj ile Eskişehir, tarih boyunca Anadolu’nun batıya
açılan kapısı olmuştur. Demiryolu ve karayollarının kavşağında olması, tarımda ve sanayideki
gelişmeler ile yer altı kaynaklarının zenginliği, Eskişehir’i ekonomik sanayi ve ticaret
bakımdan önemli bir merkez haline getirmiştir. Eskişehir’in son yıllarda ekonomik hayatının
dinamizminde hiç şüphesiz en önemli pay sanayinindir. Şehir nüfusunun, kırsal nüfusa göre
süratle büyümesi, yetişmiş işgücü varlığı, pazarlara yakınlığı, enerji ve hammadde
kaynaklarının uygunluğu, sanayi için gerekli alt yapı yatırımlarının yeterli oluşu, bölge
sanayinin giderek gelişmesini sağlamıştır. İl ekonomisinde sektörlerin payına baktığımızda ise
% 60 ile Hizmetler Sektörü ilk sırada yer alırken, bunu % 30 ile Sanayi Sektörü ve % 10 ile
Tarım Sektörü izlemektedir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Eskişehir İli Sanayisi:
ilimizdedir
Eskişehir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 560 dır. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.8 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş iller arasında yer almaktadır.
3.2. Eskişehir İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Eskişehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 16 ile
Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatının ilk sırada olduğu
görülmektedir.
168
% 12 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı,
% 6 Kauçuk plastik ve ürünleri imalatı,
%1 Diğer imalatlar,
% 1 Diğer ulaşım araçlarının imalatı
% 1 Elektrik, gaz, buhar havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı,
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Eskişehir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 42.817 dir.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 90, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 191 dir.
Uçak Motor Fabrikası (TUSAŞ) ile Dizel Lokomotif motoru fabrikası (TÜLOMSAŞ) gibi
kendi üretim konularında tek olan sanayi işletmelerinin Eeskişehir’de olması Eskişehir İline
ayrı bir önem kazandırmaktadır.
Sanayide çalışanların, %14 ü Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı
%14 ü. Gıda ürünlerinin imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 82 i işçi, % 5 i Mühendis'tir.
Eskişehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 34 ü mikro ölçekli, % 46 sı küçük ölçekli, %
15 i orta ölçekli, % 5 i büyük ölçekli işletmelerdir
- Arçelik A.Ş.Buzdolabı Fabrikası
- Sarar Giyim Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Tülomsaş Türkiye Lokomotif ve Motor Sanayi A.Ş.
- Eti Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Ford Otomotiv Sanayi ve Ticaret A.Ş. Eskişehir Tesisleri
Eskişehir de bulunan iki üniversitenin ticari hayata getirdiği canlılığın yanında üniversite
sanayi işbirliği ile mevcut sanayi kuruluşlarının sorunlarının çözülmesinde ve kurulacak olan
işletmelere teknolojik destek ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesinde önemli katkıları
olacaktır.
Eskişehir’in önemli ekonomik kaynaklarından biride yer altı zenginliğidir. Şehrimizin
simgesi haline gelen lüle taşının yanında önemli krom, manyezit ve bor rezervleri mevcuttur.
Eskişehir’de bulunan Bor madeni Dünya rezervlerinin % 60’ını ülkemiz rezervlerinin tümünü
kapsamaktadır.
Ülkemizin önemli sanayi merkezlerinden biri olan Eskişehir’deki, sanayinin sektörel
dağılımı incelendiğinde tek bir sektörün değil, genelde yüksek katma değer yaratan bir çok
sektörlerin gelişme gösterdiği görülmektedir. Eskişehir'de faaliyet gösteren sanayi
169
işletmelerinin il sanayi içindeki payları incelendiğinde ise Makine İmalat ve Metal Eşya
Sanayi %36 ile ilk sırada yer almaktadır. İkinci önemli sektör ise %13 ile Taş ve Toprağa
Dayalı Sanayi, Eskişehir sanayinde üçüncü ağırlıklı diğer bir sektör ise %12Gıda Sanayidir.
Diğer sektörlerden Kimya ve Plastik Sanayi %11, Orman Ürünleri Sanayi %10, Madencilik
Sanayi %6, Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi %3 ve diğer sektörler ise %9 luk bir paya
sahiptirler.
Eskişehir de üç sektörün gelecek yıllarda da ön planda ve ağırlıklı bir yapıya sahip olacağı
ortaya çıkmıştır. Öne çıkan bu sektörler sırasıyla,
 Makine İmalat ve Metal Eşya Sanayi
 Havacılık ve Savunma Sanayi
 Seramik ve İleri Seramikler Sanayi
olarak tespit edilmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda Eskişehir Sanayi Odası öncülüğünde, il
sanayimizin geleceğinin şekillenmesini sağlayacak yeni yatırımların oluşturulması için
çalışmalara hızla başlanmıştır. Bu sonuçlardan yola çıkarak, Eskişehir sanayi içinde çok
önemli bir paya sahip olan Havacılık Sanayi daha ileri noktalara taşımak, bu alanda yan
sanayi olarak çalışan firma sayısını arttırmak, ildeki mevcut ve çok iyi eğitime sahip yetişmiş
insan gücü kaynağını değerlendirmek amacıyla “Eskişehir Havacılık ve Savunma Sanayi
Endüstri Bölgesinin” kurulmasına yönelik çalışmalara başlanmıştır. Bu amaçla EskişehirAnkara karayolu üzerinde Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesine ait toplam 5
milyon metrekarelik bir alanının bu yatırımlar için tahsis edilmesi kararlaştırılmıştır. Bölgenin
kuruluşu için gerekli yasal izinlerin alınmasına yönelik çalışmalar büyük bir hızla devam
etmektedir. Eskişehir ve ülkemiz ekonomisine büyük katkı sağlayacak olan büyük ölçekli
yerli ve yabancı yatırımların gelmesi beklenmektedir. Beklentilerimizin realize olmasıyla
birlikte Eskişehir’de, ABD’nin Seattle ve Fransa’nın Toulouse kentleri gibi önemli bir
havacılık sanayi merkezi haline gelmesi beklenmektedir.
Seramik sanayi konusunda da, seramik kümelenmesi konusunda çalışmalar çalışmalar
tamamlanmış olup,Eskişehir-Bilecik-Hütahya seramik kümesi derneği 2010 yılında Eskişehir
Sanayi Odası Koorinatörlüğünde kurulmuştur.
Yıl
6.1. Eskişehir İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
241
242
249
266
606.684
557.747
633.973
767.129
6.2. Eskişehir İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
261
232
265
324
170
496.741
413.332
615.111
627.100
7. Eskişehir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:138)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, madeni eşya ve elektronik sanayidir.
 Proje için bugüne kadar kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 27.483.775.-TL’ye
 Bölgenin Bakanlığımıza kredi borcu bulunmamaktadır.
Sivrihisar Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:207)
 2011 yılı Yatırım Programına “Etüd” olarak ve 2.000.-TL ödenekle dahil edilmiştir.
Eskişehir-Beylikova (Besi) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:250)
almaktadır.
c) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELER
Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi (IV. Etap): (Sicil No:138)
seçiminin uygun görüldüğü Valiliğe bildirilmiştir.
Eskişehir Sanayi Odası Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:138)
 Başbakanlık Türkiye Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansının 26.07.2011 tarih ve 646 sayılı
yazısı ile 10 hektar büyüklüğündeki alanın OSB’ye dahil edilmesi talep edilmiştir.
 06.09.2011 tarihinde Yer Seçimi Komisyonunca 10 ha. büyüklüğündeki alan
incelenmiştir.
Çifteler Organize Sanayi Bölgesi:
 12.11.2001 tarih ve 14855 sayılı yazımız ile 250 hektar büyüklüğündeki alanın yer
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi belge intikal etmemiştir.
Eskişehir İlinde 920 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 25.942.026.-TL’ ye
SIRA
NO
1
ESKİŞEHİR ÇİFTELER KSS
2
ESKİŞEHİR MERKEZ (I+II) KSS
3
ESKİŞEHİR SİVRİHİSAR KSS
Toplam
İŞYERİ DOLU İŞYERİ
SAYISI
SAYISI
107
55
689
689
124
64
920
808
BOŞ İŞYERİ
SAYISI
52
0
60
DOLULUK
ORANI
(%)
51
100
52
112
88
171
Önerileri
Eskişehir’in önemli karayolu ve demir yolu güzergâhlarının kesişme noktasında bulunması ve
yapılması planlanan Gemlik tren yolunun ve İstanbul otoyolunun faaliyete geçmesi, Marmara
Bölgesinin yatırımcılar açısından doyum noktasına ulaşması nedeniyle mevcut OSB’de
kurulacak yeni işletmelere teşvik verilmesiyle ağır sanayinin de şehrimize yönlendirilmesi
sağlanmış olacaktır.
Eskişehir’in geleceğe yönelik gelişmesinin sağlanabilmesi için;
• Eskişehir-Gemlik tren yolunun yapılması
• Eskişehir –İstanbul karayolunun tamamlanması
• Eskişehirli üreticinin kendi ürünlerini tanıtabileceği fuar alanlarının belirlenmesi
• Eskişehir serbest bölgesinin oluşturulması
• Raylı sistem taşımacılığının OSB’ye kadar götürülmesi
• Şehir içinde bulunan küçük ve orta ölçekli işletmelerin faaliyet kollarına göre mevcut
sanayi sitelerine transferlerinin cazip hale getirilmesi gerekmektedir.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
İl Müdürü
İl Müdür Yardımcısı (1 kişi)
Şube Müdürü (4 kişi)
Mühendis (9 kişi)
Ölçü Ayar Memuru (5 kişi)
Şef (2 Kişi)
Uzman Memur (2 kişi)
Memur ( 4 kişi)
Hizmetli (1 kişi)
TOPLAM:29 kişi
172
27 GAZİANTEP
1950’li yıllardan itibaren Sanayi Sektörü canlanmaya başlayan İl son yıllarda
gerçekleştirdiği büyük yatırımlarla ve yaptığı atılımlarla Türkiye’nin en önde gelen Sanayi
İlleri arasında yerini almayı başarmıştır. En son verilerine göre; yıllık ihracatta Türkiye
6.lığını elde etmesiyle de bu konumunun haklılığını ortaya koymuştur.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Ekonomik bir merkez durumunda olan
Gaziantep’te özellikle imalat sanayi gelişmiş ve Türkiye’de önemli bir üretim merkezi haline
gelmiştir.
Gaziantep’te üretimle birlikte ticarette ağırlığını oluşturan kesimler içerisinde ise gıda,
tekstil, kimya ve makine imalatı gibi sektörler önemli bir yer işgal etmektedir. Gaziantep’in
sanayi yapısını 3 kategoride incelemek mümkündür.
a) Evlerde Yapılan İmalat: Bu imalat türü öncelikle hane halkının kendi ihtiyaçlarını
karşılamak amacıyla yaptığı bir üretimdir. Köylerde, ipekli ve pamuklu dokumalar ile çadır
yapımında kullanılan keçe, kilim gibi ürünlerin imalatı yapılmaktadır. Gaziantep’in yerel bir
ürünü olan antepfıstığın kabuklarının çıkartılması ve iç haline getirilmesi işi de yine evlerde
yapılan bir imalat türüdür.Tekstil sanayinin bir kısım işleri de (bobin sarma, masure, vb.)
evlerde fason olarak yapılmaktadır.
b) Atölye Tipi İmalat: Bu tür imalat artık en üst düzeye gelmiş durumdadır. Varlığını kayda
değer biçimde hissettiren ve ağır sanayiye geçiş için büyük bilgi ve beceri birikimini
bünyesinde sağlamış olan bu imalat türüne torna–tesfiye atölyeleri, demir ve profilcileri,
bakırcıları, dökümcüleri, kasacıları, kaportacıları, oto tamirhanelerini, dingil ve karoser
imalatçılarını ve çeşitli makine imalatçılarını örnek alarak verebiliriz. Daha öncede
belirttiğimiz gibi bölgede hakim olan imalat türü atölye tipi imalattır. Yapılan üretimin %80’i
il sınırları dışında tüketilmektedir.
c) Fabrika ve Modern İmalat Tipi: Son yıllarda olağanüstü bir çaba sarf edilerek atölye tipi
imalat alanından fabrika tipi imalata geçişin başarıldığı bazı sanayi dalları bu gurubu teşkil
etmektedir. Ayrıca bölgede bolca yetişen ve ihraç edilen tarımsal ürünlerin, sanayi mamulü
niteliğine dönüştürülmesi işlemleri de bu bölümde yer almaktadır. Özellikle Birleşmiş
Milletler’in desteği ile KÜSGET’in ( Küçük Sanayiyi Geliştirme Teşkilatı) kurulması ve bu
bölgeye 50 adet fabrika binasının inşa edilmesiyle metal sanayi iş kolunda büyük bir ilerleme
sağlamıştır. 70’li yıllarda kurulan organize sanayi bölgesi de çok çeşitli imalat türlerini
bünyesinde toplayarak Gaziantep’in sanayi görünüşünü büyük çapta değiştirmiştir.
Aşağıda özetlemeye çalıştığımız istatistikî bilgilerin nitelikleri ve nicelikleri de bu yükselişi
en iyi biçimde doğrulamaktadır.
Tarih boyunca uygarlıkların kesişme noktasında bulunmanın sağladığı artı değeri,
çalışkanlığı, becerisi ve özverisi ile her dönem daha da yukarılara taşıyan Gaziantep; 1950’li
yıllara kadar ticaret sektörünün canlılığıyla ayakta durmuş, bu tarihten günümüze kadar da
gerçekleşen büyük sanayi hamlesi ile ticaret ve sanayiyi harmanlayarak bugünkü üstün üretim
seviyesine ulaşarak, Güneydoğu ve Doğuda bir model kent olmuştur.
Bölge insanının atılımcı gücü birçok gelişmeyi de beraberinde getirmiştir. Başlangıçta aile
şirketi olarak yola çıkan kuruluşlar, zamanla büyümüş ve dev holdingler meydana
getirmişlerdir. Şu anda Türkiye’de sayılı kuruluşlar ve şirketler arasında Gaziantep firmaları
da bulunmaktadır.
İl, Türkiye’nin; Makine Halısı üretiminin %80’ini, P.P Çuval ve Torba üretiminin %
60’ını, Jüt İpliği üretiminin % 74’ünü, Şönil İpliği üretimini % 5’ini, Penye İpliği üretiminin
173
% 5’ini, Plastik Ayakkabı ve Terlik üretiminin % 5’ini, İrmik üretimin % 46’sını tek başına
karşılamak suretiyle Ticaret ve Sanayide üstün yerini bulmuştur.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Gaziantep İli Sanayisi:
ilimizdedir
Gaziantep İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 2340 dür. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 3 lük bir oran ile sanayisi gelişmiş ilk oniki iller arasında yer
almaktadır.
3.2. Gaziantep İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Gaziantep İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 26 lik
bir oran ile Tekstil ürünleri imalatı ve % 20 ile Gıda ürünleri imalatının ilk iki sırada olduğu
görülmektedir.
% 8 Kimyasalların ve kimyasal ürünlrein imalatı,
% 3 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı,Makine teçhizatı hariç;
% 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı,
% 7 Diğer (İçecek imalatı, Metal cevherleri madenciliği, Kayıtlı medyanın basılması ve
çoğaltılması, Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Diğer ulaşım araçlarının
imalatı, Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, Temel eczacılık
ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve
saha arama ve tetkiki hariç petrol ve gaz çıkarımı ile ilgili hizmetler)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Gaziantep ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel
sayısı toplam 66.287 dir
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 51, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 104 dür.
Kalite kontrol sayısı 168 çalışan 376 dır..
174
Gaziantep ilinde lider sektör Tekstil ürünleri sektörüdür. Diğer sektörlerin tekstil
ürünleri sektörü merkezli bir kümelenme içinde olduğu görülmektedir.
Sanayide çalışanların, % 55 si Tekstil ürünleri imalatı, % 14 ü Gıda ürünlerinin imalatı
sektörlerinde istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 82 ü işçi, % 3 si mühendistir.
Gaziantep ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 62 si mikro ölçekli, % 28 si küçük ölçekli,
- Merinos Halı Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Naksan Plastik Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Gülsan Sentetik Dokuma Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Şireci Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Sanko Tekstil İşletmeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş







Su ürünleri üretimi
Arıcılık
Damızlık et ve süt sığırcılığı
Koyun yetiştiriciliği
Et ve yumurta tavukçuluğu
Hindi yetiştiriciliği
Suni tohumlama ve damızlık üretimi
























Reçel ve marmelat üretim tesisi
Pastörize süt ve süt ürünleri üretim tesisi
Dondurulmuş gıda üretim tesisi
Bisküvi ve gofret üretim tesisi
Meyve ve sebze paketleme tesisi
Şarap üretim tesisi
Et ve et ürünleri tesisi
Mısır gevreği ve cipsi üretim tesisi
Nar işleme tesisi
Yün iplik üretim tesisi
Hazır giyim üretimi
Deri konfeksiyon üretimi
Çocuk bezi, hijyenik kadın pedi ve hasta bezi
Plâstik eşya ve ambalaj malzemesi üretimi
Yer döşemeleri üretimi
Polivinilklorürden (PVC) kaplama ürünleri
Polietilenden (PE)oyuncak üretimi
PE’den Otomotiv parçaları üretimi
PE’den elektronik eşya parçaları üretimi
Soğuk hava deposu
Güneş kollektörü üretim tesisi
Teneke kutu üretim tesisi
Otomotiv yan sanayi
Bilgisayar sarf malzemeleri
175
Yıl
6.1. Gaziantep İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
976
1.044
1.082
1.189
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
889
849
982
1.140
3.251.891
2.952.983
3.521.638
4.759.585
6.2. Gaziantep İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
2.709.140
2.128.417
3.430.072
4.722.623
7. Gaziantep İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
A.ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Gaziantep (I.etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:78)
 Bölgedeki; 173 adet sanayi parselinin, tamamı tahsisi yapılmıştır. Tahsisi yapılan
parsellerin hepsi üretime geçmiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve kimya sanayidir.
Gaziantep (II. etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:78)
 I-II-III etaba ait 90.000 m3/gün kapasiteli arıtma tesisinin I. ve II etaba ait 30.000 m3/gün
kapasitelik kısmı 2002 yılında tamamlanarak hizmete girmiştir.
 Bölgedeki; bulunan 282 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
parsellerin; 274 adedi üretim, 8 adedi inşaat aşamasındadır.
Gaziantep (III. etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:78)
 Bölgedeki; 294 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve kimya sanayidir.
Nizip Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:208)
 Bölgedeki; 33 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3
176
Gaziantep (IV. etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:78)
 1.100 hektar büyüklüğündedir.
Gaziantep Besi Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:222)
 Müteşebbis heyet imkanları ile tamamlanmıştır.
Islahiye Organize Sanayi Bölgesi:
 09.03.2006 tarih ve 1688-1694 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü
bildirilmiştir.
Gaziantep Merkez V Organize Sanayi Bölgesi (ilave I ): (Sicil No:78)
 770 hektar büyüklüğündeki alanın, uygun görüldüğü 22.12.2010 tarih ve 10582-10588
sayılı dağıtımlı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara
bildirilmiştir.
Gaziantep Merkez V Organize Sanayi Bölgesi (ilave II ): (Sicil No:78)
 350 hektar büyüklüğündeki alanın, uygun görüldüğü 29.09.2011 tarih ve 1886-95 sayılı
dağıtımlı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Gaziantep İlinde 4.211 işyerlik 10 adet Küçük Sanayi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
DOLU
BOŞ
SIRA
İŞYERİ
DOLULUK
İŞYERİ
İŞYERİ
NO
SAYISI
ORANI (%)
SAYISI
SAYISI
1
GAZİANTEP MERKEZ (25 ARALIK)
357
261
96
73
KSS
GAZİANTEP MERKEZ
2
300
300
0
100
(AYAKKABICILAR) KSS
3
GAZİANTEP İSLAHİYE KSS
95
95
0
100
4
GAZİANTEP MERKEZ (I.BÖLÜM)
300
300
0
100
KSS
5
GAZİANTEP MERKEZ (II. BÖLÜM)
1.146
1.126
20
98
KSS
6
GAZİANTEP MERKEZ (III. BÖLÜM)
1.235
300
935
24
KSS
7
GAZİANTEP NİZİP (I.BÖLÜM) KSS
238
166
72
70
8
GAZİANTEP NİZİP (II. BÖLÜM) KSS
380
380
0
100
9
GAZİANTEP OĞUZELİ KSS
64
64
0
100
10 GAZİANTEP NURDAĞI
96
40
56
42
TOPLAM
4.211
3.032
1.179
72
177
Merkez Demir Doğramacılar Küçük Sanayi Sitesi:
 06.04.2006 tarih ve 3244-3247 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü
bildirilmiştir
 Kendi imkanları ile devam etmektedir.
Ağaç İşleri Küçük Sanayi Sitesi:
 16.05.2007 tarih ve 5162–5166 sayılı dağıtımlı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü
bildirilmiştir.
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi
itibarıyle)
Önerileri
SORUNLAR:
1) Üretimde Azalma ve Genel Sıkıntılar
2) İhracatta Yeteri Kadar Artış ve Verimlilik Sağlanamaması
3) Yeni Teşvik Sisteminde Gözlenen Aksaklıklar
4) Makine İmalat Sektöründe Belirlenen Gerileme
5) Piyasadaki Genel Durgunluk
6) Makine İmalat Sektöründe Gerileme
7) Uzakdoğu Kaynaklı Nihai Ürünlerin Yarattığı Haksız Rekabet
8) Üretim Maliyetlerinin Yüksekliği
9) İlin Yeterli Düzeyde Teşvik Kapsamında Bulunmaması
10) Küresel Mali Kriz Nedeniyle Piyasalarda Yaşanan Durgunluk
ÇÖZÜMLER:
1) Yatırım teşvikinin yanı sıra üretim teşvikleri de yürürlüğe konulmalıdır.
2) İhracat desteklenmeli, bu doğrultuda kur politikaları yeniden ele alınmalı, Dış Ticaret
Müsteşarlığı’nın daha etkin çalışması sağlanmalı, piyasa araştırması yapmak isteyen
firmaların fuarlara katılımları ve bu amaçla başka ülkelere yapacakları ziyaretler daha
etkin bir biçimde desteklenmelidir.
3) Gaziantep; bazı üretim konularında Türkiye’de en önde gelen İl konumundadır. Bu
üretim konularında Bölgemiz sektörel destek teşviği kapsamına alınmalıdır. Bu sayede
bu iş ile iştigal eden firmalarımızın dış pazarda rekabet şansı artırılmalıdır. Ayrıca;
makine, metal, mobilya ve tekstil apre yatırımlarında belirlenen minimum sektörel
yatırım tutarları indirilmelidir.
4) Makine İmalat Sektörü özel olarak desteklenmelidir. Bu doğrultuda; Odalar,
Üniversiteler, TÜBİTAK ve ilgili diğer Kamu Kuruluşlarının konu ile ilgili olarak
koordineli çalışması sağlanmalıdır.
5) Piyasadaki Genel durgunluğun kaldırılması amacıyla çeşitli destekler ve krediler
devreye sokulmalı bu amaçla KOSGEB kredileri yeniden ele alınıp bu kredilerde
canlanma sağlanmalıdır.
6) Uzakdoğu kaynaklı nihai ürünlerin ülkeye girişi zorlaştırılmalı, yerli üretime gerçek
anamda teşvik verilmelidir.
7) Komşu ülkelerle ticaret geliştirilmelidir.
8) Ülke genelinde üretim maliyetlerini düşürmek için gerekli önlemler alınmalıdır.
9) İl gerçek anlamda ve kapsamlı bir biçimde teşvik kapsamına alınmalıdır.
10) Kobi kredileri ve teminat koşulları iyileştirilmelidir.
11) KOSGEB destekleri arttırılmalı ve KOSGEB kredilerinin daha uygun koşullarda
verilmesi sağlanmalıdır.
178
12) Yatırım indirimi tekrar hayata geçirilmelidir.
13) Ülkenin tamamına refahı yansıtacak vergi reformu yürürlüğe konmalı ve bu sayede
İlin de bu iyileştirmeden yararlanmasının önü açılmalıdır.
14) Elektrik altyapısı güçlendirilmeli, sağlıklı ve ihtiyacı karşılar hale gelmelidir.
15) Yatırım ortamı iyileştirilmelidir.
16) Gaziantep ve civarı “Turizm Yatırım Bölgesi” ilan edilmelidir.
17) Reformist karakteri taşıyacak Yeni Türk Ticaret Mevzuatı en kısa zamanda
yasalaştırılmalıdır.
18) Hipermarketler Yasası günümüz koşullarına uygun olarak yeniden düzenlenip en kısa
zamanda yürürlüğe konulmalı ve bu sayede İlin de bundan olumlu bir şekilde
etkilenmesi sağlanmalıdır.
İl Müdürü
Şube Müdürü
Mühendis
Araştırmacı
Tekniker
Şef
Ölçü-Ayar Memuru
Memur
Usta Öğretici (İşçi)
Hizmetli
Toplam Personel Sayısı
1 Kişi
1 Kişi
3 Kişi
6 Kişi
1 Kişi
1 Kişi
5 Kişi
4 Kişi
19 Kişi
1 Kişi
1 Kişi
44 Kişi
179
28 GİRESUN
Tarım ağırlıklı bir ekonomiye sahip ilin sanayi sektörü tarım ve hizmet sektörlerine oranla
küçük bir paya sahiptir.
Sanayi sektörü il hâsılasının % 10,1’ini, sabit fiyatlarla ise % 12,8’ini oluşturmaktadır.
Sanayi sektörünün il hâsılası içindeki payı hem Karadeniz ve Doğu Karadeniz Bölgesi, hem
de Türkiye ortalamasının altında yer almaktadır. Karadeniz Bölgesine % 20,5 olan sanayinin
GSYİH payı, Doğu Karadeniz Bölgesinde % 13,3’tür. Türkiye genelindeyse % 25,7
düzeyindedir. Görüldüğü gibi, Giresun ilinde ve Doğu Karadeniz Bölgesinde sanayinin yıl
içinde yaratılan gayrisafi gelire sağlamış olduğu katkı çok sınırlı bir düzeydedir.
İl tarımının büyük ölçüde fındık üretimine dayalı olmasına bağlı olarak Giresun’da sanayi
yatırımlarının çoğu fındık işleme ve fındık mamulleri üretimi üzerinde yoğunlaşmıştır. İlin
fındık dışında sanayiye hammadde sağlayan bir diğer tarım ürünü de çaydır.
Giresun’da imalat sanayine yönelik özel sektör yatırımları tarım, orman ürünleri ve maden
suyu sektörlerinde yoğunlaşmaktadır. İlde bulunan sanayi işletmelerinin büyük bir kısmı
üretim kapasiteleri ve istihdam olanakları düşük, küçük ve orta boy işletme niteliğine sahiptir.
İlde çoğu gıda ve orman ürünleri sanayinde olmak üzere 100’ün üzerinde işçi çalıştıran 12
adet işletme bulunmaktadır. Fındık işleme sanayinde çalışan işçilerin çoğunluğunun
mevsimlik olarak istihdam edilmesi sanayinin istihdam olanaklarını iyice kısıtlamaktadır.
Sanayiye yönelik özel sektör yatırımlarının yetersizliğinin yanında Giresun’da mevcut
geleneksel ekonomik yapıyı değiştirebilecek boyutta sürükleyici kamu yatırımları da
yapılmamıştır. Bu hem altyapı yatırımları, hem de üretime dönük yatırımlar için geçerlidir.
İşletmelerin tamamı özel sektöre aittir.
İldeki tek büyük kapasiteli kamu yatırımı Fiskobirlik Entegre Fındık İşleme Tesisleridir.
60 bin ton/yıl üretim kapasitesine sahip olan tesiste 225 işçi istihdam edilmektedir. Bir diğer
önemli kamu yatırımı olan Seka-Aksu Kâğıt Fabrikası ise 24.10.2003 tarihinde
özelleştirilmiştir. İlde kamuya ait olan diğer işletme ise Çay-Kur Tirebolu Çay Fabrikası’dır.
5084 sayılı “Yatırımların ve İstihdamın Teşviki ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun” kapsamında sağlanmakta olan enerji desteğinden ilde 69 adet firma
yararlanmaktadır.
Giresun ilinde 1 adet DSİ etüt programında, 1 adet işletmede, 93 adet 4628 sayılı Elektrik
Piyasası Kanunu kapsamında olmak üzere (bunların 3 ü işletmede, 10 u yapım aşamasında 63
âdeti fizibilitesi yapılan ve 17 adeti ön rapor aşamasında olan) toplam 95 adet Hidroelektrik
Santral Projesi bulunmaktadır.
Giresun ilinde ticari yapı, coğrafi koşulların ve iklim yapısının beraberinde getirmiş
olduğu öncelikli tarımsal üretim ve buna bağlı olarak gelişen tarıma dayalı imalat sanayi
üzerine kurulmuştur. Tarım ve orman ürünleri ilin iç ve dış ticaretinde ağırlıklı olarak işlem
gören mallardır.
İlde halkın temel geçim kaynağını oluşturan ve ekonomiye yön veren fındık aynı zamanda
ilin ticarete konu olan en önemli ürünüdür. Fındığın yanında çayda önemli bir iç ve dış ticaret
malıdır.
Yörede yıllardır halkın uğraşı ve geçim kaynağı olan Giresun fındığı kalite açısından
dünyaca tanınmaktadır. Dünya pazarlarında tanınmış olan Giresun fındığı geçmiş yıllarda
natürel olarak ihraç edilirken, bugün ilde kurulu bulunan modern tesislerde işlenerek
kavrulmuş, kıyılmış, beyazlatılmış un ve püre halinde ihraç edilmektedir.
Giresun ilinde işletmeciliği geçmiş yıllarda başlayan ve devam eden çinko ve kurşun
madeni konsantresi, barit madeni de ticari açıdan önem arz etmektedir. Madenlerden kurşun
180
Bulgaristan’a, barit ise çeşitli ülkelere deniz yoluyla ihraç edilmekte ve döviz girdisi
sağlanmaktadır. Bunların dışında buğday unu ihracatı da yapılmaktadır. Yine ilde kurulu
bulunan Seka Aksu Kağıt Fabrikasında gazete kağıdı üretilmekte ve Pazar buldukça önemli
miktarda ihracat yapılmaktadır.
Giresun’da dış pazarlara yapılan ihracatın % 95 gibi çok büyük bir kısmı fındık
işlemenin ağırlıklı olduğu tarıma dayalı sanayi ürünleri kaynaklıdır. İlde üretilen ve işletilen
ticari malların pazarlanması çeşitli ülkelere yapılmaktadır. İl ihracatında % 85 oranında bir
paya sahip olan fındık, fındığa bağlı gıda sanayinin gelişmiş olduğu ve fındık tüketiminin
yaygın olduğu Almanya, İtalya, İsveç, İngiltere, Fransa, Avusturya, Belçika, Danimarka ve
Hollanda gibi Avrupa Birliği ülkelerine ihraç edilmektedir.
Giresun ilinde en önemli ihraç ürünü olan fındık ve fındık mamulleri ile bir diğer ihraç
malı olan şimşir dalı tır araçları ile karayolundan ihraç edilmektedir. Bunun dışında dış ticaret
büyük ölçüde deniz yoluyla yapılmaktadır. Deniz yoluyla bazı sanayi ürünleri, tarım ürünleri
ve bir takım madenler ihraç edilmektedir.
İlin ithal ettiği ürünler arasında BDT ülkelerinden kereste ve tomruk gibi orman ürünleri,
ekmeklik buğday, selüloz ve odun hamuru, gübre, kepek, kömür gibi ürünler ile AB
ülkelerinden ithal edilen fındık makineleri ve diğer teçhizat gibi ürünler bulunmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Giresun İli Sanayisi:
ilimizdedir
Giresun İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 133 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0,2 lik bir oran ile gelişmemiş iller arasında yer almaktadır.
Karadeniz Bölgesi’ndeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında,
bölge illeri arasında %19 lik bir oran ile Samsun ilk sırada yer almaktadır. Sırasıyla, % 10 ile
Düzce , % 10 Trabzon, %10 Çorum, % 7 Bolu, % 6 Kastamonu, % 5 Ordu, %5.0 Rize, % 4
Amasya, % 4 Tokat, %4 Zonguldak, % 4 Karabük, %3 Sinop, % 3 Giresun, %3 Bartın, %1
.Giresun İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Giresun İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 44
ile Gıda ürünleri imalatı, % 9 Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörleri ilk sıralarda yer
almaktadır.
Bunları sırasıyla aşağıdaki sektörle takip etmektedir;
%7 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç)
181
% 1 ( Diğer)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Giresun ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 4.207 dür.
Ar-Ge sayısı 5 çalışan personel sayısı 9 dur.
Sanayide çalışanların, % 45 si Gıda ürünleri imalatı sektöründe, % 13 ü Giyim eşyası
Sanayideki istihdamın % 82 i işçi, % 2 si Mühendis'tir.
Giresun İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 24 ü Mikro Ölçekli, % 60 ı Küçük
Ölçekli, % 15 si Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir
- Orsan Tekstil Konfeksiyon Sanayi ve Pazarlama A.Ş.
- Karadere Tarım Ürünleri Gıda Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
- Çay Fabrikaları Genel Müdürlüğü (Çay-Kur) Tirebolu Çay Fabrikası Müdürlüğü
- Demirciler Gıda Sanayi A.Ş.
- Yavuz Gıda Sanayi ve Ticaret LTD.ŞTİ.
Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar:
Tarım sektöründe gerçekleştirilebilecek 7 yatırım konusu belirlenmiştir.
 Ahududu, Böğürtlen ve Çilek Yetiştiriciliği
 Sebze Seracılığı
 Süs Bitkisi Seracılığı
 Yem Pancarı Yetiştiriciliği
 Ceviz ve Ihlamur Ağacı Yetiştiriciliği
Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar:
Giresun’da hayvancılık sektöründe yapılabilecek 6 yatırım belirlenmiştir.
 Deniz ve Tatlı Su Somon Balığı Üretimi
 Arıcılık
 Et Besiciliği
 Süt Besiciliği
Ormana Dayalı Sanayide Yapılabilecek Yatırımlar:
 Odun Briketi Üretim Tesisi
Gıda Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar:
Gıda sanayinde gerçekleştirilebilecek 6 yatırım tespit edilmiştir.
 Patates Cipsi ve Mısır Çerezi Üretim Tesisi,
 Fındık Esaslı Çikolata ve Kakaolu Mamuller Üretim Tesisi,
 Seylan Tipi veya Bitki Aromalı Çay Üretim Tesisi,
 Reçel Üretim Tesisi,
 Bal Paketleme Tesisi,
 Su Şişeleme Tesisi.
Diğer Sektörlerde Yapılabilecek Yatırımlar:
182
Diğer sektörlerde gerçekleştirilebilir 3 yatırım tespit edilmiştir.
 Katı Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi,
 Beton Kiremit İmalatı Tesisi,
 Ahşap ve Fiber Tekne Üretim Tesisi
Yıl
6.1. Giresun İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
30
31
33
43
110.235
101.741
143.433
153.736
6.2. Giresun İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
28
29
27
29
13.023
6.435
8.295
6.678
7. Giresun İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a) DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Giresun Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:86)
almaktadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ve demirdışı metal sanayidir.
Bulancak Organize Sanayi Bölgesi:
 26.07.2011 tarihinde 55 hektar büyüklüğündeki alan Yer Seçimi Komisyonunca
incelenmemiştir.
 Komisyon sonrası 04.10.2011 tarih ve 1990-91 sayılı yazımız ile, gözlemsel Jeolojik etüt,
mera sorgusu ve mülkiyet bilgileri Valilikten istenmiştir.
Giresun İlinde 597 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
1
GİRESUN BULANCAK KSS
2
GİRESUN MERKEZ KSS
İŞYERİ
SAYISI
265
209
183
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
265
209
BOŞ İŞYERİ
SAYISI
DOLULUK
ORANI
(%)
0
0
100
100
3
GİRESUN ŞEBİNKARAHİSAR KSS
TOPLAM
123
597
80
554
43
43
65
93
Görele Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “61 işyeri, altyapı ” olarak ve 100.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
Dereli Küçük Sanayi Sitesi:
 Yer seçimi 14.05.1997 tarihinde yapılmış olup, Sütlüce-Aşağı Mahalle mevkiindeki alan
KSS yeri olarak tespit edilmiştir.
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi gelmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
 Hava Taşımacılığı: Giresun ve Ordu illerinin müşterek sorunu ve eksikliği olan ve 2011
yılında temeli atılan hava meydanı mutlaka tamamlanmalıdır. İç ve dış ticaretin
geliştirilmesi, turizmin canlanması ve sanayi yatırımının teşviki ancak hava alanı tesisi ve
tarifeli uçak seferleriyle mümkün olabilecektir.
 Organize Sanayi Bölgeleri: Halen Giresun’da yapımı tamamlanan ve kullanıma sunulan
organize sanayi bölgesinin parsel satışları tamamlanmıştır. İlin 2. organize sanayi bölgesi
olarak programa alınan ve bölgenin büyük bir ihtiyacını karşılayacak olan Bulancak
Organize Sanayi Bölgesi inşaatının bir an önce başlatılması gerekmektedir.
 Fındık: Bölgemiz için özellikle fındığın en kalitelisinin yetiştirildiği Giresun ilin
ekonomik hayatı için fındık ürünü ve fındık sanayisi desteklenmelidir.
 Dağ ve Yayla Turizmi: Deniz ve termal turizmine alternatif olan Karadeniz
bölgemizdeki yaylalarımızın alt yapılarının iyileştirilmesi, bölgedeki turizmi geliştirecek
ve ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır.
 Demir Yolu Ulaşımı: Samsun’dan Sarp sınır kapısına kadar uzanacak demir yolu
yapılması hem karayolunun yükünü azaltacak, hem de bölgemiz ekonomisine katkı
sağlayacaktır.
 KOBİ Destek Kredisi: İşletme kredisi yetersizliği nedeniyle üretimini durdurmuş, üretim
miktarını azaltmış bulunan ve yarım kalmış sanayi kuruluşlarına, gerekli KOBİ kredisi ve
diğer fonlardan kredi imkanları sağlanması durumunda istihdam artacak ve katma değer
yaratacaktır.
 Doğalgaz: 21. yüzyılın başlıca alternatif enerji kaynağı olarak görülen ve bu çerçevede
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca başlatılan Doğal Gaz İletim Hattı Projesi
kapsamında ilin de yararlandırılmasını teminen doğalgaz nakil hattı il merkezine kadar
getirilmiş olup şehir içi dağıtım çalışmalarına yeni başlanmıştır. Doğal gazın verilmesi ilin
en önemli sorunlarından biri olan hava kirliliğini önemli oranda azaltacak olup, uzun
vadede sanayinin gelişmesinde de önemli rol oynayacaktır.
Müdürlüğümüzde; 1 İl Müdürü, 1 İl Müdür Yardımcısı, 1 Şube Müdürü, 2 Şef, 1 Araştırmacı,
2 Mühendis, 1 Tekniker, 3 Ölçü Ayar Memuru ve 6 Memur olmak üzere toplam 18 personel
görev yapmaktadır.
184
29 GÜMÜŞHANE
Gümüşhane İlinin sanayileşmesi 70 yıllarda yurtdışında çalışan gurbetçilerin bir araya
gelerek kurmuş oldukları işletmelerin yönetim hataları ve günün teknolojisine ayak
uyduramamaları neticesinde bu işletmeler İl Özel İdaresi ve Belediyeler tarafından
devralınmak zorunda kalınmış olup, bu işletmelerin büyük bir kısmı ihale suretiyle
özelleştirilmiştir.
İlimizin kalkınmada öncelikli iller kapsamına alınması neticesinde son yıllarda
çeşitli teşvik unsurlarının katkısıyla ilimizde deki sanayi tesisi sayısında az da olsa artış
görülmüştür. İlin sanayi gelişmesinde madencilik, yöresel gıda, mermer ve taş ocakları gibi
işletmeler ilimiz sanayisinin geleceği için en önde gelen sektör olarak görülmektedir.
İlimizde sanayinin gelişmesi için 949.500 m² alana sahip 59 parsel den oluşan
Organize sanayi Bölgesi oluşturulmuş olup, bunlardan 19 adet parsel işletmelere tahsisi
yapılmıştır. Ayrıca Gümüşhane merkezde 120 işyerine sahip küçük sanayi sitesi, Kelkit
ilçesinde ise 204 işyerine sahip küçük sanayi siteleri oluşturulmuştur.
İlimiz Ticaret ve Sanayi Odasına toplam 312 şirket ( 3 Kolektif, 261 Limitet, 47
Anonim, 1 Komandit) kayıtlı bulunmaktadır. Ayrıca 278 adet şahıs firması, 74 adet kooperatif
kayıtlı bulunmaktadır. Odaya kayıtlı üye sayısı ise 664’dır.
Kelkit Ticaret ve Sanayi Odasına toplam 487 şirket, 82 adet kooperatif kayıtlı olup, oda
kayıtlı üye sayısı ise 569 dur.
Gümüşhane’de, Sosyal Güvenlik Kurumuna bağlı 11.596.217 SSK, 3.307.941
Bağ-Kur, 2.579.366 Emekli Sandığına bağlı aktif sigortalı mevcuttur.
2011 yılı aralık itibariyle, İl genelinde 1866 Gerçek Usulde Mükellef, 457 Kurumlar Vergisi
Mükellefi, 1984 Basit Usulde Mükellef, 2365 KDV Mükellefi ve 13983 MTV Mükellefi
olmak üzere toplam 20673 Mükellef vardır.
2011 Yılında tahakkuk eden vergi miktarı 69.708.195,72 TL olup; 54.817.015,73
TL vergi tahsil edilmiştir.( %78 )
Bunun yanı sıra; toplam kamu gelirleri tahakkuku 90.173.505,99 TL, toplam
kamu gelirleri tahsilâtı ise 77.879.660,76 TL’dir. (%86)
İl bankacılık sektörü açısından yeterli cazibeye sahip olmadığından bu sektörde
genellikle Kamu Bankaları öne çıkmaktadır. İl merkezi ve ilçelerde toplam 13 banka şubesi
vardır. Bunlardan 7’i merkez İlçede, 2’si Kelkit, 1’er adedi Torul, Şiran, Köse ve Kürtün
İlçelerinde bulunmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Gümüşhane İli Sanayisi:
ilimizdedir
Gümüşhane İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge
sayısına göre 72 dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,1 lik bir oran ile sanayisi az
gelişmiş ilerimiz arasında yer almaktadır.
185
3.2. Gümüşhane İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Gümüşhane İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 40
Gıda ürünleri imalatı, % 21 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı, % 16 Diğer metalik olmayan
mineral ürünlerin imalatı, ilk sırada yer alırken, diğer sektörler de sırasıyla;
% 3 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı
%1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Gümüşhane ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel
sayısı Toplam 1559 dur.
Gümüşhane İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların, % 30 u Diğer metalik olmayan
mineral ürünlerin imalatı % 24 ü Metal Cevherleri Madenciliği % 17 si Diğer madencilik ve
taş ocakçılığı % 16 sı Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 77 si işçi, % 7 si Mühendis’dir.
Gümüşhane İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 47 si Mikro Ölçekli, % 48 si Küçük
Ölçekli, %5 i Orta Ölçekli işletmelerdir.
- Koza Altın İşletmeleri A.Ş.
- Gümüştaş Madencilik ve Ticaret Anonim Şirke
- Aşkale Çimento Sanayii A.Ş. Gümüşhane Çimento Fabrikası
- Alemdar Madencilik ve İnşaat Sanayi Gümüşhane Şubesi
- Akköy Enerji A.Ş.






Madencilik sektörü
Hidroelektrik enerji
Organik tarım ve hayvancılık,
Çimento sanayi
Gıda sanayi
Yayla ve Kış turizmi







Reçel üretimi
Süt ve süt mamulleri üretimi
Su şişeleme
Hazır giyim üretimi
Çorap üretimi
El halıcılığı
Alçı Üretimi
186
 Styropor üretimi
 Teneke kutu üretimi
Yıl
6.1. Gümüşhane İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
1
3
2
2
8
112
340
257
6.2. Gümüşhane İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
1
1
3
2
131
11
583
27
7. Gümüşhane İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük
Merkez Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:16)
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda ve gübre sanayidir.
Merkez Organize Sanayi Bölgesi (İlave) : (Sicil No:16)
 05.05.2010 tarih ve 3766–3770 sayılı dağıtımlı yazımız ile 20 hektar büyüklüğündeki
alanın OSB yeri olarak kesinleştiği bildirilmiştir.
Gümüşhane İlinde 332 işyerlik 2 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
1
GÜMÜŞHANE KELKİT KSS
212
137
75
65
2
GÜMÜŞHANE MERKEZ KSS
120
76
44
63
TOPLAM
332
213
119
64
187
Önerileri
İlde likidite darlığı nedeniyle müteşebbislere sunulan bedelsiz arsa tahsisi ve çeşitli teşvik
unsurlarına rağmen istenilen seviyede yatırım gerçekleşmemektedir. Mevcut işletmelerin
birçoğu önceki dönemlerde devlet tarafından faaliyete geçirilmiş, sonradan ihale edilmek
suretiyle girişimcilere satılmıştır. Bu tesislerin teknolojilerinin eski olması sebebiyle rehabilite
edilebilmeleri için yüksek miktarda finansman gerekmekte olup, finansman sorunu
çözülemediğinden bu işletmelerin yüksek ürün maliyetleri nedeniyle gerek bölge ve gerekse
ülke genelindeki rakipleri ile rekabet etme şansları ortadan kalkmaktadır. Bunun neticesinde
tesislerin birçoğu kapalı ya da düşük kapasiteyle çalışmaktadırlar.
Diğer taraftan, ilde üretilen mamullerin girdi maliyetlerinin yüksek oluşuna etki eden en
önemli unsur taşıma maliyetleri olup, bu maliyetlerin düşürülebilmesi için demiryolu
taşımacılığının hayata geçirilmesi çok büyük önem arz etmektedir. Mevcut Zigana Tüneli
yerine daha düşük rakımla Trabzon’a ulaşımı gerçekleştirebilecek yeni bir tünelin yapımı il
ekonomisine katkı sağlayacaktır
Yeni kurulan işletmelerin bölge içerisinde belli bir yerde; Organize Sanayi Bölgesinde
toplanması ile işletmelerin sorunlarının düşük maliyetle çözüleceği (arıtma, elektrik,
kanalizasyon) ÇED raporu ve Gayri Sıhhi Müesseseler yönetmeliğinde istenen şartların
mevcut yapı ile problemsiz aşılması sağlanacaktır. İlin sosyo-ekonomik durumu dikkate
alınarak yöresel ve sektörel teşvikler (vergi indirimi, SGK prim indirimi, enerji indirimi)
sağlanmalı, teşvik sistemindeki bürokratik işlemler azaltılmalı ve sadeleştirilmelidir.
ÜNVANI
İl Müdürü
Şube Müdürü
Mühendis
Şef
Teknisyen
Memur
Şoför
TOPLAM
FİİLİ KADRO
1
1
1
1
1
3
1
9
188
30 HAKKARİ
Hakkari ili ekonomisine, tarım özellikle de hayvancılık hakimdir. İlde sanayi
gelişmemiştir. Kalkınmada öncelikli iller arasına alınmasıyla birlikte Hakkari sınırlı da olsa
bir gelişme kazanmıştır. Bu gelişmede kamu yatırımları, çok ortaklı şirketler ve kooperatifler
esas rolü oynamıştır.
Gerek sanayinin gelişmemiş olması ve gerekse sermaye yetersizliği nedeniyle üretim
hammadde işlemleri kurulu kapasitelerinin çok altındadır. Hakkari’de çalışan nüfusun çok
küçük bir bölümü sanayi sektöründe çalışmaktadır. Sanayide çalışan işgücünün büyük bir
bölümü dokuma ve gıda sanayisinde çalışmaktadır.
Hakkari İlin Sanayi Altyapısının Genel Durumu:
Hakkari ilinin geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olup, tarımsal ve hayvansal
malların alım satımı ile kısıtlı bir ticaret söz konusudur. İlin kalkınmada birinci derecede yer
alması sebebiyle Devletçe bölgedeki yatırımları cazip kılmak için bazı teşvik tedbirleri
alınmış ve hizmet sektörlerinin gelişmeye başlamış olmasıyla birlikte alt ve üst yapı inşaatları,
öncelikle ticari hayatı canlandırmış ve küçük imalathanelerin kurulması (KOBİ’ler) teşvik
edilmiştir.
Kalkınma programlarına uygun olarak küçük sanatlar ve orta boy sanayicinin modern
sanayi işyerlerine kavuşması ve böylece hem verimliliklerinin arttırılması, hem de çevrenin
korunmasına yönelik olarak, Küçük Sanayi Siteleri yapımına ve desteklenmesine önem
verilmiştir.
Hakkari’de ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kurum ve kuruluşlardan;
Odalar olarak 2 Ticaret ve Sanayi Odası (Hakkari-Yüksekova), 1 Esnaf ve Sanatkarlar
Odaları Birliği, 3 Esnaf ve Sanatkarlar Odası, 3 Ziraat Odası, 2 Şoförler ve Otomobilciler
Esnaf Odası ve 1 adet İhracatçılar Birliği Temsilciliği bulunmaktadır.
Kooperatifler olarak da 3 Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi, 2 Esnaf ve
Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifi, 6 Tüketim Kooperatifi, 23 Motorlu Taşıyıcılar
Kooperatifi, 1 Bilimsel ve Kültürel Kooperatif, 5 Temin ve Tevzii Kooperatifi, 1 Sanat
Kooperatifi olmak üzere toplam 41 adet Kooperatif bulunmaktadır.
Şirket kuruluşları olarak İl ve İlçelerde 45 Anonim Şirket ve 683 Limited şirket
bulunmaktadır.
Hakkari ekonomisinde ticaret sektörü çok önemli bir yer tutmaktadır. Ticaret sektörü
gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla olan iki yönlü bağlantısı ve gerekse yarattığı gelir
ve istihdam açısından tüm il ekonomisi için önemli sektörlerden biri konumundadır.
İlimizde sanayi işletmeleri olarak; 1 süt fabrikası, 2 un fabrikası, 1 iplik fabrikası, 2
elektrik üretim tesisi, 7 küp şeker imalathanesi, 2 tekstil atölyesi, 2 kum-mıcır üretim tesisi
ve 8 tane diğer orta ve küçük boy ölçekli sanayi işletmeleri olmak üzere toplam 24 sanayi
işletmesi bulunmakta olup, söz konusu işletmelerde 428 kişi istihdam edilmektedir.
Hakkari’de ticari ve ekonomik hayatı meydana getiren kurum ve kuruluşlardan;
Odalar olarak 2 Ticaret ve Sanayi Odası (Hakkari-Yüksekova), 1 Esnaf ve Sanatkarlar Odaları
Birliği, 3 Esnaf ve Sanatkarlar Odası, 3 adet Ziraat Odası, 2 adet Şoförler ve Otomobilciler
Esnaf Odası ve 1 adet İhracatçılar Birliği Temsilciliği bulunmaktadır.
Kooperatifler olarak da 3 Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi, 2 Esnaf ve
Sanatkarlar Kredi Kefalet Kooperatifi, 5 Tüketim Kooperatifi, 23 Motorlu Taşıyıcılar
Kooperatifi, 5 Temin ve Tevzii Kooperatifi, 1 Küçük Sanat Kooperatifi olmak üzere toplam
39 adet Kooperatif bulunmaktadır.
189
Şirket kuruluşları olarak İl ve İlçelerde 50 Anonim Şirket ve 613 Limited şirket
bulunmaktadır.
Hakkari ekonomisinde ticaret sektörü çok önemli bir yer tutmaktadır. Ticaret sektörü
gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla olan iki yönlü bağlantısı ve gerekse yarattığı gelir
ve istihdam açısından tüm il ekonomisi için önemli sektörlerden biri konumundadır.
Ticaret Durumu
:
Sanayiye dönük imalathanelerin olmayışı nedeniyle İl dahilindeki temel tüketim
maddeleri komşu illerden temin edilmektedir. Bu nedenle İlimizin diğer İllerle canlı bir ticaret
bağlantısı vardır. Canlı hayvan, deri, yün, ceviz ve bal diğer İllere satılan mallar arasındadır.
Buna karşılık sebze, meyve, nebati yağ, giyim eşyası, sanayi mamulleri, dayanıklı tüketim
malları ve diğer tüketim malları satın alınmaktadır.
Doğu Anadolu Bölge ekonomisinin en önemli ve ağırlıklı sektörlerinden birisinin
tarım ve hayvancılık sektörü olması buna bağlı olarak bölge illerinin ekonomisinin de bu
yönde yapılanmasını beraberinde getirmekte olup, özellikle Hakkari’nin sahip olduğu tarım
ve hayvancılık potansiyeli mevcut ticari hayatın gelişmesinde önemli bir yer tutmaktadır.
Hakkari’nin bir ili sınır olması ve özellikle İran’a açılan Esendere sınır kapısına sahip
olması nedeniyle bu ülkeye yapılan transit taşımacılıktan önemli bir pay almaktadır. Bu
sebeple taşımacılık son zamanlarda daha da gelişmiş bulunmaktadır.
İlde, yöre el sanatlarından olan kilim dokumacılığı oldukça gelişmiş durumda olup,
hem evlerde, hem de açılmış olan atölyelerde kurulu olan tezgahlarda üretilen “Hakkari
kilimi” yurt içi ve yurt dışı pazarlarda önemli miktarlarda dokunarak gönderilmektedir.
Büyük oranda yatırım ve sermaye gerektirmeyen el sanatlarına yönelik bu tür
ürünlerin üretilerek pazarlanması, ticari hayata canlılık kazandırmakla birlikte, bu sanatların
gelişimine de olumlu katkıda bulunmaktadır.
Sınır Ticareti
Hakkari’nin bir sınır ili olması ve Esendere Sınır kapısı’nın bulunması, beraberinde
sınır ticareti olgusunu getirmiş ve bu sınır ticareti Hakkari ekonomisinde ticaretin
çeşitlenmesine olumlu etki yapmıştır.
İlimizde sınır ticareti, 1994 yılında 1 nci sınıf sınır kapısı statüsü kazanan Esendere
sınır kapısından, Sınır Ticaretinin Düzenlenmesine İlişkin 2008/14451 sayılı Bakanlar Kurulu
Kararı ve Mezkur kararın uygulanmasına ilişkin olarak hazırlanan 2009/7 sayılı Tebliğ
hükümleri çerçevesinde Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından belirlenen esaslara göre
onaylanan liste kapsamında yapılmaktadır. Ayrıca ülkemizin ve ilimizin ekonomisine olumlu
katkı sağlayacağı düşünülen Çukurca İlçesinde Üzümlü, Şemdinli İlçesinde ise Derecik Kara
Hudut Kapılarının açılması için 14.08.2009 tarih ve 977 sayılı yazımızla Dış Ticaret
Müsteşarlığına talepte bulunulmuş olup, bunun üzerine İçişleri Bakanlığının 07.02.2011
tarihli ve 35180 sayılı yazısı üzerine Bakanlar Kurulunun 2011/1434 sayılı kararı ile Şemdinli
Derecik Kara Hudut Kapısı Uluslar arası giriş-çıkışlara açılmıştır. Ayrıca, Çukurca-Üzümlü
Kara Hudut Kapısı İçişleri Bakanlığının 25.04.2011 tarihli onayı ile ülkeye giriş ve çıkışların
geçici olarak yapılması sağlanmıştır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Hakkari İli Sanayisi:
ilimizdedir
190
Hakkari İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı Sanayi Sicil Belge sayısına göre
26 Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,02 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş İller
arasında yer almaktadır.
3.2. Hakkari ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Hakkari İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 38 ile
Gıda ürünleri imalatı sektörü ilk sırada yer almaktadır.
% 8 Diğer metalik olmayan mineral ürürnleri,
% 8 Kimyasal ve kimyasal ürürnler imalatı
% 4 Bilgisayar elek.ürürn imalatı,
Sanayi sicil kayıtlarına göre Hakkari ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam
452 dir.
1 sanayi işletmesinde Ar-GE birimi, 3 sanayi işletmesinde de kalite kontrol birimi
bulunmaktadır.
Hakkari İlinde sanayide çalışanların% 28 Kimyasal ve kimyasal ürürnler imalatı
, 20 Diğer Madencilik ve taşocakçılığı ürünleri imalatı, % 7 si Elektrikli teçhizat imalatı, %
11 Gıda ürürnleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Hakkari İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 42 i mikro ölçekli, % 50 i küçük ölçekli,
% 8 ü de orta ölçekli işletmelerdir.
- Aksa Enerji Üretimi (Hakkari Şubesi) A.Ş
- Seyitoğlu İnşaat Beton Arıcılık Fırın . Ltd.Şti.
- Meskan Ölmez Madencilik Harfiyat Nakliye Taah.Tic.San.Ltd.Şti.
- ALK Giyim San. Ve Dış Tic.Ltd,Şti.
- Baskın Kardeşler Gıda Süt Hayvancılık Tur.İnşaat Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.
ENERJİ POTANSİYELİ :
1- Baraj ve HES Projeleri :
a) Hakkari Barajı ve HES’ler : Zap suyu üzerine kurulacak olan Hakkari barajları
ile gerek zap suyu gerekse zap suyunu besleyen dereler üzerinde HES’ler kurularak elektrik
enerjisi üretilebilir ve istihdam sağlanabilir. Bu şekilde Zap Vadisi önemli bir enerji
havzasına dönüştürülebilir.
191
2- Rüzgar Enerjisi :
İlimizde yükseklikleri 3.000 metrenin üzerinde 32 tane dağ ve bu dağlar arasında
kalan derin vadilerde oluşan hava akımlarından yararlanılarak rüzgar enerjisi santralleri
kurulabilir. Hakkari bu konuda bakir bir bölgedir. Rüzgar enerjisinin üretilmesi ile ilgili
fizibilite çalışmaları yapılmalıdır.
3- Madencilik
:
İlimiz maden bakımından Türkiye’nin önemli bölgelerindendir. Bilindiği üzere, enerji
hammaddeleri günümüzde çok önemli bir yere sahiptir. Enerji hammaddeleri konusunda
İlimiz kendi yakacağının önemli bir kısmını üretebilecek durumdadır. Çukurca - Şırnak sıra
dağlar silsilesinde Şırnak kömürü olarak adlandırılan Asfaltitler mevcuttur. Bu yatakların
değerlendirilmesi durumunda ilimizde de ev yakıtı olarak kullanılan Asfaltitlerin satış fiyatları
kısmen düşecek aynı zamanda önemli oranda iş ve istihdam imkanı sağlanmış olacaktır.
İlimiz dahilinde yapılan araştırmalarda; Şemdinli İlçesi Örencik, Samanlı ve Derecik
Köyleri civarında zengin krom ve kömür madeni yatakları bulunmaktadır.
Yine Hakkari İli Çukurca İlçesi Köprülü, Kavşak, Uzundere, Dedeler ve Zavite
Köyleri civarında asfaltit kömürü ve Boğazören köyleri civarında ise maden kömürü,
Yüksekova ilçesine bağlı Kışlacık, Kandiltepe, Evliyatepe, Baştazin, Adaklı, Ayır, Kadıköy
ve Halkan Köyleri civarında ise çok zengin krom maden yataklarına rastlanılmıştır.
Bunların dışında, Hakkari- Merkez Otluca (Gulan) ve Konak Köyleri civarında zengin
kuvars kristalleri, Hakkari Merkez Üzümcü, Oğul, Seryan ve Çanaklı Köylerinde kurşun ve
kuvars madenleri, Merkez Akbulut köyünde arsenik madeni, Merkez Erziki mevkiinde
kükürt madeni, Merkez Işıklı Köyü civarında talk madeni Merkez Taşbaşı köyünde titanyum
madeni bulunmaktadır. Ayrıca Merkez Üzümcü köyü civarında Çinko madeni bulunmuş olup,
işletilmesine devam edilmektedir.
Ayrıca; Şemdinli ilçemize bağlı olan Derecik Beldemizde Kalori değerleri MTA ve
Çevre Bakanlığımızın laboratuarlarında yapılan testler neticesinde alt ısı ve üst ısı değerleri
olarak 7200-7500 kilokalori, kül oranı düşük, uçucu madde oranı yüksek, kükürt oranı makul
seviyelerde çıkan katı petrol olarak da adlandırılan zuhurlara rastlanılmıştır. Bu sahaların
Rezervleri orta düzeyde olup kazanılmaları gerekmektedir. Derecik yolunun 2006 yılına kadar
stabilize olması sebebiyle özel sektör nakliyeden dolayı rağbet etmemiştir. 2007 Yılında yol
sorununun giderildiği göz önüne alınırsa üretimin yapılmasının rantabıl olacağı ortadadır.
Derecik bölgesinde ve Çukurca - Şırnak arasında çıkartılacak olan kömürlerin teknik olarak
yapılacak testler doğrultusunda belli oranda karıştırılmasıyla ev yakıtı olarak kullanılması
faydalı olacaktır. Ortaya çıkartılacak karışımın preslenip torbalara konularak pazara
sunulması durumunda bu güne kadar kış aylarında süregelen hava kirliliğinin önemli oranda
önüne geçilmiş olacaktır.
Aynı şekilde elde edilecek kömürün kül oranı düşük, kalori değeri yüksek, kükürt
oranı düşük olacaktır. Bu karışımın yapılmaması halinde ülkemizin enerji sıkıntısına katkıda
bulunacak Termik santraller kurulabilecektir.
Sonuç olarak; Enerji tüketimi konusunda dışa bağımlılığı azaltmak ve sanayinin
ihtiyacı olan ucuz enerjinin sağlanarak bu enerjinin sürekli güvenilir olması bakımından,
maden kaynaklarının kullanılması kaçınılmaz bir gerekliliktir. Bu amaçla, İlimizdeki bu
potansiyelin değerlendirilmesi büyük önem arz etmekte olup, bu bakımdan maden arama
seferberliğinin başlatılarak yeraltı zenginliklerimizin keşfedilip ekonomik değerleri olan
sahaların ülke ekonomisine kazandırılması halinde İl’in iktisadi gelişimine ve istidam
olanaklarının yaratılmasına büyük katkı sağlanmış olacaktır.
Tarım ve Hayvancılık Potansiyeli :
Son dönemlerde meydana gelen olaylardan dolayı bölgemizde hayvancılık gerilese de
tarımsal ekonominin temeli olmaya devam etmektedir. Ayrıca bölge hayvancılığı halen
üstünlüğünü korumaktadır.
192
Ayrıca; Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi ve Dokuzuncu Kalkınma Planında
belirtilen amaç ve ilkeler esas alınarak Hakkari Valiliğince hazırlanan Organize Hayvancılık
Köyleri Projesi ile işsizliğin had safhada olduğu ilimizde işsizliği azaltmak, köye dönenlere iş
imkanı sağlamak, terör nedeniyle köyden kente göç eden kırsal nüfusun tekrar köye dönüşünü
hızlandırmak ve mevcut meraları kullanılabilir kılmak suretiyle hayvancılığı canlandırmak
amaçlanmıştır.
Bu proje ile, kırsal yerleşimlerde yaşayan üreticilerin doğal kaynakların
sürdürülebilir kullanımı ve yönetimini, hayvancılık konusunda bilgi ve becerilerini artırmak,
kapasitelerini geliştirmek ve örgütlenmelerine destek olmak ve hedef grubun sahip olduğu
hayvanların verimini artırmak için rehberlik etmek, hayvan sağlığının korunmasına yönelik
çalışmalar yaparak üreticileri bilinçlendirmek, yem üretimi ve çeşitliliğini sağlamak ve çayırmera ıslahını ve yönetimini iyileştirme çalışmaları yapmak. Hedef gruba eğitim vermek,
uygulama yapmalarını ve örgütlenmelerini (birlikte iş yapmalarını) sağlamak, yüksek verimli
damızlık temini, ürün işleme ve pazarlama, kooperatiflere yönelik yatırımlar, bölgeye yeni
girişimcilerin katılımı sağlanacaktır.
Arıcılık Potansiyeli :
İlimiz, Şemdinli İlçesi başta olmak üzere Arı varlığı ve bal üretimi ile önemli bir
arıcılık merkezi olup, ancak; arıcılık potansiyelinden yeterince yararlanılamamaktadır.
Verimliliği sınırlayan unsurların kaldırılması durumunda arıcılık yöre halkının gelirinin
artırılmasında önemli rol oynayacaktır. Diğer yandan Şemdinli balının laboratuar sonuçları ile
kesinleşmiş üstün özelikleri ile geniş kitlelere ulaştırılması ve ülkemizin bir kaynağının dış
dünyaya
tanıtılması sayesinde dış satım yoluyla ülke ekonomisine döviz katkısı
sağlayacaktır. Şemdinli İlçesi Doğal yapısı ve florası ile arıcılığın cazibe merkezlerindendir.
Buranın Koruma altına alınması ve gerekli tanıtıcı faaliyetlerin yapılması halinde buradan
elde edilecek bal kalitesiyle ünlü Anzer Balı’ na rakip olunabilecektir.
Ceviz Potansiyeli
:
İlimiz meyveciliğinde en önemli meyveler ceviz ve asma dır. Zira kaynaklarda cevizin
anavatanı olarak İlimizin de içinde bulunduğu bölge gösterilmektedir.
Bu kadar yoğun bir popülasyona sahip olan ceviz üzerinde seleksiyon yoluyla ıslah
çalışmalarının başlatılarak güzel ve kaliteli tiplerin dünya literatürlerine girmesi sağlanarak
bunların meyvecilik Araştırma ve Üretme İstasyonlarına, Üniversitelere ve üreticilere tavsiye
edilmesi konusunda çalışmalar sürdürülmelidir.
Su Ürünleri Potansiyeli
:
Dünyanın birçok yerinde bulunamayacak kadar yer altı ve yer üstü su kaynaklarımızın,
bugüne kadar üretime yönelik kullanımı çok sınırlı olmuştur. Su ürünleri yetiştiriciliği de
buna dayalı olarak projelendirilecek bir çalışma olarak karşımıza çıkmaktadır. Alabalık
yetiştiriciliği için son derece ideal su kaynakları bulunmaktadır. İlimiz Topografik yapısı
itibari ile de İlimiz su ürünleri yetiştiriciliği için çok caziptir.
Burada kurulacak su ürünleri üretim istasyonu ile yüksek kapasiteli kültür
balıkçılığının yapılması ve teşvik edilmesi sağlanabilir. Buna bağlı olarak kurulacak su
ürünleri işleme ve değerlendirme ünitesi ile su ürünlerinin dondurulması, paketlenmesi ve
hatta konservelerin yapılması sağlanabilir. İşlenen bu ürünler bölgemize yakın olan İran,
Türki Cumhuriyetler ve diğer Ülkelere de pazarlanabilecektir. Böylece hem ilimiz için çok
önemli bir istihdam alanı oluşacak hem de Ülkemize döviz girişi sağlanmış olacaktır.
Turizm Potansiyeli
:
Hakkari vahşi coğrafyası, buzulları ve yüksek dağları ile doğa sporlarına, Zap Nehri
ile su sporlarına, kış mevsiminin uzun olması ve yoğun kar düşmesi ile kış sporlarına, yüksek
dağlarda dört mevsimi bir arada yaşatan yaylalarıyla yayla turizmine cevap verecek zengin bir
potansiyele sahiptir. Ancak, güvenlik problemlerinin yanında, bu potansiyeli değerlendirecek
yatırımların ihmal edilmesi, yapılmaması, ulaşım sorunlarının çözülmemesi, Hakkari’de
turizmin gelişmesine engel olmaktadır.
193
Türkiye’nin en yüksek ikinci dağları olan Cilo dağlarındaki, on bin yıllık buzullar, Sat,
Berçelan yaylaları ve bu yaylalardaki buzul göller, dört mevsimi yaşatan doğa, Zap Nehri ve
yılın önemli kısmında karla kaplı olan tepeler, ne yazık ki değerlendirilememektedir.
Cilo Dağlarındaki on bin yıllık buzullar, kesinlikle herkesin görmesi gereken bir
coğrafyadır. Hakkari, istenildiği takdirde, bir kayak merkezine dönüştürülebilir. Hakkari’de
haziran ayında bile kış sporları yapma imkanı vardır. Hakkari’deki yaylalar doğayı ve doğa
sporlarını seven insanlar için bulunmaz bir nimettir.
Bu nimetlerin değerlendirilmesi için, devletin öncülüğünde yatırımlar yapılmalı,
büyük firmalar bölgeye getirilmelidir. Bu merkezlere ulaşım sorun olmaktan çıkarılmalı,
güvenlik sağlanmalıdır. Bu konuda projeler üretilmeli, bölge tur operatörlerine tanıtılmalıdır.
Kış sporları için Berçelan Yaylası pilot bölge seçilmeli ve Berçelan Yaylası’nda her türlü
ulaşım ve altyapı sorunları çözülmelidir. Ayrıca, Cilo Dağları’ndaki buzullara rahat ulaşım
imkanları sağlanmalıdır. Bu kapsamda;
1- İl’de yayla turizminin geliştirilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığına önerilen
“Berçelan Yaylasının Turizm Merkezi Olarak İlan Edilmesi” projesinin hayata geçirilmesi,
2- Kültür ve Turizm Bakanlığına önerilen Otluca Köyü Kayak Merkezi projesinin
hayata geçirilmesi,
3- Cilo Buzulları, Sat Gölleri ve Kaya Resimleri Bölgelerinin turizme kazandırılması
ve gerekli yol, ulaşım ve altyapının hazırlanması,
4- Etnografya müzesine dönüştürülmesi düşünülen Meydan Medresesinin faaliyete
geçmesi için devam eden teşhir, tanzim ve çevre düzenlenmesi projesinin bitirilmesi
sağlanmalıdır.
Talebi Karşılamaya Yönelik Yatırımlar
1 - ULAŞTIRMA :
İlimiz ulaşımı için büyük önem taşıyan Hakkari (Yüksekova) Havaalanı için Yüksek
Planlama Kurulu Kararı alınarak 2008 yılı yatırım programına alınmıştır. Altyapı etüd ihalesi
yapılmış olup, Havaalanı yapımı ile ilgili çalışmalara hız verilmelidir.
Ayrıca; 205 Km uzunluğundaki Van - Hakkari karayolunu mesafesini 50 Km kısaltıp
155 Km.ye indirecek olan ve yıllardır Hakkari’li vatandaşlarımızın düşlerini süsleyen
Berçelan yol yapım çalışmaları Valiliğimiz tarafından başlatılmıştır. Van İl sınırına kadar
yaklaşık 41,5 Km olan yolun 23 Km.lik kısmının 23 km.si stabilize yol olarak 2008 yılı
içinde tamamlanmıştır. Geri kalan 18,5 Km.den 17 Km.si tesviye olarak bitirilmiş olup kalan
1,5 Km. ham yol yapım çalışması devam etmektedir.
2- EĞİTİM :
Hakkari Üniversitesi
Hakkari Üniversitesi’ne bağlı Hakkari Meslek Yüksek Okulumuzda 637 öğrencimiz
eğitim görmektedir.
5765 Sayılı Kanun ile kurulması kabul edilen Hakkari Üniversitesi için 202.981 m2
yüzölçümlü 4 adet taşınmaz malın üniversiteye tahsisi ile Ek Hükümet Konağının yapılması
halinde halen kullanılmakta olan hükümet konağının tasarruf genelgeleri de dikkate alınarak
Rektörlük binası olarak kullanılması ve alternatif kampüs alanı olarak da Otluca OSB
(Organize Sanayi Bölgesi) alanındaki taşınmazlar Maliye Bakanlığımıza teklif edilmiştir.
Üniversitenin biran önce eğitim öğretime başlaması İlin gelişimi açısından önem arz
etmektedir.
Sınır Ticareti
: Sınır Kapılarının Açılması
:
Ülkemizin en önemli sorunları arasında yer alan bölgelerarası gelişmişlik farkının
giderilmesi ve geri kalmışlığın önlenmesi için sınır kapılarının önemli bir araç olduğu hususu
dikkate alınarak, ülkemizin ve ilimizin ekonomisine olumlu katkı sağlayacağı düşünülen
Çukurca İlçesinde Üzümlü, Şemdinli İlçesinde ise Derecik Kara Hudut Kapılarının açılması
sağlanmalıdır.
194
Tarıma Dayalı Organize Sanayi Bölgesinin Kurulması :
İlimiz Yüksekova İlçesinde halkın temel geçim kaynağının tarım ve hayvancılığa
dayandığı, bu nedenle anılan İlçede Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurulması
için gerekli potansiyelin mevcut olduğundan bahisle, hayvancılığın desteklenmesi ve
hayvansal ürünlere dayalı üretimin geliştirilmesi, yörede üretim ve istihdamın arttırılması,
katma değer yaratması, dış göçün önlenmesi, modern usullerle besiciliğin yapılması ve il
ekonomisine büyük bir gelir sağlayarak topyekun bir kalkınma hamlesi gerçekleştirilmesi için
Yüksekova İlçesinde Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesinin kurulması
düşünülmekte olup, bu konuda hazırlanan proje teklifi Sanayi ve Ticaret Bakanlığına
gönderilmiş olup; konu ile ilgili olarak alınan cevabi yazıda, TDİ OSB projelerinin var olma
nedeninin OSB nin bir kısmının sanayi alanı olarak ayrılması konusunda biyogüvenlik
açısından Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca büyük risk olduğunun ifade edilmesi hususları göz
önüne alındığında, Hakkari –Yüksekova TDİ OSB projesi yer seçimi talebimizle ilgili olarak
şu aşamada herhangi bir çalışma yapılmayacağı belirtilmiştir.
OSB’lerin ülkemizin kanayan yarası olan işsizlik sorununa ne denli bir katkı sağladı
ortadadır.
Bu itibarla, İlimizin tarım ağırlıklı bir ekonomiye sahip olması ve OSB’lerin ülkemizin
kanayan yarası olan işsizlik sorununa ne denli bir katkı sağlayacağı ortadadır. Bu bağlamda
İlimiz Yüksekova İlçesinde kurulması düşünülen Tarıma Dayalı Organize Sanayi Bölgesinin
(TDİ OSB) yer seçimi çalışmalarına başlanılması büyük önem arz etmektedir.
Yıl
5.1. Hakkari İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
74
122
107
86
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
7
24
34
23
180.896
399.037
308.794
339.081
5.2. Hakkari İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
8.745
8.587
19.771
32.976
6. Hakkari İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a) HAKKARİ İLİNDE BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ BULUNMAMAKTADIR
Hakkari Organize Sanayi Bölgesi (Sicil No:185):
 20.10.1994 tarih ve 12923 sayılı yazımızla kamulaştırma talimatı yazılmıştır.
Hakkari ilinde 100 işyerlik 2 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Projeler
gelmektedir.
195
Sıra
no
1
2
HAKKARİ MERKEZ (ÖRNEK) KSS
HAKKARİ YÜKSEKOVA KSS
TOPLAM
İŞYERİ
SAYISI
50
50
100
DOLU İŞYERİ BOŞ İŞYERİ
SAYISI
SAYISI
50
50
100
DOLULUK
ORANI
(%)
0
0
0
100
100
100
Şemdinli (DAP) Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “50 işyeri altyapı” olarak ve 550.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 Üst yapı projeleri beklenmektedir.
Yüksekova Küçük Sanayi Sitesi
 2011 yılı Yatırım Programında “100 işyeri, altyapı ” olarak ve 750.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 Üst yapı projeleri beklenmektedir.
Önerileri
İlimizde sanayi gelişmemiştir. Bunun temel nedenleri ise;
1- Kişisel gelirin düşüklüğü nedeniyle bölgesel ve alt bölgesel pazarların darlığı ve
sermaye yetersizliği,
2- Bölgenin görece konumu nedeniyle ülke pazarının siklet merkezine uzaklığı,
3- İklim ve topoğrafik koşullar nedeniyle ulaşımın arz ettiği güçlüklerdir.
Bu olumsuzlukların ortadan kaldırılması için sermaye birikiminin etkin ve azami
istihdam yaratacak şekilde kullanılması kadar kendi potansiyellerini harekete geçirecek
ortamın yaratılması büyük önem arz etmektedir.
Ayrıca; kalkınmada büyük rol oynayan KOBİ’lerin yeni finans olanaklarıyla
desteklenmesi halinde, hem kişi başına düşen milli gelirin artacağı; hem de aktif olarak ilin
ekonomisine hız kazanacaktır.
İhracatçıların Sorunları ve Çözüm Önerileri
1- İç Gümrükleme ile ilgili olarak :
24.03.2006 tarih ve 26118 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, kara sınır
kapılarından yapılan giriş ve çıkışlar ile ilgili 2006/11 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile ihracat
ve ithalata ilişkin gümrük işlemlerini kolaylaştırmak ve kara sınır kapılarında yaşanan
yoğunluk ve gecikmeleri önlemek amacıyla en yakın iç gümrüğe uzaklığı 100 km’den az olan
sınır kapılarında 01.05.2006 tarihinden itibaren en yakın iç gümrüğe uzaklığı 100 km’den
fazla olan sınır kapılarında ise 31.12.2006 tarihinden sonra ihracat ve ithalata ilişkin gümrük
işlemlerinin iç gümrüklerde yapılacağı belirtilmiştir.
Ancak, gerek fiziksel şartları bakımından (normal araç park imkanı ve antrepolarının
bulunmayışı ve Van ilindeki Gümrük Müdürlüğünün iç gümrüklemeye hazır olmayışı)
gerekse bölgemizin kendine özgü şartları olan kara yolu altyapısının yeterince iyi olmaması
ve çok ağır ve uzun geçen kış şartları nedeniyle kışın nakliye işlerinin çok daha güç
yapılacağı ve maliyetin iki katına çıkacağı; ayrıca, ihracatçılar için başlı başına bir problem
olan terör olayları ile daha birçok olumsuzluklar ihracatçılarımızın yükünü bir kat daha
artıracağından, söz konusu Başbakanlık genelgesinin yeniden değerlendirilerek ya sınır
kapılarına yakın ilçelerde iç gümrüklerin kurulması veya eski uygulamaya devam edilmesinin
faydalı olacağının ilgili yerlere bildirilmesi; aksi taktirde bölgede yapılacak ihracat ve
ithalatın sekteye uğrayacağı,
196
2- KDV İadeleri ile ilgili olarak :
Maliye Bakanlığının 84 sayılı KDV genelgesi tebliğinin 1/1.2 bölümünde Yeminli
Mali Müşavir tasdik raporu aranmadan ilgili Malmüdürlüklerince ihracatçıya ödemesi
yapılabilen 4000 TL’lik vergi iadelerin, yapılan ihracatın sınır ticareti kapsamında olması
nedeniyle yapılamadığı, mali yapıları itibariyle çoğunluğu küçük ölçekli firmalardan oluşan
ihracatçılarımızın finans sıkıntısı çektikleri, bu nedenle ihracatçının mali sıkıntı çekmemesi,
daha fazla mal alıp satabilmesi ve piyasaya canlılık gelmesi için bu karardan vazgeçilmesi ve
hatta limitin 10.000 TL’ye çıkarılması,
3- Özel Fatura İle İlgili olarak
:
Esendere Gümrük Kapısının 61 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği
kapsamında, yurt dışında ikamet edenlere döviz karşılığı yapılan satışlarda, katma değer
vergisi ihracat istisnası uygulanması amacıyla düzenlenen özel faturaların tasdik işlemlerini
yapmaya yetkileri bulunmamaktadır. Bu nedenle;
* Bölge ekonomisinin canlanıp hareket kazanması ve yasadışı yollardan İran ve Irak
Ülkelerine gönderilen ürünlerin özel fatura kapsamına alınması ve kaçakçılığın ve kayıt
dışılığın önüne geçilebilmesi,
* Esendere sınır kapısında yapılan günü birlik yolcu beraberi eşyanın önündeki
engellerin kaldırılması için özellikle Sarp, Dilucu ve Türkgözü Gümrük Müdürlüklerinde
olduğu gibi Esendere Gümrük Müdürlüğüne de özel fatura ile işlem yapma yetkisi verilmesi,
4- Devlet Yardımları ile ilgili olarak
:
Bölge ihracatçıları olarak Devlet tarafından sağlanan desteklerden maalesef
yararlanılamadığı, Eximbank tarafından sağlanan ihracat kredilerinden ihracatçıların
yararlanabilmesi için bölgeye münhasır ödeme planlarının ve avantajlarının sağlanması
gerektiği,
Teşvik Yasası İle İlgili Olarak;
Teşvik yasasının ve desteklemelerin başarılı olması ve Hakkari gibi gelişmemiş illerin
yasadan faydalanması ve işsizlik sorununun çözülebilmesi için:
Sayılı Teşvik Yasası yeniden gözden geçirilmeli ve iller bazında gelişmişlik durumuna
veya kişi başına düşen gelire göre yapılacak puanlama sistemi dikkate alınarak teşvikler
verilmeli; teşvik yasasında, bölgesel ve sektörel bazda düzenlemeler yapılmalı; avantaj ve
dezavantaj durumuna göre, illere teşvikler verilmelidir.
İlimizin ticaret ve sanayisinin geliştirilmesi, ekonomisinin canlandırılması ve istihdam
olanaklarının sağlanması açısından yukarıda belirtilen sorunlar ile bu sorunların çözümüne
ilişkin taleplerimin biran hayata geçirilmesi büyük önem arz etmektedir.
ÜNVANI
ADEDİ
İl Müdürü
Şube Müdürü
Ölçü Ayar Memuru
Memur
Şoför
Hizmetli
01
01
02
03
01
01
GENEL TOPLAM
9 Adet
197
31 HATAY
İl sanayisi, 1970’li yıllara kadar tarım ve tarıma dayalı sanayi dallarında gelişime
göstermiştir. Tarıma dayalı sanayi içinde çırçır, un, irmik, Pamuk(çiğit) yağı, bakliyat
tasnifleme ve zeytinyağı gibi üretim konuları ağırlık kazanmaktadır. Özellikle Amik ovasının
en önemli tarımsal ürünü olan pamuğu işlemek üzere birçok çırçır ve prese fabrikası
kurulmuştur.
İskenderun Demir Çelik fabrikasının 1975 yılından itibaren kademeli olarak üretime
geçmesinden sonra yörede demir-çelik sanayii önem kazanmaya başlamış ve bu ürünün
değerlendirilmesine yönelik orta ve küçük çaplı sanayi kuruluşları İskenderun ve Payas
civarlarında kurulmaya başlamıştır. Gerek istihdam hacmi, gerekse de yarattığı katma değer
açısından demir-çelik sektörü, Hatay’da imalat sanayinin itici gücü olmuştur. İmalat sanayii,
özellikle makina, filtre, tarım araç-gereçleri, ayakkabı-deri işlemeciliği ve mobilya üretiminde
gelişmiştir.
İskenderun Demir Çelik Tesisleri’nin tamamlanmasını izleyen yıllarda, özel sektöre ait
çelikhane ve haddehanelerin de devreye girmesi ile günümüzde Hatay ili, demir-çelik
sektörünün önemli bir merkezi haline gelmiştir. Ayrıca İskenderun, Payas ve Antakya
Organize Sanayi Bölgesi’nde gerçekleştirilmekte olan boru, filtre, tel-çivi ve metal alaşım
tesisleri de sektörün entegrasyonu ve üretimin çeşitlendirilmesi açısından önemli
yatırımlardır.
Hatay’ın sanayi yapısı incelendiğinde, yatırımların il genelinde daha çok pamuk çırçır ve
prese, gıda, demir-çelik ve makina sanayi alanlarında olduğu görülmektedir. Mevcut sanayi
tesislerinin büyük bir çoğunluğu Antakya, İskenderun ve Dörtyol ilçelerinde yer almaktadır.
Ticaret sektörü, üretim sektörleri ile hizmet sektörleri tarafından üretilen mal ve
hizmetlerin, tüketicilere arz edildiği bir sektör olmakla birlikte, oluşturduğu katma değer ve
sermaye birikimi yoluyla yeni yatırımlar için de kaynak oluşturan bir sektördür. Bu sebeple
canlı bir ticari hayat ve oluşturulan katma değer, ilin sanayileşmesinin de bir göstergesi
olmaktadır. Ayrıca ticaret sektörü, gerek sanayileşme ve kentleşme olgularıyla iki yönlü
bağlantısı, gerekse yarattığı gelir ve istihdam bakımından il ekonomisinde önemli olan
sektörlerden biridir.
Bir sınır ili olan Hatay’da ticaret, il ekonomisi içinde en önemli iktisadi faaliyet kolu
durumundadır. Hatay’da ticaret büyük ölçüde demir-çelik ürünleri ile tarımsal ürünlere
dayanmaktadır. Buğday, pamuk, portakal, mandalina, zeytin, kuru soğan ve domates gibi
ürünler il için ticarete konu olan en önemli tarımsal ürünlerdir.
İl genelindeki ticaret borsalarında işlem gören ürünler; pamuk, nebati yağlar, yağlı tohumlar,
hububat, bakliyat ve mamulleri yer almaktadır.
Avrupa ülkeleri ve Türkiye’nin Ortadoğu ülkeleriyle bağlantısını sağlayan E-5
karayolunun Hatay’dan geçmesinin yanı sıra dış ülkelerle bağlantısını oluşturan 2 adet sınır
kapısının varlığı ile ülkenin en önemli limanlarından İskenderun Limanı’nın ve körfezdeki
diğer iskelelerin etkisiyle dış ticaret gelişmiş durumdadır. Ayrıca ilin, İstanbul ilinden sonra
en büyük taşıma kapasitesine sahip il olması özelliği ,ticari potansiyelimize güç katmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Hatay İli Sanayisi:
198
ilimizdedir
Hatay İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 736 dır. Toplam sanayi
3.2. Hatay İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Hatay İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 33 lik
bir oran ile Gıda ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir.
% 5 Kimyasal Madde ve ürünleri imalatı
% 2 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Hatay ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 26.091 dir.
Toplam personelin % 0.4 ü Ar-Ge biriminde, % 2,1 si de kalite kontrol biriminde
Hatay ilinde çalışanların, % 43 ü Ana Metal Sanayi, % 12 si Gıda ürünleri imalatı % 9 u
Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayi istihdamının % 75 si işçi, % 4 ü mühendis’tir.
Hatay İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 54 ü Mikro Ölçekli, % 37 si Küçük
Ölçekli, % 8 si Orta Ölçekli, % 1 si Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. İsdemir
- Ekinciler Demir ve Çelik A.Ş.
- Nursan Metalurji Endüstrisi A.Ş.
- Yazıcı Demir Çelik Sanayi ve Turizm Ticaret A.Ş.
- Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş.
199
İlin potansiyelini meydana getiren tarım ve hayvancılık, turizm,enerji ve sanayi sektörüne
dayalı olarak yapılabilecek yatırımlar, yatırım gurupları temelinde aşağıda verilmiştir.
 Seracılık,
 Sera altı meyve yetiştiriciliği
 Damızlık (hibrit) tohum üretim tesisi
 Kültür mantarı yetiştiriciliği
 Bağcılık,
 Yem bitkileri üretimi.
 Su ürünleri üretimi,
 Arıcılık,
 Besicilik,
 Et ve yumurta tavukçuluğu,
 Devekuşu yetiştiriciliği.
Turizm Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Turizm , konaklama ve termal (Otel-motel) tesisi,
Enerji Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar.
 Rüzgar enerjisi santralı (RES)
 Güneş Enerjisi yatırımları
Sanayi Sektörüne Yapılabilecek Yatırımlar
 Demir Çelik sanayine dönük saç üretimi ve sacın işlenmesi sonucu her tür sanayi
makinaları , otomotiv ve beyaz eşya üretim tesisi.
 İlde üretilen tüm gıda ürünlerinin işlenmesine dönük yatırımlar.
 Pastörize süt ve süt mamulleri üretim tesisi,
 İşlenmiş su ürünleri üretim tesisi,
 Sebze ve meyve konserveleri üretim tesisi,
 Kurutulmuş meyve-sebze üretim tesisi,
 Dondurulmuş gıda üretim tesisi,
 Bisküvi ve gofret üretim tesisi,
 Makarna üretim tesisi,
 Rafine Zetinyağı ve pamukyağı üretim Tesisi.
 Akrilik battaniye üretim tesisi,
 Çorap üretim tesisi,
 Hazır giyim üretim tesisi,
 Tekstil makinaları imalâtı tesisi.
Plâstik ve Kimya Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
 PVC profil doğrama, PVC ve PE boru üretimi,
 Plastik eşya ve ambalaj malzemesi üretimi,
 Sabun ve gar sabunu üretim tesisi,
Demir ve Çelik Sanayi Alanında Yapılabilecek Yatırımlar
 Otomotiv yedek parçaları üretim tesisi
 Paslanmaz çelikten tank üretim tesisi.
 Her Tür Boru üretim tesisi.
200








Gemi üretimi ve tersane yatırımı,
Hidrolik ve pnömatik cihazlar üretimi,
Ambalâj makineleri üretimi,
Toprak işlemeye yönelik tarım aletleri üretim tesisi,
Soğuk hava deposu,
Güneş kollektörü üretim tesisi,
Zeytin hasat cihazları üretim tesisi,
Teneke kutu üretim tesisi
Yıl
6.1. Hatay İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
667
659
674
738
6.2. Hatay İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
282
253
287
346
1.748.240
1.417.802
1.706.453
2.051.285
3.343.114
2.718.461
3.131.902
4.594.289
7. Hatay İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
İskenderun Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:148)
hepsi üretime geçmiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; demir çelik, madeni eşya ve karayolu araçları sanayidir.
Antakya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:113)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demir-çelik ve elektrikli makineler sanayidir.
Hatay-Payas Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:197)
201
 Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik sanayidir.
Antakya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:113)
 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma (153 hektar)” olarak ve 200.000.-TL ödenekle
yer almaktadır.
Hatay-Payas Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:197)
 05.07.2007 tarihinde Yerseçimi Komisyonunca 120 hektarlık alan incelenmiştir.
 Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü'nün 24.09.2007 tarih ve 1904 sayılı
yazısında; sözkonusu alanın orman alanı olması nedeniyle Payas OSB İlave alan yer
seçimi çalışmalarına son verildiği 17.10.2007 tarih ve 11138-11142 sayılı dağıtımlı
yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Hatay Erzin (75. yıl) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:240)
 09.04.2009 tarih ve 3199–3202 sayılı yazımız ile Karargah çiftliği mevkiindeki 175
hektarlık alanın yer seçiminin uygun görüldüğü OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına,
Valiliğe ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Hassa Organize Sanayi Bölgesi:
 Sağlık Bakanlığı, 28.09.2001 tarih ve 16170 sayılı yazısı ile olumsuz görüş bildirdiğinden
yer seçiminin sonuçlandırılamadığı 24.05.2002 tarih ve 7178 sayılı yazımızla Valiliğe
bildirilmiştir.
 Sağlık Bakanlığından daha sonra alınan 02.05.2003 tarih ve 5875 sayılı yazıda Hatay
Valiliğinin 12.03.2003 tarih ve 2945 sayılı yazısı ile gönderilen sağlık koruma bandı ile
ilgili Valilik olurunda eksiklikler tespit edildiği, yeniden hazırlanacak Valilik olurunun
Bakanlıklarına gönderilmesinin Valilikten istendiği bilgisi gelmiştir.
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi belge intikal etmemiştir.
Hatay-İskenderun II Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:241)
 Projenin iptaline ilişkin İskenderun Demir ve Çelik Çalışanları Yardımlaşma Sandığı
Vakfının açtığı davaya ilişkin hazırlanan bilgi ve dökümanlar 13.06.2007 tarih ve 6389
sayılı yazımızla, ara karar ve dava dilekçesine ilişkin hazırlanan bilgi ve dökümanlar
09.10.2007 tarih ve 10946 sayılı yazımızla Hukuk Müşavirliğine gönderilmiştir.
 Çevre ve Koruma Derneğinin açtığı davanın ara kararına ilişkin olarak hazırlanan bilgi ve
belgeler 12.03.2008 tarih ve 2874 sayılı yazımız ile Hukuk Müşavirliğine gönderilmiştir.
Antakya Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:113)
 31.01.2011 tarihinde Mahallinde etüt çalışması yapılmıştır.
 DSİ Genel Müdürlüğünün 12.05.2011 tarihli yazısı ile görüşü Bakanlığımıza intikal etmiş
olup,
Tarım il Müdürlüğü ve Toprak Koruma Kurulunun görüşüne atıfta
bulunulduğundan kurulun görüşünün Bakanlığımıza gönderilmesine müteakip konu
yeniden değerlendirilecektir.
 Hatay Valiliğinin 05.10.2011 tarihli ve 730 sayılı yazısıyla yer seçimi talebini alan
daraltmasına giderek 362 ha'lık alan için yinelenmiştir.
202
Hatay İlinde 1.829 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Projeler için
Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 45.872.476.-TL’ye karşılık
gelmektedir.
Sıra
no
1
2
3
4
KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ
ADI
HATAY ANTAKYA KSS
HATAY DÖRTYOL KSS
HATAY PAYAS KSS
HATAY KIRIKHAN KSS
Toplam
İŞYERİ
SAYISI
1332
146
151
200
1829
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
1332
146
150
0
1628
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
0
1
200
201
DOLULUK
ORANI
(%)
100
100
99
0
89
Hatay Ayakkabıcılar Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “300 işyeri, altyapı” olarak ve 1.500.000.-TL ödenekle
yer almaktadır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
Hatay’da yatırım ortamını olumsuz olarak etkileyen bazı faktörler bulunmaktadır. Bu
faktörlerin başında, tarım ve ticaret sektörlerinden elde edilen sermaye birikiminin sanayi
sektörüne yeterince aktarılamaması gelmektedir. Söz konusu bu olumsuzlukların giderilerek
ildeki yatırım ortamının yatırımcılara cazip hale getirmeye yönelik olarak alınması gereken
önlemler aşağıda verilmiştir;
Özel sektörün ortak girişim bilinciyle hareket etmesi ve bu açıdan, gerek genel
teşviklerden, gerekse KOBİ teşviklerinden yararlanılarak finansman darboğazları giderilmeli
ve tesisler azami kapasitede çalıştırılmaya gayret edilmelidir. Söz konusu sektörlerin katma
değer oluşturmaya devam etmeleri, hem kendilerinin gelişimlerini sağlayacak, hem de yörede
diğer yatırımların gerçekleştirilmesine sebep olacaklardır.
Şehir şebekesindeki ve toplam arzdaki yetersizlikler nedeniyle elektrik kesintileri, voltaj
ve frekans dalgalanmaları, üretim kayıplarının büyük boyutta yaşanılmasına neden olmakta ve
ivedilikle bu problemlerin çözümlerine yönelik ciddi adımların atılması gerekmektedir.
İlin sosyo-ekonomik gelişmesinde ana rol oynayacak olan, alt yapı ve üst yapıya
yönelik olarak sürdürülen devlet yatırımlarının kısa sürede tamamlanması için gerekli kaynak
aktarımı sağlanmalıdır. Sanayinin gelişimini doğrudan etkileyen alt yapı bileşenleri açısından
Hatay yeterli durumda değildir. Bu açıdan gerek yeni Organize Sanayi Bölgeleri alanlarına
gerekse KSS’ler ihtiyaç bulunmaktadır ayrıca sanayinin ihtiyacı olan işgücünün eğitim
imkânları yaratılarak, sanayici ve esnafın ihtiyacı olan nitelikli işgücünün kısa yoldan
yetiştirilmesi sağlanmalıdır.
Mevduat potansiyeli yüksek seviyelerde olmakla birlikte, potansiyelin büyük bir
bölümünün il dışına aktarıldığı bilinmektedir. Bu açıdan tarım, hayvancılık ve ticaretten elde
edilen gelirlerin öncelikle OSB’lere olmak üzere, turizm ve tarım bölgesi olmayan bölgelerde
sanayi yatırımlarına kaydırılması için tasarruf sahiplerini bu konuda bilgilendirmek ve gerekli
girişimlerin yapılmasında fayda söz konusudur.
203
Sanayi sektöründe günümüzün en önemli problemlerinden biri olarak karşımıza çıkan
ve üretimi gerçekleştirilen sanayi ürünlerinin pazarlanmasında ortaya çıkan problemlerin
aşılmasına yönelik olarak, sektörel bazda “Dış Ticaret ve Pazarlama Şirketleri”nin kurulması
yönünde çalışmalar başlatılmalıdır. İlde ayakkabı, deri ve mobilya sektöründe çok kaliteli
ürünlerin üretilmesine karşın, pazarlanılmasında sorunlar yaşanmaktadır. Ancak bu sorun,
nitelikli elemanların istihdam edildiği pazarlama şirketleri ile aşılabilir.
İlin enerji ihtiyacı olan doğalgaz, sadece Dörtyol sanayi bölgesi, Payas ve İskenderun
Organize Sanayi Bölgesi ve İskenderun Demir ve Çelik Fabrikaları tarafından
kullanılmaktadır, bu imkanın tüm ilçelere yaygınlaştırılarak sanayinin kullanımına
sunulmalıdır.
İlin demiryolu ulaşımında yetersizlikleri giderilmelidir. İslahiye ilçesinden Hassa
Kırıkhan Antakya ve Samandağ limanı istikametinde yapılacak olan bir demiryolu projesi
hem ilin sanayisinin gelişmesine katkıda bulunacak hem de Samandağ limanının gelişmesini
sağlayacaktır.
ÜNVANI
İl Müdürü
Şube Müdürü
Şef
Uzman
Mühendis
Tekniker
Ölçü Ayar Memuru
Memur
Daktiloğraf
Sekreter
Veri Haz.Kont.İşl.
Hizmetli
TOPLAM
SAYISI
1
1
1
2
1
2
2
1
3
3
1
1
1
20
204
32 ISPARTA
Halılar, Göller ve Güller diyarı olarak bilinen İl önemli bir eğitim, kültür, sağlık,
turizm, tarım ve sanayi şehri haline gelmektedir.
Isparta’da sanayi; başta geçmişten gelen geleneksel halıcılığın devamı olan tekstil
üretiminde olmak üzere, gül işleme tesisleri, orman ürünleri, gıda üretimi, taş ve toprağa
dayalı sanayi üretimi yapılmaktadır.
Isparta Tekstil Sanayi son yıllarda kumaş, trikotaj ipliği, battaniye, hazır giyim ve yan
sanayi imalatı olarak gelişme göstermektedir.
Dericilik sektöründe il merkezindeki Deri Organize Sanayi Bölgesinde yıllık 2,5
milyon adet küçükbaş hayvan derisi işlenerek ayakkabı astarı (meşin) ve yüzlük deri (vidala)
üretimi yapılmaktadır. Yalvaç ilçemizde ise yaklaşık 50 adet iş yerinde 250 ton Büyükbaş ve
50.000 adet Küçükbaş hayvan derisi işlenmektedir.
Mermer ürünleri sektörü 2011 yılında ilde gelişme gösteren başlıca sektör olup,
çok sayıda mermer ocağı işletmesi açılmıştır. Buralardan çıkarılan mermerlerin
tamamına yakını ihraç edilmektedir.
Gıda ve Tarım ürünleri Sektöründe; İlde 2011 yılında un ve unlu mamuller, meşrubat,
meyve suyu ve konsantresi, su ürünleri, süt mamulleri, kuruyemiş, et mamulleri üretimine
yönelik sanayi kuruluşları dikkat çekmektedir.
Enerji, Metal ve Demir Ürünleri Sanayi Sektörü 2011 yılında; Elektrik üretimi, Sanayi
Makineleri ve Tarım makineleri üretimi yapılmakta, 1 (bir) firma ihracat yapmaktadır.
Gaz ve Kimya Sektöründe 2011 yılında gaz ve tıbbi gazlar, kimya sanayi, plastik sanayi, PVC
demir ve alüminyum doğrama sanayi ürünleri ihracatı bulunmadığından döviz geliri
bulunmamaktadır.
İl Sanayi Üretimini oluşturan başlıca ürünler, Çimento ve klinker, mermer, kereste ve
ağaç ürünleri üretimi, Tekstil ipliği ve tekstil, Mobilya ve döşemelik, lambri, gıda maddeleri
ve içecek, Katı yakıtlı kalorifer kazanı, sunta üretimi, deri üretimi, gül ürünleri, kozmetik
üretimi vb.
Akdeniz Bölgesi'nin önemli yerleşim alanlarından biri olan Isparta, kendi ilçeleri ve
köyleri yanında Burdur, Afyon, Antalya ve Konya illerine ait bazı komşu il ve ilçelerin de
ticaret merkezi konumundadır.
Isparta’da Kurulu ticaret işletmelerinin büyük bir bölümü ferdi teşebbüs ve adi ortaklık
şeklindeki işletmelerden oluşmaktadır.
Isparta’da ticaret hayatına etki eden başlıca kuruluşlar; Merkez ilçede faaliyet göstermekte
olan Ticaret Borsası, Merkez ve Yalvaç ilçelerinde bulunan 2 adet Ticaret ve Sanayi Odası,
İl Merkezi ve Eğirdir İlçesinde faaliyet gösteren 2 adet toptancı hali, Isparta Esnaf ve
Sanatkarlar Odaları Birliği bünyesinde faaliyet gösteren meslek odaları faaliyet
göstermektedir.
Isparta Ticareti; Elma, kiraz, kayısı, gül ve tahıl gibi tarımsal ürünlere, Taş ve Toprağa
dayalı ürünler(özellikle mermer), Orman ve Ağaç sanayiine dayalı ürünler, meyve suları ve
konsantreleri, tekstil ipliği gibi sanayi ürünleri il içi ve il dışı ticarete konu olan en önemli
ürünlerdir.
o Türkiye Sanayisi ve Isparta İli Sanayisi:
205
ilimizdedir
Isparta İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 380 dur. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.5’ lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş iller arasında yer alamktadır.
o Isparta İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Isparta İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 21 lik
bir oran ile Gıda ürünlerinin imalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir.
% 5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman İmalatı
% 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması
% 1 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı
% 1 Diğer ( Kömür ve linyit çıkartılması, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin
malzemelerin imalatı, Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Diğer ulaşım
araçlarının imalatı, Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Isparta ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 8.314 dür.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 19, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 34 dir.
Isparta İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak gelişme göstermiştir.
Sanayide çalışanların, % 24 ü Tekstil ürünleri imalatı, % 15 ü Diğer metalik olmayan mineral
ürünlerin imalatı, % 13 si Gıda ürünlerinin imalatı sektöründe sektöründe istihdam
edilmektedir. Sanayi istihdamının % 82 si işçi, % 3 ü mühendistir.
Isparta İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 56 ü mikro ölçekli, % 37 u küçük
ölçekli, % 5 i orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
- İpliksan Isparta İplik Sanayi A.Ş.
- Metamar Mermer Granit Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Yünteks Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.
206
-
Göltaş Göller Bölgesi Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Orma Orman Mahsülleri İntegre Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Tarım Sektöründe Yapılabilecek yatırımlar
 Seracılık
 Meyve Sebze Yetiştiriciliği
 Damızlık (hibrit) Tohum Üretim Tesisi
 Bağcılık
 Yem Bitkileri Üretimi
 Ekolojik Tarım
 Aromatik ve Tıbbi Bitki üretimi
 Kesme Çiçekçilik.
Hayvancılık Yapılabilecek Yatırımlar
 Su Ürünleri Üretimi
 Arıcılık
 Damızlık Et ve Süt Sığırcılığı
 Koyun Yetiştiriciliği
 Suni Tohumlama ve Damızlık Üretimi
 Ankara Tavşanı Yetiştiriciliği
 Hindi Yetiştiriciliği.
Ormancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Lata Üretimi
 Lamine Parke Üretimi
Turizm Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Otel ve Kış Sporlarına Yönelik Kompleks Tesis.
Enerji Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Rüzgar Enerjisi Santrali
 Güneş Enerjisi Santrali.
 Reçel ve Marmelât Üretim Tesisi
 Pastörize Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi
 İşlenmiş Su Ürünleri Üretim Tesisi
 Kurutulmuş Meyve-Sebze Üretim Tesisi
 Dondurulmuş Gıda Üretim Tesisi
 Bisküvi ve Gofret Üretim Tesisi
 Bakliyat Paketleme ve Tasnifleme Tesisi
 Karma Yem Üretim Tesisi.
Dokuma veGiyim Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
 El Halısı ve Kilim Dokuma
 Yün İpliği Üretim Tesisi
 Çorap Üretimi
 Örme Eşya üretimi
 Hazır Giyim Üretimi
 PVC Profil Doğrama
207
 PVC ve Pe Boru Üretimi
 Plastik Eşya ve Ambalaj Malzemesi Üretimi
 Toprak İşlemeye Yönelik Tarım Aletleri Üretim Tesisi
 Soğuk Hava Deposu
 Güneş Kolektörü Üretim Tesisi
 Teneke Kutu Üretim Tesisi
 Ağaç İşleme Makinaları Üretim Tesisi
 Mermerit Üretim Tesisi
o Isparta İline Ait İhracat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
78
82
85
95
87.391
74.675
128.936
141.808
o Isparta İline Ait İthalat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
81
89
83
119
42.657
32.411
66.517
120.078
7. Isparta İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Isparta Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:33)
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, orman ürünleri ve gıda sanayidir.
Isparta Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:49)
edilmemiştir.
Isparta Deri Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:49)
 2011 yılı Yatırım Programında “arıtma (60 hektar)“ olarak ve 1.500.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
208
 Arıtma tesisi yapım işifiziki gerçekleşmesi %98’dir.
Isparta-Yalvaç Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:93)
 2011 yılı Yatırım Programında “120 hektar (ilk etapta 50 ha) “ olarak ve 5.000.-TL
 Şahıslara ait yaklaşık 113 hektar büyüklüğündeki alan için kamu yararı kararı verilmiştir.
 Kamulaştırma işlemleri devam etmektedir.
Çiçekçilik Organize Sanayi Bölgesi:
 Valilikten alınan 22.09.2004 tarih ve 1242 sayılı yazıda, komisyonca incelenen alana
çiftçilerin itirazları olduğundan yeni alternatif alan belirleme çalışmalarına başlandığı
bildirilmiş olup, 08.10.2004 tarih 12666 sayılı yazımızla komisyonca incelenen alanda yer
seçim çalışmalarına son verildiği, başka alternatif alan önerilmesi halinde yeniden
değerlendirme yapılacağı Valiliğe bildirilmiştir.
Isparta İlinde 1.146 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
Sıra
no
1
2
3
ISPARTA MERKEZ (GÜL) KSS
ISPARTA MERKEZ KSS
ISPARTA KEÇİBORLU KSS
TOPLAM
İŞYERİ
SAYISI
DOLU İŞYERİ
SAYISI
BOŞ İŞYERİ
SAYISI
475
571
100
1.146
432
571
0
1.003
43
0
100
143
DOLULUK
ORANI
(%)
91
100
0
88
Yalvaç (Deri) Küçük Sanayi Sitesi:
almaktadır.
 24 işyeri (prefabrik) yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 9’dur.
Isparta-Gelendost Küçük Sanayi Sitesi:
 20.06.2005 tarihinde jeolojik-jeoteknik etüdü vize edilmiş olup, bugüne kadar
Bakanlığımıza herhangi bir bilgi belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
SORUNLAR:
1) Devlet desteği (Teşvik)
2) İşçilik ve enerji fiyatlarının pahalılığı
3) Bütün dünyayı sarsan finansal krizin olumsuz etkileri
4) Devlet desteklerinde geri ödeme süresinin kısa olması
5) Ucuz ve Kalitesiz sanayi mallarının ithalatı
6) İşletme sayısı, Kapasite kullanım ve İstihdam Bakımından S.Demirel OSB. ve Deri
OSB. Den yeterince faydalanılamaması
7) Deri OSB’ye taşınan işletmelerin işletme sermayesi sıkıntısı çekmeleri
8) Küçük Sermaye sahiplerinin birleşememesi ve Büyük üretici firmalarla rekabet
edememeleri
ÇÖZÜMLER:
Isparta’nın 3. veya 4. Teşvik Bölgesi Kapsamına Alınması
209
Tarımsal Üretim ve Sanayi Desteği
1) Gül, Gülyağı, Kesme Çiçek, Kiraz ve Kaysıya Üretim desteği
2) Elma ve Kirazda ürün ıslahı, Standartlaşma ve Modern
3) üretim desteği
4) Soğuk hava depolarının Sanayi Sicil kapsamına alınması
5) Ekolojik tarım desteği
Sanayi Alanında
1) S.DEMİREL OSB ve Deri OSB’ ye yatırımların cazip hale getirilmeli,
2) İşçilik maliyetlerini ucuzlatıcı tedbirler alınmalı,
3) Enerji maliyetlerini ucuzlatıcı tedbirler alınmalı,
4) Kamu kurumları, yatırımcıları OSB’lere yöneltecek tedbirler almalı,
5) Devlet destekli kredilerin miktarı ve geri ödeme süreleri cazip hale getirilmeli,
6) Finansal krizin etkisini azaltmak amacı ile yurt içinde talep daralmasını aşmaya
yönelik tedbirler almak,
7) Firmalara ucuz maliyetli ve yeterli krediler sağlamak,
8) Kredileri geri ödemede sıkıntıya düşen firmaların borçları Bankalar tarafından yeniden
yapılandırılmalı,
9) Alınacak tedbirlerle ucuz ve kalitesiz ithal sanayi mallarının Ülkemize girişi
zorlaştırılmalı,
10) Ülke çapında kayıt dışı üretim ve istihdamın önüne geçilerek haksız rekabetin
önlenmesi,
11) Halıcılıkta sigorta primlerinin yeniden gözden geçirilmesi
12) İlde; Tarım alanında Elma, Kiraz, Kayısı, Gülyağı ve Kozmetik Sanayiinde, Turizm
alanında (Yalvaç Pisidia Antiocheai, Kral Yolu, Davraz Kayak Merkezi, Gölcük,
Eğirdir)
13) Hizmet alanında (Sağlık, Eğitim) Ülkemizde ve Dünyada tanınan markalar
oluşturulmalıdır.
14) Sanayi, Ticaret, Tarım, Turizm vs. Sektörlerinde Kapsamlı bir sektör araştırması
yapılmalı
15) İlgili bütün Kamu Kurumları ve Sivil Toplum Kuruluşlarının katılımı ile elde edilen
veriler tartışılarak Isparta’mız için “Stratejik Kalkınma Planı” oluşturulmalı ve
uygulanmalıdır.
Kadro
İl Müdürü
Sanayi Şube Müdürü
Ticaret Şube Müdürü
Tüketici Şube Müdürü
Araştırmacı
Mühendis
Şef
V.H.K.İ.
Memur
Memur
Şöför
Sayısı
1
1
1
1
1
2
2
3
1
4
1
1
Niteliği
Fakülte
Yüksek Okul
Fakülte
Fakülte
Fakülte
Fakülte
Fakülte
Lise
Yüksek Okul
Yüksek Okul
Lise
Orta Okul
210
33 (İÇEL) MERSİN
İmalat Sanayi
İlde firma sayıları bakımından % 36 ile gıda sektörü ilk sırada yer almaktadır. Bunları
sırasıyla %10 ile orman ürünleri değerlendirme, %10 ile metal, %8 ile plastik sektörü
izlemektedir. İstihdam bakımından bakıldığında ise; ilk sırada % 25 ile gıda sektörü yer
almaktadır. Bunu % 20 ile tekstil, % 10 ile metal ve % 8 ile inşaat malzemeleri sektörü takip
etmektedir.
KOSGEB
KOSGEB destekleri şöyledir:
KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) Mersin
Hizmet Merkezi Müdürlüğü Destekleri
KOSGEB Destekleri
Yıl
KOSGEB Destek Kredisi
İşletme Sayısı
Destek
Tutarı(TL)
İşletme Sayısı
Kredi Tutarı(TL)
2006
99
394.475,00
43,00
5.017.840,00
2007
80
317.999,00
152,00
15.811.268,00
2008
90
425.400,00
393,00
16.024.000,00
2009
163
426.488,00
2.440,00
99.202.600,00
2010
324
610.015,40
38.452.700,00
Faaliyete Geçtiği Yıl
İşlik Sayısı
1.465,00
Bugüne Kadar
Destek Verilen
Firma Sayısı
2003
19
35
90
2003
80
157
1.100
Mersin
İŞGEM
Tarsus
İŞGEM
Sağladığı Toplam
İstihdam
Serbest Bölge
Tekstil firmalarının ağırlıklı olduğu ve 786.000 metrekarelik alanda kurulu Mersin
Serbest Bölgesi’nde 2010 yıl sonu itibariyle 442 yerli, 40 yabancı ve 71 yerli-yabancı ortak
olmak üzere 553 firma faaliyet göstermektedir. 2010 yıl sonu itibariyle yaklaşık 6.191 kişi
istihdam edilen Mersin Serbest Bölgesinin Ticaret Hacmi 2.792.000.000 $’a ulaşmıştır. (Kaynak
MESBAŞ)
MERSİN SERBEST BÖLGESİ YILLAR İTİBARIYLA TİCARET HACMİ
AB $
199399419519961997199819920020120022003200420052062007200820092010
Ticaret Hacmi Rakamsal Değerler
211
Yıl
Değer
1993
1994
1995
996
199
1998
99
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
: 543.000.000 $
: 928.000.000 $
: 1.400.00.000 $
: 1.650.000.000 $
: 1.793.00.000 $
: 1.697.000.00 $
: 1.504.000.000 $
1.768.000.000 $
: 1.33800.000 $
: 1.63.000.0 $
: 2.766.000.000 $
: 2.720.000.000 $
: 2.130.000.000 $
: 1.884.000.000 $
: 2.556.000.000 $
: 2.638.000.000 $
: 2.622.000.000 $
: 2.792.000.000 $
31.12.2010 İtibariyle
TİCARET HACMİNİN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI
OECD ÜLKELERİ
25%
* AB Ülkeleri
15%
* Diğer OECD Ülkeleri
10%
DİĞER BATI AVRUPA ÜLKELERİ
1%
TÜRKİ CUMHURİYETLERİ
3%
İSLAM ÜLKELERİ
19%
DİĞER ÜLKELER
20%
TÜRKİYE
32%
TOPLAM
100
TİCARET HACMİNİN SEKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI
KULLANICI FİRMA FAALİYETLERİ
YERLİ YABANCI
ALIM — SATIM
BANKACILIK —
SİGORTACILIK
KİRALAMA
ÜRETİM
DEPOLAMA
DİĞER
TOPLAM
207
5
29
0
YERLİYABANCI
43
2
80
98
46
6
442
4
4
3
0
40
9
11
6
71
212
TOPLAM
93
113
55
6
553
279
7
BÖLGEDEKİ İSTİHDAMIN DAĞILIMI
PERSONELİN ÇEŞİDİ
UYRUĞU
T.C.
YABANCI
YÖNETİCİ
98
8
BÜRO PERSONELİ
382
3
VASIFLI İŞÇİ
2742
1
VASIFSIZ İŞÇİ
1593
1
DİĞER
1363
0
TOPLAM
6178
13
TOPLAM
106
385
2743
1594
1363
691
Liman
Doğu Akdeniz’in en önemli limanlarından olan Mersin Limanı, ülkemizin ithalat, ihracat ve
transit ticarette önde gelen limanları arasında yer almaktadır. Mersin'in kurulduğu yıldan
itibaren liman şehri olması, ticari potansiyeli Mersin Limanı’nı bölge limanı hüviyetine
koyarak hinterlandını genişletmiştir. Limanın 671 bin 300 m2 açık, 15 bin 170 m2 kapalı alanı
bulunmaktadır. 2010 yılı yük taşıma istatistikleri incelendiğinde; yükleme geçen yıla göre
%20 artarak 9.454.114 tona, boşaltma yine %20 artarak 8.956.183 tona; toplam yük trafiği ise
yaklaşık %21 artarak 18,4 milyon tona ulaşmıştır. Bu artışla başta ihracat olmak üzere ithalat
ve dâhili taşımacılık yükleri etkili olmuştur.
Ticaret ve Sanayi Odaları
İl genelinde mevcut 6 adet ticaret ve sanayi odası mevcuttur.
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası
20.684
Tarsus Ticaret ve Sanayi odası
3.142
Erdemli Ticaret ve Sanayi Odası
1.649
Silifke Ticaret ve Sanayi Odası
1.499
Anamur Ticaret ve Sanayi Odası
1.084
Mut Ticaret ve Sanayi Odası
744
Toplam
28.802
(31/12/2010 tarihi itibariyle)
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası işlemleri:
İLAN
ŞİRKET
OCAK- ARALIK
TÜRÜ
TÜRÜ
(Yıllık)
2009
Değişim
2010
Şirket
767
6
Ger.Kişi Tic.İşl. 500
Kurulan*
213
Şirket
33
Kooperatif
Tasfiye
169
Şirket
26
Kooperatif
Kapanan** Ger.Kişi Tic.İşl. 396
Kooperatif
213
(%)
909
18,5%
14
133,3%
527
5,4%
230
8,0%
50
51,5%
166
-1,8%
37
42,3%
608
53,5%
Anonim
Sayı
2
28
30
150.000
11.970.150
12.120.150
Ortak Olunan
Şirketlerdeki
Yabancı Ortak
Sermaye Toplamı
(TL)
56.000
8.378.106
8.434.106
Yabancı Ortak
Sermaye Oranı
(%)
37,3%
70,0%
69,6%
Ortak Olunan
Şirketlerin
Toplam
Sermayesi (TL)
2010
Genel Toplam
Limited
Ticaret Borsaları
İl genelinde mevcut 2 adet ticaret borsasında toplam 1.650 (Mersin:1.359, Tarsus:291) üye
kayıtlıdır.
2.1. Türkiye Sanayisi ve Mersin İli Sanayisi:
ilimizdedir
Mersin İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1.139 dür. Toplam sanayi
Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana İli %
25 lik bir oran ile bölge İlleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra % 19
luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, %13 Hatay, % 11 ile
Kahramanmaraş, %6 Burdur, %6 Isparta, ve %4 Osmaniye İli takip etmektedir.
2.2. Mersin İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Mersin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 33 lik bir
oran ile Gıda Ürünleri İmalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir.
% 8 Kauçuk ve plastik Ürünleri İmalatı
% 6 Başka yerde sınıflandırılmamış Makine ve Ekipman İmalatı
% 4 Giyim Eşyası İmalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması
% 5 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç
% 3 Mobilya İmalatı
% 2 Motorlu Kara Taşıtı,Treyler ( römork) ve yarı römork imalatı
214
% 2 kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı
% 1 Metal Cevherleri Madenciliği
% 1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı
% 4 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Mersin ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 88, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 181 dir
Büyükşehir belediyesi statüsüne sahip olan MERSİN İli Türkiye'nin en büyük serbest bölgesi
ve en büyük limanlarından birine sahiptir.
Mersin İli’nin sanayi sektörlerinin dağılımının yerel hammadde kaynaklarına göre gelişim
gösterdiği görülmektedir.
Mersin İlinde sanayide çalışanların, % 24 si gıda ürünlerinin imalatı sektöründe, % 13 i giyim
eşyası imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayi istihdamının % 75 sı işçi, % 3 ü mühendis’tir.
Mersin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 50 i Mikro Ölçekli, % 40 i Küçük Ölçekli, % 9
i Orta Ölçekli, % 1 si Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Anadolu Cam Sanayi A.Ş.
- Teknolojik yapılar Ltd.Şti.
- Mertar Temizlik Ltd.Şti.
- Paşabahçe Cam Sanayi ve Ticaret A.Ş. Mersin Fabrikası
- Çukurova İnşaat Makinaları Sanayi ve Ticaret A.Ş.
 Seracılık, çiçekçilik ve meyve-sebze yetiştiriciliği yatırımları,
 Hayvancılık yatırımları (Su ürünleri, arıcılık, et ve süt besiciliği, tavukçuluk, ipek
böceği
 yetiştiriciliği)
 Orman ürünlerine dayalı yapılabilecek yatırımlar (Odun briketi, ahşap dolaplar ve
mobilya)
 Madencilik yatırımları (Krom cevheri, dolomit)
 Gıda yatırımları (Süt ve süt mamulleri, meyve suları, dondurulmuş veya kurutulmuş
gıda, konserve, reçel, zeytinyağı ve sıvı yağ, salça üretim ve gıda ambalajlama vs.)
 Makine imalat sanayi yatırımları (Tekstil ve deri işleme makineleri ve yedek parça,
ağaç işleme ve tarım makineleri imalatı,
 Enerji yatırımları (Güneş kolektörü),
 Diğer sektörler (Gemi ve tekne üretimi, ambalaj sanayi, endüstriyel atık ayırma ve geri
dönüşüm tesisi, Bisiklet ve motosiklet lastikleri üretimi vs.)
215
Mersin İline Ait İhracat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
731
772
803
909
Mersin İline Ait İthalat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
607
570
620
698
1.051.450
1.048.626
1.182.759
1.338.097
929.752
689.729
1.080.208
1.233.386
7. Mersin İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Mersin-Tarsus I Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:120)
 322 hektar büyüklüğünde olup, 100 hektarlık alan kredilendirilmiştir.
 1997 yılında hizmete sunulmuştur.
 Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, plastik ve gıda sanayidir.
Mersin-Tarsus II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:120)
 Mersin (İçel) OSB 111 sicil no ile tüzel kişilik kazanmış olup, Mersin-Tarsus OSB
Yönetim Kurulu Başkanlığının 12.08.2004 tarih ve 1243 sayılı yazısı ile Mersin-Tarsus
OSB ile birleşmesi talep edilmesi üzerine tüzel kişiliği feshedilerek, 25.08.2004 tarihinde
Mersin-Tarsus OSB tüzel kişiliği altında birleşmesi uygun görülmüştür.
Silifke Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:23)
edilmemiştir.
 Altyapı keşif ve ihale aşamasındadır.
Anamur Organize Sanayi Bölgesi:
 13.08.2001 tarihinde mahallinde yapılan etüt neticesinde 75 ve 95 hektar büyüklüklerinde
2 adet alternatif alan tespit edilmiş olup, bu alanlarda yer seçimi çalışmalarına devam
edilmesi yönünde bugüne kadar talepte bulunulmaması nedeniyle değerlendirme
yapılmamıştır.
 Anamur Ticaret ve Sanayi Odasından alınan 04.05.2005 tarih ve 285 sayılı yazısı ile
ilçede OSB kurulması talebi yinelenmiş olup, 18.05.2005 tarih ve 6035 sayılı yazımızla
216
daha önce tespit edilen alternatif alanlar üzerinde çalışmalara devam edilmesinin istenip
istenilmediği, istenilmesi durumunda bahse konu alternatif alanların mevcut kullanım
durumunda bugüne kadar geçen süre içinde değişiklik olup olmadığı (yapılaşma, başka
bir kullanım amacına tahsis v.b. gibi), istenilmemesi halinde başka bir alanda yer seçimi
çalışmalarına devam edilmesinin mi düşünüldüğü hakkındaki bilginin Valilik uygun
görüşü ile birlikte Bakanlığımıza gönderilmesi halinde değerlendirme yapılacağı Valiliğe
bildirilmiştir. Valilik talebini yenilememiştir.
Mersin-Tarsus TDİ (Sera) Organize Sanayi Bölgesi:
 09.11.2006 tarihinde Yerseçimi Komisyonunca 275 hektarlık alan incelenmiştir.
 Çevre ve Orman Bakanlığı'nın 22.12.2006 tarih ve 16413 sayılı olumsuz görüşü
nedeniyle OSB'nin yer seçimi çalışmalarının sonlandırıldığı 12.04.2007 tarih ve 3863
sayılı yazımız ile Valiliğe bildirilmiştir.
 Mersin OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'nın 10.05.2007 tarih ve 101377 sayılı yazıları
ile konunun Çevre ve Orman Bakanlığı nezdinde tekrar değerlendirilmesinin talep
edilmesi üzerine, Mersin Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğüne 23.05.2007
tarih ve 5459 sayılı yazımız ile taleplerine ilişkin bu aşamada Bakanlığımızca yapılacak
bir işlemin olmadığı, ancak yeni alternatif alanın önerilmesi halinde çalışmalara yeniden
başlanacağı bildirilmiştir.
Mersin-Lojistik İhtisas Organize Sanayi Bölgesi:
 Mahallinde etüt çalışması yapılmış olup, yapılan çalışma sonucunda incelenen 4 adet
alternatif alanın DSİ'nin sulama sahası içerisinde kalması, mutlak tarım arazisi olması ve
3 no.'lu alternatif alanın bir kısmının işletme ruhsatlı maden sahası içerisinde kalması
nedenleriyle, OSB Yer Seçimi Yönetmeliğinin 11'nci maddesinin 1'nci fıkrası gereğince
OSB kurulması için alternatif alan olarak değerlendirilemediği, ancak 4 no.'lu alternatif
alan için DSİ Genel Müdürlüğünün ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın olumlu
görüşlerinin alınmasını müteakip Bakanlığımızca projenin yürütülmesine devam
edilebileceği 28.12.2010 tarih ve 10877 sayılı yazımızla Mersin Valiliğine bildirilmiştir.
B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ
DOLULUK
BOŞ
İŞYERİ DOLU
ORANI
SAYISI İŞYERİ İŞYERİ
SIRA
(%)
SAYISI SAYISI
NO
MERSİN ANAMUR KSS
1
100
0
126
126
100
0
170
170
MERSİN ERDEMLİ KSS
2
100
0
421
421
MERSİN İÇEL (I.BÖLÜM) KSS
3
100
0
154
154
MERSİN İÇEL (II. BÖLÜM) KSS
4
96
8
204
212
MERSİN SİLİFKE KSS
5
100
0
181
181
MERSİN TARSUS KSS
6
100
0
433
433
MERSİN İÇEL (TIRMIL) KSS
7
100
0
99
99
MERSİN MUT KSS
8
100
0
37
37
MERSİN TARSUS (Yenice) KSS
9
TOPLAM
99
8
1.825
1.833
Merkez Toroslar Madeni Eşya Küçük Sanayi Sitesi:
 10.01.2001 tarih ve 224 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir.
 Kendi imkanları ile devam etmek istemeleri nedeniyle Yatırım Programından
çıkartılmıştır.

217
Mersin Tarsus (Marangoz, Mobilyacı) Küçük Sanayi Sitesi:
 30.03.2010 tarih ve 2748-2752 sayılı dağıtımlı yazımız ile mahallinde incelen alana
ilişkin tespitler ilgili kurumlara bildirilerek Tarım İl Müdürlüğünün görüşüne göre kurum
görüşümüzün verileceği bildirilmiştir.
 08.04.2010 tarih ve 3084-85 sayılı yazımızla alana ilişkin kamu yararı kararının Mersin
Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü tarafından verileceği Tarım İl Müdürlüğü ile Sanayi ve
Ticaret Müdürlüğüne bildirilmiştir.
Önerileri
1- BİR KÜÇÜK SANAYİ SİTESİNDE İŞYERİ SAHİBİ OLAN ANCAK
FAALİYETLERİNİ MESKÛN MAHAL İÇİNDE SÜRDÜREN ESNAFA KÜÇÜK
SANAYİ SİTESİNDEKİ İŞYERİNE TAŞINMASI YÖNÜNDE TEDBİR ALINMASI
SORUN: Küçük sanayici esnafı, işyerlerinin yerleşim yerlerinden arındırılarak belli bir
düzene kavuşturulması için yapılan küçük sanayi sitelerindeki işyerlerine çeşitli nedenlerden
dolayı taşınmamakta, meskûn mahal içinde çalışmayı tercih etmektedir. Bu konuda Mahalli
Çevre Kurulunda karar alınmasına rağmen alınan karar uygulamaya geçirilememektedir. Bu
durum ise küçük sanayi sitelerindeki işyerlerinin atıl kalmasına yol açarken, meskûn
mahaldeki işyerleri görüntü, gürültü ve çevre kirliliğine de neden olmakta, halkın can ve mal
güvenliğini tehdit etmektedir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: Küçük sanayi sitelerinde işyeri sahibi olan ancak halen bu iş yerine
taşınmayıp meskûn mahal içinde çalışan esnafa, işyerini sanayi sitesine taşıması yönünde
özendirici/zorlayıcı tedbirler alınması gerekmektedir. Daha önce mahalli imkânlarla yapılan
çalışmalardan verimlilik alınamadığından konunun hazırlanacak bir yönetmelikle
çözümlenmesi uygun olacaktır.
KOORDİNASYON
Belediyeler
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı
(Küçük Sanatlar ve Sanayi Bölgeleri ve Siteleri Genel Müdürlüğü)
İçişleri Bakanlığı
(Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü)
2- İLİMİZDE TARIMA DAYALI İHTİSAS (SERA) ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
KURULMASI
SORUN: Bilindiği üzere İlimiz tarım ürünlerin hem üretildiği hem de işlendiği ender illerden
biridir. Dolayısıyla bu bölgede tarıma dayalı ürünlerin işlenebileceği çok sayıda tesislere
ihtiyaç duyulmaktadır. Bu amaçla başlatılan ve takribi 7000 kişiye istihdam sağlayacak olan
Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi projesi Çevre ve Orman Bakanlığının
olumsuz görüşü nedeniyle uygulamaya konulamamıştır. Projenin hayata geçirilmesi, yeni
oluşturulacak tarıma dayalı tesisler ile halen kurulu bulunan ve şehrin çeşitli yerlerinde
faaliyet gösteren tesislerin bir sanayi bölgesinde toplanması ve işçi istihdamına katkı
sağlaması bakımından büyük önem arz etmektedir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: İlimiz için hayati önem taşıyan projenin hayata geçirilebilmesi için
Çevre ve Orman Bakanlığının görüşünün yeniden gözden geçirilmesi veya alternatif yer
tespitin yapılması gerekmektedir.
KOORDİNASYON
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
Çevre ve Orman Bakanlığı
3- MESKUN MAHAL İÇERİSİNDE GÖRÜNTÜ VE GÜRÜLTÜ KİRLİLİĞİ YAPAN
İŞYERLERİNİN TOPLU İŞYERİ SİTELERİ VEYA KÜÇÜK SANAYİ
SİTELERİNDE TOPLANMASI
218
SORUN: Şehrin muhtelif yerlerinde dağınık bir şekilde faaliyetlerini sürdüren hızar,
marangoz, mobilyacı vs. esnafın işyerleri görüntü, gürültü ve çevre kirliliğine yol açmaktadır.
Bu konuda Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde faaliyet gösteren bu tür esnafın tespiti
yapılmış olup, sanayi alanı olarak yer belirlemeleri için belediyelere yazılmasına rağmen
(galericiler sitesi hariç) hiçbir belediye bugüne kadar işin çözümünü kolaylaştıracak herhangi
bir adım atmamıştır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:Bu tür esnafın şehir dışında oluşturulacak bir sitede toplanarak belli
bir düzene ve altyapıya kavuşturulması gerekmektedir. Konu ile ilgili olarak küçük sanayi
sitelerinin imar planına işlenmesi için belediyeler ile yazışmalar halen devam etmektedir. Bu
konuda ilgili Bakanlıkların katkıda bulunması uygun olacaktır.
KOORDİNASYON
Belediyeler
4- TS 4943 HAM PETROL VE PETROL ÜRÜNLERİNİ DEPOLAMAYA MAHSUS
TANK ÇİFTLİKLERİNDE EMNİYET KURALLARI STANDARDININ REVİZE
EDİLMESİ
SORUN: TS 4943’ün ihtiyari standartlardan olması ve günün şartlarına cevap verememesi.
1986 yılında yürürlüğe giren “TS 4943 Ham Petrol ve Petrol Ürünlerini Depolamaya Mahsus
Tank Çiftliklerinde Emniyet Kuralları Standardı” ihtiyari standartlar kapsamındadır. Bu
sebeple can ve mal güvenliğini ilgilendiren emniyet mesafeleri açısından sakıncalar
yaratmaktadır.
Türk Standartları Enstitüsü Başkanlığı’na 21/05/2004 tarihli ve 1819 sayılı, 27/07/2004
tarihli ve 2697 sayılı; Ölçüler ve Standartlar Genel Müdürlüğü’ne 26/07/2004 tarihli ve 2650
sayılı, 22/02/2005 tarihli ve 550 sayılı yazılarla konu iletilmiştir. Gelen cevabi yazılarda söz
konusu standardın en kısa sürede revize edileceği bildirilmiştir. Ancak şu ana kadar herhangi
bir işlem yapılmamıştır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: TS 4943 sayılı standardın günün şartlarına göre revize edilerek
emniyet mesafeleri bırakılmasının mecburi uygulamaya alınması gerekmektedir.
KOORDİNASYON
EPDK (Enerji Piyasası Denetleme Kurulu)
Belediyeler
5- MESKÛN MAHAL DIŞINDA LPG TÜP DEPOLARI YAPILARAK İLGİLİ
ESNAFA TAHSİS EDİLMESİ
SORUN: LPG tüp bayileri şehir içindeki işyerlerinde 500 kg’a kadar tüp
bulundurabilmektedirler. Ayrıca Dolum tesislerinden yüksek tonajlı kamyonlarla getirilen
tüpler şehir içinde bekletilmekte veya gezici araçlar üzerinde satılmaya çalışılmaktadır. Bu
durum ise halkın can ve mal güvenliğini tehdit etmektedir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: Belediyelerce meskûn mahal dışında LPG tüp depoları yapılarak
ilgili esnafa tahsis edilmesi ve tüplerin sadece bu depolarda bulundurulması gereklidir. Bu
konuda yapılan yazışmalardan herhangi bir netice alınamadığından konunun hazırlanacak bir
yönetmelikle çözümlenmesi uygun olacaktır.
KOORDİNASYON
Belediyeler
219
6- AKARYAKIT ANALİZ LABORATUVARININ KURULMASI
SORUN: İlimiz önemli bir liman kenti olduğundan akaryakıt dağıtım, depolama ve
sevkiyatının yoğun olduğu bir kenttir. Yalnızca dolum tesisi sayısı 11’dir. Bu nedenle
akaryakıt analizleri de önem taşımaktadır. Ancak ilimizde alınan numuneler Ankara veya
Kocaeli’ye gönderilmektedir. Bu da ulaşım ve zaman açısından sıkıntılara yol açmaktadır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:Standart dışı akaryakıt satışı ile mücadele amacıyla akaryakıt ve
diğer petrol ürünlerinin analizinin daha ekonomik ve hızlı şekilde yapılabilmesi için ilimizde
bir akaryakıt analiz laboratuarının kurulması gerekmektedir.
KOORDİNASYON
7- İL GENELİNDE BELEDİYELER BÜNYESİNDE GÖREV YAPAN ÖLÇÜ AYAR
MEMURLARININ YETERSİZ OLMASI NEDENİYLE BU KONUDA GEREKLİ
DÜZENLEMELERİN YAPILMASI
SORUN: İlimiz genelinde, Mersin Büyükşehir Belediyesi ile Tarsus Belediyesinde olmak
üzere toplam iki belediye ölçü ayar memuru görev yapmakta, diğer ilçelerde belediye ölçü
ayar memuru bulunmamaktadır. İlin büyüklüğü ve iş hacmi göz önüne alındığında mevcut
ölçü ayar memuru yetersiz kalmaktadır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİMİZ: 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanununun 22. Maddesi gereğince
İlçelerdeki belediyelere yeterli ölçü ayar memuru atamasının yapılması veya belediye ölçü
ayar memurlarının ölçü aletleri muayene yetkilerinin Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüklerine
devredilmesi yararlı olacaktır.
KOORDİNASYON
Belediyeler
8- ESNAF VE SANATKARLARA UCUZ ENERJİ SAĞLANMASI
SORUN: Sanayi Sicil Kanunu kapsamına girmeyen küçük esnaflar elektrik faturasını
“ticarethane” tarifesinden ödemekte ve bu tarifeden yapılan ödemeler esnafa ağır yük
getirmektedir.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİMİZ: Sanayi Sicil Kanunu kapsamı dışındaki esnaf ve Sanatkarlara
özel olarak “ticarethane” haricinde ayrı bir tarife uygulanarak esnafın enerji tüketimindeki
fatura yükünün hafifletilmesi esnafımız için çok yararlı olacaktır.
KOORDİNASYON:
EPDK(Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu)
95362 SAYILI ESNAF VE SANATKARLAR MESLEK KURULUŞLARI
KANUNUNA TABİ BAZI ESNAF VE SANATKARLARIN AYNI ZAMANDA
TİCARET VE SANAYİ ODALARINA KAYITLI OLMALARI
SORUN: 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek Kuruluşları Kanununun Odaya Kayıt
Başlıklı 6. Maddesinin 4. Bendinde “Esnaf ve Sanatkarlar Odasına kayıtlı olanlar Türkiye
Odalar ve Borsalar Birliği bünyesindeki ticaret ve sanayi odasına, ticaret odasına, sanayi
odasına, deniz ticaret odasına, bu odalara kayıtlı bulunanlar ise esnaf ve sanatkarlar odasına
kaydedilemezler. Sermaye şirketlerinin ortakları, başkaca esnaf ve sanatkarlık faaliyeti
olmadıkça, sadece şirket ortaklığı sebebiyle hiçbir şekilde esnaf ve sanatkarlar odalarına üye
kaydedilemezler” hükmü yer almaktadır.
Yasanın bu hükümlerine rağmen bazı üyeler aynı zamanda hem Esnaf ve Sanatkarlar
Odalarına hem de Ticaret ve Sanayi Odalarına kayıtlı olmaktadırlar. Odaların bu kayıtları
gerekli inceleme yapılmaksızın gerçekleştirmektedirler. Aynı yasanın 64. Maddesindeki
Mutabakat Komiteleri ise bu sorunun yani esnaf-tacir ayrımının kesin çözümünü sağlamada
yetersiz kalmaktadır.
220
Esnaf ve Sanatkarlar Odaları ile Ticaret ve Sanayi Odaları bu durumda olan üyelerin
kayıtlarının silinmesinden yana olmadıklarından sıkıntılar yaşanmaktadır.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ: Türk Ticaret Kanunu ve 5362 Sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Meslek
Kuruluşları Kanununa eklenecek maddelerle kesin hükümler getirilerek, Esnaf ve Sanatkarlar
Sicil Müdürlüğü ve Ticaret Sicili Memurluklarınca yapılan kayıt işlemleri sırasında bu
sorunların çözümlenmesi yararlı olacaktır.
KOORDİNASYON
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı – (Esnaf ve Sanatkarlar Genel Müdürlüğü)
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Federasyonu
10- TSE HİZMET YETERLİLİK BELGESİ SİSTEMİNİN
BASİTLEŞTİRİLEREK
MÜTEŞEBBİSLERE MALİ KÜLFET GETİRMESİNİN ÖNÜNE GEÇİLMESİ
SORUN:
Belli bir standarda göre kurulup çalışması gereken işyerlerine mevzuat gereği
TSE Hizmet Yeterlilik Belgesi (Bu işyeri ilgili standart hükümlerine göre yani emniyet
mesafeleri dikkate alınarak tesis edilmiştir, çalışmasında bir sakınca yoktur anlamında belge)
düzenleme yetkisi Türk Standartları Enstitüsüne vermiştir. Bu kuruluş temsilcilikleri ise söz
konusu belgeleri para karşılığı düzenlemekte ve her yıl yapılması gerekli vize işleminde de
ücret almaktadır. Bu durum müteşebbislere artı yük getirmekte ve sıkıntılara neden
olmaktadır.
ÇÖZÜM ÖNERİSİ: Söz konusu TSE Hizmet Yeterlilik Belgesinin, matbu bir form
hazırlanarak İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü teknik elemanlarınca ücretsiz olarak
müteşebbislere verilmesi daha uygun olacaktır. Bu konudaki denetim yetkisi zaten İl Sanayi
ve Ticaret Müdürlüklerine aittir.
KOORDİNASYON
TSE (Türk Standartları Enstitüsü)
11İLİMİZDE
LOJİSTİK İHTİSAS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ
KURULMASI
SORUN:
Bakanlığımızın 28/12/2010 tarih ve 10878 sayılı yazısında özetle; Mersin
Lojitik İhtisas Organize Sanayi Bölgesi kurulması için belirlenen 4 alternatif alanın Aralık
2010 ayında Bakanlığımız elemanlarınca mahallinde yer seçimi etüt çalışmalarının yapıldığı,
incelenen alternatif alanların DSİ sulama sahası içerisinde kalması, 5403 sayılı Toprak
Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu hükmü gereğince mutlak tarım arazisi olması ve 3 nolu
alternatif alan içerisinde kalker madeni işletme ruhsatının bulunması nedenleriyle; OSB
Yönetmeliğine göre Mersin Lojistik İhtisas OSB yeri olabilecek uygun bir alternatif alanın
belirlenemediği,
Ancak lojistik bölgelerin; intermodal taşımacılık sistemi gerektirmesi, belirli miktarda
yük transferi aranması nedeniyle özellikli yer seçimi gerektirdiği, Mersin’de liman, hava,
demiryolu ve karayolu imkanlarının bulunması, Serbest Bölgenin varlığı, sanayi bölgelerinin
işlerliği göz önüne alındığında bölgenin
Lojistik İhtisas OSB kurulması için uygun bir
konumda olması sebebiyle; 4 nolu alternatif alanın talebi karşılayacak büyüklükte
genişletilerek Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi
Kullanım Kanunu gereği Tarım ve Köyişleri Bakanlığının olumlu görüşlerinin alınmasını
müteakip Bakanlığımızca projenin yürütülmesine devam edilebilecektir. Denilmektedir.
ÇÖZÜM ÖNERİSİ: 4 nolu alternatif alanın talebi karşılayacak büyüklükte genişletilerek
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım
Kanunu gereği Tarım ve Köyişleri Bakanlığının olumlu görüşlerinin alınması ve Çevre ve
Orman Bakanlığınca bu alanın çevre düzeni planlarına OSB alanı olarak işaretlenmesi
gerekmektedir.
KOORDİNASYON
221
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı
 Mersin Ticaret Ve Sanayi Odası’nın İş Dünyasının Sorunlarına Yönelik Görüşleri
• Kalkınma Ajanslarının yatırım çekme, dış ticareti geliştirme konularına odaklanacak
bir çalışma programı yürütmesinin sağlanması,
• Mersin Lojistik Merkezinin kuruluş çalışmalarının hızlandırılması,
• Büyük Mağazalar Yasasının yürürlüğe girmesi,
• Teşvik sisteminin bölgesel özellikleri yansıtmıyor olması
• Finansman, kredi kullanımında bankaların tutumu
• Yerli üretimin ithal ürünlere kıyasla rekabet avantajının azalması
• İstihdam üzerindeki yüklerin ağır olması
Kadro Unvanı
Sayı
Kadro Unvanı
Sayı
İl Müdürü
1
Memur
5
1
Ölçü Ayar Memuru
5
Şube Müdürü
4
Tekniker
1
Uzman
1
Sekreter
1
Araştırmacı
2
Daktilograf
2
Şef
8
Şoför
3
Mühendis
7
TOPLAM
41
4 Yıllık Yüksek Okul Mezunu: 22
2 Yıllık Yüksek Okul Mezunu: 7
Lise Mezunu
: 12
TOPLAM
41
222
34 İSTANBUL
1. İlin Genel Durumu ve Sanayi Yapısı
İstanbul ekonomisi ağırlıklı olarak ticaret, sanayi,
ulaştırma ve haberleşme
sektörlerine dayalıdır.
İlde büyük, orta ve küçük ölçekli sanayi işletmeleri bulunmaktadır.
İstanbul sosyo ekonomik açıdan Türkiye'nin en gelişmiş ilidir. Yönetsel başkent olma
işlevini Cumhuriyet döneminde yitirmişse de, ekonomik alanda Türkiye'nin başkenti
sayılabilir. Ülke ekonomisinde en önemli karar, iletişim ve yönetim merkezi İstanbul'dur.
Türkiye'deki en büyük şirket ve holdingler, en büyük bankalar, en büyük sigorta, pazarlama,
reklam ve basın kuruluşları İstanbul'dadır.
Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun yaklaşık yarısı İstanbul Sanayi Odası’na
kayıtlıdır.
Yine bugün İstanbul Sanayi Odasına kayıtlı üyelerin % 54,88’i 20’ye kadar, %
30,62’si 21-50 arası, % 7,81’i 51-100 arası, % 4,69’u 101-250 arası ve % 1,99’u ise 251 ve
üstü sayıda istihdam sağlamaktadır.
İstanbul hem iç hem de dış ticarette merkezi öneme sahip bir ildir. Ticaret sektöründe
yaratılan katma değer, Türkiye genelinde ticaret sektöründe yaratılan katma değerin
yaklaşık % 30’una yaklaşmıştır.
Ulusal ve uluslararası deniz taşımacılığında İstanbul’un sahip olduğu üstünlük zaman
içerisinde diğer limanlara kaymış durumdadır. Bugün Mersin, İskenderun ve İzmit
limanları, Türkiye’nin deniz taşımacılığının ana limanlarını oluşturmaktadır.
Türkiye ekonomisinde etkin bir rol üstlenen; toplam 328.623 üyesi bulunan İstanbul
Ticaret Odası, 18.248 üyesi ile İstanbul Sanayi Odası, İstanbul Ticaret Borsası, İstanbul
Deniz Ticaret Odası İstanbul ilinin ticari ve ekonomik hayatını meydana getiren kuruluşlar
içerisindedir. İstanbul İhracatçı Birlikleri ile birlikte pek çok meslek odası, kamu kurum ve
kuruluşlarının bir şubesi de İstanbul’da faaliyet göstermektedir.
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ile İstanbul Türkiye’nin finans merkezi
durumundadır.
2008 yılı sonu itibarıyla, TÜİK’in iş kayıtlarına göre Türkiye’de ve İstanbul’da girişim
sayıları ve İstanbul’un payı şöyledir;
Sanayi sektörü
Türkiye’deki toplam girişim sayısı
356.112
İstanbul’daki toplam girişim sayısı
114.109
İstanbul’un payı
%32,0
Madencilik ve Taşocakçılığı
Türkiye’deki girişim sayıları
3.516
İstanbul’daki girişim sayıları
541
%15,4
İmalat
349.530
113.477
%32,5
Enerji (Elektrik, gaz ve su)
3.066
91
%3,0
Kaynak: 2008 Yılı Sanayi İstatistikleri,TÜİK.
223
3.1. Türkiye Sanayisi ve İstanbul İli Sanayisi:
ilimizdedir
İstanbul İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 23.225 dur. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 31 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş birinci il dir.
takip etmektedir.
3.2. İstanbul İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
İstanbul İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 17 Giyim
eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir.
% 4 Ana Metal Sanayi,
% 4 Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı
% 2 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması92
% 1 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork), yarı treyler (yarı römork) imalatı,
% Diğer ulaşım araçlarının imalatı,
% 6 Diğer ( Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, Temel eczacılık ürünlerinin ve
eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı,
içecek imalatı, Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha arama tetkiki hariç petrol ve gaz
çıkarımı ile ilgili hizmetler, kömür ve linyit çıkartılması, Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma
sistemi üretim ve dağıtımı, Tütün ürünleri imalatı)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, İstanbul ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 735.562 dür.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 1462, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 5432
dir.
224
Toplam personelin % 0,8 i Ar-Ge biriminde, % 1,2 si kalite kontrol biriminde istihdam
edilmektedir.
İstanbul ilinde sanayinin gelişimi, Giyim Eşyası İmalatı ve Tekstil Ürünleri sektörü çekim
merkezli doğal bir kümelenme yapısı içerinde olduğu görülmektedir.
Sanayide çalışanların % 23 ü Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 11
i Tekstil ürünlerinin imalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 77 si işçi, % 3 mühendistir.
İstanbul ilinde faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin; % 39 u mikro ölçekli, % 48 i
küçük ölçekli, % 11 i orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
- Mercedes – Benz Türk A.Ş.
- Türk Hava Yolları Teknik A.Ş.
- Fujitsu Technology Solutions Bilişim Ltd. Şti.
- Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Yiğit Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.







Ağır sanayi, metal, kimya, plastik tesisleri
Turizme Yönelik Konaklama ve Sosyal Tesisler
Liman
Konserve ve Salça Üretimi
Dondurulmuş Gıda Tesisleri
Soğuk Hava Deposu
Alternatif Turizm Tesisleri
Gelişmeyi doğrudan etkileyen ve bu sebeple de “Gelişim Bileşenleri” olarak
adlandırılabilecek olan ulaşım ve iletişim alt yapılarının yeterlilikleri, enerjinin, sermayenin,
ham maddenin, teknolojinin ve iş gücünün bulunabilirlikleri açısından İstanbul’daki mevcut
durum aşağıda verilmiştir.
GELİŞİM BİLEŞENLERİNİN BULUNABİLİRLİKLERİ
Bulunabilirlik Düzeyi
Bileşenler
Yeterli
Coğrafi Yapı
Teknik Alt Yapı
Karayolu
Ulaşım
İletişim
Sosyal Alt Eğitim
Yapı
Sağlık
İşgücü
Sermaye
Deniz Yolu
Havayolu
Enerji
Teknoloji
Demiryolu






225
Kısmen Yeterli





Yetersiz

Ham Madde
Serbest Bölge
Organize Sanayi Bölgesi
Küçük Sanayi Sitesi



Liman Teknik Alt Yapısı



Üniversite-Sanayi İşbirliği
İstanbul’da, 18 gelişim bileşeninden 9’unun yeterli olduğu, 7’sinin kısmen yeterli ve 2’sinin
de yetersiz olduğu değerlendirilmektedir. Demir yolu, havayolu, iletişim, eğitim, işgücü,
sermaye, ham madde, serbest bölge, küçük sanayi sitesi gelişim bileşenleri açısından yeterli
olarak değerlendirilmektedir. Gelişim bileşenlerinin kısmen yeterli olduğu sektörler ise
coğrafi yapı, deniz yolu, enerji, sağlık, teknoloji, liman teknik altyapısı ve üniversite-sanayi
bileşenleridir. Kara yolu ve organize sanayi bölgesinde de yetersizlikler söz konusudur.
Tekstil Sektörüne Yönelik Yatırımlar
Teknik Tekstil Üretimine Yönelik Yatırımlar :Teknik tekstiller; endüstride, uzay sanayinde,
askeri alanda, denizcilikte, tıpta, inşaatta, jeotekstillerde, ulaştırmada ve yüksek teknoloji
uygulamalarında kullanılan fonksiyonellik gerektiren tekstil ürünleridir.
Özel olarak tasarlanan, herhangi bir üründe veya üretim yöntemi içinde veya yalnız başına
belirli bir özelliği yerine getirmek amacıyla üretilen malzemelere " teknik tekstil"
denilmektedir. Teknik tekstiller bu terimden başka; endüstriyel tekstiller, yüksek performanslı
tekstiller, yüksek teknik tekstiller, geleneksel olmayan tekstiller, mühendislik tekstilleri diye
de isimlendirilebilmektedir.
En az geleneksel tekstiller kadar eski olan bu ürünler, geleneksel tekstillerin aksine, tekstil
dışındaki alanlarda da kullanılır. Bu ürünler; kimyasallara, hava şartlarına ve mikro
organizmalara dayanıklı, yüksek mukavemet, yanmazlık, yüksek aşınma dayanımı gibi
yüksek performans özellikleri gösteren ürünlerdir. Bunun yanı sıra bu ürünler geleneksel
tekstillere göre, görünüş ve konforun belirleyici bir kriter olmadığı, pahalı, katma değeri
yüksek, doğrudan tüketicinin kendisinin kullanmadığı, filtrelerde, oto lastiklerinde
kullanılan tekstiller gibi her hangi bir malzemenin parçası olarak da kullanılan ürünlerdir.
Makine İmalatı ve Yan Sanayine Yönelik Yatırımlar: İstanbul ili için makine imalatı ve
yan sanayine yönelik 3 yatırım konusu önerilmiştir.
- Tekstil ve Deri İşleme Makineleri İmalatı Tesisi
- Tekstil Makineleri Yedek Parça İmalatı Tesisi
- Rüzgar Türbini Üretim Tesisi
Enerji Sektörüne Yönelik Yatırımlar : İstanbul ili için enerji sektörüne yönelik Rüzgâr Enerjisi
Santrali olmak üzere 1 yatırım konusu önerilmiştir.
Diğer Sektörlere Yönelik Yatırımlar :
İlde aşağıdaki sektörlerde yatırımlar önerilmektedir:
- Yazılım Sektörüne Yönelik Yatırımlar
- İleri Elektronik Uygulamalarına Yönelik Yatırımlar
- Nano Teknoloji Uygulamalarına Yönelik Yatırımlar
- Biyoteknoloji Uygulamalarına Yönelik Yatırımlar
- Mekatronik Uygulamalarına Yönelik Yatırımlar
226
Yıl
6.1. İstanbul İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
25.804
25.583
26.529
28.369
6.2. İstanbul İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
34.021
32.225
34.230
37.398
73.127.892
55.539.993
53.037.233
61.433.894
111.270.737
78.756.263
98.436.855
123.904.225
7. İstanbul İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
A. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
İstanbul-Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:3)
 Ağırlıklı sektör grubu; deri, kimya ve demirdışı metaller sanayidir.
İkitelli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:196)
 Bölge içinde 37 adet KSS Yapı Kooperatifi bulunmakta olup, her bir KSS 1 adet parsele
 Bölgedeki; 24.000 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsisi yapılan
parsellerin, 16.000 adedi üretim, 8.000 adedi inşaat aşamasındadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, madeni eşya ve elektriksiz makine sanayidir.
İstanbul-Dudullu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:170)
 Bölgedeki; bulunan 2.500 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. (1760 adet KSS
formundadır.) Tahsis edilen parsellerin, 2.313 adet sanayi tesisi üretime, 3 adedi
inşaat,184 adedi proje aşamasındadır.
Boya ve Vernik Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:13)
227
74 adedi üretim,
4 adedi inşaat, 7 adedi proje aşamasındadır.
 Ağırlıklı sektör grubu; kimya, demir-çelik ve demirdışı metal sanayidir.
İstanbul Tuzla Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:19)
 Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, elektrikli makineler ve plastik sanayidir.
Beylikdüzü Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:202)
 Ağırlıklı sektör grubu; plastik, dokuma-giyim ve demirdışı metal sanayidir.
İstanbul Anadolu Yakası Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:9)
 Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, karayolu taşıtları imalat ve kimya sanayidir.
İstanbul Tuzla Kimya Sanayicileri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:150)
 Ağırlıklı sektör grubu; kimya, demirdışı metaller ve plastik sanayidir.
İkibinelliüçüzler Özel OSB Organize Sanayi Bölgesi :
 İstanbul Büyük Şehir İSKİ ile müteaddit yazışmalar sonucunda İçme Suyu Havzaları
Koruma ve Kontrol Yönetmeliği ile OSB Kanununa göre seçilen alanda OSB'nin
kurulamayacağı bildirilmiştir.
 İmar planları onaylanmıştır.
 İstanbul 1. İdaresinin kararı OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı'na ve diğer ilgili kurumlara
03.12.2007 tarih ve 12981-12986 sayılı yazımız ile bildirilerek sözkonusu karar gereğince
dava sonuçlanıncaya kadar OSB tarafından yapılan iş ve işlemlerin durdurulması
hususunda yazı yazılmıştır.
 14.12.2007 tarih ve 381 sayılı makam oluruyla İkibinelliüçüzler Özel OSB tüzel kişiliği
terkin edilmiştir.
228
İstanbul İlinde 2.774 işyerlik 10 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
Sıra
no
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
172
346
228
254
462
843
275
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
172
346
228
254
462
843
275
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
0
0
0
0
0
0
DOLULUK
ORANI
(%)
100
100
100
100
100
100
100
0
0
0
0
142
52
2774
140
47
2767
2
5
7
99
90
99
İŞYERİ
SAYISI
İSTANBUL KADIKÖY OTO KSS
İSTANBUL MERKEZ (ATATÜRK) KSS
İSTANBUL MERKEZ (BİRLİK) KSS
İSTANBUL MERKEZ (DOĞU) KSS
İSTANBUL MERKEZ (EVREN OTO) KSS
İSTANBUL MERKEZ (İMES) KSS
İSTANBUL MERKEZ (MODOKO) KSS
İSTANBUL MERKEZ (MODOKO-SOSYAL
TESİS) KSS
İSTANBUL SİLİVRİ KSS
İSTANBUL ŞİLE KSS
TOPLAM
Hadımköy Küçük Sanayi Sitesi : (*)
 06.06.2002 tarih ve 7883–7886 sayılı dağıtımlı yazımızla; Sırtyolu mevkiindeki yaklaşık
250 ha. büyüklüğündeki alanın uygun görülmediği S.S. ÖZ-AR Toplu İşyeri yapı
Kooperatifi Başkanlığına ve ilgili kurumlara bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
SORUNLAR ,Rekabet gücü, Verimlilik, Girdi maliyetleri, Kaynak yaratamamak
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Türk sanayisinin olduğu gibi İstanbul sanayisinin de en önemli sorunu rekabet
sorunudur. Sektörde verimliliğin artması rekabet gücünün sağlanmasında öncelikli
zorunluluktur. 2009 krizinde sektörün verimliliğinde bir ölçüde de olsa iyileşme sağlanmış,
ancak 2010 yılı üçüncü çeyrekle birlikte bu iyileşmenin durduğu ve verimlilik konusunda
olumsuz gelişmelerin yaşandığı görülmüştür. Verimlilikte başarı için teknolojinin yenilenmesi
ve girdi maliyetlerinin en azından rekabet halinde olduğumuz ülkelerle eş düzeyde olması
gerekmektedir.
Yükselen ekonomilerin sanayi sektörlerinde görülen yapısal değişim, bu ülkelerde
sürdürülebilir büyümenin yanında ihracatlarında da yapısal değişime neden olmuş ve bu
gelişmelerin sonucunda da ortalama büyüme oranları ve kişi başına düşen gelirleri artıp,
kalkınmalarında başarı sağlamışlardır. İşte bu yapısal değişimi sağlayabilmek için sanayicinin
yeterli oranda kaynak yaratması gerekmektedir.
Sanayicinin yeterli kaynak yaratamamasının temelinde girdi maliyetlerinin yüksek
düzeyde olması yatmaktadır. Bu konuda, özellikle girdi maliyetlerinde dış rakiplerle eş
düzeyde bir durum sağlanması gerekmektedir. Mal ve hizmet girdileri, finansal girdiler ve
işgücü maliyetlerinde kamu payının azaltılması, vergi sisteminde üreticiler için yapısal
düzenlemeler getirilmesi gibi çözüm önerileri dikkate alınmalıdır. Ekonomide ve sanayi
sektöründe sürdürülebilir büyüme için daha fazla kaynak yaratmak ve dolayısı ile üretimde
verimliliğin artması en büyük amaçtır. Bu amaçla getirilecek çözümler içinde vergi imkanları,
229
düşük faizli krediler ve istihdam vergilerinde iyileştirmede yeni yatırım yapacaklara destekler
öne alınmalıdır.
2012 yılında işletmelerin özellikle küçük ve orta ölçeklilerin döviz cinsi borçlanmaya
ulaşım olanakları artan kurlar nedeniyle zorlaşacak, bu da özel yatırım harcamalarının
azalması sonucunu doğurabilecektir. Kredi faizlerindeki artışlar işletmelerin karlarını da
azaltacak; bu gelişme işyeri bazında verimliliği azaltırken, üreticinin karlılığı azalacak ve
ekonominin sürdürülebilir büyümesini olumsuz yönde etkileyebilecektir. Büyük ölçekli
şirketlerin ise rekabet gücünde iyileşme sağlamak için kredi faizleri daha düşük olan döviz
cinsi kredilerine ağırlık vermeyi sürdürmeye çalışacakları düşünülmektedir.
Bunun yanı sıra son yıllarda ekonomi üretim-tüketim dengesinde açık verip, yatırım
harcamalarının çok önemli bir kısmını dış tasarruf yani cari açıkla karşılamaktadır.
İşletmelerin mevcut borçları yükselen kurlar nedeni ile önemli ölçüde artarken, yatırım
maliyetleri de artacaktır.
Özel sektörün borçluluğunun artmaması için girdi maliyetlerinde iyileştirme
gerekmektedir. Reel kesimin rakipleri ile rekabet edebilir hale gelmesi için özellikle enerji
fiyatları bağlamında iyileştirmelere öncelik verilmelidir. Ayrıca işgücü maliyetindeki devlet
payı azaltılmalı, kayıt dışı faaliyetlerin üzerine gidilmelidir.
9. SANAYI SEKTÖRÜNE ( KOBİ’LERE) YÖNELIK GÜNCEL
SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ (İTO)
A-YAPISAL SORUNLAR
1. Küresel Rekabet Ortamında Türk KOBİ'lerinin Yeniden Yapılanma Gereği ve Hedef
Uygulamalar: Genel Değerlendirme
2. Ölçek ve Büyüme
3. Stratejik İşbirliği ve Kümelenme
4. Ortaklık ve Birleşme
5. Kurumsallaşma
6. Sonuç ve Öneriler
B-RESMİ KURUMLARLA YAŞANAN SIKINTILAR
7. Leasing'de KDV Sorunu
8. Kredi Garanti Fonu İle Yaşanan Sıkıntılar
9. Borçlu İşletmelerin Banka Hesaplarına El Konulması Sorunu
10. Farklı KDV Oranları Konusu
11. Geçici Vergilerden Vazgeçilmesi Sorunu
12. ÖTV SorunuVergi Borçlarından Doğan Sorunlar
13. Kayıtdışı Çalışan Firmalardan Dolayı Ortaya Çıkan Sorunlar
14. İstihdam Üzerindeki Yükler
15. Kıdem Tazminatı Sorunu
16. Dış Ticarette Yaşanan Sorunlar
C-TEŞVİKLER KONUSUNDA YAŞANAN PROBLEMLER
17. Patent ve Faydalı Model Başvuru ve Uygulamaların ile İlgili Sorunlar
18. Ar-Ge ve Ür-Ge Desteklerinin Kullanımındaki Sorunlar
19. Enerji Maliyetlerinin Yüksekliği
20. Yurtdışı Fuar Desteklerinin Yetersizliği
21. Kamu Alımlarında Yerli Üretime Öncelik Verilmesi
22. Marka Oluşturamama Sorunu
23. Desteklerden Faydalanmak İçin Gerekli İşletmelerde Bürokrasinin Fazla Olması
24. Sektörel Teşvik Uygulamalarına Geçilmesi Gerekliliği
230
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
Mehmet Hilmi
Arif
Mehmet Ali
Ali Saim
Ömer
Erdoğan
Yusuf
Zihni
Hatun
Hüseyin
Yıldız
A.Nihat
Sadık
Ali
Ahmet
Selahattin
Metin
Halim
Nevzat
Fevzi
Melahat
Feyyaz
Aysu
Neşet
Perizat
Mehmet
Nuran
Güleser
Sabire
Hüseyin
Sona
Sebahattin
Hatice
Işıl
Adnan
Nervin
Neşecan
Güner
Recep
Nevim
Yemliha
Oktay
Hüseyin
Mehmet
Ayten
Savaş
Mukadder
A.Ferit
Kadir
Sezer
Güldane
Köse
Şengün
Kurtlar
Yurdakul
Kızılgül
Özdemir
Ufuk
Sınırcı
Görür
Akbıyık
Çınar
Güneş
Tugay
Avşar
Yöney
Kavlak
Özer
Ülker
Özer
Bal
Şimşek
İşgüzar
Güçel Bulut
Yavuz
Devrim
Sütçüoğlu
Elbüken
Tepe
Sevgen
Kara
Önder
Kavsaoğlu
Ateş
Geyhan
Ercüman
Onur
Demir
Çaltekin
Şirin
Koltan
Bakırcı
Akarsu
Yavuz
Özer
Sarışahin
Öztürk
Aslan
İl San.Tic.Md.
İl S.Tic.Md.Yrd.
İl S.Tic.Md.Yrd.
İl S.Tic.Md.Yrd.
Şube Müdürü
Şube Müdürü
Şube Müdürü
Uzman
Uzman
Uzman (Ö)
Uzman (Ö)
A.P.K.Uzmanı
Araştırmacı (Ö)
Araştırmacı (Ö)
Araştırmacı (Ö)
Şef
Şef
Şef
Şef
Şef
Şef
Şef
Şef
Şef
Şef (Ö)
Şef (Ö)
Şef (Ö)
Şef (Ö)
Şef (Ö)
Şef (Ö)
Şef (Ö)
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
231
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
Fatma
Adem
Mükremin Farabi
Fatma
Saliha
Aysun
Mustafa
Nevin
Sabri
Hasan
Ceyda
Satılmış
Dursine
Ferah Diba
Cengiz
Mahmut
Seyit
Sebahattin
Orhan
Bilgiç
Abdurrahman
Ö.Faruk
Hanife
Ayten
Fikri
Mitat
Nesrin
Gülten
Sevim
Suna
Sümeyye
Veysi
Hatice
Hüseyin
Muzaffer
Esat
Yavuz
Asım
Kerim
İzzet
Soner
Tarık
Durmuş
Adem
Güvenç
Tevfik
Halis
Murat
İrfan
Emrah
Sinan
Tura
Gül
Uzunboy
Yazıcı
Yıldırım
Hafızoğlu
Çalışkan
Oktay
Köse
Yılmaz
Çalık
Torun
Kocaoğlu
Sezer
Gökçe
Gündoğdu
Çoban
Yıldırım
Karabey
Kuşderci
Arslan
Berkyürek
Karabınar
Kurtcebe
Ekiz
Güler
Sürmen
Topal
Coşkun
Coşkun
Gökdemir
Buhan
Bayrak
Demir
Taylan
Çıbukçu
Polat
Çağlak
Karatop
Doğancı
Atmaca
Özcan
Doğruyol
Okuyucu
Şahin
Tunç
Cüre
Demir
Er
Kara
Zincirci
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Ölçü Ayar Mem.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
232
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
111.
112.
113.
114.
115.
116.
117.
118.
119.
120.
121.
122.
123.
124.
125.
126.
127.
128.
129.
130.
131.
132.
133.
134.
135.
136.
137.
138.
139.
140.
141.
142.
143.
144.
145.
146.
147.
148.
149.
150.
151.
Ahmet
Mehmet
Yaşar
Ahmet
Şafi
Ahmet
Mustafa
Turgut
Bekir
Akın
Erhan
Gülcan Sevim
Demet
Avni
Mehmet
Hanife
Şerife
Fatma Dilek
Raşit
İsrafil
Şehval
Dursun
Hüseyin
Hakan
Zeki
Erdal
Tonay
Muammer
Ali
Hüseyin
H.Hüseyin
İsmail
Muammer
Ruhi
Mehmet Ali
Haluk Sezai
Rahmi
Recep
Sezgin
Ali
Handan
Aysun
Metin
Dilek
Kezban
Hülya
İhsan
Sıdıka
Remzi
Gülsüm
Yusuf
Yıldız
Uzuner
Ünlü
Sarıcı
Onat
Yılmaz
Kendi
Balkaş
İlter
Karayağız
Keser
Özbek
Bozer
Birkan
Erkul
Hacıaliekşioğlu
Güner
Cengiz
Ergüden
Yıldız
Kırık
Külekçi
Mercan
Özkan
Özcan
Doğrayıcı
Güllüoğlu
Yıldırım
Yetim
Şenses
Uyumaz
Yıldız
Alemdaroğlu
Kenar
Bahadır
Yavuz
Yüce
Bakırtaş
Yıldız
Şahin
Tatar
Tuncer
Eroğlu
Çam
Udgu
Kaptan
Aylanç
Özçelik
Dündar
Çelenkoğlu
Küsmüş
233
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Kor.Ve Güv.Gör.
Daktilograf
Daktilograf
Daktilograf
Daktilograf
Daktilograf
Daktilograf
Daktilograf
Daktilograf
Daktilograf
Sekreter
Sekreter
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
152.
153.
154.
155.
156.
157.
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
Sibel
Dursun
Mustafa
F.Nurgün
Dilek
Mustafa
H.Hüseyin
Mehmet
Abidin
Tuncay
M.Zafer
Ramazan
Rıza
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mimar
Mimar
Tekniker
Tekniker
Tekniker
Tekniker
Teknisyen
Teknisyen
Hizmetli
Hizmetli
Baylan
Kılıç
Yorulmaz
Örs
Diren Gürcan
Yılmaz
Çakmak
Oral
Çiçek
Çalışkan
Karakoç
Keçeci
Gün
234
35 İZMİR
2011 yılı Adrese Dayalı Kayıt Sistemi Verilerine göre 3.965.232 kişinin yaşadığı İzmir,
İstanbul ve Kocaeli ile birlikte, Ülkemizde sanayinin en fazla geliştiği üç ilden biridir. Sahip
olunan hammadde kaynakları, nitelikli iş gücü, ulaşım olanakları, iç ve dış piyasalara yakınlık
sanayinin gelişmesinin itici gücü olmuştur.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TUİK) en son 2001 yılı verilerine göre ürettiği cari
fiyatlarla iller bazında kişi başına GSYİH sıralamasında İzmir 3.215 ABD Doları ile Türkiye
ortalamasının (2.146 ABD Doları) üstündedir. İzmir bu değer ile 81 il arasında 6 ncı sıradadır.
Ege Bölgesinde üretilen GSYİH açısından da bölgedeki illerin sıralamasında İzmir ilk
sıradadır. Buna göre İzmir 13.383 milyon TL ile EGE Bölgesinde üretilen GSYİH’nin
yaklaşık yarısını (%46,90) tek başına karşılamaktadır.
Faal nüfusun % 20'si sanayide çalışmaktadır. Gayri safi gelirin ise % 35'i sanayi
sektöründen sağlanmaktadır. Sanayi özellikle metal eşya, makine ve taşıt araçları, gıda, tütün,
dokuma, giyim eşyası, kürk, ayakkabı, deri, kimya, ağaç ürünleri mobilya ve kağıda
dayanmaktadır.
İzmir'in, Ülkemiz ve Ege Bölgesi sanayi kuruluşları içindeki payı önem taşımaktadır.
Ülkemizdeki en büyük 500 sanayi kuruluşunun % 10'u; Ege Bölgesi'ndeki sanayi
kuruluşlarının yaklaşık yarısı İzmir'de bulunmaktadır.
220 hektarlık bir alan üzerinde çalışmaları devam eden teknoloji geliştirme bölgesinde 100
civarında firma faaliyet göstermektedir.
Her türlü yatırım taleplerini karşılayacak sanayi alt yapısına sahip olan ilde,
müteşebbislere değişik alanlarda uygun yatırım ortamları hazırlanmış, yatırım alanları
limanlar, havaalanı, Türkiye’nin dört bir yanına bağlantısı olan tren yolları ile
güçlendirilmiştir.
İzmir sanayisinin ülkemiz sanayisi içindeki yerine bakıldığında; imalat sanayinde Türkiye
genelinde yaratılan katma değerin yüzde 13,5’inin İzmir’de yaratıldığı, yine aynı sektörde
işyerlerinin yüzde 10,4’ünün, istihdamın yüzde 9,7'sinin İzmir’de olduğunu görülmektedir.
İzmir konumu ile, çağlar boyunca ticaret yollarının başlangıç ve bitiş noktasında olmuş,
bu nedenle önemli bir ticaret merkezi olarak ortaya çıkmıştır. Günümüzde; İstanbul, Bursa,
Manisa, Denizli, Aydın ve Muğla başta olmak üzere diğer illerin hemen hepsi ile ticaret ve
sanayi açısından yoğun bağlantılar içindedir.
Ulaşım olanakları, Organize Sanayi Bölgeleri, Serbest Bölgeleri, Uluslararası Fuarı ve
büyük bir limanın varlığı yanında, Ticaret Odaları, İhracatçı Birlikleri, Sanayi Odası ve
Ticaret Borsası gibi meslek kuruluşlarının faaliyet ve gayretlerine bağlı olarak, İzmir’de iç ve
dış ticaret gelişmiştir.
İzmir’in ticaret hacmi, Türkiye ticaret hacminin %7’sini oluşturmaktadır. Ege Bölgesi
ihracatının ise (%93) İzmir’den gerçekleşmektedir. Özellikle gıda ürünleri, inşaat
malzemeleri, tekstil ürünleri, ağaç ürünleri ve mobilya, kimyevi ürünler, tarım ürünleri
ticareti, İzmir ticaretine ivme kazandırmaktadır. Ulusal ve uluslararası banka ağı ve borsaları
ile İzmir ve yöresi iyi bir sermaye piyasasına sahiptir. Türkiye’nin en büyük emtia borsası da
İzmir ilindedir.
İzmir'den sebze-meyve, konserve, kuru gıda, içecek, hayvansal yan ürünler, deri, balık,
tütün gibi tarımsal ürünlerin yanında tekstil-hazır giyim ürünleri (iç-dış giyim), ev tekstili
(havlu, bornoz vb.) deri ürünleri, çanta, ayakkabı, iplik-dokuma, mücevher, halı, yer
kaplaması, kağıt ürünleri, ağaç ürünleri, mobilya, kapı ve pencere, metal ürünler, mermer,
granit, seramik, madeni ve kimyevi maddeler, otomotiv yedek parça ve yan sanayi ürünleri,
235
mekanik cihazlar, elektrik-elektronik cihazlar, ( televizyon, monitör, kesintisiz güç kaynağı
vb.), beyaz eşya ve hırdavat malzemeleri ihraç edilmektedir.
İzmir, 2011 döneminde en fazla ihracat yapılan iller sıralamasında İstanbul, Bursa ve
Kocaeli’den sonra dördüncü sırada yer almaktadır. Ülkeler bazında değerlendirme
yapıldığında İzmir en fazla Almanya, ABD, İngiltere, Fransa ve İspanya’ya ihracat yapmıştır.
İthal edilen ürünler arasında ise tohum, ilaç, kimyevi maddeler, plastik, iplik, sentetik
ürünler, metal ürünleri, petrol ürünleri, plastik ve diğer maddeden mobilyalar, cam eşyalar,
tıbbi malzeme, matbaa ve dokuma makineleri, mekanik cihazlar, hırdavat, vida, cıvata,
mücevher, tüketim ürünleri, optik cihazlar, teknolojik ürünler, telekomünikasyon cihazları,
otomotiv ve yan sanayi ürünleri yer almaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve İzmir İli Sanayisi:
ilimizdedir
İzmir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 3754’dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 5 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş dördüncü İldir.
3.2. İzmir İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
İzmir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 16 Gıda
ürünlerinin imalatı, % 14 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman İmalatı
sektörleri ilk sıralarda yer almaktadır.
236
% 1 Diğer (Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı, Metal cevherleri madenciliği,
İçecek imalatı, Tütün ürünleri ve imalatı, Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha arama ve
tetkiki hariç petrol ve gaz çıkarımı ile ilgili hizmetler, Temel eczacılık ürünlerinin ve
eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı, Elektrik gaz buhar ve havalandırma sistemi üretim ve
dağıtımı, Kömür ve linyit çıkartılması)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, İzmir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
toplam 156.676 dır.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 434, kalite kontrol birimi olan firma sayısı 1639 dur. Toplam
personelin % 1 i Ar-Ge biriminde, % 2,3 ü kalite kontrol biriminde istihdam edilmektedir.
İzmir İlinde sanayide çalışanların, ,% 15 ü Gıda ürünlerinin imalatı, % 12 si Giyim
eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması, % 11 i Başka yerde sınıflandırılmamış makine
ve ekipman imalatı sektörlerinde istihdam edilmektedir.
İzmir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 34 ü mikro ölçekli, % 50 i küçük ölçekli, % 14 ü
orta ölçekli, % 2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
- CMS Jant ve Makine Sanayi.
- BMC Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- PETKİM Petrokimya Holding A.Ş.
- DELPHI Automotıve Systems Ltd.Şti.Ege Serbest Bölge Şubesi
- HABAŞ Sınai ve Tıbbi Gazlar İstihsal Endüstrisi A.Ş.Ali Ağa Şubesi
İzmir Ticaret Odası ve Ege Bölgesi Sanayi Odası kaynaklarından yararlanılmak suretiyle,
İlde ilçeler bazında potansiyeli değerlendirme yönelik yatırımlar aşağıdaki özetle verilmiştir.
Aliağa'daki Yatırım Olanakları
 Doğalgaz, Termal, Katı Yakıt Enerji Tesisleri
 Ağır sanayi, metal, kimya, plastik tesisleri
 Halıcılık ve Kilimcilik Tesisleri
 Arıcılık Tesisleri
 Turizme Yönelik Konaklama ve Sosyal Tesisler
 Liman
 Teknik Eğitim Kurumları
Balçova'daki Yatırım Olanakları
 Jeotermal Turizm ve Enerji İle İlgili Tesisler
 Seracılık
Bayındır'daki Yatırım Olanakları
 Konserve ve Salça Üretimi
 Dondurulmuş Gıda Tesisleri
 Zeytinyağı Şişeleme Tesisleri
 Damızlık Hayvan Tesisleri
 Süt Toplama ve İşleme Tesisleri
 Süs Bitkiciliği Tesisleri
 Alternatif Turizm Tesisleri
237
Bergama'daki Yatırım Olanakları
 Et ve Süt Besiciliği ile
 Yumurta ve Et Tavukçuluğu Yapmak İçin Tesisler
 Konserve ve Reçel İmalatı
 Salamura Zeytin Tesisleri
 Soya Fasulyesi Yetiştiriciliği
 Seracılık
 Kuru Meyve Paketleme ve Tasnif Tesisleri
 Pamuğa Dayalı Dokuma, Tekstil, Sanayi Tesisleri
 Dağ Turizmine Yönelik Tesisler
 Orman Ürünleri İşleme Tesisi
 Çam Fıstığı ve Bergama Peyniri Üretimi
 Perlit ve granitin mamul olarak işleneceği tesisler
 Hayvancılık ürünlerinin işleneceği tesisler
 Ambalaj Sanayine Yönelik Tesisler
Beydağ'daki Yatırım Olanakları
 Alternatif Yem Bitkileri Üretimi
 Civa ve Antimom Madenleri İşletimi
Bornova'daki Yatırım Olanakları
 Otopark
 Binicilik Tesisleri
 Enginar İşlemeye Yönelik Tesisler
 Organik Tarıma Yönelik Tesisler
Buca'daki Yatırım Olanakları
 Alternatif Tarımsal Ürünler Üretimi
 Alışveriş ve Eğlence Merkezi
Çeşme'deki Yatırım Olanakları
 Termal Turizm Tesisleri
 Golf Turizmine Yönelik Tesisler
 Deniz Oyunları Ağırlıklı Bir Eğlence Merkezi
 Rüzgar Sörfüne Yönelik Tesisler
 Yat Turizmine Yönelik Tesisler
 Rüzgar Gücünden Elektrik Üretimi
 Sakız Ağaçı Üretimi
 Deniz ve Kara Avcılığına Yönelik Av Turizmi
 Sakız Koyunu Üretimi
Çiğli'deki Yatırım Olanakları
 Lüks Konaklama Tesisleri
 İş Merkezleri
 Alışveriş ve Eğlence Merkezleri
Dikili'deki Yatırım Olanakları
 Jeotermal Kaynakların İşletilmesi
 Marina Yapımı ve İşletilmesi
 Tarıma Dayalı Sanayi Tesisleri
 Teneke Kutu İmalatı
 Sofralık Zeytin İşleme ve Paketleme Tesisleri
 Jeotermal Isıtma İle Seracılık
238
 Turizme Yönelik Sosyal Tesisler
 Tatlı Su Balığı Çiftlikleri
 Maden İşleme Tesisleri
Foça'daki Yatırım Olanakları
 Meyve Suyu İşleme Tesisleri
 Deniz, tarih, kültür turizmine Yönelik
 Konaklama ve Sosyal Tesisler
 Binicilik Tesisleri
Gaziemir'deki Yatırım Olanakları
 Serbest Bölgede Kimya, Optik, Tarımsal Ürünler İşleme,
 Paketleme, Ayakkabı ve ileri teknoloji Tesisleri
 Mobilya Üretim ve Showroom Tesisleri
 Tekstil Üretim ve Showroom Tesisleri
 Özel Okul, Dersane, Sürücü Kursu
 Özel Hastane
 Sinema, Kafeterya Gibi Sosyal Tesisler
Güzelbahçe'deki Yatırım Olanakları
 Dağ Turizmine Yönelik Tesisler
 Hipermarketler
 Balık Konserve Tesisleri
Karaburun'daki Yatırım Olanakları
 Konserve Üretim Tesisleri
 Balık Üretim Çiftlikleri
 Yat Limanı
Karşıyaka'daki Yatırım Olanakları
 Beş Yıldızlı Otel
Kemalpaşa'daki Yatırım Olanakları
 Yayla Turizmi Tesisleri
 Av Turizmi Tesisleri
 Kivi, İncir, Çilek Yetiştiriciliği
 Damızlık Hayvan Tesisleri
Kınık'daki Yatırım Olanakları
 Un ve Una Dayalı Tarım Sanayi
 Konserve Üretim Tesisleri
 Süt İşleme Tesisleri
 Dondurulmuş Gıda Tesisleri
 Orman Ürünleri Tesisleri
 Tabii Su Şişeleme Tesisi
 Mandıra
 Seracılık
Kiraz'daki Yatırım Olanakları
 Konserve ve Turşu Üretimi
 Entegre Et Tesisi
 Meyve İşleme Tesisi
Konak'daki Yatırım Olanakları
 Danışmanlık, Bilgi Hizmetleri, Çevre Düzenlemesi
239
Menemen'deki Yatırım Olanakları
 Konserve ve Salça Üretimi
 Şarap Üretimi
 Halıcılık ve Kilimcilik Tesisleri
 Deri Konfeksiyon Tesisleri
 İplik ve Tekstil Tesisleri
Menderes'deki Yatırım Olanakları
 Paketleme Tesisleri
 Konserve ve Turşu Üretimi
 Mandıra
 Mandaline İşleme Tesisleri
Narlıdere'deki Yatırım Olanakları
 Jeotermal Enerji ile İlgili Tesisler
 Sinema, Kafeterya Gibi Sosyal Tesisler
 Av ve Yayla Turizmine Yönelik Tesisler
Ödemiş'deki Yatırım Olanakları
 Kekik, Çilek ve Kivi Üretimi
 Salça Tesisleri
 Süt İşleme Tesisleri
 Yat Limanı
 Hipermarketler
Selçuk'daki Yatırım Olanakları
 Dokumacılık Tesisleri
 Narenciye, Şeftali ve Bağcılık Üretimi
 Şarap Üretimi
 Seracılık
 Yat Limanı
 Zeytin İşleme Tesisleri
Tire'deki Yatırım Olanakları
 Alternatif Turizm Tesisleri
 Salça Tesisleri
 İncir İşleme ve Pazarlama Tesisleri
 Gübre ve Yem Üretim Tesisleri
 Süs Bitkiciliği Tesisleri
Torbalı'daki Yatırım Olanakları
 Tarıma Dayalı Sanayi
 Hayvan Yetiştiriciliği
 Çiçek Üretimi
 Showroom ve Hipermarketler
Urla'daki Yatırım Olanakları
 Deniz Oyunları Ağırlıklı Bir Eğlence Merkezi
 Yat Limanı
 Rüzgar Gücünden Elektrik Üretimi
240






Özel Hastane, Okul, Huzurevi
Turizme Yönelik Sosyal Tesisler
Soğuk Hava Deposu
Şarap Üretimi
Salamura Zeytin Tesisleri
Kesme Çiçek Seracılığı
İl oldukça zengin sosyo-ekonomik dinamiklere sahip olup bu dinamiklerden optimum
yararlanılabilmesi amacıyla;
 Otomotiv yan sanayi,
 Dökümcüler,
 Tarıma dayalı (süs bitkileri, sera, besicilik ve süt gibi),
 Mermer,
 Ağaç ürünleri,
 Metal işleri,
 Kimya,
 Tekstil-konfeksiyon,
 Demir-çelik,
 Taş ve toprağa dayalı,
 Deniz ürünleri
 Sanayi makinaları ve yedek parça imalatı,
 Rüzgar türbini üretim tesisi
 Yazılım sektörü,
 İleri elektronik,
 Nano teknoloji,
 Biyoteknoloji,
vb. gibi konularda yatırım yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır.
Yıl
6.1. İzmir İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
3.923
3.692
3.920
4.189
6.2. İzmir İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
4.217
4.063
4.213
4.827
241
7.758.160
6.118.729
6.679.619
8.068.157
8.240.842
6.268.049
8.417.405
10.617.330
7. İzmir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
İzmir-Atatürk Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil no:70)
 Atıksu Arıtma Tesisi dahil altyapısı tamamlanmıştır.
 Ağırlıklı sektör grubu; elektrikli makineleri, dokuma-giyim ve plastik sanayidir.
Aliağa Kimya ve İhtisas Karma Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No :62)
 Bölgenin yaklaşık %40’lık alanı kapsayan kısmının Kimya İhtisas OSB olarak ayrılması
13.04.2011 tarihli müteşebbis heyet kararı ile Bakanlığımızdan talep edilmiş olup,
Bölgenizin “Aliağa Kimya İhtisas ve Karma Organize Sanayi Bölgesi” olarak
yapılanması Bakanlığımızca uygun görülmüştür.
parsellerin; 15 üretim, 21 adedi inşaat, 105 adedi proje aşamasındadır. 232 adet parsel
 Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, kimya ve petrol ürünleri sanayidir.
İTOB Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:206)
 Ağırlıklı sektör grubu; kimya, gıda ve demir-çelik sanayidir.
İzmir-Kemalpaşa Islah Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:277)
parsellerin; 249 adedi üretim, 18 adedi proje aşamasındadır. 434 adet parsel tahsis
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, demirdışı metal ve demir-çelik sanayidir.
Ödemiş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:195)
almaktadır.
 Altyapı uygulama projeleri onaylanmıştır.
 Bölgede 50 adet sanayi parselinin 12 adedi tahsis edilmiştir. 38 adet sanayi parseli tahsis
edilmemiştir.
Bergama Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 146)
 2011 yılı Yatırım Programında “179 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır.
 Bölgedeki; 106 adet sanayi parselinin, 1 adedi tahsis edilmiş olup, üretime geçmiştir.
 Üretime geçen parselde 7 kişi istihdam edilmektedir.
BAYOSB (Bağyurdu) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:264)
242
Tire Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:102)
 Altyapı (yol, içme suyu, yağmursuyu ve kanalizasyon) inşaatı, Müteşebbisin kendi
imkanları ile devam etmektedir.
sanayi parsel tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, çimento ve pişmiş kil sanayidir.
Torbalı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:218)
 Toplam 508.823 m2 yüzölçümüne sahip alan için kamu yararı kararı verilmiştir.
İzmir-Pancar Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:203)
 Bölgedeki 73 adet parselin 63 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır.
Kınık Organize Sanayi Bölgesi : (SİCİL:163)
 İmar planları 05.06.1995 tarihinde belediyesince onaylanmıştır.
 Ağırlıklı sektör grubu; kimya, içki ve gıda sanayidir.
Menemen (Plastik) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:219)
 Bölgedeki 50 adet sanayi parselinin 34 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır.
Bayındır Organize Sanayi Bölgesi:
 04.11.2004 tarih ve 13918 sayılı yazımızla 150 hektarlık alan için Valiliğe kamulaştırma
talimatı yazılmıştır.
İzmir-Buca (Ege Giyim) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:198)
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma, gıda ve makine sanayidir.
İzmir İlinde 5.147 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
projeler için Bakanlığımızca bugüne kadar kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla
BOŞ
DOLU
DOLULUK
İŞYERİ
Sıra
İŞYERİ
İŞYERİ
ORANI (%)
SAYISI
no
SAYISI
SAYISI
150
İZMİR ALİAĞA KSS
1
100
0
150
1.000
İZMİR MERKEZ
2
100
0
1.000
AYAKKABICILAR KSS
243
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
İZMİR BORNOVA KSS
İZMİR MERKEZ
(DÖKÜMCÜLER) KSS
İZMİR HALKAPINAR (I+II)
BÖLÜM KSS
İZMİR KINIK KSS
İZMİR MENEMEN KSS
İZMİR MERKEZ (AĞAÇ İŞLERİ)
KSS
İZMİR MERKEZ (METAL
İŞLERİ) KSS
İZMİR MERKEZ II.OTO (I+II)
KSS
İZMİR MERKEZ III.OTO (I+II)
KSS
İZMİR ÖDEMİŞ KSS (Sos. Tes.)
İZMİR TİRE KSS
Toplam
500
100
15
97
7
93
725
75
94
0
0
0
100
100
100
343
48
88
610
60
91
818
0
100
424
0
86
4.903
0
0
114
244
100
0
43
95
485
93
725
75
94
391
670
818
424
0
200
5.147
Foça Küçük Sanayi Sitesi: (*)
 24.04.2005 tarih ve 5016 sayılı yazımızla KSS olarak incelenen alanlara ilişkin
Bakanlığımızca yer seçimi çalışmalarına devam edilebilmesi ve nihai karar verilebilmesi
için söz konusu alanın öncelikle Bağarası Belediye Başkanlığınca da değerlendirilmesi,
Belediyece alanda KSS kurulmasının uygun görüşü ile birlikte, İzmir Tarım İl
Müdürlüğünün ve imar planı yapımına esas diğer ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri
Bakanlığımıza gönderilmesi Kooperatif Başkanlığından istenmiştir.
Yeşilyurt Akeller Küçük Sanayi Sitesi: (*)
- 06.06.2006 tarih ve 5609 sayılı yazımızla incelenen alanda aktif heyelan alanlarının tespit
edilmesi üzerine jeolojik ve jeoteknik etüt raporlarının hazırlanması Kooperatif
Başkanlığından istenmiştir.
- Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi
itibarıyle)
-
Önerileri
İÇSEL SORUNLAR:
1) Yöresel ve/veya bölgesel yatırım haritalarının hazırlanmaması nedeniyle,
müteşebbislerin uygun yatırım alanlarına sağlıklı olarak yönlendirilememesi
2) OSB’lerin atıksu arıtma tesislerini gerçekleştirmek için Yatırım Programlarında fazla
pay ayrılmaması
3) Yabancı sermayenin ülkemizde yatırım yapmasını özendirecek nitelikte düzenlemelere
sahip olan Endüstri Bölgesinin bugüne kadar kurulmaması.
4) Yatırım yapmak isteyen girişimcinin karşılaştığı bürokratik sürecin uzunluğu.
5) Marka ve araştırma-geliştirme faaliyetleri yönelik desteklerin azlığı
6) Uluslar arası rekabet gücünü arttıran üretim konusuna sahip firma azlığı
7) Yatırım ve istihdama bağlı teşvik politikalarının uygulanmaması
244
8) TSE ve benzer, kurum ve kuruluşlar tarafından verilen belgelendirme ve standart
hizmetleri için talep edilen ücretlerin yüksekliği,
9) Belgelerde, sirkülerde, tebliğlerde, genelgelerde ve standartlarda açık, net ve anlaşılır
bir yazım tekniği kullanılmaması.
DIŞSAL SORUNLAR:
1) Sektörel bazlı yurtdışı tanıtım yetersizdir.
2) AB rekabet ortamına yeterince hazırlanılamaması KOBİ’leri olumsuz etkileyecektir
3) Makroekonomik istikrarın bozulma riski
4) Türkiye’nin içinde bulunduğu bölgede siyasi belirsizlik ve istikrarsızlık ortamı
5) İlgili idarelerce, sektörel ve çevresel politikalar belirlenmeksizin parçacıl planlama
mantığı ile sanayi amaçlı planlama kararları getirmeleri
6) Sanayi kuruluşlarına yer tahsisi konusunda mer’i mevzuata göre kurumlar arası
koordinasyonun sağlanamaması
7) Hızla gelişen ve yerleşen plansız ve çarpık yapılaşmanın beraberinde getirdiği
sosyo-ekonomik, altyapı, çevre kirliliği, kaynak israfı gibi sorunların çözümüne
yönelik devletin mücadele olanaklarının giderek azalması
8) Sektörel bazlı yurtdışı tanıtım yetersizdir.
9) AB rekabet ortamına yeterince hazırlanılamaması KOBİ’leri olumsuz etkileyecektir.
10) Tüketim kalıplarının, alışkanlıkların değişmesi.
ÇÖZÜM ÖNERİLERİ:
1) Yatırım yapma sürecinde ilk adım olan yatırımların yer seçimi ile ilgili bürokratik
süreç mümkün olduğu kadar sadeleştirilmeli ve hızlandırılmalıdır.
2) Firmaların ayakta kalması için marka ve araştırma-geliştirme faaliyetleri özel bir önem
arz etmektedir. Bu kapsamda; devletin marka ve Ar-Ge harcamalarına yönelik
destekleri arttırılarak sürdürülmelidir.
3) Girişimcileri ileri teknolojiye ve yeniliğe yönlendirecek teknopark ve iş yenilik
merkezleri ivedilikle kurulmalıdır.
4) Geleneksel banka kredisi koşullarını sağlayamayan küçük girişimcileri fonlamak
amacıyla oluşturulmuş mikro kredi sistemi, ülkemiz koşullarına uyarlanarak
uygulamaya sokulmalıdır.
5) İzmir’de Bölgesel Menkul Kıymetler Borsası kurulması önem arzetmektedir.
6) Kayıtdışı istihdamın önlenmesi ve üretimin özendirilmesi amacıyla prime esas tavan
ve taban tutarları arttırılmamalı, işveren üzerinde ağır bir yük oluşturan SSK prim
oranları zaman içinde düşürülmelidir.
7) Türkiye genelindeki planlama eksikliği giderilmeli, ülkede planlanmamış bölge ve
alan bırakılmamalıdır. Plan kararlarına harfiyen uyulmalı, sık sık yapılan
değişikliklerle plan bütünü zedelenmemelidir. Planlar bölgesel bazda hazırlanmalı ve
hedefleri bölgesel kalkınma olmalıdır.
8) Türkiye’nin yatırım haritası çıkarılmalıdır. Bölgesel bazda hazırlanacak bu yatırım
haritasında, yatırımla ilgili alan belirlemeleri dışında kara, hava ve denizyolu ulaşım
imkanları, liman ve havaalanları, demiryolu güzergahları, maden ve hammadde
kaynakları, enerji üretim santralleri vb. olanaklar belirlenmelidir.
9) Yatırımcı yatırım yapmak istediğinde çeşitli seçenekler önüne konabilmelidir.
10) Yatırımların mevcut OSB ve Serbest Bölgeler içerisine yapılması sağlanmalıdır.
Yatırımcı bu konuda bilgilendirilmeli ve yönlendirilmelidir.
11) Yapımı devam eden OSB’ler bir an önce bitirilmeli ve yeni OSB’lerin yatırım
programına girmesi engellenmelidir. Bu sebeple yeni OSB kurma talepleri mevcut ve
yapımı devam eden OSB’lere yönlendirilmelidir. Bunun dışında karma OSB’lerden
ziyade ihtisas OSB’ler yaratılmalı ve özendirilmelidir.
12) İzmir’e bir Endüstri Bölgesi kazandırılması çalışmaları yapılmalıdır.
245
13) Yatırım gerçekleştirme sürecinde, çeşitli kamu kurumlarından izin alma esnasında
işleyişin hızlandırılması için bir takım kanun ve yönetmelikler (İmar Kanunu, Kültür
ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu, Çevre Kanunu, Orman Kanunu, Köy
Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ve/veya
bunlara ait yönetmelikler) günümüz şartlarına göre revize edilmeli ve süreç
hızlandırılmalıdır.
14) Arazi temini, tesis inşaatı, iskân ruhsatı ve faaliyete geçme izinleri süreçleri, detaylı ve
tutarlı bir şekilde tanımlanmalı ve yatırımcının kamu kurumları arasında tenis topu
gibi gidip gelmesi engellenmelidir.
15) AB’ye uyum çalışmaları kapsamında Şirketler hukuku konusunda devam etmekte olan
uyumlaştırma çalışmaları; uygulamada ve mevzuatta sonuç alınabilmesi için
hızlandırılmalıdır.
16) İhracatta belirli limitleri aşan işletmelere; enerji fiyatları, gelir vergisi stopajı, sigorta
primi işveren paylarının ödenmesi veya azaltılması şeklinde teşvikler verilmelidir.
17) Her gün kurulan, klasik işlevine yeni pek çok işlevler eklenen semt pazarları ve işporta
faaliyetleri kayıt dışı ekonominin önemli bir ayağını oluşturmaktadır. Özellikle
haftanın belirli günlerinde gerektiği sayıda olması gerekirken, haftanın her günü
kurulan semt pazarlarında artık sebze, meyve, kuru bakliyat vb. gıda ürünleri satışının
yanı sıra, bazen daha çok tekstil, tuhafiye, mefruşat, bijuteri, kozmetik, hırdavat,
kırtasiye ürünleri satılmaktadır. Ticaretin adil, yasal, hakkaniyet sınırları içerisinde,
belli standart ve hükümlere göre uygulanmasını sağlamaya yönelik olarak faaliyet
gösteren Bakanlığımızın semt pazarlarındaki satışların ve ticaretin disiplinine yönelik
olarak bir takım yasal düzenlemeler getirmesi önem arzetmektedir.
18) Sanayimizin teknoloji içeriği güçlü ve katma değeri yüksek ürünlere doğru yapısal bir
değişim geçirmesini sağlamak temel hedef olmalıdır. Bu hedef, ihracat teşviklerinde
özellikle göz önüne alınmalıdır.
19) Yüksek teknolojili sanayi dallarındaki istihdamın toplam istihdam içerisindeki
oranının arttırılmasına yönelik eğitim ve işgücü yetiştirme programları yürütülmeli, bu
konuda faaliyet gösteren eğitim kurumları desteklenmelidir.
20) Sanayi ve ticaretin geliştirilmesi bağlamında; “yerli malı”nın kullanımı özendirilmeli,
üretimde yerli girdi kullanımını özendirici çalışmalar yapılmalıdır.
246
Müdürlüğümüzde, aşağıdaki tabloda unvanları belirtilen 31 adet teknik hizmetler, 54 adet
genel idari hizmetler olmak üzere toplam 85 personel görev yapmaktadır.
Personel Sayısı
Unvan
İdari Hizmetler
54
İl Müdürü
1
İl Müdür Yrd.
2
Şube Müdürü
4
Şef
11
Uzman
5
Araştırmacı
4
Memur
19
Veri Hazine Kontrol İşl.
1
Daktilograf
7
Şoför
Hizmetli
Teknik Hizmetler
31
Makine Mühendisi
3
Kimya Mühendisi
6
İnşaat Mühendisi
Maden Mühendisi
1
Mimar
1
Metalurji Mühendisi
2
Tekstil Mühendisi
2
Fizik Mühendisi
1
Endüstri Mühendisi
2
Elektronik Müh.
1
Tekniker
2
Teknisyen
2
Ölçü Ayar Memuru
8
GENEL TOPLAM
85
Çok sayıda kanun ve yönetmelik hükümlerine göre kamu hizmeti ve denetim yapan
müdürlüğümüz, açılan davalara taraf olmakta ve savunmasını bildirmek durumunda
kalmaktadır. Müdürlüğümüz bünyesinde hukukçu bulunmaması nedeniyle, savunmalar
denetim görevini ifa eden personeller tarafından yapılmakta ancak, personellerimizin hukuki
konulardaki bilgi eksikliği ve yetersizliği nedeniyle sorunlar yaşanmaktadır. Bu nedenle,
Müdürlüğümüz bünyesinde 1 adet hukukçu kadrosuna önemle ihtiyaç duyulmaktadır.
247
36 KARS
İlde orta ve küçük ölçekli sanayi siteleri bulunmaktadır. İldeki sanayi yeterince
gelişmemiş olup, il ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı sosyo-ekonomik yapıya sahiptir.
Kars ilinde ticaret, tarımdan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Ticari faaliyetleri
genellikle küçük esnaf ve sanatkarlardan oluşmaktadır. İldeki ticaret yeterince organize
olmamış ve ferdi ticaret işletme bazında kalmıştır. İlde 1 adet Ticaret ve Sanayi Odası ve bu
odaya bağlı Sarıkamış ve Kağızman ilçelerinde birer ajansı bulunmakta ve odanın 11 adet
meslek grubunda toplam merkezde 2.186 işyeri bulunmaktadır. İlde 1 adet Ticaret Borsası ve
bu borsanın 410 üyesi bulunmaktadır. Borsada en çok işlem gören ürünler şeker pancarı,
elma, kuru soğan, patates, kaşar peyniri, bal, süt, et, tere yağı, beyaz peynir ve yumurtadır.
İlde 19 adet tarım kredi kooperatifi, 124 adet tarımsal kalkınma kooperatifi, 7 adet esnaf ve
sanatkarlar kredi kefalet kooperatifi, 22 adet motorlu taşıyıcılar kooperatifi, 2 adet tüketim
kooperatifi, 4 adet KSS yapı kooperatifi ve 74 adet konut yapı kooperatifi bulunmaktadır. İlde
toplam 77 anonim şirketi, 651 limitet şirketi, 18 kollektif şirketi ve 6 adet sigorta acentesi
bulunmaktadır. Kars’ın ticarete konu olabilecek Ermenistan sınırı bulunduğundan Doğukapı
sınır kapısı kapalı bulunmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Kars İli Sanayisi:
ilimizdedir
Kars İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 43 dir. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.07 lik bir oran ile sanayisi az gelişmiş İller arasında yer almaktadır.
3.2. Kars ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Kars İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda,
%39 Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı, %10 Diğer Madencilik ve taşocakçılığı,%10 Ana metal
sanayi,
%7 Makine ve teçhizat hariç; fabrikasyon metal ürünleri,
%5 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı
%5 Ağaç ve mantar ürünlerinin imalatı(mobilya hariç),saz, saman ve benzeri malzemelerden,
örülerek yapılan eşyaların imalatı,
248
% 3 Derinin tabaklanması ve işlenmesi, bavul, el çantası, sataçlık, koşum takımı ve ayakkabı
imalatı,
%2 Metal cevherler madenciliği,
% 2 Motorlu kara taşıtı,treyler
% 2 İçeçek imalatı,
% 2 Deri ve ilgigli ürürnlerin imalatı,
% 2 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünleri,
% 9 (Diğer )
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kars ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 1.280
4 sanayi işletmesinde AR-Ge birimi bulunmaktadır. AR-GE’ de çalışan personel sayısı ise
5’dur. Kalite kontrol birimi 8 işletmede bulunmaktadır. Kalite kontrolde çalışan sayısı 18 dur.
Kars ilinde sanayi, ildeki yerel hammadde kaynaklarına bağlı olarak bir gelişme
göstermiştir.
Sanayide çalışanların, %40’i Derinin tabaklanması ve işlenmesi, bavul, el çantası,
saraçlık, koşum takımı ve ayakkabı imalatı,%36 Gıda ürünleri ve içecek imalatı,
İstihdamın % 83 ‘i işçi, % 2 ‘i Mühendis’tir.
Kars İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 51 ı mikro ölçekli, %25’ı küçük ölçekli,
%18 orta ölçekli, %6 sı büyük ölçekli işletmelerdir.
- Sasaş Sarıkamış Ayakkabı Sanayi A.Ş.
- Sümerbank Holding (Sarıkamış) Ayakkabı İşletmesi A.Ş.
- Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.(Kars Şeker Fabrikası)
- Doğu Metal San.Tic.A.Ş.
- Kristal Tuz Mad.Petrol Gıda Hayvancılık İnş.Trz.San Tic.A.Ş.
İlde potansiyeli değerlendirmeye yönelik ormancılık sektöründe ve madencilik sektöründe
yapılabilecek yatırımlar bulunmaktadır.
Kars ili Ermenistan’a sınır il, Ardahan üzerinden Gürcistan’a, Iğdır üzerinden ise
Nahçivan-Azerbaycan ve İran’a mücavir il konumundadır. Diğer taraftan, Kars-Bakü-Tiflis
Demiryolu projesi üzerinde bulunması ve Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı
üzerinde olması dolayısıyla Kars ilin önemini arttırmaktadır.
Boğazlar Ülkemiz için ne kadar stratejik öneme haizse Kars ili Kafkaslara ve Orta Asyaya
açılan kapı olması, ayrıca çok önemli (BTC) Hattı üzerinde olması, Kars-Bakü-Tiflis
Demiryolu projesi üzerinde bulunması nedeniyle gelecekte boğazlar kadar stratejik öneme
haiz olacaktır.
249
6.1. Kars İline Ait İhracat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
3
5
2
2
344
236
159
1.094
6.2. Kars İline Ait İthalat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
3
4
5
7
525
857
3.048
1.800
7. Kars İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
B. ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Kars Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:180)
 Bölgedeki; 77 adet sanayi parselin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 37
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve dokuma sanayidir.
Kars Besi Organize Bölgesi : (Sicil No:179)
 2011 yılı yatırım programında “Etüd” olarak ve 3.000.-TL ödenekle yer almaktadır.
 Tarım ve Köy İşleri Bakanlığınca proje teklifinde görülen eksiklikler 31.12.2007 tarih ve
14359 sayılı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına iletilmiştir.
Kars Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:180)
 2011 yılı yatırım programında “6 Hektar” olarak ve 400.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
250
B.
KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ :
Kars İlinde 462 işyerlik 2 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
SIRA
NO
1
2
KARS MERKEZ KSS
KARS SARIKAMIŞ (BELEDİYE) KSS
TOPLAM
DOLU
İŞYERİ
İŞYERİ
SAYISI
SAYISI
408
300
54
26
462
326
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
108
28
136
DOLULUK
ORANI
(%)
74
48
71
Yeşil Kağızman Küçük Sanayi Sitesi:
almaktadır.
 Sıhhi tesisat ve elektrik projeleri vize edilmiştir.
 75 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 41’dir.
Selim Küçük Sanayi Sitesi:
 06.11.1998 tarih ve 14923 sayılı yazımızla S.S.Selim KSS Kooperatif Başkanlığına yer
seçimi talimatı
yazılmıştır.

Valilik Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğünden alınan 30.06.1999 tarih ve 714 sayılı yazıda,
uygun görülen alanın mera vasfında olduğundan tahsis amacı değişikliği talebinde
bulunulması üzerine, Kars Tarım İl Müdürlüğüne talepte bulunulması, Kooperatif
Başkanlığından istenmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
İlin Teşvik yasası kapsamında 4. Bölgede olması nedeniyle yatırım yapmak isteyenler için
önemli avantajdır. Yatırımcıları bu bölgeye çekmek için bu avantajlar anlatılmalı ciddi
gayretler gösterilmelidir.
2010 yılında bitirilmesi öngörülen Kars-Bakü-Tiflis Demiryolu projesinin, Kars ve bölge
ekonomisine daha büyük katkılar sağlayabilmesi için depo ve antrepo gibi işletmelerin
kurulması ile faal hale getirilmelidir.
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) Petrol Boru Hattı üzerinde olması nedeniyle Kars ilinde
Serbest Ticaret Bölgesi kurulmalıdır.
Doğu Anadolu Bölgesi hayvancılıkta pilot bölge ve cazibe merkezi olmalıdır.
Kars ilinde halkımızın önemli geçim kaynağı olan hayvancılık bugüne kadar geleneksel
ve küçük aile işletmeciliği yöntemiyle sürdürülmekte emek yoğun getirisi az devam
etmektedir. Bu durumun nedeni üretilen sütün ilinde işlenmeden satışa sunulmasıdır. Bu
nedenle
 Organik hayvancılığın özendirilmesi,
 Kars Besi Organize Bölgesinin hayata geçirilmesi,
 Entegre et ve süt tesislerinin kurulması için özel teşvikler sağlanması,
251
 Küçük aile işletmelerinin modernize edilmesi ile sözleşmeli çiftçi ve besiciliğin
yaygınlaştırılması için teşviklerin arttırılması ve ülkemizin önde gelen firmalarının
iline yönlendirilmesi,
 İlin Kars kaşarı ve gravyeri, beyaz lor, çeçil peyniri ve tereyağı üretim merkezi
konumuna getirilmesi,
 Doğu Anadolu dağlarının turizme açılması ve bu amaçla master planının hazırlanması,
 Kars ili (Sarıkamış Cıbıltepe, Allahuekber, Soğanlı, Kumru, Aladağı, Hamamlı,
Sıpkaç, Ağbaba ve Balıklı dağları) ve Doğu Anadolu’nun kayak merkezi olabilecek
kapasitede olan yerlerin tespiti ile Doğu Anadolu Kış Turizmi Kalkınma projesinin
hayata geçirilmesi,
 Kars Organize Sanayi Bölgesi içinde bulunan lojman, idari bina, çıraklık okulu gibi
binalar atıl durumda, bu binaların onarımı yapılarak bir an önce faaliyete geçirilmesi
gerekmektedir.
Organize Sanayi Bölgesinde faal olan işletmeler çok düşük kapasiteli çalışmaktadır.
Abdullah TOPÇU
Hüseyin DUMAN
İsmail AY
Tuncay KARAYEL
Mehmet ÇALBAY
Faik GÖNEN
Şube Müdürü (İl Müdür Vekili)
Teknisyen
Memur
252
37 KASTAMONU
Kastamonu ili ekonomik yapısı itibariyle genel olarak geçim kaynakları orman ve tarım
ürünlerine dayalıdır. Bu nedenle Kastamonu ili için sanayileşmişlikten söz etmek mümkün
değildir. Bunun için il 1. derecede kalkınmada öncelikli iller kapsamına alınmıştır.
Sanayileşme İlin Merkez ve Tosya ilçelerinde yoğunlaşmıştır.
Ayrıca il Merkezi ile Tosya ilçesinde olmak üzere iki adet Organize Sanayi Bölgesi
mevcuttur. Bunlardan merkezde kurulu bulunan organize sanayi bölgesi alt yapı çalışmasını
tamamlamış ve faaliyete geçmiştir. Tahsisi yapılan parseller içinde gıda sektöründe 2 firma,
orman envali sektöründe 2 firma iskan ruhsatı almış olup, hali hazırda 3 adet firma faaliyetini
sürdürmektedir.
Tosya ilçesindeki organize sanayi bölgesinin yer seçimi tamamlanmış olup,
22.08.2009 tarih ve 27327 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Organize Sanayi Bölgeleri
Uygulama Yönetmeliği çerçevesinde yeniden müteşebbis heyet teşekkülü oluşturulmuş,
01.01.2010 itibariyle Tosya Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü kurulmuş ve bir bölge
müdürü bir muhasebeci faaliyetine başlamıştır.
İl Seydiler ilçesinde Belediye Başkanlığının öncülüğünde özel müteşebbisçe 1998
yılında organize Sanayi Bölgesi adı altında 1.088.000 m2 lik alan üzerinde bazı yatırımlar
yapılmış ancak bu oluşum organize sanayi bölgesi resmiyeti kazanmamıştır. Bu alanda
yatırımcılar kendi imkanları ile yatırım yapmaya çalışmaktadırlar.
İl Taşköprü ilçesinde ise Organize Sanayi Bölgesi yer seçimi yapılmış ancak,
Bakanlığımızın 22.05.2009 tarih ve 004541 sayılı yazılarında belirtildiği üzere; İl genelinde
mevcut OSB’lerde bulunan toplam parsellerin en az %75’inde üretim veya inşaata geçilmiş
olması gerektiğinden ve il merkezindeki OSB’nin resmi doluluk oranının %20 olarak
görünmesi nedeniyle belirlenen bölgede herhangi bir çalışma yapılmamaktadır.
Kastamonu ilinin ticaret hayatı genel olarak il merkezinde toplanmaktadır. Tosya,
Taşköprü, İnebolu ilçelerinde de ticaret hayatı bir nebze gelişmiştir. Kastamonu ilinde ticari
yoğunluk, giyim, tuhafiye, dayanıklı tüketim maddeleri ve gıda yer almaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Kastamonu İli Sanayisi:
ilimizdedir
Kastamonu İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 246 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.3lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan ildir.
253
3.2. Kastamonu İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Kastamonu İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 23
Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç )
% 24 Gıda ürünleri ve içecek imalatı,
% 10 Diğer Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı,
% 4 Mobilya imalatı; başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar,
% 2 Plastik ve kauçuk ürünleri imalatı
% 2 Elektrikli tecizat imalatı,
% 2 Fabrikasyon metal ürürnleri,
% 2 Kimyasalların ve kimyasal ürürnler imalatı,
% 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürürnleri
% 1 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı,
%1 Diğer ulaşım araçlarının imalatı,
% 1 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kastamonu ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel
sayısı Toplam: 8.895 dir.
11 sanayi işletmesinde AR-GE birimi bulunmaktadır. AR-GE’ de çalışan personel sayısı ise
18’dür. 45 sanayi işletmesinde kalite kontrol birimi bulunmakta ve 76 personel çalışmaktadır.
Kastamonu İlinde sanayide çalışanların % 34 Giyim eşyası imalatı, % 16 Ağaç ve
mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç ),% 13 Gıda ürünleri ve içecek imalatı, sektöründe
Sanayideki istihdamın % 84 ü işçi, % 2 si Mühendis, dir.
Kastamonu İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 36 ü Mikro Ölçekli, % 49 u Küçük Ölçekli,
%12 si Orta Ölçekli, % 3ü Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Gürmen Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Eti Bakır A.Ş
- Türkiye Şeker Fabrikaları A.S Kastamonu Şeker Fabrikası
- Aktek Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş İldir Şubesi
- Kastamonu Entegre Ağaç Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Sfc Entegre Orman Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş
İlin toplam 13.152,82 Km2’lik yüzölçümünün 774.806 Hektarlık bölümünün orman alanı
olması nedeniyle en büyük potansiyel orman ürünlerinin değerlendirilmesidir.
Bu nedenle ilk etapta kereste, doğrama, mobilya ve ağaç ürünleri imalatına ağırlık
verilmelidir. İlde orman envali üzerinde faaliyet gösteren ve yurt içi ve dışına ürün
pazarlayan başlıca 4 işletmede üretilen mamuller, yonga levha, yongalam, MDF, kaplı levha,
medapan, medalam, parke, empre kağıt, kontrplak üretimleridir.Bu ürünler bir çok işkolunda
yarı mamul olarak kullanılmakta olup, bu iş kollarının ilde yaygınlaştırılması için teşvik
edilmesi gerekmektedir.
254
İlin istihdamın % 80’i gıda, tekstil, orman ürünleri sektöründe çalışmaktadır.
İlde hayvancılık potansiyelinin yüksek oluşu nedeniyle, hayvancılığa yönelik entegre
tesislerin yer alacağı ihtisas organize sanayi bölgesi kurulması teşvik edilmelidir.
Bu tür bir çalışmanın il ve çevre illerdeki hayvan yetiştiriciliğine ivme kazandıracağı gibi
yapılacak yatırımlar ile yoğun istihdam sağlayacağı düşünülmektedir.
6.1. Kastamonu İline Ait İhracat Bilgileri
Yıl
2008
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
16
2009
30
82.726
2010
2011
26
23
7.095
29.210
260.076
6.2. Kastamonu İline Ait İthalat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
30
29
35
35
74.817
38.277
33.909
32.378
7. Kastamonu İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük
b) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Kastamonu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:144)
 Bölgedeki; 33 adet sanayi parselinin, 28 tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 6
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve elektrikli makineler sanayidir.
Kastamonu-Tosya Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:21)
almaktadır.
Taşköprü Organize sanayi Bölgesi:
255
 Kurum görüşleri tamamlanmış olup, 02.11.2007 tarih ve 11866–11870 sayılı dağıtımlı
yazımız 70 hektar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü Valiliğe,
Taşköprü Belediye Başkanlığı'na ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
 Kuruluş protokolü onayının, Bakanlığımız Yatırım Programı Usul ve Esaslarının 8inci
maddesinin 4üncü fıkrası gereğince il genelinde mevcut OSB’lerin %75 doluluk oranı
şartı sağlayamaması nedeniyle(%20) 22.05.2009 tarih ve 4541 sayılı yazımızla
gerçekleştirilemeyeceği bildirilmiştir.
Kastamonu Organize Sanayi Bölgesi ( İlave Alan): (Sicil No:144)
 68 adet parsel için 218.209,49 m2 şahıs mülkiyetindeki arazilere kamu yararı kararı
verilmiştir.
Seydiler Organize Sanayi Bölgesi:
 11.11.2002 tarih ve 14234 sayılı yazımızla OSB'nin belediye imkanlarıyla inşaatına
devam edilmesinin ve imar planlarının yaptırılması ile ilgili çalışmaların durdurulması,
OSB alanı için öncelikle jeolojik-jeoteknik etüdün yaptırılmasından sonra talimat yazısı
ekindeki işlemler listesinde belirtilen sıra takibine göre çalışmalara devam edilmesi
gerektiği Valiliğe bildirilmiştir.
Kastamonu İlinde 1.271 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
KASTAMONU ABANA KSS
KASTAMONU ARAÇ KSS
KASTAMONU BOZKURT KSS
KASTAMONU ÇATALZEYTİN KSS
KASTAMONU DEVREKANİ KSS
KASTAMONU MERKEZ KSS
KASTAMONU MERKEZ (YENİ) KSS
KASTAMONU TAŞKÖPRÜ KSS
KASTAMONU TOSYA (AĞAÇ
İŞLERİ) KSS
KASTAMONU TOSYA (I.BÖLÜM)
KSS
KASTAMONU TOSYA (II. BÖLÜM)
KSS
KASTAMONU TOSYA (III. BÖLÜM)
KSS
KASTAMONU TOSYA
DOKUMACILAR KSS
256
38
100
50
44
100
225
250
120
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
21
59
42
21
62
225
147
99
24
8
16
33
105
77
28
73
74
52
22
70
120
65
55
54
21
0
21
0
İŞYERİ
SAYISI
BOŞ
DOLULUK
İŞYERİ
ORANI
SAYISI
(%)
17
55
41
59
8
84
23
48
38
62
0
100
103
59
21
83
TOPLAM
1.271
878
393
69
Azdavay Küçük Sanayi Sitesi:
 Valilik Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün 29.08.2002 tarih ve 1279 sayılı yazı ekinde
gönderilen Azdavay KSS Yapı Kooperatifi Başkanlığının 27.08.2002 tarih ve bila sayılı
yazısında 23.06.1993 tarih ve 11781–83 sayılı yazımızla talimat yazılan Yumacık
Mevkiindeki alanın satın alınamadığı bildirildiğinden yeniden yer seçimi yapılmış olup,
Karaburun Avlubaşı mevkiindeki 25 dönümlük alan uygun görülmüştür.
İnebolu Küçük Sanayi Sitesi :
 İnebolu Belediye Başkanlığının 03.06.2005 tarih ve bila sayılı yazısının talebi üzerine
04.08.2005 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır. 15.11.2005 tarih ve 15222–25 sayılı
yazımızla 50 dekar büyüklüğündeki alanın yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir.
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012
tarihi itibarıyle)
Önerileri
İl 28.07.2009 tarih ve 27302 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
“Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına ilişkin Tebliğ”
uyarınca yapılan düzenlemelerde, İl 4 Bölge olarak tayin edilmiş ve yatırımcılar için çeşitli
avantajlar öngörülmüştür.
Ayrıca yatırımcıların ve halen imalat yapan müteşebbislerin sorunlarını gidermek üzere,
03.06.2008 tarih ve 26895 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren
Başbakanlığın “Tek Adımda Yatırım Bürosu” Başlıklı 2008/10 sayılı Genelgesi
doğrultusunda İlde Tek Adımda Yatırım Bürosu oluşturulmuş ve yatırımcılarımızın
sorunlarının giderilmesi için çalışmalara başlanmıştır.
MÜDÜ
R
MÜDÜR
YARDIMCI
SI
ŞUBE
MÜDÜR
Ü
ŞE
F
MÜHENDİ
S
TEKNİSYE
N
ÖLÇÜ
VE
AYAR
MEMUR
U
MEMU
R
ŞOFÖ
R
1
1
1
2
1
1
1
3
1
257
38 KAYSERİ
Kayseri ulaşım, enerji, alt yapının uygunluğu, zengin yeraltı kaynakları ve özellikle
gelişmiş sanayisi ile Orta Anadolu’nun sanayi ve ticaret merkezi konumundadır.
İlde sanayileşme politikası Cumhuriyetin ilanından sonra başlamıştır.1927 yılında Hava
İkmal Bakım Merkezi, 1935 yılında Sümerbank Dokuma Fabrikası kurularak faaliyete
geçmiştir. İlde sanayinin temelini bu iki müessese oluşturmaktadır.
İlde 3 Organize Sanayi Bölgesi, 11 Küçük Sanayi Sitesi, 1 Serbest Bölge ve 1 teknopark
bulunmaktadır.
İlde Toplam 43 Milyon 212 Bin M² Planlı Endüstri Alanı Bulunmaktadır.
Organize Sanayi Bölgelerinin 2011 yılında kullanmış olduğu elektrik enerjisi toplam
844.932.999 KWH’dir.
Serbest Bölge
Alanı
: 6 Milyon 905 Bin m²
Faal Firma Sayısı
: 47
Erciyes Teknopark A.Ş.
Alanı
: 277.074 m²
Firma Sayısı
: 125
İlde toplam 14.249 şirket bulunmaktadır. Bunların büyük bölümü iki büyük merkez ilçede
toplanmıştır. Şirketlerin dağılımı aşağıdaki gibidir.
Kayseri’deki Şirketlerin Türlerine Göre Dağılımı
ŞİRKET TÜRLERİ
SAYISI
Anonim Şirket
1.458
Limitet Şirket
7.693
Diğer
5.098
TOPLAM
14.249
Kayseri Anadolu’nun ortasında altı bin yıllık tarihi olan en eski yerleşim yerlerinden biridir.
İpek yolu üzerinde olan Kayseri uygun coğrafi konumunun da etkisiyle her devirde önemini
korumuştur.
3 Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi
1.1. Türkiye Sanayisi ve Kayseri İli Sanayisi:
ilimizdedir
Kayseri İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1.160 dİr. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 2 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş onbirinci İldir.
258
1.2. Kayseri İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Kayseri İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda;
%15 Mobilya İmalatı, başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar
% 14 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı,(makine ve teçhizatıhar
% 11 Gıda ürünleri ve içecek İmalatı,
% 6 Plastik ve Kauçuk Ürünleri İmalatı,
%5 Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı
% 3 Kimyasal Madde ve Ürünleri imalatı,
% 3 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı(Mobilya hariç);
% 3 Metal Cevherler Madenciliği,
% 2 Motorlu Kara Taşıtı, Römork ve Yarı Römork İmalatı,
% 2 Kağıt Hamuru, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı,
% 1 Tıbbi Aletler; hassas ve optik aletler ile saat imalatı
%1 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Elektrikli Makine ve Cihazların İmalatı,
% 2 Diğer (Derinin tabaklanması ve işlenmesi; bavul el çantası saraçlık, koşum takımı ve
ayakkabı imalatı, Radyo, televizyon, haberleşme ve teçhizatı ve cihazları imalatı, Kok kömürü,
rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı, Diğer ulaşım araçlarının imalatı)
Sanayi sicil kayıtlarına göre Kayseri ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 55.053 dür.
11 sanayi işletmesinde Ar-GE birimi 68 personel bulunmaktadır.25 sanayi işletmesinde
Kalite kontrol birim 273 personel bulunmaktadır.
Kayseri İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların, %44 Mobilya İmalatı, % 12 Tekstil
Ürünleri İmalatı, sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 84 ü işçi, % 2 si mühendis’tir.
Kayseri İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 40 ı Mikro Ölçekli, % 44 ü Küçük
Ölçekli, % 13 ü Orta Ölçekli, % 3 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir.
-Boytaş Mobilya Sanayi ve Ticaret A.Ş
-Merkez Çelik Sanayi ve Ticaret A.Ş
-Orta Anadolu Ticaret ve Sanayi İşletmesi Türk A.Ş
-Ceha Büro Mobilyaları Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti
-Hes Hacılar Elektrik Sanayi ve Ticaret A.Ş
Avantajlı coğrafi konumu nedeniyle savunma sanayi tesisleri ile ilgili yatırım yapılması
(Hava ikmal Bakım Merkezi, Anatamir Fabrikası, Taksan vb. tesislerin varlığı avantaj sağlayıcı
unsurlardır.)
Hayvancılık İhtisas OSB’lerin kurulması,
259
Mevcut jeotermal kaynakların değerlendirilerek Tarıma Dayalı Seracılık OSB’nin
kurulması,
İlimizde ve çevre illerde elma üretiminin fazla olmasına rağmen meyve ve sebze paketleme
tesisinin olmaması ve bu konuda yatırım yapılabilecek kapasitenin olması. Bu yatırım İldeki
ihracat miktarını arttırabilir.
Kayseri’nin sahip olduğu kış turizmi avantajının değerlendirilerek bu konuda yatırım
yapılması önem arz etmektedir. Bu konuda Erciyes Master Planı çerçevesinde çalışmalar
sürmektedir.
Kayseri’de zengin maden yatakları bulunmasına rağmen işleme tesislerinin azlığı nedeniyle
bu konuda yatırım yapılabilir.
Kaliteli su kaynaklarının fazla olmasına rağmen su şişeleme tesisi bir tane bulunmaktadır.
Yeni su şişeleme tesisleri kurulabilir.
Yapılmakta olan yatırımlar düşük katma değerli ürünler üzerine yoğunlaşmış olup , ana
sektör olarak mobilya , ev tekstili , metal eşya ve tekstil görülmektedir. Değişen Dünya
şartlarında çeşitlenen taleplerin karşılanması için , başta kümelenme olmak üzere yatırımcıların
vizyonunu geliştirerek yeni yatırım alanları üzerinde çalışma yapması önem arz etmektedir.
Yıl
2008
2009
2010
2011
Yıl
2008
2009
2010
2011
Kayseri İline Ait İhracat Bilgileri
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
618
644
663
746
1.129.769
964.320
1.165.258
1.468.770
Kayseri İline Ait İthalat Bilgileri
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
492
481
509
589
1.367.136
1.001.632
1.449.285
1.723.363
7. Kayseri İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Kayseri Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil no: 107)
 Bölgedeki; 1.245 adet sanayi parselinin 1.069 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
260
 Ağırlıklı sektör grubu; orman ürünleri, demir-çelik ve dokuma-giyim sanayidir.
Kayseri Mimarsinan Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil no: 101)
 Bölgede bulunan 379 adet sanayi parselinin, 329 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
 Ağırlıklı sektör grubu; orman ürünleri, gıda ve plastik sanayidir.
Kayseri İncesu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil no:124)
 Bölgede bulunan 157 adet sanayi parselinin 149 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
Kayseri İncesu Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil no:124)
 İncesu OSB Yönetim Kurulu Başkanlığından, 12.09.2008 tarih ve 9386 sayılı yazımız ile
yaklaşık 125 ha. büyüklüğündeki alan için mera sorgusu ve gözlemsel etüdün yaptırılması
istenmiştir.
 Çevre ve Orman Bakanlığı'nın daha önceki arıtma tesisine ilişkin verilen görüşüne
istinaden 12.02.2010 tarih ve 1393-94 sayılı yazımızla yazı yazılmıştı, 12.04.2010 tarih ve
3342 sayılı cevabi yazıda; OSB'de kurulacak tesisler ile arıtma tesisinin eş zamanlı olarak
işletmeye açılması şartının yerine getirilmesinde bir problem olmayacağı belirtilmiştir.
 Çevre ve Orman Bakanlığına 30.04.2010 tarih ve 3696 sayılı yazımızla yeniden görüş
sorulmuştur.
 Konuyla ilgili olarak adı geçen Bakanlıktan alınan cevabi 15.12.2010 tarih ve 12073-72747
sayılı yazıda ise yapılan değerlendirme sonucunda 12.04.2010 tarih ve 3342-22192 sayılı
yazıda belirtilen görüşün geçerli olduğu ifade edilmiştir.
 Kayseri-İncesu OSB Müteşebbis Heyet Başkanlığının konuya ilişkin 19.01.2011 tarihli ve
2011/015 sayılı taahhüt yazısına istinaden 11.02.2011 tarihli ve 1266-1273 sayılı yazımızla
125 Ha büyüklüğündeki ilave alanın yer seçimi kesinleştirilmiştir.
Kayseri-Develi TDİ Organize Sanayi Bölgesi:
 18.09.2007 tarihinde 132 hektarlık alan için mahallinde etüt çalışması yapılmıştır.
 Alanın tamamının üzerinde IV. grup maden işletme ruhsatının bulunması nedeniyle yer
seçimi çalışmalarının sonlandırıldığı 28.11.2007 tarih ve 12854–12858 sayılı dağıtımlı
yazımızla Valiliğe ve ilgili kurumlara iletilmiş, ancak Develi Belediye Başkanlığı'nın
23.05.2008 tarih ve 762 sayılı yazısı ekinde Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nün bu defa
alanı uygun görmesi üzerine, 09.06.2008 tarih ve 5938 sayılı yazımızla TDİ OSB ile ilgili
pilot projelerinin uygulama sonuçlarının alınmasına müteakip talebin devam etmesi halinde
projenin tekrar değerlendirileceği Valiliğe bildirilmiştir.
Kayseri-Pınarbaşı TDİ (Besi) Organize Sanayi Bölgesi:
 Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı ile birlikte 12.04.2007 tarihinde, 212 hektarlık alan için
mahallinde etüt çalışması yapılmıştır.
 DPT Müsteşarlığından alınan yazıda devam etmekte olan pilot TDİ OSB projelerinin
uygulaması ile ilgili sonuçların, Bakanlığımız ve Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından
değerlendirilmeden yeni TDİ OSB projelerinin değerlendirilmeye alınmaması nedeniyle,
bu aşamada OSB'nin yer seçimi çalışmaları sonlandırılmış, ancak TDİ OSB ile ilgili pilot
projelerin uygulama sonuçlarının alınmasına müteakip taleplerinin devam etmesi halinde,
konunun yeniden değerlendirileceği 30.01.2008 tarih ve 1096 sayılı yazımız ile Valiliğe
bildirilmiştir.
261
Kayseri ilinde 1.591 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi, 2011 yılı fiyatlarıyla 48.255.726.-TL’ye
SIRA
NO
1
2
3
4
5
DOLU
BOŞ
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
SAYISI
SAYISI SAYISI
KAYSERİ DEVELİ KSS
120
120
0
KAYSERİ MERKEZ KSS
464
464
0
KAYSERİ MERKEZ (AĞAÇ İŞLERİ) KSS
848
770
78
KAYSERİ YENİ TOMARZA KSS
55
47
8
KAYSERİ PINARBAŞI KSS
104
56
48
TOPLAM
1.591
1.457
134
DOLULUK
ORANI
(%)
100
100
91
85
54
91
Kayseri İncesu Küçük Sanayi Sitesi:
 03.01.2006 tarih ve 24–27 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiştir.
Felahiye Küçük Sanayi Sitesi:
 04.10.2006 tarih ve 10514–10516 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü Felahiye
Belediye Başkanlığına bildirilmiştir.
Kocasinan Otomotiv Servisleri Küçük Sanayi Sitesi:
 Kayseri Valiliği Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün 16.02.2011 tarih 544 sayılı yazısında
S.S. Otomotiv Servisleri KSS Yapı Kooperatifinin KSS kurulması için gerekli işlemlerin
başlatılmasının talep ederek konuya ilişkin gerekli belgeleri göndermesi üzerine 1416.03.2011 tarihleri arasında mahallinde KSS yeri olarak önerilen yaklaşık 185 dekar
büyüklüğündeki alan incelenmiştir.
 (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
1- Çevreye duyarlı üretimin (AB Çevre Faslının Görüşmelere açılması) Avrupa ülkelerinde
zorunluluk haline getirilmeye başlanması, İlimizde artan hava ve çevre kirliliğinin
azaltılmasına katkıda bulunması ve hava kalitesinin korunması amacıyla sanayi
işletmelerinin temiz üretimi desteklenmeli, sanayicilerin temiz enerji kaynaklarına (
doğalgaz, elektrik, yenilenebilir enerji) kolay ulaşımı sağlanmalı ve temiz enerji
kaynaklarını kullanmaları için teşvik ve destekler sağlanmalı, yenilenebilir enerji ve atık
yönetimi için İlimizin kaynaklarının kullanılabilmesi desteklenmelidir. (güneş, rüzgar,
biokütle, v.b.)
2- Dış ülkelerde enerji maliyetlerinin düşüklüğü rekabet gücünü düşürmektedir.
Sanayicinin alternatif enerji kaynaklarının kullanımına yönelik destek ve faaliyetlerin
arttırılması ve enerji fiyatlarında indirim yapılmasının üretimi arttıracağı
3- Sanayi envanterinin tam olarak tespit edilmesi, dinamik bir veritabanı oluşturularak
üniversitelerle paylaşımıyla ar-ge yatırımının yapılmasının sağlanması, sanayide
üretilecek ürünlerin uzun vadede tam olarak belirlenmesinin gerektiği düşünülmektedir.
4- İlimizde yoğun olarak mobilya, tekstil ve çelik eşya üretimi yapılmaktadır. Ürün
çeşitliliği bulunmamaktadır. Katma değeri yüksek ürünlerin üretiminin desteklenmesi
ve ürün çeşitliliğini arttırmak amacıyla yatırım teşviklerinin sektörel bazda olacak
şekilde yeniden düzenlenmesi, ülkemiz için ihtiyaç duyulan öncelikli teknolojik
alanların üretim ve ürüne yönelik olarak belirlenmesi ve teşvik edilmesi, uygulanan
262
teşviklerinin tutarlı olması ve ihtiyaç analizinin tam yapılarak doğru teşvik
programlarının uygulanması
5- İlimiz ve ülkemiz sanayisinde markalaşma ve patent konusunda altyapı, personel
yetersizliği bulunmaktadır. Ar-Ge, tasarım, patent ve markalaşma konusunda özel
eğitim ve uygulamaların Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca daha fazla
desteklenmesinin gerektiği düşünülmektedir. Teknolojik ürün yeniliği faaliyetlerinin
prototip aşamasında desteklenmesi yeni ürünlerin geliştirilmesi için önem arz
etmektedir.
6- İlimizde bulunan Teknoparkta faaliyet gösteren veya gösterecek firmalar; bir veya
birden fazla üniversitenin bilgi ve teknoloji birikiminden istifade etme imkanına sahip
olmalı, Üniversiteler ve araştırma laboratuarı ile sanayi arasında kuvvetli bir teknoloji
transferi geliştirmeleri, teknopark alanında yer alacak kiracı ve katılımcı firmaların,
teknoloji transferi ve iş idaresi konularında destek sağlayacak, modern büro hizmetleri
ve her türlü danışmanlık hizmetleri veren bir yönetim anlayışı olmalı ve risk sermaye
kuruluşları, teknoparkta ortaya çıkan yüksek teknoloji ürünlerinin, sanayiye
kazandırılması için finansal destek vermelerinin sağlanması gerektiği düşünülmektedir.
7- Ar-ge kültürünün tam olarak oluşmaması, diğer ülkelerde üretilen Teknolojik Ar-Ge
ürünlerinin hızlı ve ucuz bir şekilde elde edilmesi, Ar-Ge konusunda hem üniversitede
hem de sanayide nitelikli eleman eksikliği, Ar-Ge altyapısına sahip ve Ar-Ge destekli
üretim yapan sanayicilerin desteklenmesi için yeni modellerin geliştirilmesi, üretim
yapan kuruluşlarda Ar-Ge biriminin yapılacak düzenleme ile zorunlu hale getirilmesi ve
teşvik edilmesi gerektiği düşünülmektedir.
8- KOBİ’ lerin Ar-Ge konusunda gerekli bilince sahip olmamaları, tüm proje ve destek
konularında yetersiz bilgiye sahip olmaları, Kobilerin geleneksel yönetim anlayışı ile
yönetilmesi, mevzuatlar hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması ve şirket yapılarının
aile şirketi olarak bulunması nedeniyle profesyonel yönetim anlayışının gelişmemesi
uzun süreli faaliyet gösterememeleri konusunda etkili olmaktadır. Bu konuda
sanayicilerimize yol gösterilmesi gerekmektedir.
9- Teknopark üniversite ile sanayinin işbirliğini sağlayarak yapılacak olan Ar-Ge ve
inovasyon projeleri ile çıkartılacak olan yüksek teknolojinin sanayiye kazandırılması ve
oluşacak olan sinerji ile teknoparkı bir zenginlik fabrikasına dönüştürecektir. Erciyes
Teknopark amaçlarına ulaştığında Kayseri “Silikon Vadisi” benzeri bir teknoloji
merkezine kavuşacaktır.
10- Kobilerimizde kümelenme bilincinin az olması nedeniyle rekabet şansı azalmaktadır.
Kümeleşme faaliyetlerine verilen desteklerin arttırılması, proje prosedürlerinin
sadeleştirilmesi gerektiği düşünülmektedir.
11- İnovasyon kültürünün oluşmaması, yenilikçi fikirlere fırsat ve yeterli değer verilmemesi
sanayimizin gelişimi yönünde engel teşkil etmektedir. Bilim, Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığımızın eğitim ve destek faaliyetlerinin arttırılması, bu faaliyetlerinin
tanıtımının iyi yapılması gerekmektedir.
12- Bilişim ve bilim fuarlarının ulusal düzeyde olması ve yaygınlaştırılması, bu tarz
etkinliklere katılım teşviklerinin arttırılması, proje yarışmalarının yaygınlaştırılması,
yenilikçi fikirlerin arttırılmasına katkı sağlayacaktır.
13- OSB dışındaki çarpık sanayileşmeyi önlemek amacıyla OSB dışındaki işletmelerin
OSB’lere taşınmaları için desteklerin sağlanması ve bunlarla ilgili düzenlemelerin
yapılması gerektiği düşünülmektedir.
14- İthalatın cazip olması, imalatı olumsuz olarak etkilenmektedir. Ayrıca kullanılmış
makine ve teçhizat konusunda fazla ithalat yapılmakta buda ülkemizi teknoloji çöplüğü
haline getirmektedir. İthalat ile ilgili mevzuatın tekrar gözden geçirilmesi
gerekmektedir.
263
15- Öğrencilere yönelik yurtdışı teknolojik ziyaretlerin yaygınlaştırılması ve destek
sağlanması, okullarda teknik ve teknolojik derslerin yaygınlaştırılması, bilinçlendirme
sağlamak için ulusal medyada yayınlar yapılması, Üniversite öğrencilerinin ders dönemi
sırasında etkin staj yapılabilmelerinin desteklenmesi, part-time iş imkanının
sağlanabilmesi nitelikli eleman yetiştirilmesine katkı sağlayacak ve bu durumun
ülkemiz sanayisine olumlu destek sağlayacağı düşünülmektedir.
16- Geleceğe yönelik uzun vadeli bir sanayi planının olmaması, fizibilite çalışmaları
yapılmadan sanayi yatırımlarının yapılması nedeniyle sektör konularında
dengesizliklerin oluşmasına sebep olmaktadır. Sanayiciler ileriyi planlayamamakta
günümüzü düşünerek yatırım yapmaktadır.
17- İl merkezindeki gelişme ilçelere ve kırsal kesime yansımamıştır. Bu nedenle kırsal
kesimdeki sanayiyi geliştirmek amacıyla ilçelerde yatırım alanları araştırması yapılması
ile yeni istihdam imkanları doğacak, ilimizin kalkınmasına katkıda bulunulacak ve ilin
ekonomik yapısının dengeli bir şekilde gelişmesine etkili olacaktır. İlçelerimizde yer
alan zengin maden yataklarının işletilmesi, yüksek katma değer yaratacak, istihdama
katkı sağlayacak, bölgeye dinamizm kazandıracaktır.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
Adı
KAMİL
AZİZ
ALAATTİN
MAHMUT ÇELEBİ
OKAN
MUHİTTİN
YAŞAR
GAZİ
ZÖHRE
RAMAZAN
EMİNE OYA
BİROL
VELİ
RECEP
TURAN
HİCRAN
AHMET
SUAT
FETHİ
ORHAN
BÜLENT
TUBA
SELAHATTİN
HACI
MUSTAFA
Soyadı
AKÇADIRCI
TAN
FIRAT
SARIYILDIZ
ŞAHİN
KOÇOĞLU
ER
DİNÇASLAN
KALAYCI
ULUIRMAK
ATAHAN
ÇELEBİ
CEYLAN
GÜRSOY
KİP
TİTİ
TOPALOĞLU
TÜRKAN
KUŞ
SARAÇ
ERBAY
AKOĞLU
KALIPÇI
KARA
DEKER
264
Ünvanı
İL SAN.TİC.MD.
İL S.TİC.MD.YRD.
ŞUBE MÜDÜRÜ
ŞUBE MÜDÜRÜ
ŞUBE MÜDÜRÜ
UZMAN
ŞEF (Ö)
MEMUR
MEMUR
MEMUR
MEMUR
MEMUR
ÖLÇÜ AYAR MEM.
ÖLÇÜ AYAR MEM.
ÖLÇÜ AYAR MEM.
VERİ HZ.KON.İŞL.
ŞOFÖR
MÜHENDİS
MÜHENDİS
MÜHENDİS
MÜHENDİS
MÜHENDİS
TEKNİKER
TEKNİSYEN
TEKNİSYEN
39 KIRKLARELİ
GENEL BİLGİLER
Yüzölçümü
Nüfus
Yıllık Nüfus Artışı
Nüfus Yoğunluğu
Nüfus Dağılımı
Okur-Yazarlık Oranı
Ortalama Yükseklik
Toplam Yerleşim Sayısı
Ortalama En Yüksek ve En Düşük Sıcaklık
Yıllık Ortalama Yağış ve Nispi Nem
Deprem Konumu
Arazi Kullanım Durumu
Statüsü
Gelişmişlik Kademesi
Sosyo –Ekonomik Gelişmişlik Sırası
Tarım İş Kolunda Çalışanların İl Toplam
İstihdamına Oranı
Sanayi Sektörü Çalışanların İl Toplam
Sanayi Üretim Değerinin İl İçindeki Payı
Tarım Üretim Değerinin İl İçindeki Payı
GSYİH’nin Türkiye İçindeki Payı
Kişi Başına GSYİH
Banka Kredilerinin Türkiye İçindeki Payı
Ana Tarım Ürünleri
6550 km (1)
333179 (1)
-0,00117 (1)
51 kişi/ km2 (1)
Kent %67 Köy %33, (1)
% 96,3 (1)
203 (1)
7 İlçe, 26 Belde, 173 Köy (1)
35.7 Derece, -6.3 Derece (2)
479,8 mm/m2, %86.3 (2)
IV. Derece (3)
%41 Kültür, %40 Orman, %5 mera (3)
%14 Kültür dışı arazi
İL
Gelişmiş
11(3)
%45,73 (1)
%17,80 (1)
%59 (1)
%10 (1)
%0,1 (3)
17.493,00 TL (4) (2011)
% 0,27 (1) (2010)
Buğday, Arpa, Yulaf, Çavdar, Ayçiçeği
(1)
Kaynaklar: (1) Kırklareli İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü (2) Kırklareli Meteoroloji İl Müdürlüğü (3) TÜİK (4) Kişi başına
GSYİ 2011 (Kiralama Danışmanlık Merkezinin yapmış olduğu araştırmadan alınmıştır.
İlimizde sanayi daha çok D-100 karayolu etrafında ve özellikle Lüleburgaz’da
yoğunlaşmıştır. Kırklareli’ne sanayi artan bir hızla gelişmektedir. Bunun temel nedenlerinin
başında sıkışan İstanbul sanayisinin çevreye yayılma çabası yatmaktadır.
Kırklareli’nde toplam 268 sanayi tesisi bulunmaktadır. Bunların yüzde 86’sı Merkez,
Babaeski ve Lüleburgaz ilçelerinde geri kalan yüzde 14’ü diğer ilçelerde yer almaktadır.
Merkezde 73, Babaeski’de 39, Demirköy’de 2, Kofçaz’da 1, Lüleburgaz’da 119, Pınarhisar’da
18, Vize’de 16 sanayi tesisi mevcuttur. 268 tesisin, 89’ü gıda, 47’sı tekstil, 17 orman, 1’kağıt,
28’i taş-toprak, 20’si metal, 17’si kimya-plastik ve 49’da diğer sektörlerde faaliyet
göstermektedir.
Ülkemizin önemli sanayi tesislerinin bir bölümü Kırklareli’nde yer almaktadır. Cam,
gıda, tekstil, tıbbi ilaç alanında önemli tesisler bulunmaktadır. Bu tesislerin hem il hem de ülke
265
ekonomisine büyük katkıları olmaktadır. Üretilen mamullerin önemli bir kısmı ihraç
edilmektedir. Öne çıkan tesisler;
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
ZENTIVA SAĞLIK ÜRÜNLERİ SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
ASTER AVRUPA SANAYİ VE DIŞ TİCARET A.Ş
TRAKYA CAM SANAYİİ A.Ş OTOCAM FABRİKASI
TRAKYA DÖKÜM SANAYİ VE TİCARET AŞ.
TRAKYA YEM VE YAĞ SANAYİ VE TİCARET.
ANADOLU EFES BİRACILIK VE MALT SANAYİ
DANONE TİKVEŞLİ GIDA VE İÇECEK SANAYİ TİCARET A.Ş.
PLAŞ PLASTİK AMBALAJ SANAYİ VE TİCARET AŞ.
ÇÖLGEÇEN YAĞ VE SABUN SANAYİ VE TİCARET
PAŞABAHÇE CAM SANAYİ VE TİCARET A.Ş
ZORLU TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
NNT NANO TEKNOLOJİ BOR ÜRÜNLERİ VE SERAMİK MALZEMELER ARAŞTIRMA
GELİŞTİRME SANAYİ TİCARET
ALPULLU ŞEKER FABRİKASI
ACT TEKSTİL SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
EDİP İPLİK SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
PAŞABAHÇE CAM SANAYİ VE TİCARET A.Ş
SARAY BİSKÜVİ VE GIDA SANAYİ AŞ.
CT KONFEKSİYON SANAYİ VE DIŞ TİCARET
BAYKAN MODA TEKSTİL KONFEKSİYON İTH.İHR.İMA.TAAH. VE TİCARET
LİMAK ÇİMENTO SANAYİ VE TİCARET A.Ş.
MİGİBOY TEKSTİL İŞLETMELERİ SANAYİ TİCARET A.Ş.
VİZE MOBİLYA GIDA NAKLİYE PETROL VE TURİZM SANAYİ TİCARET
İlde çeşitli ticari kuruluşların faaliyetleri ile lüzumlu ihtiyaç maddeleri, dayanıklı
tüketim maddeleri, her türlü sanayi ürünleri ile tarım ve hayvan ürünlerinin ticareti
yapılmaktadır. Kırklareli’nin diğer illere olan ticari ilişkilerinde en önemli yeri İstanbul
tutmaktadır.
İlimiz genelinde toplam 258695 Ha orman alanı bulunmaktadır. Sahip olduğumuz
orman alanına parelel 992734 m3/yıl tomruk, 22190 m3/yıl maden direği, 1533 m3/yıl sanayi
odunu, 12578 m3/yıl kâğıt odunu, 144995 m3/yıl lif yonga odunu, 281316 m3/yıl yakacak odunu
üretimi yapılmaktadır. Bu özelliği ile ilimiz ormancılık ticareti ile öne çıkan bir yapıya sahiptir.
Ülkemizi Bulgaristan’a bağlayan kapılardan biri olan Dereköy Gümrük Kapısı ilimizde
bulunmaktadır. Ancak, bu kapımız Tır ve Kamyon trafiğine kapalı olduğundan ithalat ve
ihracat işlemleri yapılmamaktadır. Buna karşın İlimizde bulunan Dereköy sınır kapısından 2011
yılında 743752 kişi giriş çıkış yapmıştır. Sınır komşumuz olan ülkelerden İlimize gelen turistler
şehir merkezinde ve ilçelerinde Temizlik, Gıda ve Giyim ürünleri başta olmak üzere alış veriş
yaparak İlimiz ticaretine katkıda bulunmaktadırlar.
İlimizde 3 adet Ticaret ve Sanayi Odası bulunmaktadır. Kırklareli Ticaret ve Sanayi
Odası Merkez, Demirköy Kofçaz ve Pınarhisar; Babaeski Ticaret ve Sanayi Odası, Babaeski ve
Pehlivanköy; Lüleburgaz Ticaret ve Sanayi Odası, Lüleburgaz ve Vize ilçelerini kapsamaktadır.
İlimizde Ticaret ve Sanayi Odalarına kayıtlı 4465 üye bulunmaktadır.
İlimizde 28 adet Esnaf ve Sanatkârlar Odası ve bunların oluşturduğu bir Kırklareli Esnaf
ve Sanatkârlar Odaları Birliği bulunmaktadır. İldeki Esnaf ve Sanatkârlar Odalarına kayıtlı üye
sayısı 12892’dir.
Ülkemizin Avrupa Kıtasındaki illerinden biri olan Kırklareli, sosyo ekonomik
gelişmişlik düzeyi bakımından 81 ilimiz arasında 11*3.sırada yer alarak ildeki yaşam
standartlarının coğrafi konumuna da uygun düştüğünü göstermektedir.
İlimiz iller arasında kişi başına genel bütçe gelirleri miktarında 8, kişi başına gelir ve
kurumlar vergisi miktarında ise 9*3, İl olmasına rağmen kişi başına Kamu Yatırımları
miktarında 36.*3 sırada bulunmaktadır.
266
İlimizde 6 adet Tüketim, 62 adet Motorlu Taşıyıcılar, 8 adet Esnaf ve Sanatkârlar Kredi
Kefalet, 8 adet Yağlı Tohumlar Tarım Satış ve 1 adet Üretim ve Pazarlama olmak üzere toplam
85 adet kooperatif mevcuttur.
2.1. Türkiye Sanayisi ve Kırklareli İli Sanayisi:
ilimizdedir
Kırklareli İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 266 dır. Toplam sanayi
almaktadır.
İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir,
% 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip
etmektedir.
2.1. Kırklareli ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Kırklareli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 31 lik
bir oran ile Gıda ürünleri imalatı sektörü, % 12 ile Tekstil ürünleri imalatı sektörü ilk sırada yer
almaktadır.
Bunları sırasıyla, aşağıdaki sektörler takip etmektedir,
%10 Diğer madencilik ve taş ocakçılığı,
% 6 Giyim eşyası imalatı,
% 5 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı,(mobilya hariç,);saz saman ve benzeri malzemelerden,
örülerek yapılan eşyaların imalatı,
% 3 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı,
% 3 Fabrikasyon metal ürürnleri,
% 3 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı
% 2 Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı; saha arama ve tetkiki hariç, petrol ve gaz çıkarımı ile
ilgili hizmet faaliyetleri,
% 1 Bilgisayarların Elekronik ve optik ölçüsü,
%1 Kâğıt hamuru, kâğıt ve kâğıt ürünleri imalatı,
% 1 Makine ve teçhizatı hariç; fabrikasyon metal ürünleri imalatı,
% 1 Mobilya imalatı; başka yerde sınıflandırılmamış diğer imalatlar,
% 6 Diğer Sektörler
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kırklareli ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı toplam
20.060 dir.
21 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi, 75 sanayi işletmesinde ise kalite kontrol birimi vardır.
Sanayide çalışanların, % 30 si Tekstil ürünleri imalatı sektöründe ,% 17 sı Giyim Eşyası
İmalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
267
Sanayideki İstihdamın % 80 i işçi, % 4 ü Mühendis’tir.
Kırklareli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 31 i Mikro Ölçekli, % 46 i Küçük Ölçekli,
% 16 i Orta Ölçekli, % 7 si Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Zorluteks Tekstil Ticaret ve Sanayi Kırklareli Şubesi
- Paşabahçe Cam Sanayi ve Ticaret A.Ş.Kırklareli Fabrikası
- Akın Tekstil A.Ş.Lüleburgaz Şubesi
- Zentiva Sağlık Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Trakya Cam Sanayi Otocam Fabrikası
Kırklareli Organize Sanayi Bölgesi, ilde sanayi alanı ihtiyacını karşılamak amacıyla devam
eden önemli bir yatırımdır. Bir o kadar önem arz eden diğer bir yatırım ise Kırklareli Organize
Sanayi Bölgesi ve il genelindeki tüm sanayinin gelişimine büyük katkılar sağlayacak olan
Dereköy Gümrük kapısının tır trafiğine açılmasıdır.
Ergene Havzası Korum Eylem Planı ile il dahilinde yer alan tüm belediyeler ve beldeler ile
birlikte organize sanayi bölgelerinin 2012 yılına kadar arıtma tesislerini tamamlamalarına karar
verilmiş olup, ayrıca atık suyu olan tüm sanayi tesislerinde arıtma tesisleri ile atık suların geri
dönüşümü sağlanarak su kaynaklarımızın korunması ve verimli kullanılmasını hedeflemektedir.
Ergen Havzası Koruma Eylem Planı bu getirileri ile sanayileşmeye teşvik sağlayacak
niteliktedir.
Yıl
2008
2009
2010
2011
Yıl
2008
2009
2010
2011
Kırklareli İline Ait İhracat Bilgileri
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
57
68
59
51
40.997
68.620
94.341
105.862
Kırklareli İline Ait İthalat Bilgileri
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
55
63
72
100
148.296
61.520
95.916
139.63
7. Kırklareli İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Kırklareli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:212)
268
 Bölgedeki; 94 adet sanayi parselinin, 45 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 13
adedi üretim,
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, gıda ve madeni eşya sanayidir.
Asrey İnşaat Aslan Özel Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:209)
 10.06.2002 tarih ve 8010 sayılı yazımızla 62 hektarlık alan için Asrey İnşaat Sanayi ve
Ticaret Limitet Şirketi talimat yazılmıştır.
Kırklareli İlinde 581 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
1
2
3
DOLU
İŞYERİ
İŞYERİ
SAYISI
SAYISI
KIRKLARELİ LÜLEBURGAZ KSS
178
178
KIRKLARELİ MERKEZ KSS
224
224
KIRKLARELİ MERKEZ (KIRKLAR) KSS
179
132
TOPLAM
581
534
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
0
47
47
DOLULUK
ORANI
(%)
100
100
74
92
Önerileri
1) Kuzey Avrupa ve Rusya pazarına kolay ulaşımın sağlanması için bu yöne Liman ve
Demiryollarının kurulması ve Bulgaristan Burgaz Limanına demiryolu hattı ile
bağlanılması.
2) İğneada Limanının yapılması.
3) İğneada Yolunun iyileştirilmesi ve yüksek tonajlı araç trafiğine uygun hale getirilmesi.
4) Kırklareli Çerkezköy arasının sanayi kuşağı ilan edilmesi ve enerji teşviği uygulanması.
5) Hayvancılığın geliştirilmesi ve orman köylerinin kalkındırılması için gerekli desteğin
verilmesi, özellikle süt üretiminin geliştirilmesi, süt ve süt ürünleri tesislerinin süt
ihtiyacının karşılanması.
Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğünün 1 İl Müdürü, 1 Şube Müdürü, 3 Şef, 2 Mühendis, 1 Mimar,
1 Uzman, 2 Ölçü Ayar Memuru, 1 Araştırmacı, 2 Memur, 1 Daktilograf, 1 Şoför, 2
Hizmetli’den oluşan 18 kişilik norm kadrosu bulunmakta olup, Müdürlüğümüze Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı Makamının 05.05.2003 tarih ve 576 sayılı Oluru ile Jeoloji Mühendisi
Gültekin HÂDİ vekalet etmekte olup, Müdürlüğümüz 1 Şube Müdürü , 2 Ölçü Ayar Memuru
ve 2 Memur ile hizmet sunmaktadır.
269
40 KIRŞEHİR
İl nüfusunun %65 civarını çiftçi, tarım ve hayvancılıkla uğraşanlar, geri kalanını ise ticaret
ve sanayi erbabı oluşturmaktadır. Bundan dolayı il ekonomisi tarıma dayanmaktadır. Ayrıca
yurtdışında çalışan 20-30 bin civarında bir işçi gurubu ilin ekonomik hayatına katkı
sağlamaktadır.
İlimizde gelişmiş bir sanayiden söz edilememektedir, özellikle tarıma dayalı sanayi
sektörü gelişmemiştir. İl sanayisini küçük ve orta ölçekli kuruluşlar oluşturmaktadır.
Başta imalat sanayi olmak üzere ilimizde toplam 122 sanayi tesisi bulunmaktadır.
Bunlardan 39 adedi Organize Sanayi Bölgesinde 83 adedi ise OSB dışında faaliyet
göstermektedir. Bu işletmelerde toplam 5.324 kişi istihdam edilmektedir.
Kırşehir’de; ticaret hayatı genel olarak il merkezinde canlılığını korumakta olup, Kaman
ve Mucur ilçelerinde de nispeten gelişmiş durumdadır.
Kırşehir ilinde; ihtiyaç maddeleri, tarımsal ürünler ve küçük el sanatları dalında üretilen
sanayi ürünleri alım ve satımını kapsayan ticari faaliyetler yapılmaktadır.
İlde el sanatlarına dayalı küçük işletmeler önem taşımaktadır. Özellikle, Mucur ve ona
bağlı Özbağ beldesi olmak üzere, ev tipi işletmelerde dokunmakta olan halılar, halı yastıkları,
taban halıları ve somya halıları halka açık pazarlarda pazarlık usulü ile satılmaktadır.
Kırşehir’de taşcılık da gelişmiş bir el sanatıdır. İlde en az 40 atölyede oniks taş
işlemeciliği yapılmaktadır. Bu atölyelerde ağırlıklı olarak, turistik eşya ve süs eşyaları
yapılmakta ve il dışına gönderilmektedir.
Kırşehir’den, komşu ve komşu olmayan illere; başta tarım ve küçük sanat ürünleri olmak
üzere, uçak lastiği, oto lastiği, çorap, tuz, akü, mermer, un, yem, matkap uçları, inşaat
malzemeleri ve kalsit satılmaktadır. Diğer illerden ise, sanayi ürünleri ile ihtiyaç maddeleri
alınmaktadır. Ayrıca, hizmet sektörünün faaliyetleri ile küçük sanat ve sanatkarların üretim ve
tamiratlarına dayalı çalışmalar ticaret hayatının önemli faktörüdür.
2.1. Türkiye Sanayisi ve Kırşehir İli Sanayisi:
ilimizdedir
Kırşehir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı110 dur. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan ildir.
270
4.
Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin Değerlendirilmesi
2.2. Türkiye Sanayisi ve Kırşehir İli Sanayisi:
ilimizdedir
Kırşehir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı110 dur. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan ildir.
İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile
Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5
2.3. Kırşehir İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Kırşehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 28 Gıda
ürünleri imalatı, % 16 Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı sektörlerinin ilk sırada
yer aldığı görülmektedir.
%11 Diğer madencilik ve taşocakçılığı
%7 Mobilya İmalatı
% 6 Kimyasal madde ve ürünleri imalatı,
%4 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı
%3 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(Mobilya hariç);
% 2 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı
%1 Diğer ( Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, Kağıt hamuru, kağıt ve kağıt ürünleri imalatı,
Motorlu kara taşıtı, treyler(römork) ve yarı treyler( yarı römork) imalatı, elektrikli techizat
imalatı)
Sanayi sicil kayıtlarına göre Kırşehir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 4.493 dür.
4 sanayi işletmesinde Ar-Ge birimi bulunmaktadır. 29 sanayi işletmesinde kalite kontrol
birimi bulunmaktadır.
Kırşehir İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların, % 40 ı Kauçuk ve plastik ürünleri İmalatı,
% 23 ü Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 85 i işçi, % 3 ü mühendis’tir.
Kırşehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 34 ü Mikro Ölçekli, % 57 si Küçük Ölçekli,
% 7 sı Orta Ölçekli, % 2 si Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Petlas Lastik Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Türkiye Şeker Fabrikaları-Kırşehir Şeker Fabrikası A.Ş
271
-
Sina Moda Tekstil Ticaret ve Sanayi A.Ş
Çemaş Döküm Sanayi A.Ş
Malya Tarım İşletmesi Müdürlüğü
Mikro Girişim Projeleri
Mikro-girişim proje olgusu çercevesinde;
 Arıcılık
 Yaşam Mahallerine bitişik Mekanlarda Kültür Irkı Süt Sığırı, Koyun, Keçi, Tavuk,
Hindi, Kaz ve Ördek Yetiştiriciliği,
 Çeşitli Meyve (Elma,Erik,Kiraz,Armut,) Yetiştiriciliği
 Ahşap İşleme (Mutfak ve Süz eşyası)
 Küçük Tezgahlarda Dokumacılık ( Çorap,yerel hane halkı Tarafından Yapılan El
Sanatlarına yönekik Yatırımlar
 El Halısı ve Kilim Dokumacılığı
Kırşehir’de yeterli ova ve su kaynaklarının bulunması ilde sulu tarım yapılması için uygun
ortam sağlamaktadır.
Bitkisel Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Seracılık yatırımları
 Bodur Elma, Bodur Kiraz ve Çilek Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar
 Ceviz ve Baden Yetiştiriciliğine Yönelik Yatırımlar
 Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretimi
 Bağ Yetiştirmeye Yönelik Yatırımlar
 Yağlık ve Silajlık Mısır Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Kültür Mantarı Üretime Yönelik Yatırımlar
 Yem Bitkileri Üretimine Yönelik Yatırımlar
 Ekolojik Tarıma Yönelik Yatırımlar
 Kapari Üretimi
 Arıcılık ve Bal Üretimine Yönelik yarımlar
 Sahnen Irkı Keçi Yetiştiriciliği ve Süt Besiciliği
 Angora Tavşanı Yetiştiriciliği
 Beyaz Hindi Yetiştiriciliği
 Deve Kuşu Yetiştiriciliği
Su Ürünleri Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Alabalık Ürertimi
 Kafes Balıkcılığı
Bitkisel Tarım ve Hayvan Ürünleri Artıklarına Dayalı Yapılabilecek Yatırımlar
 Büyükbaş Hayvan Gübresinde Organik Gübre Üretim Tesisi
 Odun Briketi Üretim Tesisi
 Gıda ve Hayvan Artıklarından Biyogaz üretimi
Doğal Kaynak Potansiyelini Değerlendirmeye Yönelik Yapılabilecek Yatırımlar
 Orman ve Madencilikten oluşmaktadır.
Ormancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Hazır Mutfak Üretim Tesisi
 Modüler Mobilya Üretim Tesisi
Madencilik Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Mermer Sahası ve İşleme Tesisi
272
 Mermer Toz ve Parcalarının değerlendirilmesi Yönelik Tesisi
 Kalsit İşleme Tesisleri
İmalat sanayine Yönelik Yapılabilecek Yatırımlar
 Devlet imalat sanayi Yönünde Kalkınma Planları yapılmaktadır.
 Pastörize Süt ve Süt Mamülleri Tesisi
 Patates Cipsi ve Mısır Çerezi Üretim Tesisi
 Arı Ürünleri Üretim ve Paketleme Tesisi
 Su şişeleme Tesisi
Makine Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
 Tekstil ve Deri İşleme Makineleri İmalatı Tesisileri
 Süt Sağım Sistemleri İmalat Tesisi
 Tekstil Makinaları Yedek parca İmalat Tesisleri
 Kriko Esaslı Sabit Kaldırıcı Cihazlat İmalat Tesisleri
 Otomatik Oto Yıkama ürünleri İmalat Tesisi
 Otomotiv Parçaları Üretim Tesisi
Metal Eşya Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
 Çeşitli Tip Bıçak İmalatı Tesisi
 Medikal Cihazlar ve Cerrahi El Aletleri İmalatı Tesisi
Kimya Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
 Polikarbonat Levha İmalatı Tesisi
 Polikkarbonat Su Damacası Üretim Tesisi
 CTP Boru İmalatı
Tekstil Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
 Polipropilen Esaslı Dokumasız Kumaştan Tek Kullanımlık Tıbbi Tekstil Ürünleri
Üretim Tesisi
Seramik Kil Taş ve Çimento Gereçler Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
 Hazır Beton Santral Tesisi
 Endüstriyel Atık Ayırma ve Geri Dönüşüm Tesisi
 Sertifikalı Tohum Üretim Tesisi
Yapılan araştırma sonucu 11'i tarım sektöründe, 3'ü Bitkisel tarım ve Hayvan Ürünleri
atıklarına dayalı imalat sanayinde,8'i doğal kaynakların değerlendirilmesine yönelik imalat
sanayinde ve 5'i de genel imalat sanayinde olmak üzere 47 yatırım yapılabilir.
Yıl
2008
2009
2010
2011
Kırşehir İline Ait İhracat Bilgileri
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
21
21
20
27
273
102.733
111.610
143.530
202.541
Kırşehir İline Ait İthalat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
14
21
27
42
98.929
86.005
155.696
266.808
8. Kırşehir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a) TAMAMLANAN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ:
Kırşehir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:110)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve elektrikli makineler sanayidir.
Kaman Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:201)
adedi üretim aşamasındadır. 110 adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Üretime geçen parsellerde 6 kişi istihdam edilmektedir.
Mucur Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No: 243)
 2011 yılı Yatırım Programında “75 hektar” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer almaktadır.
Kırşehir Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:110)
 17.02.2006 tarih ve 1161–64 sayılı yazımızla 135 hektarlık alanın uygun görüldüğü
bundan sonraki yapılacak işlemlere ilişkin Valiliğe yazı yazılmıştır.
Kırşehir İlinde 1.386 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
38
144
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
16
140
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
22
4
DOLULUK
ORANI
(%)
42
97
710
512
198
72
SIRA
İŞYERİ
NO
SAYISI
1
2
3
KIRŞEHİR BOZTEPE KSS
KIRŞEHİR KAMAN KSS
KIRŞEHİR MERKEZ
KILIÇÖZÜ KSS
274
KIRŞEHİR MERKEZ KSS
255
98
157
38
KIRŞEHİR MUCUR KSS
140
70
70
50
KIRŞEHİR ÇİCEKDAĞI KSS
99
38
61
38
TOPLAM
1.386
874
512
63
Akpınar Küçük Sanayi Sitesi:
 Kırşehir Valiliği Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü'nün 15.01.2010 tarih ve 96 sayılı yazısı ile
KSS yer seçiminin talep edilmesi üzerine 22.02.2010 tarihinde mahallinde yeniden etüt
yapılmıştır. Alanın 1/100.000 öl. ÇDP jeo. sakıncalı alan ve Tarımsal Niteliği Koruma
Alan ve daha önceki etüt çalışmalarında incelenen alan ile aynı özellikleri taşıması
nedeniyle uygun görülmediği 11.03.2010 tarih ve 2108-2109 sayılı yazılarımız ile Valilik
ve Kooperatif Başkanlığı'na bildirildi. Ancak daha sonra alana ilişkin hazırlanan
15.07.2010 onaylı İmar Planı Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporu anılan parsellerin
zemin açısından "Önlemli Alan" olması nedeniyle 13.08.2010 tarih ve 660607 sayılı
yazımız ile KSS kurulma talebinin değerlendirilmeye alınabilmesi için gerekli şartların
yerine getirilmesi Valilik Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü ve Kooperatifinden istenmiştir.
4
5
6
Önerileri
1) İlin özellikle son yıllarda artmakta olan ihracat ve iç ticaret potansiyeline katkıda
bulunacağına inandığımız Gümrük Temsilciliği ve en ucuz taşıma yöntemlerinden
demiryoluna bağlanma ihtiyacı önem kazanmıştır.
2) İlde bulunan ve bölgemize de hitabeden bir şeker fabrikası bulunmasına rağmen
pancar ekimine kota getirilmesi çiftçilerimiz ve dolayısıyla il ekonomisini olumsuz
yönde etkilemektedir. Pancar ekim kotası konusunun yeniden değerlendirilerek
kotanın en azından Şeker fabrikası bulunan il veya bölgelerde kısmen kaldırılması
bölgemiz ekonomisi için olumlu katkı sağlayacaktır.
3) Termal Turizme destek verilmeli ve termal yatırımlara özel teşvik getirilmelidir.
Termal sular açısından bölgemizde oldukça ciddi bir potansiyelin olması, termal
turizmin ve yatırımların gelişmesinin önünü açacaktır.
4) Tüccar ve özellikle üretici ve ihracat yapan sanayicilerimize sektörlerine ilişkin özel
ihtisas kredileri açılmalı ve üretim desteklenmelidir. Mevcut veya ileride verilecek
kredilerde bürokrasi en aza indirilmeli, kredi şartları sanayiciye güvensizlik üzerine
değil güven üzerine oluşturulmalıdır.
Bölgemiz için ileriye yönelik en önemli projelerimizden bir tanesi ile kurulması planlanan
Kongre ve Fuar Merkezinin tamamlanmasıdır. Bu Merkezin tamamlanması ile sadece il değil
çevre iller de bu projeden faydalanacaklardır. Ayrıca OSB’nin genişletilmesi çalışmaları
devam etmektedir. Bu genişletme ilde yapılacak olan yeni yatırımların önünü açacaktır.
Bölgemiz için ileriye yönelik en önemli projelerimizden bir tanesi ile kurulması planlanan
Kongre ve Fuar Merkezinin tamamlanmasıdır. Bu Merkezin tamamlanması ile sadece il değil
çevre iller de bu projeden faydalanacaklardır. Bu projenin tamamlanması ili için hayati önem
arz etmektedir. Bu konuda tüm kamu ve özel kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmaya hazırız.
Ayrıca OSB’nin genişletilmesi çalışmaları devam etmektedir. Ayrıca OSB’nin başta yolları
olmak üzere bu genişletme ilde yapılacak olan yeni yatırımların önünü açacaktır. Bölgemizin
kalkınması için yapılabilecek ortak girişimlerin bazıları şunlardır. Öncelikle ihracatını hızla
artırmaya devam eden ile fizibilite çalışmaları devam eden demir yolunun bağlanması
gereklidir. Ayrıca jeotermal alanında yeni yatırımlar yapılması ile kültür ve sağlık turizminin
275
canlandırılması son derece önemlidir. Yeni kurulan üniversitemize yeni bölümler ve öğrenci
barınma alanlarının kazandırılması tüm Kırşehirlilerin öncelikli vazifesi olmalıdır.
S.NO:
Ünvanı
Adı ve Soyadı
1
İl Müdürü
Adil ERTUĞRUL
2
Şube Müdürü
İsmail DUMAN
3
Şube Müdürü
Hüseyin KOÇ
4
Uzman
Hüseyin ŞİMŞEK
5
Şef
Cafer ARAL
6
Şef
Serdar Köremezli
7
Mühendis
Seyfi İLHAN
8
Mühendis
Yusuf ASILKEFELİ
9
Tekniker
Ali AKTINOK
10
Ölçü ayar Memuruı
Bektaş Esen
11
Ölçü ayar Memuruı
Ayhan YILMAZ
12
Memur
Abdullah ADALI
13
Memur
M.Basri BARAN
14
V:H:K:İ
Hikmet ŞENTÜRK
276
41 KOCAELİ
Avrupa'yı Anadolu üzerinden Ortadoğu' ya bağlayan geçiş koridorunu oluşturan il,
yüzölçümü bakımından Ülkemizin en küçük illerinden ( 7. il) biri olmakla birlikte, Türk
imalat sanayi üretimine yapmış olduğu yaklaşık % 13' lük katkı ile İstanbul' dan sonra gelen
en büyük ili konumundadır.
İldeki sanayi kuruluşlarının 153’ü yabancı sermayelidir. Türkiye'nin ilk 500 firmasının
84’ü ildedir. Türkiye imalat sanayi tüketim mallarının %2,82’si, ara mallarının %22,3’ü ve
yatırım mallarının %10,23’ü Kocaeli’nde üretilmektedir.
Cumhuriyet tarihinin 134,6 milyar dolar ile ihracat rekoru kırıldığı 2011 yılında 12,629
milyar dolar ihracatıyla Kocaeli 1 milyar doların üzerinde ihracat yapan 16 il içinde ikinci
sıradadır.
Türkiye'nin ilk 500 firmasının 84’ü ildedir.
İlde Kocaeli Ticaret Odası, Gebze Ticaret Odası ve Körfez Ticaret Odası olmak üzere 3
adet Ticaret Odası bulunmaktadır. Bu Ticaret Odalarına kayıtlı toplam 26289 adet ticari
kuruluş faaliyet göstermektedir. Yine İl Ticaret Odalarına kayıtlı 2131 Anonim Şirketi ve
15978 Limited Şirketi mevcuttur.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Kocaeli İli Sanayisi:
ilimizdedir
Kocaeli İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1716 dır. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 2 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş sekizinci ildir.
takip etmektedir.
3.2. Kocaeli İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Kocaeli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 15
fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizat hariç), % 12 Ana metal sanayi’nin ilk
sıralarda yer aldığı görülmektedir.
Bunları sırasıyla, aşağıdaki sektörler takip etmektedir,
% 6 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı,
% 4 Motorlu Kara Taşıtı, römork ve yarı römork imalatı,
277
% 2 Kâğıt ve kâğıt ürünlerinin imalatı,
% 2 Mobilya imalatı;
% 2 Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerinin imalatı,
% 2 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kocaeli ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 136.655 dır
318 sanayi işletmesinde AR-Ge birimi bulunmaktadır. AR-GE’ de çalışan personel sayısı ise
3904 dir. 782 sanayi işletmesinde kalite kontrol birimi bulunmaktadır. Kalite kontrol
biriminde çalışan personel sayısı 3.191 dir.
Kocaeli İlinde sanayi işletmeleri doğal bir kümelenme içerisindedir. Sanayide çalışanların, %
14 ü Motorlu Kara Taşıtı, römork ve yarı römork imalatı,%12 si Fabrikasyon metal ürünleri
imalatı (makine ve teçhizatı.hariç),% 12 si Kauçuk ve plastik sektöründe istihdam
edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 70 i işçi, %8 i Mühendis dir.
Kocaeli İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 17 si Mikro Ölçekli, % 56 sı Küçük Ölçekli,
%21 i Orta Ölçekli, % 6 si Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Ford Otomotiv Sanayi
- Hayat kimya sanayi
- Hyundaı Assan Otomotiv Sanayi ve Ticaret
- Areva T&D Enerji Endüstrisi A.Ş










Parke üretim tesisi (Masif, Lamine, Laminat)
MDF üretim tesisi
Mobilya grupları üretim tesisi
Yonga levha (sunta) üretim tesisi
Ahşap kaplama ve profil üretim tesisi
Lazer sistemleri
Baskı sistemleri
CNC free tezgahları
Kesici plotterlar
Baskı sarf malzemeleri





Lazer sistemleri
Baskı sistemleri
CNC free tezgahları
Kesici plotterlar
Baskı sarf malzemeleri
278
Yıl
6.1. Kocaeli İline Ait İhracat Bilgileri
2008
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
927
2009
2010
2011
984
994
1.135
4.557.506
9.527.573
12.341.769
Yıl
6.2. Kocaeli İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
1.058
1.067
1.138
1.333
8.320.241
25.434.769
14.347.519
10.421.788
12.702.619
7. Kocaeli İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Gebze Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:1)
 Ağırlıklı sektör grubu; kimya, madeni eşya ve karayolu taşıtları sanayidir.
Kocaeli-Gebze (Plastikçiler) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil NO:44)
 Bölgedeki; 156 adet parselden 154 adedinin tahsisi yapılmıştır. Tahsisi yapılan
parsellerden 90 adedi üretim, 9 adedi inşaat, 55 adedi proje aşamasındadır. 2 adet parsel
 Ağırlıklı sektör grubu; plastik, tarım aletleri ve kimya sanayidir.
Kocaeli-Gebze V (Kimya) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:29)
 Bölgedeki; 68 adet sanayi parselinin 48 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin 3
adedi üretim, 8 adedi inşaat, 37 adedi de proje aşamasındadır. 20 adet parsel tahsis
edilmemiştir.
TOSB - TAYSAD Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:75)
edilmemiştir.
279
 Ağırlıklı sektör grubu; otomotiv yan sanayidir.
b) YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ:
Kocaeli-Gebze Dilovası Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:204)
 Bölgedeki; 659 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
 Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, kimya ve madeni eşya sanayidir.
Kocaeli-Gebze Dilovası Organize Sanayi Bölgesi İlave alan (Yeni Yıldız Mahallesi):
(Sicil No:204)
 Komisyon sonrası eksik kurum görüşleri tamamlanmış olup, incelenen 6 hektarlık alanın
uygun görüldüğü 07.11.2007 tarih ve 11968–11972 sayılı yazımızla OSB Yönetim
Kurulu Başkanlığı'na, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na ve Dilovası Belediye
Başkanlığı'na bildirilmiştir.
Kocaeli-Gebze Kömürcüler Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:217)
1 adedi üretim, 20 adedi proje aşamasındadır.
Kocaeli-Gebze IV İstanbul Makine ve İmalat Sanayicileri Organize Sanayi Bölgesi :
(Sicil NO:89)
edilmemiştir.
Kocaeli-Gebze VI (İMES) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:66)
 Bölgede 265 adet sanayi parselinin 37 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3
edilmemiştir.
Kocaeli-Gebze VI (İMES)Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan ) : (Sicil No:66)
 11.06.2007 tarih ve 6317- 6322 sayılı yazımızla 65 hektar büyüklüğündeki alanın yer
 65 hektarlık alanın, 16 hektarlık kısmın imar planları onaylanmış olup, diğer kısmının
imar plan çalışmaları devam etmektedir.
Kocaeli-Gebze Güzeller Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:45)
36 adedi üretim,
18 adedi inşaat, 5 adedi proje aşamasındadır. 31 adet
 Ağırlıklı sektör grubu; demir-çelik, demirdışı metaller ve plastik sanayidir.
Kocaeli-Alikahya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:224)
Kocaeli-Asım Kibar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:221)
280
 Bölgedeki; 161 adet sanayi parselinin, 5 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır.
Kocaeli-Arslanbey Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:211)
 İmar planları onaylanmıştır.
Kandıra Gıda İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (KGİOSB): (Sicil No:272)
 203 hektar büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü 28.01.2010 tarih ve
755–759 sayılı yazımızla Kocaeli Valiliğine, Kocaeli Büyükşehir Belediye Başkanlığına
ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
 Toplam 1.877.954 m2’lik alan için kamu yararı kararı verilmiştir.
Kocaeli İlinde 960 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için
Bakanlığımızca kullandırılan kredinin 2011 yılı fiyatlarıyla karşılığı 46.477.411.-TL’dir.
SIRA
NO
1
2
3
KÜÇÜK SANAYİ SİTESİ
ADI
KOCAELI GEBZE KSS
KOCAELI KÖRFEZ
(I.BÖLÜM) KSS
KOCAELI KÖSEKÖY KSS
TOPLAM
218
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
216
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
2
DOLULUK
ORANI
(%)
99
466
466
0
100
276
960
258
940
18
20
93
98
İŞYERİ
SAYISI
Gölcük Küçük Sanayi Sitesi:
 01.02.1995 tarih ve 2341sayılı yazımızla 200 dönüm alanın KSS yeri olarak uygun
görüldüğü Kooperatif Başkanlığına bildirilmiştir..
 Kooperatif inşaat faaliyetlerine kendi imkanlarıyla devam etmek istediklerinden, yatırım
programından çıkartılmıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
SORUNLAR:
1) Sanayide alt yapı yetersizliği
2) Sanayi atıklarının çevre kirliliğine sebep olması
3) Sanayi atıkları bertaraf tesislerinin yetersizliği
4) Sanayide afet planlarının geçmişte dikkate alınmaması
5) Sanayi kuruluşları çalıştıracakları meslek okulu mezunu ara elemanı bulmada sıkıntı
yaşamaktadır.
6) Doğu Marmara’nın bölgesel gücünü yansıtacak Kocaeli’nde Uluslar arası Fuar
Etkiliğinin gerçekleşememesi
7) İzmit Körfezi doğal bir liman olmasına rağmen deniz yolu taşımacılığının sistemli bir
şekilde yapılamaması
8) OSB ve büyük sanayi tesislerinde sık sık yaşanan elektrik kesintileri
9) Kocaeli’de İZGAZ, Gebze’de PAL-GAZ’ın OSB’lerin ve yatırımcıların taleplerine
ivedilikle yanıt verememesi
10) Bölgenin gelişmiş olarak tanımlanması ile kritik yatırımlarda teşvik mekanizmasının
yetersiz kalması
281
11) KOBİ’lerin Devlet destekleri (KOSGEB,Kalkınma Ajansları,TÜBİTAK vb.) hakkında
yetersiz bilgi sahibi olması
12) Firmaların ve bilhassa KOBİ’lerin öz kaynak ve kredi kullanımındaki bilinçsizlikler
13) KOBİ’lerin şirketlerin geleceği hakkında yön belirlememeleri(birden fazla faaliyet
konusunda çalışmaları)
14) Merkezi Kocaeli dışında olup üretimi burada olan firmaların gerek ihracat gerekse
vergi rakamları Kocaeli’nde değerlendirilememesi
1) İle gelen yerli ve yabancı iş adamları ile sanayicilerin konaklamaları imkânlarının
arttırılması amacıyla konaklama imkânlarının arttırılması,
2) Çevre kirliliğini önlemek için denetim imkân ve kabiliyetlerinin arttırılması
3) Kalifiye ara eleman sağlanmasına yönelik meslek liseleri ile yüksek okulların sanayi
ile iş birliği halinde ihtiyaçlara göre kurulması.
4) OSB alt yapılarının bir an önce tamamlanması; özellikle OSB’ye ulaşım hatlarının ilk
etapta karayolu olmakla birlikte,orta vadede tüm OSB’lerin demiryolu hatlarıyla
birleştirilerek liman bağlantılarının sağlanması
5) Limanların 2023 yılında 500 milyar dolar ihracat hedefi doğrultusunda liman
rehabilitasyonlarının yapılması ve kapasitelerinin arttırılması
6) Derince Limanı’nın özelleştirme sürecinin tamamlanması
7) Kocaeli’nin ulusal ve uluslar arası firmalar açısından cazibe merkezi olması için sivil
ulaşıma açılan Köseköy’deki Cengiz Topel Havalimanı’ndan yurtiçi ve yurt dışı uçak
sefer sayıları ve yerlerinin arttırılması
8) OSB’lerde arazi fiyatlarının denetim altına alınması, belirli kontrol mekanizmalarının
getirilmesi
9) Mevcut ulaşım projeleri kuzey otoyolu, körfez geçişi, güney çevre yolu, hızlı tren,
Marmaray vb. bir an önce hayata geçirilmesi
10) Bölgenin önemli bir afet riski olması nedeni ile firmaların bu konuda bilinç
eksikliğinin olması ve afet risklerine karşı tedbirlerin alınması
11) OSB dışında bulunan sanayi alanlarının OSB alanları içersine alınmaları için
çalışmaların yapılması
12) Yeni kurulacak işletmelere ve girişimcilere yönelik desteklerin geliştirilmesi
13) Özellikle yeni üretimler için kredi mekanizmalarının geliştirilmesi, yerli malı makine
ekipmanının teşvik edilmesi
14) Kandıra’da kurulacak olan Gıda İhtisas OSB’nin bir an önce hayata geçirilmesi
15) Nitelikli işgücü olarak mavi yakanın yanında beyaz yakanın da bölgeye çekilebilmesi
için şehrin iyiye giden alt yapısının iyileştirilmesi
16) Bölgede çevreye özgü sorunlar ve altyapı iyileştirmelerinin gerçekleştirilmesi
17) Merkezi Kocaeli dışında olup üretimi burada olan firmalar için özel çalışmaların
yapılması genel merkezlerini Kocaeli’ye taşıyacak firmalar için teşvik
mekanizmasının geliştirilmesi
282
1-
İhsan ERTUĞRUL
SİCİL
NO
7783
2-
M. Vahit MUTLUCAN
3035
48.359.044
1/4
Şub. Müd.
3-
Ferahi KONUKOĞLU
3008
52.311.171
1/4
Şub.Müd.
4567-
Mutena UÇAK
Sema ÖZEN
Nilgün KOÇ
Murat KÜREKÇİ
8122
8370
6502
6439
62.111.516
58.334.046
59.962.265
68.174.091
5/2
1/4
1/2
5/2
Müh.
Müh.
Müh.
Müh.
8-
Fadime AYGÜN
8371
64.234.202
5/3
Müh
91011-
Mehmet DURSUN
TayfunTORUN
Münir OSKAN
8468
8398
8369
53.351.211
72.831.873
55.351.379
1/4
6/3
3/1
Araştırmacı
Müh
Araştırmacı
12-
Orhan DÜZCAN
4347
55.721.125
1/1
UZMAN
13-
Sultan KURBANOĞLU
5835
66.499.012
2/3
14-
Yakup ARSLAN
5821
54.421.303
2/5
15-
Salih GÖKALP
5819
61.586.155
4/3
16-
Rıfkı ÖTKÜR
6209
61.351.099
4/3
UZMAN
Ölç.
Ay.Mem.
Ölç.
Ay.Mem.
Ölç.
Ay.Mem.
17-
Emin ALTUN
2757
59.962.007
3/2
1819
2021-
Zekiye KARAKAYA
Perihan YAPAR
Veysi UZUNKAYA
Muazer TEMEL
3714
8596
6526
6244
55.161.099
66 373 070
67.853.003
70.971.003
1/4
22-
Meryem PEHLİVAN
6914
68.962.016
6/3
23-
Ahmet KAPUCUOĞLU
3852
58.453.022
3/3
242526272829
30
Sibel DEMİR
Nazan SARICI
Fethi ASLAN
Alptekin KORKMAZ
Ahmet GENÇOĞLU
FERDA ERİNCİK
YILMAZ TÖLEGEN
7176
6688
7583
5271
8368
8407
8441
74.970.021
72.392.102
80.824.006
58.425.475
58.735.134
72.731.34
64.931.120
6/3
6/3
12/3
1/1
3/1
ADI SOYADI
EMEKLİ
SİCİL NO
67.860.001
283
DERECESİ
ÜNVANI
OKULU
2/2
İl Müd.
İTÜ SMF İnş. Müh.
ADMMA
Kim.Müh.Yük Okulu
EİTİA
Kim.Müh.Yük.Okulu
Gazi Üniv.Kiya Müh.
ODTÜ Kim Müh
ODTÜ Kim. Müh.
Gazi Üniv.End. Müh.
Gazi Üniv.Mim. Müh.
Fak
Sakarya DMMA
3/1
5/2
Yıldız Üniv.Müh. Fak
Gazi Üniv.Eğitim
Fakültesi
AÖF İşletme
End. Mes. Lisesi TornaTesfiye
AÖF Sosyal Bilimler
End. Mes. Lisesi
Elektrik
Ank. Gazi LiseSi
Şef
Akşam Lisesi
Şef
AÖF
MÜHENDİS
İTÜ. Kimya müh.
Memur
Sosyal Bilimler
Memur
AÖF
Aydınlıkevler Ticaret
Memur
Lisesi
Yıldırım Beyazıt Akşam
Şef
Lisesi
Memur
AÖF Maliye
Memur
Gazi Üniv.Maliye
Daktilograf
Elazığ Lisesi
Şef
AÖF Sosyal Bilimler
Şef
Mes. Yük Ok.
Hizmetli
Kız Meslek Lisesi
Şöför
Ticaret Lisesi
42 KONYA
Bir tarım kenti olarak bilinen il son yıllarda sanayileşmede önemli atılımlar
gerçekleştirmiştir.
Konya tarihte de görüldüğü gibi ekonomik, ticari ve sosyal açıdan kendi bölgesini
etkileyen ve yönlendiren bir çekim merkezidir. Bu özelliği yanında son yıllarda
gerçekleştirdiği sanayileşme ve ticari potansiyeli ile Anadolu’nun merkezi durumuna
gelmiştir.
İstanbul Sanayi Odası tarafından yapılan tespit sonucu Türkiye’nin en büyük ilk 500
sanayi kuruluşu içinde İlden 7 şirket, ikinci 500 sanayi kuruluşu içinde ilden 13 adet şirket
bulunmaktadır.
Bir tarım kenti olarak bilinen İlimiz son yıllarda sanayileşmede de önemli atılımlar
gerçekleştirmiştir.
Sanayicilerin uygun koşullarda faaliyetlerini sürdürmeleri amacıyla 1976 yılında 134 Ha.
alanda Konya I.Organize Sanayi Bölgesi 150 İşyeri ile hizmete girmiştir. Halen yapımı devam
eden Konya Organize Sanayi Bölgesinde 1641 Ha alanda 339 işyeri üretime geçmiş, diğer
taraftan Akşehir, Beyşehir, Çumra, Ereğli, Kulu, Karapınar ve Seydişehir ilçelerinde Organize
Sanayi Bölgeleri kurulmuştur. Söz konusu OSB’lerde 60’a yakın yatırım faaliyeti geçmiş
olup, parsel dağıtımı ve inşaat yapımları devam etmektedir.
Diğer yandan küçük sanayicilerin işyerleri gereksinimleri için İlimizde bugüne kadar 38
küçük sanayi sitesinde 6800 işyeri yapımı gerçekleştirilerek 15.330 civarında işçinin
istihdamı sağlanmıştır
Sektörler itibariyle sanayi sektörünü değerlendirirsek:
Otomotiv Sanayi: Otomotiv yan sanayinde üretim yapan imalatçıların birçoğu dünya
standartlarında üretim yapmaktadır. Üretilen ürünler iç piyasa yanında büyük bir kısmı başta
Avrupa Birliği ülkeleri olmak üzere, Güney Amerika, Kuzey ve Güney Afrika, Ortadoğu,
Türki Cumhuriyetleri ve Uzak Doğu ülkelerine ihraç edilmektedir. Bu da teknoloji düzeyinin
çok ileri olduğunu göstermektedir. Bu konuda üretim yapan 350 civarında kuruluş
bulunmaktadır.
Makine ve Teçhizat Sanayi: İlde öne çıkan sektörlerden biridir. Bu sektörde tarım alet
makine ve ekipmanları imalatı, Türkiye pazarının % 65’ine sahiptir. Konya, Türkiye’nin tarım
alet ve makineleri ihracatının % 45’ini gerçekleştirmektedir. Bu sektörde değirmen
makinelerinde önemli yer işgal etmektedir. Bu sektörde 300’e yakın firma faaliyette
bulunmaktadır. Makine ve teçhizat imalat sanayinde önemli üretim kalemleri kaynak
makineleri, kompresörler, metal işleme makineleri, araç üstü ekipmanlar vs. dir.
Ana Metal Sanayi: Konya’da döküm sanayinde yaklaşık 385 firma ile Türkiye’nin toplam
döküm üretiminin %18’ sini karşılar durumdadır.
Gıda Ürünleri İmalat Sanayi: Konya Türkiye’nin tahıl üretiminin %10’unu karşılamaktadır.
Türkiye tuz ihtiyacının %65’ini Konya’dan karşılamaktadır. Konya’da gıda sektöründe un, süt
ve süt ürünleri, şeker ve şekerleme, bitkisel yağlar gibi birçok sanayi gelişmiş bulunmaktadır.
Bu sektörde yaklaşık 500 adet firma faaliyet göstermektedir.
Deri ve Deri Ürünleri İmalat Sanayi: Bu sektörde Konya ayakkabıcılık gelişmiş
durumdadır. Türkiye pazarındaki payı %15 civarındadır. 150’ye yakın ayakkabı fabrikası,
800’e yakın da ayakkabı imalathanesinde yıllık 15 milyon çift ayakkabı üretilmektedir.
Mobilya ve Ağaç Ürünleri İmalat Sanayi: Bir diğer önemli sektördür. Konya ihracında ilk
10’da yerini almayı başarmıştır.
Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalat Sanayi: Bu sektörde Konya, oluklu karton mukavva
üretiminde önemli bir merkez haline gelmiştir. Bu sektörde 160 civarında firma üretim
yapmaktadır.
284
Tekstil ve Tekstil Ürünleri İmalat Sanayi: Konya Hazır giyim ve konfeksiyonda
uzmanlaşmakta ve hızla büyümektedir. 150 civarında firma bu sektörde faaliyet
göstermektedir.
Plastik ve Kauçuk ürünleri imalat sanayinde de Türkiye’de lider konumunda firmalar
Konya’dadır. PVC ve plastik sulama boruları üretiminde önemli bir konuma gelmiştir.
Taş ve toprağa dayalı sanayi sektöründe de ilde önemli kuruluşlar bulunmaktadır. Çimento
fabrikası, ateşe dayanıklı tuğla üreten Krom Magnezit fabrikası ve diğer tuğla üreten
fabrikalar mevcuttur.
Şehrimiz eski dönemlerden bu yana özellikle transit ticaret, maden ticareti, tarım ve
sanayi ürünlerinin ticareti ağırlıklı olmak üzere önemli bir sanayi ve ticaret merkezi
olagelmiştir.
Konya Türkiye’nin en fazla un, tuz ve şeker üreten ilidir. Toz ve küp şeker üretiminde
ikisi özel 4 adet şeker fabrikası ile en önemli illerden biridir. Türkiye’nin tuz ihtiyacının %
65’ini Konya karşılamaktadır. Tahıl üretiminde de önemli bir fonksiyona sahiptir. Tahıl
üretiminde de önemli bir fonksiyona sahiptir.
İl maden varlığı açısından çeşitliliği olan bir kaynak yapısına sahiptir. Krom, magnezit,
linyit kömürü, barit, mermer, boksit, manganez, sodyum sülfat gibi madenler işletilmektedir.
İlin dış ticareti, ülkemizin dış ticaretinde yaşanan olumlu gelişmelere paralel olarak
yükselişini sürdürmektedir. İl ihracat yapısı içerisinde makina alet ve parçaları, otomotiv
yedek parçaları, demir ve çelik ürünleri, kağıt ve karton ürünleri, mobilya, şeker ve şeker
mamulleri gibi ürünler teşkil etmektedir.
Konya’nın gayri safi yurtiçi hasılasını sektörler itibariyle incelediğimizde; en yüksek
pay % 20,8 ile ulaştırma ve haberleşme sektörü, % 18,9 ile tarım sektörü, %18,3 ile sanayi
sektörü, %15,8 ile ticaret, % 5,2 ile inşaat sektörü izlemektedir.
2.1. Türkiye Sanayisi ve Konya İli Sanayisi:
ilimizdedir
Konya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 2815’dir.Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 4 lük bir oran ile sanayisi gelişmiş 5 inci ildir.
2.2. Konya İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Konya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %19 luk bir
oran ile Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipmanlar İmalatı ve %16 lık bir oran ile
Gıda Ürünleri İmalatı sektörlerinin ilk sırada yer aldığı görülmektedir.
285
% 8 Ana Metal Sanayi ,
% 7 Motorlu Kara Taşıtı, römork ve yarı römork imalatı,
% 3 Kimyasal Madde kimyasal ürünlerin imalatı
% 3 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı,
% 3 Giyim Eşyası İmalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması
%2 Elektrikli teçhizat imalatı,
%1 Kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı,
% 1 Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması
% 4 Diğer (Metal cevherler madenciliği,Makine ve ekipmanların kurulumu ve
onarılımı,İçecek imalatı,Ham petrol ve doğalgaz çıkarımı ve saha arama ve tetkiki
hariç,Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malz.imalatı,Kömür ve linyit
çıkartılması,Elektrik,gaz buhar ve havalandırma sistemi üretimim ve dağıtımı, Bilgisayarların
elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Makine ve teçhizatı hariç; Fabrikasyon metal ürünleri
imalatı, Kok Kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı, Diğer Ulaşım Araçları İmalatı )
Sanayi sicil kayıtlarına göre, KONYA ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 58.677 dir.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 110 , Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 277 dir.
Konya ilinde nüfus dağılımına ve coğrafi özelliklerine uygun olarak bir sanayileşme
olduğu görülmektedir. Sanayi olarak hem yurt içerisinde hem de yurt dışında ismini makine
ve teçhizat imalatıyla duyurmuş ve bu sektörde üretimleriyle tercih edilenler listesinde en
önemli sırada yer almıştır.
Bu bağlamda, Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı ve Gıda ürünleri
İmalatı sektörleri Konya İlinin en önemli sektörleridir.
Sanayide çalışanların, % 20 si Başka yerde sınıflandırılmamış Makine ve ekipman İmalatı,
% 20 si Gıda Ürünlerinin İmalatı, sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 75 si işçi, % 3 ü Mühendis’tir.
Konya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 53 u Mikro Ölçekli, % 40 ü Küçük
Ölçekli, %6 sı Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir.
Eti Alüminyum A.Ş.
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.Ilgın Şeker Fabrikası
Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.Ereğli Şeker Fabrikası
Konya Şeker Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Arık bey tekstil enerji sınai yatırım AŞ.Beyşehir şubesi
Tarım Sektörü
İlimizde tarım sektörüne hububat tarımı egemendir. bunun yanında meyvecilik ve
sebze tarımı da yapılmaktadır.
286
İlin 4.081.353 ha mevcut alanının % 55’i (2.247.857 ha) tarım arazisi, % 18,7’ si
(761.461 ha) çayır-mera, % 13,2’ ü (540.189 ha) ormanlık-fidanlık, % 13,1’i de (531.846 ha)
tarım dışı arazilerden oluşmaktadır.
Tarımsal işletmeler olarak Kadınhanı Altınova tarım işletmesi, Sarayönü gözlü ve
konuklar tarım işletmeleri, tarımsal araştırma kuruluşları olarak; köy hizmetleri araştırma
enstitüsü, bahri dağdaş kışlık hububat araştırma merkezi,veteriner kontrol ve araştırma
enstitüsü ve hayvancılık merkez araştırma enstitüsü tarım ve hayvancılıkta önemli
kuruluşlardır.
Konya’nın yüzölçümünün yaklaşık % 67’si tarım alanları olup, toplam 2 milyon 650
bin 196 hektardır. İldeki mevcut su potansiyeline göre sulanabilir arazi miktarı 1.652 762
hektar olup, halen 377.426 hektar arazi sulanmaktadır. Bu alan toplam tarım arazisinin
%14’ünü oluşturmaktadır.
Konya Ovaları Sulama Projeleri ile bugüne kadar 308.073 Ha alan sulanmaktadır.
Mavi Tünel Projesinin tamamlanması sonucunda sulanabilen arazi miktarının 617.923 Ha
alana çıkarılması hedeflenmektedir.
Konya Ovaları Projeleri (KOP) ve Mavi Tünel Projesi
Konya ve Karaman illerinde yer alan kapalı havza karakterindeki ovaların su
kaynağını geliştirme projelerine 1985 yılından itibaren Konya Ovaları Projeleri (KOP)
denilmektedir. KOP projesi, öncelikle Konya ve Karaman ovalarının sulanmasının yanı sıra
içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyacının karşılanması ve hidroelektrik enerji üretimini de
kapsamaktadır. KOP projesi, 9 adedi büyük su projesi, 1 adedi içme suyu projesi, 1 adedi
Göksu havzası enerji projeleri ve 1 adedi de çok sayıda müstakil küçük yerüstü ve yer altı
suyu sulamaları olmak üzere toplam 12 adettir. KOP kapsamında bulunan projelerden en
büyüğü Konya – Çumra Projesi olup kapsadığı sulama alanı bakımından GAP’tan sonra ikinci
büyük sulama projesidir. Konya – Çumra Projesi III Merhaleden oluşmakta ve en büyük en
önemli kısmını da III. Merhale Projesi teşkil etmektedir.
KOP Projesi, Yukarı Göksu Havzası’nın Akdeniz’e boşalan sularının yıllık 414,13
milyon m³’ünü, inşa edilecek Bağbaşı, Afşar ve Bozkır barajları ve 17 kilometre uzunluğu ile
Türkiye’nin Şanlıurfa tünellerinden sonra ikinci büyük sulama tüneli olacak 17 kilometre
uzunluğunda Mavi Tünel vasıtasıyla Konya Kapalı Havzası’na aktaracaktır.
Ayrıca, Apa-Hotamış isale kanalının ve Hotamış depolaması vasıtasıyla alınacak
yerüstü ve yer altı suyu ile arıtılmış atıksu ve sulamalardan dönen sular hem Konya Ovası’nın
yer altı sularını besleyecek hem de nihai sulama alanı olan yaklaşık 200.000 hektar tarım
alanının sulama suyunu destekleyecektir. Ayrıca 50,6 MW kurulu güçte 3 adet HES ile yıllık
147,5 milyon kwh enerji üretimi temin edilecektir.
Konya’nın Yatırımcıya Sağladığı Avantajlar
Yatırım Teşvik Araçlarından:
- Gümrük Vergisi Muafiyeti: Teşvik belgesine sahip projelerde yurtiçinden alınmış veya
ithal edilmiş makine ve teçhizat için vergi muafiyetinden faydalanılmaktadır.
- Katma Değer Vergisi İstisnası: Teşvik belgesine sahip projelerde yurtiçinden alınmış
veya ithal edilmiş makine ve teçhizat için KDV muafiyeti sağlanmaktadır.
- Faiz Desteği: KOBİ’lerin yapacağı yatırımlar, Ar-Ge ve Çevre Projeleri konularında
yapılacak yatırımlarda kullanılacak yatırım kredilerinin bir bölümünün faizi, bütçe
kaynaklarından karşılanmaktadır.
İlde coğrafi konum, nüfus yoğunluğu, sosyo-ekonomik gelişmişlik, şehirleşme hızı, tarihi
ve turistik önem vs. nedenleriyle talebi karşılamaya yönelik üretim ve hizmet sektörlerinde
oluşan talebi karşılamaya yönelik yatırımlar, teşviklerle desteklenmekte ve
yönlendirilmektedir.
287

























Madencilik ve Taşocakçılığı Yatırımları
Gıda Ürünleri ve İçecek İmalatı
Entegre Hayvancılık Yatırımları
Deri Giyim Eşyası İmalatı
Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalatı
Kimyasal Madde Ve Ürünlerin İmalatı
Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı;
Demir-Çelik Dışındaki Ana Metal Sanayi
Metal Eşya İmalatı
Makine ve Teçhizat İmalatı
Elektrikli Makine ve Cihazları İmalatı
Radyo, Televizyon, Haberleşme Teçhizatı ve Cihazları İmalatı
Tıbbi Aletler Hassas ve Optik Aletler İmalatı
Motorlu Kara Taşıtı ve Yan Sanayi
Motorlu Kara Taşıtlarında Yatırım Tutarı
Motorlu Kara Taşıtları Yan Sanayi Yatırım Tutarı
Motosiklet Ve Bisiklet Üretimi
Mobilya İmalatı
Oteller
Öğrenci yurtları
Soğuk hava deposu hizmetleri
Lisanslı depoculuk
Eğitim hizmetleri
Hastane yatırımı,
Tehlikeli atık geri kazanım ve bertaraf tesisleri
Yıl
5.1. Konya İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
919
976
1.084
1.249
5.2. Konya İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
808
749
909
1.171
856.083
735.997
979.290
1.168.154
756.077
583.483
802.419
1.170.219
6. Konya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Konya Birinci Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:159)
288
 Bölgede; 189 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
 Ağırlıklı sektör grubu; tarım alet ve makineleri, elektriksiz makine ve demir-çelik
sanayidir.
Konya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:42)
 Konya Merkez II OSB tüzel kişiliği içerisinde, Konya III. OSB’nin birleşme talebi
Bakanlığımızca uygun görülmüş, unvanı Merkez II yerine, Konya OSB olarak
değiştirilmiştir.
 Bölgede; 644 adet sanayi parselinin (Merkez III. Kısım parselleri de dahil edilmiştir.) 517
tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 358 adedi üretim, 123 adedi inşaat, 36 adedi
proje aşamasındadır. 127 adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; demirdışı metal, tarım alet makineleri ve plastik sanayidir.
Konya-Ereğli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:35)
 Bölgede; 118 adet sanayi parselinin, 61 adedi tahsis edilmemiştir. Tahsis edilen
parsellerin; 40 adedi üretim, 11 adedi inşaat, 10 adedi proje aşamasındadır. 57 adedi
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, tarım alet makineleri ve plastik sanayidir.
Beyşehir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:58)
 Bölgede; 76 adet sanayi parselinin, 23 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
 Ağırlıklı sektör grubu; mermer ve orman ürünleri sanayidir.
Akşehir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:31)
 Bölgede; 106 adet sanayi parselinin, 46 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; makine ve gıda sanayidir.
Konya-Seydişehir Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:22)
 Bölgede; 53 adet sanayi parselinin, 10 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır. 43
Çumra Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:50)
289
 Bölgede; 73 adet sanayi parselinin, 14 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 5
adedi üretim, 9 adedi proje aşamasındadır. 59 adet parsel tahsis edilmemiştir.
Kulu Organize Sanayi Bölgesi : (SİCİL NO:186)
Karapınar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:238)
 Bölgede; 185 adet sanayi parselinin, 18 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır.
Bozkır Organize Sanayi Bölgesi:
 08.01.2003 tarih ve 168 sayılı yazımızla 40 hektarlık alan için talimat yazılmıştır.
Konya Organize Sanayi Bölgesi (I. İlave Alan):(Sicil No:42)
 693 hektar büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü 30.06.2010 tarih ve
5355–5360 sayılı dağıtımlı yazımız ile ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Konya İlinde 4.500 işyerlik 17 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
302
394
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
302
346
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
48
DOLULUK
ORANI
(%)
100
88
536
441
95
82
47
174
112
47
174
112
0
0
0
100
100
100
200
200
0
100
76
170
1.075
91
104
432
76
157
1.027
80
102
432
0
13
48
11
2
0
100
92
96
88
98
100
537
537
0
100
100
60
90
4.500
0
0
84
4.117
100
60
6
383
0
0
93
91
İŞYERİ
SAYISI
KONYA AKŞEHİR (I.BÖLÜM) KSS
KONYA AKŞEHİR (II.BÖLÜM) KSS
KONYA MERKEZ BAYRAKÇI (I+II)
BÖLÜM KSS
KONYA BOZKIR KSS
KONYA ÇUMRA KSS
KONYA EREĞLİ KSS
KONYA EREĞLİ HIZAR.VE
MARANGOZ.KSS
KONYA ILGIN KSS
KONYA KARAPINAR KSS
KONYA KARATAY (I+II) BÖLÜM KSS
KONYA KULU KSS
KONYA MERKEZ (HIZARCILAR) KSS
KONYA MERKEZ (ZAFER) KSS
KONYA MERKEZ (ANADOLU TEKNİK
I+II) KSS
KONYA MERKEZ ÜZÜMLÜ KSS
KONYA MERKEZ KSS
KONYA YUNAK KSS
TOPLAM
Bozkır Özlem Küçük Sanayi Sitesi:
almaktadır.
 Mimarı projeleri vize edilmiştir.
Konya Beyşehir Huğlu Beldesi Küçük Sanayi Sitesi:
290
 Huğlu Belediye Başkanlığının talebi üzerine 02.01.2006 tarihinde etüt çalışması
yapılmıştır.
 17.02.2006 tarih ve 1153–55 sayılı yazımızla Valiliğe talimat yazılmış olup, bugüne
kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir.
Derbent Küçük Sanayi Sitesi:
 Yer seçimi 18.06.2003 tarihinde yapılmış olup, 24.07.2003 tarih ve 8688 sayılı yazımızla
yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiş olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi
bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
- Endüstri Bölgesinin Kurulması
- Ana Sanayi Yatırımları
- Kümelenme Politikası
- Tarımsal Sanayi ve Kop Projesi
- Teknik Üniversite ve Sosyal Bilimler Üniversitesi
- Mesleki Egitim Merkezinin Kurulması
- Bölgesel Menkul Kıymetler Borsası
- Ulasım Sorunları (Hızlı Tren, Duble Yol, Çevre Yolu, Sivil Havaalanı)
A. Endüstri Bölgesinin Kurulması
Konya’nın mevcut potansiyeli dikkate alındığında Endüstri Bölgesi kurulmasına ihtiyaç
Endüstri Bölgesi kurulması ile
• Ülke ekonomisinin gelişmesine katkı,
• Teknolojik gelişme ve teknoloji transferi,
• Üretim artışına katkı,
• İstihdam artışı,
• Yeni yatırımların teşviki,
• Yabancı sermaye girişi sağlanacaktır.
B. Ana Sanayi Yatırımları
• İlin kamu yatırımlarından aldığı pay arttırılmalıdır.
• İlin ön plana çıktığı sektörlerde büyük ana sanayi yatırımlarına ihtiyaç duyulmaktadır.
Özellikle il; otomotiv yan sanayi, makine imalat sanayi, ayakkabı, gıda, ambalaj ve döküm
sektörü, gibi alanlardaki yatırımlarını destekleyecek son derece etkin bir üretim potansiyeline
sahiptir. Bu potansiyelin harekete geçirilmesi gerekmektedir. İl sektörel bir üs haline
getirilmelidir. Bir KOBİ başkenti olan Konya’da KOBİ’lere yönelik yatırım ve desteklerin
artırılarak sürdürülmesine özel önem verilmelidir.
C. Kümelenme Politikası
Küreselleşmenin etkilerinin her alana yayıldığı günümüzün rekabet koşullarında fiziksel
kaynaklara sahip olanlar değil, bu kaynakları rakiplerinden daha verimli ve etkili kullananlar
rekabet edebilmekte ve varlıklarını sürdürebilmektedir.
İlde yapılacak olan etkili bir kümelenme çalışması firmalara rekabette öne çıkmaları için pek
çok avantaj sağlayacaktır. İlde büyük bir kümelenme potansiyeli bulunmaktadır. Bu
potansiyelin en iyi şekilde değerlendirmesi amacıyla KOBİ’ler desteklenmeli ve bu konuda
bilinçlendirilmelidir.
D. Tarımsal Sanayi ve Kop Projesi
• Konya tarıma dayalı sanayi ve bitkisel hayvansal üretim merkezidir.
• Tarım ve hayvancılık sektörü Konya ilinde, taşıdığı yüksek potansiyel itibariyle
Türkiye için büyük önem arz etmektedir.
291
Tarımsal ürün borsaları aracılığı ile dünya pazarına uyum için gerekli çalışmalar
yapılmalıdır.
• Tarım-sanayi entegrasyonu sağlanmalıdır.
• Akılcı tarım politikaları ile tarımın ülke ekonomisine katkısı artırılmalıdır.
• Konya’da tarım sektörü için çok önemli olan KOP Projesi, Türkiye’nin ilk sulama
projesi olma özelliği taşımaktadır.
• Proje ile Konya Ovası’nın yüzde 70’ini sulanabilir hale getirecek ve bölgede su
sıkıntısı çekilmeyecektir.
• Ayrıca sulama sorunu ortadan kalkarak tarımda ürün çeşitliliği artacak ve sanayinin
hammadde ihtiyacını karşılayacak ürünler yetiştirilmiş olacaktır.
• Projenin en önemli parçası olan Mavi Tünel Projesinin temeli atılmıştır. Projenin bir
an önce tamamlanması konusunda çalışmalara hız verilmelidir.
E. Teknik Üniversite Ve Sosyal Bilimler Üniversitesi
• İl sanayisinin ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünü karşılayacak bir teknik üniversitenin
Konya’ya kazandırılması gerekmektedir. Kurulacak olan teknik üniversite, üniversitesanayi işbirliğine teknik yönden büyük katkılar sağlayacaktır. Ayrıca söz konusu
üniversitenin sanayide Ar-Ge faaliyetlerinin artırılmasına yardımcı olacak bir teknik
altyapıya sahip olmasına dikkat edilmelidir.
• Kurulacak olan teknik üniversite ileri teknoloji merkezi öncelikli ve özellikli
olmalıdır.
• Teknik üniversitenin yanı sıra ile bir Sosyal Bilimler Üniversitesi’nin kurulması da
aynı derecede önem taşımaktadır. Kurulacak olan üniversiteler ile Konya’nın bir
eğitim başkenti haline getirilmesi sağlanmış olacaktır.
F. Mesleki Eğitim Merkezinin Kurulması
Sanayicimizin ihtiyaç duyduğu kalifiye eleman eksikliğini gidermek için eğitim sistemi
yeniden gözden geçirilmeli ve mesleki eğitim yeniden yapılandırılmalıdır. Bu amaçla ilde bir
Mesleki Eğitim Merkezi kurulmalıdır. Üniversiteye gidemeyen lise mezunları bu mesleki
eğitim merkezi vasıtasıyla ara eleman olarak sanayiye kazandırılacaktır.
G. Bölgesel Menkul Kıymetler Borsası
Sermaye piyasasında yapılacak değişiklikle;
• Anadolu'da ekonominin lokomotifi olan KOBİ'lerin sermaye ihtiyaçlarını minimum
maliyetle elde etmeleri için Nasdaq benzeri bölgesel borsaların oluşturulması
gerekmektedir.
• Konya'nın her geçen gün gelişen sanayisi ve ticareti göz önünde bulundurularak
mahallî bir menkul kıymetler borsasının kurulması zarurî görülmektedir.
•
292
Sıra No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
ÇALIŞAN SAYISI VE NİTELİKLERİ
Adı ve Soyadı
Şerafettin Akal
Ahmet Şahingeri
Haşmet Yılmaz
Muhsin İbaoğlu
Hazirettin Kahriman
isa Arı
M.Küçükkarataş
Veli Kamalak
Mehmet Akkaya
Yusuf Han
Zeynep Yılmaz
Ayşe Özkan
Muammer Kayhüyük
Musa Saylan
Nilüfer Canöz
Sait Badem
Ahmet Çubuk
Bektaş Sakarya
Mehmet Ali Tuğlu
Mustafa Diri
Ali Kılıç
Recep Küçük
Bedriye Göçer
Mehmet Gökmen
Ahmet Önal
Bünyamin Çoban
Hasan Ok
Kerim Demir
Mustafa Çağlayan
Mustafa Duyar
Orhan Küçük
Özgür Öztürk Arı
Metin Kabak
Mehmet Sinan Yalçın
Ali Büyükeryılmaz
Ayşegül Oktay
Ali Büyükkeleş
Seyit Elibol
Ahmet Ergülcan
Ünvanı
İl Müdürü
İl Müd. Yard.
Şube Müdürü
Şube Müdürü
Şube Müdür V.
Uzman
Uzman
Araştırmacı
Şef
Şef
Şef
Şef
Memur
Memur
Memur
Memur
Öl.Ayar Mem.
Öl.Ayar Mem.
Öl.Ayar Mem.
Öl.Ayar Mem.
Daktiloğraf
Daktiloğraf
Sekreter
Şöför
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Tekniker
Memur
Mühendis
Araştırmacı
Memur
Teknisyen
Sözleşmeli
293
Tahsil Durumu
4 Yıllık Yüksek Okul
Lise
Lise
Lise
Lise
Lise
Lise
Lise
İlkokul
Ortaokul
Ortaokul
İlkokul
Ortaokul
Lise
43 KÜTAHYA
İl sanayisi var olan yeraltı ve yer üstü kaynaklara dayalı olarak şekillenmiştir. Bu nedenle
ilde seramik, porselen, madencilik, orman ürünleri, tarım ve hayvancılığa dayalı sanayi
tesisleri kurulmuştur.
İl topraklarının yaklaşık % 34.5 luk bölümünde tarım yapılmaktadır. İl toplam tarım
arazisinin % 89.6 lık gibi büyük bir bölümü tarla alanı olarak kullanılmakta olup, yine toplam
tarım arazisi içinde 5 1.75 lik pay ile sebze arazisi ikinci büyük alanı % 1.52 ile bağ ve
meyvalikler arazisi üçüncü büyük tarım alanını oluşturmaktadır. İldeki ormanlık alan il
yüzölçümünün yaklaşık % 52 sini kaplamakta olup toplam 617.034 hektardır.
Kütahya ili maden rezervleri ve enerji kaynakları açısından da oldukça zengin bir ildir.
İlde 232 yerde 34 çeşit maden bulunmakta olup bulunan madenlerin Türkiye madenleri
içindeki yeri incelendiğinde Türkiye rezervinin bor tuzunda % 45.44’nün, manyezitte %
31,44’nün, Kömürde % 7.06’nın, demirde % 6,37’nin ve manganezde % 6,32’nin ilde olduğu
görülecektir.
Faal nüfusun tarımdaki payının % 66.9, Madencilik ve taşocakcılığında payının % 3.0,
imalat sanayi iş kolundaki payının % 6.2, ticaret kolundaki payının % 4.87, inşaat işkolundaki
payının %3.1 ve toplum hizmetleri işkolundaki payının %12.4 olduğu görülmektedir. Buradan
hareketle il ekonomisinin tarım, hayvancılık, imalat sanayi ve madencilik sektörlerine
dayandığı söylenebilir
İhracatta ilk sırayı porselen, seramik, çimento ve toprak ürünlerini içeren sanayi
mamulleri yer almıştır. En çok ihracat yapılan ülkelerin başında ise Almanya, Ukrayna,
Fransa yer almaktadır. İl olarak en çok ara ve yatırım malı ithalatı gerçekleştirilmektedir.
İl yatırımları 5084 sayılı Kanun kapsamında desteklenmekte olup Kanunda zikredilen
sektörlerdeki yatırımlar yine Kanunda öngörülen Enerji Desteği teşvikinden;
a) 31/12/2007 tarihine kadar tamamlanması halinde işletmeye geçiş tarihinden itibaren 5 yıl
b) 31/12/2008 tarihine kadar tamamlanması halinde işletmeye geçiş tarihinden itibaren 4 yıl,
c) 31/12/2009 tarihine kadar tamamlanması halinde işletmeye geçiş tarihinden itibaren 3 yıl,
süre istifade etmektedirler.
Yine yatırımlar
İlimizde Bölgesel ve Sektörel Teşviklerden sektör bazında
yararlanmaktadırlar
İl; Marmara, İç Anadolu, Akdeniz ile Ege Bölgeleri arasında ana ulaşım ağının
merkezinde olup, ulaşım açısından önem taşıyan bir konumdadır. Kütahya ilinde; tarım
ürünleri, orman ürünleri, maden istihracı (bor, linyit, manyezit), toprağa dayalı seramik
(porselene, çini) gibi ürünler ticarete konu olan başlıca ürünler olarak sayabiliriz. Bunun yanı
sıra ülkenin tek gümüş üretim tesisi ilde bulunmakta olup, gümüş ticaretinin önemli bir
bölümü ilde gerçekleşmektedir.
Yine son yıllarda otomotiv yan sanayi ve tekstile dayalı yatırımlar da artışlar meydana
gelmiş olup bu ürünlerin ticareti de önemli boyutlara yükselmiştir. Bütün bunlara rağmen
ticaretin Kütahya da yeterince geliştiğini söylemek zordur.
İlde toplam 23.508 gelir vergisi mükellefi, 3.111 kurumlar vergisi mükellefi
bulunmaktadır. Faal nüfusun % 5,3 ü ticaretle uğraşmakta olup bu da ilde ticaretin yeterince
gelişmediğinin önemli göstergelerindendir. İl genelinde genel olarak ücretli çalışmaya meyil
azami ölçüdedir. Aşağıda ki tablodan da bu durum açıkça görülmektedir.
294
Bağ-Kur
Emekli Sandığı
SSK
Toplam
Yıllar
Çalışan
Emekli
Çalışan
Emekli
Çalışan
Emekli
Çalışan
Emekli
2010
27.464
16.300
66.277
72.877
18.170
12.390
111.911
101.567
İl, önemli bir kavşak noktasında olmasına rağmen yol ticaretinden tesis yokluğu
nedeniyle fazla istifade edememektedir.
Ayrıca birkaç istisna dışında çini ve seramik üretim ve satışını yapan firmaların
işletme sermayesi yetersizliği nedeniyle zaman zaman oluşan ekonomik krizlerden
çıkamadıkları dolayısıyla çini ve seramik satışından da yeterince istifade edilemediği
görülmektedir.
Kütahya, sahip olduğu doğal güzellikler, tarih ve kültür zenginliği ve taşıdığı termal
kaynaklar ile ülkemizde turizm potansiyeli en yüksek olan illerimizden birisidir. Büyük bir
potansiyel mevcut olmakla birlikte turizm gelişmemiş ve oldukça düşük seviyede kalmıştır.
Kütahya sahip olduğu zengin turizm kaynaklarına rağmen yeterli konaklama imkanına sahip
değildir. İlde bulunan termal ve konaklama tesisleri günümüz şartlarında eski ve yetersiz
kalmıştır. Kültür ve turizm bakanlığından işletme belgeli 4 tesisin toplam yatak kapasitesi 588
adettir. Yatırım belgeli 7 adet tesis olup, yatak kapasiteleri 1.127’dir. Kütahya, ülkemizde 7
termal turizm merkezine sahip tek ildir.
Son yıllarda İlde bulunan Üniversitede ki ögrenci sayısının artması, yine ilde bulunan
askeri birliklerdeki personel sayılarından dolayı gerek İl’e gelen ziyaretçi sayısında gerekse
yerleşik öğrenci ve askerden dolayı öğrenci ve askere hizmet veren işyerlerinde artışlar
meydana gelmiştir(Yurt, Pansiyon. Cafe, Lokanta, Hediyelik Eşya satış yeri vb.).
İlde en fazla şubeye sahip banka 13 şubeyle Ziraat Bankası olup, bu bankayı 5'şer şube ile
İş Bankası, Halk Bankası, Akbank, 3 şube ile INGbank, 2 şube ile Vakıflar Bankası ve 1'er
şube ile diğer bankalar izlemektedir. Merkez ve birkaç ilçe dışındaki ilçelerde bankacılık
sektörü yeterince gelişmemiş olup, yöre halkının bankacılık hizmetlerinden yararlanma
düzeyi oldukça düşük seviyededir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Kütahya İli Sanayisi:
ilimizdedir
Kütahya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 467 dur. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0,7 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş illerimiz arasında yer almaktadır.
Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik
bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile
3.2. Kütahya İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Kütahya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %31 lik bir
oran ile Gıda ürünleri imalatı, %16 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ,
% 10 Ağaç ve mantar ürünleri İmalatı (Mobilya hariç) ilk sıralarda olduğu görülmektedir.
295
% 8 Diğer Madencilik ve Taşocakçılığı,
% 6 Kimyasalların ve kimyasal Ürünlerin İmalatı,
% 3 Kömür ve linyit çıkartılması
% 3 Giyim Eşyası İmalatı;Kürkün İşlenmesi ve Boyanması,
% 3 Kauçuk ve plastik ürünlerinin imalatı,
% 2 Kok Kömürü Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri ve Nükleer Yakıt İmalatı,
% 2 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kütahya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 22.307 dir.
AR-Ge birimi bulunan firma sayısı 30, ,Kalite kontrol birimi bulunan firma sayısı 98 dir.
KÜTAHYA İlinde sanayinin, İlin coğrafik yapısına bağlı olarak bir gelişme
gösterdiği anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ve
Kömür ve linyit çıkartılması İlin en gelişmiş sektörleridir.
Sanayide çalışanların, % 31 ü Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 13 ü
Kömür ve linyit çıkartılması, %12 u Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Kütahya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 33 ü Mikro Ölçekli, % 52 ü Küçük Ölçekli, %10
u Orta Ölçekli, % 5 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- T.K.İ.Sınırlı Sorumlu Garp Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müdürlüğü
- Kütahya Porselen Sanayi A.Ş. Porselen Fabrikası
- HERİŞ Seramik ve Turizm Sanayi A.Ş.Güral Porselen
- TKİ Kurumu Seyitömer Linyit İşletmeleri Bölge Müdürlüğü
- EÜAŞ Seyitömer Termik Santrali İşletme Müdürlüğü
Kütahya ili için uygun yatırım konuları önerilirken, öncelikle Kütahya'daki doğal
kaynak potansiyeli göz önünde tutulmuştur. Tarım, yer altı (maden kaynakları) ve yer üstü
varlıklardan (orman varlığı) meydana gelen doğal kaynak potansiyeli, öncelikle ve kolaylıkla
değerlendirilebilecek kaynakları oluşturur. Kütahya ili ekonomisinde sanayi sektörü ile
birlikte ve sanayi sektörüne girdi sağlayacak tarım, hayvancılık ve madencilik sektöründeki
gelişmeler dikkate alındığında, doğal kaynak potansiyeline öncelik verilmesinin gerekliliği
ortaya çıkmaktadır.
4.1-DOĞAL KAYNAK POTANSİYELİNİ DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK
YATIRIMLAR
Kütahya'nın doğal kaynak potansiyelini meydana getiren tarım, hayvancılık,
ormancılık ve madencilik sektörüne dayalı olarak yapılabilirliği öngörülen yatırım konuları
aşağıdaki gibidir.
296
A) TARIM VE HAYVANCILIK SEKTÖRÜNDE YAPILABİLECEK YATIRIMLAR
1- Organik tarım ürünleri üretimi
2- Seracılık
3- Meyve ve sebze yetiştiriciliği
4- Kafeste ve/veya havuzda alabalık yetiştiriciliği
5- Damızlık et sığırcılığı
6- Süt sığırcılığı
7- Arıcılık ve ana arı üretimi
8- Koyun ve Tiftik Keçisi yetiştiriciliği
9- Yumurta Tavukçuluğu
10- Kaba yem üretimi
B) İMALAT SANAYİNDE YAPILABİLECEK YATIRIMLAR
Kütahya ilinin doğal kaynak potansiyelini değerlendirmeye ve bu ürünlerin katma
değerinin artırılmasına yönelik olarak 21 adet yatırım konusu önerilmiş olup,
HAYVANCILIKTA;
Süt ve Süt ürünleri işleme tesisi
İLİN ORMAN ÜRÜNLERİNE YÖNELİK
1-Lata üretimi (özel amaçlı)
2-Lamine yonga levha (Laminat) üretimi
3-Lif levha (MDF) üretimi
4- Lamine parke üretimi dir.
MADENCİLİK SEKTÖRÜ İLE İLGİLİ YATIRIMLAR
Madencilik sektörü Kütahya GSYİH içinde önemli bir pay alan ve il istihdamı içinde
büyük önem arz eden bir sektördür. Sektörde gerek kamu ve gerekse özel sektörün önemli
yatırımları bulunmaktadır. İlde daha öncede belirtidiği gibi, önemli düzeyde bor maden
rezervi bulunmakta ve bir kamu kuruluşu olan Eti Maden İşletmeleri tarafından tek başına
işletilmektedir. Bor ürünleri günümüzde başta cam, cam elyafı, sabun-deterjan endüstrisi,
seramik, metalurji ve tarım sektörü olmak üzere çok çeşitli alanlarda ana girdi olarak
kullanılmakta olup, günümüz teknolojisinde önemli bir yere sahiptir. Bor Maden istihracının
tekel konumda olması ile birlikte, bor türevleri konusunda özel sektörün çalışmasında her
hangi bir engel bulunmamaktadır. İl içinde madencilik sektörüne önerilen yatırım
konuları ise;
1- Bor Oksit
2- Ferro Bor
3- Bor Nitrür
4- Sır-Frit
5- Fiberglas
6- Çinko Borat
7- Manyezit Ögütme ve pişirme
8- Kömür ocağı çalıştırılması
9- Mermer Üretim ve İşleme Tesisi
10- Çeşitli hammaddelerin öğütülmesi ve paketleme(Kaolen, felspat,kil,silikatlar, )
11- Alçı üretimi
12- Briket Kömür Üretimi
13- Antimuan üretimi ve izabe tesisi
14- Krom madeni üretimi ve flotasyon tesisi kurulması
15- Mağnezyum Sülfat üretimi
TURİZM SEKTÖRÜNDE YAPILACAK YATIRIMLAR
Termal Tesis Yapımı(SPA)
297
İl Türkiye’de 7 tane termal turizm merkezi’ne sahip olan tek il’dir.
 Kütahya- Ilıca Termal Turizm Merkezi,
 Gediz – Ilıcasu Termal Turizm Merkezi,,
 Gediz – Muratdağı Termal Turizm Merkezi,
 Emet - Yeşil ve Kaynarca Termal Turizm Merkezi,
 Simav – Eynal, Çitgöl, Naşa Termal Turizm Merkezi,
 Hisarcık Esire ( Sefaköy) Termal Turizm Merkezi,
 Tavşanlı-Göbel Termal Turizm Merkezidir.
Bunların dışında başta Yoncalı Kaplıcaları olmak üzere birçok yerde kaplıca mevcuttur.
İlde, doğal kaynak potansiyelinin değerlendirilmesi yanında ilin belli bir düzeyde gelişmiş
sanayi tesislerine ek olarak ve özellikle yurtiçi talebi ve ihracatı karşılamaya yönelik, gelişme
potansiyeli yüksek olan belli yatırımların yapılması da il sanayisi açısından önemli bir
potansiyel teşkil etmektedir.
Bunlar;
Sermaye, teknoloji ve kuruluş yeri boyutu daha fazla ön plana çıkan bu sektörlere dikkat
çektikten sonra, yurtiçi ve yurtdışı talebi karşılamaya yönelik olarak Kütahya ili için önerilen
29 adet yatırım konusu aşağıda belirlenmiştir;
1-Plastik esaslı eşya (poşet, tabak, bardak vb.) ve ambalaj malzemesi
2-Elektrik-Elektronik Ürünleri; Beyaz eşya, kahverengi eşya
3-Gıda Ürünleri ,Dondurulmuş, kurutulmuş meyve ve sebze, konserveler, unlu mamuller
4-Plastik atıkların geri kazanımı tesisi
5-Soğuk lastik kaplama
6-Tekstil vatka ve keçe tesisi
7-Madeni hastane demirbaşları
8-Panel radyatör
9-Doğalgaz kombi tesisi ve yan ürünleri
10-Elektrikli ev cihazları
11-Çocuk bezi ve hijyenik kadın pedi
12-Plastik enjeksiyon parçaları
13-Cam mozaik tesisi
14-Çorap imalatı tesisi
15-Ayakkabı üretim Tesisi
16-Tıbbi tekstil tesisi
17-Ev tekstil ürünleri tesisi
18-Software (yazılım).
19- Muhtelif iç çamaşır konfeksiyon tesisi
20-Prefabrik yapı elemanları
21-Makine imalat Sanayi
22-Stropor tesisi
23-Soğuk hava deposu
24-Temizlik malzemesi
25-Polipropilen iplik ve çuval
26-Otel (5 yıldızlı)
27-Otomotiv Ana ve Yan Sanayi
28-Toprak Ürünleri; Seramik , Cam, Porselen eşya.
29-Kimya Sanayi Ürünleri; Temizlik malzemeleri (sabun, deterjan vb.), Boya,
298
Kütahya İli Önemli Madenlerinin Rezerv ve Üretim Değerleri
Maden Cinsi
Alçıtaşı
Altın
Antimuan
Barit
Bazalt (Mıcır)
Bentonit
Bor Tuzları
Demir
Dolomit
Feldispat
Grafit
Gümüş
Kalker
Kalsit
Kaolen
Kömür
Krom
Kuvars
Manganez
Manyezit
Mermer
Şap
Talk
Tuğla-Kiremit Kili
Tüf
Traverten
Rezervi
392.000
832.679.483
9.563.300
38.442.500
26.216.698
1.022.140.000
112.700
12.800
40.876.492
55.000.000
2009 Yılı Üretimi
0
300
122
1.720
465.411
500
950.712
0
53.138
500
2.400
4.274.042
312.731
814.448
7.480
15.201.782
48.869
0
7.336
58.916
10.313
0
2.465
90.078
534
2.069
Satış
0
0
19
1.717
477.970
1.501
112.631
0
95.395
0
4.200
4.419.369
274.158
756.053
3.330
11.548.878
13.476
0
3.530
328.539
8.718
0
2.465
90.078
534
2.756
Stok
0
1.800
0
3
269
1.866
484.883
0
150
950
934
1.234.637
67.171
48.952
5.100
2.205.492
6.929
0
3.804
0
4.666
0
0
0
0
2.301
Yıl
6.1. Kütahya İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
74
66
71
83
112.937
101.774
120.041
153.747
6.2. Kütahya İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
49
53
62
71
299
88.366
81.493
138.482
151.690
Birimi
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
ton
metre küp
ton
ton
ton
metre küp
metre küp
7. Kütahya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Kütahya Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:140)
 Bölgedeki; 230 adet sanayi parselinin, 88 adediı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen
 Ağırlıklı sektör grubu; Kimya, pişmiş kil ve dokuma-giyim sanayidir.
Gediz Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:142)
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; plastik, tarım alet-makineleri ve gıda sanayidir.
Kütahya-Tavşanlı Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:118)
Simav Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:94)
 2011 yılı Yatırım Programında “130 hektar (ilk etapta 50 ha.)” olarak ve 5.000.-TL
 Kamu yararı kararı verilmesine müteakip, imar planı aşamasına geçilebilecektir.
Kütahya Merkez II. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:244)
almaktadır.
 Bölgedeki; 30 adet sanayi parselinin, 8 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1
edilmemiştir.
c)YATIRIM PROGRAMINDA YER ALMAYAN OSB PROJELERİ
Kütahya-Altıntaş Organize Sanayi Bölgesi:
 10.09.2007 tarihinde 351 hektar büyüklüğündeki alan için mahallinde etüt çalışması
yapılmıştır.
 Kütahya Valiliğinin 03.03.2008/847 sayılı yazısında, otomotiv sanayi sektöründe bir
büyük yatırımcının Kütahya iline yönelik yatırım taleplerinin olduğundan Altıntaş
OSB'nin kurulmasına karar verildiği ifade edilmiştir. Ancak, bugüne kadar ne
Başbakanlık Yatırım Destek Ajansından ne de Kütahya Valiliğinden söz konusu sektörde
yatırım yapmak amacıyla herhangi bir firma tarafından talepte bulunulduğuna ve bu
talebin gerçekçi olduğuna ilişkin herhangi bir bilgi ve belge Bakanlığımıza intikal
etmediğinden Altıntaş İlçesinde OSB kurulmasına yönelik yer seçimi çalışmalarının
sonlandırıldığı 18.08.2011 tarih ve 974-979 sayılı dağıtımlı yazımızla Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı'na, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'na, Kütahya Valiliği'ne, Altıntaş
300
Belediye Başkanlığı'na ve Kütahya Valiliği Bilim Sanayi ve Teknoloji Müdürlüğü'ne
bildirilmiştir.
Kütahya İlinde 817 işyerlik 8 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla, 26.219.005.-TL’ye
1
KÜTAHYA GEDİZ (I.BÖLÜM) KSS
68
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
68
2
KÜTAHYA GEDİZ (II. BÖLÜM) KSS
100
100
0
100
3
KÜTAHYA MERKEZ (BİRLİK) KSS
KÜTAHYA MERKEZ (ÇİNEKOOP)SOSYAL
TESİS
KÜTAHYA MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS
KÜTAHYA MERKEZ (II. BÖLÜM) KSS
KÜTAHYA SİMAV KSS
KÜTAHYA TAVŞANLI KSS
TOPLAM
218
218
0
100
0
0
0
0
60
150
45
176
817
60
150
45
130
771
0
0
0
46
46
100
100
100
74
94
SIRA
NO
4
5
6
7
8
İŞYERİ
SAYISI
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
DOLULUK
ORANI
(%)
100
Kütahya-Domaniç Küçük Sanayi Sitesi:
 23.09.2004 tarih ve 11530 sayılı yazımızla Domaniç Belediye Başkanlığına KSS alanının
uygun görüldüğü, Bakanlığımız kredi imkanlarından yararlanılması düşünülüyorsa
öncelikle KSS Yapı Kooperatifi kurulması arsanın alınması, genel üye listesinin
gönderilmesine müteakip projelerinin ruhsat vermeye yetkili idare tarafından tasdik
edilmesi ve Bakanlığımızca da vize edilmesi gerektiği hususunda talimat yazılmıştır.

Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir.
Kütahya-Merkez Küçük Sanayi Sitesi:
 08.09.2006 tarih ve 9386 sayılı yazımızla yer seçimi uygun görüldüğü Kütahya Belediye
Başkanlığına bildirilmiş olup, bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge
intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
1-İl’de halen inşaat çalışmaları devam eden duble yollar ile ilçe bağlantı yollarının
yüksek standartta tamamlanması, yatırımcılar açısından elzem görülmektedir.
2-İhalesi yapılmış Kütahya- Altıntaş Zafer Havaalanının bir an önce realize edilmesi
sanayinin ve turizmin gelişimi açısından önem arz etmektedir.
3- Sanayi kuruluşları genelde kısa ve orta vadeli işletme sermayesi ile yatırım
kredilerine ihtiyaç duymakta olup ,işletmeler için bu kaynaklara erişim kolaylaştırılmalı,
Kredi Garanti Fonunun tanıtımı ve sanayicilere ulaşımı artarak devam ettirilmelidir.
4-Şu anda İl genelinde önemli oranda işsizlik olmasına rağmen sanayicilerimiz kalifiye
eleman temininde zorlanmaktadır. Bu nedenle Meslek Liselerinin fonksiyonu artırılmalı
İlimizde de uygulanmakta olan iş garantili Meslek Edindirme Kurslarına ağırlık artarak
devam ettirilmelidir. Ayrıca Meslek Liselerinin bölümlerinin kontenjan sayıları İlde öne
çıkmış sektörler göz önüne alınarak belirlenmelidir.
301
5-Son yıllarda İl genelinde KOSGEB’in faaliyetleri artarak devam etmekte olup
KOSGEB’in kredilerine küçük esnaf ve sanatkarın ulaşımı konusundaki hassasiyet artarak
devam ettirilmelidir.
6- Sanayici Enerji maliyetleri ile istihdamdaki vergi yükünden devamlı şikayet
etmekte olup ,uygulanmakta olan teşviklerin yanında kalıcı düzenlemelere gidilmesi amacı ile
konu ile ilgili çalışmalar yapılmasında fayda mülahaza edilmektedir.
7-Bakanlığımızca
sanayicilere verilen hizmetlerin İl genelinde tanıtımı ve
aktarılmasını temin amacıyla ve sanayinin sorunlarına yönelik çeşitli araştırma ve
çalışmaların yapılabilmesi ile İl Müdürlüklerinin sanayi ve sanayici üzerindeki
fonksiyonlarının artırılması için Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüklerinin personel
açısından takviyesinde fayda görülmektedir.
8-İl 5084 sayılı Kanun ile Bölgesel ve Sektörel Teşvikler kapsamında olmasına rağmen
il’de yerleşik tasarruf sahipleri yatırım konusunda isteksiz davranmaktadırlar. Bu nedenle
yerli yatırımcıların müteşebbis ruhlarını harekete geçirmek amacıyla STK’larca gereken
çalışmalar yapılmalıdır.
9-İl genelindeki sanayi kuruluşlarının %98 i küçük ve orta ölçekli sanayi kuruluşları
olup henüz tam anlamı ile kurumsallaşamamışlardır. Bu yönde eğitim çalışmalarına ağırlık
verilmelidir.
Sıra
No
Personelin
Adı Ve Soyadı
Ünvanı
Doğum
Tarihi
Hizmeti
(Yıl)
Bitirdiği
Okul
Müd. Göreve
Baş. Tar.
Çalıştığı
Birim
31
Mühendislik
Fakültesi
03.09.2001
Kütahya San.
Tic. İl Müd.
ERDAL YILDIRIM
İL MÜD.
2
ALİ ÖZAĞAÇ
ŞB.MD.
1955
31
Mühendislik
Fakültesi
29.01.1979
Kütahya San.
Tic. İl Müd.
3
AHMET ÖZKAN
MÜH.
1948
35
Mühendislik
Fakültesi
15.02.2005
PGD.
4
NURETTİN OLÇAR
MÜH.
1949
30
Mühendislik
Fakültesi
28.12.1998
PGD.
TÜKETİCİ
5
MÜNİR ORUÇ
MÜH.
1952
27
Mühendislik
Fakültesi
18.07.1984
PGD.
SANAYİ SİC.
6
KADİR EŞER
MÜH.
1965
17
Mühendislik
Fakültesi
07.12.1994
ENERJİ
DESTEĞİ
7
MUHİTTİN
KOÇOĞLU
UZMAN
1955
36
İşletme Fakültesi
02.07.2001
TİCARET
SERVİSİ
8
MURAT AKKAYA
ÖLÇ.AY.
MEMURU
1967
21
Mes.Yük.Ok.
2 yıllık
07.06.1993
ÖLÇÜ AYAR
ŞUBESİ
9
ZEKİ ERDOĞMUŞ
V.H.K.İ.
1971
17
A.Ü.İŞ.FAK.
4 yıllık
20.07.1998
PERSONEL
TAHAKKUK
10
MAHMUT YÜCEL
DAKTİLO
1955
31
Orta Okul
07.01.1980
TİCARET
SERVİSİ
11
ARİF ALGAN
MEMUR
1968
14
A.Ü.İŞ.FAK.
4 yıllık
30.01.2003
TÜKETİCİ
12
FATMA AKBULUT
MEMUR
1980
11
A.Ü.İKT.FAK.
2 yıllık
31.07.2006
EVRAK
SEKRETER
1
1953
302
44 MALATYA
İlin sanayisi, büyük çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmelerden oluşmaktadır. Sanayi
alt yapısında, planlı sanayileşmede ve sanayinin gelişmesinde büyük rol oynayan organize
sanayi bölgeleri, İl sanayisinin de itici gücünü oluşturmuş ve İl sanayisinin gelişmesine büyük
katkılar sağlamıştır.
Tekstil ve Gıda sektörleri İl sanayisinde önemli bir yer tutmakta, her ikisi beraber %
50’lerin üzerine çıkmaktadır. Bunun yanı sıra İlde sanayi sektörü; plastik ve kimya, inşaat ve
yapı malzemeleri, metal ve makine, madeni eşya, cam ve mobilya gibi değişik sektörlerde de
faaliyet göstermektedir. Bu durum, İlin ihracat durumuna da yansımakta ve sanayinin
çeşitliliği açısından olumlu bir gelişme olarak görülmektedir.
İl, 2. Ordu Komutanlığı, İnönü Üniversitesi, sanayisi ve nüfusu ile bölgesinin en gelişmiş
ekonomik ve ticari hayatına sahiptir. Merkez nüfusu 468.310 ve toplam nüfusu 736.530’dur.
(2009 yılı)
İlin iktisadi faaliyet kollarına göre GSYH oranları içinde sanayi sektörü : % 27,1, ticaret :
% 24, Devlet hizmeti : % 17,4, tarım : % 16,9 ulaştırma ve haberleşme : % 12,2 oranlarında
yer tutmaktadır.
Malatya mevduat sıralamasında 31’inci ildir. Türkiye kredileri içindeki payı % 0,3’tür.
3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin eğerlendirilmesi
3.1. Türkiye Sanayisi ve Malatya İli Sanayisi:
ilimizdedir
Malatya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı, 417 dır. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0,5 lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş iller arasında yer almaktadır.
3.2. Malatya ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Malatya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 30 lik bir
oran ile Gıda ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir.
%11 Tekstil ürünleri imalatı,
%9 Diğer Madencilik ve taşocakçılığı,
%8 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve techizat,
%6 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı,
%6 Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması
%4 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı,
303
%4 kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı,
%4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(mak.ve teçhizat hariç)
%3 kağıt ve kağıt ürünleri imalatı,
%2 Metal cevherler madenciliği,
%2 Elektrikli teçhizat imalatı,
%2 Ana metal sanayi,
%2 Motorlu kara taşıtı,treyler ( römork) ve yarı römork imalatı,
%1 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı.
%1 Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistemi ve dağıtımı,
%1 İçecek imalatı,
%1 Mobilya imalatı,
%1 Diğer imalatlar
%2 Diğer (Ağaç ve mantar ürün.imalatı(mobilya hariç), Makine ve ekipmanların kurulumu
ve onarımı, Kömür ve linyit çıkartılması,Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha arama ve
tetkiki hariç, Deri ve ilgili ürünlerin imalatı, )
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Malatya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 33, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 89 dir.
Malatya İli’nin sanayi sektörlerinin dağılımının yerel hammadde kaynaklarına göre
gelişim gösterdiği görülmektedir.
Sanayide çalışanların, % 39 u tekstil ürünleri imalatı sektöründe, % 20 i gıda sektöründe
istihdam edilirken, % 14 si giyim eşyası sektöründe istihdam edilmektedir.
Malatya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 34 ü Mikro Ölçekli, % 54 ü Küçük Ölçekli,
%10 u Orta Ölçekli, % 2 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- -Gap Güneydoğu Tekstil San ve Tic. Malatya Şubesi
- -Anateks Anadolu Tekstil Fabrikaları
- -Güntaş Gündüzbey İplik Ve Dokuma Fab. San.ve Tic.A.Ş.
- -Malatya İplik Sanayi ve Ticaret
- -Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş -Malatya Şeker Fabrikası
 Entegre Et Tesisleri : İlimizde entegre et tesisi bulunmamaktadır. Böyle bir yatırım bölge
ve ülkemizin önemli bir ihtiyacını karşılayacak ve bölge hayvancılığının gelişmesine de
büyük katkı sağlayacaktır.
 Meyve Suyu ve Reçel Tesisi : İlimizde narenciye hariç her türlü meyve yetişmekte ve
üretilmektedir. Bu konuda büyük potansiyel mevcuttur.
 Makine İmalat Sanayi : İlimizde gelişmekte olan bir sektördür.Bölgemiz yanında özellikle
güney ve doğu sınır ülkelerimize önemli ihraç potansiyelini barındırmaktadır.
 Elektikli Ev Aletleri ve Makinaları Sanayii : Yine İlimiz ve bölgemizde ihtiyaç bulunan ve
ihraç potansiyeli olan bir yatırımdır.
 Vagon Sanayi : Altyapı ve tesis binaları hazır olup, yatırımcı beklemektedir.
 Otomotiv Yan Sanayi : İlimizde bulunmayan bu sektör, İlimizin önemli bir teşvik ve
yatırım avantajları ile birleşince, iç ve dış pazara yönelik önemli bir potansiyeli
barındırmaktadır.
 İlimiz yenilenebilir enerji kaynaklarına, özellikle rüzgar enerjisi yatırım potansiyeline
sahiptir.
304
 İlimiz tarihi ( Nemrut, Aslantepe Höyüğü) ve doğa güzellikleri ile turizm tesis ve yatırım
potansiyeline sahittir.
 Mandıracılık, Süt ve Et Besiciliği, Modern Çiftlik ve Üretim İşletmeleri: İl, bölgemiz
ve ülkemizde bu konularda özellikle son yıllara da büyük bir üretim eksikliği
bulunmaktadır. Bölgemizin ve ülkemizin büyük bir açığını kapatacak önemli yatırım
alanlarıdır.
 Vakıf veya Özel Üniversite Yatırımı: Doğu ve güney bölgelerimiz ile çevre bölge ve
illerin önemli bir ihtiyacı ve talebi karşılanacaktır.
 Meyvecilik ve Tarımda Alternatif Ürün ve İlgili Sektör Yatırımları: İlin özellikle
kayısıya bağımlı olan meyveciliğini azaltacak, özellikle gıda sanayine dönük alternatif
tarım ürünleri üretimi.
Yıl
2008
2009
2010
2011
Yıl
2008
2009
2010
2011
Malatya İline Ait İhracat Bilgileri
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
119
141
142
148
250.486
221.155
275.381
280.381
Malatya İline Ait İthalat Bilgileri
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
99
87
112
145
54.448
47.058
91.904
105.930
7. Malatya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Malatya Merkez I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:119)
 1993 yılında altyapı inşaatı, 2002 yılında ise arıtma tesisi tamamlanmıştır.
Malatya II. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:141)
305
 Bölgede; 154 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 96
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma-giyim ve elektrikli makineler sanayidir.
Darende Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:132)
Malatya Organize Sanayi Bölgesi (I. İlave Alan–1224 hektarlık kısım) ( Sicil No:119)
 2011 yılı yatırım programında “1.180 hektar (ilk etapta 100 hektar)” olarak ve 400.000.TL ödenekle yer almaktadır.
 İmar planı onaylanmıştır.
 Altyapı aşamasındadır.
Akçadağ Mermer İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: ( Sicil No:274)
 16.02.2010 tarih ve 1485–1489 sayılı yazımızla 120 hektarlık alanın OSB yeri olarak
kesinleştiği Valiliğe, İl Özel İdaresi Genel Sekreterliğine ve ilgili kurumlara bildirilmiştir.
Malatya İlinde 1.437 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
SIRA
NO
1
2
3
4
MALATYA MERKEZ
I.BÖL.(ÖZMALATYA) KSS
MALATYA MERKEZ II.
BÖL.(ÖZMALATYA) KSS
MALATYA MERKEZ (I+II) BÖLÜM
KSS
MALATYA ARAPGİR KSS
TOPLAM
DOLULUK
BOŞ
ORANI
İŞYERİ
(%)
SAYISI
İŞYERİ
SAYISI
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
450
320
130
71
420
231
189
55
540
534
6
99
27
25
2
93
77
327
1.110
1.437
Doğanşehir Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “99 işyeri, altyapı” olarak ve 1.500.000.-TL ödenek ile
yer almaktadır.
 Üstyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 31’dir.
Hekimhan Küçük Sanayi Sitesi:
 Mevcut sanayi sitesinin yetersiz olması nedeniyle Kooperatif ve Sanayi ve Ticaret
Müdürlüğünün talebi üzerine mahallinde 15.09.2010 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır.
 Yerin uygun görüldüğü 29.09.2010 tarih ve 7788-93 sayılı dağıtımlı yazımız ile
Hekimhan Belediye Başkanlığı'na ve Kooperatif Başkanlığı'na bildirilmiştir. (06.01.2012
tarihi itibarıyle)
306
Önerileri
İl sanayisinin sorunları, genel olarak ülkemiz sanayisinin yaşadığı sorunlardan farklı olmayıp,
belli başlı gelişmiş sanayi bölgelerimiz dışındakilerle benzer özellikler göstermektedir.
Bunlar, ana hatları ile aşağıda sıralanmıştır:
1) Küçük Aile İşletmeciliği ve Yetersiz Sermaye: Profesyonel işletmecilik eğitimleri ve
danışmanlık hizmetleri verilerek, ihtiyaç duyanlara sermaye desteği verilmesi,
birleşmelerin özendirilmesi
2) Markalaşamama, Arge ve Nitelikli İnsan Gücü Yetersizliği: Bir plan çerçevesinde
üniversite, ilgili bakanlıklar ve kurumlarla işbirliği içerisinde profesyonel çalışmalar
yapmak.
3) Yüksek Katma Değerli Sektörlerin Yetersizliği: Özellikle dış pazarlara açılacak,
teknolojisi ve katma değeri yüksek sektörler için bölgemize yönelik teşvik ve
uygulamalar yapmak.
4) Yüksek Kredi Faizleri, Enerji Fiyatı, Vergi ve İstihdam Yükleri: İl sanayicilerinin
sıkıntılı olduğu bu konularda önlemler alınması, uygulanan teşvik tedbirlerinin
devamlılığının sağlanması.
5) Hammadde ve Pazarlara Uzaklık: İlin özellikle Mersin limanına ve diğer merkezlerle
olan demiryollarının ve karayollarının iyileştirilmesi
6) Özellikle yurtdışındaki kriz ve Pazar daralmasının ihracatı olumsuz etkilememesi için
yeni pazarlar bulunması ve önlemler alınmaya devam edilmelidir
.
307
9.
Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu
Adı
Soyadı
Ünvanı
1
BAYRAM
YUMRUTEPE
İL SAN.TİC.MD.
2
FİKRET
CANPOLAT
ŞUBE MÜDÜRÜ
3
SEZAİ
ŞİRECİ
ŞUBE MÜDÜRÜ
4
SİNAN
ÖZ
UZMAN
5
ÖZCAN ABDULLAH
EROĞLU
ARAŞTIRMACI (Ö)
6
HASAN
GÜRBÜZ
ARAŞTIRMACI (Ö)
7
VAHAP
KOÇER
ARAŞTIRMACI (Ö)
8
VELİ
YAŞAR
ŞEF
9
AHMET
YILDIZ
ŞEF (Ö)
10
TURGUT
ÇİLESİZ
ŞEF (Ö)
11
İBRAHİM HALİL
İLHAN
ŞEF (Ö)
12
HULUSİ
KAYIŞ
ŞEF (Ö)
13
RAMAZAN
GÜLERYÜZ
MEMUR
14
ALAATTİN
KILINÇ
MEMUR
15
ERDAL
MAVİDEMİR
MEMUR
16
İZZET
ATASOY
MEMUR
17
NURİ OKTAY
AYAŞAN
MEMUR
18
MEHMET
AKBAŞ
ÖLÇÜ AYAR MEM.
19
MEHMET
TUNÇDEMİR
ÖLÇÜ AYAR MEM.
20
ORHAN
ALTINIŞIK
ÖLÇÜ AYAR MEM.
21
LÜTFİ
TURAN
ÖLÇÜ AYAR MEM.
22
SADIK
ŞAHİN
DAKTİLOGRAF
23
ALİ
KESKİN
DAKTİLOGRAF
24
SERCAN
FIRAT
DAKTİLOGRAF
25
ÖZLEM
ÖZ
SEKRETER
26
ZAFER
SAVAŞ
ŞOFÖR
27
AHMET
TANKIZ
MÜHENDİS
28
YASİN
ZERDALİ
MÜHENDİS
29
DURDU
SANDIKKAYA
MÜHENDİS
30
ERDAL
ERDEM
MÜHENDİS
31
M.RAİF
UÇAR
MÜHENDİS
32
AKIN
SOLMAZ
MÜHENDİS
33
NUREDDİN
ATEŞ
MÜHENDİS
34
MUSTAFA
ALDEMİR
MÜHENDİS
35
AHMET
ASLANTEPE
MÜHENDİS
36
İMAM
BAŞTUĞ
TEKNİKER
37
MEHMET SALİH
YÜREKLİ
TEKNİKER
38
CEMAL
PERZELİ
TEKNİSYEN
39
NİYAZİ
TÜRK
TEKNİSYEN
308
45 MANİSA
Ekonomisi ağırlıklı olarak sanayi, tarım ve ticaret sektörlerine dayalı olup, sanayileşme
düzeyi yüksek olan bir ildir. Manisa’da küçük, orta ve büyük ölçekli sanayi tesisleri
bulunmaktadır
Palamut Meşesi ve Valeks Dünyada sadece Salihli bulunan 2 adet fabrikada
üretilmektedir.
Türkiye’de az sayıda bulunan BASINÇLI KAPLAR SANAYİ’ İstanbul ve Bursa’dan sonra
Manisa merkez ve Salihli’de üretim yapmaktadır.
Ticaret sektörü ülke ekonomisinin sanayi sektöründen sonra ikinci ağırlıklı sektörüdür.
Ege Bölgesi ekonomisinin en önemli ve ağırlıklı sektörlerinden birisi de ticaret sektörü olup,
bağlı olarak bölge illerinin ekonomilerinde de bu özellik benzer bir şekilde görülmektedir.
Manisa, karayolu ve demiryolu bağlantıları ile sanayi, ticaret ve turizm şehri olan
İzmir ili ile birleşmiş derecede yakın bulunması ticaret potansiyelinin gelişmesini sağlamıştır.
Bu yakınlık aynı zamanda diğer bölge illerine ulaşımı da kolaylaştırdığı gibi ihracat açısından
çok büyük avantajlar da sağlamıştır.
Ticaret sektörü Manisa il ekonomisi içinde üçüncü ağırlıklı ana ağırlıklı sektör
konumundadır. Manisa’nın sahip olduğu tarım ve hayvancılık potansiyeli, madencilik
potansiyeli ve sanayi üretim yapısı mevcut ticari hayatın gelişmesinde ve canlılığında önemli
bir yer tutmaktadır.
Manisa’da ticaret sektörü % 15,2 pay almaktadır. Ticaret sektörü içinde ise toptan ve
perakende ticaret % 91 pay ile ağırlıklı alt sektör olmaktadır.
Sanayisinin gelişmiş olmasına bağlı olarak ilde üretilen her türden sanayi ürünlerinin
ticari hayat içerisinde yeri tartışılmaz. Bunun yanında diğer ticaret konusu olan tarımsal
ürünler içinde çekirdeksiz kuru üzüm ilk sırada yer almakta daha sonra ise zeytin ve diğer taze
sebze, meyve ve hububat gibi diğer tarım ürünleri ile Soma ilçesinde üretimi yapılarak satılan
kömür il ticareti içerisinde önemli bir yer tutmaktadır.
Sanayinin sürekli gelişme trendinde olması Manisa’ya yarı mamul ve mamul mal giriş
çıkışını artırarak mevcut ticaret hacminin genişlemesini de sağlamaktadır.
3. Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin değerlendirilmesi
3.1. Türkiye Sanayisi ve Manisa İli Sanayisi:
ilimizdedir
Manisa İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1230 ’dür. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 1,5 lük bir oran ile sanayisi gelişmiş olan illerimiz arasında yer
almaktadır.
Ege Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, İzmir İli % 37 lik
bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer almaktadır. İzmir’i sırasıyla %18 ile
309
3.2. Manisa İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Manisa İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 39 lık bir
oran ile Gıda ürünleri imalatının ilk sırada olduğu görülmektedir.
Diğerleri sırasıyla,
% 9 Diğer Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı,
% 9 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve techizat İmalatı ,
% 6 Fabrikasyo Metal ürünleri imalatı(Makine ve teçhizat hariç
% 5 kauçuk ve Plastik ürünleri imalatı,
% 3 Ağaç ve mantar ürünleri İmalatı (Mobilya hariç)
% 2 Giyim eşyası imalatı,Kürkün işlenmesi ve boyanması,
% 2 Elektrikli Teçhizat imalatı,
% 1 kağıt ve kağıt ürünlerinin imalatı,
% 4 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Manisa ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 89 , Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 273 dır.
Manisa İlinde sanayide çalışanların, % 19 si Kömür ve linyit çıkartılması sektörü, % 19 si
Gıda ürünleri imalatı ve % 13 si Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve techizat İmalatı
sanayisinde istihdam edilmektedir.
Manisa İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 45 u Mikro Ölçekli, % 37 ı Küçük Ölçekli, % 13
si Orta Ölçekli, % 5 i Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- İmbat Madencilik Enerji Turizm Sanayi Ticaret A.Ş. Soma Şubesi
- Soma Kömür İşletmeleri A.Ş. Soma Şubesi
- Vestel Elektronik Sanayi ve Ticaret Aş.O.S.B.3.Kısım
- Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu Sınırlı Sorumlu Ege Linyitleri İşletmesi Müessese
Müdürlüğü (E.L.İ)
- Keskinoğlu Tavukçuluk ve Damızlık İşletmesi Sanayi ve Ticaret A.Ş.
Doğal kaynak potansiyelini meydana getiren, tarım ve hayvancılık ile orman ve maden
sektörlerine dayalı olarak yapılabilecek yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda
verilmiştir.
1- Tarım Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
310
Tarım sektöründe gerçekleştirilebilecek 8 yatırım konusu belirlenmiştir.
 Bağ-Bahçe Yatırımları,
 Meyve ve Sebze Yetiştiriciliği Yatırımları,
 Zeytin, Kiraz, Ceviz Kestane ve Badem Yetiştiriciliği Yatırımları,
 Yem Bitkileri Yetiştiriciliği Yatırımları,
 Kültür Mantarı Yetiştiriciliği Yatırımları,
 Aromatik ve Tıbbi Bitkiler Üretimi Yatırımları,
 Hibrit Tohum Üretimi Yatırımları,
 Organik Tarım Yatırımları,
Manisa’da iklim ve toprak yapısının uygunluğuna bağlı olarak her çeşit meyve ve
sebze üretiminin mevcut olduğu görülmekte olup, bu yapının devam ettirilmesi ve
geliştirilmesi sağladığı istihdam yanı sıra il sanayine sağladığı tarımsal ürün girdisi açısından
da büyük önem taşımaktadır.
İlde bağcılık kültürü çok gelişmiş olup yıllık 1.400.000 ton seviyesinde üzüm üretimi
söz konusudur. Üzüm çeşidi olarak ağırlıklı olarak çekirdeksiz kuru üzüm üretimine yönelik
yapılmakta olup ayrıca, taze tüketime yönelik üretim de mevcuttur.
Meyve üretimine baktığımızda; üzüm dışında zeytin 180.000 ton ve kiraz 30.000 ton
üretimler ile önde gelen diğer meyveler olmaktadır. Son yıllarda bu tür meyvelerin talep
görmesine ve sağladığı ekonomik katkının yüksekliği nedeniyle yamaç arazilerde yaygın bir
şekilde çiftçi tarafından fidan dikimleri yapıldığı gözlenmektedir. Burada önemli olan husus
dikimi yapılan fidanların kaliteli cinsler olması önem kazanmaktadır. Bu yönde çiftçinin
bilgilendirilmesi ve desteklenmesi ihracat olanaklarını ve uluslararası pazarlardaki rekabeti
kolaylaştıracaktır. Diğer yandan, armut, şeftali, elma, erik, ayva ve kayısı meyveciliği de
yaygın olarak yapılmakta olup yukarıdaki hususlar bu meyveler içinde geçerli olmaktadır.
Akhisar İlçesinde 10.000.000 zeytin ağacı ve yıllık 140.000 Ton Zeytin üretimi
bulunmaktadır.150 adet firma kendi markasını oluşturmuştur. Ceviz, kestane ve badem
yetiştirilmesinde ise en önemli noktalardan birisi, ilde ceviz, kestane ve badem üretiminin
yapılmasıdır. Besin değeri ve parasal değer olarak çok kıymetli olan Zeytin, cevizin, kestane
ve bademin, üretiminin artırılarak devam etmesi bu ürünlerden sağlanan gelirin de artmasını
beraberinde getirmektedir.
İlde yaygın olarak küçükbaş ve büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmakta bağlı olarak
süt ürünleri üretimi yapılmaktadır. Mevcut hayvan varlığında yıllar itibarıyla kısmi
değişmeler bulunmakta olup, hayvancılığın gelişmesine, geliştirilmesine katkı sağlayacak ve
ihtiyaç duyulan hayvan yeminin sağlanması açısından yem bitkileri üretimi yatırımları da
büyük önem taşımaktadır. Burada özellikle yonca üretimi sürekli yeşil kalması ve yılda 7
kereye kadar biçim uygulanabilmesi yönünden önem arz etmektedir.
Ülkemizde; besleyici özelliği ve hem taze tüketim hem de kurutulmuş ya da
dondurulmuş tüketim çeşitliliği nedenleriyle son yıllarda kültür mantarı üretimi giderek
artmaktadır. Dolayısıyla kültür mantarı üretimine yönelik bu tür yatırımların yapılması uygun
olacaktır.
Ülkemiz çok zengin bitki florasına sahip bulunmakta olup, Türkiye florasında 9.000'in
üzerinde bitki türü olduğu kabul edilmiştir. Bu bitkilerin 1.000 kadarı, ilaç ve baharat
bitkileridir. Dünya'da yaşam standardı yükseldikçe tüketim de artmaktadır. Bu artış, tıbbi ve
aromatik bitkiler içinde geçerlidir. Bu bitkilerin tüketim alanı çok geniştir. En önemli
kullanım alanı ise ilaç, parfüm, kozmetik, diş macunu, sabun şeker sanayi olup ayrıca baharat
olarak da tüketilmektedir. Diğer yandan; Dünyanın gelişmiş ülkeleri özellikle tedavide
bitkisel kaynaklara yönelmiş durumdadırlar. Tedavide kullanılan ilaçların önemli bir kısmını
doğal kaynaklı ilaçlar oluşturmaktadır. Doğal kaynaklı ilaçların kullanım oranı gelişmiş
ülkelerde % 60, gelişmekte olan ülkelerde ise % 4 civarındadır. Doğaya dönüşümün bir
slogan haline geldiği günümüz dünyasında tıbbi ve aromatik bitkiler Türkiye'de de önemli bir
311
yere gelmiştir. Türkiye pek çok bitkinin gen merkezi olmasının yanında, bazı endemik türlerin
de bulunduğu coğrafik bölgeleri içermektedir.
Bitkisel ürünlerde yüksek verimli ve iyi vasıflı tohumların geliştirilerek üretimde
kullanılması giderek önem kazanmış bulunmaktadır. Günümüz tarımında; verimlilik ve kalite
ön plana çıkmış olup, buna bağlı olarak tarımsal üretimde kullanılan tohumlar üzerinde
sürekli olarak araştırmalar yapılmaktadır.
Tarımda gelişmiş ülkeler toprak ve iklim şartlarına uygun tohum çeşitlerini üretme
çalışmalarını sürekli olarak yapmakta bu sayede diğer ülkelerin tarımsal üretimlerini kontrol
etme yolu izlemektedirler. Bu tür tohumlar bir kez kullanılmakta bunlardan tohum elde
edilememekte ya da elde edilen tohumun kullanılması sonrasında ise istenilen verim
sağlanamamaktadır.
Organik tarım ürünleri son yıllarda talep görmektedir. Ülkemiz topraklarının az
kirlenmişliği ve iklim özellikleri dolayısıyla organik tarım konvansiyonel tarımın yanında
giderek artarak ilgi gören potansiyel bir üretim alanı olarak önem kazanmaktadır. Organik
üretim toplam tarımsal alanın % 2‘sinde gerçekleştirilmektedir. Ülke genelinde 13 binin
üzerinde çiftçi tarafından 170 civarında ürünün 1.035 000 dekar alanda 359.131 ton organik
üretim gerçekleştirilmiştir. İklim, toprak, üretim yelpazesinin genişliği, bu konudaki birikimi
ve pazarlara olan yakınlığı ile Manisa’da organik tarım ürünleri üretiminin yaygınlaştırılarak
sürdürülmesi mümkün görülmektedir. Aynı zamanda organik tarım ürünleri konvansiyonel
tarım ürünlerine göre daha fazla gelir getirmektedir.
2- Hayvancılık Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
Hayvancılık sektöründe yapılabilecek 7 yatırım konusu belirlenmiştir.
 Tatlı Su Balığı Üretimi,
 Arıcılık,
 Et Besiciliği,
 Süt Besiciliği,
 Yumurta Tavukçuluğu,
 Et Tavukçuluğu,
 Hindi Yetiştiriciliği,
Manisa’da tatlı su balığı yetiştiriciliği için elverişli doğal su kaynaklarının olması
nedeniyle bu tür yetiştiricilik söz konusu olup balık yetiştiriciliği yatırımlarının yapılması
mevcut kaynakların değerlendirilmesi açısından mümkün görülmektedir.
Manisa bitki-çiçek florasının çeşitli ve zengin olması ile arıcılık yatırımları için doğal
bir alt yapıya sahip bulunmaktadır. Geçmişte arıcılılık sepet kovan (kara kovan) ile
yapılmakta ve bu kovanlardan yılda ortalama 5-10 kg. civarında bal alınmakta iken son
yıllarda yeni modern tip kovanların kullanılması ile yılda kovan başına 25-30 kg. bal üretimi
gerçekleştirilir hale gelinmiştir. İlde mevcut 50.000 civarındaki kovanlarda yapılan, yılda
ortalama 950 ton civarındaki bal üretim potansiyeli göz önüne alındığında, bu potansiyeli
korumak ve değerlendirmek üzere bal üreticiliği ile bal ambalajına yönelik yatırımlar, doğal
kaynak açısından kolaylıkla gerçekleştirilebilir olarak görülmektedir.
Yıllık süt üretim kapasitesi, mevcut tesisleri besleme açısından oldukça
önemlidir. Ayrıca, yeni yapılacak süt ve süt mamulleri tesisleri rantabl görünmekle birlikte
mevcut tesislerin de ihracata yönelik olarak yatırımlarını revize etmeleri ve Türkiye’de isim
sahibi ürünlerin mutlak surette dünya pazarlarına girmesi gerekmektedir.
Son yıllarda, ülkemizde tavukçuluk konusunda ciddi ilerlemeler görülmesine
karşın tavukçuluğun gelişimini etkileyecek olumsuzlukların da tespit edilerek ortadan
kaldırılmasına yönelik olarak gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.
3- Maden Sektöründe Yapılabilecek Yatırımlar
 Mermer İşleme Tesisi,
312
 Briket Kömür Üretimi Tesisi ,
 Zeolit Üretimi Tesisi
 Zeolitten Yapı Malzemeleri Üretimi Tesisi
Mermer blokların işlenmeden olduğu gibi ihracata gitmesi buradan elde edilecek olan
katma değerin dışarıya gitmesi anlamına gelmektedir. Bunun önlenmesi amacıyla bu blokların
kurulacak olan işleme tesislerinde mermer levha, mermer fayans ve eskitme mermer gibi nihai
ürün haline getirilerek var olan potansiyelin bu şekilde değerlendirilmesi, kaynak israfının
önlenmesi ve de sağlayacağı istihdam açısından büyük önem arz etmektedir.
Manisa ili Soma ilçesinde değişik sahalarda zengin linyit rezervleri hem kurulu olan
termik santral tarafından hem de Manisa ve civar illerde sanayi ve ısınma amaçlı olarak
kullanılmaktadır. Gerek üretim sırasında, gerekse paketleme sırasında oldukça fazla miktarda
kömür tozu oluşmaktadır. Ancak kömürün tozunun değerlendirilebilmesi için briket kömür
üretim tesisinin kurulması önem arz etmektedir.
Briket kömür, kömür tozlarının sıkıştırılarak yumurta biçiminde şekillendirilerek
hazırlanmış kömürlerdir. Kömür tozlarının birbirine yapışmasını temin etmek açısından
üretim sırasında zift, asfalt ve melas gibi değişik bağlayıcı maddeler kullanılmaktadır. Bu
şekilde normal şartlarda kullanılamayacak olan toz kömürler değerlendirilmiş olmaktadır.
Üretilecek briket kömürün pazarı ise Manisa ili ve çevre illeri olacaktır.
Manisa ilinin Gördes ilçesi civarında bulunan zengin Zeolit rezervinin
değerlendirilmesi amacıyla zeolit üretim tesisi kurulması mümkün görülmekte olup üretim
maliyetini düşürebilmek için kurutmada jeotermal kaynaklardan da yararlanabilecektir.
Burada en önemli nokta ise üretilen zeolitin özelliklerinin tam olarak bilinmesi
yönünde yapılacak araştırma çalışmaları ile nihai kullanım alanlarına yönelik çeşitli ürün
üretimini sağlayacak bir araştırma biriminin kurulmasının gerekliliği olmaktadır. Mevcut
rezervin en iyi şekilde değerlendirilmesine yönelik olarak bu yönde yapılacak çalışmalar
(kamu+özel sektör) dünyada örneği olan çalışmaların bir benzeri olma niteliğini taşımalıdır.
4- Enerji Sektörüne Yönelik Yatırımlar
Enerji sektöründe gerçekleştirilebilecek 4 yatırım konusu tespit edilmiştir.

Rüzgardan Elektrik Enerjisi Üretim Tesisi,

Rüzgar Türbini Üretim Tesisi,

Jeotermal Kaynaklardan Elektrik Enerjisi Üretim Tesisi,

Jeotermal Kaynaklardan Konut-Sera Isıtma Tesisi,
Rüzgardan Elektrik Enerjisi Üretim Tesisi
Günümüzde temiz enerji kaynaklarından olan rüzgar enerjisine dayalı elektrik enerji
santralları kurulması dünya genelinde giderek yaygınlaşmakta ve gelişmiş ülkeler bu tür
yatırımları desteklemektedirler. Bu noktada Bozcaada da kurulu rüzgar santralı bir örnek
teşkil etmektedir.
Rüzgardan elektrik enerjisi üretim maliyetleri 3,3-6,0 cent/kWh seviyesinde
bulunmakta ve bu durum diğer kaynaklardan elde edilen elektrik enerji maliyetlerine göre
avantajlı bir durum göstermektedir.
Ülkemizin sahip olduğu toplam rüzgar enerjisi potansiyelinin yaklaşık 83 bin MW
seviyesinde olduğu sektör ilgililerince de belirtilmekte olup, Türkiye rüzgar enerji santralı
kurulu kapasitesi ise yaklaşık 19 MW seviyesinde bulunmaktadır.
Mevcut bu temiz enerji kaynağından gereği gibi faydalanmanın önemi açık olarak
görülmekte ve bu tür yatırımların rüzgar gücü yönünden zengin olan Akhisar yöresinde
gerekli araştırmaların yapılarak getirimli olarak çalışabileceği mümkün görülmektedir.
313
Rüzgar Türbini Üretim Tesisi
Rüzgardan elektrik enerjisi elde etmede, rüzgar gülü yada türbini denilen sistemler
kullanılmaktadır. Bu sistemler dünyada pek çok firma tarafından üretilmekte olup, bu tür
sistemlerin üretimine yönelik yatırımların ülke sanayi ve teknoloji potansiyeli göz önüne
alındığında Türkiye’de de üretebilecek bir altyapı da bulunmaktadır.
Jeotermal Kaynaklardan Elektrik Enerjisi Üretim Tesisi
Manisa ili sınırları içinde 6 adet sıcak su (jeotermal) kaynağı bulunmaktadır. Jeoloji
Mühendisleri Odası tarafından yapılan bir çalışmada ise ülkemizde yeni teknolojiler
kullanılarak jeotermal sahadan elektrik enerjisi üretmenin mümkün olduğu 10 adet jeotermal
sahadan ikisi Manisa ili içinde yer almakta olup bunlar Caferbeyli ve Salihli-Göbekli’de
bulunmaktadır. Günümüzde jeotermal kaynaklardan elektrik enerjisi üretimi yaygın olarak
yapılmakta ve bu konuda ülkemizde de bir alt yapı bulunmaktadır. Bu çevreyi koruyan
enerjinin değerlendirilmesine yönelik yatırımların yapılabileceği mümkün görülmektedir.
Jeotermal Kaynaklardan Konut-Sera Isıtma Tesisi
Türkiye’de Jeotermal enerji ile merkezi olarak ısıtılabilecek yerlerden olan Manisa ili ile
Turgutlu ilçesi (46.000 konut) ve Salihli (24.000 konut) ilçesinde yapılan araştırmalara göre
toplam 70.000 konut ısıtılabilecek kapasiteye sahip bulunmaktadırlar. Bunlardan Salihli
ilçesinde Jeotermal enerji ile konut ısıtılması projesi başlamış kentin bir kısmına bağlanan
ısıtma sistemi çalışmaları devam etmektedir. Bu ve benzeri uygulama örneklerinin
yapılabileceği mümkün görülmektedir.
Diğer sektörlerde gerçekleştirilebilecek 9 yatırım konusu tespit edilmiştir.

Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi,

Peynir Altı Suyu Tozu Üretim Tesisi,

Zeytin Yağlı Sabun Üretim Tesisi,

Zeytin Yağı Üretim Tesisi,

Bal Ambalajlama Tesisi,

Sınaî Kalıp Üretimi Tesisi,

Bilgisayar Donanımı ve Elektronik Devre Elemanları Üretim Tesisi,

Beyaz Eşya Yan Sanayi Parçaları Üretim Tesisi,

PVC Esaslı Ayakkabı Tabanı Üretim Tesisi,
1-Süt ve Süt Mamulleri Üretim Tesisi
Manisa’da yapılmakta olan süt besiciliğinde toplanan sütlerin önemli bir bölümü
genellikle küçük kapasiteli mandıra ve süt işleme tesislerinde işlenmektedir. Süt besiciliğinin
mevcut yapısının korunması ve geliştirilmesine yönelik olarak süt ve süt mamulleri üretim
tesisi yapılabilir görülmektedir. Türkiye süt ve süt mamulleri ile ilgili talep, üretim, ihracat ve
ithalat verileri çizelge 89’da verilmiştir.
2-Süt ve süt mamulleri üretim tesisine ait profil bilgileri
Yatırımı önerilen bu tesis, standart üretim yöntemlerinin uygulandığı ve standart
ürünün elde edilebileceği bir tesis niteliğinde bulunmaktadır. Bu proje kapsamında hammadde
olarak çiğ süt kullanılacaktır. Mamul madde olarak da pastörize süt, beyaz peynir, kaşar
peyniri, tereyağı, yoğurt ve ayran üretimi gerçekleştirilecektir. Yatırım kapasitesinin daha
düşük tutulması durumunda, düşünülen kapasiteyle orantılı olarak daha az bir sabit yatırımla
yatırımı gerçekleştirmek mümkün olacaktır.
3-Peynir Altı Suyu Tozu Üretim Tesisi
Süt ürünlerine yönelik diğer bir üretim konusu da peynir altı suyu tozu üretimidir.
Peynir altı suyu tozu protein içeriğine sahip olup özellikle tüketildiğinde hızlı emilim ve
yüksek enerji sağlayarak kas gelişimini desteklemekte bu nedenle sporcuların kullanmış
olduğu takviye hapların içinde kullanılmaktadır.
314
4- Zeytin Yağlı Sabun Üretim Tesisi
Akhisar İlçesinde 10.000.000 zeytin ağacı ve yıllık 150.000 Ton Zeytin üretimi
bulunmakta ve buna bağlı olarak zeytinyağı üretimi yapılmaktadır.150 adet firma kendi
markasını oluşturmuştur.
Ceviz, Hijyen açısından insan cildi için en uygun sabunların üretiminde bitkisel kaynaklı
yağlar kullanılmakta özellikle zeytinyağı kullanılarak yapılan sabunlar göreceli pahalı
olmasına rağmen tercih edilmektedir. Bu tür bir yatırımın yapılması bu kaynağın
değerlendirilmesi yönünden mümkün olabilecektir.
5- Zeytin Yağı Üretim Tesisi
Manisa zeytinciliğin önemli merkezlerden biri olup özellikle Akhisar ilçesi potansiyeli
en çok olan ilçe konumundadır. Yapılan bu zeytin üretiminin değerlendirilmesine yönelik
olarak zeytinyağı işleme tesisinin kurulması mümkün görülmektedir. Akhisarda yaklaşık 350
adet zeytin ve zeytinyağı tesisi bulunmaktadır.
6-Bal Ambalajlama Tesisi
Bitki florasının zengin olduğu ve bal üretimi için doğal bir alt yapıya sahip olması
ilin önemli avantajlarından birini oluşturmaktadır. İlde 50.000 kovan bulunmakta ve 950 ton
bal üretilmektedir. İlde mevcut arıcılığın daha da geliştirilmesi gerekmekte ve buna paralel
olarak potansiyelinin değerlendirilebileceği bal ambalajlama tesisi de yapılabilir
görülmektedir.
7-Sınaî Kalıp Üretimi Tesisi
Manisa ili sanayi gerçekleştirmiş olduğu sanayi ürünleri üretimin gereği olarak yaygın
olarak kalıp kullanmaktadır. Bu amaçla ihtiyaç duyulan kalıpların üretimini sağlayacak
tesislere gerek bulunmaktadır. Bu tür yatırımların yapılması mümkün görülmektedir. Ancak
yatırıma karar verilmeden önce sıhhatli bir fizibilite etüdü yapılmalı, finans, yatırım yeri,
teknoloji en önemlisi pazar araştırması sağlıklı bir şekilde yapılmalıdır.
8- Bilgisayar Donanımı ve Elektronik Devre Elmanları Üretim Tesisi
Manisa’da elektronik sanayi kolunda faaliyette bulunan ülkemizin önde gelen
firmalarından Vestel sipariş ve müşteri odaklı olarak üretim yapmaktadırlar. Yapılan üretimin
büyük bir bölümünün ihraç edildiği bu üretim konusunda ağırlıklı olarak ithal devre
elemanları kullanmaktadır. Günümüzde stratejik öneme sahip sektör durumuna gelen
elektronik sanayinde ülkemizin de yer edinmesi gerekmektedir. Bu açıdan bu tür devre
elmanlarının üretimine yönelik tesislerin kurulabileceği mümkün görülmektedir.
9- Beyaz Eşya Yan Sanayi Parçaları Üretim Tesisi
Manisa OSB de faaliyet gösteren Vestel beyaz eşya yan sanayisinin gelişmesinde
önemli rol olaktadır. Ülkemiz ev aletleri alanında Avrupa'nın önemli bir üretim ve ihracat
merkezi olma yolundadır. Buzdolabı ve çamaşır makinası gibi ürünlerde 2003 yılında yaşanan
fiyat ucuzlaması miktar bazında % 20'nin üzerinde artan sektör talebinin değer olarak
azalmasına yol açmıştır.
Ülkemiz 1999 yılından itibaren beyaz eşya sanayinde net ihracatçı konumuna gelmiştir. Bu
bilgiler ışığında bu tesislere entegre olacak veya parça sağlayacak tesislerin kurulması
mümkün görülmektedir.
10- PVC Esaslı Ayakkabı Tabanı Üretimi Tesisi
Manisa ilinde ayakkabı üretimi gerek fabrikasyon ve gerekse küçük atölyelerde yoğun
olarak yapılmaktadır. Ayakkabı üreticilerinin bulunduğu bir küçük sanayi sitesi de
bulunmakta olup günlük 300.000 ayakkabı üretim kapasitesinin olduğu yetkililerce ifade
edilmiştir. Dolayısıyla ayakkabı üretiminde Manisa’nın önemli bir yeri bulunmaktadır. Ayrıca
Turgutlu ve Kulada küçük çaplı ayakkabı üretimi yapılmaktadır.
315
Manisa İline Ait İhracat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
304
325
322
387
1.011.594
911.957
3.445.556
4.178.542
Manisa İline Ait İthalat Bilgileri
Yıl
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
282
268
299
400
840.746
598.545
2.962.535
3.632.680
7) Manisa İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (I.etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:30)
 Ağırlıklı sektör grubu; demir dışı metal, elektrikli makineler ve plastik sanayidir.
Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (II. etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:30)
 Bölgeye ait atıksu arıtma tesisi 2001 yılında tamamlanmıştır.
hepsi üretime geçmiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; orman ürünleri, demirdışı metaller ve elektrikli makineler
sanayidir.
Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (III.etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:30)
adedi üretim, 1 adedi proje aşamasındadır. 1 adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; plastik, elektronik ve demirdışı metal sanayidir.
Salihli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:103)
316
 Bölgede; 55 adet sanayi parselinin, 52 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 35
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, plastik ve demir-çelik sanayidir.
Salihli Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:103)
 2011 yılı Yatırım Programında “Arıtma (120 hektar)” olarak ve 5.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
Akhisar Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:74)
almaktadır.
 AG-OG Elektrik Şebekesi ve 140 hektarlık alanın altyapı inşaatı tamamlanmıştır.
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, elektriksiz makineler ve orman ürünleri sanayidir.
Manisa-Turgutlu I. Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:128)
almaktadır.
 90 hektarlık kısmın altyapı inşaatı ve elektrik şebekesi ENH inşaatı tamamlanmıştır.
edilmemiştir.
Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (IV.etap) Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:30)
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; demirdışı, kağıt ve madeni eşya sanayidir.
Manisa Ticaret ve Sanayi Odası (V.etap)Organize Sanayi Bölgesi (Havaalanı Bölümü) :
(Sicil No:30)
 Bölgede; 9 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 5
adedi üretim, 4 adedi proje aşamasındadır.
Kula Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:192)
 İmar planına esas Jeolojik ve jeoteknik etüt aşamasındadır.
Kula Deri Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:192)
 06.06.2006 tarih ve 5573–79 sayılı yazımızla OSB’nin doğusundaki 70 hektarlık alanın
uygun görüldüğü ve OSB’ye dahil edildiği Yönetim Kurulu Başkanlığına bildirildi.
 İmar planına esas Jeolojik ve jeoteknik etüt aşamasındadır.
Soma Organize Sanayi Bölgesi:
317
 19.08.2004 tarih ve 9992 sayılı yazımızla 95 hektarlık alan için yer seçiminin kesinleştiği
ve bundan sonra yapılacak işlemlere dair yer seçimi talimatı yazılmıştır.
Salihli Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:103)
 150 ha.'lık alanın yer seçiminin kesinleştirildiği 16.08.2011 tarihli ve 888-897 sayılı
dağıtımlı yazımızla OSB Yönetim Kurulu Başkanlığına ve ilgili diğer kurumlara
bildirilmiştir.
Akhisar Zeytin ve Zeytinyağı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi:
 06.03.2007 tarihinde 120 hektar büyüklüğündeki alan için yer seçimi komisyonu
toplanmıştır.
 Ulaştırma Bakanlığı görüşü doğrultusunda 02.06.2010 tarih ve 4522 sayılı yazımızla
Milli Savunma Bakanlığı'na görüş sorulmuştur.
 Bakanlığa intikal eden Gözlemsel Jeolojik Etüt 24.06.2010 tarihinde vize edilmiştir.
Manisa İlinde 2.696 işyerlik 12 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
MANİSA AHMETLİ KSS
MANİSA AKHİSAR KSS
MANİSA DEMİRCİ (I.BÖLÜM) KSS
MANİSA DEMİRCİ (II. BÖLÜM) KSS
MANİSA KULA KSS
MANİSA MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS
MANİSA MERKEZ (II. BÖLÜM) KSS
MANİSA SALİHLİ (I.BÖLÜM) KSS
MANİSA SOMA KSS
MANİSA TURGUTLU (I.BÖLÜM)
KSS
MANİSA DERİ SANAYİCİLERİ KSS
MANİSA TURGUTLU (II. BÖLÜM)
KSS
TOPLAM
0
97
24
100
196
422
500
244
196
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
0
97
24
100
175
422
365
244
196
143
143
0
100
35
22
13
63
739
739
0
100
2.696
2.527
169
94
İŞYERİ
SAYISI
BOŞ İŞYERİ
SAYISI
DOLULUK
ORANI
(%)
0
0
0
0
21
0
135
0
0
0
100
100
100
89
100
73
100
100
8) İlde Sanayi Sektörüne Yönelik Güncel Sorunlar ve Çözüm
Önerileri
Organize Sanayi Bölgelerinde bizzat yerinde yapmış olduğumuz çalışmalar sonucunda
aşağıda belirtilen Sanayi Sorunları tespit edilmiştir.
Manisa Organize Sanayi Bölgesi
SORUNLAR:
1) Dünya ve Ülke genelinde yaşanan ekonomik krizler
2) Şehrin fiziksel ve sosyal gelişiminin Sanayi Bölgelerinin gelişimi ile paralel olmaması
3) Üniversite- Sanayi işbirliği eksikliği
4) Bilgi Teknolojisine dayalı olan altyapı tesisilerinin eksikliği
5) Şehirde ikamet eden ve Sanyi sektöründe çalışan Üniversite mezunu elemanı orta ve
üst düzey yöneticilerin azlığı
318
6) Yaşam standardının Sanayi sektöründe çalışan yabancı yöneticilerin ihtiyaçlarına
cevap verecek şekilde yapılandırılmamış olması
7) Şehrin ulaşım ve trafik yoğunluğunu azaltacak alt ve üst yapı yatırımlarının azlığı ve
kentsel dönüşüm (Yenileme) projelerinin hâlihazırda hayata geçirilmemiş olması
8) Gelişen Sanayi sektörünün sebeb olduğu hızlı nüfus artışı ve göç
Bölgemizin Konu İle İlgili Yürütmekte Olduğu Öncelikli Projeleri
1) ORGANİZE Sanayi Bölgesinin 4. ve 5. kısım tevsii alanlarına şehrin ekonomik ve
sosyal gelişimine ivme katacak lokomotif sanayi yatırımlarının getirilmesi. TC.
Başbakanlık Yatırım Destek ve Tanıtım Ajansı ile söz konusu amaç doğrultusunda
çalışmalar yürütmektedir.
2) Demiryolu bağlantılı Lojistik Merkezimizin ticari işletmeye geçirilmesi (Manisa
Gümrük Müdürlüğü Lojistik Merkezimiz içinde yeni bir hizmet binası yapılmaktadır.
%100 bölge iştirakı olan Lojistik şirketimize geçici depolama izni verilmiştir. İzmir
Limanına bağlantı konusunda çalışmaların 3 ay içinde tamamlanması ile sanayicimizin
Transport maliyetleri %30 mertebesinde aşağıya çekilecektir.)
3) Organize Sanayi Bölgesinin ara eleman ihtiyacını karşılayacak bir Meslek Yüksek
Okulu’nun Endüstri Meslek Lisesinin yapılması (Konu ile ilgili olarak Bölgemizin
Okul parseline 8900M2 kapalı alana sahip bir Endüstri Meslek Lisesinin yapımına
başlanmıştır. Okulumuzun 2010 yılında Eğitim ve Öğretime başlaması
planlanmaktadır.).
Salihli Organize Sanayi Bölgesi
1) Organize Sanayi Bölgesine Doğalgaz sistemi bulunmamaktadır. Bölgeye Doğalgaz
getirilmesi maliyetleri düşürecektir. Turgutluya kadar gelen DOĞALGAZIN Salihiye
bağlantısının sağlanıp sanayicinin hizmetine sunulmalıdır.
2) Salihli Organize Sanayi Bölgesine DEMİRYOLU BAĞLANTISI sağlanmalıdır.
3) Yerli Katkı Oranı yüksek sanayiye destek sağlanmalıdır.
4) İzmir Ankara Karayolunun Organize Sanayi Bölgesi geçişinde OSB kavşağının
düzenlenmesi
5) Salihli Organize Sanayi Bölgesinin II. Etap bölümünün kamulaştırmasının yapılması
tamamlanması
Akhisar Organize Sanayi Bölgesi
1) Akhisar-İzmir otoyolundan Organize Sanayi Bölgesine giriş yolunun iyileştirilmesi
2) Doğalgaz altyapısı ile ilgili yapılan çalışmalar ve planlarının durumu
3) Bölgede İtfaiye ve Ambulansın hazır bulunması
4) Bölge için güvenlik teşkilatının kurulması
5) Bölgeye Akhisar-Merkeze bağlayacak dolmuş hattının hayata geçirilmesi
6) Birinci bölgedeki Elektrik hatlarının yer altına alınması
7) Jandarmanın daha sık olarak bölge içinde olması
8) OSB giriş yolunun açılması
Turgutlu Organize Sanayi Bölgesi
1) Organize Sanayi Bölgesinde tahsisi yapılan arsalar ile ilgili katılımcıların
yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucu iptal edilmesi durumunda katılımcıların
diğer katılımcıların hakkını engelleyecek şekilde hukuki yola başvurarak kararın iptali
ve ihtiyati tedbir istemli hareketleri hukuki olarak kabul görerek en az2 yıl süren
hukuki anlaşmazlık sürecine girilmekte bu süre zarfında arsanın tahsil edilmemesi
sebebiyle uğranılan hak kayıplarının düzenlenebilmesi için Bakanlıkça gerekli yasal
düzenlemelerin yapılması gerekmektedir
2) OSB elektrikteki tarife karışıklı sebebiyle OSB de bulunan katılımcılara bırakın ucuz
enerjiyi sağlamayı piyasada bulunanın üzerinde elektrik temin etmek durumunda
319
kalmaktadır. Bu durumun düzeltilmesi için Enerji Bakanlığı ile Bakanlık düzeyinde
görüşmeler yapılarak yasal ya da yönetmelik değişikliği ile OSB’lere dağıtım bedeli
dahil olmak üzere bir tarife belirlenmesi yoluna gidilmeli
3) Doğalgazda yıllardır süren ancak 2009 yılında sonlandırılan OSB’lere yapılan indirim
uygulamasına OSB’lere münhasır devam edilmesi yönünde çalışma yapılması
gerekmektedir.
Ayrıca Akhisar, Turgutlu ve Salihli Organize Sanayi Bölgelerinde bizzat İştirakçiklerle
yapmış olduğumuz görüşmeler sonucunda aşağıda belirtilen sorunları olduğu
belirtilmiştir.
1) OSB de üretim yapan firmaların OSB dağıtım bedeli ödemesinden dolayı, OSB
dışında üretim yapan firmalardan daha yüksek bedelli elektrik kullanmaktadır. Bu
durumun düzeltilmesi gerekmektedir.
2) OSB’lerin ATIKSU ARITMA TESİSLERİNİN ve yollarının yapılabilmesi için
Bakanlık desteğinin artırılması gerekmektedir.
3) OSB’lerin tamamlanabilmesi bakımından OSB dışında yatırım yapılmasını
engellenmesi için gerekli yasal düzenlemenin ve tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Bunun için OSB’lerde yatırımı cazip hale getirebilmek için ELEKTRİK, SU
DOĞALGAZDA VE M2 FİYATLARINDA indirim uygulanması gerekmektedir
4) OSB lerde ELEKTRİK KESİNTİLERİ Makine ve Teçhizatlarda hasar getirmesi ve
Bilgisayar Destekli Üretimi sıkıntıya sokması sonucu İlgili Bakanlıkla görüşülerek
tedbir alınmasını sağlanmalıdır.
5) Alkollü İçecek ve Sigarda uygulanan vergilerin diğer sektörlerden yüksek olması
sebebiyle Yüksek vergilerin düşürülmesi gerekmektedir.
6) Sanayi ana sorunlarından olan Teknoloji Üretimin yapılabilmesi için AR-GE çalışması
yapılması açıktır. Özellikle KOBİ lerin tek başlarına AR-GE çalışması için gerekli
yatırımları yapmaları mümkün bulunmamaktadır. Bunun için devlet destekli toplu
araştırma merkezleri gibi Kurumalar oluşturularak müşterek çalışmalar yapılması yeni
Teknoloji üretimi sağlanacaktır.
7) Mevcut Vergi ve Sigorta bedellerinin piyasa koşullarında Sanayicinin ve İhracatçının
Uluslararası platformda Rekabetini zorlaştırmaktadır. Bunun için Özellikle vergilerin
düşürülmesi gerekmektedir.
8) Kriz dönemlerinde Üretimci teşvik için başta akaryakıt olmak üzere girdi maliyetlerini
azaltacak tedbirler alınmalıdır.
9) Çeşitli dönemlerde Binek Tipi araçlara uygulanan ÖTV indiriminin TİCARİ
ARAÇLARADA uygulanması yan sanayi üreticilerine de can suyu olacaktır.
10) Merdiven altı üretimin Piyasa Denetimi ve Gözetiminin artırılarak engellenmesi
gerekmektedir.
11) Tarıma dayalı Organize Sanayi Bölgeleri olmamız sebebiyle için Celal Bayar
Üniversitesinde “GIDA TEKNOLOJİLERİ VE MAKİNE TEKNOLOJİLERİ”
bölümleri açılması gerekmektedir.
12) Demirci İlçesinde Halıcılık ve Yün sektörünün fazla olması sebebiyle yine Celal
Bayar Üniversitesinde HALICILIK ARAŞTIRMA ENSTİTÜSÜNÜN açılması
gerekmektedir. Güçlü bir sermaye potansiyeli olan “ORGANİK HALICILIK”ın
desteklenmesi gerekmektedir.
13) Yatırım Kredilerinin Vadeleri 5 yıldan 8 yıl veya üzerine uzatılmalıdır.
14) Kredilerin Teminatlandırma oranı 1’e 3’ tür Çok yüksek bir oran olduğundan
düşürülmesi gerekmektedir.
15) Palamut Meşesi ve Valeks Dünyada sadece Salihli bulunan 2 adet fabrikada
üretilmektedir. Bu sektörün en büyük sorunu EROZYON ve yeterli PALAMUT
DİKİMİ yapılmaması ve PALAMUT KESİMLERİDİR. Devlet tarafından özellikle
320
Palamut dikiminin desteklenmesi ve Erozyonla mücadelenin artırılması
gerekmektedir.
16) 30 yıldır açılamayan AKHİSAR SİGARA FABRİKASI’nın bir an önce satılarak bu
tesislerin beyaz eşya, Üniversite Kampusu veya Otomobil Fabrikası gibi
değerlendirilmesi İlçeyi canlandıracaktır.
17) Yıllık 150.000 Ton Zeytin üretimi ile Türkiyede üretilen sofralık zeytinin %502si
Akhisarda üretilmektedir. Zeytin sektöründeki kayıtdışılığın önüne geçilmesi Pamuk
ve Zeytinyağında olduğu gibi Zeytinede
prim sisteminin uygulanması
gerekmektedir.Ayrıca
18) Manisanın en madur İlçesi olan SELENDİ’ye yatırım yapılmasını cazip hale
getirilerek İlçeden GÖÇ’ün engellenmesi gerekmektedir..
19) GÖRDES BARAJININ bir an evvel faaliyete geçirilmesi, Akhisar ve Gölmarmara
ovalarının sulanması gerekse İzmir’in İÇME SUYU ihtiyacı karşılanmış olacaktır.
20) Türkiye’de sadece İstanbul, Bursa Manisa merkez ve Salihli’de bulunan BASINÇLI
KAPLAR SANAYİ’nin sorunlarını belirtmiştir.
21) Vergi ve sigorta primlerindeki ödeme gecikmelerinde kamunun uyguladığı gecikme
cezaları yıllık %23 bulmaktadır. Piyasalardaki kredi faizleri oranlarının yıllık % 9 –
11’lere düştüğü bu ortamda bu olağanüstü fark haksızdır ve adalet duygularını rencide
etmektedir. Ayrıca, borçları, daha da ödenemez hale getirmektedir. Bu yönde
iyileştirici, hak ve adalet duygularına uygun bir anlayışın çok acil uygulamaya
konması hayırlı olacaktır.
22) Kamu alımlarında yerli üreticilerin desteklenmesi amacıyla getirilen %15’lik fiyat
farkı düzenlemesi uygulanmalı ve uygulatılmalıdır.
23) Ekonomimiz birçok bakımdan Batı ile AB ile entegrasyon içinde olduğu halde, yeni
Türk Ticaret Yasasının çıkmaması, Türk şirketleri ile Avrupa şirketleri arasında
oluşacak – gelişecek boyutların gelişmesine mani olmaktadır. TBMM’de
görüşülmekte olan Türk Ticaret Yasası ile Borçlar Yasasının en kısa zamanda kabul
edilerek yürürlüğe girmesi çok yararlı olacaktır.
24) Firmaların ihracat işlemlerinden doğan muhtelif parasal destek hakları ( KOSGEB –
DTM…) gibi muhatap kurumlarca firmanın kamuya borçları nedeniyle
ödenmemektedir. Böylece ihracat yaparak hal kazanmış olan firmaların bu hakları
heba- yok olmakta, bu da büyük haksızlık doğurmaktadır. Bu tip alacakların “
firmaların kamuya olan borçları ile mahsubu” sağlanmalıdır.
25) İmalatçı sanayicilere enerji desteği verilmelidir.
26) İstihdam üzerindeki yüklerin son derece ağır olduğu herkes tarafından bilinmektedir.
İstihdam üzerindeki yüklerin azaltılması sağlanmalıdır.
27) Yatırım bankalarımızın güçlü yabancı fonlardan uzun vadeli ve düşük faizli kaynak
elde etmeleri sağlanmalı ve bu kaynakların sanayi başta olmak üzere Türk
girişimcilerine hızlı ve kolay aktarılması sağlanmalıdır.
28) Sanayi mamullerinde kaliteli üretim daha fazla teşvik edilmeli ve firmaların sahip
oldukları kalite sertifikalarının cins ve sayısına göre fiili – nakdi destek verilerek
teşviki sağlanmalıdır.
9) Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Personel Durumu
Müdürlüğümüz kadro ve personel durumu aşağıda gösterilmiştir.
Müdür:
: 1
Müdür Yardımcıs : 1
Şube Müdürü
Araştırmacı
: 3
Uzman
: 1
Mühendis
Şef
: 2
Teknisyen
: 2
Memur
Ölçü Ayar memuru : 3
TOPLAM
:23
321
: 1
: 7
: 2
46 KAHRAMANMARAŞ
Kahramanmaraş Türkiye’nin en büyük üretim merkezlerinden birisidir. 35 adet sanayi
kolunda yaklaşık 427 adet sanayi tesisi faaliyet göstermektedir. Sanayi Siciline kayıtlı 671
işletme bulunmaktadır. Sanayinin yıllık cirosu 2,5 Milyar doları bulmakta ve 35.000 kişilik
istihdam yaratmaktadır.
Tekstil sektöründe yılda 359 bin ton iplik, 260 milyon metre örme ve dokuma kumaş, 49
milyon metre denim, 22,7 milyon parça hazır giyim üretimi ve 191 bin ton boya ve kasar işi
gerçekleştirilmektedir. Kahramanmaraş Türkiye iplik üretiminin %27,4’unu karşılamaktadır.
Tekstil ve Konfeksiyon il ihracatında %86,3 paya sahiptir. Sektörün en büyük müşterisi
İtalya’dır.
Çelik mutfak eşyası ve endüstriyel mutfak gereçleri üretiminde 39 adet tesis faaliyet
göstermektedir. Bu tesislerde çaydanlık, cezve, tencere, çatal-kaşık-bıçak-, teflon tava ve
tencere üretilip yurt içi ve yurt dışına satış yapılmaktadır.
İlde yılda 30-40 ton altın işlenmekte Türkiye’nin her bölgesine pazarlanmaktadır.
Bitkisel yağ sektöründe 8 tesis faaliyet göstermekte, bu tesislerde 4.500 ton ayçiçeği,
8.729 ton pamuk, 11 ton soya ve 1.250 ton zeytinyağı üretimi yapılmaktadır.
Gıda alanında dondurma, biber, un, peynir ve yoğurt üretimi öne çıkmakta, yılda
20.000 ton kırmızıbiber üretilmekte ve Türkiye geneli üretimin % 40’ı ilimizden
karşılanmaktadır.
İlde 25 adet alabalık üretim tesisi faaliyet göstermekte bir adet balık işleme ve
paketleme tesisinde 12.000 ton balık işlenmektedir.
İl enerji üretiminde Termik ve Hidroelektrik potansiyeli bakımından çok önemli bir
konuma sahiptir. Afşin Elbistan bölgesinde 3,4 milyar ton linyiti işlemek üzere A ve B termik
santrali işletmeye açılmış bu iki santral Türkiye termik elektrik kurulu gücünde %30 gibi bir
paya sahiptir.
Kahramanmaraş’ta yenilenebilir enerji konusunda büyük bir potansiyel bulunmaktadır.
İl genelinde 21 adet HES işletmeye alınmış, 12 adet proje devam etmektedir.
İlde kurulan 2 adet çimento fabrikası hızla gelişen bölgenin ihtiyaçlarına cevap verme ve
bölge ekonomisi bakımından oldukça önem arz etmektedir.
Kahramanmaraş altı bin yıllık tarihi ile ipek yolu ve Baharat yolu üzerinde kurulmuş
önemli bir yerleşim merkezidir. Birçok medeniyete ev sahipliği yapan kent, tarihe ışık tutan
özelliği ile Mezopotamya’yı Kapadokya’ya ve Anadolu’nun diğer yerleşim merkezlerine
bağlayan bir kavşakta yer almaktadır. İl bu özelliklerine karşılık sert coğrafyası bakımından
önemli ticaret merkezi olamamıştır.
Önceleri tarımsal ürün yetiştirip satarak (çeltik, pamuk, biber) günümüzde de sanayi
ürünleri üretip satarak ticaretini geliştirmiştir. İhracatta İtalya,%27 pay ile ilk sırayı almakta,
sonra sırası ile Almanya, Brezilya ve Mısır gelmektedir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Kahramanmaraş İli Sanayisi:
ilimizdedir
322
Kahramanmaraş İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 666 dır. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0,9 luk bir oran ile sanayisi orta gelişmiş İllerimiz arasında yer
almaktadır.
Akdeniz Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, Adana İli %
25 lik bir oran ile bölge İlleri arasında birinci sırada yer almaktadır. Adana İlinden sonra % 19
luk oran ile ikinci sırada yer alan Mersin İlini sırasıyla % 16 Antalya, %13 Hatay, % 11 ile
Kahramanmaraş, %6 Burdur, %6 Isparta, ve %4 Osmaniye İli takip etmektedir.
3.2. . Kahramanmaraş İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Kahramanmaraş İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda,
% 25 Gıda ürünleri imalatı, % 24 luk bir oran ile Tekstil ürünleri imalatının ilk sırada olduğu
görülmektedir.
Bunu sırasıyla diğer sektörler takip etmektedir.
% 13 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı
% 5 Giyim eşyası imalatı, kürkün işlenmesi ve boyanması,
% 1 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı,
% 4 Diğer ( Kömür ve linyit çıkartılması, Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (mobilya hariç),
Elektrikli teçhizat imalatı, Deri ve ilgili ürünler imalatı, Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol
ürünleri imalatı, Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malz.imalatı, Bilgisayarların
elektronik ve optik ürünlerin imalatı, İçecek imalatı,)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Kahramanmaraş ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel
sayısı toplam 34.910 dur.
Ar-Ge birimi olan firma sayısı 21, Ar-Ge biriminde çalışan sayısı 397, kalite kontrol birimi
olan firma sayısı ise 112, kalite kontrol biriminde çalışan sayısı 287 dur. Toplam personelin
% 0,1 i Ar-Ge de, % 0,8 i kalite kontrol biriminde istihdam edilmektedir.
Kahramanmaraş İlinde yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak sanayi sektörleri
gelişme göstermiştir. İlin en önemli sektörleri tekstil ürünleri, gıda ürünleri ve içecek
imalatıdır .
Sanayide çalışanların, % 51 si tekstil sektöründe, % 13 u Giyim eşyası imalatı, kürkün
işlenmesi ve boyanması, imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayi istihdamının % 87 sı işçi, % 2 si mühendis’tir.
Kahramanmaraş İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 25 ü mikro ölçekli, % 55 i küçük
ölçekli, % 15 sı orta ölçekli, % 5 i büyük ölçekli işletmelerdir.
- Matesa Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
323
- Kipaş Mensucat İşletmeleri Aş.
- Eüaş Afşin Elbistan Linyit İşletme Müdürlüğü
- Bozkurt Konfeksiyon Sanayi Aş.
- Midaş tekstil san ve Ticaret
-
Öncelikle Pazarcık- Türkoğlu ovaların sulanabilmesi için Menzelet barajı sulama
kanallarının, Elbistan ovasının sulanabilmesi için Adatepe barajının bitirilmesi gerekmektedir.
Bu üç ovada yetiştirilecek bitkisel ve Hayvansal Ürünlerin işlenerek Arap ülkelerine ve
Rusya, Ukrayna gibi ülkelere ihracatı İli ve Ülkemizi önemli bir ihracat merkezi yapacaktır.
Kahramanmaraş’ta tekstil sektörü iplik üretiminde önemli bir yere sahiptir. Ancak,
dokuma-örgü ve konfeksiyon - hazır giyim üretiminde istenilen seviyeye ulaşamamıştır.
Katma değeri ve istihdam sayısı yüksek olan bu dallarda yatırımlar yapılması önem arz
etmektedir. Bunun içinde öncelikle markalaşma yoluna gidilmelidir.
Elbistan, Pazarcık ve Türkoğlu ovalarının sulanması ile beraber yetiştirilen bitkisel ve
hayvansal ürünlerin işlenmesi, mamul hale getirilmesi ve paketlenmesi için çeşitli sınai
tesislere o zaman talep olacak , Meyve ve sebze işleme tesislerine, et ve süt ürünlerini işleme
tesislerine ihtiyaç duyulacaktır.
Yıl
6.1. Kahramanmaraş İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
177
184
205
211
374.997
430.775
531.372
711.927
6.2. Kahramanmaraş İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
210
193
213
241
517.816
545.686
806.061
1.188.070
7. Kahramanmaraş İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük
Kahramanmaraş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:199)
324
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, madeni eşya ve demirdışı metal sanayidir.
Elbistan Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:266)
 2011 yılı Yatırım Programında “130 hektar (ilk etapta 50 hektar)” olarak ve 500.000-TL
 Bölgede 84 adet sanayi parseli yer almaktadır.
Türkoğlu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:269)
 İmar planı onaylanmıştır.
Kahramanmaraş İlinde 2.108 işyerlik 9 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur.
Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 61.839.895.-TL’ye
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
İŞYERİ
SAYISI
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
100
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
DOLULUK
ORANI
(%)
100
KAHRAMANMARAŞ AFŞİN KSS
100
76
KAHRAMANMARAŞ ELBİSTAN KSS
KAHRAMANMARAŞ ELBİSTAN
(II.BÖLÜM) KSS
KAHRAMANMARAŞ GÖKSUN KSS
KAHRAMANMARAŞ MERKEZ
(I.BÖLÜM) KSS
(II.BÖLÜM) KSS
(III.BÖLÜM) KSS
KAHRAMANMARAŞ PAZARCIK
(NARLI) KSS
318
54
318
22
0
71
100
69
69
0
100
126
106
20
84
569
569
478
478
0
100
322
321
1
100
50
42
8
84
2.108
2.057
51
97
KAHRAMANMARAŞ AFŞİN 100
YIL KSS
TOPLAM
100
Terziler ve Konfeksiyoncular İhtisas Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “65 işyeri, altyapı” olarak ve 6.000.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 63 işyeri subasman altı inşaatı tamamlanmıştır.
 63 işyeri subasman üstü üstyapı yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 78’dir.
Merkez Ahşap İşleri Küçük Sanayi Sitesi:
almaktadır.
 İmar planı revizyonu çerçevesinde tapu, kadastral paftaları beklenmektedir.
325
Önerileri
İlde sanayinin gelişimiyle birlikte çevre sorunları oluşmaya başlamış ve halen devam
etmektedir. Öncelikle bu soruna kalıcı çözüm bulunması gerekmektedir.
Sanayi tesisleri dağınık bir şekilde ağırlıklı olarak 1. Sınıf tarım arazileri üzerine kurulmuş ve
kurulmaya da devam etmektedir. Kurulu bulunan ve kurulacak olan OSB’ler talepleri
karşılayamamaktadır. Sanayi için uygun geniş alanlar belirlenmesi; ilimize dışarıdan gelecek
olan yatırımcıların artmasına, çevre sorunlarının daha kolay çözülmesine ve her geçen gün
azalan tarım arazilerinin korunmasına yardımcı olacağı düşünülmektedir.
Tekstil sektörü dışında kalan yatırımların desteklenmesi ve özendirilmesi, il ekonomisinin
daha istikrarlı ve zaman zaman tekstilde meydana gelen daralmalar karşısında ekonomik ve
sosyal açıdan ilimize faydalı olacağı değerlendirilmektedir.
İl Müdürlüğümüz hizmetleri 24 adet asil, 1 adet sözleşmeli olmak üzere toplam 25 personelle
yürütmektedir. Personelin kadro ve unvanları itibariyle durumları aşağıya çıkarılmıştır.
1
1
1
2
2
4
2
3
3
2
1
1
1
1
İl Müdürü
Uzman
Araştırmacı
Şube Müdürü
Şef
Mühendis
Ölçü Ayar Memuru
Memur
Daktilograf
Tekniker
V.H.K.İ.
Hizmetli
Sözleşmeli personel
TOPLAM: 25 Kişi
326
47 MARDİN
Mardin ilinin geleneksel alt yapısı tarım, ticaret ve son zamanlarda artış gösteren imalat
sanayi ve küçük çaplı el sanatlarına dayalıdır. İl, Güneydoğu Anadolu bölgesinde sanayi ve
ticaret yapısı ile önemli yer işgal ederek dikkat çekmeye başlamıştır. İlde, iç ve dış ticarete
konu olabilecek sanayi ürünleri yeterli düzeyde bulunmamakla birlikte son yıllarda yeni
üretim olanaklarının oluşması ile özellikle küçük ölçekli sanayi yatırımlarına sağlanan KOBİ
desteği ve teşvikler sayesinde olumlu katkılar sağlanmıştır.
İlde sanayi gelişmesine, başlangıçta İl Özel İdaresi, Kalkınma Bankası ve Kamu İktisadi
Kuruluşlarının önderliğinde kurulan sanayi tesisleri öncülük etmişlerdir. İlde kurulu bulunan
önemli bazı sanayi tesisleri: Mardin Çimento, Mardin Boru, Nuhoğlu Mardin Marsan Kireç,
Martu Gaz Beton Tesisi, Nargaz LPG dolum, Aysan Pamuk Yağ Tesisi, Marcan Un, İpek
Bulgur, Pikasso Boya, Datsan Elektrik, Mardin Yem. Bipa Tuğla, Hamitoğlu Gıda, Ay
nişasta Entegre gıda san ve Tic.A.Ş. ,Gülbiş Madeni Eşya ve Limak Çimento San.Tic.A.Ş.
İl coğrafi konumu itibariyle Orta Doğu ülkelerine açılan kapı konumunda olması ve bunun
paralelinde altyapı sorunları çözümlenmiş Organize Sanayi Bölgesi ve Serbest Bölgeye sahip
olması, Teşvik Yasası kapsamı içinde olması, ulaşım sorunu bulunmayışı, huzur ve güven
ortamı ile işadamlarının ve sanayicilerin cazibe merkezi konumundadır.
İl Orta Doğuya yakın sınır illerinden biri olması özelliğiyle de transit taşıma güzergâhında
önemli bir yere sahiptir.
Uluslararası taşımacılığın il ekonomisinde önemli bir yeri vardır. İlin Nusaybin Sınır
Kapısı’nda (Suriye), Habur Sınır Kapısı’nda (Irak) çok yakın olması sebebiyle nakliyecilik
çok gelişmiştir.
İlde üretilen sanayi ürünlerinin bir kısmı başta Suriye ve Irak olmak üzere diğer Ortadoğu
ülkelerine ihraç edilmekte, bunun sonucu olarak hem bölge, hem ülke ekonomisine büyük
çapta fayda sağladığı görülmektedir.
Kızıltepe ve Nusaybin ilçelerinin ipek yolu üzerinde bulunmuş olmaları sebebiyle her iki
ilçe bir ticaret merkezi haline gelmişlerdir.
İl nüfusunun yaklaşık % 43’ü kırsal kesimde yaşamaktadır. İlin sosyo-ekonomik gelişimi
81 il sıralamasında 75 ncü sırayı almaktadır.
İlde yapılan ihracatın ithalattan çok daha fazla olması bunun hem il, hem bölge, hem ülke
ekonomisine büyük katkı sağlaması il ticaretinin en belirgin özelliğidir.
Halen transit taşımacılığa açılması için çalışmalar sürdürülen Nusaybin Sınır Kapısı’nın
açılması ile ticaretin daha da canlanacağı düşünülmektedir.
2.1. Türkiye Sanayisi ve Mardin İli Sanayisi:
ilimizdedir
327
Mardin İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 107 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.1 lük bir oran ile sanayisi az gelişmiş iller arasında yer almaktadır.
2.2. Mardin İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Mardin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 36 ile Gıda
ürünleri imalatı, %16 Kimyasalların ve kimyasal ürünlerin imalatı, imalatının ilk iki sırada
% 11 Diğer Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin
% 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (mak.ve teçhizatı hariç)
% 4 Giyim eşyası imalatı,kürkün işlenmesi ve boyanması,
% 2 Elektrik gaz, buhar ve havalandırma,
% 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat imalatı
% 2 Bilgisayarların elektronik ve optik ürün.imalatı,
% 2 Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürün. imalatı,
% 2 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Mardin ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 2.338 dir.
11 sanayi işletmesinde AR-Ge birimi bulunmaktadır. Kalite kontrol birimi 37 işletmede
Mardin İlinin sanayisi, Gıda ürünleri imalatı ve Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin
imalatı sektöründe gelişme göstermiştir.
Sanayide çalışanların %26 si Gıda ürünleri imalatı, %16 si Diğer madencilik ve taşoçakçılığı
ürünlerin imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın %78’i işçi, % 4 ‘ü mühendis’tir.
Mardin İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 26 i mikro ölçekli, % 68 i Küçük ölçekli, % 5
i Orta ölçekli, %1’i Büyük ölçekli işletmelerdir
- Mardin Çimento San. ve Tic. A.Ş.
- Midmar Tekstil İnş. Turizm Petrol Ürünleri San. ve Tic.Ltd.Şti.
- Erkel Tekstil Gıda ve Turizm San. ve Tic.Ltd.Şti.
- Nuhoğlu Marsan Mardin Kireç ve İnş.Malz.San.ve Tic. A.Ş.
- Martu inşaat malzemeleri San.ve Tic.A.Ş.
İlde potansiyel değerlere yönelik yatırımların başında, Güneş Enerjisi yatırımı
gelmektedir.
Son yıllarda sanayi ve teknoloji alanında yaşanan büyük gelişmelerle birlikte, endüstriyel
ve kentsel girdilerden biri olan enerji kullanımı giderek artmıştır. Enerjinin fazla kullanımı
328
sonucunda doğal kaynaklar hızla tükenmeye, çevre kirlenmeye ve enerji için yüksek miktarda
para ödenmeye başlanmıştır.
Dünyada ve Ülkemizde enerji arzının büyük bölümünü karşılayan petrol başta olmak
üzere, fosil yakıt rezervlerinin sınırlı olması ve belli coğrafyada yoğunlaşması enerji arz
güvenliğini riske sokabilmekte ya da önemli dışa bağımlılık sorunları yaratabilmektedir.
Bir yılda yeryüzüne ulaşan güneş enerjisi dünyadaki toplam fosil yakıt rezervlerinden elde
edilebilecek enerjinin yaklaşık 160 katıdır. Temiz olmanın yanı sıra dünya için sonsuz bir
enerji kaynağı olarak kabul edilen güneş enerjisinin dünyadaki kullanımı gelişen teknoloji ile
birlikte yaygın bir hale gelmiştir.
Ülkemiz coğrafi konumu nedeniyle sahip olduğu güneş enerjisi potansiyeli
bakımından şanslı bir durumdadır.
Güneşli gün sayısı nedeniyle Ülkemizde güneşlenme değerleri en fazla olan illerin
başında Mardin ili gelmektedir. Yıllık güneşlenme süresi ortalama 3048 saat, günlük
güneşlenme süresi ortalama 8 saattir. Temmuz ayında ise süre 13 saate, ocak ayında 4,5 saate
yaklaşmaktadır. İlde yıllık ortalama sıcaklık 16,6 °C ve en yüksek sıcaklık 46,5 °C olarak
ölçülmektedir.
İl güneş enerjisi kullanımı bakımından en şanslı illerden biri olmasına rağmen, güneş
enerjisinden en az yararlanan illerdendir. Mardin’de yalnızca konutların bir kısmında su elde
etmek amacıyla güneş kolektörleri kullanılmaktadır. Bunun dışında güneş enerjisinden
herhangi bir alanda yararlanılmamaktadır. Oysa endüstriyel amaçlı sıcak su ve buhar
üretiminde de, sanayide kullanılan enerjinin % 3–4 ünün sıcak su eldesi için harcandığı
düşünülürse özelikle tekstil gibi su ihtiyacı olan sektörlerde güneş kolektörleri kullanımı
yararlı olacaktır.
Mardin ili için diğer uygun yatırım alanları şunlardır:
1-Turizm sektörü için yapılacak yatırımlar
2-Damızlık sığır yetiştiriciliği
3-Et besiciliği
4-Koyun Yetiştiriciliği
5-Et ve Yumurta Tavukçuluğu
6-Kaba yem üretimi
7- Arıcılık
8- Tatlı su ürünleri üretimi
9-Seracılık
10-Su işleme Tesisi
11-Makarna üretim tesisi
12-Et ve et Mamulleri üretim tesisi
13-Bisküvi ve gofret üretim tesisi
Yurt içi ve yurt dışı talebe yönelik yatırımlar:
1-Enformasyon Teknolojileri
2-Elektrik Elektronik Ürünleri
3-Otomotiv Ana ve Yan Sanayi
4-Toprak ürünleri (Seramik vs.)
5-Kimya Sanayi Ürünleri (Temizlik Malzemeleri üretimi vs)
6-Konfeksiyon ve Deri Mamulleri (Marka yaratmaya yönelik büyük ölçekli yatırımlar
7-Dondurulmuş gıda, kurutulmuş meyve ve sebze, konserve üretimi.
Yurt içi talebi karşılamaya yönelik Kısa Vadeli Yatırım alanları:
1-Bilgi Sayar Donanımları ve Yazılımları Ticareti
2-Elektrik motorları ve Jeneratör
329
3-Elektrolitik Tel.
4-Hazır Giyim
5-Boya baskı ve apre tesisi
6-Örme eşya
7-Prefabrik yapı elemanları
8-Hazır Beton.
9-PCV Profil doğrama ve PVC ve PE boru
10-Soğuk Hava Deposu
11-Tarım İlaçları
12-Temizlik Malzemeleri üretimi
13- 3 ve daha yukarı yıldızlı turizm yatırımları
Yıl
5.1. Mardin İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
139
177
207
232
430.028
549.972
564.961
803.854
5.2. Mardin İline Ait İthalat Bilgileri
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
106
66.327
2008
108
59.619
2009
108
93.013
2010
142
134.081
2011
İhracat: Genellikle Irak, Suriye ve Türkmenistan Ülkelerine yapılmaktadır.
İhraç Edilen Belli Başlı Ürünler:
1- Hububat, Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri
2- Demir Çelik Ürünleri
3- Hazır Giyim ve Konfeksiyon
4- Çimento ve Toprak Ürünleri
5- Kimyevi Maddeler ve Mamuller
6- Ağaç Ürünleri ve Orman Ürünleri
7- Maden ve Metaller
6. Mardin İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Mardin Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:173)
parsellerin; 138 adedi üretim, 6 adedi inşaat aşamasındadır. 1 adet parsel tahsis
edilmemiştir.
330
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma-giyim ve pişmiş kil sanayidir.
Mardin Organize Sanayi Bölgesi (İlave Alan): (Sicil No:173)
almaktadır.
Merkez Organize Sanayi Bölgesi II
 Valiliğin 17.03.2011 tarih ve 510 sayılı yazısı ile II. OSB'nin kurulmasının talep edilmesi
üzerine 11-15.04.2011 tarihinde mahallinde etüt çalışması yapılmıştır.
 Yaklaşık 150 hektar büyüklüğündeki alan için; 01.02.2012 tarihinde yer seçimi komisyon
toplantısı yapılacaktır.
Mardin İlinde 544 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için
gelmektedir.
SIRA
NO
1
2
3
MARDİN KIZILTEPE KSS
MARDİN MERKEZ KSS
MARDİN NUSAYBİN KSS
TOPLAM
İŞYERİ
SAYISI
200
190
154
544
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
167
166
120
453
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
33
24
34
91
DOLULUK
ORANI (%)
84
87
78
83
Önerileri
İlde faaliyet gösteren sanayi tesislerinin güncel sorunlarının bazıları şunlardır.
1) İşletme kredisinin yeterli olmaması
2) KOSGEB Desteğinin tam olarak yatırımcıya yansıtılmamış olması.
3) Yetişmiş teknik ve ara eleman temininde güçlüklerle karşılaşılması
4) Nusaybin Sınır kapısının halen transit taşımacılığa açılmaması
5) Üretilen ürünlerin pazarlanması sorununun tam anlamıyla giderilmemiş olması
6) Doğal Gazın bulunmayışı nedeni ile Enerji Girdi maliyetlerinin yüksek olması
7) Mardin OSB nin dolmuş olması
1) Nusaybin Sınır Kapısının Transit Taşımacılığının bir an önce hizmete girmesi
2) Teknik ve kalifiye elaman sıkıntısının giderilmesi
3) KOSGEB Desteğinin arttırılması
4) İlimize bir an evvel Doğal Gazın Kazandırılması
5) İstihdam kazandırıcı mesleki eğitimlerin düzenlenmesi
6) İşletmelere gerekli mali desteğin verilmesi ve işletme kredisinden yararlandırılması.
7) Mevcut OSB nin dolmuş olması nedeni ile taleb edilen 2. OSB alanının bir an evvel
tüzel kişilik kazandırılarak hizmete verilmesi
331
SIRA NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
ADI VE SOYADI
MUSA ÖZTÜRK
GÜNAY SİNCAR
MEHMET EMİN BATI
ŞEYHMUS VANDAR
ALİ DÜZGÜN
AHMET BİLGİÇ
HİTMET VURAL
MEHMET YÜCESOY
MESUT KAYAKIRAN
MUSA AYLİ
HİDAYET BİLEN
ÇETİN ERTEN
A.SELAM BÜYÜKTAŞ
ALİ UYAN
ERDAL MAVİDEMİR
ABDULBAKİ ALBAYRAK
ŞEVKET ÇAVUŞ
ÜNVANI
İl Müdürü
Şube Müdürü
Teknisyen
Şef
Şef
Şef
Sekreter
Daktilograf
Daktilograf
Daktilograf
Memur
Memur
Memur
Memur
Şoför
Hizmetli
332
48 MUĞLA
Ülkemizin dışarıya açılan penceresi görünümündeki İlin turizm kenti olmasının yanı sıra,
tarım, orman, hayvansal üretim ve yeraltı kaynakları bakımından da oldukça zengindir.
Maden kömürü, kalker, feldispat, dolomit, kuvars, mermer, kalsit, krom, boksit, kömür,
kayrak taşı, zımparataşı, dekoratif taş, serpantin, olivin, yapıtaşı, dunit, kuvarsit, manganez,
mika, aliminyum, traverten, kireç taşı, diaspor kristalleri madenleri olmak üzere 24 çeşit
maden üretimi yapılmaktadır.
2009 yılına ait maden üretim bilgileri tabloda gösterilmiştir.
Sıra No
Maden Adı
2009 Üretimi
Sıra No
Maden Adı
2009 Üretimi
Maden Kömürü
10.268.149 ton
Dekoratif Taş
13.769 ton
1
13
Serpantin
Kalker
4.034.646 ton
12.500 ton
2
14
Olivin
Feldispat
1.792.754 ton
12.500 ton
3
15
Yapıtaşı
Dolomit
519.126 ton
5.512 ton
4
16
Dunit
5.183 ton
Kuvars
347.738 ton
5
17
6
7
8
9
10
11
12
Mermer
Kalsit
Krom
Boksit
Kömür
Kayrak Taşı
Zımparataşı
340.978 m3
156.276 ton
64.022 ton
56.162 ton
18
19
20
21
46.326 ton
26.347 ton
16.685 ton
22
23
24
Kuvarsit
Manganez
Mika
Aliminyum
Traverten
Kireç Taşı
Diaspor Kristalleri
5.067 ton
4.600 ton
4.122 ton
3.480 ton
2.322 m3
300 ton
120 ton
Tarıma dayalı bir ekonomiye sahip olan Muğla’nın ticari yapısında egemen olan ürünlerin
üretimi, gelişen teknoloji sonucu aile tipi ziraat ve ticaret anlayışını değiştirme sürecine
girmiştir.
Bodrum, Fethiye, Marmaris ve Datça gibi sahil ilçelerinde ticari yapı; turizm ve buna
bağlı ara yatırım malları ticareti, hediyelik eşya ve gıda maddeleri ticaretine dayalı olarak
oluşmaktadır.
Milas, Yatağan ve Dalaman gibi büyük sanayi kuruluşlarının bulunduğu ilçelerde
tüketilen mallara olan talep fazlalığı, ticaretin yapısını şekillendirmektedir.
İlde 5174 sayılı kanunla hizmet veren, 2 adet Ticaret Odası, 3 adet Ticaret ve Sanayi Odası ve
1 adet Ticaret Borsası bulunmaktadır.
Doğal tarihi ve kültürel varlıkları açısından zengin bir turizm potansiyeline sahip olan
Muğla, Ülkemizin en yoğun turizm hareketliliği yaşayan illerimizden biridir.
Uluslararası iki havalimanı, Bakanlık ve belediye belgeli 24 adet marinası ve beş limanı
ile çok iyi ulaşım imkanlarına sahiptir.
2011 yılı sonu itibariyle İlimize 3.183.424 turist gelmiş yaklaşık 2,5 milyar dolar turizm
geliri sağlandığı tahmin edilmektedir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Muğla İli Sanayisi:
333
Adana(% 2), Tekirdağ(% 2), Kayseri(% 2 ), Mersin(% 2) olmak üzere, toplam % 71 i,
oniki ilimizdedir
Muğla İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 577 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0,8 lik bir oran ile sanayisi orta gelişmiş illerimiz arasında yer
almaktadır.
3.2. Muğla İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Muğla İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %32 lik bir
oran ile Gıda ürünleri imalatı, %30 lik bir oran ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı ilk
sıralarda olduğu görülmektedir.
% 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizat hariç)
% 1 kağıt ve kağıt ürünlerininimalatı,
% 1 Elektrik,gaz ,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı
% 2 Diğerleri (Ana Metal Sanayi, Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması, Kömür ve
linyit çıkartılması, Giyim eşyası imalat kürkün işlenmesi ve boyanması,Kok kömürü ve rafine
edilmiş petrol ürünleri imalatı,Bilgisayarların elektronik ve optik ürünlerin imalatı
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Muğla ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam:
12.926 dır.
Ar-Ge firma sayısı 11, personel sayısı 15 dür.
Kalite Kontrol firma sayısı 49, personel
sayısı 91 dur.
MUĞLA İlinde sanayinin İlin coğrafik yapısına bağlı olarak bir gelişme gösterdiği
anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Gıda ürünleri imalatı ve Diğer madencilik ve taşocakçılığı
sektörleri ilin en gelişmiş sektörleridir.
Sanayide çalışanların, % 29 i Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektöründe, % 19 si Gıda
ürünleri, sektöründe istihdam edilmektedir.
334
Muğla İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 52 u Mikro Ölçekli, % 40 i Küçük Ölçekli, %7 i
Orta Ölçekli, % 1 si Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Tki Kurumu Sorumlu Sınırlı Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müdürlüğü
(Geli) Yatağan Şubesi
- Yeniköy Elektrik Üretim ve Ticaret Yatağan Şubesi A.Ş.
- Yeniköy Elektrik Üretim ve Ticaret Milas Şubesi A.Ş.
- Tki Kurumu Sorumlu Sınırlı Güney Ege Linyitleri İşletmesi Müessesesi Müdürlüğü
Milas Şubesi
- Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret (Keaş) A.Ş.
Muğla İlimiz de var olan potansiyel varlıkların değerlendirilmesine yönelik olarak aşağıda
belirtilen yatırımlar gerçekleştirilebilir.
Doğaltaş (Traverten):
Yer altı kaynakları açısından zengin olması nedeniyle; doğaltaş sektörü alanında yatırım
yapılabilir.
İlde başta narenciye olmak üzere bir çok meyve ve sebze çeşidi yetiştirilmektedir. Bu
potansiyelin daha rasyonel olarak değerlendirilmesi açısından Meyve Suyu Üretim Tesisi,
Konserve Üretim Tesisi, Meyve Sebze Paketleme tesisleri kurularak Ülke ekonomisine
katkı sağlanabilir.
Modern Tarım ve Seracılık:
Özellikle Fethiye İlçemizde seracılık sektörü oldukça yaygındır.
Turizm (Kültür, Tarih, İnanç ve SPA)
Sera Örtüsü ve Şiring Nylonu İmalat Tesisi:
Özellikle Fethiye İlçemizde seracılık sektörü oldukça yaygın olması nedeniyle seracılık için
gerekli elemanların üretimi de önem kazanmıştır.
Organik Tarım:
Klasik tarım anlayışı ile yapılan üretimlerin yanında katma değeri daha yüksek olan farklı
çeşit ve organik tarım üretimi daha kazançlı görülen yatırımlardandır.
İlçemize kurvaziyer liman yapılması öncelikle yapılacak olan kurvaziyer limanın kendisi
bile büyük bir yatırım projesi olacaktır. Liman bölgesi gelişecektir ve çevresi turizme
kazandırılacaktır. Gemi limana yanaştığında 500 ila 1000 adet turist günlük turlara katılmakta
diğer kalan yolcu ve mürettebat şehir merkezinde gezmektedir. Fethiye’ye en yakın liman
olan Marmaris ve Bodrum Cruise limanlarına ortalama yıllık 200 gemi yanaşmaktadır. Yıllık
kurvaziyer yolcu kapasite sayısı 100 bin civarındadır. Fethiye kurvaziyer limanı ile birlikte
daha kıymetli bir yer olacaktır.
Yıl
6.1. Muğla İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
218
205
187
2011
203
236.605
335
247.135
193.582
210.746
Yıl
6.2. Muğla İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
264
256
250
279
97.879
141.726
99.194
109.350
7. Muğla İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Milas Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:145)
 2011 yılı Yatırım Programında “119 hektar (ilk etapta 50 ha)” olarak ve 400.000.-TL
ödenekle yer almaktadır
 Altyapı uygulama projeleri beklenmektedir. Uygulama projelerinin onaylanmasını takiben
keşif aşamasına geçilebilecektir.
Muğla İlinde toplam 581 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
1
MUĞLA KÖYCEĞİZ (CENNET) KSS
53
53
0
100
2
MUĞLA MARMARİS ATA KSS
48
48
0
100
3
MUĞLA MERKEZ KSS
322
220
102
68
4
MUĞLA YATAĞAN KSS
158
151
7
96
TOPLAM
581
472
109
81
Bodrum (Mumcular) Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “60 işyeri” olarak ve 1.000.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 Proje çalışmaları devam etmektedir.
Fethiye (Eşen) Küçük Sanayi Sitesi:
 Kooperatifin 28.02.2006 tarih ve 220 sayılı yazısında; kurul kararı ile Toplu İşyeri
Kooperatifine dönüştürülmesi talebi üzerine, Bakanlığımız yatırım programından
çıkartılmıştır.
Kızılağaç (Yerkesik) Küçük Sanayi Sitesi:
 14.05.2004 tarih ve 5468 sayılı yazımızla S.S. Kızılağaç KSS Kooperatif Başkanlığına
talimat yazılmıştır.
Marmaris Küçük Sanayi Sitesi:
336
 13.12.2004 tarihinde yer seçimi yapılmış Kooperatif Başkanlığınca önerilen Marmaris ilçe
merkezinin 12.5 km. güneybatısında, Değirmenyanı Mahallesinin 3 km. doğusunda yer
alan 280 dönüm büyüklüğündeki alan incelenmiştir.
 İncelenen alanın tamamının DSİ Genel Müdürlüğünce Hisarönü Barajının rezerv alanında
kaldığı, 210 dönümünün orman kadastrosu haritasına göre orman arazisi olduğu tespit
edilmiş olup, Bakanlığımızca nihai karar verilebilmesi için Kooperatif Başkanlığınca imar
yetkisine sahip kurumlardan görüş alınması gerektiği 08.03.2005 tarih ve 2380–2383
sayılı yazımızla S.S.Marmaris KSS Yapı Kooperatif Başkanlığına, Valilik Sanayi ve
Ticaret ile Bayındırlık ve İskan Müdürlüğüne, Marmaris Belediye Başkanlığına
bildirilmiştir.
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi
itibarıyle)
Önerileri
Sorun/Çözüm: Fethiye İlçemizdeki çarpık kentleşmeyi ve çevre sorunlarını önlemek,
ilçenin planlı büyümesini, bölgemizde imalat sanayine yönelik yatırımların teşvik edilmesi,
sanayicilerin ve imalatçıların uygun görülen alanlarda yapılanmasını ve ilçe merkezinin bir
turizm merkezine yakışır bir konuma gelmesini sağlamak için Fethiye'de OSB kurulması.
Sorun/Çözüm: Bodrum, Marmaris ve Fethiye’de yat imalatının yapıldığı, özellikle
Bodrum’da yat imalatının yapıldığı yerlerde arazi temininin zor olduğu, devletin tahsis
yoluyla yer sağlaması, tersanelerin işletme ruhsatlarını edinebilmeleri için mevcut olan alanda
imar planlarının onaylanması, anıtlar kurulu kararının hızlandırılması gerekmektedir.
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
ADI VE SOYADI
Haydar ÖKTEN
Fikret ARTIRAN
Mehmet DEMİRTAŞ
Dursun GÜRSOY
Nebahat SUCU
Abdullah YETER
Mustafa KINTAK
Zikri KALEM
Suat KARAGÖZ
Hatice YAYLA
Akif DEMİR
Tolga KARADEVECİ
İbrahim OCAK
Yüksel KUTLU
Mürüvvet EĞLENCEOĞLU
Sultan CİNDORUK
ÜNVANI
İl Müdürü
Şube Müdürü
Şube Müdürü
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Tekniker
V.H.K.İ.
V.H.K.İ.
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
Memur
337
MÜDÜRLÜKTE GÖREVE
BAŞLAMA TARİHİ
17.10.2000
04.11.2002
12.03.2007
16.01.1995
18.07.2005
19.10.2009
01.10.1976
25.01.1991
08.01.1990
09.05.1989
27.09.1993
25.10.2002
02.08.2004
16.01.2006
07.10.2008
17.08.2009
49 MUŞ
İlde gıda, giyim, tuhafiye, inşaat malzemeleri ile dayanıklı tüketim mallarının yanı sıra
tarımsal ürünler ile canlı hayvan ve hayvansal ürünler alımını ve satımını kapsayan ticari
faaliyetler yapılmaktadır.
İl Merkezi dışında da özellikle Malazgirt ilçesinde imalatı gerçekleştirilen tarım alet ve
makinelerine dayalı ticaret önem taşımaktadır.
İlde Ticaret: Tarım, Devlet Hizmetleri, Ulaştırma ve Haberleşme sektörlerinden sonra
gelmektedir. İlde ticaret hayatı genel olarak İl Merkezinde canlılığını korumakta olup,
Malazgirt ve Bulanık İlçelerinde de nisbeten gelişmiş durumdadır.
İlden komşu ve komşu olmayan illere, başta canlı hayvan ve hayvansal ürünler olmak üzere,
küspe, tarım alet ve makineleri ile kristal ve küp şeker satışı yapılmaktadır. Diğer illerden ise,
otomobil ve yedek parçaları, dayanıklı tüketim malları, makine ve techizat, manifatura, inşaat
malzemeleri, mutfak eşyaları gibi endüstriyel ürünler, mevsimlik meyve, sebze ve narenciye
ürünleri alınır.
Ayrıca hizmet sektörünün faaliyetleri ile küçük sanat ve sanatkarların üretim ve
tamiratlarını içeren çalışmalar iç ticaret hayatının önemli faktörüdür.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Muş İli Sanayisi:
ilimizdedir
Muş İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı üretim yeri adresine göre
42dir. Toplam sanayi işletmesi içerisinde % 0,06 lık bir oran ile sanayisi gelişmemiş İller
arasında yer almaktadır.
Doğu Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi
yapıldığında, Malatya İlinin % 29 luk bir oran ile bölge illeri arasında birinci sırada yer aldığı
3.2. Muş ilinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Muş İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, %37 Gıda
ürünleri imalatı, % 15 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 15 Diğer
madencilik ve taşoçakcılığı sektörlerinin ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir.
% 6 Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistem üretim ve dağıtımı,
338
% 4 Giyim eşyası imalatı,kürkün işlenmesi ve boyanması,
% 1 Başka yerde sınıflandırılmamış makine teçhizat imalatı
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Muş ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 1.704 dür
Kalite Kontrol birimi bulunana firma sayısı 13 dür.
Muş ilinde sanayi gelişmemiştir. İlin ekonomisi daha çok tarım ve hayvancılığa
dayanmaktadır.
Dolayısıyla, yerel hammadde kaynaklarına bağlı olarak ildeki sanayinin büyük bir
bölümü gıda sanayinde faaliyet göstermektedir.
Sanayide çalışanların % 63 ü Gıda ürünleri imalatı, % 25 i Diğer Metalilk olmayan
mineral ürünlerin imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 83 i işçi, % 3 ü Mühendis'tir.
Muş İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 32 si mikro ölçekli, %59 u küçük ölçekli, %7 si ü
orta ölçekli, %2 si büyük ölçekli işletmelerdir.
- Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş Ankara
- Yurt Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş
- Tuntem İlaçlama Temizlik Tabldot İnş.San.ve Dış Tic.Ltd.Sti.
- Barco tekstil sanayi ve ticaret A.Ş Muş şubesi.
- Günay ayakkabı tekstil deri ithalat ihracat San.Tic.Ltd.Şti









Alabalık yetiştiriciliği,
Arıcılık,
Et besiciliği,
Süt besiciliği,
Yumurta tavukçuluğu,
Et tavukçuluğu,
Pastörize süt ve süt mamulleri üretim tesisi,
Tuz üretim tesisi,
Torbalanmış ve söndürülmüş toz kireç üretim tesisi,










Un üretim tesisi,
Karma yem üretim tesisi,
Bisküvi ve gofret üretim tesisi,
Bal üretim ve ambalajlama tesisi.
Straygarn yün İpliği üretim tesisi,
Penye örme (örme eşya) üretim tesisi,
El halısı üretim tesisi,
Yünlü dokuma,
Yün ipliği üretim tesisi,
Yünlü battaniye üretim tesisi
339
Yıl
6.1. Muş İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
3
5
6
8
6.2. Muş İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
2
4
8
13
489
6.642
15.385
7.873
110
3.342
551
2.715
7. Muş İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a) BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ:
Muş Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:60)
 Bölgedeki; 54 adet sanayi parselinin 35 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin 2
edilmemiştir.
Muş İlinde 361 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
SIRA
NO
1
2
3
4
5
DOLU
BOŞ
DOLULUK
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
MUŞ MALAZGİRT KSS
82
40
42
49
MUŞ MERKEZ KSS
100
99
1
99
MUŞ MERKEZ III.(ALPASLAN) KSS
43
12
31
28
MUŞ BULANIK KSS (DAP)
66
56
10
85
MUŞ MERKEZ II (BİRLİK) KSS
70
70
0
100
(DAP)
TOPLAM
361
277
84
77
340
Varto Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “60 işyeri altyapı” olarak ve 250.000.-TL ödenekle yer
almaktadır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Üretilen ürünlerin pazarlama sorunu.
Finansman sıkıntısı,
Süt fabrikalarının hammadde teminindeki zorluklar
İnşaatlarda hazır beton kullanılmasının yeterli olmaması,
Düşük faizli ve faizsiz işletme ve yatırım kredi imkânlarının artırılması,
İl dışı satışlarda ve ihracata nakliye desteği,
Muşta hammadde üretimi olmadığından dışardan getirilen hammadde nakliye fiyatları
sebebiyle girdi maliyetlerinin artması,
8) Enerji maliyetlerinin fazla olması ve ilçelerde yaşanan elektrik kesintileri,
9) Kalifiye eleman sıkıntısı,
10) Barit fabrikası hammadde sahalarında güvenlik sorunu,
11) Sınır kapılarında araçların fazla bekletilmesi,
12) KOSGEB imkânlarından yeterli düzeyde yararlanılmaması
Müdürlüğümüzde İl Müdürü, 1 Şef, 1 Memur, 2 Mühendis, 4 Ölçü Ayar Memuru ve 1
Hizmetli görev yapmaktadır.
341
50 NEVŞEHİR
Nevşehir İli Kayseri, Aksaray, Kırşehir ve Niğde illeri ile çevrili olup, Nevşehir merkez
dahil 8 İlçe, 44 Belediye ve 133 Köy’den oluşmaktadır. İlin Nüfusu 284.025 kişi olup, Şehir
% 53, Köy % 47 de yaşamaktadır. Karayolu, Havayolu mevcut olup, Ankara-Kayseri
Demiryolu hattı Kozaklı İlçemizden geçmektedir. Tüm köy yolları dahi asfaltlıdır. Yolsuz,
susuz, elektriksiz ve telefonsuz köyümüz yoktur. Bir kısım köylerimiz kanalizasyona sahiptir
Kayseri İlinin sanayi gelişmişliği ve illerin birbirine yakınlığı nedeniyle İlin sanayisi
gelişmemiştir. Nevşehir'de, Un - Kepek, Tuğla, Briket, Tekstil,Gıda- İçki-Meyve suyu gibi
konularda üretim yapılmaktadır.
Nevşehir İlinde sanayide olduğu gibi ticarette de önemli bir gelişme kaydedilmemiştir.
İlin turistik bölgede bulunması nedeni ile en önemli gelir kaynağı turizm olmuştur. Turizm
faaliyeti önemli ölçüde gelişmiştir. 2011 yılında ile 2.511.904 civarında yerli ve yabancı
turist gelmiştir. Bunun yanında ulaştırma sektöründe etkin bir yere sahip olup, buna bağlı
olarak 2. el oto alım satım ticareti gelişmiştir.
Diğer taraftan Niğde ili ile birlikte Türkiye patates üretiminin ¼ ünü karşılamaktadır.
Nevşehir İlinin 2011 yılı patates üretimi ortalama 380.086 ton Patates dikili arazi yüzölçümü
93.391 dekardır. Doğal yapısı nedeniyle patates ve limon, portakal ve greyfurt depolamaya
mahsus büyük depolar mevcut olup, depoculuk faaliyeti de ticaretinin önemli bir kısmını
oluşturmaktadır.
Nevşehir de ki pomza madeni bu madenden hafif yapı elemanı olan briket, bims ve
Kızılırmak yatağı çevresinde oluşmuş toprağa dayalı tuğla üretilip ülke geneline pazarlanıyor
olması ilin ticaretine bir canlılık katmaktadır.
Yörenin özelliğinden dolayı bağcılık, dolayısı ile şarapçılık ticari faaliyet içinde önemli bir
yer tutmaktadır.
Ticari faaliyet çerçevesinde; Ocak 2012 Ayı itibariyle 3132 adet anonim Şirket, 2.220
adet limited şirket, 52 adet muhtelif kooperatifler ile 31 adet banka şubesi faaliyet
göstermektedir.
3. Sanayi Sicil Sanayi Sicil Kayıtlarına Göre İl Sanayisinin
Değerlendirilmesi
3.1. Türkiye Sanayisi ve Nevşehir İli Sanayisi:
ilimizdedir
Nevşehir İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 198 dir. Toplam sanayi
almaktadır.
İç Anadolu Bölgesindeki İllerin sanayisine göre bir değerlendirilmesi yapıldığında, % 45 ile
Ankara İli ilk sırada yer alırken, Ankara İlini sırasıyla %24 ile Konya, %10 Kayseri, %5
342
3.2. Nevşehir İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Nevşehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 35 lik bir
oran ile Gıda ürünlerinin imalatı, % 20 ile Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı
ve % 8 ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinin ilk sıralarda yer aldığı
görülmektedir.
% 4 Motorlu kara taşıtı treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı
% 1 Kömür ve linyit çıkartılması
% 1 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, (mobilya hariç) saz, saman vb malzemelerde örülerek
yapılan eşyaların imalatı,
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Nevşehir ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 5.638 dir.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayıs 1, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 7 dir.
Nevşehir İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların, % 29 Diğer metalik olmayan mineral
ürünlerin imalatı, % 19 u Gıda ürünleri imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 82 si işçi, % 2 si mühendis’tir.
Nevşehir İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 33 ü Mikro Ölçekli, % 58 i Küçük Ölçekli,
% 8 si Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Hey Tekstil Örme Sanayi ve Ticaret Aş. Hacı Bektaş Şubesi
- Dursunoğulları İplikçilik Teks. Tic. ve Sanayi A.Ş. Entegre Tesisleri
- Canilia Tekstil Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti
- Sentez Turizm Ticaret ve Sanayi Aş. Avonos Halı Şubesi
- Blok Bims Hafif Yapı Elemanları Maden İnşaat Nakliyat Sanayi ve Ticaret A.Ş
Nevşehir Merkez ile Avanos, Ürgüp Kozaklı İlçelerinde Turizm potansiyelini karşılamaya
yönelik 8428 yataklı toplam 45 adet turistik muhtelif yıldızlı termal ve turistik oteller faaliyet
göstermektedir. Ayrıca Belediye belgeli 12517 yataklı 222 adet otel ve pansiyon
bulunmaktadır.Bunun yanında 1450 kişilik 4 adet turizm işletme belgeli restaurant olup
bölgedeki turizm acentası sayısı 85 adettir. Yöreye 2006 yılından itibaren THY havayolları
başta olmak üzere tarifeli uçak seferleri düzenlenmektedir.
Yörenin toprak ve maden yapısına bağlı olarak 6 adet tuğla 23 adet briket, 2 adet yöre
taşı kaplama fabrikası ile üretilen buğday, üzüm ve patates ürünlerini değerlendirmek üzere
66 adet tesis kuruludur.
343
Nevşehir'de gıda sanayinde gerçekleştirilebilecek 3 yatırım tespit edilmiştir. Bal üretim
ve ambalajlama tesisi, Patates cipsi ve mısır çerezi üretim tesisi, Dondurulmuş patates üretim
tesisi. Toprak işleme makineleri yapım tesisi, styropor'dan ambalaj ve yalıtım malzemeleri
üretim tesisi, polipropilen çuval üretim tesisi, bakliyat eleme ve paketleme tesisi.Bunlardan
Patates cipsi ve mısır çerezi üretim tesisi faaliyete geçmiştir.
Yıl
6.1. Nevşehir İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
47
43
48
59
14.485
20.688
53.473
79.579
6.2. Nevşehir İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
37
41
56
83
47.121
14.107
18.842
29.371
7. Nevşehir İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Nevşehir-Acıgöl Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:63)
 Bölgede; 99 adet sanayi parselinin, 23 adedi tahsis edilmiştir. Tahsisi edilen parsellerin; 1
adedi üretim, 2 adedi inşaat aşamasında, 20 adet proje aşamasındadır. 76 adet parsel
Nevşehir İlinde 951 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
SIRA
NO
1
2
3
İŞYERİ
SAYISI
NEVŞEHİR AVANOS KSS
NEVŞEHİR GÜLŞEHİR KSS
NEVŞEHİR HACIBEKTAŞ KSS
73
100
62
344
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
58
62
40
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
15
38
22
DOLULUK
ORANI (%)
79
62
65
4
5
6
NEVŞEHİR KOZAKLI (AKSAN) KSS
NEVŞEHİR MERKEZ KSS
NEVŞEHİR MERKEZ (LALE) KSS
TOPLAM
96
220
400
951
55
140
320
675
41
80
80
276
Ürgüp (Kapadokya) Küçük Sanayi Sitesi:
 04.02.2005 tarih ve 1345–1352 sayılı yazımızla Kooperatif imkanlarıyla alt ve üst yapı
inşaatlarının gerçekleştirilmesi kaydıyla incelenen alanın KSS olarak planlamasının
uygun görüldüğü S.S. Kapadokya KSS Yapı Kooperatif Başkanlığına ve diğer ilgili
kurum ve kuruluşlara bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza bir belge intikal
etmemiştir.
Derinkuyu Küçük Sanayi Sitesi:
 12.07.2006 tarih ve 6932 sayılı yazımızla yer seçiminin uygun görüldüğü Belediye
Başkanlığına ve kooperatif başkanlığına bildirilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza bir
belge intikal etmemiştir.
Ürgüp Küçük Sanayi Sitesi:
 19.12.2001 tarih ve 17037 sayılı yazımızla yer seçiminin kesinleştiği ve bundan sonra
yapılacak işlemlere dair yer seçimi talimatı yazılmıştır. KSS yeri satın alınamadığından
yeni önerilen alan 31.08.2005 tarihinde incelenmiştir. 11.11.2005 tarih ve 15019 sayılı
yazımızla yer seçimi talimatı verilmiştir. Bugüne kadar Bakanlığımıza bir belge intikal
etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
Nevşehir Ticaret ve Sanayi Odası tarafından İl Özel İdaresinden alınan 70 hektar
civarındaki arsa 72 parsele bölünüp ilde ki sanayicilere dağıtılmıştır.
Bu Parsellerden 40’a yakın orta ölçekli işletme kurulmuş ve 32’si faaliyete geçmiş, 522
kişi istihdam etmektedir. Çevresindeki oluşan sanayi tesisleri de düşünüldüğünde 1000’e
yakın kişi istihdam edilmektedir.
Bu tesislerin çoğunluğu
şu anda 5084 sayılı yasa kapsamında teşviklerden
yararlanmaktadır. 30 adet daha işletme inşaatı için planlar hazırlanmış bir kısmının temeli de
atılmıştır.
İşletmeler ruhsat almakta problemlerle karşılaşmaktadır.
Islah Organize Sanayi Bölgesi Statüsü verilmesi çalışmaları devam etmektedir.Bu çerçevede
hazırlıklar bitirilmek üzeredir.2012 Nisan ayına kadar müracaat sağlanacaktır.
Adedi Ünvanı
1
İl Müdürü
1
Şube Müdürü
1
Araştırmacı
1
Şef
1
Şef
1
Ölçü ve Ayar Mem.
1
Memur
1
Daktilograf
1
Şoför
Toplam: 9
Niteliği
İktisat
İktisat
Makine Mühendisi
Yüksek Okul Mezunu
Lise Mezunu
Lise ve Dengi Mezunu
Lise
Lise ve Dengi Mezunu
İlk Okul
345
57
64
80
71
51 NİĞDE
Niğde , sanayi bakımından önemli bir altyapıya sahiptir. Özellikle tekstil başta olmak
üzere önemli sanayi tesisleri bulunmaktadır. Tekstilde kendisi ile sembolleşmiş ulusal bir
markaya (Koyunlu) sahiptir. İl ihracatının çok büyük bir kısmını tekstil ve gıda sanayi
ürünleri oluşturmaktadır. Niğde, ürettiği kaliteli iplik ile anılmaktadır. Niğde’deki tekstil
işletmeleri dünyanın önemli markalarına hammadde sağlamaktadır. Ayrıca Niğde’de önemli
meyve suyu üretim fabrikaları yer almaktadır. Bunlar da üretimlerinin önemli bir kısmını yurt
dışına ihraç etmektedirler. Otomotiv parçaları üretimi alanında Türkiye’nin en önemli
firmalarından birine (DİTAŞ A.Ş.) sahiptir. Niğde aynı zamanda tarihsel olarak ham deri
işletmeciliğiile de bilinmektedir. Türkiye ham deri üretiminin %10’u Bor ilçesinde
işlenmektedir.
Niğde'den ağırlıklı olarak Meyve Suyu, Meyve Konsantresi, makine halısı, çeşitli tipte
pamuk iplik, mensucat, otomotiv yedek parçası (rot, rotbaşı, rotil kolu), makine yedek
parçaları, mikronize kalsit ve deri ihraç edilmektedir.
Ticaret ve Sanayi hareketleri büyük çoğunlukla il merkezinde ve Bor ilçesinde
cereyan etmektedir. İlde başlıca ticarete konu mallar elma, patates, şeker pancarı, soğan gibi
bitkisel ürünler yanında pamuk ipliği, çimento, hazır beton, meyve konsantresi ve halı gibi
mamul mallar olmuştur. Organize sanayi bölgelerinin kurulmasından sonra tesis edilen
kuruluşlar ile bu mallar daha da çeşitlenmiştir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Niğde İli Sanayisi:
ilimizdedir
NİĞDE İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 178 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İldir.
3.2. Niğde İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Niğde İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 18 lik bir
oran ile Gıda ürünlerinin imalatı, % 12 ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörlerinin
ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir.
% 9 Deri ve ilgili ürünleri imalatı
%8 Tekstil ürünleri imalatı
346
% 4 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı (Mobilya hariç), saz, saman vb malzemelerde örülerek
% 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı (Makine ve teçhizatı hariç)
%1 Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler ( yarı römork) imalatı,
%1 Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Niğde ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam:
6.264 dür.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 8, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 37 dir.
bulunmaktadır.
Niğde İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların % 27si Tekstil ürünleri imalatı, % 16 sıi Gıda
ürünlerinin imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 84ü işçi, % 3 ü mühendis’tir.
Niğde İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 32 si Mikro Ölçekli, % 53 ü Küçük Ölçekli, %
13 ü Orta Ölçekli, % 2 si Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.Bor Şeker Fabrikası A.Ş.
- Birko Birleşik Koyunlulular Mensucat Ticaret ve Sanayi A.Ş.
- Ditaş Doğan Yedek Parça İmalat ve Teknik A.Ş.
- Ultaş Entegre Tekstil İşletmeleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Mikrokal Kalsit Sanayi ve Ticaret A.Ş
Potansiyeli değerlendirmeye yönelik yatırımların içinde ilin ekonomisinde ağırlıklı yer
tutan tarım, hayvancılık ve madencilik gelmektedir. Tarımsal bazı ürünler bakımından ülkenin
önde gelen illerinden biridir. Özellikle meyve ve sebze üretimi bol ve çeşitlidir. Elma ağacı
sayısı bakımından ülkede ilk sırayı, elma üretimi bakımından ise – Türkiye üretiminin
%10’unu gerçekleştirerek- üçüncü sırayı almaktadır. Benzer şekilde patates üretiminde de
Türkiye’nin önde gelen illerinden biri olup, toplam üretimin % 25’ini gerçekleştirmektedir.
Lahana üretimi bakımından da Türkiye’de ikinci sırada yer almaktadır. Bu nedenle modern
tarıma dayalı üretim, seracılık ve bodur meyvecilik potansiyel yatırımların başında yer
almaktadır. Bu ürünlerin işlenmesine yönelik yatırımlar ile soğuk hava deposu, meyve
konsantresi potansiyel yatırımlar içinde yer alır. Bunun yanı sıra son yıllarda hızlı bir gelişme
gösteren hayvansal ürünlerin toplanması ve işlenmesine yönelik çalışmalarda ilin potansiyel
yatırımları arasında yer almaktadır. Ülkemizin zengin kalsit yataklarının ilde yer alması ve
üretimin büyük bir kısmının ilde yapılmış olması da potansiyel yatırımlar arasında yer
almaktadır. Türkiye’deki kalsit üretiminin çok büyük bir kısmı Niğde’de
347
gerçekleştirilmektedir. Dericilik ve Ham deri üretimi de potansiyel yatırımlar arasındadır. Son
yıllarda tekstil konusunda önemli yatırımlar yapılmıştır. Özellikle iplik üretimi konusunda
önemli artışlar olmuştur. Tekstil üretiminde potansiyel yatırımlar içerisinde yer alır.
Talebi karşılamaya yönelik yatırımlarda modern tarıma ve meyveciliğe bağlı olarak yapılacak
olan ürünlerin muhafazası, işlenmesi ve pazarlanması bu yatırımların başında yer almaktadır.
Ayrıca madenciliğe dayalı olarak geniş bir kullanım alanına sahip olması nedeniyle çıkarılan
kalsitin işlenerek (mikronize halde) pazarlanması talebine yönelik yatırımların başında yer
alır.
Yıl
6.1. Niğde İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
22
36
32
41
6.2. Niğde İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
36
31
43
52
45.525
36.321
46.417
58.600
29.287
15.445
42.966
30.020
7. Niğde İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Niğde Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:125)
 Bölgede; 115 adet sanayi parselinin 97 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, demir-çelik ve orman sanayidir.
Niğde-Bor Karma Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:108)




300 hektar büyüklüğündedir.
2008 yılında tamamlanmıştır.
Proje, Müteşebbis Heyetin almış olduğu karar doğrultusunda karma OSB’ye çevrilmiştir.
Bölgede; 308 adet sanayi parselinin, tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
348
 Ağırlıklı sektör grubu; deri mamülleri, gübre sanayi ve demir-çelik sanayidir.
Niğde-Bor Karma Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:108)
 2011 yılı Yatırım Programında “arıtma 292 hektar” olarak ve 5.500.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
 Atıksu arıtma tesisi yapım işi fiziki gerçekleşmesi ise % 82’dir.
Niğde İlinde 771 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
KÜÇÜK SANAYİ
İŞYERİ
İŞYERİ
İŞYERİ
ORANI
NO
SİTESİ ADI
SAYISI
SAYISI
SAYISI
(%)
1
NİĞDE BOR KSS
260
210
50
81
2
NİĞDE MERKEZ KSS
151
151
0
100
NİĞDE MERKEZ (ATA)
3
340
340
0
100
KSS
4
NİĞDE ALTUNHİSAR
20
20
0
TOPLAM
771
701
70
91
Niğde-Bor Ayder Dericiler ve Ayakkabıcılar Küçük Sanayi Sitesi:

Niğde Valiliğinin 08.02.2011 tarih ve 250 sayılı yazısı ekinde gönderilen evrakların
incelenmesi sonucunda tespit edilen eksikliklerin tamamlanarak gönderilmesi
14.03.2011 tarih ve 2180 sayılı yazımızla Valilikten istenmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
Yapılan tarımsal üretimlerin tam anlamıyla bilinçli olarak üretilemediği görülmektedir. Bu
nedenle üretimin modern hale getirilmesi, kooperatifçiliğin yaygınlaştırılması konusunda
üretici ve çiftçilerin eğitimleri, su kaynaklarının verimli kullanımı, modern tarıma dayalı
üretim v.b konular.
Organize Sanayi Bölgelerinin tam anlamıyla faaliyete geçememesi diğer bir sorundur.
Firmaların büyük bir kısmı işletme sermayesi sıkıntısı çekmektedir. Daha önce verilen enerji
desteği teşviği, düşük faizli uzun vadeli kredilerin verilmesi v.b. teşvik unsurları sanayicilere
sorunlarının çözümünde etkili olacaktır.
Çalışan Sayısı ve Niteliği: 1 Adet İl Müdürü, 1 Adet İl Müdür Yardımcısı, 2 Adet Şube
Müdürü, 1 Adet Şef, 1 Adet Mühendis, 1 Adet Ölçüler ve Ayar Memuru, 2 Adet Memur, 2
Adet Daktilograf olmak üzere toplam 11 adet personelimiz bulunmaktadır.
349
52 ORDU
Ordu’da ekonomi tarım ve hayvancılık sektörlerine dayalıdır ve sanayi ise gıda sektörü
başta olmak üzere bazı sektörlerde gelişme aşamasındadır. Sanayi sektörü henüz gelişme
aşamasında olmakla birlikte, ilde ülkemizin sayılı sanayi kuruluşları arasında yer alan büyük
işletmeler de mevcuttur. Mevcut tesislerin tamamına yakını yörenin doğal kaynak zenginliğini
değerlendirmeye yönelik olarak kurulmuştur. Bütün bunların yanında küçük ölçekte Süt
işleme tesisleri mevcuttur.
İlde İhracatın büyük bir kısmını yaklaşık %70’ i Natürel iç fındık ve İşlenmiş fındık
ürünleri teşkil etmektedir. Bunun yanında MDF, laminant Parke, Çimento, çeşitli Maden
cevherleri, Ayçiçeği yağı gibi ürünler ihracatın en önde gelen kalemleridir.
İl ithalatında ise ev ve işyerlerinde yakacak olarak kullanılan kömür, Kerestelik Tomruk,
MDF ve laminant parke yapımında kullanılan odun, dekoratif kağıt, üre, metanol, fındık
tarımında kullanılan çeşitli ilaçlama makineleri, küçük el aletleri gibi ürünlerde ilde ithal
edilmektedir. Bütün bu ihracat ve İthalatı yapan firma sayısı toplam 55 adet civarındadır.
İl bal üretiminde Ülke genelinde üretim bakımından 2.sırada olup toplam 2011 yılı
içerisinde yaklaşık 9.000. Ton bal üretilmiştir. Ayrıca 2011 yılında ilde 4000 Ton Kivi üretimi
gerçekleşmiştir.
İlde toplam 3 adet Ticaret ve Sanayi Odası- 3 adet Ticaret Borsası- 1 adet Esnaf Odası
Birliği Başkanlığı, ayrıca İl ticaretinde şahıs şirketleri hariç 2011 yılı toplam 3840 adet çeşitli
tipte firma faaliyet göstermektedir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Ordu İli Sanayisi:
ilimizdedir
Ordu İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 234 dir. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte illerimiz arasında yer almaktadır.
3.2. Ordu İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
ORDU İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 32 Gıda
ürünlerinin imalatı, % 10 Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ile ilk sıralarda
olduğu görülmektedir
350
% 8 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, (mobilya hariç) saz, saman vb malzemelerde örülerek
% 7 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Ordu ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam:
9071 dır.
Ar-Ge birimi bulunana firma sayısı 9, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 56 dir.
Sanayide çalışanların, % 41 i Gıda ürünlerinin imalatı sektöründe, %24 i Giyim eşyası
İstihdamın % 84 ü işçi, % 2 si Mühendis'tir.
Ordu İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 24 i Mikro Ölçekli, % 59 i Küçük Ölçekli, % 14
ü Orta Ölçekli, % 3 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir.
Personel Sayısına Göre Büyük İşletmeler:
- Sanset Gıda Turizm Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Çamsan Ağaç Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Poyraz Poyraz Fındık Entegre Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Gürsoy Tarımsal Ürünler Gıda Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Relaks Tekstil Sanayi ve Ticaret A.Ş.
 Yerel Tarımsal Ürünler İşleme Sanayi ( Kivi, Çilek, Elma İşleme Soğuk Hava Depolama
Tesisleri. )
 Ordu Bolaman Turizm gelişme alanı yatırımları (Ordu Marina –Bölgesel Mokamp ve
Kamping alanları.)
 3 Yıldızlı Butik Oteller, Otantik Evler, Köy Pansiyonculuğunun geliştirilmesi. Yayla
Turizm teşvik bölgelerinin geliştirilmesi.
 Çağrı merkezleri hizmeti.





Başlamış olan Ordu- Sivas ve Osmaniye bağlantı yolunun ivedilikle bitirilmesi.
Hava Ulaşım imkânının bir an önce yaratılması
Feribot Seferlerine uygun Liman ( Tevzi Yatırım Projesi.)
Trans Kafkasya Demiryolu bağlantısının Ordu istikametine uzatılması.
Alternatif olarak; Samsun demiryolunun Ordu- Giresun istikametine uzatılması.
351
Yıl
6.1. Ordu İline Ait İhracat Bilgileri
2008
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
58
2009
2010
2011
52
54
54
205.163
351.144
366.475
Yıl
6.2. Ordu İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
66
50
56
59
314.404
104.522
69.031
75.563
79.098
7. Ordu İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Ordu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:166)
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, orman ürünleri ve plastik sanayidir.
Ordu-Fatsa Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:129)
 Bölgedeki; 30 adet sanayi parseli bulunmakta olup, 21 adedinin tahsisi yapılmış, tahsisi
yapılan parsellerde 14 adedi üretim, 4 adedi inşaat, 3 adet tesiste proje aşamasındadır. 9
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, pişmiş kil ve gıda sanayidir.
Ünye Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:134)
 Ünye OSB projesi ile ilgili olarak 1990 tarihinden itibaren 4 defa yer seçimi yapılmıştır.
 En son 29.11.2000 tarihinde 50 hektar büyüklüğündeki alan için yer seçimi yapılmıştır.
Ordu ilinde 1.134 işyerlik 5 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
352
SIRA
NO
1
2
3
4
5
İŞYERİ
SAYISI
ORDU FATSA KSS
ORDU MERKEZ KSS
ORDU MERKEZ (ATA) KSS
ORDU ÜNYE KSS
ORDU MESUDİYE KSS
TOPLAM
300
350
194
266
24
1.134
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
300
350
193
225
11
1.079
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
0
0
1
41
13
55
DOLULUK
ORANI (%)
100
100
99
85
46
95
Korgan Küçük Sanayi Sitesi:
almaktadır.
İkizce Küçük Sanayi Sitesi:
 Yer seçimi 28.10.2000 tarihinde Bakanlığımız elemanlarınca yapılmış olup, Düzpelit
mevkiindeki alan KSS yeri olarak seçilmiş ve 16.05.2002 tarihinde Valiliğe yer seçimi
talimat yazısı yazılmıştır.
Kumru Küçük Sanayi Sitesi:
 21.04.2004 tarih ve 4576–4580 sayılı yazımız ile Ordu Valiliğine ve Kumru Belediye
Başkanlığına yer seçiminin uygun görüldüğü bildirilmiş olup, bugüne kadar
Bakanlığımıza herhangi bir bilgi ve belge intikal etmemiştir.
Fatsa İlave Küçük Sanayi Sitesi:
 S.S. Fatsa KSS Yapı Koperatifi Başkanlığı'nın 24.09.2007 tarihli ve 24 sayılı yazısında iş
hacminin artması nedeniyle yer seçiminin talep edilmesi üzerine, 16.10.2007 tarihinde
mahallinde etüt çalışması yapılmış olup, yaklaşık 8 dekar büyüklüğündeki alanın uygun
görüldüğü 02.11.2007 tarih ve 11854–11857 sayılı dağıtımlı yazımız ile Fatsa Belediye
Başkanlığı'na KSS Yapı Kooperatif Başkanlığı'na ve Valiliğe bildirilmiştir.
Aybastı Küçük Sanayi Sitesi:
 Aybastı Belediye Başkanlığı'nın 12.09.2007 tarih ve 149 sayılı yazısında 1999 yılında
yapılan ve uygun görülen ancak kooperatif ortaklarınca benimsenmeyen alandan
vazgeçilmesi nedeniyle yeniden yer seçiminin talep edilmesi üzerine, 16.10.2007
tarihinde etüt çalışması yapılmış olup, yerin uygun görüldüğü 28.12.2007 tarih ve 14315–
14318 sayılı dağıtımlı yazımızla 80 dekar büyüklüğündeki alanın KSS yeri olarak uygun
görüldüğü bildirilmiştir.
Gölköy Küçük Sanayi Sitesi:
 27.02.1984 tarihinde Belediye Başkanlığına ve S.S. Gölköy KSS Yapı Kooperatif
Başkanlığına yer seçimi talimatı yazılmış olup, herhangi bir gelişme olmamıştır.
 S.S. Gölköy KSS Yapı Kooperatifi Başkanlığınca yeniden KSS yer seçimi talep edilmiş
ve 12.03.2007 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır.
 19.04.2007 tarih ve 4158–4161 sayılı dağıtımlı yazımız ile seçilen 27 dekar
büyüklüğündeki alanın uygun görüldüğüne dair Kooperatife, Belediyeye ve Valiliğe
talimat yazılmıştır.
Merkez Mobilyacılar Küçük Sanayi Sitesi:
 17.01.2011 tarihinde mahallinde etüt çalışması yapılmıştır.
 10.02.2011 tarih ve 1249-1251 sayılı yazımızla Kooperatife Tarım İl Müdürlüğünün ve
DSİ Genel Müdürlüğünün görüşünün alınması gerektiği bildirilmiştir. (06.01.2012 tarihi
itibarıyle)
353
Önerileri
1) Sanayi Sektörü Enerji Borcu 5458 sayılı kanunda SGK Prim Borçlarında olduğu gibi
Faiz oranları TÜFE veya TEFE’ye göre yeniden belirlenerek 36 aya kadar vade ile
ödenebilir şekilde olması gerekmektedir.Sanayi sektörü elektrik enerji destekleri
yeniden sağlanmalıdır.
2) SGK Prim Borlarının ödeme süresinde 1 yıl içinde 2 defa taksit ödenmemesi halinde
tüm borçlar tahakkuk ettiği şekilde aslına döndürülmekte ve borç ödenemez hale
gelmektedir.
3) Mevcut Kriz göz önüne alınarak 1 yıl içinde 2 taksit ödememe halinde borç aslının
ödenmesi şartı ile daha esnek bir yapıya kavuşturularak İşletmelerin borçlarını ödeme
imkânı sağlanmalıdır.
4) SGK Borcu nedeniyle, KOSGEB, diğer devlet kredilerinin ve teşviklerin
kullanılmasını engelleyen mevzuatlar, Kriz döneminde uygulanmamalı ve Cansuyu
Kredilerinin gerçek ihtiyaç sahibi ve küçük sanayiciler tarafından kullanılabilmesi
imkânı sağlanmalıdır.
5) Bankaların Merkez Bankası Sicil affına rağmen kendi kayıtlarını esas alması halen
Kredilendirmede ciddi sorun yaratmaktadır. Bankalar Sicil affına uygun
davranmalıdır.
6) Gıda Sektörü, Gıda Kodeksinde AB Normlarına uygun Standart çalışmaları henüz bazı
işletmelerin hazır olmaması nedeniyle cezai sorumluluklar yaratmaktadır. Özellkle
mikrobiyolojik değerlerin AB Standartlarına çekilmesi ile ilgili uygulama mevcut
üreticilerin cezai müeyyide ile karşılaşmasına sebep olmaktadır. Bu uygulamanın
geçiş döneminde bir müddet durdurulması büyük yarar sağlayacaktır.
7) Can suyu kredilerinde küçük kobiler ile mikro kobilerin özellikle imalat sektöründe
faaliyette bulunan küçük işletmelerin öncelikli olması sağlanmalıdır.
8) Süresi sona erecek olan 5084 sayılı teşvik kapsamının uzatılması sağlanmalı,SGK
işveren katkı payı desteği sürdürülmelidir.
9) Sanayi sektöründe alt sektör kümelenme çalışmalarının yapılarak TR 90 bölgesinde
bulunduğumuz bölgesel teşvik alanlarında güncellemeler yapılması.Bölgenin sosyo
ekonomik gelişmişlik seviyesi baz alınarak asgari teşvik yatırım tutarlarının ve
kapasite kriterlerinin uygunluk çalışmasının yapılması.
-
Toplam Personel Sayısı: 24
1 Müdür – 1 Müdür Yardımcısı - 2 adet Şube Müdürü – 3 adet Şef – 3 adet Mühendis
1 adet Tekniker- 1 adet V.H.K.İşletmeni- 4 adet Ölçü Ayar Memuru- 3 adet Memur
1 Adet Sekreter- 1 adet Daktilograf- 1 adet Şoför- 2 adet Hizmetli.
354
53 RİZE
Güzel ülkemizin Doğu Karadeniz Bölgesinin deniz kıyısında ve doğusunda yer alan şirin
ilin en temel özelliği, tam anlamıyla yeşil çay üretiminin merkezi olmasıdır. İlin ekonomisine
de ticaretine de çay bitkisi ve makinesiz yapılan çay tarımı damgasını vurur. Bir kamu
kuruluşu olan Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü de, Rize İl merkezindedir.
Ülkemizin yaş çay üretiminin üçte ikisine yakını Rize’de yapılır. İkliminin ılık oluşu ve
bol yağış alması nedeniyle, Rize’nin arazisi çayın üretimine çok elverişlidir. Yaklaşık 40.000
hektarlık çay bahçelerinde yılda ortalama 400 bin tondan fazla çay üretimi yapılmaktadır.
Yeni dikim alanlarının yapılmasına, kanunen izin ve ruhsat verilmemektedir.
Çay fabrikası ve atölyelerinin dışında bu tesislerin yedek parçasını üreten, bakım ve
onarımını yapan sanayi iş kolları, çay paketleme ve ambalaj tesisi, un fabrikaları, kereste ve
tomruk biçme atölyeleri, döküm, balık unu ve balık yağı gibi sanayi kuruluşları İl
ekonomisinin temel taşlarıdır. Ondan fazla hazır beton tesisi ile yapımı devam eden ve bir
kısmı üretime geçen HES santralleri, ilin ekonomisine büyük bir katma değer sağlamıştır.
Akarsu kaynakları çoktur, debisi yüksektir. Bunlardaki potansiyel zenginlikten hukuki
engellemeler nedeniyle gereği gibi tam istifade edilemiyor. Bu sulardan üretilecek elektrik
enerjisi ülke ihtiyacına önemli katkı sağlayabilir.
Rize ve Ülkemiz için çok önemli potansiyeli olan eko turizm, dağ ve yayla turizmi için
yeni yatırımlar yapılarak atıl olan değerlerin ekonomiye kazandırılması gereklidir. Halen
önemli bir ihtiyaç olan turistik konaklama ihtiyacını karşılayacak beş yıldızlı bir otel yoktur.
İl iktisadi seçimini çay üretimi satışı ve pazarlaması konusunda yaptığı için bunun dışında
ilin kendi içindeki talebe yönelik yatırımlar dışında sadece Çayeli İlçesi Madenli Beldesinde
faaliyet gösteren Çayeli Bakır İşletmesi dışlında gerek yurtiçi gerekse yurt dışı talebi
karşılayan bir işletme bulunmamaktadır.
5.1. Türkiye Sanayisi ve Rize İli Sanayisi:
ilimizdedir
Rize İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 217 dir. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan İller arasında yer almaktadır.
355
5.1. Rize İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Rize İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 72 lik bir oran
ile Gıda ürünlerinin imalatı sektörünün ilk sırada yer aldığı görülmektedir.
% 6 Metalik olmayan diğer mineral ürünlerin imalatı
% 2 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı.(Makine ve teçhizatı hariç)
%2 Kauçuk ve plastik ürünlerin imalatı.
% 2 Ağaç ve Mantar ürünleri (mobilya hariç);saz, saman ve benzeri malzemelerden, örülerek
% 2 Elektrik,gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı
% 2 İçecek İmalatı,
% 2 Başka yerde sınıflandırılmamış makine techizat imalatı
% 1 Kimyasal madde ve ürünlerin imalatı
% 1 Makine ve Teçhizatı hariç; fabrikasyon metal ürünleri imalatı,
% 1 Elektrikli Teçhizat İmalatı
% 1 Makine ve ekipmanları kurulumu ve onarımı
% 3 Diğer
5.2. Çalışan Sayısı Ve AR-GE:
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Rize ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam:
14.202 dir.
Ar-Ge birimi bulunana firma sayısı 15, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 71 dir.
İlin coğrafi yapısına uygun olarak, sanayi gelişme göstermiştir. Buna göre İlin lider sektörü
gıda ürünleri imalatı sektörüdür.
Sanayide İstihdamın % 87 si işçi, % 3 ü Mühendis’tir.
Rize İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 26 sı Mikro Ölçekli, % 45 u Küçük Ölçekli, %22
si Orta Ölçekli, %7 i Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü 100.Yıl Çay Paketleme Fabrikası Müdürlüğü
- Çayeli Bakır İşletmelerı
- Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Pazar Çay Fabrikası Müdürlüğü
- Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Fındıklı Çay Fabrikası Müdürlüğü
- Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Çayeli Çay Fabrikası Müdürlüğü
Yıl
6.1. Rize İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
62
66
81
76
356
347.400
259.798
347.818
389.543
Yıl
6.2. Rize İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
37
29
33
32
35.439
16.161
13.596
22.099
7. Rize İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a)RİZE İLİNDE BİTEN OSB PROJESİ BULUNMAMAKTADIR.
b)DEVAM EDEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ:
Rize Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:24)
 2011 yılı Yatırım Programında “138 hektar (ilk etapta 50 ha)” olarak 5.000.-TL ödenekle
yer almaktadır.
 Altyapı inşaat ihalesi 2009 yılında yapılmasına ve yüklenici firma tarafından
başlanmasına rağmen, OSB’nin yapılacağı alandaki şahıs mülkiyetinde olan arazilerle
ilgili yaşanan ve yargıya taşınan bu konu nedeniyle Rize OSB’nin altyapı inşaatına
devam edilememektedir.
Rize-Ardeşen Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:234)
seçiminin uygun görüldüğü Valiliğe bildirilmiştir.
Rize İlinde 465 işyerlik 3 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
SIRA
NO
1
2
3
RİZE ARDEŞEN KSS
RİZE ÇAYELİ KSS
RİZE MERKEZ KSS
TOPLAM
İŞYERİ
SAYISI
129
122
214
465
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
97
117
214
428
BOŞ İŞYERİ
SAYISI
DOLULUK
ORANI (%)
32
5
0
37
75
96
100
92
Merkez (Modern) Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “200 işyeri, altyapı” olarak ve 1.860.000.-TL ödenekle ile
yer almaktadır.
 96 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 24’dür. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
357
Önerileri
İlin en temel iktisadi sorunu yoğun bir şekilde göç vermesi sonucu ortaya çıkan iç pazar
daralmasıdır. Yanı sıra coğrafi konumu nedeniyle yurtiçi pazara uzaklığı, nitelikli iş gücü ve
sermaye yetersizliği, finansman sorunu ülkemiz genelinde olduğu gibi İl sanayicilerinin de
yaşadığı sorunlar olarak sıralanabilir. Deniz yolu işletmeciliği, limanın küçüklüğü nedeniyle
pek aktif değildir. Kargo yükü taşımacılığına 2011 yılı sonu itibari ile başlanmıştır.
ADI SOYADI
MUSTAFA TÜFEKÇİ
ERGÜN YILDIZ
MUSTAFA ÖZTÜRK
ŞABAN YAKICI
ERCÜMENT Y. CİNEL
HASAN ALA
ŞÜKRÜ BAŞ
İSMAİL ÇELİK
ÖMER FEYİZOĞLU
SULTAN YAKICI
EROL ALTUN
GÖREV UNVANI
İl Müdürü V.
Şube Müdürü
Mühendis
Şef
Şef
Ölçü Ayar Mem.
Memur
Vhki
Memur
Memur
Daktilograf
358
ÖĞRENİM
DURUMU
Üniversite
Üniversite
Üniversite
Yüksekokul
Üniversite
Yüksekokul
Yüksekokul
Lise
Üniversite
Lise
Lise
HİZMET
SÜRESİ
34
25 Yıl
32
24
11
25
23
25
9
18
10
54 SAKARYA
Sakarya İlinin uygun iklim şartları, ucuz arazi varlığı, elektrik ve doğalgaz toplaşım yeri,
kara ve demir yolu ağına dahil oluşu, liman inşaatının da sona gelişi, yeterli nüfus sayısı ve
yetişmiş nitelikli iş gücü varlığı imkanları ile yeni yatırımlara cazip gelmektedir.
Yeni yatırım alanları (otomotiv sanayi – gıda sanayi – mobilya ağaç sanayi, süs bitkiciliği,
organik tarım, beyaz ve kırmızı et işleme işletmeciliği, elektrik aksamı işletmeciliği) en cazip
alanlar olarak sayabiliriz.
İlin konumu, ulaşım imkanları, önemli merkezlere ve pazarlara yakınlığı, enerji ve su
imkanları, nitelikli iş gücü imkanları gibi kuruluş yeri faktörleri açısından önümüzdeki
yıllarda Sakarya Sanayi ekonomisini ciddi canlanmalar olacağı beklenebilir.
İlde Sakarya Üniversitesi Merkez Kampüsü sınırları içinde “Teknoloji Geliştirme Bölgesi
(TEKNOPARK) “ kurulmuştur.
SATSO bünyesinde İGEME Temsilciliği kurulmuş, bu temsilcilik aracılığı ile
firmalara dış ticaret konusunda bilgi ve eğitim desteği verilmektedir.
Bölgede, ihracat ve yüksek teknoloji hafif sanayi ve montaj sanayi benimsenecek,
tekstil, otomotiv, elektronik, işlenmiş gıda, mobilya gibi sektörlere ağırlık verilecektir.
Araştırmalar, Karadeniz Bölge ülkelerinin tekstil, otomotiv, elektroteknik ve işlenmiş gıda
gibi temel tüketim mallarına talepleri olduğunu göstermiştir. Bu iş kavramları, Doğu Marmara
Bölgesi’nde ağırlıklı üretim merkezlerini bulundurmaktadır.
İlde; Cumhuriyetin ilk yıllarında ağaç işleri imalatı, ipek atölyeleri, un fabrikaları ve
kiremit-tuğla fabrikaları kurulmuş, buna bağlı olarakta ticaret küçük el sanatları (sepetçilik,
papuçculuk, semercilik vb.) oldukça gelişmiş bir seviyedeydi. Sanayi ve Ticaretteki bu
hareketlilik sebebiyle ilde finans açısından da “Adapazarı İslam Ticaret Bankası”
kurulmuştur.
İlde, KOBİ’lerin devreye girmesiyle imalat sanayi çeşitlenmiş, ihracata yönelik rekabet
edebilen bir üretim yapısı oluşmuştur. Referans olabilecek büyük ölçekli (Toyota - Otokar Otokur vb.) otomotiv, tekstil ve gıda sanayi işletmelerinin devreye girmesiyle, Sakarya’nın
ekonomisi ve sanayisi bugünkü seviyesine ulaşmıştır.
Sakarya’da tarım, ticaret, sanayi sektörü ve ulaştırma, haberleşme ağırlıklı bir “Sosyoekonomik” yapı görülmektedir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Sakarya İli Sanayisi:
ilimizdedir
Sakarya İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 851 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş ildir.
İstanbul ilk sırada yer alırken sırasıyla, %17 Bursa, % 5 Kocaeli, % 3 Tekirdağ, % 3 Balıkesir,
359
% 2 Sakarya, %1 Çanakkale, % 1 Kırklareli, %1 Edirne, %1 Bilecik, %1 Yalova takip
etmektedir.
3.2. Sakarya İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Sakarya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 17
Gıda ürünlerinin imalatı, % 11 Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı, %
8 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı, (mobilya hariç) saz, saman vb malzemelerde örülerek
yapılan eşyaların imalatı sektörlerinin ilk sıralarda yer aldığı görülmektedir.
% 6 Motorlu kara taşıtı treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı
% Diğer 3 ( Kağıt ve kağıt ürünleri imalatı, Diğer imalatlar,Makine ve ekipmanların kurulumu
ve onarımı,Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Kok kömürü ve rafine
edilmiş ürünleri imalatı
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Sakarya ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
99 sanayi işletmesinde AR-GE birimi bulunmaktadır. 247 sanayi işletmesinde Kalite kontrol
birimi bulunmaktadır.
Sanayi işletmelerinin doğal bir kümelenme içerisinde olduğu Sakarya İlinde
çalışanların, % 15 Tekstil ürünleri imalatı,imalatı, % 15 Gıda ürünlerinin imalatı, sektöründe
istihdam edilmektedir
Sanayideki istihdamın % 75 i işçi, % 4 ü Mühendis, % 12’si idaridir.
Sakarya İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 35 i Mikro Ölçekli, % 47 i Küçük Ölçekli,
% 14 ü Orta Ölçekli, % 4 ü Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A. Et A.Ş.
- Çak Tekstil Sanayi Ve Ticaret Sakarya Şubesi)
- Otokar Otobüs Karoseri Sanayi A.Ş
- Tüvasaş-Türkiye Vagon Sanayi A.Ş
- Ak Gıda Sanayi ve Ticaret
Sakarya İli’nde uygun iklim şartları, elektrik ve doğalgaz toplaşım yeri, kara ve
demiryolu ağına dâhil oluşu, liman inşaatının da sona gelişi, yeterli nüfus sayısı ve yetişmiş
nitelikli işgücü varlığı imkânları ile yeni yatırımcılara cazip gelmektedir.
Yeni yatırımlar için (Otomotiv sanayi – gıda sanayi – süs bitkiciliği) en cazip alanlar olarak
sayılabilir.
360
İl Merkezi ve ilçelerde proje ve yatırım aşamasında bulunan mevcut OSB’lere ilave
olarak (Karasu – Ferizli – Kaynarca – Akyazı) OSB’lerinin ve mevcut 13 adet KSS’ ne ilave
olarak KSS olmayan ilçe ve beldelerde yeni projelerin tamamlanarak devreye girmesiyle
beraber ilin konumu, ulaşım imkânları, önemli merkezlere ve pazarlara yakınlığı, enerji ve su
imkânları, işgücü imkânları gibi kuruluş yeri faktörleri açısından sahip olduğu özellikler
dikkate alındığında önümüzdeki yıllarda Sakarya sanayisi ve ekonomisinde ciddi canlanmalar
olacağı beklenebilir.
Yine “Ticaret Sektörü”, oluşturduğu gelir ve istihdam bakımından İl ekonomisinde
önemli sektörlerden biridir.
Doğa turizmine ağırlık verilerek pazar yaratılmalıdır.
Organik tarıma ve süs bitkiciliğine önem verilerek ticarete katkı sağlanmalı.
Şehrimizin kalkınmasını hızlandıracak en önemli projeler;
 Sakarya Nehri Ulaşım Projesi.
 İpekyolu Vadisi Serbest Bölge Projesi.
 Karasu Liman Projesi
 Bölgesel Kalkınma Ajansları.
 Nitelikli Sanayi Bölgelerinin kurulması.
 İhtisas OSB’lerin kurulması.
 Endüstri Bölgelerinin kurulması.
 2008 yılı içinde İle özellikle enerji, ulaşım,demir-çelik, büyük alışveriş merkezleri,
çimento, süs bitkiciliği, organik tarım, gıda ve otomotiv sektörlerinde yatırım
planlanmaktadır.
 Kibar Holding- Kemal Halil A.Ş., Toyota, Otoyol, Koç Holding, Federal Grup A.Ş. ,
Konukoğlu Grubu, Aydınlı ve İstikbal Gruplarını sayabiliriz.
 Gerekli sanayi alt-yapı (OSB – Endüstri Bölgesi, Serbest Bölge vb.) hazırlanması,
nitelikli işgücü ve hammadde temini gibi hususların tamamlanması ile birlikte “Uygun
yatırım koşulları” sağlanırsa yabancı yatırımcıların ilgisi artarak devam edecektir.
 Yine serbest bölge ile ilgili ulusal şirket kurulmuş olup, ilgili sanayi alanı tespit
edilmiş durumdadır.
 Sakarya’nın kısa ve orta vadede “tarım,hayvancılık,turizm, ticaret ve sanayi”
alanlarında gelişme potansiyeline sahip olduğu görülmektedir.
 Tarımda; tarım alanlarının daha iyi değerlendirilmesi, seracılık ve süs bitkiciliğine
önem verilerek ihtisas OSB’ler (meyve-sebze Geyve ve Pamukova ihtisas
OSB),(Pamukova süs bitkiciliği ihtisas OSB), (Tigem hayvancılık ihtisas OSB)
planlanmış olup; “Tarımsal sanayi ürünlerine” gerekli yatırımlar yapılmalıdır.
 Sakarya ili ulaşım imkanları, sahip olduğu doğal güzellikleri, sosyal ve kültürel
etkinlikleri ve turizm açısından önemli potansiyeller taşımaktadır. Konu ile ilgili;
 Sağlık Turizmi (Kuzuluk Kaplıcaları) Projesi
 Kıyı Turizmi (Karasu-Kocaali kıyıları) Projesi
 Yayla Turizmi (Akyazı-Hendek Yaylaları) Projesi
 Kayak Merkezleri (Göktepe Kayak Merkezi) Projesi
 Doğa turizmi, dağcılık ve rafting spor projeleri
 İldeki yeraltı zenginlikleri ve madenlerimizle ilgili kapsamlı bir (rezerv) çalışması
yapılarak, ortaya çıkarılması ve işlenerek ihracata dönük bir üretim planlanması
yapılmalıdır.
361
Yıl
6.1. Sakarya İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
262
262
278
278
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
281
250
280
339
2.907.203
1.722.375
1.678.174
2.011.691
6.2. Sakarya İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
1.709.176
908.949
1.005.091
1.368.287
7. Sakarya İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
a) BİTEN ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ
Sakarya I Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:169)
 Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, dokuma-giyim ve karayolu araçları sanayidir.
Sakarya III Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:117)
 Bölgedeki; 58 adet sanayi parselinin, 48 tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 25
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; plastik, elektrikli makineler ve gıda sanayidir.
Sakarya II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:154)
 344 hektar büyüklüğündedir..
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, plastik ve elektrikli makineler sanayidir.
Merkez Organize Sanayi Bölgesi (II. İlave Alan) : (Sicil No:154)
 13.07.2007 tarih ve 7662–7667 sayılı yazımızla 7 hektarlık alanın yer seçiminin uygun
görüldüğü bildirilmiştir
Akyazı Organize Sanayi Bölgesi:
 Valiliğin 30.03.2007 tarih ve 1057 sayılı yazısına istinaden 140 hektar büyüklüğündeki
alanın yer seçimi işlemlerinin sonlandırıldığı 06.04.2007 tarih ve 3562 sayılı yazı ile
362
 Valiliğin 27.09.2007 tarih ve 3245 sayılı yazısında 428 ha.'lık alanda yeni bir yer
seçiminin yapılmasının talep edilmesi üzerine 01.12.2007 tarihinde mahallinde etüt
çalışması yapılmıştır. Ancak il’de tüm OSB'lerdeki toplam sanayi parsellerinin en az %
75'inde üretim veya inşaata geçilmiş şartının sağlanmadığı anlaşıldığından 11.04.2008
tarih ve 4098 sayılı yazımızla bu şartın sağlanması halinde Valiliklerince yeniden talep
edilmesi halinde konunun yeniden değerlendirileceği bildirilmiştir.
Karasu Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:256)
 Bölgedeki; 6 adet sanayi parselin, 4 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 4
adedi proje aşamasındadır.
Ferizli Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:270)
 Bölgedeki; 59 adet sanayi parselinin, 5 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır.
Kaynarca Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:271)
Dış Mekan Süs Bitkileri Yetiştiriciliği Organize Sanayi Bölgesi:
 10.05.2006 tarih ve 4593 sayılı yazımızla etüt edilen alanın 8 adet firmaya kiralanması
OSB kanununa uymaması nedeniyle projenin devam edemeyeceği Valiliğe bildirilmiştir.
B. KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ :
a) BİTEN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
Sakarya İlinde toplam 764 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi tamamlanarak hizmete
sunulmuştur. Bu projeler için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
100
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
88
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
12
DOLULUK
ORANI
(%)
88
196
189
7
96
100
100
112
80
81
112
20
19
0
80
81
100
88
88
0
100
68
764
0
638
68
126
0
84
İŞYERİ
SAYISI
SAKARYA ADAPAZARI KSS
SAKARYA ADAPAZARI ZİRAİ
ALETLER KSS
SAKARYA KARASU KSS
SAKARYA GEYVE KSS
SAKARYA HENDEK KSS
SAKARYA ADAPAZARI
(OTOMOBİLCİLER) KSS
SAKARYA FERİZLİ KSS
TOPLAM
Akyazı Küçük Sanayi Sitesi:
Kocaali Küçük Sanayi Sitesi: (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
Sakarya’nın sanayi alanında büyürken karşılaştığı sorunlar da mevcuttur. Sakarya’nın
bölgedeki diğer illerden daha geç sanayileşmeye başlaması, avantaja çevrilerek il sanayinin ve
gelecek yatırımların şekillendirilmesi bakımından önemlidir. Sakarya’daki kurum/kuruluşların
birlikte hareket ederek, sanayi alanında önceliklerin belirlenmesi ve bu doğrultuda gelen
363
yatırımların sorun veya sorunlara neden olmadan en başından doğru bir şekilde
değerlendirilmesi bizim açımızdan hayati önem arz etmektedir.
Gelecek yatırımlar diğer ana sektörlerdeki gelişmeyi engellemeyecek şekilde planlanmaya
çalışılmakta ve bu doğrultuda kurulacak OSB’ler, KSS’ler ve Endüstri Bölgeleri ile şehre
değer katabilecek, ileri teknoloji kullanan yatırımlar Sakarya’ya çekilmeye çalışılmaktadır.
Kocaeli, Sakarya, Bolu, Düzce ve Yalova illerinde faaliyet gösteren Doğu Marmara
Kalkınma Ajansı (MARKA) anılan illerde Yatırım Destek Ofisleri ile hizmet vermektedir.
Girişimcilere mali ve teknik destekler sunan kalkınma ajansı, bölge yatırım potansiyellerini
bölge planları çerçevesinde ulusal ve uluslar arası yatırımcılara tanıtmakta ve bölge planı
vasıtasıyla sanayinin planlanması, sunduğu desteklerle sanayinin gelişmesi ve sorunlarının
çözümü noktasında katkı sunmaktadır.
Sonuç olarak, nitelikli işgücüyle desteklenen nitelikli altyapı, nitelikli yatırımı bölgeye
çekecek ve katma değeri yüksek üretim sonucuna ulaştıracak; bu sayede yükselen katma
değer bölgenin yaşam kalitesini güçlendirerek, istikrarlı büyüme ve sürdürülebilir kalkınma
döngüsünü tamamlayacaktır.
Yapılanlar
- Küreselleşme ile birlikte uluslararası rekabet edebilirlikte inovasyon, ileri teknoloji ve
AR-GE odaklı çalışmalar yapılmaktadır.
- İhracatta; sıradan olmayan ürünler ihraç eden, çeşitliliği düşük iller kategorisinde yer
almamak amacıyla çalışmalar yapılmaktadır.
- İlimizde; küresel rekabete açık, ihracaata dayalı, markalaşmaya önem veren, istihdam
yaratan, katma değeri yüksek, teknoloji gelişimini sağlamış, çevreyle uyumlu, düzenli ve
organize bir “sanayi yatırım ortamı” hazırlamak; halkımızın yaşam kalitesini arttıran,
yaşanabilir, sürdürülebilir, doğal yaşama ve çevreye uygun bir “sanayileşme politikası”
gerçekleştirmek için, uzun vadeli bir sanayi stratejisi hazırlayarak, Sakarya'nın, “ekonomik
gelişimi ve kalkınması” için çalışmalarına devam etmektedir.
- Mesleki eğitim kurumları, üniversiteler ile KOBİ'ler, esnaf ve sanatkarlar arasındaki:
“işbirliği ve koordinasyonun” güçlendirilmesiyle “mesleki eğitim” geliştirilmektedir.
- Nitelikli istihdam kapasitesinin arttırılmasına yönelik eğitim ve eylem planı “İl İstihdam
Kurulu” marifetiyle yerine getirilmektedir.
- Üniversite, sanayi ve kamu işbirliği geliştirilerek, KOBİ'lerin üretim, yönetim, pazarlama,
tedarik, tasarım, makine-teçhizat gibi konularda işbirliği projeleri desteklenmektedir.
SIRA NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
ÜNVANI
İl Müdürü
Şube Müdürü
Şef
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Mühendis
Tekniker
Tekniker
Teknisyen
Ölçüler ve Ayar Memuru
Memur
Sekreter
Şöför
ADI SOYADI
Özcan KESKİN
Fevzi ERCAN
Tacettin KALENDER
Hüseyin ÇİÇEK
Deniz KAYA
Nadir NEHİR
Levent KUCA
Celal YILMAZ
Mithat ONAY
Cesur Bahtiyar
Emine KOCAER
Lokman HOŞGÖR
Şerife EROĞLU
Züleyha KUL
Ali AK
364
55 SAMSUN
OSB’ leri, Serbest Bölgesi, OMÜ TEKMER’i, Kuruluş çalışmaları başlayan
TEKNOPARK’ı ve Büyükşehir Belediyesince yeni girişimciler için oluşturulan İŞGEM İş
Geliştirme Merkezi ile Samsunun sanayileşme hamlesi büyük bir mücadele ile devam etmekte
ve sanayisi hızla gelişmektedir.
Samsun kenti, sahip olduğu her türlü altyapı olanaklarını ve mevcut potansiyelini
yatırımcılarla buluşturabilme becerisini gösterdiğinde iyi bir gelecek projeksiyonunda büyük
fırsatlar yaratacaktır.
Pompa, Vana, Döküm imalatı, Tıbbi Cerrahi El Aletleri imalatı, Demir-Bakır LevhaÇubuk-Tel vb. üretimi, Oto yedek parça, Rejenere Kauçuk-Plastik Enjeksiyon imalatı,
Mobilya-Yaylı Yatak Oturma Grupları imalatı, kömür eleme-paketleme tesisleri, KireçÇimento hazır beton tesisleri, Gıda-Helva-Şekerleme imalatı, Dondurma Yoğurt vb. süt
ürünleri üretimi, Un imalatı, Çeltik-Pirinç üretimi, gibi sektörler Samsunda imalat Sanayinin
öncü sektörleridir.
Tıbbi Cerrahi el aletleri üretiminde; Almanya’nın Tutlingen, Pakistan’ın Sailkot
kentlerinden sonra 3. büyük kümelenme ve üretim merkezi olarak değerlendirilmektedir.
Tüm bu sektörlerde üretilen sanayi ürünleri 100 ülkeye ihraç edilmekte olup ihracat her yıl
artarak devam etmektedir.
İstanbul Sanayi Odası’nca her yıl hazırlanan ISO ilk 500 ve 2. 500 listelerinde
Samsunlu firmalar her geçen yıl sayıları artarak yer almakta olup 2009 yılında açıklanan 2008
yılı verilerine göre ISO ilk 500 de 3, ikinci 500 de 8 Samsun firması yer almıştır.
Arsa tahsisleri yapılmakta olan Gıda OSB ve yapımı yeni tamamlanan Havaalanı Kargo
Ünitesi ile birlikte Samsun Gıda ürünlerinin işlenmesi, paketlenmesi konularında da yatırım
merkezi olma konumuna gelecektir.
İlde son dönemde başlayan gemi inşa sanayi yatırımları ve devam eden projeler ile
samsun tersane yatırımları konusunda ülkemizde belli başlı merkezlerden olacaktır.
Gelemen Bölgesi ve Terme ilçesinde tersane bölgeleri belirlenmiş olup; Gelemen bölgesinde
mendirek ve altyapı inşaatları devam etmektedir. Terme’de bir firma faaliyete geçmiş olup;
Gelemen bölgesinde yatırıma başlayacak olan 2 firma proje çalışmalarına devam etmektedir.
Samsun tarihte Bölgenin Ticaret Merkezi konumunda idi. Bugün de Limanları, Gümrüğü,
Serbest Bölgesi ve hizmetler sektöründeki gelişmiş altyapısı ile Lojistik üs konumundadır.
Ülkemizde İç Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinin bir bölümü ve Karadeniz
Bölgesinde, dışta kuzey ülkeleri, Orta Asya, Doğu Karadeniz, Kafkaslar, Orta Doğu, Akdeniz,
Afrika ve Batı Karadeniz, Balkanlar, Avrupa ülkelerinin büyük bölümü ile ticaret
yapılmaktadır.
Ticarete konu her türlü, tüketim vb. maddelerin Bölge Müdürlükleri ve dağıtım merkezleri
Samsunda bulunmaktadır.
Samsun için çok büyük eksiklik olan Uluslararası Fuar ve Kongre Merkezi için
çalışmalar devam etmektedir. Samsun geçmişinde Türkiye’nin en önemli fuarlarından birine
ev sahipliği yapmış fuar geleneği olan bir şehir olarak ürünlerimizi dünyaya tanıtmak için
TSO, Valilik, İl Özel İdaresi ve Büyükşehir belediyesi ile Uluslararası Fuar ve Kongre
Merkezinin kurulması yönünde ortak çalışmalar devam etmektedir.
Samsun Jeopolitik konumu itibarıyla Ülkemizin Karadenize, Doğu Avrupa’ya, Rusya
– Kafkaslar- Orta Asya Ülkelerine açılan Penceresi ve Ülkemizin Kuzey Kapısı
durumundadır.
365
Deniz-Kara-Hava-Demiryolu gibi her türlü ulaşım olanağına sahip merkez
konumundadır.
Samsun-Ankara-Mersin Demiryolu Projesi hayata geçmeyi bekliyor.
Geçmişten günümüze liman kentidir. Biri Türkiye’nin 7. Büyük limanı olmak üzere 3
limanı ile Bölgenin Deniz Taşımacılığı Merkezidir.
Ege, Akdeniz bölgesinden gelen üzüm, incir, domates vb.gibi ürünler Samsun Limanından
ihraç edilmektedir.
Yine Kömür, Buğday, demir cevheri gibi ürünler de Samsun limanından girerek İç ve
Doğu Anadolu Bölgelerine dağılmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Samsun İli Sanayisi:
ilimizdedir
Samsun İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 868 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 1 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş İllerimiz arasında yer almaktadır.
3.2. Samsun İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Samsun İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 23
Gıda ürünlerinin% 9 Kauçuk ve plastik ürünleri imalatı, ilk sırada yer alırken, diğer sektörler
de sırasıyla;
% 7 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı,
% 7 Mobilya imalatı;
% 4 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı,Makine teçhizatı hariç;
% 3 Kimyasalları ve kimyasal ürünlerin imalatı,
%2 Tekstil ürünleri imalatı,
% 2 Kâğıt ve kâğıt ürünlerin imalatı,
% 2 Motorlu Kara Taşıtı treyler, ( römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı,
%1 Deri ve ilgili ürünlerin imalatı,
% 7 Diğer ( Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazların imalatı, Elektrik,
gaz, buhar vehavalandırma sistemi üretim ve dağıtımı, Kömür ve linyit çıkartılması,
Bilgisayarların,elektronik ve optik ve ürünlerin imalatı, Diğer ulaşım araçların imalatı,)
366
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Samsun ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 18.457 dir.
58 sanayi işletmesinde AR-GE birimi, 140 sanayi işletmesinde Kalite kontrol birimi
bulunmaktadır.
Samsun İlinde sanayi sektörlerinde çalışanların % 19 i Gıda Ürünleri imalatı, % 10 i Giyim
eşyası imalat;kürkün işlenmesi ve boyanması sektöründe istihdam edilmektedir.
Sanayideki istihdamın % 78 i işçi, % 4 ü Mühendis,.
Samsun İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 54 ü Mikro Ölçekli, % 38 u Küçük Ölçekli, %7
si Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir.
- British Amerikan Tobacco Tütün Mamulleri Sanayi Ticaret Samsun Sigara Fabrikası
- Samsun Makina Sanayi
- Türkiye Şeker Fabrikaları Aş. Çarşamba Şeker Fabrikası
- Eti Bakır (Küre)
- Yeşilyurt Demir Çelik Endüstrisi ve Liman İşletmeleri (şube)
Yatırımlar
Samsun ilinde; hazırlanan “İl Gelişim Planı”, “İl Strateji Planı”, “İl Çevre Düzeni Planı”,
“Temel Gelişme ve Kalkınma Alanları” “Rekabet Gücü Yüksek Sektörler Analizi” ve en son
yapılan “Kümelenme Oluşturabilecek Sektörlerin Belirlenmesi” çalışması vb. tüm plan ve
raporlar ile ülkemizdeki ilgili kurumlarca hazırlanan hemen her raporda ve sunumlarda
Samsun’un öncelikli ve gelişmeye açık sektörleri olarak;
• Balıkçılık
• Tıbbi Cihazlar ve Cerrahi El Aletleri – Sağlık Hizmetleri
• Ana Metal Sanayi
• Lojistik
• Tarım Ürünlerinin İşlenmesi, Tarıma Dayalı Sanayi ve Gıda Sanayi
• Turizm
• Enerji
• Tersane
gibi sektörler potansiyel oluşturan ve Samsun ilinin geleceğini yönlendirecektir.
Balıkçılık :
Samsun çevresinde bulunan Yeşilırmak ve Kızılırmak nehirleri, göller, baraj gölleri ve
denizi ile çok önemli bir zenginliğe sahip olmanın avantajlarıyla deniz ve tatlı su ürünleri ve
kültür balıkçılığında hatırı sayılır düzeyde yatırımlara sahiptir. Samsun deniz balıkçılığında ve
özellikle son yıllarda kültür ve tatlı su balıkçılığında Devlet desteklerinin artmasıyla ; yapılan
teşvik belgeli yatırım sayısı hızla artmaktadır. Bu alanda yapılan yatırımların artması ile su
ürünlerinin işleneceği tesislerin ve soğuk hava depolarının açılmasına vesile olacaktır.
Tibbı Cihazlar ve Cerrahi El Aletleri - Sağlık Hizmetleri :
Samsun cerrahi el aletleri üretiminde Almanya Tutlingen ve Pakistan Sailcot’tan sonra
3. Kümelenme merkezi olarak anılmaktadır. Halen Türkiye’de bu alanda faaliyette olan
yaklaşık 180-200 firmadan 40 civarında irili ufaklı firma Samsun’da bulunmaktadır. Cerrahi
el aletleri üretimindeki potansiyelini çeşitlendirerek her tür tıbbi cihaz ve sağlık sektörüne
yönelik diğer tüm konularda yatırım yapılması durumunda tamamen dışa bağımlı olan bu
konuda katma değer ve istihdam yaratılarak İl, bölge ve ülke ekonomimize büyük katkı
sağlanacaktır.
367
Tıbbi cihaz sektörü son dönemde kümelenme çalışmalarına başlamış olup MEDİKÜM
adı altında dernekleşmiştir. 2011 Yılında yapılan ulusal Tıbbi cihazlar İmalat Kongre ve
Sergisi ile her geçen gün büyümekte olan sektörde kümelenmeye önem verilmesi ve İhtisas
Organize Sanayi Bölgesi kurulmasının önemi vurgulanmış olup bu konuda ilgili kurumlarca
çalışmalara başlanması kararlaştırılmıştır.
Orta Karadeniz Bölgesinin sağlık merkezi konumunda olan Samsun’da ; üniversite
hastanesi, Bölge Araştırma Hastanesi ve diğer devlet hastanelerinin yanı sıra özel sektöre ait
irili ufaklı birçok hastane ve tıp merkezi bulunmaktadır.
Samsun Sağlık Bakanlığınca yapılan planlamada Bölgesinin Sağlık Merkezi olarak
belirlenmiş ve Bakanlığın Markalaştırmayı Planladığı 20 Şehirden biri-geleceğin sağlık kentiolarak açıklanmıştır.
Halen yapımı devam eden ve yapılacak olan Hastaneler ve tıp merkezleri ile Samsun
sağlık kenti olma hüviyetine kavuşmasının yanı sıra sağlık turizmi alanında da söz sahibi
olacaktır.
Ana Metal Sanayi :
Samsun ilimizde özellikle pompa, vana, döküm, demir, bakır tel-levha vb. gibi
sektörlerde önemli yatırımlar bulunmaktadır. Bu alanda faaliyette olan firmalar önemli
oranda ihracat yapmaktadır. Türkiye’nin en büyük ilk 500 ve 2. 500 firması arasında
Samsun’da bu sektörde faaliyet gösteren 3 firma yer almaktadır.
Pompa-vana, bakır tel levha,kalıp vb sektörlerde irili ufaklı pek çok firma faaliyet
göstermektedir.
Ulaşım ve Lojistik Yatırımları
Samsun Jeopolitik konumu itibarıyla Ülkemizin Karadeniz’e, Doğu Avrupa’ya, Rusya
– Kafkaslar- Orta Asya Ülkelerine açılan Penceresi ve Ülkemizin Kuzey Kapısı
durumundadır.
Deniz-Kara-Hava-Demiryolu gibi her türlü ulaşım olanağına sahip merkez
konumundadır.
Geçmişten günümüze liman kentidir. Biri Türkiye’nin 7. Büyük limanı olmak üzere 3 limanı
ile Bölgenin Deniz Taşımacılığı Merkezidir.
TCDD tarafından Türkiye’de belirlenen 6 Lojistik Köy Projesinden birinin
kurulmasının yanı sıra 5.000 m2 kapalı ve 5.000 m2 açık alanlı, 6 adet soğuk hava deposuna
sahip Havaalanı Kargo Terminalinin faaliyete geçmiş olması,Rusya ile imzalanan KavKaz
Demiryolu ve Tren feri Seferleri anlaşması, Bakü-Tiflis-Kars-Demiryolu Projesi ve DPT’nca
planlanan Samsun Ankara-Mersin Demiryolu gibi projeler ile Samsun kenti tam bir ticaret ve
lojistik merkez olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir.
Her türlü ulaşım olanağına sahip olması nedeniyle Ülke ve bölge ticareti açısından
stratejik öneme sahiptir. Akdeniz ve Ege Bölgelerinde üretilen ürünlerin Doğu Avrupa ve
Kafkaslara ticareti Samsundan yapığıldından Samsun her türlü ürünün taşınması, depolanması
konusunda lojistik üs olarak kullanılmaya başlanmış ve bu konuda planlamalar yapılmaya
başlanmıştır.
Tarihi İpek Yolu Projesi’nde Samsun’un deniz, kara, hava ve demir yollarında bir
transit geçiş ve lojistik dağıtım merkezi kent pozisyonuna taşınması düşünülerek önümüzdeki
süreçte bu konuda çalışmalar yapılması planlanmaktadır.
Anadolu’nun, Karadeniz çanağında bulunan ülkeler ve art bölgelere açılım kapısı olma
jeopolitik önemi ile uluslararası fuar ve kongre merkezi olmayı hedeflemektedir.
Samsun Kongre- Fuar Merkezi için çalışmalar başlatılmış olup inşaat çalışmalarının yakında
başlayacağı düşünülmektedir.
368
Tarım Ürünlerinin İşlenmesi ve Tarıma Dayalı Sanayi - Gıda Sanayi :
Bereketli Topraklar üzerinde kurulmuş bir kent olan Samsun Karadeniz’in
Mezopotomya’sı konumundadır. Kızılırmak ve Yeşilırmak Vadileri ile, Türkiye’nin en
verimli tarım arazilerinden olan Bafra ve Çarşamba Ovaları arasında yer almaktadır. İl
sınırları içersindeki toplam arazinin % 48’nin tarım arazisi olması sayesinde hemen her türlü
tarım ürünü yetiştirilmektedir.
Tarım Bakanlığı verileri doğrultusunda Samsun İzmir ile birlikte 2007 yılı Ekolojik
Tarım Öncü İli seçilmiş olup, ekolojik tarım konusundaki desteklerin artması ile ekolojik
tarım yapılan alanlar her geçen gün artmaktadır.
Samsun ile ilgili yapılan tüm planlarda belirtildiği üzere tarım ve tarıma dayalı sanayi
sektörü kümelenme oluşturabilecek, öncü sektörler olarak belirlenmiştir.
Samsun’da arsa tahsisleri tamamlanıp yatırımları başlayan Gıda OSB ve isim değiştirerek
Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makinaları İhtisas OSB adını alan Havza OSB
tamamlandığında bölgedeki tarımsal potansiyel değerlendirilerek bu alanda yatırımlar
artacaktır.
Samsun Gıda OSB de yatırım yapmak isteyen 58 adet firmadan yatırım alanlarının
kısıtlı olması nedeniyle ancak 25 inin başvurusu karşılanabilmiş olup ilave alan için
çalışmalar sürmektedir. Başvuruların çok olması bölgedeki potansiyelin ve bölgenin önemini
ortaya koymaktadır.
Gıda OSB de kurulacak tesislerde AB standartlarında üretim yapılması ile uluslararası
piyasalarda talep göreceği, bu durumun ise yatırım arzusunda bulunan diğer girişimciler için
cazip bir ortam yaratacağı aşikardır.
Halen Ülkemizin Ege ve Akdeniz bölgelerinde üretilen her türlü tarım ürünün Bazı
Doğu Avrupa ülkeleri, Rusya, Kafkasya ve orta Asya ülkelerine ihracatının Samsun
Limanlarından yapılması ilimizde tarım ürünlerine yönelik sanayinin gelişmesi ve bu
ürünlerin ilimizde işlenerek ihraç edilmesi imkanını doğuracaktır.
Samsun’da ; il Merkezi, Havza ve Bafra’da; un fabrikaları, Çarşamba ve Terme’de;
fındık fabrikaları, Merkezde; helva-şekerleme ve reçel fabrikaları, İl merkezinde ve Bafra’da;
salça-bakliyat-gıda işleme tesisleri, Terme ve Bafra’da; pirinç fabrikaları, Yakakent ve
merkezde balık işleme tesisleri faaliyettedir.
Bu üretim konularının her birinde çok sayıda ve orta-büyük ölçekte firmalar yer
almaktadır.
Turizm Yatırımları
Sağlık, Kültür, Kış / Kayak ve Doğal Turizm zenginlikleriyle hızla gelişen Turizm
Merkezidir.
Havza Bölgesi daha önce Bakanlar Kurulu kararı ile Turizm Merkezi ilan edilmiş olup
termal ve sağlık turizmi özellikleri ile hızla gelişen bir bölgedir.
Ladik İlçesinde mevcut termal su kaynağı üzerinde çalışmaları devam eden Termal
Tatil Köyü (4 yıldızlı termal otel, apart daire, dubleks villa, açık ve kapalı yüzme havuzları,
sosyal tesisler, fizik tedavi ve kür merkezi, spor alanları, toplantı ve konferans için çok amaçlı
salonlar) yatırımı süreci devam etmektedir.
Yine Bölgenin tek kayak merkezi olan Ladik’te Kış sporları Merkezi tamamlanmış ve
faaliyete geçmiştir.
Karadeniz sahilinde tabii özelliklerini koruyabilmiş büyük sulak alanlar bulunmakta
olup RAMSAR sözleşmesi ile koruma altına alınmış ve Türkiye’de bulunan 420 kuş türünden
320’si bu alanda barınmakta ve konaklamaktadır. Kuş gözlem evleri yapılmıştır.
Vezirköprü, Ayvacık, Çarşamba, Salıpazarı, Terme amazonlar, Merkezde Amisos
harabeleri, Kral mezarları, Bafra’da Asar kayası gibi tarihi ve turistik birçok yer tarih turizmi
için önemli bir potansiyel durumundadır.
369
Samsun geçmişten bugüne Karadenizin iç kesimindeki illerden yaz döneminde tatil
amaçlı ziyaretlere ev sahipliği yapmasının yanında Türkiye’nin en uzun sahiline sahip
illerinden biri olarak özellikle de kumsal alanlarının genişliği ve fazlalığı sayesinde küresel
ısınma sonucu gittikçe Akdeniz iklimine yaklaşan iklimi ile de önümüzdeki yıllarda turizm
merkezi olma konusunda büyük aşama kaydedeceği düşünülmektedir.
Kent merkezinden başlayan ve yarısı tamamlanan, yaklaşık 18 km. lik sahil
düzenlemesi, peyzajı teleferik ve sahildeki turistik tesisleri ile tüm bölgenin ilgisini
çekmektedir.
Samsun Bölge merkezi olması yönüyle kongre ve fuar turizmi konusunda büyük bir
potansiyele sahiptir. Bu konuda en büyük eksiklik olan görülen nitelikte otel ve konaklama
tesisi konusunda son dönemde otel yatırımı başlamış olup yatırım başvurularında da büyük
artış bulunmaktadır.
Enerji Yatırımları :
Enerji kaynaklarının Ülkemize giriş kapısı durumundadır. Samsun bölgenin enerji
sektöründeki konumuyla bir enerji üssü haline gelmiştir.
Zengin enerji kaynaklarına yakınlığı ve uluslar arası ticari ilişkileriyle çoklu enerji
merkezidir.
Rusya'dan alınan doğalgaz, Karadeniz'in altından Mavi Akım boru hattıyla Samsun'a,
Samsun’dan tüm Türkiye’ye ulaşmıştır. Mavi Akım ile başlayan enerji girişi Samsun-Ceyhan
Projesi (Proje Ünye’ye kaydırıldı) vb. projeler ile devam edecektir.
İki tarafı Barajlarla, önü denizle çevrilidir. Şu anda EPDK da Lisans alan ve Lisans almayı
bekleyen Enerji Yatırımı projeleri bulunmaktadır.
Coğrafi konumu itibarıyla enerji kaynaklarının dünya pazarlarına ulaştırılmasında
buluşma noktası haline gelmiştir.
Özellikle hammadde, deniz ve su kaynaklarına yakınlık, ulaşım altyapısı, işgücü
potansiyeli, sanayi ve yan sanayi altyapısı ve Mavi Akım tecrübesi gibi sahip olduğu
özelliklerden dolayı bu yolda benzer Enerji proje ve yatırımları için tercih sebebi olacaktır.
Bir başka enerji kaynağı olan ve değişik ülkelerden( Çin, Güney Afrika, Rusya vb.)
temin edilen kömür Samsundan ülkemize (İç Anadolu, Doğu Anadolu, Karadeniz)
girmektedir. Akaryakıt-LPG Dolum ve Depolama Tesisleri sayısı hızla artmakta olup Orta
Karadeniz ve İç-Doğu Anadolu’nun bir bölümüne dağıtım Samsun’dan yapılmaktadır.
Tüm bu enerji yatırımları; yanında enerji yan sanayi yatırımları da ortaya çıkacaktır.
Tersane - Yan Sanayi Yatırımları
Gelemen Bölgesi ve Terme ilçesinde Tersane Bölgeleri belirlenmiştir. Gelemen
Bölgesinde Mendirek ve Altyapı işleri devam etmekte olup yakında Tersane inşaatları
başlayacaktır. Terme Bölgesinde ise bir firma faaliyete geçmiştir.
Karadeniz ve kıyı çanağındaki ülkeler için gemi inşa sektöründe lider üretim merkezi
olmak hedeflenmektedir. Samsun’un sahil şeridindeki deniz derinlik avantajı şimdiden
yatırımlar için ili cazibe merkezi haline getirmiştir.
Özellikle Tuzla’daki sorunlardan sonra İlde Tersane yatırımları için başvuru artmış
olup, yatırımlar için 6 adet yer tahsisi yapılmıştır.
Son yıllarda dünyayı etkisi altına alan ve etkileri halen Avrupa’da süren ekonomik kriz
nedeniyle gemicilik sektörünün büyük bir gerileme yaşamakta olduğu, buna bağlı olarak
Samsun’da bu alandaki yatırımların etkilendiği düşünülse de, kriz aşıldığında, gemi-inşa
sanayi ve buna bağlı oluşacak yan sanayiler Samsun için ileride önemli bir sektör haline
geleceği düşünülmektedir.
Yukarıda belirtilen öncü sektörlere ilave olarak; örneğin ağaç işleme-mobilya-yaylı
yatak, , Plastik; enjeksiyon-kauçuk-kalıpçılık-otomotiv yedek parça, kireç-çimento-hazır
beton tesisleri, tekstil gibi sektörlerde yoğunlaşma bulunmakta olup il ekonomisine önemli
oranda katma değer yaratarak katkı sağlamaktadır.
370
Bu sektörler halen ilde söz sahibi sektörler olarak önümüzdeki dönemde öncü sektörler
olarak değerlendirilebilecek konuma gelebilirler.
Yıl
5.1. Samsun İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
210
209
191
2011
206
441.012
Yıl
5.2. Samsun İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
218
193
215
256
445.646
304.163
275.047
778.272
479.458
612.189
946.015
6. Samsun İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Samsun-Merkez Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:26)
 Bölgedeki; 111 adet sanayi parselinin tamamı tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin;
 Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, elektriksiz makineler ve plastik sanayidir.
Samsun-Bafra Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:104)
 100 hektarlık alan 2007 yılında, eksik kalan kamulaştırma işlemleri ise 2009 yılında
tamamlanmıştır.
10 adedi üretim,
2 adedi inşaat, 9 adedi proje aşamasındadır. 120 adet parsel tahsis
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, mobilya ve orman ürünleri ve plastik ambalaj sanayidir.
Samsun-Kavak Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:27)
13 adedi üretim,
2 adedi proje aşamasındadır. 65 adet parsel tahsis edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; madeni eşya, gıda ve cam sanayidir.
371
Samsun-Merkez Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:26)
 2011 yılı Yatırım Programında “arıtma (150 hektar)” olarak ve 600.000.-TL ödenekle yer
almaktadır.
Samsun Gıda Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:252)
 2011 yılı Yatırım Programına “47 Hektar” olarak ve 1.000.000.-TL ödenekle dahil
edilmiştir.
 Bölgedeki; 25 adet sanayi parselinin 15 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parseller
proje aşamasındadır. 10 adet parsel tahsis edilmemiştir.
Tarımsal Ürün İşleme ve Tarım Makineleri İhtisas Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil
No:251)
 2011 yılı Yatırım Programına “97 Hektar” olarak ve 200.000.-TL ödenekle dahil
edilmiştir.
 13.10.2006 tarih ve 10928–933 sayılı yazımızla 97 hektar büyüklüğündeki alanın OSB
yeri olarak uygun görüldüğü bildirilmiştir.
Vezirköprü Organize Sanayi Bölgesi:
 Daha önce incelenen alan içinde 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 2/B Maddesi
kapsamında orman sınırları dışına çıkarılan arazi olması nedeniyle 27.01.2004 tarih ve
842 sayılı yazımızla Maliye Bakanlığına görüş sorulmuş olup, Anayasa Mahkemesinin
14.09.2001 tarih ve 2001/8 sayılı kararı ile 2B uygulaması ile ilgili yürütmenin
durdurulması yönünde karar verildiğinden bu aşamada yapılacak bir işlem bulunmadığı
bildirilmiştir.
 2/B dışında kalan arazilerin, OSB olarak planlanmasına imkan verecek yeterli büyüklükte
olmaması nedeniyle OSB yer seçimi çalışmalarının sonuçlandırılmasının mümkün
olamadığı 16.08.2004 tarih ve 9593 sayılı yazımızla Valiliğe bildirilmiştir.
 19.09.2005 tarihinde tekrar etüt çalışması yapılmıştır.
 İncelenen alanın mutlak tarım arazisi olması ve Altınkaya Barajının sulama sahası
içerisinde kalması nedenleriyle Tarım İl Müdürlüğü ve DSİ Genel Müdürlüğünün olumlu
görüşlerinin Valilikçe alınması 16.12.2005 tarih ve 16816 sayılı yazımızla Valilikten
istenmiştir.
Samsun Gıda (İlave Alan) Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:252)
 Samsun Gıda OSB Yönetim Kurulu Başkanlığının talebi üzerine, 14.08.2007 tarihinde
etüt çalışması yapılmıştır.
 İncelenen alanın TAGEM Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tahsisli olması,
sulama sahasında kalması, onaylı Çevre Düzeni Planında Resmi Kurum Alanı olarak
lekeli olması, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından turizm amaçlı değerlendirilmek
üzere tasarruf hakkının devrinin talep edilmesi nedenleriyle alanın uygun görülmediği,
09.10.2007 tarih ve 10949 sayılı yazımızla Samsun Gıda OSB Yönetim Kurulu
 OSB Yönetim kurulu Başkanlığının 06.10.2011 tarih ve 302 sayılı yazısı ile eksik olan
tüm kurum görüşleri gönderilmiştir.
 Ancak Gıda OSB'de % 90 doluluk oranına ulaşması halinde talebin yeniden
değerlendirilebileceği 24.10.2011 tarih ve 2603 sayılı yazımız ile OSB Yönetim Kurulu
Başkanlığı'na bildirilmiştir.
372
Samsun İlinde 2.322 işyerlik 7 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için
Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 94.211.346.-TL’ye karşılık gelmektedir.
SIRA
NO
1
2
DOLU
BOŞ
DOLULUK
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
1.130
790
340
70
154
125
29
81
SAMSUN 19 MAYIS KSS
SAMSUN BAFRA (I.BÖLÜM) KSS
SAMSUN BAFRA (II. BÖLÜM)
3
188
184
4
98
KSS
4
SAMSUN ÇARŞAMBA KSS
381
300
81
79
5
SAMSUN LADİK KSS
95
23
72
24
6
SAMSUN MERKEZ KSS
240
240
0
100
7
SAMSUN VEZİRKÖPRÜ KSS
134
134
0
100
TOPLAM
2.322
1.796
526
77
Kavak Küçük Sanayi Sitesi:
 Yer seçiminin uygun görüldüğü 18.07.2006 tarih ve 7191–7194 sayılı yazımızla
kooperatif başkanlığına bildirilmiştir.
 Bugüne kadar herhangi bir bilgi intikal etmemiştir.
Asarcık Küçük Sanayi Sitesi:
 Asarcık KSS Yapı Kooperatif Başkanlığı'nın 04.08.2009 tarih ve bila sayılı yazısı üzerine
mahallinde 18.08.2009 tarihinde etüt çalışması yapılmıştır.
 08.09.2009 tarih 7960-7963 sayılı yazımızla yerin uygun görüldüğü ancak imar planına
esas kurumların görüşü ile birlikte jeolojik ve jeoteknik etüt raporunun hazırlatılarak ilgili
kuruma onaylatılması Asarcık Belediye Başkanlığından ve KSS Yapı Kop.
Başkanlığından istenmiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
1- İldeki en önemli sorun il merkezindeki mevcut OSB de ve yeni kurulan Gıda
OSB de boş alan olmaması ve il merkezinde yatırım yapacak belirlenmiş
alanlar bulunamaması;
2- Yatırım için ihtiyaç duyulan altyapısı hazırlanmış yatırım alanlarının olmayışı,
Yatırım düşüncesinde olan girişimcilerin yeni faaliyete geçen Kavak ve Bafra OSB
ye çok sıcak bakmamaları, (mesafe, kalifiye eleman, malzeme vb. ihtiyaçların
temini sıkıntısı gibi nedenlerle)
3- Gıda OSB için çalışmaları devam eden ilave alanlarla ilgili işlemleri bir an önce
tamamlayarak başvuruları karşılıksız bırakılan yatırımcılara yer tahsisi yapılmasına
olanak sağlanmalıdır.
4- Ayrıca; yine il merkezinde altyapısı hazırlanmış yeni OSB alanları yaratılmalıdır.
5- Buna ilave olarak son günlerde yoğun olarak alan taleplerini dile getiren ve öncü
sektör olarak görülen ve dünyada 3. kümelenme merkezi olarak anılan, gittikçe
gelişen bir sektör olan tıbbi cerrahi el aletleri üretimi konusunda altyapısı
tamamlanmış bir İhtisas Organize Sanayi Bölgesine ihtiyaç duyulmaktadır.
6- Girişimcilik ruhu gelişememesi ve Ortaklık kültürünün oluşmaması;
373
7- Son yıllarda azda olsa gelişme gösterse de istenilen seviyeye gelemedi. Bu konuda
Oda ve sivil toplum kuruluşları öncülüğünde çalışmalar yapılarak, toplantı ve
eğitimler düzenlenmelidir. Fizibilitesi ve etüdü doğru yapılmış bir proje için Oda
ve sivil toplum kuruluşları ortaklık kurarak kentteki yatırımcılara öncülük
yapılmalıdır.
8- Bugüne kadar hazırlanan teşvik paketlerinde Samsuna komşu illerin tümünün
teşvik kapsamında olması nedeniyle Samsunun haksız rekabet ile karşı karşıya
kalması;
9- Yeni Hazırlanan Teşvik Paketinin olumlu olması ile birlikte; Samsundaki öncü
sektörlere yönelik Yatırım Tutarı alt sınırlarının Küçük ve Orta Boy İşletmeler
(KOBİ) için yüksek olması,
10- Samsunda yatırım yapılabilecek sektörler için (örn. Tıbbi –cerrahi el aletleri
üretimi) yatırım alt sınırının aşağı çekilerek yatırımların teşvik edilmesi
gerekmektedir.
11- Ülke genelin de görülen nitelikli-kalifiye eleman eksikliği;
12- Özellikle Son dönemde AB projeleri, İŞKUR ve KOSGEB kanalı ile çalışmaları
sürdürülen istihdam garantili kurs ve eğitimlerin ihtiyaç ve gelecek projeksiyonuna
göre çeşitlendirilerek artırılması ve sonuç alınması gerekmektedir.
13- Türkiye’nin en verimli ovalarına sahip olan Samsun’da yıllardır devam eden
Sulama projelerinin halen tamamlanamaması;
14- Yıllardır devam eden ama ödenek yetersizliği vb. nedenlerle tamamlanamayan
sulama yatırımları yeni ve uygulanabilir bir program dâhilinde en kısa sürede
tamamlanarak Çarşamba ve Bafra Ovalarından beklenen fayda sağlanmalıdır.
15- Kongre ve Ticaret Merkezi bulunmaması, her türlü ihtiyaca cevap verecek boyutta
otel bulunmaması;
16- Yeri daha önce tespit edilen Kongre, Fuar ve Ticaret Merkezinin inşaatının bir an
önce tamamlanması ümit edilmektedir. Buna paralel olarak son günlerde hızla
artan otel yatırımı talepleri ve devam eden otel inşaatları tamamlandığında Samsun
ticaret ve turizm kenti olarak her türlü ihtiyaca cevap verebilecektir.
Müdür
Müdür Yrd.
Şube Müdürü
Araştırmacı
Mühendis
Tekniker
Teknisyen
Uzman
ÖAM
Şef
Memur
Sekreter
Hizmetli
Şoför
TOPLAM
1
1
4
9
8
1
1
3
10
3
5
1
1
1
49
374
56 SİİRT
Yüzölçümü
Nüfus
Yıllık Nüfus Artış Hızı
Nüfus Yoğunluğu
Nüfus Dağılımı
Okur-Yazarlık Oranı
Ortalama Yükseklik
Toplam Yerleşim Sayısı
Ortalama, En Yüksek ve En Düşük Sıcaklık
Yıllık Ortalama Yağış ve Nispi Nem
Deprem Konumu
5.473 km²
303.622 kişi
binde 12,6
55 kişi
Şehir nüfusu:183.924, köy nüfusu:119.698
%91
600 - 1600 mt
297 (6 belde, 7 ilçe, 284 köy)
º C (17.2) , (42.6) , (-7.6)
458,5 m2/kg - 49,9
1.derece deprem bölgesi
Tarım alanı:85.896, çayır-mera alanı: 191.350,
orman alanı:63.950, tarıma elverişsiz alan:
277.404 (hektar)
İl
8
72
Arazi Kullanım Durumu
Statüsü
Gelişmişlik Kademesi
Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sırası
Tarım İş Kolunda Çalışanların İl Toplam
Sanayi Sektörü Çalışanların İl Toplam
Sanayi Üretim Değerinin İl İçindeki Payı
Tarım Üretim Değerinin İl İçindeki Payı
GSYİH'nın Türkiye İçindeki Payı
Kişi Başına GSYİH
Banka Kredilerinin Türkiye İçindeki Payı
%71,61
%2,58
%7,74
%28,80
%0 19
1.111 USD
%00 39
Buğday, arpa, fıstık, üzüm, fiğ, korunga, yonca,
s.mısır, mercimek, nohut, pamuk, ayçiçeği, dane mısır,
nar, badem, ceviz.
Ana Tarım Ürünleri
İlimizin ekonomisi ağırlıklı olarak tarım ve hayvancılığa dayalı olup, sanayi yatırımlarında
ilerleme kaydedilmeye çalışılmaktadır.
Kurtalan ilçesinde bulunan çimento fabrikası ve Şirvan ilçesinde bulunan bakır cevheri
üretimi ve konsantresi işletmesi dışında kalan tesisler, küçük ve orta ölçekli sanayi tesisleri
olup bu tesisler; taş ve toprağa dayalı tesisler, beton üretimi, konfeksiyon, gıda ve metal
imalat sektörleri olarak dağılım göstermektedir. İlimizde faaliyette bulunan 53 adet sanayi
tesisinde yaklaşık 1300 kişi istihdam edilmektedir.
Bakanlığımızın kredi desteği ile 2006 yılında tamamlanan Organize Sanayi Bölgesi 70
hektar büyüklüğünde ve 76 parselden ibaret olup, bugüne kadar 7 parselin tahsisi yapılmıştır.
Bölgede 4 adet sanayi tesisi faaliyette bulunmakta olup, 2 adet tesisin yapımı devam
etmektedir. 1 adet tesisisin inşaatına başlanmamıştır.
İl Merkezinde bulunan 128 işyeri kapasiteli küçük sanayi sitesinin doluluk %100 dır.
İlde ticaret ağırlıklı olarak tarım, hayvancılık ve el sanatlarına dayanmaktadır.
375
İlin belli başlı tarım ürünleri; buğday, mercimek, pamuk, arpa, nohut, fıstık, nar ve
üzümdür. Elde edilen tarım ürünleri iç piyasa ve diğer illere satılmaktadır.
İlde 376.800 küçükbaş ve 33.880 büyükbaş hayvan bulunmakta olup, diğer illere ve yurt
dışına ihraç edilmektedir.
İlin ticarete konu en önemli ürünleri; Siirt Fıstığı, Pervari Balı, Zivzik Narıdır.
Yıllık 6000 ton fıstık (10 yıl içerisinde 20000 tona ulaşacaktır), 1000 ton bal ve 8000 ton
zivzik narı üretilmektedir.
Siirt İli ticaret hayatının diğer bir unsuru da el sanatlarıdır. İlin en önemli el sanatı
ürünleri, Merkez İlçede tiftikten dokunan Siirt Battaniyesi ve diğer ilçelerde de üretilen
kilimdir. Üretilen bu ürünler turizmin yoğun olduğu illere satılmaktadır.
Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlı bulunan üye sayısı 1.042’dir. İl genelinde anonim şirket
sayısı 82, limited şirket sayısı 516’dir.
İlin gelirlerini oluşturan iktisadi faaliyet dalları;
 Tarım Ürünlerinden Elde Edilen Gelirler.
 Çeşitli Hizmetlerden Elde edilen Gelirler.
 Ticaret Faaliyetlerden Oluşan Gelirler.
 Hayvancılık Ürünlerinden Elde Edilen Gelirler.
 Sanayi sektörü üretiminden elde edilen gelirler.
 El Sanatlarından Elde Edilen Gelirler.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Siirt İli Sanayisi:
ilimizdedir
Siirt İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 44 dir. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.05 lik bir oran ile sanayisi gelişmemiş iller arasında yer almaktadır.
3.2. Siirt İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Siirt İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 28 lik bir
oran ile Gıda ürünlerinin imalatı % 18 Diğer madencilik ve taşocakçılığı % 16 Diğer metalik
olmayan mineral ürünlerin imalatı ilk üç sırada olduğu görülmektedir.
% 7 Elektrik ,gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı,
% 7 Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı,ve saha aram ve tetkiki hariç,petrol ve gaz çıkarımı ile
ilgili hizmeti,
% 5 Metal Cevherler Madenciliği
% 2 Diğer Ulaşım Araçlarının İmalatı,
376
% 2 Fabrikasyon metal ürünleri
% 3 Diğer
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Siirt ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 1.245 dir.
3 sanayi işletmesinde AR-GE birimi, 14 sanayi işletmesinde Kalite Kontrol birimi
bulunmaktadır.
Siirt İlinde sanayi yerel hammadde kaynaklarına uygun olarak bir gelişme göstermektedir.
Sanayide çalışanların, % 33 Metal Cevherleri Madenciliği sektöründe, % 24 Diğer metalik
olmayan mineral ürürnleri istihdam edilmektedir.
Siirt ilinde bulunan sanayi işletmelerinin % 43 sı Mikro Ölçekli, % 48 i Küçük Ölçekli, % 7 i
Orta Ölçekli, % 2 i Büyük Ölçekli işletmelerdir.
Personel büyüklüğüne göre firmalar
- Limak Hidroelektrik Santral Yatırımları A.Ş
- Limak Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Park Elektrik Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Türkiye Petrolleri A.O.(Mağrib Üretim Sahası
- Aydın Kuruyemiş Sanayi Ticaret Ltd.Şti.
İlin Mevcut Potansiyeli:
Merkez İlçe
:Siirt Fıstığı üretimi, tarım ve hayvancılık, el sanatları.
Aydınlar İlçesi
:Siirt Fıstığı üretimi, üzüm, turizm ve hayvancılık.
Baykan İlçesi
:Turizm, tarım, hayvancılık, maden.
Eruh İlçesi
:Siirt Fıstığı üretimi, üzüm, tarım ve hayvancılık, el sanatları.
Kurtalan İlçesi
:Tarla ürünleri, seracılık, alçı taşı üretimi, el sanatları.
Pervari İlçesi
:Bal, nar, üzüm, Siirt Fıstığı üretimi, hayvancılık ve maden.
Şirvan İlçesi
:Nar, üzüm, bal ve Siirt Fıstığı üretimi, maden, hayvancılık.
İl sınırları içerisinde bulunan nehir ve çaylar üzerinde 1400 MW kurulu güce sahip
hidro-elektrik santralleri kapasitesi mevcuttur. Halen 7 adet baraj yapım/yapım aşamasındadır.
Toplam kurulu güçleri 1287 MW’tır.
Potansiyelin değerlendirilmesine yönelik yapılabilecek yatırımlar:
 Seracılık yatırımları.
 Bağ-bahçe yatırımları.
 Meyve ve sebze yetiştiriciliğine yönelik yatırımlar.
 Siirt Fıstığı, ceviz ve badem yetiştiriciliğine yönelik yatırımlar.
 Siirt Fıstığı ve ceviz muhafaza-işleme-paketleme tesisi.
 Nar muhafaza ve ambalajlama tesisi.
 Arıcılık ve bal üretimine yönelik yatırımlar.
 Bal işleme-ambalajlama tesisi.
 Tiftik keçisi yetiştiriciliği.
 Et Besiciliği.
 Et ve et ürünleri entegre tesisi.
 Hindi yetiştiriciliği.
 Alçı-kireç üretim tesisi.
377




Giyim eşyası imalatı.
Bakliyat eleme ve paketleme tesisi.
Organize hayvancılık bölgesi kurulması.
Lisanslı depoculuk.













Siirt Fıstığı İşleme ve Paketleme.
Pervari Balı İşleme ve Ambalajlama.
Zivzik Narı Paketleme.
Meyve ve Sebze Paketleme.
Alçı üretimi.
Makarna üretimi.
Halı ipliği ve makine halısı.
Et ve yumurta tavukçuluğu.
Süt besiciliği.
Sulama ekipmanları üretim tesisi.
Mobilya imalatı.
Öğrenci yurdu yatırımları.
Otel yatırımları.
Yıl
6.1. Siirt İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
4
7
7
9
6.2. Siirt İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
11
9
12
10
903
921
11.324
8.263
14.226
14.588
36.431
19.912
7. Siirt İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Siirt Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No: 175)
 Bölgedeki; 76 adet sanayi parselinin 7 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 3
edilmemiştir.
378
Siirt İlinde 128 işyerlik Merkez Küçük Sanayi Sitesi 1996 yılında tamamlanmıştır.
Proje için Bakanlığımızca kullandırılan kredi 2011 yılı fiyatlarıyla 6.855.465.-TL’ye karşılık
gelmektedir.
SIRA
NO
1
SİİRT MERKEZ KSS
TOPLAM
DOLU
BOŞ
DOLULUK
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
128
128
0
100
128
128
0
100
Önerileri
KOSGEB tarafından sağlanan kredi faiz desteğinin, imalat sanayinde faaliyet gösteren
yatırımcılara belirli limitler dâhilinde, istenildiğinde müracaat edecek şekilde açık tutulması
ve KOBİ’lerin KOSGEB kredilerinden daha etkin yararlanabilmeleri için İlimizde KOSGEB
Merkez Müdürlüğünün kurulması fayda sağlayacaktır.
Katılım Öncesi Yatırım Aracı (İPA) Bakanlığımızca yürütülmekte olan Bölgesel Rekabet
Edebilirlik Operasyonel Programı kapsamında;
Siirt İli ve İlçeleri Fıstık Üreticileri Birliği ve İl Özel İdaresi işbirliği ile 2009 yılında sunulan
“Fıstık Üretim Altyapısının Geliştirilmesi Projesi” uygun görülmüş ve ihale aşamasına
gelmiştir. Toplam proje tutarı yaklaşık 10 milyon Euro’dur.
İlimiz Aydınlar İlçesi Kaymakamlığı ve Belediye Başkanlığı tarafından sunulan “Siirt’te
Turizm Sektörünün Canlandırılması Projesi” uygun görülmüştür. Proje ile ilgili müzakere
çalışmaları devam etmektedir. Toplam proje tutarı yaklaşık 8 milyon Euro’dur.
Bu iki projenin gerçekleşmesi halinde İlimiz ekonomisine katkı sağlayacaktır.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
ADI SOYADI
ÜNVANI
Fahrettin AKTAÇ
Mehmet ÜÇBAŞ
Adil AYDIN
Abdurrezzak ASLAN
Abdullah İLÇİN
İsmail SÜRME
İlhan BARAN
M.Remzi ÖGETÜRK
Hikmet BEŞTAŞ
İl Müdürü
Şube Müdürü
Memur
Memur
Memur
Tekniker
Ölçü Ayar Memuru
Ölçü Ayar Memuru
Şoför
379
KIDEM YILI
ÖĞRENİM DURUMU
29
16
23
13
5
29
29
24
21
Lisans (Müh.)
Lisans (İktisat)
Lise
Lise
Lise
Ön Lisans (Tekniker)
Lise
57 SİNOP
l, 14.07.2009 tarih ve 2009/15199 sayılı “ Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında
Karar” kapsamında desteklenecek 4. Derecede İller arasında bulunmaktadır. Bu nedenle
Sinop’a yatırım yapan yatırımcı; gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, faiz desteği,
sigorta primi işveren hissesi desteği, vergi indirimi ve yatırım yeri tahsisi gibi birçok
avantajlara sahiptir.
Sinop’un coğrafi konumundan dolayı iç pazara uzak oluşu, çevre illerle bağlantısını
sağlayan karayolları yapımının-özellikle Sinop-Samsun yolunun-henüz tamamlanmamış
olması, deniz ulaşım potansiyeline rağmen, liman olmamasından dolayı deniz ulaşımından
yeterince yararlanılamaması sanayileşme açısından İlin dezavantajları olarak görülmektedir.
Ayrıca; tarım, hayvancılık ve hizmet sektörü olan turizmden istenilen katma değerin
yaratılamaması da, sanayi sektörünün gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir.
Sinop’ta sanayi sektörü; yöre doğal kaynaklarını kullanarak üretim yapan orman ürünleri,
toprak sanayi, gıda sanayi ile birlikte kimya, metal, plastik, tekstil ve cam sanayi sektörlerinde
faaliyet göstermektedir.
Balık işleme sanayinde faaliyet gösteren işletmeler, yörenin geleneksel deniz ürünü
olan hamsinin değerlendirmesine yönelik balık unu ve yağı fabrikalarıdır. Üretilen balık unu
kanatlı hayvan yeminde kullanılmak üzere yem fabrikalarına pazarlanırken, başta kozmetik
sanayi olmak üzere dericilik vb. gibi sanayilerde kullanılan balık yağının büyük bir bölümü
ise ihraç edilmektedir.
Gıda sanayinde, un fabrikalarının yanında süt, ayran, peynir ve meyve suyu, küp
şeker, üretimine yönelik yatırımlar faaliyet göstermektedir. Ayrıca, gıda sektöründe yörenin
önemli bir tarımsal ürünü olan çeltiğin işlenmesine yönelik tesisler de mevcuttur.
Tekstil sanayi, sağladığı istihdam imkanlarının genişliği bakımından ilin önemli
sektörel yatırımını oluşturmaktadır. Tekstil üretiminde bulunan işletmeler arasında sim ipliği
olarak bilinen metalize ip üreten bir işletme de mevcuttur. Metalize ipin büyük bir bölümü
ihraç edilmektedir. Tekstil sektörü, üretilen ürünlerin pazara ulaştırılmasında karayollarından
kaynaklanan problemleri diğer sektörlere göre daha yoğun yaşayan sektör olarak
bilinmektedir.
Taş ve toprağa dayalı sanayide faaliyette bulunan işletmelerin tamamı, tuğla ve kiremit
hammaddesinin bulunduğu Boyabat ilçesinde faaliyet göstermektedir. Değişik boyutlarda
emeğe dayalı teknoloji ile inşaat tuğlaları ve kiremit üreten söz konusu işletmelerin pazarı, İç
Anadolu Bölgesi'ne ulaşımdaki güçlükler ve aynı zamanda bu pazarın Çorum'da faaliyet
gösteren işletmeler tarafından paylaşılması sebebiyle sadece Karadeniz Bölgesi’nde komşu
iller ile sınırlı kalmıştır.
Metal sanayinde madeni para, tel ve çivi üretimi yapan işletmeler mevcuttur.
İlin ve bölgenin sahip olduğu zengin orman emvalinin değerlendirilmesi amacıyla 24 kereste
ve işletmesi faaliyet göstermektedir. Geçmiş yıllarda talebi karşılamaya yetecek hammadde
temin edebilen işletmeler, orman varlığını oluşturan ağaçların cinsi ve niteliği ile bu
vasıflardaki ağaçlara sahip orman alanlarının yetersizliği sonucunda, giderek
hammaddelerinin büyük bir bölümünü il ve yurt dışındaki kaynaklardan temin etmek zorunda
kalmışlardır.
Cam sanayinde faaliyette bulunan iki işletme, çıkma ve hurda camları öğütmek suretiyle
işleyerek, inşaatlarda dış cephe kaplaması olarak kullanılan cam mozaik üretmektedir. Kristal
cam üreten Sinop Cam Sanayi ise atıl durumdadır. 1992 yılında kapatılan ve 1997 yılında
özelleştirilen işletme, çalıştığı dönemlerde İl ekonomisine istihdam ve yüksek oranda katma
değer sağlamıştır.
380
Kimya sanayinde faaliyette bulunan bir işletme, yöresel pazara yönelik olarak değişik
türlerde deterjan üretimi yapmaktadır.
Sanayi tesisleri; Merkez İlçe olmak üzere, Boyabat, Gerze, Ayancık, Türkeli ve
Durağan İlçelerinde bulunmaktadır. İlimizde planlı sanayileşmenin örneğini teşkil eden Sinop
Organize Sanayi Bölgesi’nde 31.12.2011 tarihi itibarıyla toplam 72 parselin 39’u yatırımcıya
tahsis edilmiştir.İhalesi yapılarak altyapı yapım inşaatına başlanan Boyabat Organize Sanayi
Bölgesi’nin alt yapı yapım işinin, 2013 yılında tamamlanması planlanmaktadır.
İlimizde küçük ve ortak ölçekli sanayi kuruluşları ağırlıktadır.Özel sektör yatırımları İl içi
sermaye birikimine ve birlikte iş yapmaya dayalı olarak başlamış; ancak, olumlu sonuçlar
göstermemesi nedeniyle devam etmemiştir.Genelde yatırımlar, yatırımcıların kendi sermaye
birikimine dayalıdır. Özel sektöre ait tesisler çoğunlukla küçük ve orta ölçekli işletmeler
olarak yer almaktadır.
icaret sektörü, üretim sektörleri ile hizmet sektörleri tarafından üretilen mal ve
hizmetlerin, tüketicilere arz edildiği bir sektör olmakla birlikte, oluşturduğu katma değer ve
sermaye birikimi yoluyla yeni yatırımlar için de kaynak oluşturan bir sektördür. Nüfus
yoğunluğunun az, ulaşımının zor olması nedeniyle ticaret sektörü gelişmemiştir.
icaret sektörü, ekonomide tarım, ulaştırma ve haberleşme sektörlerinden sonra
gelmektedir.
l; küçük esnaf veya işletmelerden meydana gelen, ağırlıklı olarak tarımsal ve
hayvansal ürünler, gıda maddeleri, giyim, ev araç ve gereçleri, inşaat malzemeleri ile diğer
tüketim mallarının alım ve satımlarının yapıldığı içe dönük ticari bir yapıya sahiptir.
İlin ticari hayatında pirinç ve tuğla önemli yer tutmaktadır. Pirinç üretim merkezi olan
Sinop’ta pirinç hasadından sonra ticari hayatta bir canlanma görülmektedir. Mevsimlik bir
ticari canlanmaya sebep olan pirince karşın, Boyabat ilçesinde üretilen tuğla ve kiremit
özellikle İlçede canlı ticari bir hayatın sürekliliğine imkan sağlamaktadır.
Sinop, sosyo-ekonomik ve ticari olarak Samsun’un etkisi altındadır. Birçok ticaret
malı Samsun’dan veya Samsun üzerinden karşılanmaktadır.
l, mevduat ve krediler açısından çok iyi göstergelere sahip değildir. 2009 yılı itibarıyla
banka mevduatları toplamı 601.422.000 TL olup, mevduatların İllere göre sıralamasında ise
% 0,1 ile 59 uncu sıradadır (T.Bankalar Birliği).
üyük bir bölümünü ihtisas dışı kredilerin oluşturduğu krediler açısından da düşük
kredi kullanma oranları göze çarpmaktadır.
Tasarrufların son derece düşük olduğu Sinop’ta 25 banka şubesi ihracat işlemleri için
de İhracatçı Birlikleri Bürosu bulunmaktadır. İl gelirlerinin az olması, tasarrufların da düşük
seviyelerde gerçekleşmesine sebep olduğundan; sanayi sektörüne aktarılacak kaynaklar sınırlı
kalmaktadır.
Sinop’tan diğer İllere başta tuğla ve kiremit olmak üzere kereste, pirinç, kestane, balık,
balık unu ve yağı, cam mozaik, küp şeker, sim ipliği, tekstil ürünü, peynir, plastik
ürünler,kireç ve deterjan satışı yapılmakta; diğer İllerden ise otomobil ve yedek parça,
dayanıklı tüketim malları, makine ve teçhizat, manifatura, inşaat malzemeleri, mutfak eşyaları
gibi endüstriyel ürünler ile mevsimlik meyve, sebze ve narinciye alımı yapılmaktadır.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Sinop İli Sanayisi:
ilimizdedir
381
Sinop İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 152 dır. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.2 lik bir oran ile sanayisi az gelişmiş iller arasında yer almaktadır.
3.2. Sinop İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
SİNOP İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 23 ile Diğer
Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ,%22 Gıda Ürünleri İmalatı, % 12 Ağaç ve
Mantar Ürünleri İmalatı ilk sıralarda olduğu görülmektedir.
% 4 Kauçuk ve Plastik Ürünlerin İmalatı,
% 2Makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı,
% 1 Başka yerde sınıflandırılmamış Makine ve ekipman İmalatı
% 1 Kimyasalların ve kimyasal ürünleri imalatı.
% 1 Kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürürnleri
% 1 Metal Cevherler Madenciliği,
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Sinop ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı Toplam:
4.203 dır.
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 5, Kalite Kontrol birimi bulunan firma sayısı 14 dür.
Sanayide çalışanların, %25 i Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı % 24 i Giyim
Eşyası imalatı sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 90 si işçi, % 1 i Mühendis'tir.
Sinop İlinde bulunan sanayi işletmelerinin 33 ü Mikro Ölçekli, % 61 i Küçük Ölçekli, % 5 ü
Orta Ölçekli, % 1 i Büyük Ölçekli işletmelerdir
- Betareks Metalize İplik ve Ambalaj Sanayi A.Ş.
- Bizim Konfeksiyon Tekstil Taahhüt Sanayi Ltd.Şt.
- Örsan Tekstil Konfeksiyon Sanayi ve Ticaret A.Ş.
- Doğuş inşaat ve ticaret A.Ş.Durağan şubesi
- Kaya-Pen Plastik Sanayi ve Ticaret Ltd.Şti.
elişmekte olan İlde tarım, hayvancılık, maden ve orman varlığından meydana gelen
doğal kaynak potansiyeli, öncelikli olarak ve kolaylıkla değerlendirilebilecek kaynakları
oluşturmaktadır.
382
oğal kaynak potansiyelini meydana getiren tarım, hayvancılık ve ormancılık sektörüne
dayalı olarak ilde yapılabilecek yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda belirtilmiştir.
- Seracılık
- Kültür mantarı yetiştiriciliği
- Yem bitkileri üretimi
Seracılık:
inop, ılıman iklimi ile seracılık yapmaya son derece elverişlidir. İlin engebesiz ve
tarıma uygun kesimleri seracılık amacıyla değerlendirilebilir. Çok yaygın olmasa da daha
önce gerçekleştirilen örtü altı seracılık uygulamalarından olumlu sonuçlar alınmış olması, ilde
bu konuda yeni yatırımların yapılması için teşvik edici bir unsur durumundadır.
eralarda mevsimine has sebzeler turfanda olarak yetiştirilebilecektir. Ayrıca, bir
seradan yılda dörde kadar ürün elde etmek mümkün olabileceği için birim alandan en yüksek
verim almak söz konusu olabilecektir.
lin güneşli gün sayısının güneydeki illerimize göre daha az ve güneş ışıklarını daha
eğik olarak alıyor olması, seracılık yatırımlarının avantajını bir miktar azaltmaktadır. Bu
sebeple, ürünlerin olgunlaşması güney illerimizde yer alan seralara göre daha geç
gerçekleşeceğinden, pazarın bölge ile sınırlı kalması söz konusudur. Bununla birlikte, birim
alandan elde edilecek gelir her durumda normal olarak elde edilenden fazla olacaktır.
Arazisinin oldukça büyük bir bölümü engebeler ve orman alanları ile kaplı olan ilde, seracılık,
fazla geniş araziye ihtiyaç göstermediğinden, küçük alanların değerlendirmesine de imkan
verecektir.
enelde tercih edilen tesis; daha kolay ve ucuz olan plastik malzeme ile yapılan seralar
olmaktadır. Bu tür seralar, genellikle çok küçük ve meyilli arazilerde tercih edilmekte iken,
daha profesyonel anlamda seracılık yapmak isteyen yatırımcılar, büyük ve meyilsiz arazilerde
cam malzemeden yapılan seraları tercih etmektedirler.
urada önerilen yatırım, seracılık yatırımı olarak, il özelliği dikkate alındığında büyük
ölçekli bir yatırım olarak kabul edilebilir. Yatırım ölçeğinin daha küçük tutulması durumunda,
yatırım tutarının daha da azalacağı dikkate alınmalıdır.
irinci tür yatırımlarda daha düşük bir sabit yatırım miktarıyla daha fazla ürün elde
etmek mümkün olmasına karşın yatırımların teknik ömürlerinin kısa, ikinci tür yatırımlarda
daha yüksek bir sabit yatırım miktarıyla daha az ürün elde edilmesine karşın yatırımların
teknik ömürlerinin daha uzun olduğu dikkate alınmalıdır.
era yatırımlarında, üretilecek ürünlerin pazarının il ve çevre illerle sınırlı kalacağı
düşünülerek, yatırım büyüklüğünün tespitinde, yerel talebin dikkate alınması gereklidir.
Kültür Mantarı Yetiştiriciliği:
on yıllarda kültür mantarı, besleyici özelliği de göz önüne alındığında her geçen gün
tüketimi artan ve aranan bir ürün olarak karşımıza çıkmaktadır. İklim koşullarının elverişli
olması ile birlikte özellikle kırsal ve dar alanlarda yetiştirilmesi mümkün olan kültür
mantarcılığı, köyden kente olan göçü azaltacağı gibi kırsal bölge gelirlerini de artıracaktır.
Yem Bitkileri:
lgili kuruluşlarca ve özel sektör tarafından gerçekleştirilen çalışmaların sonucunda,
hayvancılığın tekrar canlanması paralelinde yem bitkilerine olan talepte artışlar olacaktır. Bu
talebin karşılanması açısından yem bitkileri üretiminin önem kazanacağı söylenebilir. Bu
açıdan, hayvancılık sektörünün ve talebin izlenmesi, yem bitkilerine yönelik yatırımlar için
önemlidir.
- Et ve süt besiciliği
- Et ve yumurta tavukçuluğu
- Arıcılık
383
- Su ürünleri üretimi
Et ve Süt Besiciliği:
üyük bir bölümü engebeli ve ormanlık alanlarından oluşan İlde, özellikle de ilin
kuzeyinde yer alan engebeli ve ormanlarla kaplı yörelerde besicilik, en uygun yatırım olarak
görünmektedir. Besicilik, coğrafi yapının ve iklim özelliklerinin uygun olması sebebiyle mera
ve ahır işletmeciliği veya açık besicilik şeklinde de yapılabilir.
Et ve Yumurta Tavukçuluğu:
eniz yolu vasıtasıyla Karadeniz’e kıyısı bulunan ülkelere ihracat imkânlarının olması,
et ve yumurta tavukçuluğu yetiştiriciliğine yatırım yapmaya bir nedendir.
lkemiz, mevcut hayvan varlığının büyük bir kısmının düşük verimli ırklardan
oluşması, olumsuz çevre faktörleri, bakım-beslenme koşullarının yeterli düzeyde olmaması ve
üreticilerin bilinçsizliği nedenleri ile hayvan başına elde edilen verim itibariyle gelişmiş
ülkelerin gerisinde kalmıştır.
ıllardır yürütülen ıslah çalışmaları ve uygulanan teşvik tedbirleri sonucu birim başına
verimde önemli gelişmeler sağlanmış olmasına rağmen; henüz istenen düzeye
ulaşılamamıştır. Canlı hayvan ihracatının et ihracatı haline dönüştürülmesi, hayvan beslemede
en uygun yem kullanım seviyesinin tespiti ve uygulaması, kuzu ve dana besiciliğinde
hayvanların en uygun ağırlık kazanılıncaya kadar beside bırakılmasının sağlanması ve erken
kesimin önüne geçilmesi, et ve süt üretimi yönünde başarılı ıslah çalışmaları çok önemlidir.
Daha çok mera ve anıza dayalı bir besleme şeklinin görüldüğü koyunculukta da, nadas
alanlarının giderek daralması ve mera alanlarında ıslah çalışmalarının yavaş gerçekleşmesi
olumsuz etki yapmaktadır. Bu olumsuzluğu gidermek için, daha yüksek verimli kültür ırkı ve
melezlerinin arttırılması yönünde gerekli önlemlerin alınması ve ilde koyun yetiştiriciliği
yönünde çalışmalar yapılması, küçükbaş hayvan varlığı içerisindeki payının arttırılması ve
geliştirilmesi gerekmektedir.
Sinop iklim ve çok zengin bitkisel üretim açısından büyükbaş hayvan yetiştiriciliğine
son derece elverişlidir. Hayvancılık sektöründe arzulanan verim artışlarının sağlanmasında
mevcut genetik kapasite, suni ve tabiî tohumlama uygulamaları ile artırılırken, bu konuda
bakım, beslenme şartlarının iyileştirilmesi ve çeşitli girdi fiyatları ile ürün fiyatları arasındaki
hassas dengenin korunması hususları da önemini sürdürmektedir.
İlde yumurta ve et tavukçuluğu, yeterli düzeyde değildir. Sinop’ta doğal, sosyal ve
ekonomik koşulları çerçevesinde; et ve yumurta yönünde yüksek verimli tavuk sayısının
arttırılması, daha iyi bakım, beslenme ve hastalıklarla mücadele gibi önlemleri kapsayan proje
ve çalışmalar, yürütülmelidir.
Arıcılık:
İlin doğal yapısı, arıcılığın gelişmesine çok uygundur. Bu nedenle, bal üretimi yapacak
tesisler için potansiyel fazlasıyla mevcuttur. Yeterince değerlendirilmeyen arıcılık
potansiyelinin daha iyi değerlendirilebilmesi için; kaliteli üretime ve damızlık seçimine önem
verilmesi, kovan başına bal veriminin artırılması, arıcılık ürünlerinin iyi bir pazar yapısına
kavuşturulması ve üreticilerin eğitilmeleri sağlanmalıdır.
Su Ürünleri Üretimi:
Sinop'un yer üstü su potansiyeli yüksektir. Yörede büyüklü küçüklü birçok dere ve çay
yer almaktadır. Bu dere ve çayların durgun aktığı kesimlerinde veya kenarlarında yer alan
araziler alabalık, somon vb. tatlı su balıklarının üretimine yönelik tesisler için uygun bir alt
yapı oluşturmaktadır.
Ayrıca, koylarda tuzlu su balıkları yetiştirilebilir. Benzer uygulamalar sınırlı sayıda da
olsa ilde uygulamaya konulmuş ve başarılı sonuçlar alınmıştır.
Yıllar itibarıyla su ürünleri üretimi, talebin üzerinde gerçekleşmekte olup, üretimdeki fazlalık
ihracat yoluyla eritilmektedir.
384
Denizlerimizde ve su kaynaklarımızdaki kirlenme ve bilinçsiz veya aşırı avlanma
sebebiyle, doğal su ürünleri potansiyeli giderek azalmakta olduğundan; talebin avlanma
dışındaki yollarla, yani üretimle karşılanması gerekmekte, bu ise balık üretimine yönelik
yatırımları gerekli kılmaktadır.
Sinop’taki yer üstü su kaynakları ve koylar bu amaçla değerlendirdiğinde, söz konusu
tesislerde üretilecek ürünlerin bir kısmı iç pazarlara sunulabilecek; ayrıca, talep fazlasını ihraç
etme imkanı da bulunabilecektir.
Üretilecek su ürünlerinden talep fazlasının işlenmiş su ürünleri üreten tesislere
hammadde olarak pazarlanması da mümkündür. Ayrıca, yatırımların başarılı olmaları
durumunda, orta vadede, ilde de su ürünleri işleyen yatırımların artması da söz konusu
olabilecektir.
Gıda Sektörüne Yapılabilecek Yatırımlar
- Reçel ve marmelat üretimi
- Dondurulmuş gıda üretimi
Reçel ve Marmelat Üretimi:
Sinop’ta kısa ömürlü yaz meyvelerini değerlendirmek ve pazara sunmak için reçel ve
marmelat üretimi yapacak tesisler kurulabilir. İlde üretilen meyvelerden ve sulu tarım sonucu
artacak meyve üretiminin yaş olarak tüketilen kısmı dışındakiler, daha yüksek bir katma değer
elde etmek amacıyla reçel ve marmelat üretimine yönelik bir yatırımda değerlendirilebilir.
Dondurulmuş Gıda Tesisi:
Giderek yaygınlaşan örtü altı seracılık üretiminde artış görülmektedir. Ayrıca, İl bir
kıyı şehri olduğundan, balıkçılık da yapılmaktadır. Üretimi artan sebzenin yerel talebin
üzerinde olan fazlasını değerlendirmek ve avlanan balıkları bozulmadan talep edilen yerlere
ulaştırmak için dondurulmuş gıda üretim tesisleri kurulabilir.
Bu tür tesislerde üretilecek olan dondurulmuş gıdaların Sinop’tan deniz yoluyla Karadeniz’e
kıyısı olan ülkelere ihracat imkanı da mevcuttur.
Orman Ürünleri Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
- Kereste üretimi
- Kontrplak ve kaplama üretimi
- Mobilya imalatı
- Parke üretimi
- Ahşap kapı ve pencere sistemleri imalatı
- Ambalaj üretimi
- Ahşap tekne imalatı
- Lata üretimi
- Lamine yonga levha (Laminat)
- Lif levha (MDF)
- Lamine parke
Kereste Üretimi:
İl, orman varlığı bakımından zengin illerden biridir. Bununla birlikte, ilgili bölümde de
belirtildiği gibi, orman varlığının niteliği ve artım miktarının yetersizliği sebebiyle yeterli
orman emvali elde edilememektedir. Mevcut şartlarda orman varlığından elde edilen emvalin
mobilya sanayi için kereste haline getirilmesini sağlayan kereste üretim tesisleri mevcuttur ve
çok düşük miktarlarda üretim yapmaktadırlar.
Orman emvalinin sınırlı olmasına karşın, Rusya Federasyonu ve Ukrayna ile Türk
Cumhuriyetlerinden ithal edilmekte olan kereste giriş noktalarına (Samsun ve Trabzon
Limanlarına) yakın olması sebebiyle de ithal hammadde teminini konusunda avantajlı bir
konumda bulunması, orman ürünleri üretimine yönelik yatırımlar için ilin cazibesini bir
miktar artırmaktadır.
385
Sınırlı da olsa orman varlığından elde edilen emval ile ithal hammaddenin il içerisinde
değerlendirilerek katma değerin Sinop ekonomisine kazandırılması açısından kereste üretim
tesisleri kurulabilir. Kurulacak kereste üretim tesisleri, ilk aşamada inşaat sektörünün kereste
ihtiyacını karşılayacak, ayrıca iç piyasaya satış yapabilecektir.
Kontraplak ve Kaplama Üretimi:
Sinop'un sahip olduğu orman emvali ve pazarlama şartları açısından ele alındığında,
ancak ilde orta vadede gerçekleşecek gelişmelerden sonra ulaşılabilecek bir kapasitedir.
Yatırımın daha düşük kapasitelerde gerçekleştirilmesi söz konusu olabilir.
Bu noktada dikkate alınması gereken hususlar, iç ve dış kaynaklı hammadde temini
kadar pazar şartları ve üretilecek ürünün çeşitleri olacaktır. Her ne kadar, yatırımı düşük
kapasitelerde de gerçekleştirmek mümkün ise de, optimum kapasiteden uzaklaştıkça, üretim
verimliliğinden uzaklaşacağı için maliyetlerin artması söz konu olabilecektir.
Parke Üretimi:
Konutlarda konfora yönelik inşaat malzemelerinin kullanımında artışlar meydana
gelmesi ve konutların zeminlerinin parke kaplı olmasının tercih edilmesi, parkeye olan talebi
artırmış ve bunun sonucunda son yıllarda talep üretimin üzerinde gerçekleşmiştir. Bu sebeple,
kurulacak parke üretimine yönelik bir tesis, hem orman varlığını değerlendirecek; hem de
talebin karşılanmasına yardımcı olacaktır.
Her ağaçtan parke üretilemediği için, parke üretimi konusunda yatırım kararından
önce, parke üretiminde kullanılabilecek yeterli hammaddenin iç veya dış piyasadan temin
edilip edilemeyeceği araştırılmalıdır.
Ahşap Kapı ve Pencere Sistemleri Üretimi:
Ülkemizde nüfus artışı paralelinde artan konut talebi, ahşap kapı ve pencere talebini de
beraberinde getirmektedir. Özellikle toplu konut uygulamaları, belirli özelliklerde çok sayıda
kapı ve pencerenin aynı anda teminini gerektirmektedir. Geleneksel atölye tipi işletmelerde
yapılan kapı ve pencere üretimi, bu tür talepleri karşılamaktan uzaktır.
Aynı ölçülerde seri pencere üretiminde pazarlama problemleri ile karşılaşılabilir.
Değişik ölçülerde üretim yapılarak bu problem aşılabilir. Ayrıca, seri üretimin getireceği
maliyet avantajları ile bu tür pencerelerin giderek yaygın olarak kullanılmaya başlanması,
pencerelerde de standart ölçülerin oluşmasını sağlayacağından, çok kısa bir süre sonra bu
problem kendiliğinden çözülecektir.
Seri olarak, fabrika ortamında pencere ve kapı üretimine yönelik bir yatırım için en
önemli problem kapasitenin belirlenmesi olacaktır. Bu sebeple pazar araştırmalarının iyi
yapılması ve daha sonraki yıllarda kapasite artırımı yapılacak şekilde uygun bir kapasite ile
yatırıma başlanılmasında yarar söz konusudur.
Ambalaj Malzemeleri Üretimi:
Sanayi sektörünce üretilen değişik ürünlerin tüketiciye ulaştırılmasında kağıt, plastik
veya ahşap esaslı değişik ambalajlar kullanılmaktadır. Ahşap ambalajlar daha ziyade meyve
ve sebze sandığı, palet (taşıyıcı taban) veya büyük hacimli makine ve teçhizatın dış ambalajı
olarak kullanılmaktadır.
Bu amaçla pazar araştırması ve talep tespiti ile üretim konusu tespit edilebilir ve
sadece sandık veya palet üretimi yapılabilir. Esnek üretim metodu ile her türlü ambalaj
malzemesini aynı anda üretmek de mümkündür.
Lata Üretimi:
Lata, kerestenin dilimlenmesiyle elde edilen 2-3 mm kalınlığında ve 8-10 cm
genişliğindeki ahşap levhaların birbirine yapıştırılmasıyla ve presle şekil verilmesiyle elde
edilen masif bir malzemedir. Lata, esneme özelliği sebebiyle, mobilya sektöründe, koltuk,
kanepe, yataklı kanepe ve bazalı yataklarda, oturma zeminini desteklemek amacıyla
kullanılmaktadır. Ranzalarda ise, hafif olması sebebiyle, ağır suntalar yerine yatak altlığı
olarak değerlendirilmektedir.
386
Latalar, hafif bombeli olarak üretildikleri ve kullanıldığı yere bombeli yüzeyleri yukarı
gelecek şekilde monte edildikleri için, üzerine uygulanan yüke göre aşağı yönde bir miktar
esnemektedir. Uygulanan yükün büyüklüğüne göre en fazla düz konuma gelmekte ve
mobilyada içe göçme olayına imkan vermemektedir. Ayrıca lastik kolonlara göre daha uzun
bir ömre sahiptirler. Bu özellikleri sebebiyle modern mobilyalarda latalar lastik kolonlara
tercih edilmektedirler.
Lata üretimi için en fazla 15 cm genişliğinde levha elde edilebilecek çaplardaki
ağaçlar yeterli olduğu için, büyük boyutlardaki kerestelerin kullanılması gerekmemektedir. Bu
sebeple, uygun niteliklerde olmak üzere küçük çaplı ağaçlar lata üretiminde
değerlendirilebilmektedir. Ayrıca, lata yanında aynı üretim sistemi ile sandalye ve zigon
sehpa üretiminin de yapılması mümkün olabilmektedir.
Lamine Yonga Levha (Laminat):
Lamine yonga levha, yonga levhanın (sunta) plastik malzeme ile kaplanmasıyla elde
edilen ahşap yarı mamullerdir. Mobilya sektöründe önceleri sade (kaplamasız) olarak
kullanılmaya başlayan yonga levhalar, imalât sırasında kullanım yerlerine göre, ahşap
kaplama veya lake ile boyanarak mobilyaya dönüştürülmektedir.
Yonga levhalar üzerine yapılan ahşap kaplamaların zamanla renginin solması, açılma
yapması, su ile temas ettiğinde suntanın şişmesi gibi problemler, yonga levhaların plastik
malzeme ile kaplanması sonucu yaşanmadığından, lamine yonga levhalar, mobilya sektöründe
aranır bir hammadde konumuna gelmiş bulunmaktadır. Mobilya sektöründe lamine yonga
levha kısaca laminat olarak adlandırılmaktadır.
Lamine yonga levhalar, suya dayanıklılığı, işleme kolaylığı, renk çeşitliliği ve
albenisinin yüksek olması vb. gibi sebeplerle, dolap, vestiyer, çalışma masası, bilgisayar
masası ve mutfak dolabı yapımında çoğunlukla kullanılan malzeme durumuna gelmiştir.
İmalât sırasında kesilen kenarların kaplama malzemesi ile aynı renklerde plastik kenar
bantları ile kapatılması, yonga levhanın üretilen mobilyada da suya dayanıklılığını devam
etmesini sağlayan en büyük özelliktir.
Lif Levha (MDF):
Lif levha, yonga levhadan farklı olarak, hammaddenin yonga haline getirildikten sonra
liflerine ayrılması ve bu liflerin yüksek basınç altında sıkıştırılmasıyla elde edilen bir ahşap
ürünüdür.
Yüksek basınç altında üretildiği için kırılma dayanımı daha yüksektir ve gevrek
olmadığından yonga levha gibi ufalanmamaktadır. Dokusunun sıklığı nedeniyle, testere ile
kesilebilme ve ahşap gibi şekil verilebilme özelliklerine sahiptir. Ayrıca su emme değeri
düşük olduğu için, suyla temasında su emerek şişmemektedir. Yüzey düzgünlüğünün iyi
olması sebebiyle herhangi bir kaplama gerektirmemekte ve doğrudan boyanabilmektedir.
Mobilya sektöründe lif levhalar, yonga levhaların kullanıldığı her yerde kullanıldığı
gibi, yonga levhaların kullanılamadığı dekoratif mutfak dolabı kapakları vb. üretiminde de
kullanılabilmektedir. Herhangi bir kaplama gerektirmemesi ve dayanıklılığı gibi sebeplerle
kaliteli mobilya yapımında yonga levhalara nazaran daha tercih edilen bir ürün konumuna
gelmiş bulunan lif levhaların tek dezavantajı, fiyatlarının yonga levhalara göre bir miktar
yüksek olmasıdır.
Lamine Parke:
Günümüzde, insanlarımızın oturdukları konutlardan beklentilerinin artmasına paralel
olarak konutlarda konfora yönelik inşaat malzemelerin kullanımında da artışlar meydana
gelmektedir. Konutların zeminlerinin parke kaplı olmasının tercih edilmesi de parkeye olan
talebi artırmış ve bunun sonucunda son yıllarda talep üretimin üzerinde gerçekleşmiştir.
Lamine parke, klasik parkeden farklı olarak, keresteden değil lif levhadan imal
edilmektedir. Klasik parkeden farklı olduğu diğer bir nokta ise boyutlarıdır. Klasik parkede
387
bir parke tahtası yaklaşık 2-3 cm eninde ve 30-40 cm boyunda ve 2-2,5 cm kalınlığında iken,
lamine parke, 15-20 cm eninde, 100-120 cm boyunda ve 0,8-1 cm kalınlığındadır.
Lamine parkeler, yüksek yoğunluktaki lif levhalardan (MDF) üretilmekte ve üzerleri,
suya ve çizilmeye dayanıklı dekoratif plastik malzeme ile kaplanmaktadır. Lamine parkeler
bu özelliği ile kullanıcıya renk ve motif zenginliği sunabilmektedir.
Klasik parkeyle bir odanın döşenmesi için binlerce parke tahtasının bir araya
getirilmesi gerekirken, lamine parke ile döşemede en fazla yüzlerle ifade edilebilen sayıda
parke tahtası gerekmektedir. Bu yönüyle döşeme kolaylığı sağlamaktadır.
Klasik parkeler, genellikle meşe, kayın, ceviz vb. gibi sert ağaçlardan üretilmekte,
kullanımları sırasında yamulmamaları için de fırınlanmaktadır. Bununla birlikte suyla teması
sonucu şekil bozuklukları meydana gelebildiğinden döşemeler bozulabilmektedir. Lif
levhaların suya direnci sebebiyle, lamine levhalarla yapılan yer döşemelerinde bu tür
bozulmaların meydana gelmesi söz konusu değildir.
Lamine parke, inşaat sektöründe lüks konut inşaatlarında veya konutların yeniden
dekorasyonları sırasında, avantajları sebebiyle klasik parkeye karşı tercih edilmektedir.
Lamine parkeler, farklı boyutlarda ve farklı dekoratif malzeme ile kaplanarak lambri olarak da
kullanılabilme özelliğine sahiptir.
Lamine parke talebi giderek artmakta, yurtiçinde yeterli miktarda lamine parke
üretilmediğinden talebin bir kısmı ithalat ile karşılanmaya çalışılmaktadır.
Turizm Sektörüne Yapılabilecek Yatırımlar
Sinop, gerek zengin tarihi açısından, gerekse doğal güzellikleri açısından turizm
potansiyeli olan bir İl’dir.
- Turistik otel ve pansiyonlar
- Lokanta, kafeterya ve eğlence yerleri
- Mokamplar ve kamping alanları
Sinop’ta yörenin özelliğine göre otel ve pansiyon tipinde barınma amaçlı yatırımlara
ihtiyaç duyulmaktadır. Aynı şekilde her yıl artan turist sayısına paralel olarak yeme-içme ve
eğlenme ihtiyaçlarını karşılamak üzere lokanta, kafeterya ve eğlence yerleri ile ilgili
yatırımların yapılması gerekmektedir.
İlin gerek kıyı kesiminde, gerekse av ve yayla turizmine açılacak olan iç kesimlerinde,
araçlarıyla bölgeye gelen turistlerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere mokamp ve kamping
alanlarına da ihtiyaç vardır.
Tekstil Sanayinde Yapılabilecek Yatırımlar
- Çorap üretimi
- Örme eşya üretimi
Ülkemiz diğer ülkelerdeki dokuma ve giyim sanayi ile rekabet edebilecek seviyeye
ulaşmıştır. Dokuma ve giyim ürünleri üretimi, talebin artmasına paralel olarak giderek
hammaddenin üretildiği yerlere bağımlılığını yitirmiş, bunun sonucu olarak yurdumuzun
hemen hemen her yöresinde tekstil yatırımları gerçekleştirilmektedir.
Yüksek miktarlarda sabit yatırım gerektiren tekstil yatırımlarını bekleyen riskleri en
aza indirmek, fizibilite etüdünün ve üretilecek ürün türünün tespit edilmesi açısından iyi bir
pazar araştırması gereklidir.
Çorap Üretimi:
Çorap, dış giyimin ayrılmaz bir parçası olarak günlük hayatımızda önemli bir yeri olan
üründür. Tüketici beğenileri doğrultusunda, renk ve desen olarak giderek büyüyen bir
yelpazede çorap üretimi yapılmaktadır. Mevcut şartlarda üretim, talebi karşılar seviyede olsa
bile, talep artışının sürekliliği, çorap üretimi konusunda yeni yatırımları gündeme
getirmektedir.
388
Örme Eşya Üretimi:
Örme giyim konusu, sentetik örgü ipleri kullanılarak üretilen tüm ürünleri kapsamaktadır.
Kullanılan iplik numarasına göre çok ince örgülü örme ürünlerinden kaba örgülü örme
ürünlerine kadar değişik örgü ürünler üretilmektedir.
Gerek yurtiçinden, gerekse yurt dışından gelen talepler, mevcut işletmelerce
karşılanmaktadır. Talep edilen ürünlerden Sinop'ta üretilmesinin mümkün olduğu görülenlerin
üretimine yönelik yatırımlar, yatırım grupları temelinde aşağıda verilmiştir.
- Süt ve süt mamulleri üretimi
- Pirinç unu ve nişasta üretimi
- Küp şeker üretimi
Süt ve Süt Mamulleri Üretimi:
Mevcut hayvan potansiyelinden elde edilen süt miktarı mevcut şartlarda herhangi bir
süt ve süt ürünleri üretim tesisi için yatırım yapmaya yetecek miktarlarda değildir. Bu sebeple
faaliyette olan işletmeler kullanım kapasite oranların altında çalışmaktadır. Fakat, süt
hayvancılığı geliştirici çalışmalar sonucu süt verimindeki artışlar ve besicilik yatırımları ile
orta vadede süt potansiyelinde meydana gelecek artışlar bu tür yatırımları mümkün
kılabilecektir.
Süt inekçiliğine yönelik yatırımlar sonucu elde edilecek sütün değerlendirilmesi
amacıyla, süt ve süt mamullerinin üretimlerine yönelik yatırımlar, önümüzdeki yıllarda
gerçekleştirilebilir yatırımlar olarak dikkate alınmalıdır.
Pirinç Unu ve Nişasta Üretimi:
Pirinç, ilin önemli tarımsal ürünleri arasındadır. Üretilen pirincin tamamı yemeklik
olarak tüketilmektedir. Sanayinin ihtiyaç duyduğu pirinç unu ve nişasta talebinin dikkate
alınıp, pirinçten elde edilen katma değeri artırmak ve il ekonomisine katkı sağlamak için
pirinç unu ve nişasta üretimine yönelik yatırımlar yapılabilir.
Pirinçten elde edilecek nişasta üretiminde ise dış pazarları hedefleyen bir üretim
anlayışıyla yatırım yapılması gerekliği ortaya çıkmaktadır.
Küp Şeker Üretimi:
Küp şeker, kristal toz şekerin bir miktar nemlendirilerek basınçla sıkıştırılması ve küp
şeklinin verilmesiyle üretilen bir gıda maddesidir. Talebin artmasına paralel olarak ülkemizin
hemen her tarafında üretilmeye başlanmıştır.
Küp şekere, iç piyasadan gelen talepler ile yurt dışı talepleri dikkate alındığında,
Sinop’ta yatırım yapmanın uygun olduğu söylenebilir.
Yukarıda belirtilen sebeplerle iç ve dış talepleri karşılamaya yönelik olarak Sinop’’ta
küp şeker üretimine yönelik yatırımlar düşünüldüğünde, küp şeker üretimi için gereken kristal
toz şeker, Kastamonu Şeker Fabrikaları’ndan temin edilebilecektir.
Tekstil sektörü, son yıllarda en fazla yatırımın yapıldığı sektördür. Ülkemiz diğer
ülkelerdeki tekstil sektörleri ile rekabet edebilecek seviyeye ulaşmıştır. Tekstil ürünleri
üretimi, talebin artmasına paralel olarak giderek hammaddenin üretildiği yerlere bağımlılığını
yitirmiş, bunun sonucu olarak yurdumuzun hemen, hemen her yöresinde tekstil yatırımları
gerçekleştirilmeye başlanmıştır.
Sinop'ta tekstil yatırımlarının gerçekleştirilmemesi için herhangi bir sebep
bulunmamaktadır. Bununla birlikte, ilin kapalı ekonomik yapısı sebebiyle çok dar bir alıcı
çevresine hitap edilmek zorunda kalınacağı ve ülkemizde tekstil yatırımlarının talebin de
üzerinde kapasiteye sahip olması sebebiyle iç pazarda doygunluğa ulaşıldığı için, kurulacak
389
tesislerin il dışında faaliyette bulunan diğer tekstil tesisleriyle anlaşmalı olarak fason imalata
yönelik veya doğrudan ihracata yönelik olarak çalışmaları gerekecektir.
Bu sebeplerden dolayı, yüksek miktarlarda sabit yatırım gerektiren tekstil yatırımlarını
bekleyen riskleri en aza indirmek açısından fizibilite etüdünün ve üretilecek ürün türünün
tespit edilmesi açısından iyi bir pazar araştırması yapılmasının gerekliliği unutulmamalıdır.
Sinop'ta tekstil sektöründe;
- Hazır giyim üretimi
- Çorap üretimi
- Penye üretimi, yapılabilir.
Hazır Giyim Üretimi:
Tekstil ürünlerine olan ihtiyaç sürekli devam ettiğinden, yurtiçi talebi artan ve
aynı zamanda en ihraç kalemlerini oluşturan hazır giyim, penye ve örme giyim ürünleri
üretimi yapan yatırımlar gerçekleştirilebilir görülmektedir.
Hazır giyimde üretim, yurtiçi talebin çok üstündedir ve üretim fazlası ihraç
edilmektedir. Türk hazır giyim ürünleri, kalitelerinin yüksekliği ve fiyatlarının uygunluğu gibi
sebeplerle dış piyasalarda aranılmaktadır.
Sinop Organize Sanayi Bölgesi, altyapı ve teşvik imkânları ile bu tür yatırımlar için
büyük bir avantaj sağlamaktadır. Bu sebeple, ihracat potansiyelini de değerlendirmek üzere
hazır ve örme giyim ile penye üretimine yönelik tesisler gerçekleştirilebilir.
Hazır giyime yönelik yatırımlar; bay, bayan ve çocuk hazır giyim ürünlerinin birlikte
üretilebileceği komple birer yatırım olarak gerçekleştirilebileceği gibi, ayrı yatırımlar olarak
da gerçekleştirilebilir.
Çorap Üretimi:
İlde, çorap imalatına yönelik yüksek ölçekli yatırımın yapılabilirliği de göz önünde
bulundurulmalıdır.
Penye Üretimi:
Sinop'ta bayan giyimine yönelik olarak hazır giyim yatırımları da gerçekleştirilebilir.
Bayan hazır giyim üretimine yönelik olarak; tişört, penye bluz, penye pantolon, penye etek ve
penye elbise üretilebilecek bir yatırım düşünülebilir.
- Plastik İnşaat Malzemeleri Üretimi
- Plastik Eldiven ve Enjektör Üretimi
Yapılabilir.
Plastik malzemeler, özelliklerinin uygunluğu sebebiyle hemen, hemen her alanda
kullanılabilen malzemelerdir. Kullanım alanlarına her gün yenileri eklenmekte olan plastik
malzemelerin en fazla kullanıldığı alanlardan birisi, temiz ve pis su borusu, oluk, kapı ve
pencere sistemleri olarak inşaat sektörüdür.
Plastik inşaat malzemeleri içerisinde pis su boruları, pik pis su borularının yerini almış
olup, artık inşaatlarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Tesis kolaylığı bakımından galvanizli
borular yerine içme suyu tesisatlarında ve kombili kalorifer tesisatlarında plastik temiz su
boruları da kullanılmaktadır. Kullanımı giderek yaygınlaşmakta olan bir başka plastik inşaat
malzemesi ise plastik kapı ve pencere sistemleridir.
Plastikler, önceleri mutfak eşyaları olarak evlere girmiş iken, şimdilerde ise plastik
sandalye, koltuk, masa vb. şeklinde mobilya olarak da evlerde yer almaktadır. Plastik
mobilyaların portatif olanları pikniklerde tercih edilmektedir.
Önceleri hortum olarak bahçıvanların hizmetine giren plastiklerin, esneklikleri,
kullanım kolaylıkları ve ucuzlukları gibi sebeplerle giderek daha yaygın olarak bahçıvan
aletleri olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Plastik sanayi esnek üretim modeline en uygun sektördür. Üretim hattında yer alan
enjeksiyon makineleri ile enjeksiyon metoduyla üretilen değişik ürünleri aynı çatı altında
390
üretmek mümkündür. Bu sebeple, talepte daralma olması durumunda üretim konusunu
değiştirmek veya birden fazla ürünü aynı yatırımla üretmek mümkündür. Sektörde yerli
üreticiler dünya standartlarını yakalamış olup, her türden plastik işleme makinelerinin büyük
bir bölümü ülkemizde üretilmektedir.
Plastik İnşaat Malzemeleri Üretimi:
İnşaat malzemelerine yönelik plastik sanayi yatırımları; plastik profil ve boru, boru ve
bağlantı elemanları üretiminin yapılacağı yatırımlar olarak gerçekleştirilebilir.
Plastik Eldiven ve Enjektör Üretimi:
Tıpta doktorların kullandıkları cerrahi eldivenler ve plastik enjektörler de Sinop’ta
üretilebilir. Bu tür plastik ürün üretiminin diğer üretimlerden farkı, üretimin steril şartlarda
yapılmasıdır. Bu açıdan, bu alanda yatırımlara karar verildiğinde, sterilizasyon şartlarının
getireceği ilave maliyetler göz önüne alınmalıdır.
Plastik enjektörlerin tamamına yakını ülkemizde üretilirken, eldivenlerin büyük bir
bölümü ithal edilmektedir. Enjektör talebinin artması sebebiyle enjektör yatırımlarına,
eldivenlerin ise ithal ediliyor olması sebebiyle eldiven yatırımlarına ihtiyaç bulunmaktadır.
Hammadde olarak kullanılacak stiren-bütadien kauçuğu (SBR) veya normal bütadien kauçuğu
(NBR), diğer plastik hammaddeleri gibi Petkim’den temin edilebilir.
Şırınga yapımında kullanılmakta olan iğnelerin yurt dışından temin edilmesi
gerekmektedir.
Plastik sektörü için önerilen diğer üretim konularına yönelik yatırımlar ayrı olarak
yapılabileceği gibi yukarıda bahsedilen yatırımlarla aynı çatı altında da yapılabilir.
Diğer Yatırım Konuları:
- Cam eşya üretimi
- Elektro porselen üretimi
- Seramik sofra ve süs eşyası üretimi
Yapılabilir.
Cam Eşya Üretimi:
Cam üretimi Sinop’un yabancı olmadığı bir üretim konusudur. Dolayısıyla ilin bu
konuda alt yapısı bulunmaktadır. Türkiye Şişe ve Cam Sanayi’ne aitken özelleştirilen ve
yıllardır atıl durumda bulunan Sinop Cam Sanayi’nin tekrar faaliyete geçirilmesi, cam ve cam
ürünleri üretiminin tekrar canlanmasına sebep olacaktır.
Sektörde her türlü camda üretim açığı olmamakla birlikte, özellikle cam mutfak
eşyaları ve biblo, küçük heykelcikler, masklar ve benzeri gibi süs eşyaları konusunda talebin
giderek artmasına paralel olarak üretim kapasitesinin düşüklüğü sebebiyle talebin
karşılanamaması söz konusudur. Ülkemizde bu konudaki yatırımların başarılı olabilmesi için,
uzak doğu ülkelerinden yapılan ucuz, fakat kalitesiz sofra eşyaları ithalatına son verilmesi
gerekmektedir.
Sektörde üretimin talebin üzerinde olması, cam ihracatının ise mümkün olmakla
birlikte kolay olmaması sebebiyle, cam sanayine yatırım düşünüldüğünde, yatırımların cam
süs eşyası ve cam laboratuar malzemeleri üretimine yönelik olması önemlidir.
Ayrıca, sektörde cam mozaik konusunda da üretim açığı söz konusu olduğundan bu
alana da yatırım yapılabilir.
Cam mozaik talebi azalma göstermesine rağmen; üretim talebin altında olduğu için
üretim açığı söz konusudur. Cam mozaik üretimi, hurda camı değerlendirmeye yönelik bir
üretim olduğu için, camın geri dönüşümüne de katkıda bulunan bir sektör konumundadır.
İlde cam mozaik üretiminde bulunan iki işletme bulunmaktadır. Hammadde temini konusunda
problem olmasına rağmen; yeni cam mozaik üretim tesisleri kurulabilir. Hammadde
temininde ortak hareket edilebildiğinde yaşanan problemler ortadan kaldırılabilir.
391
Elektro Porselen Üretimi:
Şehirlerarası elektrik iletim hatlarında, indirme ve yükseltme tesislerinde ve birçok
yerde yalıtkan (izolatör) olarak kullanılan elektro porselen talebinde, yeni iletim hatları tesisi,
yenileme vb. gibi sebeplerle artışlar söz konusudur.
Elektro porselen üretimi, yüksek katma değer sağlayan, bununla birlikte ihtisas isteyen
bir konudur. Her ne kadar ilde tuğla ve kiremit ile bazı seramik eşya üretimi yapılmakta ise
de, elektro porselen konusunda üretim yapan herhangi bir işletme yoktur. Bu açıdan, böyle bir
yatırıma karar verildiğinde, mevcut şartlarda üretimin gerçekleştirilip gerçekleştirilemeyeceği
iyi araştırılmalıdır.
Seramik Sofra ve Süs Eşyaları Üretimi:
Seramik sofra ve süs eşyaları, sağlıklı olmaları sebebiyle evlerde, lokanta vb. gibi
yerlerde yaygın olarak kullanılan malzemeler arasında bulunmaktadır. Üretimin, talebin
üzerinde olduğu sektörde, üretim fazlası ihraç edilmektedir. İç piyasanın dolmuş olması
sebebiyle ihracatı pazarlayan yatırımlara karar verilmek zorundadır.
Sektörde, talepteki sürekli daralmaya karşın üretim artmış bulunmaktadır. Bu açıdan, ilde
konuyla ilgili yatırım düşünüldüğünde ve ihracat hedeflendiğinde, dış pazarlardan talep edilen
ürün çeşitlerinin öncelikle tespit edilmesi önem arz edecektir.
Yıl
6.1. Sinop İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
13
19
14
23
6.2. Sinop İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
13
11
11
23
16.202
20.129
29.086
25.436
4.587
4.129
7.348
4.308
7. Sinop İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Sinop Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:90)
 2001 yılında tamamlanmış olup, eksik işleri 2009 yılında tamamlanmıştır.
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; gıda, dokuma-giyim ve plastik sanayidir.
392
Boyabat Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:123)
almaktadır.
Sinop İlinde 649 işyerlik 4 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler
gelmektedir.
SIRA
İŞYERİ
NO
SAYISI
1
2
3
4
SİNOP AYANCIK KSS
SİNOP BOYABAT KSS
SİNOP GERZE KSS
SİNOP MERKEZ KSS
TOPLAM
100
200
149
200
649
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
93
200
149
181
623
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
7
0
0
19
26
DOLULUK
ORANI
(%)
93
100
100
91
96
Sinop Merkez II. Kısım Küçük Sanayi Sitesi:
 2011 yılı Yatırım Programında “170 işyeri ve altyapı” olarak ve 2.500.000.-TL ödenekle
yer almaktadır.
 144 işyeri yapım işi fiziki gerçekleşmesi % 47’dir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
Önerileri
Gerçek anlamda orta vadede bir gelişme potansiyeline sahip olan İl’in avantajlı ve
dezavantajlı yönleri ve buna bağlı olarak İl’in sanayi sektörüne yönelik sorun ve çözüm
önerileri aşağıda kısaca verilmiştir.
SORUNLAR
1-İlimiz, coğrafi konumu nedeniyle gelişmiş kentlere oldukça uzak bir noktada
bulunduğundan, söz konusu kentlerle sadece karayolu bağlantıları bulunmaktadır. Demiryolu
ulaşım imkanları bulunmamaktadır.
2-Liman olmaması ve sürekli bir talep bulunmaması nedeniyle Denizyolu ulaşım
imkanlarından faydalanılamamaktadır.
3-Üretilen mal, ulaşım sorunları ve pazarın uzaklığı gibi nedenlerle iç ve dış pazarlara
sunulamamaktadır. Bu nedenle İl kapalı ekonomiye sahiptir.
4-Nüfusun neredeyse % 50’si kırsal kesimlerde yaşamaktadır. Kentlerde yaşayan nüfus,
merkez İlçe ile Boyabat, Ayancık, Gerze, Durağan ve Türkeli ilçelerinde yoğunlaşmıştır.
Kentleşme oranının bu denli düşük olması gelişmenin önündeki önemli engellerden biri kabul
edilebilir.
5-Tarım ve hayvancılık, Sinop ekonomisinin temel taşı konumunda olmasına karşın,
ekonomik büyümeye lokomotiflik edecek hasılayı sağlamaktan oldukça uzaktır.
6-İlimizin en önemli yer üstü doğal kaynak varlığını oluşturan ormanlar, alan olarak ilin
% 54’ünü kaplamaktadır. Bununla birlikte, ağaç servetinin azlığı sebebiyle ekonomiye katkısı
oldukça düşüktür.
7-Ticaret sektörü, diğer sektörlere göre bir miktar gelişmiş olmakla birlikte, sanayi sektörü
için sermaye birikimi oluşturacak düzeye ulaşamamıştır.
393
8-Bir turizm kenti görünümünde olan İl’de, turizmi canlandıracak altyapı yatırımları yok
denecek kadar azdır. Ayrıca, İl’in yeteri kadar tanıtılmadığı kanaati oluşmaktadır.
9-Tasarruflar son derece düşük olduğundan, İlimizdeki yatırımlara kaynak teşkil etmesi
mümkün görülmemektedir. Bununla birlikte önemli miktarda tasarrufun değişik sebeplerle İl
dışına çıkarıldığı da bilinmektedir. Yeterli sermaye birikimi olmadığından sanayi yatırımı
yapılamamaktadır.
10-Sanayi sektörünün gelişimine katkıda bulunacak tarım, hayvancılık, ormancılık,
ulaştırma, haberleşme ve ticaret gibi destek sektörlerinin katkısının düşüklüğüne rağmen;
Sinop'ta sanayi sektörü gelişme aşamasındadır.
11-Sanayi yatırımı yapacak ve ekonominin canlanmasına katkı sağlayacak müteşebbis
sayısı az olup, nitelikli işgücü sayısı yetersizdir.
12-Nüfusun %50’sinin köylerde yaşıyor olması, Sinop’un sanayi kenti olmasını ve sanayi
ile zenginlik yaratılmasını önlemektedir.
13-Alt yapı inşaatı tamamlanan Sinop OSB’nin çoğu parselleri yatırımcı talebi olmaması
nedeniyle boş durmaktadır.
14-Sinop’ta Amerikalılar tarafından yaptırılan Radar Üssü’nün, yerli girişimcilerin
yatırımı olan SÖKSA ile Pasabahçe Cam Sanayi A.Ş.’ne ait iken 1992 yılında faaliyeti
durdurularak özelleştirilen SİNOPCAM’ın kapanması, kent ekonomisinin çökmesine neden
olmuş; ancak, bu kuruluşların yerine ikame sanayi tesisleri kurulmadığından, önemli
derecede işsizlik ve göç meydana gelmiştir.
15-Sinop kalkınmanın ivmesi olan kurumsal yapı, maddi kaynak ve nitelikli işgücü
unsurlarını oluşturamadı.
16-İl’de kolektif çalışma ruhu gelişmemiş olduğundan, bireysel kaynakların birleşmesiyle
büyük potansiyel gücün ortaya çıkması zor görünmektedir.
17-Hayvansal ürünlerin maliyet yüksekliği nedeniyle pazarlanamaması sonucunda, hayvan
varlığı giderek azalmaktadır.
18-Sermaye yetersizliği nedeniyle var olan sanayi kuruluşları da modern teknolojiye
geçememektedir.
19-Tarım üretimi yetersiz olduğundan, İl’in ihtiyacını karşılayacak sebze ve meyve diğer
İllerden gelmektedir.
20-Orman ürünlerinden İl ekonomisine katkı ve katma değer sağlayacak, yeni iş imkanları
yaratacak şekilde yararlanılmamaktadır.
21-Yem bitkileri tarımının yapılacağı araziler yetersiz olduğundan, yem bitkileri tarımı
yeterince yapılamamaktadır.
22-İlimiz, tarım ve hayvancılık sektörü, ulaştırma ve haberleşme sektörü ve ticaret
sektörü en fazla geliri oluşturan sektörler konumunda iken, sanayi sektörü ile inşaat sanayi
sektöründen de sonra yer almaktadır.
23-Sinop’un yıllar itibarıyla milli gelirden aldığı paylar dikkate alındığında, son yıllarda
herhangi bir ekonomik ilerleme kaydedilemediği görülmektedir.
24-Karadeniz’e kıyısı olmasına ve Ukrayna’ya 160 Km mesafede bulunmasına rağmen;
özellikle deniz ulaşımı ile yoğun bir şekilde maliyeti düşük ticaret imkanını değerlendirmek
için Sinop, Serbest Bölge veya Kıyı Ticareti statüsüne kavuşturulamamıştır.
Yukarıda ifade edilen sorunların çözüme kavuşturulması için, ekonomik gelişmenin
esasını oluşturacağı düşünülen tedbirler aşağıda belirtilmiştir.
1-İlimizin, ulaşım imkanlarını artırmak ve komşu İllerle olan bağlantılarını iyileştirmek
için başlatılmış bulunan karayolu ulaşım yatırımları ile demiryolu ve denizyolu ulaşım
yatırımlarının en kısa sürede tamamlanmasını sağlayacak tedbirler alınmalıdır.
394
2-Üretilen ürün maliyetini düşürmek ve firmaların iç ve dış pazarlardaki rekabet gücünü
artırmak için; biran önce Demiryolu ve Denizyolu ulaşımından yararlanmayı sağlayacak
çalışmalar yapılmalı ve kısa sürede sonuçlandırılmalıdır.
3-Yöre ekonomisinin gelişmesine katkı sağlamak ve bu yöndeki altyapıyı oluşturmak
için, Bakanlığımızca 02.11.2011 tarihinde altyapı ihalesi yapılan Boyabat OSB’nin hızla
bitirilerek, yatırımcılara parsel tahsisi yapılabilir hale getirilmeli; Durağan ve Erfelek Küçük
Sanayi Siteleri inşaatlarına biran önce başlanılmalıdır.
4-Sinop Serbest Bölge olmanın ötesinde, OSB ve Limanı kapsayacak şekilde serbest
şehir haline getirilmelidir.
5-Ukrayna ve Türk Cumhuriyetleri ile diğer yabancı ülkelerle ticaret geliştirilmelidir.
6-Sanayi ve ticarette eksikliği hissedilen nitelikli iş gücü için yapılan mesleki eğitim
faaliyetleri aynı hızla sürdürülmelidir.
7-Sektörel bazda kısa, orta ve uzun vadeli planlar yapılmalıdır.
8-Bölge ve İl bazında makro ve mikro düzeyde gelişme planları yapılmalıdır.
9-İl ve Bölgemizde işletme ölçeğinde büyüme hedef alınmalı; mesleki odalar tarafından
bu konu üyelere anlatılmalıdır.
10-Ev ekonomisi geliştirilmeli ve evlerde yapılan ürünler pazara taşınmalıdır.
11-İnşaat aşamasında olan sulama yatırımlarının, planlanan sürelerde devreye girerek
amaçlarına ulaşabilmeleri için, söz konusu projelere ayrılan kaynaklar artırılmalıdır.
12-Tarım ve hayvancılık ile ormancılık gibi doğal kaynak zenginliğine dayanan sektörler
ve ticaret sektörünün, sanayi yatırımlarına kaynak sağlayacak şekilde gelişmesini sağlayacak
şekilde tarım ve hayvancılık projeleri desteklenmeli, ticaret sektörünün gelişmesi için gerekli
tedbirler alınmalıdır.
13-Sanayi yatırımlarının, yeşile ve çevreye zarar vermeksizin gelişmesi için mutlaka ve
mutlaka sanayi yatırımlarına tahsis edilen OSB’lerde gerçekleştirilmesi zorunludur. Bu
amaçla; Boyabat OSB ve Sinop II. Kısım Küçük Sanayi Sitesi’ne yeterli ödeneğin tahsis
edilip, biran önce bitirilerek faaliyete geçirilmesi sağlanmalıdır.
14-Doğal kaynak potansiyelini değerlendirmeye yönelik yatırımlar, tarım, hayvancılık,
orman ürünleri sektörlerinde, talebi karşılamaya yönelik yatırımlar ise, gıda, tekstil, plastik,
seramik ve taş-toprağa dayalı sektörler kapsamında yer almaktadır.
Önerilen yatırımların çoğunluğu hemen, bir kısmı ise kısa vadede sağlanacak gelişmelere
bağlı olarak gerçekleştirilebilir yatırımlardır. Bununla birlikte, yatırım kararı verildiğinde,
hemen gerçekleştirilebilir yatırımlarda dahil, her bir yatırım için; ayrıntılı bir pazar
araştırması, hammadde planlaması ve yapılabilirlik (fizibilite) etüdü yapılmaksızın yatırımlara
başlanmaması tavsiye edilir.
Önerilen yatırımların çoğunluğu, küçük ölçekli ve büyük miktarda yatırım ve işletme
sermayesi istemeyen yatırımlardır. Bununla birlikte, İlimizin GSYİH’nın düşüklüğü ve
tasarrufların yeterli seviyede olmaması sebebiyle, diğer yatırımlara göre daha fazla yatırım
tutarı gerektiren yatırımlarda gerekli finansman temininde problemlerle karşı karşıya
kalınması söz konusudur.
Mevcut şartlarda, Samsun hariç, Sinop'a komşu olan İllerin bitkisel ve hayvansal
kaynaklı hammadde potansiyelleri dışında; gelişmemiş ekonomileri, yeterli olmayan beşeri
potansiyelleri ve GSYİH’nın düşüklüğü gibi sebeplerle İlimiz için büyük bir pazar
olamayacakları görülmektedir.
395
Adı Soyadı
Görevi
Bakanlık Sicil No:
Niteliği
Hayati YAŞAR
İl Müdürü
3284
A.Ü./Kimya Müh.
Ayhan YURDAKUL
7674
U.Ü./Makine Müh.
Turan DURMAZ
Şube Müdür
V./Mühendis
Mühendis
6521
19 Mayıs Ü./Su Ürn. Müh.
Fikret BİLGİLİ
Şef
5931
A.Ü./İşletme
Hülya İZMİRLİ
Memur
6033
A.Ü./İşletme
Dilek ÜNAL
Memur
7207
A.Ü./İşletme
Canan DEMİRBAĞ
Memur
9221
A.Ü./İşletme ( İki yıllık)
Hasan BAYRAK
Daktilograf
7179
Tic. Mes. Lisesi
Kamil BEKTAŞ
Ö. Ayr. Memuru
5731
S.Ü.MYO/Makine
Ömer YILDIRIM
Ö. Ayr. Memuru
8055
End. Mes. Lisesi
Emine ŞAHİN
Sekreter
7798
19 Mayıs Ü./MYO/Sekreterlik
Erol YILMAZ
Hizmetli
6986
Lise
Kurtuluş GÜNER
Şoför
9022
İlköğretim
396
58 SİVAS
Sivas İli yer altı ve yer üstü zenginliklerine sahip bir bölge olmasına karşın sanayisi
yeterince gelişmemiştir.
Sivas ekonomisi, tarım, ticaret, ulaştırma ve haberleşme ile sanayi sektörlerine dayalıdır.
Sanayi sektörünün Sivas ekonomisinde katkısı oldukça yüksek seviyelerde görülmektedir. Bu
durum, ilde imalât sanayinin gelişmiş olmasından ziyade, madencilik ve enerji alt
sektörlerinin sanayi sektörü içerisindeki ağırlıklarından kaynaklanmaktadır. Sivas’ta imalât
sanayi alt sektörünün yeterince gelişememesinin sebepleri arasında, ilin konumu, tarım,
hizmet ve ticaret sektörlerinden elde edilen sermaye birikiminin yeterince sanayi yatırımlarına
yönlendirilmemesi sayılabilir. İl genelinde çeşitli mermer işletme tesisleri ile demir cevheri ve
çinko-bakır-kurşun istihracı yapan maden işletmeleri mevcuttur.
Sivas İli İçanadolu Bölgesinin kuzey doğusunda gerek karayolları gerekse demiryolları ile
bir kavşak noktasındadır.
İl ekonomisine tarımsal kesimin hakim olması nedeniyle ticarete konu olan ürünlerin
başında canlı hayvan ve bitkisel ürünler gelmektedir. İhtiyaç duyulan sanayi ürünleri ve
kimyasal ürünler genelde il dışından sağlanmaktadır.
İlden diğer illere genellikle hububat, büyük ve küçükbaş canlı hayvan, hayvansal ürünler,
el sanatlarına dayalı hediyelik eşyalar ve bazı işlenmemiş madenler satılmaktadır. Son yılanda
Organize Sanayi bölgesinde imalata yönelik kurulan sanayi tesislerinin üretmiş olduğu
mobilya ve tekstil ürünleri ve makine aksam ve parçaları yurt içine ve yurt dışına
gönderilmektedir.
Diğer illerden ise yaş meyve sebze, akaryakıt makine oto yedek parçaları, manifatura, cam
eşya, kırtasiye, inşaat malzemeleri, plastik mamüller, petrol ve yan ürünleri ile diğer sanayi
ürünleri temin edilmektedir.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Sivas İli Sanayisi:
ilimizdedir
Sivas İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 326 dir. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.5 lik bir oran ile sanayisi gelişen iller arasında yer alamaktadır.
3.2. Sivas İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Sivas İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda; % 21 lik bir
oran ile Gıda ürünleri imalatı, %14 ile Diğer madencilik ve taşocakçılığı sektörleri ilk
sıralarda yer almaktadır.
397
% 5 Giyim eşyası imalatı, kürkün işlenmesi ve boyanması,
% 5 Kauçuk ve Plastik Ürünleri İmalatı,
% 5 Ağaç ve mantar ürünleri imalatı(mobilya hariç).
% 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(makine ve teçhizatı hariç),
% 4 Mobilya İmalatı
% 2 Motorlu kara taşıtı,,römork ve yarı römork imalatı,
% 2 Elektrik, gaz, buhar ve havalandırma sistemi üretimi ve dağıtımı,
% 5 Diğer ( Ham Petrol ve doğal gaz çıkarımı ve saha aram ve tet.hariç pet.çıkarımı,İçecek
İmalatı,Kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması,Bilgisarların Elektronik ve optik ürünlerin
imalatı Temel eczacılık ürünlerin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı,Elektrikli
teçhizat imalatı,Diğer ulaşım araçlarının imalatı )
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Sivas ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Toplam: 11.577 dir..
30 sanayi işletmesinde AR-GE birimi, 60 işletmede Kalite Kontrol birimi bulunmaktadır.
Kalite kontrolde çalışan sayısı 202 dİr.
Sivas İlinin sanayisi, Gıda ürünleri ve içecek imalat sanayi ve Diğer madencilik ve
taşocakçılığı sektöründe gelişme göstermiştir.
Sanayide çalışanların, %15 ü Giyim eşyası imalatı,kürkün işlenmesi ve boyanması, % 14
si Kauçuk ve plastik ürürnler imalatı, sektöründe istihdam edilmektedir.
İstihdamın % 82 si işçi, % 3 ‘ü Mühendis’tir.
Sivas İlinde bulunan sanayi işletmelerinin % 31’u mikro ölçekli, %56’i Küçük ölçekli, %10’u
Orta ölçekli, % 3’i Büyük ölçekli işletmelerdir
- Türkiye Demir Yolları Makinaları A.Ş.
- Özbelsan Makina Araç Gereç Konut Sanayi ve Tic.A.Ş.
- Sivas Demir Çelik İşletmeleri A.Ş.
- Yıldırım Çorap İmalat Tic.ve San.A.Ş
- TCCD sivas Beton Travers Fabrikası
Tarım Sektörü
- Arıcılık
- Damızlık Et ve Süt Sığırcılığı
- Et ve Yumurta Tavukçuluğu
- Jeotermal seracılık
- Kaba Yem Üretimi
- Koyun Yetiştiriciliği
- Kültür Cevizi ve badem Yetiştiriciliği
- Su Ürünleri Üretimi (Alabalık, Sazan v.b.)
398
- Kültür Mantarı Üretimi
Madencik Sektörü
- Traverten İstihraç ve işletme Tesisi
- Jeotermal Isıtma
- Selestit İşletme Tesisi (Stronsiyum karbonat ve stronsiyum sülfat üretimi)
- Talk ve Talk Ürünleri Üretim Tesisi
- Kireç Üretim Tesis
- Tuz Üretimi
-
Entegre su ürünleri Tesis
Entegre et ürünleri tesisi
Süt ürünleri tesis
Deri İşleme tesisi
Bal paketleme ve arı ürünleri tesisi
Su şişeleme tesisi
Atölye tipi el halıcılığı
Bakliyat paketleme ve tasnifleme
tesisi
Balıklı Çermik için sağlık ünitesi
Battaniye üretim tesisi
Bisküvi üretimi
Prefabrik yapı elamanları
Elektrikli ev aletleri
Elektronik tel (kablo ve emaye telfiber optik)
Galvanizli sac üretimi
Güneş kolektörü üretim tesisi
Helva, lokum, reçel marmelat
üretimi
İç çamaşırı üretim tesisi
Mobilya oturma gurupları ve
kanepe
Örme eşya
Pik döküm üretim tesis
PVC profil , PVC ve PP boru
PCV tabanlı ayakkabı üretimi
Sıcak çermik sağlık ve turizm
kompleksi
Soğuk hava deposu (su ürünleri )
Soğuk lastik kaplama
Strayhgarn yün ipliği (halı ve
battanıye ipliği)
Viol üretim tesisi
Zirai aletler üretim tesisi
399
Yıl
6.1. Sivas İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
52
53
55
53
6.2. Sivas İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
52
43
54
69
40.489
37.394
56.053
72.962
35.346
86.692
84.040
84.769
7. Sivas İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Merkez I Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:38)
 180 hektarlık alan 2003 yılında, 90 hektarlık alan 2009 yılında tamamlanmıştır.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, orman ürünleri ve demir-çelik sanayidir.
Sivas-Gemerek Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:136)
 111 hektar büyüklüğünde olup, 63 hektarı kredilendirilmiştir.
Şarkışla Organize Sanayi Bölgesi: (Sicil No:232)
 Bölgedeki 48 adet sanayi parselinin 8 adedi tahsis edilmiştir. Tahsis edilen parsellerin; 1
edilmemiştir.
Sivas-Merkez II Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:39)
 13.01.1997 tarih ve 475-77 sayılı yazımızla 850 hektar (ilk etapta 100 hektarlık alan
planlama yapılacaktır.) büyüklüğündeki alanın OSB yeri olarak uygun görüldüğü
bildirilmiştir.
400
Yıldızeli Organize Sanayi Bölgesi:
 Önerilen 390 hektarlık alanın işletme ruhsatlı maden sahalar (Bazalt) kapsamında kalması
nedeniyle yerin uygun görülmediği ancak Yıldızeli OSB yeri olarak başka bir alanın
önerilmesi halinde Bakanlığımızca konunun yeniden değerlendirileceği 27.07.2007 tarih
ve 8325 sayılı yazımızla Valiliğe bildirilmiştir.
 En son alınan Yıldızeli Belediye Başkanlığı'nın 15.11.2007 tarih ve 1428 sayılı
yazılarında alanda işletme ruhsatının olmadığı belirtilerek konunun yeniden
değerlendirilmesinin istenmesi üzerine, 04.04.2008 tarih ve 3707 sayılı yazımızla İldeki
mevcut OSB'lerdeki sanayi parsellerinde %75'lik doluluk oranının sağlanmadığı,
sağlanması ve talep olması halinde yer seçimi çalışmalarına başlanabileceği Valiliğe
bildirilmiştir.
a)TAMAMLANAN KÜÇÜK SANAYİ SİTELERİ:
Sivas İlinde 1.796 işyerlik 13 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu projeler için
gelmektedir.
SIRA
NO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
SİVAS MERKEZ (AHŞAP İŞLERİ)
KSS
SİVAS DİVRİĞİ KSS
SİVAS GEMEREK KSS
SİVAS MERKEZ (100.YIL) KSS
SİVAS MERKEZ (4 EYLÜL) KSS
SİVAS MERKEZ (I.BÖLÜM) KSS
SİVAS MERKEZ (II.BÖLÜM) KSS
SİVAS SUŞEHRİ KSS
SİVAS ŞARKIŞLA KSS
SİVAS KANGAL KSS
SİVAS GÜRÜN KSS
SİVAS ZARA KSS
SİVAS YILDIZELİKSS
TOPLAM
İŞYERİ
SAYISI
DOLU
İŞYERİ
SAYISI
BOŞ
İŞYERİ
SAYISI
DOLULUK
ORANI
(%)
72
72
0
100
100
50
52
500
127
310
100
172
67
73
103
70
1.796
86
35
52
470
127
310
100
172
35
63
55
31
1.608
14
15
0
30
0
0
0
0
32
10
48
39
188
86
70
100
94
100
100
100
100
52
86
53
44
90
Altınyayla Küçük Sanayi Sitesi:
 Sanayi ve Ticaret Müdürlüğünün 26.11.2002 tarih ve 3309 sayılı yazı eki Altınyayla
Belediye Başkanlığının 05.11.2002 tarih ve 522 sayılı yazısında yer alan talep üzerine yer
seçimi yapılmış olup, 10.01.2003 tarih ve 220 sayılı yazımızla Altınyayla Belediye
Başkanlığına talimat yazılmıştır.
 Talimat yazımızda öncelikle kooperatif kurulması, jeolojik-jeoteknik etüt yapılması, imar
planında konut dışı kentsel çalışma alanı ayrıldığından plan tadilatı yapılması işlerini
takiben istenilen bilgi ve belgelerin gönderilmesi istenmiştir.
 Bugüne kadar Bakanlığımıza herhangi bir bilgi intikal etmemiştir. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
401
Önerileri
1) Sivas’taki Organize Sanayi Bölgelerinin, Endüstri Bölgeleri Kanunu kapsamına
alınması
Bu gerçekleştiği takdirde, ilin söz konusu kanunun öngördüğü teşvik ve kolaylıklardan
yararlanması sağlanmış olacak ve anılan bölgelerde 5000–6000 işçinin istihdamı
mümkün olabilecektir. Bu husus, İl’de, sanayinin ve istihdamın gelişebilmesi için
büyük bir önem arz etmektedir.
2) İşletme kredisi yetersizliği nedeniyle üretimini durdurmuş, üretim miktarını azaltmış
bulunan ve yarım kalmış sanayi kuruluşlarına, gerekli KOBİ kredisi ve diğer
fonlardan kredi imkanları sağlanması durumunda istihdam artacak ve katma değer
yaratacaktır.
3) Sanayicilerin işletme ve yatırım kredisi taleplerinde gerekli kolaylıkların sağlanması,
özellikle ipotek tutarlarının makul düzeylere çekilmesi.
4) Esnaf–Sanatkar ve küçük işletmelerin geliştirilmesi, yeni istihdam alanlarının
sağlanması, teknolojik yenilenmeye gidilmesi ve ürün kalitesinin geliştirilmesi
amacıyla, kooperatifler aracılığıyla kullandırılan kredilerdeki şahıs limitleri
yükseltilmelidir. Ayrıca söz konusu krediler vade uzatımı ve faiz indirimi gibi
desteklerle cazip hale getirilmelidir.
5) İlde madencilik sektörü gelişmeye müsaittir. Yeraltı kaynaklarımızla ilgili üretim
teşvik edilmediğinden, İlden çıkan madenler hammadde olarak dışarıya
gönderilmektedir. Bu durumda nakliye ve diğer girdilerle maliyetleri artırmakta
dolayısıyla da ile ekonomik getirisi çok az olmaktadır. Söz konusu madenlerle ilgili
teşvikler verilir ise, bununla ilgili sanayi tesisleri yapılacak dolayısıyla bunun
sonucunda hem istihdam sağlanmış olacak hem de hammadde çıkışı yerine mamul
madde çıkışı olacağından İl ekonomisine daha fazla katkı sağlayacaktır.
Sıra
No
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
Mevcut
Kadro
2
1
2
2
4
5
16
Kadro Unvanı
İl Müdürü
Şube Müdürü
Araştırmacı
Uzman
Şef
Mühendis
Memur
Şoför
Hizmetli
TOPLAM PERSONEL
402
59 TEKİRDAĞ
Tekirdağ toprakların verimliliği ve zengin tarım alanlarıyla adını duyurmaktadır. Bu
nedenle bölgedeki sanayinin ilk adımları yine tarıma bağlı şarap ve içki fabrikaları ile un ve
yağ fabrikalarıyla atılmıştır.
Trakya ve buna bağlı olarak D–100 ve D–110 çift Karayolu ile TEM otoyolu il sınırları
içerisinden geçmektedir. Konteynır Limanı, deniz ve demir yolu ulaşımı ve Çorlu Hava Alanı
ile yörede geniş istihdam ve eğitim potansiyelinin bulunması, yörenin teşvike açık olması
ayrıca İstanbul’a yakınlığı nedeniyle İl müteşebbislerince aranır hale gelmiştir. Bu bağlamda
Çorlu ve Çerkezköy ağırlıklı olmak üzere ile bir akın başlamıştır.
Tekirdağ’da ticaret tarım ile birlikte bugüne kadar il ekonomisini sürükleyen en önemli
etken olmuştur. İlin İstanbul’a yakındığı D–100 ve D–110 ve TEM otoyolu güzergâhları
üzerinde olması iş olarak ticaretin canlı olmasını sağlamıştır. Tarım öncelikli ürün olarak
ticari piyasada yerini almasıyla ekonomik gelişme sağlanmış ve buna bağlı olarak sermaye
birikimi olmuştur. Yörede yer alan gıda sektörleri ve daha sonrası İstanbul’a yakın olması
sebebi ile tekstil, beyaz eşya, otomotiv yan sanayi, toprak sanayi, elektrik-elektronik sanayi
vs. sektörlerde hızla yatırımlara başlanılmış ve öncelikle Çorlu ve Çerkezköy ticari alanda ön
plana çıkmıştır. Buna bağlı olarak ilin madence zengin olması sebebiyle Türkiye’nin en
kalabalık nüfusunu barındıran İstanbul her zaman Tekirdağ ticaretini etkileyen bir pazar
olmuştur. Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren meyve, sebze, süt ve süt ürünleri üretiminde
oldukça iddialı potansiyele sahip olan Tekirdağ’lı üreticiler ürettiklerinin büyük bir bölümünü
İstanbul pazarlarına sürmektedir.
Tekirdağ, Çorlu, Çerkezköy, Hayrabolu ve Malkara’da kurulu 5 adet Ticaret ve Sanayi
Odası mevcut olup bu odaların toplam faal üye sayısı 13670’tir. Tekirdağ, Çorlu Hayrabolu
ve Malkara’da olmak üzere 4 adet Ticaret Borsası mevcuttur. Bu borsaların toplam faal üye
sayısı 389’dur.
3.1. Türkiye Sanayisi ve Tekirdağ İli Sanayisi:
ilimizdedir
Tekirdağ İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 1235 dir. Toplam sanayi
işletmesi içerisinde % 2 lik bir oran ile sanayisi gelişmiş onuncu ildir.
takip etmektedir.
3.2. Tekirdağ İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Tekirdağ İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 25
Tekstil ürünleri imalatı sektörünün ilk sırada olduğu görülmektedir.
403
% 13 Gıda Ürünleri İmalatı,
% 7 Başka yerde sınıflandırılmamış Makine ve Teçhizat İmalatı
% 5 Diğer Metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı ,
% 5 Fabrikasyon metal ürünleri imalatı(mak.ve teçhizat hariç9,
% 4 Kauçuk ve plastik Ürünleri İmalatı
% 4 Ana Metal
% 2 Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalatı
% 2 Motorlu kara taşıtı ,Treyler (römork) ve yarı treyler
% 1 Kok Kömürü, Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı,
% 1 Elekrik,Gaz,buhar ve havalandırma sistemi üretim ve dağıtımı,
% 1 Ağaç ve Mantar Ürünleri İmalatı (Mobilya hariç),
% 1 Temel Eczacılık ürünlerinin ve Eczacılığa ilişkin malz.imalatı,
% 3 Diğer (Ham petrol ve doğal gaz çıkarımı, Diğer ulaşım araçları imalatı,
Bilgisayarların,Elektronik ve optik ürünlerin imalatı, Makine ve Ekipmanların kurulumu vo
onarımı, Mobilya İmalatı,Diğer ulaşım araçlarının imalatı,Kayıtlı medyanın basılması ve
çoğaltılması,Metal Cevherleri madenciliği)
Sanayi sicil kayıtlarına göre, Tekirdağ ilinde kayıtlı işletmelerde çalışan personel sayısı
Ar-Ge birimi bulunan firma sayısı 195, Kalite Kontrol birimi olan firma sayısı 573dir.
3.3. Genel Değerlendirme
Tekirdağ ilinde sanayi, Tekstil ürünleri sektörü çekim merkezli bir yapı içerisinde gelişme
göstermektedir.
Sanayide çalışanların, % 37 si Tekstil ürünleri İmalatı, 14 i Giyim Eşyası İmalatı, sektöründe
istihdam edilmektedir..
Tekirdağ ilinde faaliyet gösteren sanayi işletmelerinin;
% 22 si mikro ölçekli, % 43 ü küçük ölçekli % 29 u orta ölçekli, % 6 si büyük ölçekli
işletmelerdir.
- Bsh Ev Aletleri Sanayi ve Ticaret A.Ş. Çerkezköy Şubesi
- Bilim İlaç sanayi ve ticaret A.Ş.
- Eroğlu Giyim Sanayi ve Ticaret A.Ş.Çorlu Şubesi
- Beks Çorap ve İç Giyim Sanayi ve Ticaret
- Arçelik A.Ş. Çerkezköy Şubesi




Bağcılık, Bağ ve Şarap Turizmi
Su Ürünleri Meyve ve Sebze Konserveleri Üretim Tesisi
Salamura Zeytin Üretim Tesisi
Süt Tozu Üretim Tesisi
404






Şekerleme, Çikolata ve Ciklet Üretim Tesisi
Konfeksiyon yan Ürünleri Üretim Tesisi
Tekstil ve Deri İşleme Makineleri Üretim Tesisi
Boncuk Tutkal Üretim Tesisi
Buhar ve Kızgın Su Kazanı Üretim Tesisi
Bilgisayar ve Elektronik Cihazlar Elektronik Malzeme Üretim Tesisi
Yıl
6.1. Tekirdağ İline Ait İhracat Bilgileri
2008
2009
2010
2011
Yıl
İHRACATÇI
FİRMA SAYISI
292
287
293
323
526.384
483.240
546.461
655.086
6.2. Tekirdağ İline Ait İthalat Bilgileri
2008
2009
2010
İTHALATÇI
FİRMA SAYISI
320
310
346
421
593.914
473.826
603.027
779.232
7. Tekirdağ İlindeki Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi
Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:12)
 Çerkezköy I ve II birleştirilerek, 1.228 hektara ulaşmışmıştır.
 1987 yılında altyapı inşaatı tamamlanmıştır.
 Ağırlıklı sektör grubu; dokuma-giyim, kimya ve demir-çelik sanayidir.
Hayrabolu Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:6)
5 adedi üretim,
5 adedi inşaat, 33 adedi proje aşamasındadır. 57 adet parsel tahsis
edilmemiştir.
Malkara Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:65)
405
 Bölgedeki; 69 adet sanayi parselinin 3 adedi tahsis edilmiş olup, proje aşamasındadır.
Çorlu Deri Organize Sanayi Bölgesi : (Sicil No:37)
parsellerin; 133 adedi üretim, 87 adedi proje aşamasındadır. 15 adet parsel tahsis
edilmemiştir.
 Ağırlıklı sektör grubu; deri mamulleri, orman ve kağıt sanayidir.
Merkez Organize Sanayi Bölgesi:
 Tekirdağ Valiliği Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü'nün 03.07.2007 tarih 2883 sayılı yazıları
ile daha önceki alanlardan vazgeçilerek Nusratlı Köyü mevkiindeki 171 hektar
büyüklüğündeki alanda yer seçiminin başlatılmasının talep edilmesi üzerine, 13.07.2007
tarih ve 7697 sayılı yazımızla; Valilik koordinatörlüğünde oluşturulacak bir komisyon
tarafından Tekirdağ ilinde yeni bir OSB kurulması hakkında rapor hazırlanması ve
Valilik görüşü ile birlikte Bakanlığımıza gönderilmesi Valilikten istenmiştir.
 İl ve ilçelerde yer alan OSB'lerdeki sanayi parseli doluluk bilgilerinin değerlendirilmesi
neticesinde, yatırımların boşa gitmemesi ve atıl kalmaması için, öncelikle yatırımcıların
boş parseli bulunan Hayrabolu ve Malkara OSB'lerine yapılmasının gerektiği 27.11.2007
tarih ve 12828 sayılı yazımız ile Valiliğe bildirilmiştir.
Tekirdağ ilinde 1.444 işyerlik 6 adet Küçük Sanayi Sitesi hizmete sunulmuştur. Bu
DOLU
BOŞ
DOLULUK
SIRA
İŞYERİ
İŞYERİ İŞYERİ
ORANI
NO
SAYISI
SAYISI SAYISI
(%)
TEKİRDAĞ ÇORLU KOORDİNE
1
486
486
0
100
KSS
2
TEKİRDAĞ HAYRABOLU KSS
160
160
0
100
3
TEKİRDAĞ MALKARA KSS
198
188
10
95
4
TEKİRDAĞ MERKEZ KSS
146
146
0
100
TEKİRDAĞ MERKEZ (100.YIL)
5
324
324
0
100
KSS
6
TEKİRDAĞ MURATLI KSS
130
125
5
96
TOPLAM
1.444
1.429
15
99
Çerkezköy Küçük Sanayi Sitesi:
 10.06.2005 tarih ve 7216–17 sayılı yazımızla Gaziosmanpaşa Mahallesi Cezaevi
arkasında yer alan yaklaşık 250 dekar büyüklüğündeki alanın KSS olarak planlanmasının
uygun görüldüğü Çerkezköy Belediye Başkanlığına ve S.S. Çerkezköy KSS Kooperatif
 Bugüne kadar herhangi bir bilgi ve belge ulaşmamıştır.
Şarköy Küçük Sanayi Sitesi:
 13.09.2006 tarih ve 9492–9495 sayılı yazımızla 11.63 dekar büyüklüğündeki alanın yer
 Bugüne kadar herhangi bir bilgi ve belge ulaşmamıştır. (06.01.2012 tarihi itibarıyle)
406
Önerileri
İlimiz ekonomisinde sanayi % 49 paya sahip olup, sanayi işkolunda çalışanların toplam il
istihdamına oranı % 26’dır. İl ekonomisinde hizmetlerin payı % 39, hizmetler işkollarında
çalışanların toplam istihdamdaki payı % 35 ve tarımın il ekonomisindeki payı % 12 olup
tarım işkolunda çalışanların toplam istihdamdaki oranı % 39’dur.
İl genelinde 1.313 kuruluşun 402’si tekstil ve 111’i deri sanayinde faaliyet göstermektedir.
Ancak bu sektörlere hizmet verecek makine yan sanayi, elektronik yan sanayi ve konfeksiyon
sanayi yeterince gelişmemiştir. Deri atıkları da ekonomik olarak değerlendirilememektedir.
Bu sebeplerle makine yan sanayi, elektronik yan sanayi ve emeğin yoğun olduğu konfeksiyon
sanayinde özellikle Hayrabolu, Şarköy ve Malkara ilçelerinde yatırım yapılması yönünde
girişimciler teşvik edilmeli, deri atıklarının da ekonomiye geri kazandırılabilmesi yönünde
farklı sektörlerde kullanabilme yolları araştırılmalıdır. (Mesela deri atıklarından tutkal
fabrikaları işletmek gibi)
Tarım açısından üzüm üretiminde en uygun iklim ve toprağa sahip Tekirdağ merkez,
Şarköy, Mürefte bölgelerindeki bağcılık ürün işleme teknikleri yönünden desteklenmeli,
üniversitelerle işbirliği ve ihracat imkânları arttırılmalıdır. Şarap turizmi konusunda turizm
şirketleri ile anlaşılarak öncelikle Tekirdağ merkez ve Şarköy ilçelerimizde İlin ekonomik ve
ticari gelişimi için konaklama turizmi geliştirilmelidir.
Malkara ve Hayrabolu ilçelerimiz süt ve süt ürünleri yönünden bölgenin önemli
üretim merkezleri konumundadır. Yörede kaşar ve beyaz peynir üretilen süt ürünleri
içerisinde ön planda yer almaktadır. Büyük bir bölümü başta İstanbul olmak üzere bölgeye
pazarlanmaktadır. Tekirdağ merkez, Marmara Ereğlisi ve Şarköy ilçelerinde yapılan balıkçılık
ve deniz ürünlerinin işleme ve depolama kapasiteleri arttırılmalıdır.
Tarım ekonomisine canlılık kazandırmak üzere Tekirdağ ‘da her yıl Haziran ayında
yapılan Kiraz Festivali, Bölgenin Uluslararası Tarım ve Sanayi Fuarı haline
dönüştürülmelidir.
Çerkezköy ve Çorlu ilçelerinde mevcut ve ilk 500 ‘e giren 45 adet kuruluşun da yer
aldığı bölgede ihtiyacı karşılamak amacıyla İhtisas Gümrüğünün kurulmasında fayda
görülmektedir.
Hızlı bir sanayileşmenin görüldüğü Çerkezköy ve Çorlu ilçelerimizde nüfus artışı ve
sanayinin büyüklüğü ön plana çıkmaktadır. Bunun sonucu olarak yöreye olan hızlı göç
nedeniyle oluşan plansız bir kentleşme çevre sorunlarını özellikle hava, su ve toprağa bağlı
kirliliği meydana getirmiştir. OSB’ler dışında plansız ve dağınık şekilde yapılaşmış
alanlardaki işletmelerin ferdi arıtmalarının yapım ve işletme maliyetlerinin yüksek olması
nedeniyle yeterli düzeyde arıtmanın yapılamaması sonucu Çorlu ve Ergene derelerinde
önemli ölçüde kirlenme meydana gelmiştir. Özellikle Türkgücü Köyü yolu üzeri, Çerkezköy
yolu Yulaflı mevkii, Çorlu Tekirdağ yolu, Veliköy, Velimeşe, Muratlı Karıştıran yolu üzeri,
Misinli-Ulaş-Vakıflar E-5 yolu üzerinde kümelenmiş sanayi işletmelerinin OSB çatısı altında
toplanmaları sağlanarak ortak arıtma tesisleri ile çevreye olan olumsuz etkileri minimize
edilmeli, kamu denetim ve hizmetlerinde daha etkin ve izlenebilirlik sağlanmalıdır. Bunun
içinde 4562 sayılı OSB kanununda değişiklik yapmak üzere Bakanlığımızca Islah OSB Kanun
Tasarısı hazırlanmış olup, yasalaştığı takdirde İlimizde ve özellikle Çorlu ve Çerkezköy
İlçelerimizde plansız ve dağınık şekilde yapılaşmış alanlardaki işletmeler yasal mevzuata
kavuşmuş olacaktır. Üretimde ileri teknoloji kullanımı için AR-GE çalışmalarına hız
verilmeli, TÜBİTAK ve KOSGEB gibi kuruluşlarla işbirliği arttırılmalıdır.
407
Çorlu ve Muratlı ilçelerimizde ağırlıklı olarak çok su kullanan tekstil ve deri sektörü
bulunduğundan mevcut yer altı su kaynaklarının alternatifi olarak yer üstü sularının kontrolü
sağlanarak sanayinin kullanması sağlanmalıdır.
Yörede tarımda çalışan sayısı azalmış, sanayi ve hizmet sektöründe çalışan sayısında
artış görülmüştür. Ayrıca sanayinin yoğun olduğu bölgelerde kalifiye işgücüne ihtiyaç
bulunmaktadır.
Şarköy, Malkara ve Hayrabolu ilçelerimizin sanayiden yeteri kadar pay alamaması
nedeniyle işsizlik sorunları yaşanmakta, buralardaki mevcut OSB.lere yatırımcı bulunmaya
çalışılmaktadır. Malkara Karma OSB.nin bugüne kadar yeterli yatırımcı bulunamaması
nedeniyle bölgede hayvancılığa bağlı olarak mevcut OSB.nin Gıda İhtisas OSB.ye dönüşümü
sağlanmıştır.
Ülkemiz üretiminin tekstilde % 10’u, margarinde % 25’i, rafine ayçiçeği yağında %
20’si, beyaz eşyada % 25’i, kağıt ve ambalajda % 40’ı, işlenmiş deride % 37’si İlimizden
sağlanmaktadır. Yöremizdeki kuruluşların çoğu sektöründe marka olmuştur.
Tekirdağ merkezde bulunan yat limanının üst yapı binaları ve sosyal tesisleri
tamamlanarak işletmeye alınmalı ve yat limanı turizmi tanıtımı ve gelişimi için faaliyetler
yapılarak Tekirdağ ekonomisine canlılık kazandırılmalıdır.
İlimiz sınırları içerisinde işletmesi bulunan firmaların çoğunun merkezleri il dışındadır.
Bu işletmelerin İl ekonomisi ve insanına daha fazla katkı sağlaması için firma merkezlerinin
İlimize gelmesi sağlanmalıdır.
KADRO UNVANI
1- İl Müdürü
2- İl Müdür Yardımcısı
3- Şube Müdürü
4- Şef
5- Memur
6- Ölçü Ayar Memuru
7- Daktiloğraf
8- Veri Hazırlama
9- Şoför
10- Mühendis
11-Tekniker
12-Hizmetli
BOŞ
1
1
3
3
1
4
1
DOLU
1
1
1
4
1
1
1
1
1
-
408
60 TOKAT
Tokat’ın ekonomik yapısında sanayi, tarım, hayvancılık sektörü önemli rol oynamaktadır.
Başta gıda sanayi olmak üzere taş ve toprağa dayalı sanayi, orman ürünleri sanayi ve son
yıllarda da tekstil dokuma ve konfeksiyon sektörü, ilin ekonomisinin bel kemiğini
oluşturmaktadır. Şeker pancarı, tütün, yaş sebze ve meyve ile diğer endüstriyel tarım ürünleri,
buğday ve diğer tahıl ürünleri, ilde bulunan kamu ve özel sektör kuruluşlarında
değerlendirilmektedir.
Hayvancılık alanında Tokat, komşu illere göre daha yüksek bir potansiyele sahiptir. Süt ve
et sığırcılığı, küçük ve büyük baş hayvancılık, arıcılık ve tavukçuluk yapılmaktadır.
İşletmeciler incelendiğinde bölgelerde ilçeler itibariyle kendi aralarında bir küme modeli
oluşturdukları görülmektedir. Erbaa ilçesinde taş ve toprağa dayalı sanayiden Tuğla ve
kiremit fabrikaları, Konfeksiyon yatırımları, Turhal ilçemizde mermer ve maden sanayi,
Tokat merkez ilçede tarım makineleri, hazır giyim ve gıda işletmeleri, Niksar ilçemizde yaş
sebze ve meyve işleme ve değerlendirmeye yönelik kuruluşlar, Zile ilçemizde gıda ve makine
ile ilgili yatırımlar yoğunluktadır.
İli diğer illerden farklı kılan diğer bir özellik de Erbaa, Niksar, Turhal ve Zile
İlçelerimizde de yoğunlaşan işletmelerle birlikte ekonomik faaliyetini sürdürmesidir. İlçeler
itibariyle değerlendirildiğinde ilin çok merkezli bir yapıya sahip olduğu gelişmenin merkez ile
birlikte bu ilçelerle paralellik arz ettiği görülmektedir.
Sanayinin dengeli, süratli ve etkin gelişimini temin etmek, çevresel tehlikelere karşı
doğayı korumak ve sanayi kuruluşları arasında teknolojik entegrasyonu sağlamak üzere
Organize Sanayi Bölgeleri sanayileşme sürecinde büyük bir önem arz etmektedir.
İlde öne geçen sektörler genel olarak hammadde ve işgücü potansiyeline dayalı imalat
sanayi kollarıdır.
Gıda ve İçki Sanayi, Taş ve Toprak Sanayi ( Tuğla Kiremit ), Mermer ve Maden Sanayi,
Tekstil ve Konfeksiyon Sanayi ilde yoğunlaşmıştır.
İl konumu itibariyle ülkemizi doğudan batıya, Avrupa’yı Asya’ya bağlayan Türkiye
Transit Karayolu üzerindedir. Ayrıca Orta Karadenizden Doğu Anadolu ve Güneydoğu
Anadolu’ya geçişi sağlayan bir kapı ve Samsun Limanını Doğu Anadolu’ya açan bir geçiş
noktası özelliğini taşımaktadır.
İlde mevcut karayolu, demiryolu ulaşımı, havaalanı ve deniz ulaşımına çok kısa mesafede
kavuşulması imkânı sınaî ve tarımsal ürünlerin pazara ulaştırılmasında kolaylık sağlarken 1.
Sınıf Gümrük Müdürlüğünün bulunması üretim ve ihracatın yapılmasında tamamlayıcı bir
unsurdur.
Tokat, Avrupa'yı Asya'ya bağlayan ticari yollar üzerinde bulunması nedeniyle tarihi
boyunca önemli bir ticaret merkezi olmuştur. Niksar-Ünye karayolu ile kuzeye ulaşmakta
kara denize ise kısa bir sürede ulaşılarak deniz ulaşımına müsait bulunmaktadır. Turhal Zile
Artova ve Yeşilyurt ilçelerinden geçen tren yolu ise demiryolu ulaşımına imkân vermektedir.
İlin ticari potansiyelini genellikle tarım ve tarımda dayalı sanayi ürünleri oluşturmaktadır.
Bölgenin yerleşim yerlerinin 200 m’den 2000 metreye kadar değişik yükseltilerde bulunması
hemen her türlü tarımsal ürünlerin yetişmesine ve ayrıca mayıs ayından kasım ayına kadar
tarım ürünlerinin pazarlanmasına imkan vermektedir. Dolayısıyla il genelindeki tarım
ürünlerine yönelik ticari para dolaşımı yılın 8 ayında devam etmektedir.
İl ve ilçeler arasında resmi işlemler ve bölge bayilikleri dışında güçlü bir ticari yapı
bulunmamaktadır. Bunun nedeni ise ekonomik olarak güçlü birkaç ilçenin bulunması ve bazı
409
ilçelerimizin ise komşu illere yakın olmasından kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla il
merkezindeki ticari canlılık üniversitenin ve askeri birliklerin varlığı ile küçük ilçenin
ticaretine bağlıdır.
İlde havayolunun ulaşıma açılmaması gerek eğitim, sanayi, turizm, yaşam kalitesi,
sağlık v.b birçok alanda ilin ticari potansiyelini olumsuz etkileyen faktörle arasında
gelmektedir.
Son yıllarda il sanayisinde büyük gelişmeler kaydedilmiş, geniş çapta istihdam alanları
oluşturulmuştur. Bu gelişme özellikle tekstil sanayisinde kendini göstermiş il ve ilçelerinde
birçok tekstil fabrikası kurulmuştur. Bunun yanında meyve suyu ve gıda sanayi ürünleri de
yurtiçi ve yurtdışı pazarlarında rekabet edebilecek düzeye gelmiştir. Artova İlçemizde
faaliyete geçen Çimento fabrikası il ticaretine canlılık getirmiştir.
İlde ticari hayatı etkileyen kuruluşlar şunlardır.
ÜYE / ORTAK
3. İLDE TİCARİ HAYATI YÖNLENDİREN KURULUŞLAR SAYISI
SAYISI
5
5.504
Ticaret ve Sanayi Odası
2
465
Ticaret Borsası
1
35
Esnaf ve San. Odaları Birliği
35
15.336
Esnaf ve Sanatkarlar Odası
405
Anonim Şirket
2.012
Limited Şirket
5
Organize Sanayi Bölgesi
10
65.000
Ziraat Odası
13
Yaş Sebze ve Meyve Toptancı Hali
107
4.066
Yapı Kooperatifi
19
1.930
Tüketim Kooperatifi
65
2.458
Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi
11
9.939
Esnaf ve Kefalet Kooperatifi
1
Küçük sanat Kooperatifi
1
10
İşletme Kooperatifi
3
12.449
Tarım Satış Kooperatifi
7
2.740
Küçük Sanayi Sitesi
12
Banka Sayısı
56
Banka Şube Sayısı
4.1. Türkiye Sanayisi ve Tokat İli Sanayisi:
ilimizdedir
Tokat İlinde sanayi siciline kayıtlı sanayi işletmesi sayısı 192 dir. Toplam sanayi işletmesi
içerisinde % 0.3 lük bir oran ile sanayisi gelişmekte olan illerimiz arasında yer almaktadır.
410
4.2. Tokat İlinde Sanayi İşletmelerinin Sektörel Dağılımı:
Tokat İlinde bulunan sanayi işletmelerinin sektörel dağılımına baktığımızda, % 25 ile
Gıda ürünleri imalatı, % 15 ile Diğer metalik olmayan mineral ürünlerin imalatı, % 11
Giyim eşyası imalatı sektörlerinin ilk sıralarda olduğu görülmektedir.
% 11 Ağaç ve mantar ürünleri İmalatı
% 4

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı 81 İl Durum Raporu

Transkript

Benzer belgeler

Dünyadan İşbirliği Teklifleri: Alım Teklifler

Amirnia Auto parts manufacturer

Slayt 1 - Ege Bölgesi Sanayi Odası

EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI

Daha fazla bilgi için tıklayın

Sanayi Bölgeleri Durum Raporu

Sayı- 31 - Fethiye Ticaret Odası

İtalya`nın önde gelen gazetelerinden La Repubblica`nın

Sanayi Yapıları Tasarım Sorunlarının Konya III. Organize Sanayi

sunum-muhsin ersoy