GKD Erken Tanı ve Tedavi Programı Eğitimleri Görsel Serisi

Ulusal Gelişimsel Kalça
D isplazisi
E rken Tanı ve Tedavi P rogramı
AM AÇ
Ö yküde ve/veya muayenede
risk faktörü saptanan yenidoğan
bebeklerin
hayatlarının
ilk
3-6
haftasında gelişimsel kalça displazisi
açısından G raf yöntemi kullanılarak
kalça US G si ile değerlendirilmesi
Gelişimsel Kalça Displazisi;
Sosyal ve Ekonomik
Etkileri
As ıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın
G eliş im s el K a lç a
D is pla zis i
•
•
Her 60 yenidoğandan 1 tanesinin kalçasında
pozitif instabilite bulgusu vardır. Bunların % 60’ı
yaşamın ilk haftasında, % 88’i yaşamın ilk 2
ayında kendiliğinden düzelir. Kalanlar gerçek
kalça patolojisi olarak değerlendirilmelidir.
D oğum sonrası ilk günlerde yapılan yenidoğan
kalça US G taramasında yetersiz kalça gelişimi
saptanma oranı % 5.53’dür. Bunların % 90’ı
yaşamın ilk 4-5 haftasında kendiliğinden düzelir.
Kalanlar gerçek kalça displazisidir (% 0.5).
G eliş im s el K a lç a
D is pla zis i
•
K a lç a ek lem inin bo zuk
g eliş im i
–
–
–
•
Asetabulum (birincil)
P roksimal femur (birincil)
Ç evre yumuşak dokular (ikincil)
Ta nım la m a
–
Asetabular displazi
•
–
S ublüksasyon
•
–
Yalnız asetabulumdaki yetmezlik
Yarı çıkık
D islokasyon
G .K .D . G ö rülm e S ık lığ ı
•
•
K ız / E rkek ; 4-8 / 1
D ünya da
–
–
•
T ürk iye’de
–
–
•
?
0-188.5 / 1000 canlı doğum
?
10-15 / 1000 canlı doğum
T ürk iye’de Y ıllık G .K .D .’li Yenido ğ a n
S a yıs ı
–
1.4 milyon canlı doğum / yıl
G eç Ta nı
G eç ya da H iç Teda vi
U yg un O lm a ya n Teda vi
K a lç a D ejenera tif E k lem H a s ta lığ ı
G .K .D .
E rken Ta nı, E rken ve U yg un
Teda vi
Teda vi B a ş a rıs ı ↑
Teda vinin Z o rluğ u ↓
K o m plik a s yon ris k i ↓
M o rbidite ola s ılığ ı ↓
N e Z a m a n Ta nı E n
İ yis i ?
İ lk 6 H a fta da Ta nı !!!
6 A yda n S o nra
Ta nı ? ? ?
G .K .D . E rken ve B a ş a rılı
Teda vi
•
E rken ve başarılı bir G .K.D . tedavisi gören
çocuklarda sağlıklı çocuklara göre fiziksel
ve psikososyal açıdan belirgin farklılıklar
yoktur
•
G .K .D . S o s ya l S o runla r
(B a ş a rıs ız Teda vi/H iç
Teda
vi)
G ünlük iş levlerde bo zulm a
–
•
İ ş ve g üç k a ybı
–
•
İş bulma ve ekonomik sorunlar
Ç evrenin o la ya ba k ış ı
–
•
Ağrı, aksama, hareket kaybına bağlı
Ç eşitli nitelendirmeler ve bakış açıları
P s iko lo jik etk ilenim
–
Tüm bu faktörlerin toplam etkisi
2010 S U T
•
E rken ta nı ve teda vi m a liyeti
–
–
–
–
P oliklinik muayenesi 15.50 TL
İki kalça US G
17.00 TL
Abduksiyon ortezi
28.00 TL
Topla m
60.50 T L
2010 S U T
•
G eç teda vi m a liyeti
–
–
G .K.D .’de en sık yapılan girişimlerin
yalnızca ameliyat ücreti 207.70 TL ile
711.90 TL arasında değişiyor
Anestezi, ameliyat öncesi tetkik, yatak,
ameliyat sonrası bakım, implant ücretleri
ve başarısız birincil cerrahiye bağlı
yapılan ikincil, üçüncül ameliyat ücretleri
ha riç
2010 S U T
•
G eç teda vi m a liyeti
–
–
Ameliyatlarda sık kullanılan implantların
maliyeti 10 TL (basit bir tel) ile 3000 TL
(total kalça protezi) arasında
Ülkemizde yapılan total kalça protezi
ameliyatlarının yaklaşık 1/3’ü G .K.D .
zemininde koksartroz
E rken Ta nı ve Teda vi
M a liyeti
5-75 M is li Fa rk
G eç Ta nı ve
Teda vi
Tedavi Edilmemiş Kalça
Displazisinin Anatomik Ve İşlevsel
Etkileri
As ıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın
K a lç a
E k lem i
omurga ve alt
ekstremitelerin
bileşkesinde büyük
kas gruplarının etkidiği
bir eklemdir
K a lç a D is pla zili H a s ta da
A na to m ik ve İ ş levs el O la ra k
E tk ilenen B ö lg eler
k a lç a ek lem leri ve
pelvis
o m urg a (bel* )
a lt ek s trem ite
(diz* )
E k lem dek i E tk ilenim
•
erken bozunma (artroz)
D is pla s tik k a lç a da
fem o ra l ş ek il
bo zuk luk la rı
•
•
•
•
•
•
baş yuvarlaklığı bozulur
baş yüksekliği azalır
boyun kısalır
cisimde dış çap azalır
cisimde kanal transvers uzunluğu azalır
cisimde korteks kalınlığı azalır
D o ğ um K a na lı
D eğ iş ik lik leri
•
•
•
pelvik g irim da r
pelvik ç ık ım
g eniş
a ntro po id
doğ um k a na lı
ins ida ns ı
–
–
G K D % 72,5
K ontrol % 38,1
•
•
omurgada normal
eğiklikler bozulur
normal olmayan
eğilmeler başlar
o m urg a da k i
etk ilenim
•
tek taraflı tam çıkıklarda
–
•
çift taraflılarda
–
•
özellikle lomber bölgede yana eğiklik
lomber lordozda artış
tümünde
–
bel ağrısı sendromu
•
artmış omurga ve disk bozunmasına bağlı
A lt E k s trem itede
•
en belirgin olarak diz etkilenir
–
aynı taraf dizde valgus dizilim
bozukluğu olur
•
–
•
nedeni medial femoral kondil
hiperplazisidir
patellofemoral oluk sığdır
olguların çoğunda kalçadan
Yürüme Üzerindeki E tkiler
•
tam tek taraflı çıkıklarda boy eşitsizliği ve
kas dengesizliklerine bağlı yürüme bozulur
ve yürümedeki enerji harcaması artar
G enel S a ğ lık P ua nı
E tk ileri
DDH
42
55
61
44
42
65
55
80
•
G KD li kişiler kendilerini ülke ortalamasının
yarısı kadar sağlıklı bulmaktadırlar
GKD
•
en uygun zaman ve biçimde tedavi
edilmediğinde
–
•
kişisel ve toplumsal bir sağlık sorunudur
önlenebilir
G eliş im s el K a lç a
D is pla zis i
K linik B a k ı
As ıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın
As ıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın
Ayak deformiteleri
•
•
•
Pesekinovarus
Pes planovalgus
peskalkaneovalgus
Kalça Hareketleri
Kalça hareketleri
•
•
•
•
Yenidoğanda
fizyolojik
fleksiyon
kontraktürü
vardır
(kalçalar
tam
düzeltilemez)
Kalça abduksiyon muayenesi kalça 90
fleksiyondayken yapılmalıdır.
Anterior S uperior I iliak çıkıntılar aynı
düzlemde olmalıdır.
P elvisin yana dönüklükleri engellenmelidir.
Abduksiyon Kısıtlılığı
•
•
Kalça displazisinde abduksiyon kısıtlılığı
10-30 derece arasında olabilir ve pelvis
stabilize edilmezse dikkatten kaçabilir
Kalça çıkığında abduksiyon kısıtlılığı 30-50
derece arasında olabilir.
Bacak uzunluk farkı (G aleazzi)
•
B ebek
supin
yatarken kalçalar
90
derece
fleksiyona alınır ve
diz
seviyeleri
arasındaki
fark
tespit edilir
P ili asimetrisi
Yenidoğanda fizik muayene
Ortolani “Segno dello Scatto”
Disloke veya sublukse
kalçayı redükte eder
Barlow
İnstabil kalçayı disloke eder
O rtolani testi
•
•
•
Her iki alt ekstremite avuç içi ile tutulur.
B aşparmak uyluk medialine konarken
indeks ve orta parmak trokanter majorun
üzerine yerleştirilir.
Tek tarafın abduksiyona getirilmesi ile
femur başı limbusa takılarak abduksiyonu
engeller.
O rtolani testi
•
B u sırada indeks
parmağı ile trokanter
majorden femur mediale
itilerek femur başı
asetabuluma redükte
edilirken klik sesi olarak
tarif edilen redüksiyon
hissi alınır.
B arlow Testi
•
D aha sonra uyluk
adduksiyona getirilerek
başparmak medialden
uyluğa laterale doğru
bastırır ve kalçanın
dislokasyonu ile klik
sesi tekrar alınır.
Klinik Tarama
•
O rtolani ve B arlow testleri
–
–
–
–
•
•
•
S pesifisite % 100
S ensitivite düşük
Yalancı (+) sonuç: aşırı tedavi
Yalancı (-) sonuç: geç GKD vakaları
D eneyimli doktorlar sensitiviteyi
arttırıyor
B arlow dislokasyonu provoke eder mi?
İnterobserver güvenilirliği düşük
Klinik Tarama
•
•
B ilateral çıkıklarda ortolani (-), abduksiyon
kısıtlılığı ve pili asimetrisi görülmeyebilir.
Kalçalarda hareketle ortaya çıkan klik
seslerinin önemi yoktur.
G eliş im s el K a lç a
D is pla zis i Ta nı ve
Teda vide U S G
GKD Tedavisi
•
E rken Tanı
•
E rken tedavi
•
•
Kolay tedavi
E tkin tedavi
Tanı Araçları
•
•
•
•
•
Klinik muayene
D irek radyografi
M anyetik rezonans görüntüleme
B ilgisayarlı tomografi
Ultrasonografi
US G
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Yumuşak dokuları değerlendirir
D inamik değerlendirme sağlar
Anestezi gerektirmez
Yapımı kolaydır
D eğerlendirmesi kolaydır
M asrafsızdır
O bjektiftir
Tedavide yol göstericidir
Tehlikesizdir
Kalça US G
•
•
•
•
S es dalgaları düz hat üzerinde hareket
eder
D algalar yansıma ve kesilmeye açıktır
D okuların yoğunluğuna ve elastisitesine
göre farklı yansımalar verir
US G ekosu, dalgalar iki farklı yapı arasına
geldiğinde ortaya çıkar
D r. R einhard Graf
US G Uygulama
S tandart P lan
•
Doğru değerlendirme
yapılabilmesi için
standart plan,
asetabulum en derin
noktası ve labrum
gereklidir
G raf S ınıflaması
US G S ınıflama
Tip 1
Alfa>60
Tip 2a
Alfa 50-59, <3 ay Fizyolojik immatür kalça
Tip 2b
Alfa 50-59, >3 ay Displazik kalça
Tip 2c, D
Alfa 43-49
Tip 3-4
Fizyolojik matür kalça
Displazik kalça
Disloke kalça
Takipte US G
•
•
•
B andaj altında uygulanabilir
Kalçadaki gelişim değerlendirilir
Tedavinin sonlandırılmasında karar
vericidir
Tanıya Yardımcı Tetkikler
As ıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın
•
tanıya yardımcı en önemli faktör
Ş ÜPHE
ne za m a n
ş üphelenelim ?
•
R isk Faktörü Varlığında
B elirgin R isk Faktörleri
ÖY K Ü D E
-G K D li k a rdeş
-G K D li a nne, ba ba , dede, nine, teyze, ha la ,
a m c a , da yı, k uzen
-ilk doğ a n k ız bebek
-Ç o ğ ul g ebelik
-A m niyo n S ıvıs ı A norm a llik leri
-M a k a t duruş
-k unda k ya pm a k , belem ek
B elirgin R isk Faktörleri
K A L Ç A M U AY E N E S İ N D E
-uyluk ya da k a s ık k a tla ntıla rında a s im etri
(ö nden ve a rk a da n ba k ıla ra k )
-K a lç a a bdük s iyo nunda k ıs ıtlılık -diz ve k a lç a la r
90 derec e bük ük ken (flek s iyo nda )<70 derec e
Ya da ik i k a lç a a ç ılm a la rı a ra s ında fa rk o lm a s ı
-K a lç a la r ve dizler 90 derec e bük ük ken
(flek s iyonda ) diz s eviyelerinin fa rk lı o luş u
-O rto la ni bulg us u (k a lç a nın yerine
konula bilirliğ i)
Ta nı
•
ilk 6 ay
U S G a ltın s ta nda rttır
> 6 ay
pelvis ön a rk a düz
film i
Yeterli Film
•
•
alt lomber omurga, pelvisin tümü, kalça
eklemleri ve femur üst uçları
görüntülenmeli
pelvis dönük olmamalı
–
–
–
•
obturator açıklıklar simetrik
simfizis pubis, sakrum ve alt lomber omurga
orta hatta olmalı
koksiks, sakrum görünen alt ucu simfizisin
proksimalinde olmalı (1-2 cm)
bacaklar omuz açıklığında, patella yukarı
G o na d K o rum a s ı
Film in
D eğ erlendirilm es i
•
Hilgenreiner çizgisi
–
•
P erkin çizgisi
–
•
üçlü büyüme kıkırdaklarını birleştiren yatay
acetabulum çatısının en lateralinden geçen H
çizgisine dik
S henton hattı
–
femur üst uç medialinden gelen eğik çizgi
obturator açıklık iç üst kenarı ile devam eder
•
S henton hattının bozulması
bacaklar addüksiyondaysa*
–
bacaklar dışa dönükse*
yalancı bozuk olabilir
–
•
normal kalçada femur başı kemikleşme
merkezi veya femur üst uç metafiz iç
çıkıntısının H-P üst dış bölümünde olması
gerekir
Artrografi
•
•
•
•
tanıya yardımcı
daha çok tedaviyi yönlendirici
eklemin içine radyoopak madde verildikten
sonra pelvis ön arka grafi elde edilir
genellikle anestezi altında yapılır
B ilgisayarlı Tomografi
•
•
•
tanı için değil
tedavi yönlendirmede
tedavi etkinliğinin değerlendirilmesinde
–
yerine koyma sonrası alçı içinde düz filmler
yeterli bilgi vermediğinde
M anyetik R ezonans İnceleme
•
tanı için değil
•
İzlemde
•
asetabulum fibröz çatısının
değerlendirilmesinde
ÖZET
•
<6 a y
–
•
US G
>6 a y
–
uyg un ç ek ilm iş yeterli düz
pelvis ö n a rk a film i
G eliş im s el K a lç a
D is pla zis i
S a ğ a ltım
As ıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın
G .K.D .-Tedavi P rensipleri 1
1.
2.
3.
4.
E n kısa sürede anatomik redüksiyonu sağlamak
Femurbaşı ve asetabulumun gelişimini
sağlamak için redüksiyonu korumak
P roksimal femurda oluşabilecek vasküler hasarı
(AVN) önlemek
R esidüel displazi, subluksasyon ya da
redislokasyon gelişirse yeniden girişimde
bulunmak
G .K.D .-Tedavi P rensipleri 2
•
•
•
GKD tedavisinde özellikle yaşamın ilk 2-3 ayı
altın dönemdir.
Tanı ne kadar geç konursa yapılacak
girişimlerin karmaşıklığı ve komplikasyon
riski o kadar artarken, başarı şansı o kadar
düşer.
Tedavi ilk 6 ayda evde, 6 ay sonrasında ise
ameliyathanede yapılır
Tedavi: İlk 6 ay
G KD tedavisinde bol ara bezi uygulamasının yeri kesinlikle
yoktur.
•
İlk 6 ayda kalçayı abduksiyon ve
fleksiyonda tutan dinamik ya da
statik ortezlerle tedavi yapılır.
•
•
D inamik bir yöntem olan P avlik
bandajı uygulaması ya da P avlik
yöntemi öncelikle yeğlenir.
S tatik ortezlerinde yüksek başarı
ve düşük komplikasyon hızına
sahip oldukları belirtilmiştir.
Tedavi: 6 aydan sonra
•
•
Ç ocuğun tedavisi hastenede yatarak ve ameliyathanede
yapılır.
7-18 ay arasında birincil olarak ya da ilk 6 ayda
konservatif yöntemlerin başarısız olduğu kalçalarda
k a pa lı ya da a ç ık redük s iyo n yapılır.
G enel anestezi devam ederken redüksiyonun
korunması için
alçı uygulaması yapılır.
•
18 aydan büyük çocuklarda iliak osteotomi,
femoral kısaltma gerekebilir.
D inamik O rtezlerle Tedavi 1
“Fo nk s iyo nel
Teda vi”
yenidoğanın kalça ve dizi
fleksiyona
getirilince
kalça
abduksiyonu ve dolayısıyla çıkık
kalçanın
redüksiyonu
kendiliğinden oluşur.
B andaj 1 ila 9 ay arasında
displazik ve çıkık kalçalarda
D inamik O rtezlerle Tedavi 2
(asetabuler displazide)
•
•
•
•
Bu durumda P avlik bandajı günde 23 saat takılır. 1 saat
bebeğin yıkanması için çıkarılır.
3 aylık ve daha küçük bebeklerde en az 3 ay takılmalıdır.
4 ay ve daha büyük çocuklarda takma süresi genellikle
yaşının iki katıdır. US G kontrolü ile karar vermek daha
doğru olacaktır.
Bandaj genellikle son iki ay yarı zamanlı olarak takılır.
Yürüme yaşına yaklaşıldığında plastik
kalça abduksiyon cihazı kullanmak gerekli olabilir.
D inamik O rtezlerle Tedavi 3
(Ç ıkık kalçada)
•
•
Bu durumda P avlik bandajı günde 24 saat takılır.
D oğumdan hemen sonra tedaviye başlanan çıkık kalçada
P avlik bandajının genellikle 3 ay tam zamanlı ve 1 ay yarı
zamanlı takılması gerekebilir. B andaj kullanımı kalça
asetabulum içinde stabil oluncaya kadar devam etmelidir;
klinik, radyolojik ve US bulgular normal oluncaya kadar
takılmalıdır.
Femur başı ile asetabulum arasındaki
ilişkinin ve bandajın etkinliğinin değerlendirilmesinde
ultrasonografik takip yararlıdır B ebek bandaj içinde
haftalık ultrasonografi ile izlenir.
D inamik O rtezlerle Tedavi 4
(Ç ıkık kalçada)
•
G enellikle üç hafta içinde kalçanın stabil hale geldiği
radyolojik ve US olarak tesbit edilemez ise farklı
abduksiyon cihazları denenir. Yine de redüksiyon
sağlanamıyorsa; adduktor tenotomiyi takiben traksiyon,
genel anestezi altında artrografi, kapalı redüksiyon ve
P elvipedal alçı, veya açık redüksiyon gibi tedavi şekilleri
uygulanır.
Kapalı redüksiyon 1
•
•
•
B aşarısız P avlik bandajı tedavisi
D isloke kalçalar
G eç tanı
Genel anestezi
altında,
Ø
Artrografik kontrollü,
Ø
S tabil, konsantrik
redüksiyon
Ø
R edüksiyon
Z orla m a s ız R edük s iyo n !
Korunması
Ø
Kapalı R edüksiyon 2
Teknik
–
–
–
•
90-110 derece
fleksiyon
Abduksiyon (30-50)
Nazik redüksiyon
R edüksiyonun korunması
için pelvipedal alçı
–
–
–
G erekirse add. tenotomi
Fizyolojik pozisyonda
S entetik alçı kullanılabilir
R edüksiyon kontrolü
•
•
•
D irek
radyogram
CT
MRI
DeRosa
Açık R edüksiyon
•
•
•
•
Kapalı redüksiyon başarısızsa
Kapalı redüksiyon ? R utin açık redüksiyon ?
Traksiyon tartışmalı
G irişimler
–
–
A nterior
M edia l
•
•
–
Üst sınır 12-24 ay
3-18 ay arasında
C errahın tercihi ve deneyimi en önemli etken
P rensipler!
•
Ö nce kapalı olmazsa en iyi bilinen
yöntemle açık redüksiyon
–
–
–
–
–
Zorlamasız anatomik redüksiyon
Geniş güvenli aralık
Aşırı olmayan pozisyonda alçı
Gerekirse redüksiyon sonrası C T, M R G
kontrolü
Yakın radyolojik izlem
Gelişimsel Kalça
Displazisinde Tarama
Programları;
Dünya ve Türkiye’deki
Deneyimler
As ıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın
Ö nlem e
HAS TALIK
R İS Kİ
B İR İN C İL
ÖN LE M E
Aşılama, E ğitim
Beslenme
P R E S E M P TO M ATİK
İK İN C İL
HAS TALIK
ÖN LE M E
S E M P TO M ATİK
HAS TALIK
G .K .D .
!
Tarama
G .K .D .
Komplikasyon
!!
ÜÇÜNCÜL
ÖN LE M E
ve E rken Ö lüm
Ö nlenmesi
(Klinik Tıp)
G .K .D .
?
Ö nlem e O rg a niza s yo nu
•
Y ö netim
–
–
•
S a ğ lık P ro fes yo nelleri
–
•
M erkezi ya da yerel yönetim
Finansal destek ve önleme programının
yönetilmesi
E ğitilme, eğitme ve yürütme
V a ta nda ş
–
Katılım
G .K .D . Ö nlenm es inde İ s veç
P rog ra m ı (1950-1960)
•
•
•
Her yenidoğanın klinik muayenesi
Her O rtolani testi pozitif olan bebeğin
abduksiyon ortezi ile tedavisi
>1 yaş G .K.D . olgularında  
•
M ultidisipliner takım çalışması (O rtopedi ve
P ediatri)
•
J a po nya ’da
G
.K
.D
.
Ö
nlem
e
Fushimi Kliniği modeli
Fushimi Kliniği,P
Kyoto
ro (1973)
g ra m ı
–
–
–
–
Bebeğin doğru yöntemlerle bakımı (İliopsoas ve
hamstringleri germemek için kalça ve dizlerin hareketi
serbest bırakılmalı, spontan fleksiyona izin verilmeli !)
Kadın-D oğum D r., hemşire, gebe eğitimi
S ıklığın azalması; P rogramın ulusal destek görmesi ve
ulusal düzeyde sağlık personeli, ebeveyn, arabezi ve
çocuk giysisi üreticilerinin eğitimi (1975)
J a pon G .K .D . Ö nlem e
P ro g ra m ı S onuç la rı
Ta ra m a ile
G K D g örülm e
s ık lığ ı
% 5 lerden
% 0,5-1
c iva rına
indirilm iş tir
Y ug o s la vya ’da G .K .D . Ü ç lü
Ö nlem e P ro g ra m ı (1973-1989)
•
D oğumun birinci günü ve taburcu günü klinik
tarama
–
–
•
Klinik bulgu veren kalçaların ve riskli bebeklerin erken
tedavisi
Klinik bulgusu olmayan kalçalara normal gelişimi
stimüle etmek için geniş arabezi ve profilaktik don
Yaşamın birinci yılı içinde tekrar klinik tarama,
varsa pozitif bulguların US G ve düz grafi ile
onaylanması
K o ruyuc u D o n
Y ug o s la vya ’da
G .K .D . Ö nlem e P ro g ra m ı
Y IL
G Ö R Ü L M E S I K L I Ğ I (% )
1970-72
1973
1.55
1974-77
1978
1.16
1979-84
1985-88
1989
0.84
0.65
1989-91
0.80
DURUM
Üçlü önleme programı
başlangıcı
Koruyucu arabezi paketi
ücretsiz dağıtımı
Koruyucu arabezi paketi
dağıtımı durdurulması
G ünüm üzde G .K .D . E rken
Ta nıs ı
K ALÇ A
Ne Zaman US G
Ta ra m a ?
3-6 Hafta
Arasında
G .K .D . Ö nlenm es inde
A vus turya M o deli
•
•
•
1991 yılından beri ulusal çapta
Her yenidoğanın kalçasına US G
taraması
Taramanın finansmanı sağlık sigorta
sistemince karşılanıyor
U ltra s o nog ra fik Yenidoğ a n
Ta ra m a s ı S o nuç la rı
(A vus turya )
İ lk 1 a yda ta ra m a ya pıla nla rda a m eliya t
hızı=0
U ltra s o nog ra fik Yenidoğ a n
Ta ra m a s ı S o nuç la rı
(A vus turya )
Ta ra m a s onra s ı teda vi m a liyeti ta ra m a önc es ine g ö re 2/3
Ta ra m a s onra s ı ted+ta ra m a m a liyeti < Ta ra m a ö nc es i teda vi
m a liyeti
U ltra s o no g ra fik Yenido ğ a n
Ta ra m a s ı S o nuç la rı (A lm a nya )
•
•
Ulusal çapta başlangıç; 1996
G .K.D . dolayısıyla birincil ameliyat
sayısında önemli oranda azalma
–
–
1/1000 canlı doğum → 0.26/1000 canlı doğum
Yaklaşık 4 misli azalma
Ü lke Ç a pında K a lç a
Ta ra m a s ına Ö nem V eren
D iğ er A vrupa Ü lkeleri
•
Ultrasonografik
–
•
Ö ncelikle klinik ve gerekirse ultrasonografik
–
•
İsviçre, P olonya, Ç ek C umhuriyeti
İngiltere
AB D ’nin kalça taramasına yaklaşımı
temkinli
U ltra s o no g ra fik Ta ra m a
M o delleri
•
E vrens el ta ra m a
–
•
S eç ic i ta ra m a
–
•
Tüm yenidoğanların kalçalarının taraması
R isk faktörü olan ve/veya klinik bakısı pozitif
olan bebeklerin kalçalarının taranması
“T ıbbi a ç ıda n ha ng is i da ha
üs tün ? ” s orus unun kes in ya nıtı
bug ün iç in yo k !
Yenido ğ a n K a lç a Ta ra m a
M a liyetleri
•
P a ha lıda n U c uza D o ğ ru
–
–
–
–
E vrensel US G taraması
S eçici US G taraması
Yalnızca klinik bakı taraması
Hiç tarama yapmama
Ta ra m a nın A nne Ü zerine
E tk is i
•
•
Ultrasonografik taramanın annenin bebeği
ve onun kalçaları üzerine olan kaygı
düzeyini artırıcı ya da azaltıcı bir etkisi yok
E rken tanı sonrası yapılan ortez
tedavisinin annenin bebeği ve onun
kalçaları üzerine olan kaygı düzeyini
yaklaşık 1 yaşına dek artırıcı (tedavi aylar
öncesi bitse bile) etkisi var
•
T ürk iye’de G .K .D .
Ö nlenm es inde G ünc el
S a ğ lık pro fesDyo
nellerinin eğ itim i ? !
urum
–
–
•
Yenido ğ a n k a lç a ta ra m a
pro g ra m la rı ?
–
–
•
•
O rtopedistler !
D iğer sağlık profesyonelleri ?
Yerel hastane programları !
Ulusal düzeyde ?
Y ürütm e erk inin ilg is i !
M edya des teğ i ?
Doğum Sonrası İlk 24-48
Saat
Velilerle yüz yüze görüşme
Risk faktörlerinin saptanması
Tip I
3-4 hafta
KALÇA USG
(Graf)
Tip IIa
Normal
Anormal
Tip IIc, D, III, IV
3 hafta
izlem
IIa+ IIa-
İzleme
gerek
yok
Düzenli izlem
Klinik Muayene
4 hafta
abduksiyon
cihazı
USGde
düzelme
Tip I dışındaki
6
kalçalar
hafta
izlem
Tip I dışındaki
Tedavinin
kalçalar
Tip I kalça
sonu
USG’de
düzelmeme
Ameliyathanede
tedavi
Yerel Ta ra m a D eneyim i
•
•
E S O G Ü Hastanesinde 2002-2008 yılları
arasında doğan ve ortalama yaşı 27
günken US G taraması yapılan 1690 bebek
Tarama sonucunda G .K.D . tanısı konulup
sonrasında ameliyat olan bebek sayısı :
0
(s ıfır)
T ürk iye’de
G .K .D . Ta ra m a G erç eğ i
•
•
T üm ülkede tüm yenidoğ a n
k a lç a la rının U S G ta ra m a s ı
(evrens el ta ra m a ) ?
T üm ülkede hedef k itlenin k a lç a
U S G ta ra m a s ı (s eç ic i ta ra m a ) !
–
–
R iskli bebek ve/veya klinik bakısı pozitif olan
bebekler !
Atlanmış G.K.D . ? (5/10.000)
N eler Ya pılm a lı ?
•
•
•
•
•
•
•
•
G .K .D .’de ba ş a rı = Ta ra m a ve E rken
Ta nı (E n g eç ilk 4-6 ha fta da )
D evlet desteği
S ağlık profesyonelleri ve ebeveyn eğitimi
S ağlık profesyonellerinin işbirliği
Yönetim, sağlık profesyonelleri, vatandaşın üçlü
işbirliği
M edya desteği
P erinatal ve postnatal nedenlerin ortadan kaldırılması
Kalça US G kullanımının yaygınlaştırılması
•
•
B ırakın kalça
cerrahisini başkaları
yapsın, siz
ultrasonografik tarama
yapın
(P ro f.R einha rd
G ra f)
Hastalıklardan
korunma savaşı kan
dökmeden
kazanmaya benzer
(P ro f.A la in
G eliş im s el K a lç a
D is pla zis i
E
rken
Ta
nı
ve
Teda
vi
As ıl alt başlık stilini düzenlemek için tıklatın
P rog ra m ı
İnsan Hakları E vrensel Beyannamesi (10 Aralık
1948)
•
•
M a dde 1- B ütün insanlar özgür, onur
ve haklar bakımından eşit doğarlar
M a dde 3 -Yaşamak, özgürlük ve kişi
güvenliği herkesin hakkıdır
•
Tüm yenidoğanlar
dünyanın neresinde
olursa olsun eşit
yaşama başlama
hakkına sahiptirler…
E rken tanı
E rken tanı, herhangi bir hastalığın, o
hastalığa ait belirtilerin henüz tam ortaya
çıkmadığı,
kişiyi
rahatsız
etmediği
zamanda tanınmasıdır
Toplum Taraması (S creening);
•
•
•
G örünüşte sağlam olan kişilere bazı
testler, muayeneler veya diğer yöntemler
uygulanarak henüz tanısı konulmamış,
bilinmeyen hastalıkların yaklaşık olarak
belirlenmesi,
Ş üpheli
hastaların
sağlamlardan
ayrılmasıdır
Tarama testinin mutlaka kes in ta nı
koyduruc u olm a s ı g erek m ez
TOPLUM TARAMASI
AŞAMALARI
Sağlıklı Görünen Toplum
Tarama Testinin Uygulanması
Şüpheliler
Tarama testi sonucu sağlamlar
Kesin Tanı Yöntemleri
TEDAVİ
Kesin hasta veya
risk faktörü var
Hastalık veya
risk faktörü yok
Yenidoğan tarama programları,
tüm dünyada gelişmiş ve gelişmekte
olan
ülkelerde
halk
sağlığı
programları içerisinde çok önemli yeri
olan koruyucu sağlık hizmetidir
Yenidoğan D öneminde Yapılan Taramalar
§ Fenilketonüri
§ Konjenital Hipotiroidi
§ Biotinidaz eksikliği
§ Yenidoğan İşitme Taraması
§ G eliş im s el K a lç a D is pla zis i
G eliş im s el K a lç a D is pla zis i
E rken Ta nı ve Teda vi P ro g ra m ı
ÜLKEMİZDE HER YIL 1.300.000 CANLI DOĞUM OLMAKTADIR
•
KD görülme sıklığı 1/100
•
Tam çıkıklı çocuk görülme sıklığı da 1/1000
•
Beklenen Vaka (yılda) 13.000 -18.000
•
•
R isk grubu tanımlamasının yeterli şekilde
yapılmasını,
P rogramın etkinliğinin arttırılabilmesi için
öncelikle anne farkındalığının
arttırılmasının gerektiğini
G eliş im s el K a lç a D is pla zis i
E rken Ta nı ve Teda vi P ro g ra m ı Tem el
Amaç
Yenidoğan döneminde tüm bebeklerin kalça çıkığı
açısından muayenelerinin yapılması,
•
R iskli ve klinik muayenede şüpheli grubun ileri
tetkik için yönlendirilmesi,
•
Tedavi gerektiren olgularda erken ve uygun
tedavilerinin başlatılması,
•
Kalça çıkığı için yapılacak cerrahi tedavi sayısı ve
muhtemel komplikasyonların en aza indirilmesidir.
•
PROGRAM ORTAKALARI
•
•
•
•
Türk O rtopedi ve Travmatoloji B irliği D erneği
Ç ocuk O rtopedisi Ş ubesi (TO TB İD /Ç O Ş )
T. C . S ağlık B akanlığı Ana Ç ocuk S ağlığı Aile
P lanlaması G enel M üdürlüğü (AÇ S AP )
T. C . S ağlık B akanlığı Temel S ağlık Hizmetleri
G enel M üdürlüğü
T. C . S ağlık B akanlığı S ağlık E ğitimi G enel
M üdürlüğü
TARAMALARININ BAŞARILI OLMASINDA
BEŞ ÖNEMLİ FAKTÖR
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Tarama
İzlem ve takip
Tanılama
Müdahale
Tarama sonuçlarının değerlendirmesi
PROGRAM KAPSAMINDA
YÜRÜTÜLÜCEK ÇALIŞMALAR
1-Birinci Basamak Sağlık Personelinin Kalça
Displazisi İle İlgili Bilgilerinin Yenilenmesi
2-İkinci Basamakta Ortopedistlerin Rolü
3-Halkın Bilgilendirilmesi
P rogramda S izden Neler
B ekliyoruz…
•
İlinizdeki B irinci B asamakta çalışan sağlık
personelinin bilgierinin yenilenmesi
UYGULAMADA
•
•
•
Bu amaçla, öncelikle birinci basamak sağlık
kurumlarında görev yapan sağlık personeli (ebe,
hemşire, pratisyen hekim ve aile hekimi) bilgileri
yenilenecek,
Bu personelin saptadığı riskli bebekler veya
gelişimsel kalça displazisi şüpheli olgular US G
için yönlendirilecek,
S orunlu bebeklerin ilgili ortopedist tarafından
muayene edilmesi sağlanacaktır.
R is k fa k tö rlerinin va rlığ ında 1. a y G K D
ta ra m a m ua yenes ine yö nlendir
R İ S K FA K TÖ R L E R İ
•
-G K D li k a rdeş
•
-G K D li a nne, ba ba , dede, nine, teyze, ha la ,
a m c a , da yı, k uzen
•
-İ lk do ğ a n k ız bebek
•
-Ç oğ ul g ebelik
•
-A m niyon S ıvıs ı A no rm a llik leri (s ıvı a zlığ ı ya da
fa zla lığ ı)
•
-M a k a t duruş
•
-B ebeğ in a ya ğ ında ş ek il bo zuk luğ u (iç e, dış a ,
yuk a rı dönük lük )
•
-D oğ um s a l to rtiko llis (boyunda eğ rilik )
AM AÇ
Ö yküde ve/veya muayenede risk
faktörü saptanan yenidoğan bebeklerin
hayatlarının ilk 3-6 haftasında
gelişimsel kalça displazisi açısından
G raf yöntemi kullanılarak kalça US Gsi
ile değerlendirilmesi