Gib mir ein A Gib mir ein A Gib mir ein A Gib mir ein A

mir ein
Gib mirОт
einбуквы
A Gib
до слова
Bana bir şey söyleGib mir
Bana bir şey
Gib
mir
ein
A
Gib mir ein AGib mir
Bana bir şey söyle
От буквы до
слова
Gib
mir
Bana bir şey
söyle
Gib
mir
ein
A
Gib mir ein
От буквы д
Gib mir ein
A mir ei
Gib
Bana
bir
şey
От
буквы
до
Gib mir
ein A
G
Gib
mir
ein
A
Bana bir ş
Gib
mir
e
Gib mir ein A
От буквы до Gib
слова m
Gibein
mir A
ein
Gib
mir
Bana
bir
şey
söyle
От буквы до Gib
слова
mir ein
Konuşmayı
destekleme
Bana
şey
söyle
Gib
mir einbir
A baştan
Gibбуквы
mir ein
A Gib mir ein A
От
до слова
От буквы до слов
Bana bir şey söyle
Gib mir
Gib
mir
ein
A
Bana bir şey söyle
Gib mir ein A
Gib
mir
ein
A
От
буквы
до
сл
Gib mir ein A
Bana bir şey
söylemir ein A
Gib
Hannover‘li çocuk doktorlarının giriş konuşması
Broşürün Kullanımı
Bu broşür çocuğunuzun dil edinimini desteklemenize
yardımcı olacaktır. İçinde her yaş için önemli olan bazı genel kurallar bulunmakta.
Ama her yaşın sizin dikkat etmeniz gereken özellikleri de vardır.
Broşürü baştan sona okuyunuz. Bununla ilgili olarak büyük anne-babayla,
çocuğunuzun dil edinimini baştan nasıl yürüteceğinizi konuşunuz.
Daha sonra broşürü bırakın ama lütfen uzağa değil, kolay ulaşabileceğiniz bir
yerde bulundurun ve çocuğunuz büyüdükçe
tekrar tekrar bakın.
Dr. med Thomas Buck Hannover bölgesi çocuk
ve genç doktorlarının başkanıdır
Okurken ve keşfederken iyi eğlenceler!
İçindekiler
Hannover‘li çocuk doktorlarının giriş konuşması
Hannover‘li çocuk doktorlarının giriş konuşması
3
Sevgili anne - babalar, aileler
1. Dil önemlidir - ilk günden itibaren 4
2. Algılama – Hareket etme – Konuşma
8
Hannover bölgesinin çocuk ve genç
doktorları olarak, çocuklarınızın
ihtiyaçları olan şefkatli danışmanlık
hizmetini alacaklarına eminiz.
3. Resimli kitaplarla hayata başlamak
12
4. Konuşmayı destekleme ve her gün için yeni fikirler 16
5. “Hannover okumaya başlama derneğini” tanıyor musunuz?
20
6. Bilimsel katılım
22
7. Kaynakça
23
8. Gerekli adresler
23
Şefkatli ve fedakâr olun, biz çocuk ve
genç doktorları olarak sizin yetki ve
bilginizi güçlendirmek istiyoruz.
Yazarlara, “Hannover okumaya
başlama derneğine”, Hannover Leibniz
Üniversitesine ve Alice – Salomon
Okulu’na bu broşürü oluşturdukları için
teşekkür ediyorum.
Martin Raguse’ye bu projedeki
inisiyatifinden dolayı minnettarım.
Pek çok ailede büyük bir endişe
olduğunun farkındayız:
•Çocuğumuzun gerçekte neye ihtiyacı
var?
•Çocuğumuza en doğru nasıl
davranabiliriz?
Bana bir kelime söyle ....
•Çocuğumuzu nasıl doğru şekilde teşvik ...Konuşun, şarkı söyleyin, fısıldayın, nasıl,
edebiliriz?
nerde, ne zaman, hangi dilde olursa olsun
önemli olan her zaman
Özellikle çocukların dil edinimi bizi sık sık sevgiyle ve bütün kalbinizle olmasıdır.
endişelendirmekte.
Sizden onların danışmanı olarak,
Hannover bölgesi
gün boyunca yöneltecekleri sorular
çocuk ve genç doktorları adına
karşısında onlara akıl vererek destek
En iyi dileklerimle,
olmanızı istiyoruz.
Çocuğunuza önerilerde bulunarak
onu mümkün olan en iyi şekilde teşvik
etmenizi istiyoruz.
Dr. med. Thomas Buck
3
4
5
Dil önemlidir - ilk günden itibaren
İlk günden itibaren çocuğunuzla, konuşun,
oynayın, şarkı söyleyin ve gülün!
Çocuğunuzla diyalog içinde olmanın anlamı:
Göz teması, konuşma ve oyundur.
1. Dil önemlidir - ilk günden itibaren
Çocukların anadillerini kolayca
öğrenmeleri şaşırtıcı değil midir?
Bu yetenek doğuştandır ve siz ebeveyn
olarak çocuğunuzun bu yeteneğinden
faydalanması için desteklemelisin.
Bebekler konuşmaya çok yatkındırlar
ve bu açık şekilde diğer gürültülerden
farklıdır. Konuşma, bebeklerde çevre
gürültüsü gibi seslerden çok daha fazla
ilgi uyandırır.
Bu yüzden: İlk günden itibaren
bebeğinizle, konuşun, oynayın, şarkı
söyleyin ve gülün!
Konuşma şefkat demektir
Çocuğunuz, dilin ve konuşmanın olumlu
bir şey olduğunu hızlı şekilde öğrenir.
Onunla konuştuğunuzda
yakınlığınızı hisseder ve sesinizin alıştığı
tonunu duyar.
Siz onun dil modelisiniz, çünkü sizin
konuşmanızdaki bütün sesleri duyuyor
ve bunları ses hazinesine yerleştiriyor.
Bu kendi kendine gelişir.
Değişik sesler çıkarır, ağlar ya da bağırır.
Çocuğunuz bıkmadan bütün sesleri
çıkarmayı dener, bu seslere göre
dudaklarına şekil verir ve diliyle ağzına
dokunur. Böylelikle konuşma için
gerekli olan şartları geliştirmiş olur.
Çocuğunuz onunla iletişime geçtiğinizde
sevinir.
Birlikte konuşmada
Önemli olan; çocuğunuzun duyduğu dili
algılayabilmesidir.
Anlaşılır ve doğal bir şekilde konuşun.
Kolay ve öncelikle kısa cümleler kurun.
Kelime tekrarları da çocuğunuza çok
yardımcı olur. Yaşına uygun, doğru
şekilde olduğundan emin olun.
Molalar verin ve çocuğunuza sözlerinize
tepki vermesi için zaman verin.
Çocuğunuzla konuşan ve dinleyen
rollerini değişin.
Çocuğunuzla birlikte ne yapıyorsanız
bunu sözcüklerin eşliğinde de
yapabilirsiniz. Örneğin; bezini
değiştirirken ya da üzerini giydirirken.
Belki ona “şimdi sana çoraplarını
giydiriyorum önce bir ayak geliyor ve
sonra da diğer ayak” dersiniz.
Bebeklerin miyop olduklarını biliyor
musunuz?
Çocuğunuzla konuştuğunuz zaman,
ilk aylarda yüzüne olan mesafeniz 50
cm’den fazla olmamalıdır.
Konuşmadan sonra, ağzı ve yüzüyle
hangi hareketleri yaptığını takip edip
görebilirsiniz.
Küçük kelime oyunları ritüeldir
Çocuğunuzla diyalog içinde olmanın
anlamı: Göz teması, konuşma ve
oyundur.
Çocuğunuza, konuşurken küçük şiirler
söylemeniz ya da parmak oyunları
yapmanız onun için oldukça iyidir.
Kısa zaman sonra çocuğunuz başka
türlüsünü istemeyecektir.
Yeni kelimeler duyuyor, vurgularına kulak
kabartıyor ve dilin; heyecanlı, eğlenceli,
periyodik ve yaşamla bağlantılı olduğunu
görür.
Neşeli bir sabah ritüeli
Bir küçücük aslancık varmış
Bir küçücük aslancık varmış
Kırlarda koko koşar oynarmış
Kırlarda koko koşar oynarmış
Annesi onu çok severmiş
Babası onu çok severmiş
Sen benim ca ca canımsın dermiş
Sen benim caca canımsın dermiş
6
7
Dil önemlidir - ilk günden itibaren
Çocuğunuzla kendini evinde hissedeceği dilde
konuşun.
Anadil? Kesinlikle!
Çocuğunuzla kendini evinde hissedeceği
dilde konuşun.
Siz kendi konuştuğunuz dilden emin
olun, doğal şefkatli ve çocuğunuzun dil
edinimi için gerekli olan önemli sözleri
kullanın.
Çocuğunuz iki dilli büyüyorsa anne ve
baba onun ana dilinde konuşmakta
kararlı olmalılar.
Çocuk kendi anadilinden emin olursa,
Almancayı da kolaylıkla öğrenebilir.
Çocuğunuz Almanca konuşan çocuklarla
iletişim içinde olduğunda, dilsel gelişimi
heyecanlı ve desteklenmiş olacaktır.
Örneğin; bir bebek grubunda, kreşte (0-3
yaş) ya da anaokulunda (2-6 yaş).
Hav hav! Ve agu yapmak!
Dünyadaki bütün dillerde “çocuk
sözcükleri” diye adlandırılan sözcükler
bulunmaktadır.
Konuşmak için kolaydırlar ve çocuk
ihtiyaçlarını, duygularını ve gözlemlerini
bunlarla ifade eder.
Bu basit çocuk sözcüklerini
endişelenmeden kabul edebilirsiniz. Siz
de bu konuşmalara dahil olduğunuzda
çocuk anlaşıldığını hisseder ve “hav
hav’ın” köpek demek olduğunu öğrenir.
Başarıyı tanımak-dil eğlencesini
güçlendirmek
Çocuğunuzun dili sürekli olarak gelişir.
Seslerden sonra (a, e, i, o, u) hece
tekrarlamaları (baba, mama…)
ilk sözcük, 1-2 sözcüklü cümleler kelime
bilgisini genişletir ve çocuğunuz uzun
cümleler kurmaya başlar.
R, G, K gibi zor sesleri ya da Str, Gr, Kl gibi
ses kombinasyonlarını geç çıkarabilmesi
normaldir.
Örneğin; “kedi” yerine “tedi” ya da
“büyük-küçük” yerine “büü-çüçük” der.
Onun çabasını kabul ettiğinizde,
cevaplar ve yorumlarla ona doğruyu
Çocuğunuzun en azından bir kulağının iyi
duymasına dikkat edin.
gösterdiğinizde, çocuğunuzun dil
gelişimine en faydalı şekilde eşlik
edersiniz.
Örneğin; çocuk “ayaba!” dediği zaman,
ona “evet, orda bir araba gidiyor”
dersiniz. Ya da çocuğunuz size “bugün
okulda süt içtimdi” dediğinde ona
“bugün okulda süt içtin, gerçekten
lezzetliydi” şeklinde cevap verin.
Çocuğunuz doğruyu uyarı almadan
ve baskı altında olmadan duyarsa dil
neşesini muhafaza eder.
Başarılı olmazsa size araştırma sunan
bir kulak burun boğaz doktoruna
gitmelisiniz.
Minik Kuş
Mini mini bir kuş donmuştu
Pencereme konmuştu
Aldım onu içeriye
cik cik cik cik ötsün diye
Pır pır ederken canlandı
ellerim bak boş kaldı.
Konuşma sağlıklı kulaklara ihtiyaç
duyar!
Çocuğunuzun en azından bir kulağının
iyi duyduğunu dikkat etmeniz önemlidir.
İlk haftalarda her durumda işitme
becerisini test edin.
Bu test daha ilk günlerde doğum
hastanesinde yapılmaktadır.
Bu metni yavaşça söyleyin ve hayvan
seslerine dikkat çekin. Kısa zamanda
çocuğunuz hayvan seslerine kendisi
çıkarabilecektir.
8
9
Algılama – Hareket etme – Konuşma
Altı değiştirilirken bebeğiniz size bakar dikkatlice sizin sesinizi dinler.
Bir çıngırak ya da kitabı tutmaya ve keşfetmeye
çalışır.
2. Algılama – Hareket etme – Konuşma
3 aydan 4 aya kadar olan dönemde
çocuğunuzun algılarının açık olduğunu
fark edeceksiniz.
Gözünden 30 – 40 cm uzaklıktaki şeyleri
algılayabilir.
Ona yaklaştığınızda yüzünüzü tanır ve
size güler.
Çocuğunuz bu dönemde daha çok sırt
üstü yatar. Giyinirken yüz üstü yatar.
Sırt üstü yatmak çocuğunuz için
mutlak şekilde güvenlidir ve pratik bir
pozisyondur.
Güvenli, çünkü düşemez ve pratik, çünkü
elleri serbesttir.
Başparmağınızı, yüzünüzü ve saçınızı
tutar.
Kundak zamanı ilişki zamanıdır
Altı değiştirilirken bebeğiniz size bakar
dikkatlice sizin sesinizi dinler, anlatır,
güler ve neşesini size bütün vücuduyla
gösterir.
İçten, güvenli ve sakin birlikteliğin tadını
çıkarın.
Bu durumda çocuğunuz şefkati,
korunmayı ve sevecenliği hisseder.
Konuşmanın güzel bir şey olduğunun ve iki
insanı birbirine bağladığının farkına varır.
mimiklerle ona “bunu iyi yapıyorsun”
deyin.
Çocuğunuz yüz üstü yatmayı başardığı
zaman ilk olarak iki elinden destek alır.
Portakal
Çocuk öncelikle elleriyle yaptığı kendine
özgü oyuna konsantre olur.
Portakalı soydum,
Başucuma koydum.
Ben bir yalan uydurdum,
Duma duma dum,
Kısa zamanda kolay şiirlere, oyunlara
ve şarkılara büyük ilgi gösterir. (Bu
bölümün sonunda buna güzel bir örnek
bulacaksınız.)
Bunu güvenle yaptığı zaman bir kolunu
kaldırır ve yüz üstü yatarken bir şeyleri
tutabilir.
Bir çıngırak, küçük bir resimli kitap,
oyuncak hayvan ya da nesneleri
keşfetmeye çalışır.
Kırmızı mum.
Dünyayı keşfetmek
Kucaklaşmak ve okşayarak masaj
yapmak çocuğunuzu çok mutlu eder
ve onun algısını, dilini ve hareketlerini
canlandırır.
Bir süre sonra çocuğunuz rahat olduğu
sırt üstü yatmaya olan ilgisini kaybeder.
Dikkatlice yan tarafına döner.
Önce, yan yatarken güvenli hisseder,
karnının üzerine döner.
Çocuğunuzu adım adım öğrenme
sürecinde kesinlikle bağımsız bırakın.
Küçük bir müdahalede bile bulunmayın!
Onun çabasını kabul edin ve jest ve
Çocuklar bağımsızca yer değiştirmek için
çeşitli yollar bulurlar.
Çocuğunuz dirsekleri yardımı ile
sürünerek ilerlemeye başladığında, bunu
ağırlıklı olarak en sevdiği tarafın üzerinde
yapar.
Sürünerek ilerlemeden sonra çoğu
çocuk emeklemeye başlar. Çocukların
yaklaşık % 3-5’i emeklemezler. Bunlar
popolarının üzerinde kayarlar ya da
ayağa kalkarlar ve yürürler. Bütün bunlar
sırayla olur.
10
11
Algılama – Hareket etme – Konuşma
Bir araştırmacı gibi meraklı, ilgili ve yorulmak
bilmeden keşif turları atar.
Her çocuk doğduğu andan itibaren kendi
kişiliğine, temposuna ve kendi öğrenme
metoduna sahiptir.
Adım adım ileriye
Yürümeyi çocuk kendisi başarır. Bunun
için yetişkinlerin teşvikine ihtiyaç
duymaz.
alır ve siz merakla ona bakarsınız.
Sizden bir şeyler duymak, sizinle iletişim
kurmak ister ve sizin takdiriniz onu
mutlu eder.
planı vardır. Her adımda aşabileceğine
inanırsa devamı gelir. Onu çok fazla
takip ettiğinizde kendini güvensiz
hisseder ve sonunda gelişimi durur.
Güvenli bir şekilde oturabildiği
zaman mobilyalara ya da mobilyanın
bacaklarına uzanmaya başlar. Sonra
mobilya boyunca yürümeye başlar ve
elleriyle ilerlemek ister.
Algı ve hareket sayesinde çocuk dünyaya
açılır.
Bu sürece konuşarak eşlik edin ve
çocuğunuz dilin anlaşmak için önemli
birer araç olduğunu öğrensin.
Çoğu çocuk 9-18 ayları arasında yürür.
büyük adım normaldir ve diğer bütün
gelişim alanlarıyla da kesişir.
Kısa zamanda çocuk serbestçe durmaya
başlar ve kısa mesafeleri yürüyerek
aşabilir.
Bir süre sonra kendisi yürümeye başlar.
Çocuğunuzun en cesaretli olduğu
zaman, sizin yakınınızda olduğu ve sizi
gördüğü zamandır. Kendini güvensiz
hissettiğinde, göz teması kuracak ve sizin
onayınızı bekleyecektir ya da korunmak
isteyecektir ve kollarınızda “ güvenli bir
limandaymış” gibi şefkat arayacaktır.
Çocuğunuzun gelişimindeki küçük
molalar çok normaldir ve endişelenmeye
hiç gerek yoktur. Diğer ailelerin anlattığı
başarı hikâyeleriyle kıyaslama yapmayın.
Her çocuk doğduğu andan itibaren
kendi kişiliğine, temposuna ve kendi
öğrenme metoduna sahiptir.
Ona güvenin ve bu yolda ona eşlik edin!
Bu otomatik hareketler sayesinde
çocuk oyun ve yaşam alanını genişletir.
Bir araştırmacı gibi meraklı, ilgili ve
yorulmak bilmeden keşif turları atar.
Gelişim bireysel olarak devam eder
Doktor tavsiyesi alma
Elleriyle, ağzı, burnu, kulağı, başı ve
bütün vücudu ile çevresindeki şeyleri
araştırır.
Nesneleri size gösterir getirir, verir, tekrar
Sabırlı olun, çocuğunuzun kendine ait bir
Daha önce yapabildiği şeyleri
yapamadığını fark ettiğiniz anda,
Bazen çocuk yoğun bir gelişim süreciyle
meşgul olur, görünüşte başka bir
alandayken önceliği orası değildir.
Kuşkulanmanın ve tanı koymanın tek
gerçek sebebi gelişimdeki gerilemedir.
çocuğunuzu en kısa sürede çocuk
doktoruna götürünüz!
Parmak oyunları
Şap şap diye, ellerimi çırparım.
Pat pat diye, başlara vuralım.
Haydi sessizce, kolumuzu saralım.
Elleri çırpalım.
Eller iki kez çırpılır. Sırayla başın iki
yanına vurulur. Kollar kavuşturulur. İki
kere eller çırpılır.
12
13
Resimli kitaplarla hayata başlamak
Okuma ya da anlatım sırasında çocuğunuz bir
sesin neşeli, heyecanlı, duygulu, yüksek, alçak,
öfkeli ya da sevecen çıkabileceğini öğrenir.
4. Sprache
fördern
- Ideen
jeden Tag
En sevilen
resimli kitaplar
içindefür
küçük
oyun figürleri olanlardır.
5. Kennen Sie den „Lesestart Hannover e.V.“?
3. Resimli kitaplarla hayata başlamak
Öncelikle resimli kitaplar, en sevilen
oyuncak hayvanlar gibi he zaman
yanınızda olmalı ve nasıl kullanılacağı
anlaşılır olmalıdır!
İlk yaşında çocuk resimli kitapları büyük bir
ilgiyle inceler.
Kucaktayken, kitap açıldığında, bir şeyler
anlatıldığında ya da okunduğunda ve
renkli resimler gösterildiğinde çocuk
rahat bir ortam oluştuğunu fark eder.
Tabi ki bir malzeme ya da kâğıttan
oluşan bu bilinmeyen nesneyi bütün
duyguları ile keşfetmek ister:
•Kitap nasıl bir his veriyor?
•Nasıl hareket ettirilir?
•Tadı ve kokusu nasıldır?
Sonra çocuğunuz çevresindeki nesneleri
kitapta gördüğünde tanır. Örneğin;
ekmek, araba ya da köpek.
Büyük bir heyecanla tekrar tekrar
gösterir ve “orda” der.
Belki başını sallayarak ya da bütün
vücudunu neşeyle hareket ettirerek
kendisi de bu keşfe eşlik eder!
Siz resimlere uygun kavramları
söylediğinizde sizi dikkatle dinler.
Bir metni tekrar tekrar okuduğunuzda
hiçbir değişiklik yapmamanız çok
önemlidir. Onun iyi bildiği bir metni
okuduğunuzda beklediği şeyleri
duymazsa memnun olmaz.
Bağımsız hareket edebildiğinde size
kitabını getirir ve okumanızı bekler.
Bazı çocuklar 3-4 yaşlarında en sevdiği
kitaptaki metni ezberlemiş kadar iyi
bilebilir.
Çocuğunuz resimleri ve sözcükleri,
birbirleriyle birleştirmek ve bunları
hafızasında depolamak için öğrenir.
Okuma ya da anlatım sırasında bir sesin
neşeli, heyecanlı, duygulu, yüksek, alçak,
öfkeli ya da sevecen çıkabileceğini öğrenir.
Sizi konsantre olup dinler ve taklit eder.
Tekrarlamalar önemlidir
Bir resimli kitaba çocuğunuzla bakarken
birçok resmi sıkılmadan görebilirsiniz.
Jest-mimik ve konuşmayla size
bildiklerini göstermekten mutlu olur.
Tekrarlar başarıyı mümkün kılar ve
çocuğunuza kendini değerli hissettirir.
Uygun resimli kitabı seçme
Çocuk kitapları içinde en uygun olanlar
çıtırdama, hışırdama ve bunun gibi
değişik dokunsal tecrübeleri yaşamalarını
mümkün kılanlardır.
Kullanılan malzemeler çocuğun kendine
zarar vermesine neden olmaz.
Resimleler çocukların bildiği şekilleri
gösterir. Örneğin; oyuncak havyan, top,
yatak ya da
kaşık.
Aynı şekilde uygun olan ilk kitaplar
plastik olanlardır ve oyun için küvete
götürülebilirler.
3. aydan itibaren resimli kitaplar
Bu dönemde resimli kitaplar sağlam
kartondan yapılmıştır ve kullanışlı
boyutlarda olma imkânı sunar.
Örneğin; hayvanları taşıtları ve oyun
nesnelerini belirgin renk ve konturlarla
gösterirler.
İlk resimli kitaplar metinsizdir, sorular,
küçük dizeler ya da kısa tasvirler
vardır. Bu şekildeki metinlerden
çocuğunuz büyük keyif alır. Sizi
severek dinler ve resimlerle duydukları
birbirine uyduğunda ve bir anlam
oluşturduğunda size resmi gösterir.
En sevilen resimli kitaplar içinde fare
ya da tavşan gibi küçük oyun figürleri
olanlardır. Onun hareketleri çocuğu
büyüler ve ilgisini çeker. Böylece ilk
resimli kitaplardaki karakterler canlanmış
olur.
Resimli kitaplar bazı küçük sahneler
gösterirler, örneğin; anne ördeği ve
civcivlerini göl yolundayken anlatır.
14
15
Resimli kitaplarla hayata başlamak
Bu dönemde çocuklar dokunabildikleri,
açabildikleri, taşıyabildikleri ve sayfalarını
çevirebildikleri kitapları severler.
Öncelikle önemli olan ördekler,
sonrasındaysa resimlerde ne olduğudur.
2 Yaşında
Bu dönemde çocuklar dokunabildikleri,
açabildikleri, taşıyabildikleri ve sayfalarını
çevirebildikleri kitapları severler. Aynı
şeylerin tekrarlandığı kısa hikâyeler de
onlara ilginç gelir.
Resimli kitaplarda heyecan verici
olan nesnelere parmaklarıyla
dokunabilmesidir. Filin hareketli bir
hortumu var ve kuşun küçük bir gagası.
Yoldayken, bebek arabasında ya da
arabada ulaşabileceği şekilde yanınızda
resimli kitaplar olmalı.
oturup yetişkinlerin harekete geçmesini
isterler.
Duygularını paylaştığı hikâyeleri sever.
Üzgün ayıların olduğu sayfayı her
defasında görünce şöyle yorumlar;
“Ayı, çok yalnız!” Ayı okşanır ve kitabın
sonunda her şeyin iyi olmasından
memnuniyet duyar.
Resimli kitaplardaki kafiyeli metinler
artık birlikte okunur ve resimlerle ilgili ilk
sorular yöneltilir. Örneğin; “ Bu ne?”
Belirgin bir konuya ait işaretlerin ve
itfaiye, hayvanat bahçesi, taşıtlar, çiftlik
ya da anaokulu gibi fotoğrafların olduğu
resimli kitaplar ilgisini çeker.
3 Yaşında
Artık kitap seçimlerinde çocuğunuz
birlikte karar vermek isteyecektir.
Bir hikâyenin başı ve sonu olduğunu
bilirler. Kitaplarını alırlar, sabırsızlıkla
Hannover Şehir Kütüphanesi’nden
çocuğunuz için kitapları ücretsiz olarak
ödünç alabilirsiniz. Burada 3 yaş altı
çocuklar için geniş bir resimli kitap bölümü
Bu dönemde çocuklar basit olayların
gerçekleştiği kısa hikâyelere ilgi duyarlar.
bulabilirsiniz ve sorularınız olduğunda
danışabilirsiniz!
Okuma – ne zaman ve ne sıklıkta?
Okumada önemli olan sizin huzurlu
olmanız ve çocuğunuzla geçirdiğiniz
zamandan keyif almanızdır!
Tabi ki aile hayatınızda rutin olan
bazı durumlar vardır, o uyandıktan
sonra size sarılmak isteyecektir ve bu
durumda resimli kitaplarla oyuna geçiş
sağlanabilir.
Bekleme durumlarında okumak için
bagajda bir kitap bulundurmanız yararlı
olur.
Belki okuma ailenizde uyumadan önce
yapılan bir akşam ritüelidir.
Haftada birkaç defa kitaba bakmanız ve
okumanız onun için faydalıdır. Böylece
çocuğunuz, bunun hayatı için önemli
bir anlamı olduğunu fark eder. Birlikte
geçirdiğiniz bu değerli zamanları ilerde
mutlu olarak hatırlayacaktır!
Ayrıca sesli okuma sayesinde onun
erkenden kitaplara ve okumaya karşı
pozitif bir tutum içinde olmasına aracılık
etmiş oluyorsunuz.
Resimli kitaplar küçük hazinelerdir
Resimli kitapların evinizde sabit
bir yeri olmalıdır. Örneğin; oturma
odanızdaki bir rafın alt bölümünde, açık
bir kitap kutusunda ya da bir sepette
bulundurabilirsiniz.
Önemli olan kitapların çocuğun görüş
alanında olmasıdır.
Çocuğunuz kitabına baktıktan sonra,
onu yerine koyması gerektiğini çabucak
anlar.
Böylece onu kullanırken dikkat etmeyi ve
kitaba değer vermeyi öğrenir.
16
17
Konuşmayı destekleme ve her gün için yeni fikirler
Sesinizin tonu, vücut yakınlığınız ve kalp atışınız
çocuğunuza kendini güvende hissettirecektir.
Emekleme ya da yürümeye başlar başlamaz
onunla saklambaç oynamak çok heyecanlı
olacaktır.
4. Konuşmayı destekleme ve her gün için yeni fikirler
Günlük aile yaşantınız size çocuğunuz ile
birlikte dili keşfetmek ve ona iyi bir örnek
olmanız için birçok vesile ve olanak
sunar.
Ayrıca dengeli bir ilişki dilsel teşvik ve
sükûnet gerektirir, çünkü çocuğunuzun
gözlem yapma ve ait olmayı özümsemek
için de zamana ihtiyacı vardır.
Ona işlerinizi açıkladığınızda onunla
direk bağlantı içinde olduğunuzdan sizi
dikkatle dinleyecektir.
Avutmak için
fııış fııış kayıkçı
kayıkçının küreği
hop hop eder yüreği
akşama fincan böreği.
Örneğin, ona : “şimdi mutfağa gidiyoruz
ve ben senin mamanı hazırlıyoruz”
diyebilirsiniz. “Şimdi ortalığı birlikte
topluyoruz. Kırmızı küpünü kutuya
koyuyorum, sen de mavi olanı.”
Tabi ki çocuğunuzu sık sık avutmanız
ve sakinleştirmeniz gerekecektir.
Sesinizin tonu, vücut yakınlığınız, kalp
atışınız, nazik pışpışlamanız ve anlayışlı
sözcükleriniz çocuğunuza her şeyin iyi
olacağına dair güven verir.
Pek çok çocuk bu durumdayken, ona
sakinleştirici bir şarkı söylediğinizde size
olumlu tepki verir.
Küçük teselli dizeleri, korktuğu ya da bir
yerini incittiğinde yardımcı olabilir.
Evde ve yemekte
Çocuğunuz onu kucağınıza alıp odaya
giderken ya da pencereden bakıp
gördüklerinizi ona anlatırken sizi ilgiyle
dinler.
Emekleme ya da yürümeye başlar
başlamaz onunla saklambaç oynamak
çok heyecanlı olacaktır. Tabi ki onun
hemen bulmamalısınız. Onu görseniz
bile, aramalısınız ve “küçük Lennie
nerede? Kanepenin altında mı acaba? Hayır! Masanın altında mı? - Hayır!”
Heyecanlanır ve onu bulduğunuzda
mutluluğu artar.
Çocuğunuzun izlediği ya da yardım
ettiği ev işlerini basit sözcüklerle
tanımlayabilirisiniz.
Böylece çocuğunuz nesnelerin tek tek
adını ve konuşmayla işler arasındaki
ilişkiyi öğrenir.
Mama hazırlamak ya da sofrayı kurmak
gibi tekrarlanan durumlarda çocuğunuz
ne olacağını bildiği için dört gözle bekler.
.”Aferin, doğru bildin, şimdi yemek
zamanı” gibi onaylayan sözleriniz onu
mutlu eder.
Yemekten önce masadaki küçük bir
sohbet sevilen ve kısa bir süre sonra
vazgeçilemeyen bir ritüel olabilir.
Onun ellerini uzatmasını ya da
konuşurken ellerini ritmik olarak hareket
ettirmesini izlemeniz çocuğunuzu
mutlu edecektir. Bundan keyif alır
ve sözcüklerle dizelerdeki melodileri
öğrenmesi kolaylaşır.
Yemekten önce
Oturdum masaya
aldım tabağıma
baktım tadına
yedim hızlıca.
18
19
Konuşmayı destekleme ve her gün için yeni fikirler
Çocuğunuz yürüyebildiğinde yürüyüşlerle
doğayı inceleyecek ve size taşları, çubukları,
yaprakları, böcekleri ve incelenecek diğer her
şeyi getirecektir.
Yolda ve oyun alanında
Trafikte birlikte olmak da konuşma için
olanak sunar.
Özellikle çocuğunuzun arabada iken
emniyet kemeri takmanın
önemli olduğunu ve kaldırımdan
yürümeyi erken dönemde özümsemesi
önemlidir.
Vurgunuz ve tekrarladığını sözcüklerle
davranış kurallarının altını çizmeniz
çocuğunuzun güvenliği açısından hayati
önem taşır.
Çocuğunuz yürüyebildiğinde
yürüyüşlerle doğayı inceleyecek ve size
taşları, çubukları, yaprakları, böcekleri ve
incelenecek diğer her şeyi getirecektir.
Yeni kavramlar ilgisini çekecektir.
Size hayretle bakar, kafasını sallar ya da
duyduklarını tekrarlamayı dener.
Sizin cevaplarını ve açıklamalarınız
çocuğunuzun dünyayı kavramasına ve
her şeyin bir adı olduğunu anlamasına
yardım edecektir!
Oyun alanında da keşfedecek birçok şey
vardır.
Çocuğunuzun heyecanının sizi de
sarmasına izin verin ve onunla kum
havuzunda, su birikintisinde ya da
kaydırakta oyun oynamaktan keyif alın.
Çocuğunu keyif adlınızı sözcüklerinizden
ve sesinizdeki mutluluktan anlar.
Oyunda ve uyku saatinde
Plastik kâse, süzgeç, tahta kaşık ve
toz bezleri gibi ev eşyaları ile oynama
imkânı sunduğumuzda bu çocuğunuzun
oldukça ilgisini çekecektir.
Eline kolaylıkla alabileceği nesneleri
seçin. Birbirine çarptığında gürültü
çıkaran nesneler
oldukça ilgi çekicidir!
Çocuğunuzun saatlerce ya da gün boyu
sadece tek bir nesne ile ilgilendiğini
göreceksiniz.
Çeşitli nesnelerle dikkatini başka yöne
çekmekten kaçının.
Çocuğunuzu yatağa götürürken ona bir şeyler
anlatmak ya da okumak iyi bir ritüeldir.
Çocuğunuz yoğun şekilde bir şeyle
meşgulse konuşarak onu rahatsız
etmeyin!
Sizinle iletişime ne zaman geçmek
istediğini duruşu ve yüz ifadesi ile belli
eder. Bundan sonra kendi sözcüklerini
kullanmaya ve yeni oyunlara başlar.
Uykuya dalmak için
Uyusun da büyüsün ninni
Tıpış tıpış yürüsün ninni
Eee eeee uyu yavrum ninni
Eee eeee uyu yavrum ninni
Çocuğunuzla sık sık şarkı söyleyin!
Önemli olan ne kadar iyi şarkı
söyleyebildiğiniz değil, çocuğunuzun şarkı
söylemenin eğlenceli
olduğunu algılamasıdır!
Yüksek ve alçak sesle, hızlı ve yavaş şarkı
söyleyin, alkışlayın ve çocuğunuzla dans
edin. Dil, hareket ve müzik sizi doğal
olarak birbirinize bağlayacaktır!
Çocuğunuzu yatağa götürürken ona
bir şeyler anlatmak ya da okumak iyi bir
ritüeldir.
Başlangıçta çocuğunuzun duyduğu her
şeyi anlaması kesin değildir, ama sizin
sakinleştirici sesinizle huzur bulacaktır.
Çocuğunuz sizinle ve başka insanlarla
bütün bir gününü geçirdiğinde dili
çeşitlilik kazanır. Tabi ki siz daha pek çok
iyi fikir bulabilirsiniz!
Eğlence çocuğunuzun dil ediniminde en
önemli temeldir.
20
21
“Hannover okumaya başlama derneğini” tanıyor musunuz?
Tanınan çocuk ve genç kitabı yazarı Kirsten
Boie; Hannover Okumaya Başlama Derneği’nin
onursal üyesi (www.kirsten-boie.de)
5. “Hannover okumaya başlama derneğini” tanıyor musunuz?
Birgit Nerenberg, Carola Schelle-Wolff
ve Martina Meyer 14 Eylül 2009’da
Hannover şehri yeni Belediye binasında
kamu yararına çalışan bu derneği
kurmuşlardır. Temelinde Hannover
okuma ağı projesi bulunmaktadır.
Hannover okumaya başlama derneğinin
amacı; erken çocukluk dönemi konuşma
ve okuma teşvikini, ailelerde, kreşlerde
ve anaokullarında özellikle Hannover
bölgesinde desteklemektir.
Bu, Hannover çocuk doktorları, şehir
kütüphanesi ve aynı amacı destekleyen
diğer kurumların birlikte çalışmasıyla
gerçekleşti.
Dernek oldukça şanslıdır. Tanınmış
çocuk kitabı yazarı Ingo Siegner
Derneği koruması altına aldı ve dernek
amblemini tasarladı.
Hannover Okumaya Başlama Derneği
Etkinlikleri
4 yaş altı çocuklar ve aileleri için her
yıl düzenlenen resimli kitap gününü
kaçırmayınız.
Çocuklarınızla değişik dillerde resim
kitapları hakkında eylemlere katılınız.
Büyük bir fuar sizi her yaşa uygun resimli
kitaplara bakmaya ve okumaya davet
ediyor.
Giriş ücretsizdir.
Hannover Okumaya Başlama Derneği
İnternette
2010 sonbaharından itibaren
www.lesestart-hannover.de adresinden
terminlere, ilginç bilgilere, kitap
tavsiyelerine, oyun fikirlerine ve etkinlik
bilgilerine ulaşabilirsiniz.
Derneğin Onursal Üyeleri
• Kirstin Boie, Çocuk ve gençlik kitabı
yazarı
• Dr. Carola Schelle-Wolff, Hannover
şehir kütüphanesi müdiresi
• Mirko Slomka, Futbol öğretmeni
• Martin Kind, Hannover’in başkanı 96
Kurucu Üyeler
Fotoğrafta soldan sağa ve önden arkaya:
• Birgit Nerenberg, Belediye Meclis
Üyesi,Sternschnuppe Kitapevi sahibi
• Dr. Carola Schelle-Wolff, Hannover Şehir
Kütüphanesi Müdiresi
• Martina Meyer, BBS Branş Öğretmeni,
Yazar
• Marianne Heyden-Busch, LHH Şehir
Kültür çalışması - Kültürel Alan Planlama
Çalışanı
• Antje Koopmann, Print- ve Webdesign
• Ingo Siegner, Çocuk kitabı yazarı ve
ressam
• Birgitt Adams, Kütüphaneci;
Sternschnuppe Kitapevi Çalışanı
• Matthias Brodowy, Kabare Sanatçısı
• Alptekin Kirci, Belediye Meclis Üyesi,
Avukat
• Julia Zwehl, Hokey Olimpiyat
Şampiyonu
• Hacer Buz, Sırt Çantası Programında
ebeveyn danışmanı
• Kirsten John, Yazar
• Dr. Timm Albers, Öğretim Üyesi
• Dr. Lars Kutschke, TUI AG; Sağlık ve
çeşitlilik
proje Yöneticisi
• Michael Rupp, Luisenhof Otel Müdürü
• Martin Raguse, Çocuk Doktoru
• Dr .med. Thomas Buck, Çocuk Doktoru
• Kamera Arkasında: Cornelius Meyer;
Gayri Menkul Satıcısı
Dernek bilgileri Lesestart Hannover e.V.
c/o Birgit Nerenberg (1. başkan)
Schiffhornfeld 25
30655 Hannover
E-posta: [email protected]
Hesap numarası :
Lesestart Hannover e. V.
Hesap: 900474696
Banka kod no: 205 501 80
Banka: Sparkasse Hannover
Bağış yapmanıza seviniriz!
22
Bilimsel katılım
Kaynakça
Resim kitapları, çocukların konuşma dünyasını
keşfetmesini sağlamaktadır.
Hannover Okumaya Başlama Derneği’nin
hamisi tanınan çocuk kitabı yazarı ve ressam
Ingo Siegner. (www.ingosiegner.de)
© Johann Geils-Heim
6. Bilimsel katılım
Çocuklar konuşmaya baştan itibaren
ihtiyaç duyarlar. Yetişkinler olarak biz
onlara kitapları tanıma ve öğrenme
fırsatlarını sunmalıyız. Böylece
sembollere, resimlere ve hikâyelere olan
ilgisini arttırmış oluruz. Onun böylelikle
konuşma dünyasını keşfetmesini
sağlamalıyız.
Okulda okuma ve yazmanın öğretilmesi
etkili yöntemlerle kolaylaştırılır.
Öte yandan gün içinde çocukların
okumaları ile ilgili yapılan anket
sonuçları gösteriyor ki; çocukların
%37’sine
ne anaokulunda, okulda ya da evde
aileleri tarafından hiç sesli okuma
yapılmıyor.
Bu broşür bütün çocukların bu şansı elde
etmesine katkıda bulunacaktır. Bunun
için çocuk ve genç doktorlarının birlikte
çalışması özellikle önemlidir. Uzmanlar
çocukların gelişimi ve sağlığı konusunda
ailelerin en önemli muhatabıdır.
Hannover Leibniz Üniversitesi, bu
projeye bilimsel açıdan katılıyor ve erken
dönemde yapılan okumanın çocuğun
dil gelişiminde ne kadar etkili olduğunu
vurgulamak istiyor. Böylece Hannover
dışındaki çocukların da bu sonuçtan
faydalanmaları sağlanacak. Ayrıca
doktorlar dil edinimi araştırmalarından
edinilen en yeni bilgiler hakkında
aileleri bilgilendirme konusunda
sorumlu olacaklar. Öte yandan
ebeveynlerin çocukların konuşma
yeteneklerini yükseltmesiyle ilgili bir
anket yapılmalıdır. Çocuğun dil gelişimi
üzerinde sesli okumanın ne kadar etkili
olduğunun bilgisi proje kapsamında
verilecektir.
Projeyle ilgili merak ettiğiniz bir şey
olduğunda bize ulaşın!
Dr. Timm Albers
Leibniz Universität Hannover
Schlosswender Straße 1
30159 Hannover
Tel. 0511/762-17371
7. Kaynakça
8. Gerekli adresler
Rosemarie Tracy:
Çocuklar konuşmayı nasıl öğrenir:
Ve biz onları bu konuda nasıl destekleyebiliriz
Tubingen, 2. Baskı 2008
Sağlık, eğitim ve yetiştirme konularıyla
ilgili bilinmesi gereken her şey burada
bulunabilir.
Aynı sayfadan materyaller ücretsiz sipariş
edilebilir.
Anna Winner:
Küçük Çocuklar Konuşmaya başlıyor:
0-4 yaş grubu konuşmayı destekleme
Berlin 2007
• Aile, yaşlı, kadın ve çocuk
bakanlığı www.bmfsfj.de
• Sağlık Bakanlığı
www.bmg.bund.de
• Çocuklar için Alman ligi
www.liga-kind.de
• Toplum, genç ve aile
Aşağı Saksonya devlet dairesi
www.soziales.niedersachsen.de
• Alman eğitim sunucusu
www.bildungsserver.de
• Erken dönem
eğitim enstitüsü www.nifbe.de
• Okuma vakfı www.stiftung-lesen.de
• Okumayı destekleme vakfı Akademisi
www.alf-hannover.de
• Hannover Şehir Kütüphanesi
www.stadtbibliothek-hannover.de
Renate Zimmer:
Hareketlerle Konuşmayı destekleme
kılavuzu
Freiburg i. B. 2009
Timm Albers:
Ana Okulunda Dil ve etkileşim
Bad Heilbrunn 2009
Wolfgang Wendlandt
Çocuklukta dil ve konuşma bozukluğu
Stuttgart, 5. Baskı 2006
23
Dr. Timm Albers 2005 yılından bu yana Hannover Leibniz Üniversitesi
Özel Pedagoji enstitüsünde bilimsel çalışmalar yapmaktadır. Uzmanlık
alanı; Okul öncesi dönemde çocukların 1. ve 2. dil edinimlerinde erken
dönemdeki eğitimin etkisidir. 2009’dan beri Freien Üniversitesi’nde
Bozen-İtalya Öğretim görevlisi olarak çalışmaktadır. Eğitim fakültesi
eğitim bilimleri yüksek Öğrenim bölümünde anaokulu ve ilkokul birleşim
derslerini vermektedir. Şu sıralar Bielefeld’de çocuk eğitim ve gelişim
yüksek öğreniminde çocukluk dönemi konuşma ve eğitim alanlarıyla ilgili
bir profesörle birlikte bulunmakta.
Martina Meyer sosyal pedagoji bölümünde uzmandır. 2000’den bu yana
Alice-Salomon okulunda temel dilsel eğitim üzerine araştırmalar yapıyor.
Çocuk ve ebeveynlerle pedagojik çalışmasında çok yönlü tecrübeye sahip
olup serbest çalışan yazar olarka ffaliyet göstermektedir.
Hannover okumaya başlama derneğinde Başkan yardımcısı olarak erken
çocukluk dönemi konuşma ve okuma teşvikini desteklemektedir.
Martin Raguse’nın 15 yıldır Hannover’de çocuk doktoru muayenesi
bulunmaktadır. Hannover tıp fakültesinde aldığı tıp eğitiminden sonra
uzmanlığına Celle Hastanesi’nde Prof. Dr. med. Hans Jacobi’nin yanında
devam etti. 2002’den bu yana “erken konuşmayı destekleme” onun için
bir uygulama çalışması olmuştur. Konuşmalarında ve yazılarında özellikle
ailelere erken başlamayla ilgili bilgiler vermektedir. Küçük çocukların
konuşmalarında anlaşılır bir düzelme olabileceğini belirtmektedir.
Aşağı Saksonya eyaletinden teşvik edilmiştir
Editör
Lesestart Hannover e. V.
c/o Birgit Nerenberg
Schiffhornfeld 25
30655 Hannover
Yazarlar:
Timm Albers
Martina Meyer
Martin Raguse
Yazı İşleri:
Martina Meyer
Antje Koopmann
Baskı:
Hahn Druckerei, Hannover
Düzenleme:
Antje Koopmann
www.konturschmiede.de
Fotoğraflar:
Timm Albers, Steffen Bartling,
Jörg Koopmann, Cordula
Krause, Birgit Nerenberg,
Cornelius Meyer, Martina
Meyer, Bernd Reinecke,
Dieter Sonntag, Janne Ziemer
© 2010 Lesestart Hannover e.V.
1. Baskı