meta boya kimya sanayi

Transkript

PROJE SAHİBİ
KIBTEK
Lefkoşa
TEL: 0392 228 55 55
PROJENİN ADI
TEKNECİK ELEKTRİK SANTRALİ VE KAPASİTESİ ARTIRIMI
PROJESİ
Çevresel Etki Değerlendirme Raporu
PROJE YERİ
Esentepe/Girne
RAPORU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBU
Yıldız GÖVSA
Sibel PARALİK
Derviş SOMUNCUOĞLU
İsmail SÖZER
Salih GÜCEL
Mert KIZILKAYA
Hasan GENCER
Mehmet Ertan AKÜN
İnşaat Mühendisi
Çevre Mühendisi
Kimya Mühendisi
Jeoloji Mühendisi
Biyolog
Elektrik Elektronik Mühendisi
Makina Mühendisi
Maden Mühendisi
RAPORU HAZIRLAYAN GRUP TEMSİLCİSİ
Yıldız Gövsa
Girne
Tel: 0542 851 09 87
Ocak 2015
1
ÖN BİLGİLER
PROJE SAHİBİNİN
Adı
Adresi
Telefon
Fax
E-mail
: KIBTEK
: Teknecik / Girne.
: 0392 827 20 00/01/02-08
: 0392 228 38 51
: [email protected]
ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN İLETİŞİM
BİLGİLERİ
Adı
Adresi
Telefon
Fax
: Yıldız Gövsa
: Fay-Art Construction Ltd., 19 Mayıs Cad. Gövsa
Apt. No:2, Girne.
: 0392 815 45 13, 0542 851 09 87
: 0392 815 15 29
PROJENİN ADI
PROJESİ.
HAZIRLANIŞ TARİHİ
Ocak 2015
PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN ADI, MEVKİSİ
REFERANSLARINI GÖSTEREN YER PLANI
VE
TAPU
Bu projenin, Girne-Esentepe anayolu üzerinde Çatalköy-Beşparmak dağları
yolu ayırımından esentepe’ye doğru dönüldüğünde, Acapulco Tatilköyüne
ulaşılır. Buradan yine aynı istikamette 2 km gidilerek yolun sol tarafında yeni
yapılmakta olan Lara Beach bölgesine varılır. Lara Beach bölgesinden 500 m
gidilerek yolun solunda mevcut Teknecik Elektrik santralı alanı bölgesinde ve
Bakanlar kurulu ile Kıbrıs Türk Elektrik Kurumunun kontrol ve yönetimine
verilen arazide uygulanması planlanmaktadır. Arazinin mevkisi ve tapu
referansları:
Pafta No: XIII
Harita No: 17-E1 Kasaba/Köy: Çatalköy Parsel No:
149+150(Kısmen), 206 (Kısmen)
Pafta No: XIII
Harita No: 18-W1 Kasaba/Köy:
Çatalköy
Parsel
No:146(Kısmen)
Pafta No: XIII
Harita No: 18-W2 Kasaba/Köy: Çatalköy Parsel No: 2, 3
(Kısmen)
2
Pafta No: XIII
Harita No: 18-W1 Kasaba/Köy: Arapköy Parsel No: 15,
16, 17/1, 17/2 (Kısmen), 18, 19(Kısmen), 20(Kısmen), 21, 22
Pafta No: XIII
Harita No: 18-W1&2
Kasaba/Köy: Arapköy Parsel No:
234
Pafta No: XIII
Harita No: 18-W1&2
Kasaba/Köy: Esentepe
Parsel
No: 233
Pafta No: XIII
Harita No: 18-W1 Kasaba/Köy: Esentepe Parsel No: 55,
56, 57, 58, 59, 59/1, 59/2, 54, 54/1/1, 60/1, 62/1, 62/12/2, 54/1/2, 60/2,
61/9/1, 61/9/2, 61/10, 60/3, 60/4
Pafta No: XIII
Harita No: 18-W2 Kasaba/Köy: Esentepe Parsel No: 62/2,
61/11/2, 61/9/3, 61/8, 65/2, 64/2, 74/3, 74/5, 74/2, 67, 73/1, 65/1, 73, 72, 68,
69, 70, 71
Pafta No: XIII
Harita No: 18-E1 Kasaba/Köy: Esentepe Parsel No:
61/11/1, 61/1, 61/2/1
Pafta No: XIII
Harita No: 18-E2 Kasaba/Köy:
Esentepe
Parsel
No:
61/3/131/2,131/1/1
3
Şekil 1: Proje için seçilen yerin tapu yer planı. (İşlenmiş Tapu Vaziyet Planı)
4
PROJESİ
Çevresel Etki Değerlendirme
Raporu
ÇALIŞMA GRUBU
RAPORU HAZIRLAYAN GRUP
İSİM
MESLEĞİ
İMZASI
Yıldız GÖVSA
İnşaat Mühendisi
Sibel PARALİK
Çevre Mühendisi
Derviş SOMUNCUOĞLU
Kimya Mühendisi
İsmail SÖZER
Jeoloji Mühendisi
Salih GÜCEL
Biyolog
Mert KIZILKAYA
Elektrik Elektronik Mühendisi
Hasan GENCER
Makina Mühendisi
Mehmet Ertan AKÜN
Maden Mühendisi
5
PROJE YERİNİN GOOGLE’DAN ALINMIŞ GÖRÜNTÜSÜ
Proje yerinin Google’dan alınmış görüntü üzerine işlenmiş hali Şekil 2’de sunulmuştur.
Şekil 2: Proje yerinin Uydu’dan alınmış görüntüsü.
6
PROJE YERİNE ULAŞIM KROKİSİ
Girne-Esentepe anayolu üzerinde Çatalköy-Beşparmak dağları yolu
ayırımından esentepe’ye doğru dönüldüğünde, Acapulco Tatilköyüne ulaşılır.
Buradan yine aynı istikamette 2 km gidilerek yolun sol tarafında yeni
yapılmakta olan Lara Beach bölgesine varılır. Lara Beach bölgesinden 500 m
gidilerek yolun solunda mevcut Teknecik Elektrik santralı alanı bölgesinde ve
Bakanlar kurulu ile Kıbrıs Türk Elektrik Kurumunun kontrol ve yönetimine
verilen arazide uygulanması planlanmaktadır. Ulaşım krokisi Şekil 3’deki gibi
olup, proje alanının koordinatları aşağıda verildiği gibidir:
541912E ; 3910129N
Şekil 3: Proje Yerine Ulaşım Krokisi.
7
PROJESİ
Çevresel Etki Değerlendirmesi
Raporu
İÇİNDEKİLER
Bölüm
Açıklama
Sayfa
ÖN BİLGİLER .................................................................................... 2
İÇİNDEKİLER ......................................................................................................................... 8
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI .............................. 18
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU ............ 20
II.1.
Faaliyet Yerinin ve Komşu Kullanımların Mevcut Arazi Kullanım Haritası
Üzerinde Gösterimi .......................................................................................................... 20
II.2. 1/25.000 ve/veya 1/5.000’lik Halihazır Harita Üzerinde Faaliyet Alanı Merkezli 1
km’lik Yarıçap Üzerinde Yeraltı Sularını, Yerüstü Sularını ve Deprem
Kuşaklarını Gösterir Analiz, Jeolojik Yapı, Köy Yerleşik ve Sanayi Alanları,
Ulaşım Ağı, Enerji Nakil Hatları, Arazi Kabiliyeti, Koruma Alanları, Diğer
Stratejik Bölgelerin Etkilenen Alanlarının Gösterimiantlı Topoğrafik Harita
Üzerine İşlenmesi ............................................................................................................. 21
II.3. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal
Ünitelerin, Teknik Altyapı Ünitelerinin, Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı
İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi, Bunlar İçin Belirlenen
Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri,
Sızdırmaz Fosseptik, Depolama Alanları, Yollar, Şantiye Binalarının
Gösterilmesi) .................................................................................................................... 21
II.4. Arazinin Mülkiyet Durumu, GPS Koordinatları (WGS 84 Datum Sistemine
Göre), Faaliyet Alanına ve Çevresine Ait Renkli Fotoğraflar. .................................... 22
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI
25
III.1.
Projenin Gerçekleşmesi ile ilgili Yatırım Programı ve Finans Kaynakları ......... 25
III.2.
Projenin Gerçekleşmesi ile ilgili İş Akım Şeması veya Zamanlama Tablosu ...... 26
III.3.
Projenin Fayda-Maliyet Analizi ............................................................................... 27
III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak,
Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi Tasarlanan
Diğer Ekonomik, Sosyal Altyapı ve Teknik Altyapı Faaliyetleri. ............................... 27
8
III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi İçin İhtiyaç
Duyulan ve Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından Gerçekleştirilmesi
Beklenen Diğer Ekonomik, Sosyal Altyapı ve Teknik Altyapı Faaliyetleri. .............. 28
III.6.
Diğer Hususlar ........................................................................................................... 28
BÖLÜM IV: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT
ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ .......................................................... 29
IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi, Etkilenecek Alanın Harita Üzerinde
Gösterimi .......................................................................................................................... 29
IV.2. Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı .......... 29
IV.2.1. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler ................................................ 29
IV.2.2. Jeolojik Özellikler ............................................................................ 30
IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikler ..................................................................... 32
IV.2.3. Yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik
Özellikleri ................................................................................................. 32
IV.2.4. Hidrolojik Özellikler ........................................................................ 33
IV.2.4. Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik ve Ekolojik
Özellikleri ................................................................................................. 33
IV.2.5. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan
Kullanımı ................................................................................................. 33
IV.2.6. Termal ve Jeotermal Su Kaynakları ................................................ 33
IV.2.7. Soğutma Suyunun Temin Edileceği Denizel Ortamdaki
(Akdeniz) Canlı Türleri (Flora – Fauna) .............................................. 34
IV.2.8. Proje Sahası ve Civarının Akıntı Sirkülasyonuna İlişkin
Akıntı, Hız ve Yön Ölçüm Sonuçları ve Grafiksel
Değerlendirmeler .................................................................................... 37
IV.2.9. Deniz Tabanı Düşey Devamlılığının Tespitine Yönelik
Jeolojik-Jeofiziksel (Sismik veya Sondaj Uygulamaları)
Çalışma Sonuçları ve Değerlendirmeleri .............................................. 37
IV.2.10. Deniz Tabanı Sediment Cinsi ve Dağılımına İlişkin
Değerlendirmeler ile Sahanın Sediment Dağılım Haritası ................. 39
IV.2.11. Bölgede Deniz Suyunun Oşinografik Parametrelerine
(Tuzluluk-Yoğunluk v.b.) İlişkin Ölçüm Sonuçları ve
Değerlendirmeler .................................................................................... 40
IV.2.12. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu ...................................... 41
IV.2.13. Tarım Alanları .................................................................................. 43
IV.2.14. Koruma Alanları............................................................................... 43
IV.2.15. Orman Alanları................................................................................. 44
IV.2.16. Flora ve Fauna .................................................................................. 44
IV.2.17. Hayvancılık ve Su Ürünleri ............................................................. 50
9
IV.2.18. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları .............................................. 50
IV.2.19. Peyjaz Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları ................. 55
IV.2.20. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu
Altında Bulunan Araziler ....................................................................... 55
IV.2.21. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su, Toprak ve
Gürültü Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi ............... 55
IV.2.22. Diğer Özellikler ................................................................................. 55
IV.3.
Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri .................................................................... 55
IV.3.1. Ekonomik Özellikler........................................................................... 55
IV.3.2. Nüfus .................................................................................................... 57
IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri.................................................. 57
IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal
Arazi Kullanımları .................................................................................. 57
IV.3.5. Gelir ..................................................................................................... 57
IV.3.6.İşsizlik ................................................................................................... 58
IV.3.7.Sağlık ..................................................................................................... 59
IV.3.8.Diğer Özellikler .................................................................................... 59
BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’TE TANIMLANAN ALAN
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER ........ 60
V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve
Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler .............................................. 60
V.1.1. Arazinin Hazırlanması ve Ünitelerin İnşaası İçin
Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda
Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Artğı Toprak, Taş, Kum, vb.
Maddelerin Nerelere Taşınacakları veya Hangi Amaçlar
İçin Kullanılacakları, Hafriyat Sırasında Kullanılacak
Malzemeler, Araçlar ve Makineler (Nasıl Geri
Kullanlacağı/Kazanlacağı/Bertaraf Edileceği) ..................................... 60
V.1.2. Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrca Ünitelerin
İnşaasında Kullanılacak Maddelerden Patlayıcı, Parlayıcı,
Tehlikeli ve Toksik Olanların Taşınımları, Depolanmaları,
Hangi İşlem İçin Nasıl Kullanılacakları, Bu İşler İçin
Kullanılacak Alet ve Makineler ............................................................. 60
V.1.3. Arazi Kazanmak Amacıyla Veya Diğer Nedenlerle,
Herhangi Bir Su Ortamında Yapılacak Doldurma, Kazıklar
Üzerine İnşaat vb. İşlemler İle Bunların Nerelerde
Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı Ve Kullanılacak
Malzemeler............................................................................................... 60
V.1.4. Zemin Emniyetinin Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler................. 60
10
V.1.5. Taşkın Önleme Ve Drenaj İle İlgili İşlemlerin, Nerelerde
ve Nasıl Yapılacağı .................................................................................. 61
V.1.6. İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma Ve Depolama
Gibi Toz Yayıcı İşlemler, Tozun Yayılmasına Karşı
Alınacak Önlemler .................................................................................. 61
V.1.7. Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı, Bu
Altyapının İnşaası ile İlgili İşlemler; Kullanılacak
Malzemeler, Araçlar, Makinalar; Altyapının İnşaası
Sırasında Kırma, Öğütme, Taşıma, Depolama Gibi Toz
Yayıcı İşlemler ......................................................................................... 61
V.1.8. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi ve Planı, Bu
Sistemin İnşaası ile İlgili İşlemler, Bu İşlemlerde
Kullanılacak Malzemeler, Suyun Temin Edileceği Kaynak
ve Kullanılacak Su Miktarları, İçme ve Kullanma Suyu ve
Diğer Kullanm Amaçlarına Göre Miktarları, Arazinin
Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek
Yerine Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Atıksuların
Cins ve Miktarları, Nasıl Arıtılacağı ve Nereye Deşarj
Edileceği ................................................................................................... 62
V.1.9. Soğutma Suyu İsale Hattı İçin Zemin Emniyetinin
Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler ..................................................... 62
V.1.10. Proje Kapsamındaki Elektrifikasyon Planı, Bu Planın
Uygulanması İçin Yapılacak İşlemler Ve Kullanılacak
Malzemeler, Enerji Nakil Hatlarının Geçirileceği Yerler Ve
Trafoların Yerleri, Bunların Güçleri. ................................................... 63
V.1.11. Arazinin Hazırlanmasından Ünitelerin Faaliyete
Açılmasına Dek Sürdürülecek İşler Sonucu Meydana
Gelecek Katı Atıklarn Nerelere Taşınacakları veya Hangi
Amaçlar İçin Kullanılacakları, Hafriat Depo Sahalarının
Kapasitesi, Atıklarn Geçici Depolanacağı Alanların Vaziyet
Planı Üzerinde Gösterilmesi, Geçici Depolama Alanlarının
Özelliklerinin Verilmesi (Atıkların Niteliği, Ömürleri
Konusunda Detaylı Bilgi Verilmesi, Tüzük Kapsamnda
Alınan İzinler Raporda Yer Almalıdır). ............................................... 63
V.1.12. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin
Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak İşler Nedeniyle
Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültünün Kaynakları ve
Seviyesi. .................................................................................................... 63
Faaliyete Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak
Yakıtların Türleri, Tüketim Miktarları, Bunlardan
Oluşacak Emisyonlar. ............................................................................. 63
11
V.1.14. Karasal Flora/Fauna Üzerine Olası Etkiler, Alınacak
Tedbirler ve Önlemler. ........................................................................... 63
V.1.15. Toprak Kalitesine Olası Etkiler, Alınacak Tedbirler ve
Önlemler................................................................................................... 64
V.1.16. Hava Kalitesine Olası Etkiler, Alınacak Tedbirler ve
Önlemler................................................................................................... 64
V.1.17. Biyolojik Çevre Üzerine Olası Etkiler, Alınacak
Tedbirler ve Önlemler. ........................................................................... 64
V.1.18. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli
Arazinin Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve
Sayıları, Ortadan Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne
Kadar Alanda Bu İşlerin Yapılacağı. .................................................... 65
V.1.19. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli
Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım
Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım
Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri. .................................................... 65
Faaliyete Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde
Çalışacak Personelin ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut
ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve
Nasıl Temin Edileceği. ........................................................................... 65
V.1.21. Proje ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde
Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına; Geleneksel Kentsel
Dokuya Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal
Değerlere, Meteryal Üzerindeki Etkilerinin Şiddet ve
Yayılım Etkisinin Belirlenmesi. ............................................................. 65
V.1.22. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitlerin
Faaliyete Açılmasına Dek Sürdülecek İşlerden, İnsan Sağlığı
ve Çevre İçin Riskli ve Tehlikeli Olanlar.............................................. 66
V.1.23. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer
Amaçlarla
Yapılacak
Saha
Düzenlemelerinin
(ağaçlandırmalar,Yeşil Alan Düzenlemeleri vb.) Ne Kadar
Alanda Nasıl Yapılacağı, Bunun İçin Şeçilecek Bitki ve Ağaç
Türleri vb. ................................................................................................ 66
V.1.24. Projenin İnşaat Faaliyetlerinden Kaynaklanan Trafik
Yükünün Belirlenmesi ve Etkilerinin Değerlendirilmesi. ................... 67
V.1.25. Diğer Faaliyetler............................................................................... 67
V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzeine
Etkileri ve Alınacak Önlemler. ....................................................................................... 67
V.2.1.
Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellileri, Hangi
Faaliyetlerin
Hangi
Ünitelerde
Gerçekleştirileceği,
(Soğutma Sisteminin Ayrıntılı Açıklanması) Kapasiteleri,
12
Her Bir Ünitenin Ayrıntılı Proses Akım Şeması, Temel
Proses Parametreleri, Prosesin Açıklaması, Faaliyet
Üniteleri Dışındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler,
Kullanılacak Makinaların, Araçların, Aletlerin ve
Teçhizatın Özellikleri ve Miktarı (Soğutma Sistemi Ve
Diğer Prosesler Arasındaki Farkların Ayrıntılı Açıklaması). ............ 67
V.2.2. Soğutma Sistemine (Hava veya Su Soğutmalı) İlişkin
Bilgiler. Eğer Su Soğutmalı Sistem Kullanılacak İse,
Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Kazan ve/veya Soğutma
Sularının Ne Miktarlarda Kullanılacakları, Su Kaynağı, Bu
Suların Hangi İşlemlerden Sonra Hangi Alıcı Su
Ortamlarına Nasıl Verileceği ve Verilecek Suların
Özellikleri. ................................................................................................ 76
V.2.3. Proje Ünitelerinde Üretilecek Mal ve/veya Hizmetler,
Nihai ve Yan Ürünlerin Üretim Miktarı, Nerelere, Ne
Kadar ve Nasıl Pazarlanacakları,Üretilecek Hizmetlerin
Nerelere , Nasıl ve Ne Kadar Nüfusa ve/veya Alana
Sunulacağı. ............................................................................................... 80
V.2.4. Proje İçin Gerekli Hammadde, Yardımcı Madde Miktarı,
Nereden ve Nasıl Sağlanacağı, Taşınımlar, Depolanmaları,
Taşınma ve Depolanması Sırasında Etkileri. ....................................... 81
V.2.5. Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Suyun Hangi Prosesler
İçin Ne Miktarlarda Kullanılacağı, Kullanılacak Suyun
Proses Sonrasında Atık Su Olarak Fiziksel, Kimyasal ve
Bakteriyolojik Özellikleri, Atıksu Arıtma Tesislerinde
Bertaraf Edilecek Maddeler ve Hangi İşlemlerle Ne Oranda
Bertaraf Edilecekleri, Arıtma İşlemleri Sonrası Atık Suyun
Ne Miktarlarda, Hangi Alıcı Ortamlara, Nasıl Deşarj
Edileceği. .................................................................................................. 85
V.2.6. Proje Kapsamında Kullanılacak Ana Yakıtların ve
Yardımcı Yakıtın Hangi Ünitelerde Ne Miktarlarda
Yakılacağı vVe Kullanılacak Yakma Sistemleri, Yakıt
Özellikleri, Anma Isıl Gücü, Yakıtın Analizleri. ................................. 86
V.2.6.1. Yakıtın Temin Edileceği Kaynak, Depolama Yeri, Depolama Alanı, Depolama Kapasitesi,
Alan Özellikleri, Yakıt İkmalinin Hangi Sıklıklarda, Hangi Miktarda Yapıldığı, İkmal Sırasında
Alınacak Önlemler. .............................................................................................................................. 89
V.2.6.2. Tesiste Oluşacak Olan Emisyonlar, Mevcut Hava Kalitesine Olacak Katkı Miktarı, Azaltıcı
Önlemler ve Bunların Verimleri, Ölçümler İçin Kullanılacak Aletler ve Sistemler (Her Baca veya
Birleştirilmiş Bacaların, Baca Gazı Emisyonlarının Anlık Ölçülüp Değerlendilmesi (on-line) İçin
Kurulacak Sistemler, Sistemin ve Kalibrasyon İşlemlerinin Yapılması, Baca Gazı Sürekli Emisyon
İzleme Sisteminin İlgli Tüzük Kurallarına Göre Çalıştırılması ve Kalite Güvence Seviyelerinin Yerine
Getirlmesi, Baca Gazı Sürekli Emisyon İzleme Sisteminden Elde Edilen Sonuçların Yıllık Rapolar
Halinde Hazırlanması ve Daireye Sunulması, NOx ve SO2 Gazı ve Toz İndirgeme Sisteminin
Açıklanması, Mevcut Hava Kalitesinin Ölçülmesi İçin Yapılacakişlemler), Modelleme Çalışmasında
Kullanılan Yöntem, Modelin Tanımı, Modellemede Kullanılan Meteorolojik Veriler (yağış, rüzgar
atmosferik kararlılık, karışım yüksekliği vb.) Model Girdileri, Kötü Durum Senaryosunda Dikkate
Alınarak Model Sonuçları,Muhtemel Ve Bakiye Etkiler,Önerilen Tedbirler,Modelleme Sonucunda
13
Elde Edilen Çıktıların arazi kullanım haritası üzerinde gösterilmesi,emisyoları ilgili tüzüklerde
belirtilen standartların altında tutmak için Alınacak Önlemler(Kurulacak Olan Arıtma Sistemleri). .. 94
V.2.6.3. Baca Gazı Arıtma Sistemlerinde Kullanılacak Arıtıcılar Özellikleri, Filtrelerin ve Arıtıcıların
Bakımı, Sistemin Arızalanması Durumunda Alınacak Önlemler. ..................................................... 102
V.2.7. Drenaj Sisteminde Toplanacak Suyun Miktarı, Sızıntı
Suyu Toplama Havuzunun Toplama Karakteristiği,
Arıtılma Şekli, Arıtma Sonucu Ulaşılacak Değerler, Arıtılan
Suyun Hangi Alıcı Ortama Nasıl Deşarj Edileceği, Deşarj
Limitlerinin Tablo Halinde Verilmesi, Tesiste Oluşacak
Sızıntı Suyu İle İlgili Değerlendirilmenin Şiddetli Yağış
Analizlerine Göre Yapılması, Depo Alanı Yüzey Drenaj
Suları ve Sızıntı Sularının Kontrolü ve Kirlilik Unsuru
İçermesi Durumunda Nasıl Temizleneceği, Alınacak İzinler. .......... 103
V.2.8. Tesisin Faaliyeti Sırasında Her Bir Üniteden Oluşacak
Katı Atık Miktar ve Özellikleri, Depolama/Yığma,Bertarafı
İşlemleri, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl Taşınacakları veya
Hangi Amaçlar İçin Yeniden Değerlemdirilecekleri, Alıcı
Ortamlarda Oluşturucağı Değişimler, Katı Atık Yönteminin
Nasıl Yapılacağı, Muhtemel ve Bakiye Etkiler Önlemler. ................ 114
V.2.9. Radyoaktif Atıkların Miktar ve Özellikleri. .................................... 117
V.2.10. Tesisin Faaliyeti Sırasında Meydana Gelecek Vibrasyon,
Gürültü Kaynakları ve Seviyeleri, Gürültü Modellemesi,
Muhtemel ve Bakiye Etkiler ve Önerilen Tedbirler .......................... 117
V.2.11. Faaliyet Ünitelerinde Üretim Sırasında Kullanılacak
Tehlikeli, Toksit, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddeler,
Taşınımlar ve Depolanmaları, Hangi Amaçlar İçin
Kullanılacakları,
Kullanımları
Sırasında
Meydana
Gelebilecek Tehlikeler ve Alınabilecek Önlemler. ............................. 119
V.2.11.1. Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Olan Kimyasal Maddeler, Hangi Ünitelerde
Kullanılcakları, Özellikleri, Miktarı (Günlük, Aylık, Yıllık), Nasıl Temin Edileceği, Kullanılacak
Ulaşım Tipi Ve Araçlar, Hangi Sıklıkla Gelip Gideceği, Risk Durumları Açıklanmalıdır. Güvenlik
Bilgi Formları Rapora İlave Edilmelidir. (Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) Kimyasal
Madde Üreticisi/İthalatçısı Tarafından Verilmelidir) ........................................................................ 121
V.2.11.2. Kimyasal Maddelerin Depolanacağı Alanların Tasarımı (Boyutları, Adedi, Kapasitesi,
Özellikleri, Kesiti, Kullanım Amaçları) Drenaj Sistemi, Projede Uyulacak Ulusal ve Uluslararası
Standartlar. ......................................................................................................................................... 124
V.2.11.3. Kimyasal Madde Depolama Alanı ve Diğer Ünitelerde Zemin Sızdırmazlığı Sağlanması
İçin Yapılacak İşlemler, Geçirimsizliği Sağlayacak Malzeme Miktarı, Fiziksel ve Kimyasal
Özellikleri Nereden Temin Edileceği ve Rezerv Kapasitesi. ............................................................. 132
V.2.11.4. Kimyasal Madde Depolama Alanının Temizliği Hakkında Bilgi Verilmesi, Depolama
Alanında Temizlik Yapılack Mı? Yapılacaksa Nasıl Yapılacağı, Gerekli Olan Mazleme, Araç, Gereç,
Hangi Sıklıkta Temizlik Yapılacağı, Temizlik Sonrasında Oluşabilecek Atıksu, Katı Atık, Miktar,
Cinsi, Özellikleri, Bertaraf Yöntemi. ................................................................................................. 132
V.2.12. Santralin Olası Etkilerinin (Canlılar, Hava, Su, Toprak
Gibi Alıcı Ortama) Bölgenin Mevcut Kirlilik Yükü ve Aynı
Bölgedeki
Faaliyetler
İle
Kümülatif
Olarak
Değerlendirilmesi. ................................................................................. 136
V.2.13. Termik Santralin Verimi, Açığa Çıkan Atık Isının Nasıl
Değerlendirileceği, Enerji Kaybından (Yakıtın Tamamının
14
Enerjiye Dönüştürülmemesinden Kaynaklanan) Dolayı
Atmosfere Verilecek Isının Meteorolojik Koşulları (Bağıl
Nem, Sıcaklık, Basınç vs.) Nasıl Etkileneceği,Alınacak
Önlemler................................................................................................. 142
V.2.14. Proje Kapsamında Yapılacak Bütün Tesis İçi ve Tesis
Dışı Taşımaların Trafik Yükünün ve Etkilerinin
Değerlendirilmesi. ................................................................................. 144
V.2.15. Tesisin Faaliyeti Sırasında Çalışacak Personelin ve Bu
Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal
Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği. ............. 144
V.2.16. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetlerinden İnsan
Sağlığı Ve Çevre Açısından Riskli Ve Tehlikeli Olanlar. .................. 144
V.2.17. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer
Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlenmesi .......................................... 145
V.2.18. Proje ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde
Bulunan Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel
Dokuya, Arkeolojik Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal
Değerlere) Materyal Üzerindeki Etkilerinin Şiddeti ve
Yayılım Etkisinin Belirlenmesi. ........................................................... 145
V.2.19. Karasal Flora/Fauna Üzerine Olası Etkiler, Alınacak
Önlemler................................................................................................. 146
V.2.20. Projenin Tarım Ürünlerine ve Toprak Asitlenmesine
Olan Etkileri, Toprak Asitlenmesinin Tahmininde
Kullanılan Yöntemler ve Alınacak Önlemler. .................................... 146
V.2.21. Yeraltı ve Yüzey Suyuna (Mevcut Su Kaynaklarına)
Etkiler ve Alınacak Önlemler. ............................................................. 147
V.2.22. Sağlık Koruma Bandı İçin Önerilen Mesafe. ................................ 148
V.2.23. Diğer Faaliyetler. .............................................................................. 148
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri .................................................... 149
V.3.1. Projeyle Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları,
Yaratılacak İstihdam İmkanları, Nüfüs Hareketleri, Göçler,
Eğitim, Sağlık, Kültür, Diğer Sosyal ve Teknik Altyapı
Hizmetleri Ve Bu Hizmetlerden Yararlanılma Durumunda
Değişiklikler vb. ..................................................................................... 149
V.3.2.Çevresel Fayda-Maliyet Analizi ......................................................... 149
V.3.3. Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak Sosyal
Değerlendirilmesi. (Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım,
Hayvancılık, Balıkçılık, Arıcılık vb. Faaliyetlere Etkileri,
Projenin İnşası ve İşletmesi Aşamasında Çalışacak İnsanlar
İle Yerel Halk İlişkileri Bunların İnsan Yaşamı Üzerine
Etkileri ve Sosyo-Ekonimik Açıdan Analizi) ( Projenin
15
Yapımı Dolayısıyla Etkilenecek Yöre Halkı İle Görüşmeler
Yapılarak Sosyolojik Etkinin Ortaya Konulması) ............................ 151
BÖLÜM VI: İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA
OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI
ALINACAK ÖNLEMLER............................................................. 158
VI.1.
Rehabilitasyon Çalışmaları..................................................................................... 158
VI.2.
Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler ........................................................................... 158
VI.3.
Oluşabilecek Hava Emisyonları ............................................................................. 158
BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ......................... 159
BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI ......................................... 161
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI ............................................... 167
BÖLÜM X: YUKARIDAKİ BAŞLIKLAR ALTINDA VERİLEN
BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ.............................. 168
BÖLÜM XI: SONUÇLAR ............................................................. 171
KAYNAKLAR................................................................................. 175
EKLER ............................................................................................. 177
Ek 1: Vaziyet Planı. .............................................................................................................. 178
Ek 2: 1/2500 Tapu Haritası. ................................................................................................. 179
Ek 3: Bakanlar Kurulu Kararı. ........................................................................................... 180
Ek 4: ÇED Raporunu Hazırlayanların Tanımı ve Üyelik Belgeleri. ............................... 183
Ek 5: Bölgeye Ait Jeoloji Haritası ....................................................................................... 211
Ek 6: Proje Bölgesi Arazi Kullanım Haritası. .................................................................... 212
Ek 7: Bölgeye Ait Meteorolojik Veriler. ............................................................................. 213
Ek 8: Topoğrafik Harita....................................................................................................... 214
Ek 9: Girne Bölgesi Hava Kalitesi Verileri. ....................................................................... 215
Ek 10: Akaryakıt Özellikleri. ............................................................................................... 216
Ek 11: Gürültü Raporu. ....................................................................................................... 219
16
Ek 12: Kurum Görüşleri. ..................................................................................................... 221
17
BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI
Proje Konusu Faaliyetin Tanımı (Tesis Faaliyet Aşamasındaki Ana
Üretimi, Ürün Cinsi, Proses ve Yakma Sistemlerinde Kullanılan Yakıt ve
Miktarı, Yakıt Kullanılan Ünitelerin Ayrı Ayrı Yakıt Isıl Gücü ve
Toplam Yakıt Isıl Gücü (MWe, MWt), Üretim Kapasitesi, Teknik
Özellikleri ve Ömrü, Tesiste Kullanılacak Hammadde Cinsi, Miktarı,
Hizmet Amaçları, Pazar veya Hizmet Alanları ve Bu Alan İçerisinde
Sosyal Yönden Ülke, Bölge Ölçeğinde Önem ve Gereklilikler.
Teknecik Elektrik Santrali, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)
Teknecik Bölgesinde, KKTC elektrik üretimini sağlamak amacıyla, KIB-TEK
tarafından kurulmuş, buhar türbinlerinden ve dizel jeneratörler grubudan
oluşur. Bu proje, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’na ait Teknecik elektrik
Santrali’nde enerji üretimine ait üretim kapasitesinin arıtılmasını
içermektedir.
Kurumun şu an aktif olarak kullanılmakta olan 1994 yılında montajı
tamamlanarak devereye alınan 2x60 MW buhar santralleri ve 2006 yılında
devreye alınan 6 adet 17MW dizel jeneratör bulunmaktadır. Bunlara ek olarak
üretim santrallerinin kurulu güçlerinin artırılması yoluna gidilirken iletim ve
dağıtım merkezlerinin de kapasitesi artırılmıştır. Bu projeye bahse konu 2
adet 17 MW dizel jeneratör de 2015 haziran ayında yapımı tamamlanarak
işletmeye alınmıştır.
Teknecik Elektrik Santrali’nde ana ürün elektrik enerjisidir. Fuel oil
yakıtlı termik santralda kullanılan ham madde ham sudan elde edilen
demineralize su buharıdır. Yakma sistemi yakıtı HFO (heavy fuel oil)’dir.
Teknecik Elektrik Santrali’nde üretilen canlı su buharının turbine
gönderilmesi ile jeneratörlerden üç fazlı elektrik enerjisi üretilmesine ek
olarak dizel motorlar ile üretilen enerji, alternatörlerle elektrik enerjisine
dönüştürülmektedir. Üretilen elektrik gerilimini düzenlemek için 66 kV’lık
şalt sahası ve 132 kV’lık şalt sahası kullanılmaktadır.
Kurumun kurulu güç kapasitesini artırma isteminin başlıca sebebi
KKTC’de yaşanmakta olan elektrik sıkıntısı ve olası bir genişleme ile ülke
ekonomisine katkı sağlamaktır. Santral, kapasite artırımı ile KKTC
vatandaşlarına yaratılan istihdam ile gelir artışına ve refah seviyesinin
yükselmesine sebep olacaktır. Üretilen elektrik ile KKTC sınırları içerisinde
elektrik sıkıntısı giderilmiş olmakta, yeni tesisler kurulmasına ve yeni
yatırımlara imkân sağlanmaktadır.
Geçen seneler içerisinde devamlı kapasite artırımları ile elektrik
kesintileri ve elektrikte güneye bağımlı durum ortadan kalkmıştır. KKTC’de
son yıllardaki tüketim artışı göz önünde bulundurulursa, elektrik üretimi
artmadığı takdirde, elektrikte dışa bağımlı hale gelineceği veya elektrik
kesintilerinin olacağı öngörülmektedir.
18
Santralde trafo, buhar santralleri, dizel jeneratörler, jeneratör ve
jenerator odası, lojmanlar, idari bina, yakıt dolum noktası ve pompaları,
ambar ve bakım odaları, yangın pompa binası, yangın köpük pompaları, bekci
kulübeleri, ilk yardım binası, çevre tellemesi ve koruma bandı
bulunmaktadır. Santral arazisinde bulunan çeşitli binalar ve üniteler haritada verilmekte
ve aşağıda detaylandırılmaktadır.
Şekil 4. Santral arazisinde bulunan çeşitli binalar ve ünieteleri gösteren
harita.
1. HFO akaryakıt depolama tankları
2. Şalt sahası
3. Buhar türbin sahası
4. Atölyeler binası
5. Dizel jeneratörleri
6. İç hat salt sahası
7. Dizel + F/O çamuru atık depolama tankı
8. Denizden ana deniz suyu soğutma alım
9. Atık toplama havuzu (kauçuk)
10. Su arıtma ünitesi
11. Gaz turbine
12. Lojmanlar bölgesi
19
13. Metal atıkları toplama bölgesi
14. Muhtelif atık toplama bölgesi
15. Soğutma suyu çıkışı
16. Reçine berteraf sitesi
17. İdari yönetim binası
18. Deniz suyundan hipoklorinatör üretim binası
19. Atık boş varil toplama alanı
20. Ana giriş
21. Atık alanı
BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU
II.1. Faaliyet Yerinin ve Komşu Kullanımların Mevcut Arazi Kullanım
Haritası Üzerinde Gösterimi
Proje alanı ve yakın çevresine ilişkin verileri gösteren harita Şekil 5’de
sunulmuştur.
Şekil 5: Faaliyet alanı ve yakın çevresine ilişkin verilerin harita üzerinde
gösterimi.
20
II.2. 1/25.000 ve/veya 1/5.000’lik Halihazır Harita Üzerinde Faaliyet
Alanı Merkezli 1 km’lik Yarıçap Üzerinde Yeraltı Sularını, Yerüstü
Sularını ve Deprem Kuşaklarını Gösterir Analiz, Jeolojik Yapı, Köy
Yerleşik ve Sanayi Alanları, Ulaşım Ağı, Enerji Nakil Hatları, Arazi
Kabiliyeti, Koruma Alanları, Diğer Stratejik Bölgelerin Etkilenen
Alanlarının Gösterimiantlı Topoğrafik Harita Üzerine İşlenmesi
Faaliyet alanı merkezli 1 km’lik yarıçap üzerinde ve yakın çevresine
ilişkin verileri gösteren harita aşağıda sunulmuştur.
Şekil 6: Faaliyet alanı merkezli 1 km’lik Yarıçap Üzerinde ve yakın
çevresine ilişkin verileri gösteren harita.
II.3. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve
Sosyal Ünitelerin, Teknik Altyapı Ünitelerinin, Varsa Diğer Ünitelerin
Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi,
Bunlar İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat
Adetleri ve Yükseklikleri, Sızdırmaz Fosseptik, Depolama Alanları,
Yollar, Şantiye Binalarının Gösterilmesi)
Proje kapsamındaki tüm faaliyet ünitelerinin konumu Ek1 Vaziyet
Planı’nda gösterilmiş olup, Bölüm I’de de irdelenmiştir.
21
II.4. Arazinin Mülkiyet Durumu, GPS Koordinatları (WGS 84 Datum
Sistemine Göre), Faaliyet Alanına ve Çevresine Ait Renkli Fotoğraflar.
Teknecik elektrik santralinde yapılan kapasite artırımı, Bakanlar kurulu
tarafından KIBTEK kullanımına verilen yaklaşık 420 dönüm’lük alan
üzerinde gerçeklenmiştir. Alanın coğrafik şekli Şekil 2’de yer alan uydu
görüntüsünde gösterildiği gibidir. Proje alanının;
- Proje sınırlarında birkaç noktanın WGS 84 Datum Sistemine göre
koordinatları:
A: 542316E ; 3910234N
B: 542413E ; 3910295N
C: 542168E ; 3909793N
D: 541336E ; 3909953N
Proje alanı kapsamında yer alan araziler, Şekil 1’de yer alan tapu
haritasında işaretlendiği gibi olup, KIBTEK Kullanımına verilen arazilerin
Bakanlar Kurulu Kararı Ek 3’te yer almaktadır.
22
PROJE YERİNİ GÖSTEREN RENKLİ FOTOĞRAFLAR
Foto 1. Arazinin Doğuya Doğru Görünüşü.
Foto 2. Arazinin Batıya Doğru Görünüşü.
23
Foto 3. Arazinin Kuzeye Doğru Görünüşü.
Foto 4. Arazinin Güneye Doğru Görünüşü.
24
BÖLÜM III: PROJENİN EKONOMİK VE SOSYAL BOYUTLARI
III.1. Projenin Gerçekleşmesi ile ilgili Yatırım Programı ve Finans
Kaynakları
Tablo 1. 2016 Yılı Sigorta Kapsamına Alınacak Birimler ve Rayiç
Değerleri
Sıra
No
Rayiç Değeri
(USD)
Açıklama
Binalar
İdari Bina
Kapalı Şalt Binası
Su Arıtma Binası
Su Deposu Ve Pompa Binası
Yangın Pompa İstasyonu Binası
Buhar Türbin Binası
Yardımcı Kazan, Jeneratör, Motorin Deposu vb.
Yemekhane Binası
Ambar ve Atölye
Ölçü Kontrol Atölye Binası
Türbin Atölye Binası
Hipoklarinatör Binası
Dizel Santral Binası
Fuel Oil Seperatör Binası
Dizel Santral Atölyesi (TG20)
Teknecik 1 Şalt Binası
İşçi Lojman Binası
Eski İdari Bina
Teknecik II Şalt Binası
Betonarme Lojmanlar
Prefabrik Lojmanlar
Tanklar
Diğer Yapılar (Deniz suyu yapıları, akaryakıt borusu,deniz
23 kirliliği temizleme ve emniyet malzemeleri, galeriler, baca
v.s.)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
24 Yeni Yardımcı Kazan (Dizel Santrallar) binası
2,731,000
178,000
Toplam:
1
2
3
4
718,750
70,950
332,500
225,700
19,800
4,770,000
182,400
63,750
705,000
18,000
29,000
38,400
2,550,000
87,500
100,000
70,000
173,000
63,000
211,000
480,000
125,000
3,500,000
Tesis ve Ekipmanlar
Buhar Kazanları, dom, fan, luvo, pompa ve ekipmanları
Buhar türbini, generatör ve bunlara ait sistemler
Enstrüman, otomasyon ve kontrol sistemi
Su tasfiye ve CPP sistemi
17,442,750
32,500,000
24,000,000
10,000,000
2,750,000
25
5 Ana soğutma suyu pompa ve sistemi, kondenser, pompa ve
kondenser sistemi
6 Yardımcı buhar kazanı ve ekipmanları
7 Çevrim boru sistemi
8 Ensrüman ve servis hava sistemi
9 Telekomünikasyon ve haberleşme sistemi
10 Tank Çiftliği
11 Ana yakıt tankları ve yakıt tesisatı
12 Yangın sistemi
13 Ana trafolar, yardımcı trafolar, GIS ve Teknecik 1 Şalt
14 Teknecik II Şalt
15 Dizel Sant. yardıcı trafolar OG-AG ve black start jeneratör
16 Buhar Santralı black start jeneratörleri (Ganz, atlas copco)
17 Dizel Santral (8 x 17MW)
19 Vinçler ve yardımcı aparatlar
20 Mekanik atölye ekipmanları
21 Yeni Yardımcı Kazan (Dizel Santrallar) tesisi
22 Labaratuvar ekipmanları ve demirbaşlar
Toplam:
6,250,000
500,000
6,000,000
250,000
50,000
300,000
4,300,000
750,000
10,000,000
9,000,000
1,700,000
160,000
75,226,000
325,000
275,000
210,000
300,000
184,846,000
Stoklar
1
2
3
4
Fuel oil stoku
Motorin stoku
Yağ stoku
Yedek parça stoku
Toplam:
12,000,000
130,000
300,000
10,000,000
22,430,000
Genel Toplam :
224,718,750 USD
Yukarıdaki taploda da belirtilmiş olduğu gibi 2016 yılı içerisinde
sigortalanacak olan teknecik santrali rayiç bedeli 224,718,750 US doları
olmaktadır. Tüm yatırım şu ana kadar KIB-TEK, KKTC ve TC yardımları ile
gerçekleşmiş durumdadır. Son olarak eklenen iki adet dizel jeneratörün fiyatı
75,226,000 maerikan doları olmakta ve bunların finansmanı KIB-Tek
tarafından karşılanarak 2015 temmuz ayı içerisinde faaliyete geçirilmiştir.
III.2. Projenin Gerçekleşmesi ile ilgili İş Akım Şeması veya Zamanlama
Tablosu
Bu proje, Kıbrıs Türk Elektrik Kurumu’na ait Teknecik elektrik
Santrali’nde enerji üretimine ait üretim kapasitesinin arıtılmasını içermekte
olup, bu bağlamda 2015 haziran ayında 2 adet 17 MW dizel jeneratörün
yapımı tamamlanarak işletmeye alınmıştır.
26
III.3. Projenin Fayda-Maliyet Analizi
Yatırım Acısından Fayda Maliyet Analizi
Yatırımın geri ödeme süresi; işletmenin 1. yılından başlayarak yıllık
nakit akımları toplamının, projenin toplam yatırım tutarına eşitlendiği süredir.
Yıllık nakit akımların toplamının, toplam yatırım tutarını ne kadar sürede
karşılayabildiğini göstermekte ve projenin yapılabilirliği konusunda genel bir
fikir vermektedir.
Yatırımın Ülke ve Bölge Acısından Fayda-Maliyet Analizi
Teknecik Elektrik Santralında üretilecek elektrik enerjisi, proje alanına
en yakın ve trafo merkezine bağlanacak ve tüm KKTC’ye elektrik
sağlayacaktır. Aynı zamanda enerji nakil hatları vasıtası ile ulusal şebekeye
verilecektir.
Tesiste üretilecek elektrik enerjisi, KKTC’nin artan elektrik ihtiyacının
karşılanmasında önemli bir rol oynayacaktır. Gelecek yıllarda ortaya çıkması
kacınılmaz olan arz açığı kısmen telafi edilecektir. Sağlanacak sürekli,
güvenilir ve kaliteli elektrik, yabancı yatırımları KKTC’ye çekerek, ülkenin
endüstriyel açıdan gelişmesine katkıda bulunacak; özel sektorde yeni iş
alanları yaratılarak kişi başına duşen gelirin artmasında rol oynayacaktır.
Ayrıca, yatırımın yapılacağı yörede ciddi istihdam ve gelişme
sağlanacağından, proje sahasının bulunduğu yörenin yerel yönetimlerine
kaynak girdisi sağlanmıs olunacaktır. Proje kapsamında gerek inşaat ve
gerekse işletme aşamalarında calışacak mühendis, teknisyen ve makine
operatörleri gibi teknik personel ve vasıfsız isçiler bölgeden temin edilmeye
özen gösterileceğinden; bölgede bir istihdam imkanı sağlanmıs olacaktır.
Ayrıca bu proje ile yörenin sanayi kolunun gelişmesinde önemli bir adım
atılmış olacaktır. Proje kapsamında kullanılacak inşaat malzemeleri,
ekipmanlar, vb. techizatların bölgeden temin edilmesine özen gösterilecektir.
Dolayısıyla projeden; inşaat malzemelerini temin edip satan firmalar, makineekipman satan ve kiralayan firmalar, bu ekipmanlara bakım yapan firmalar,
gıda sektörü, vb. sektörlerin olumlu yönde etkilenmesi ve proje süresince
bölge ekonomisinde bir canlılık olması beklenmektedir. Ayrıca bölgede
yaşanan işsizlik sorununu dikkate alındığında bu ve benzeri projelerin
istihdam sorununa ciddi yararları olacağı düşünülmektedir.
III.4. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşmesine
Bağlı Olarak, Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar Tarafından
Gerçekleştirilmesi Tasarlanan Diğer Ekonomik, Sosyal Altyapı ve
Teknik Altyapı Faaliyetleri.
Proje kapsamında olmayan ancak projenin gerçekleşmesine bağlı
olarak, yatırımcı firma KIB-TEK veya başka firmalar şu anda gerçekleşmesi
tasarlanan herhangi bir Ekonomik, Sosyal Alt yapı ve Teknik altyapı Faaliyeti
mevcut değildir. Çünkü KKTC de şu anda KIBTEK e bağlı 2 adet 60 MW
27
buhar türbinli , ve 8 adet 17.5X8 MW lık diesel jeneratörler bulunmaktadır.
Buna bağlı olarak ayrıca Aksa Firmasına ait santrallerden 89 MW civarında
bir üretim olması toplamda toplamda 349 MW civarında bir enerji üreimi söz
konusudur. KKTC de en yüksek kullanım miktarı 2015 yılı verilerine göre
300 MW olmaktadır.
III.5. Proje Kapsamında Olmayan Ancak Projenin Gerçekleşebilmesi
İçin İhtiyaç Duyulan ve Yatırımcı Firma veya Diğer Firmalar
Tarafından Gerçekleştirilmesi Beklenen Diğer Ekonomik, Sosyal Altyapı
ve Teknik Altyapı Faaliyetleri.
Proje tamamlanmış olup, proje kapsamında olmayan ancak projenin
gerçekleşebilmesi için ihtiyaç duyulan ve yatırımcı firma veya diğer firmalar
tarafından gerçekleştirilmesi beklenen diğer ekonomik, sosyal altyapı ve
teknik altyapı faaliyetleri bulunmamaktadır.
Proje kapsamındam ilave edilmiş olan son 2 adet 17.5 KW’lık
santrallerin mevcut dizel santrallerin yerleştirilmiş olduğu yerde yerleri hazır
olduğundan sadece yerlerine yerleştirilmmesi gerçekleşririlmiştir.
III.6. Diğer Hususlar
Proje ile ilgili yukarıda belirtilen bilgiler dışında ek husus
bulunmamaktadır.
28
BÖLÜM IV: PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT
ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ
IV.1. Projeden Etkilenecek Alanın Belirlenmesi, Etkilenecek Alanın
Harita Üzerinde Gösterimi
Proje alanı Şekil 5’de işaretlenmiş olup, 20 metre güneydoğusunda
ingiliz evleri, 140 metre güneyinde tatil evleri, 160 metre güneybatısında
Çatalköy sanayi arsaları, 340 metre doğusunda Alagadi köyü, 1000 metre
batısında Lara Otel yer almaktadır.
IV.2. Fiziksel ve Biyolojik Çevrenin Özellikleri ve Doğal Kaynakların
Kullanımı
IV.2.1.
Meteorolojik ve İklimsel Özellikler
KKTC Subtropikal iklim kuşağında bulunduğundan yazları uzun, sıcak
ve kurak; kışlar kısa, ılık ve az yağışlı geçer. Kuzey Kıbrıs’ta bahar
mevsiminin hemen hemen yaşanmaması veya çok kısa sürmesinden dolayı,
sadece sıcak yaz mevsimi ve ılık kış mevsiminden söz edilebilir.
Nisan ayı sonlarından, Ekim ayı ve bazen de Kasım ayı başlarına kadar
sıcak nüveli Basra alçak basınç sistemi etkili olmaktadır. Bu sistemin taşıdığı
sıcak ve kuru hava kütlesi, hava sıcaklığını özellikle iç kesimlerde 40°C
üzerine yükseltirken, nisbi nemin ise 5-10%’lara kadar düşmesine neden
olmaktadır. Basra alçak basınç sisteminin fiziksel özelliğinden dolayı yaz
boyunca kararlı bir hava hüküm sürmekle birlikte, zaman zaman bölge
üzerine gelen nisbeten serin hava kütleleri yaz periyodu içinde, özellikle iç
kesimlerde sağanak yağışlara sebebiyet vermektedir.
Kuzey Kıbrıs’ta depresiyonlar Eylül, genellikle de Ekim ortalarından
itibaren gelmeye başlar ve Mart ortalarına kadar etkili olur. Yağış miktarları
az olmakla birlikte gelen depresyonların sayısı ve aktivitesi ile yakından
ilgilidir.
Proje alanına en yakın Meteoroloji istasyonu Girne Meteoroloji
İstasyonudur. Buradan alınan rasat değerlerine göre yağış, sıcaklık, nisbi nem
ve rüzgar değerlendirmeleri Ek 7’de verilmiştir.
Yağış
402 mm/m2 yağış alan ülkemizde son 20 yıl içerisinde azalma
olmuştur. Bu azalma hidrolojik ve tarımsal kuraklık problemlerine neden
olmuştur. Özellikle Aralık-Ocak ayında azalan yağışlar, Şubat-Ağustos ve
Kasım ayında biraz artmıştır. Ancak bu artış, yıllık yağışlardaki azalmayı
önleyecek nitelikte değildir. Kuzey Kıbrıs’ın en yağışlı bölgesi, Kuzey sahil
29
şerididir. Proje yerine göre en fazla yağışın Aralık, en az yağışın da Ağustos
aylarında düştüğü görülür. Girne Meteroloji İstasyonuna göre bölgede yıllık
toplam ortalama yağış 472.3 mm/m2’dir. 24 saatlik en çok yağışlar da
depresyonların etkili olduğu kış ayları ile konvektif yağışların oluştuğu bahar
aylarında ölçülmüştür.
Hava Sıcaklığı
Yıllık ortalama hava sıcaklığının 19.9oC olduğu KKTC’de Lapta
bölgesinin sıcaklıkları uzun yıllar ortalamasına göre değerlendirilirse en
yüksek ortalama sıcaklık Temmuz-Ağustos, en düşük Ocak-Şubat
aylarındadır.
Nisbi Nem
Gündüzleri en nemli bölgeler, deniz meltemlerinin görüldüğü kıyı
kesimleri ve dağlık bölgeler, en kuru bölgeler ise iç kesimlerdir. Geceleri iç
kesimlerdeki nem miktarı artarak, sabah saatlerinde kıyılardan daha fazla nem
taşımaktadır. Lapta bölgesinin uzun yıllar ortalama nisbi nem değeri 60% ile
%70 arasında değişmektedir. En yüksek nisbi nem 72.6%, ortalama nisbi nem
ise 69.3%, en düşük nisbi nem ortalaması Ağustos ayında %65,8’dir. ile
Temmuz ayında oluşmaktadır.
KKTC’de yaşanan sis olayları genellikle iç kesimlerde ve ilkbahar
aylarında meydana gelmektedir. Kıyı bölgelerinde sis olayı çok seyrek
oluşmaktadır. Proje yeri de kıyı bölgesinde yer almaktadır.
Rüzgarlar
Gündüzleri denizden-karaya, geceleri karadan-denize esen deniz-kara
meltemleri ile dağların yüksek kesimleri ile dağ etekleri veya vadiler arasında
esen dağ-vadi meltemleri KKTC’de etkili olmaktadır. Meltemler dışında
KKTC’de esen rüzgarların önemli bir bölümü batıdan doğuya doğru
esmektedir. Girne’nin rüzgar değerleri uzun yıllar ortalaması incelendiği
zaman hakim yön “West” (W) iken en hızlı rüzgar Ocak ve Şubat aylarında
esmiştir. Uzun yıllar ortalama rüzgar hızı ise 2.4 m/san.’dir.
KKTC’de yaşanan sis olayları genellikle iç kesimlerde ve ilkbahar
aylarında meydana gelmektedir. Kıyı bölgelerinde sis olayı çok seyrek
oluşmaktadır. Proje yeri de kıyı bölgesinde yer almaktadır.
IV.2.2.
Jeolojik Özellikler
K.K.T.C ‘nin Genel Jeolojisi
Kıbrıs’ın jeolojisi ile ilgili birçok çalışma ve çeşitli yayınlar
bulunmaktadır.K.K.T.C’nin jeolojisi ile ilgili 1996-2000 yılları arasında MTA
Genel Müdürlüğü ve jeoloji Maden Dairesinin ortaklaşa yürüttüğü çalışmlar
sonucunda yeni jeoloji haritaları ve rapor hazırlamıştır.Yeni rapor ışığında
K.K.T.C ‘nin jeolojisi 4 ana zon ve istiflere ayrılmıştır.Bunlar
30
1.
2.
3.
4.
Trodos Ofiyolifi ( Trodos çevresi sedimenter istifi)
Yiğitler Grubu
Tripo Grubu-Lapta Grubu-Değirmenlik Grubu- Beşparmaklar
Meserya Grubu (Meserya ovası)-Pliyosen- kuvartner
Trodos ofiyolitinin yalnızca üst kısmı ile Yiğitler Grubu K.K.T.C
sınırları içerisinde gözlenmektedir.
Tripo Grubu: Beşparmak Dağlarında görünür temelinde yer
alır.Rekristalize
kireçtaşları,dolomatik
kireçtaşları,masif
rekistalize
kireçtaşları gibi karbonat kayaçlarından oluşurlar.
Lapta Grubu: Tripo Grubu üzerine açılı uyumsuzluk
gelirler.Kireçtaşı,kalkrenit,killi kreçtaşı aralıklı yaprak yapıları ile asitik be
bazik lavlar içerir.
Değirmenlik Grubu: Tripo ve lapta grublarını açılı uyumsuzluk
örterler.Yaklaşık 30 milyon yıl süresince kesintisiz çökelimin devam ettiği
havzada oluşan,çoğunluğunu türbiditik özellikli kum taşı ve kiltaşı kayaları
bu grubun ana kayaçlarıdır.
Mesarya Grubu : Miyosan dönemi sonrasında tümüyle kara durumuna
geçen Kıbrıs’ta Pliyosan döneminde,özellikle mesarya ovası’nın yeniden
deniz altında kalması sonucunda oluşan çökel kayaları topluluğu Mesarya
Grubu olarak tanımlanmıştır.
Kıbrıs adasının Kuvaterner dönemi boyunca yükselmesine bağlı olarak
değişik katlarla,geniş alanlarda yüzeylenen kalkarenit ya da kumlu kreçtaşları
ile temsil edilen Denizel Şehirler ; eski vadi yatakalrında ise genellikle gevşek
tutturulmuş çakıltaşları ve kumlu killi yapılarla temsil edilen karasal şehirler
oluşmuştur.Adanın Kuzey kıyı kesimleri genellikle denizel ortamlarda
çökelmiş yapılarla Mesarya Ovası ise karasal ortamlarda çıkelmiş alüvyal
malzemelerle kayalanmıştır.İnceleme alanı ve çevresi sığ denizel ortamlarda
çökelmiş kumlu kireçtalara yani kalkremitlerle kaplıdır.Deniz düzeyinden
tedrici yükselerek proje alanı güneyinden geçen ana yol boyunca 40-50
metrelere ulaşır.Kalkremit düzeylerinin deniz içlerinde devam ettiği gözlenir.
Orta sertlikte çimentolaşmış dayanıklı bir yapıdadır.Proje alanına inşa
edilmiş buhar türbinleri ile dizel jeneratörler ile 1000m3lük su depolarında
zeminden kaynaklanan bir sorun yaşanmıştır.Bölgede heyelan veya su baskını
oluşturabilecek bir olumsuzluk görülmemektedir.
Bölgeye düşen yağış suları kuzye eğimli araziden rahatlıkla denize
ulaştırılabilir.
İnceleme alanı ve çevresinde ekonomik değerde mineral kaynaklarına
rastlanılmaz.Bölgenin ana kayacı olan kalkremitler güney bölgelerindeki
yamaçlardan sökülerek inşaatlarda özellikle dış duvar yapımında
kullanılmaktadır.
Bölgeye ait Jeoloji haritası Ek 5'de verilmiştir.
31
IV.2.3. Hidrojeolojik Özellikler
İnceleme alanı ve çevresinde gözlenen geçirimli özellikli kalkremitler
iyi bir kayası olarak bilinmektedir.Yıllık yağışlar ve derelerin taşıdığı sularla
beslenirler. Kuzeyde oldukça eğimli bir kounumda yer alan proje alanı ve
çevresine düşen yağışlar eğim doğrultusunda süratli olarak denize
ulaşır.Yterli beslenme olmadığından bölge içerisinde yeraltı suyuna
rastlanılmaz.
Bilindiği gibi Teknecik Elektrik Santralında kullanım amaçlı günlük
ortalama 300 m3 suya gereksinim duyulmaktadır.Bölgenin kaynağı Güneyde
yer alan Beşparmak Dağları içerisinde yer alan kireçtaşı aküfer alanıdır.
Doğu Batı doğrultulu kireçtaşı
aküfer
alanının birçok noktasından
yeraltısuyu alınarak birçok yerleşim yerinin su gereksinimi karşılanmaktadır.
Teknecik Elektirik Santralına su,Beşparmak Dağlarına ismini veren
Beşparmak şeklindeki sıra tepelerin kuzey eteklerinde yer alan sondaj
kuşundan sağlanmaktadır.Bölgede açılmış iki adet sondaj kuyusundan
ortalama 50.şer m3/saat su alınmaktadır.Santralın su gereksinimi yanında
bölgedeki yerleşim yerlerinde bu iki kuyudan su sağlanmaktadır.Santral
alanında kurulu 2 adet 1000-er m3/lük depoda toplanan sular ihtiyaca göre
kullanılmaktadır.
Türkiye’den getirilip adanın her noktasına su verilmeye başlandığında
santralda suyunu bu kaynak sağlayacaktır.
IV.2.3. Yeraltı ve Termal Su Kaynaklarının Hidrojeolojik Özellikleri
Proje alanı Girne kıyı şeridi akiferi içinde yer alır. Bu akifer batıda
Güzelyalı’dan başlayan, Doğuda Esentepe’ye kadar uzanan yaklaşık 4 km
genişlikte ve 58 km uzunluktaki bir alanı kapsamaktadır. Girne dağlarının
Kuzey yamaçlarından yağışlı dönemlerde oluşan yüzey akışları ile beslenir.
Yeraltı suyu kalitesi kimyasal yönden içme suyu limitleri civarında olmakla
birlikte bölgenin daha da yoğunlaşan yerleşimden ötürü mikrobiyolojik
kirlenme söz konusudur. Mikrobiyolojik yönden elverdiği ölçüde evsel
maksatlar ve sulamada yararlanılabilir.
Bölgeye içme ve kullanma suyu Girne Sıra Dağları akiferinde yer alan
ve Su İşleri Dairesi kontrolunda bulunan 5 adet içmesuyu tesisinden
sağlanmaktadır. Bu kuyular sırasıyla; 20/74, MTA4, EB 10, B30 ve 20/74-E.
Kuyuların bulunduğu bölgelerde su seviyeleri deniz seviyesinden 64-73 m,
kuyu verimleri 13-100 m3/h arasında değişmektedir. Bu tesislerden aylık
ortalama 82.100 m3 su belediyeye ve bağlı köylere içme ve kullanma suyu
sağlanmaktadır. Bölgede termal su kaynağı yoktur.
32
IV.2.4.
Hidrolojik Özellikler
Kurak bir iklim kuşağında yer alan adamıza yıllık ortalama 400mm/m2
yağış düşmektedir.Trodos Dağları ve çevresi ile Beşparmak Dağlarına bu
yağıştan daha fazla yağış düşmektedir.
Beşparmak Dağları’na düşen yağışların bir kısmı akaçlama düzlemleri
doğrultusunda kuzey ve güney yönünde akışa geçebilir.Doğu kuzey yamaçları
ile deniz arasında az mesafe olduğundan aşırı yağış kuzey yamaçlarını
oldukça aşındırarak derin vadili dereler oluşturmuşlardır.
Proje alanı batısında yer alan Bostan Deresi’nin membaya yakın alanında
inşa edilmiş olan Teknecik göleti bu derenin su taşımasını önlemiştir.Bölgede
daha batıda da Arapköy Göleti de bulunmaktadır.Bu küçük göletlerde
toplanan sular sulu tarımda kullanılmaktadır.
Göletlerde toplanan sular bir mevsim boyunca kullanılıp tüketilmektedir.Bazı
yıllarda da bu göletler yağışsızlık nedeniyle hiç su tutmamaktadır.
Bölgede yer alan dereler santral ve çevresine su baskını tehlikesi
yaratmamaktadır.
IV.2.4. Yüzeysel Su Kaynaklarının Hidrolojik ve Ekolojik Özellikleri
Proje yeri çevresindeki dereler yağıştan hemen sonra akışa
geçmektedirler. Taşıdıkları suyun bir miktarını akışa ve jeolojik yapıya bağlı
olarak yer altına geçirirler. Geriye kalan miktar ise denize boşalmaktadır.
Proje yeri ve çevresinde denize akan suyu önlemek için gölet yapılmamıştır.
Tüm Girne kıyı şeridinde yüzeydeki teras depositleri ile Değirmenlik
Marnları arasında denize boşalan küçük pınarlar şeklinde olmaktadır. Fayların
Beşparmak dağlarından teras depositlerine ulaştığı yerlerde Beşparmak
dağlarından kaçan sular denize ulaşmaktadır. Bölgede devamlı akan yüzey
suyu bulunmamamktadır.
IV.2.5. Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı
Proje yerinin hemen yakınındaki derelerde beslenme havzaları küçük
olduğu için herhangi bir gölet yapılmamıştır.
Proje yerinin 2.4 km güney batısında Arapköy Uzundere Göleti, 2.2 km
güney batısında Arapköy Aynidere ve 4.2 km güney doğusunda Alagadi
Göleti bölgenin yüzeysel su kaynakları olup sulama amaçlı kullanılmaktadır.
Bu Göletlerimizin toplam depolama hacimleri; Arapköy Uzundere Göleti:
444.150 m3, Alagadi Göleti 774.575 m3 ve Arapköy Aynidere Göleti: 608.881
m3’tür. Suluma için kullanılan su, toplam depolama kapasitesinin %70-80’dir.
IV.2.6. Termal ve Jeotermal Su Kaynakları
Adamızda
termal
veya
jeotermal
su
kaynağına
rastlanılmaktadır.Teknecik Elektirik Santralı santralın soğutulması amacıyla
33
denizden su alınmaktadır. Santrale taşınan sular soğutma işlemi sonucunda
ayrılıp bir kanalda tekrar denize akıtılmaktadır.Santralden ayrılan sular
ısınmış şekilde ayrılıp denize ılık şekilde akmaktadır. Bu ılık suların
denizdeki eko sisteme bir etkisi şu ana kadar olmamıştır.
IV.2.7. Soğutma Suyunun Temin Edileceği Denizel Ortamdaki (Akdeniz)
Canlı Türleri (Flora – Fauna)
FLORA
Cyanophyceae:Chroococcus turgidus (Kützing) Nägeli;Oscillatoria curviceps
C.Agardh.
Rhodophyceae:Erythrotrichia carnea (Dillwyn) J.Agardh; Acrochaetium
daviesii (Dillwyn) Nägeli; Ganonema farinosum (J.V. Lamouroux) Fan et
Wang; Corallina elongata J. Ellis et Solander; Jania rubens (L.) J.V.
Lamouroux var. rubens; Hypnea musciformis (Wulfen) J.V. Lamouroux;
Callithamnioncorymbosum (Smith) Lyngbye; Ceramium ciliatum (J. Ellis)
Ducluzeau var. ciliatum; Ceramium ciliatum var. robustum (J.Agardh)
Feldmann-Mazoyer;
Spyridia
filamentosa
(Wulfen)
Harvey;
Wrangeliapenicillata (C.Agardh) C.Agardh; Dasya rigidula (Kützing)
Ardissone; Chondrophycus papillosus (C.Agardh)Garbary et J. Harper;
Digenea simplex (Wulfen) C.Agardh; Laurencia obtusa (Hudson) J.V.
Lamouroux; Polysiphonia opaca (C.Agardh) Moris et De Notaris;
Rytiphlaoea tinctoria (Clemente) C.Agardh.
Phaeophyceae:Myriotrichia clavaeformis Harvey; Colpomenia sinuosa
(Mertens ex Roth) Derbes et Solier; Hydroclathrus clathratus (Bory ex
C.Agardh) M. Howe; Halopteris filicina (Grateloup) Kützing; Stypocaulon
scoparium (L.) Kützing; Dictyopteris polypodioides (A.P. De Candolle) J.V.
Lamouroux; Dictyotadichotoma (Hudson) J.V. Lamouroux var. dichotoma;
Padina pavonica (L.) Thivy; Stypopodium schimperi (Buchinger ex Kützing)
Verlaque et Boudouresque;Cystoseira compressa (Esper) Gerloff et
Nizamuddin; Cystoseira foeniculacea (L.) Greville f. foeniculacea; Cystoseira
foeniculacea f. tenuiramosa G.Garreta, B. Martí, R. Siguan et R. Lluch;
Sargassum vulgare C.Agardh.
Chlorophyceae: Phaeophila dendroides (P.L. Crouan et H.M. Crouan)
Batters; Enteromorpha linza (L.) J.Agardh; Ulva lactuca L.; Anadyomene
stellata (Wulfen) C.Agardh; Cladophora spp.; Caulerpa prolifera (Forsskål)
J.V. Lamouroux; Caulerpa racemosa var. lamourouxii f. requienii (Montagne)
Weber-van Bosse; Flabellia petiolata (Turra) Nizamuddin; Dasycladus
vermicularis (Scopoli) Krasser.
İstilacı iki tür yeşil alg Caulerpa racemosavar. lamourouxii f. requieniive
kahverengi alg Stypopodium schimperi de bol oranda tesbit edilmiştir.
ANGIOSPERMAE
Posidonia oceanica; Rhizosolenia fragilissima; Protoperidinium brochi;
Cymodocea nodosa; Zostera noltii.
34
FAUNA
COPEPODA
CLADOCERA
Acartia clausi Farranula rostrata Penilia avirostri, Podon polyphemoides.
NEMERTINI
Nemertini sp.
ANNELIDA
POLYCHAETA
Amphictene auricoma; Aricidea sp.; Capitella sp.; Capitomastus sp.;
Cirratulus sp.; Cossura sp.; Eunice floridana; Gleycera cf rouxi; Glycera sp.;
Goniada norvegica; Harmohoe impar; Harmothoe sp.; Hermonia hystrix;
Hteromastus filiformis; Lumbrinerides cf amoureuxi; Lumbrineris sp.;
Magelona papillicornis; Malaccoceros sp.; Marphysa bellii; Monticellina
heterochaeta; Naineris laevigata; Neanthes pelagica;
Nephths caeca; Nephthys sp.; Neridines sp.; Nerine cf cirratulus; Nereis
diversicolor; Notomastus latericeus; Onuphis eremita; Paradoneis lyra;
Ploynoidae (sp.); Pomatoceros trigueter; Prinospio fallax; Prinospio sp.;
Pseudocapitella incerta; Sigalion cf. Mathildae; Sigambra parva; Spio sp.;
Spiochaepterus costarum; Spionidae sp.; Spiophanes bombyx; Sthenelais boa.
ARTHROPODA
CRUSTACEA
Acanthonyx lunulatus;Achaeus cranchii;Alpheus dentipes;Alpheus glaber;
Alpheus macrocheles;Ampelisca brevicornis;Ampelisca diadema;Apseudes
intermedius; Athanas nitescens; Atylus vedlomensis; Bathyporeia lindstromi;
Bodotria arenosa mediterranea; Caprella equilibra; Caprella sp.; Carpias
stebbingi; Ceratothoa oestroides; Cestopagurus timidus;Charybdis
longicollis;Chlorotocus crassicornis; Clibanarius erythropus;Cumella
limicola; Diastylis rugosa;Ebalia cranchii;Ebalia nux;Ericthonius brasiliensis;
Eriphia verrucosa;Ethusa mascamne;Eurydice sp.;Eurynome aspera;Galathea
sp.; Galathea squamifera;Galathea strigosa;Gammaridae sp.;Goneplax
rhomboides; Hippolyte inermis; Hippolyte varians;Inachus thoracicus;
Leptomysis sp.; Liocarcinus arcuatus;Liocarcinus corrugatus;Liocarcinus
maculatus; Lissa chiragra; lnachus dorsettensis; Lophogaster typicus;
Lysianassa longicornis; Macropodia rostrata;Pagurus chevreuxi;Palaemon
serratus; Palinums elephas; Pandalina brevirostris;
Penaeus semisulcatus; Philocheras bispinosus bispinosus; Primela denticulata;
Processa edulis; Scalpellum scalpellum; Scyllarus arctus; Scyllarus
pygmaeus;Sphaeroma serratum;Tylos latreillii;Upogebia pusilla;Upogebia
tipica;Uromunna petitI; Urothoe grimaldii.
MOLLUSCA
PLACOPHORA
Chiton olivaceus.
35
GASTROPODA
Acteon tornatilis; Anachis savignyi;Bittium reticulatum;Bolma rugosa;
Brittium submamillatum;Caecum trachea;Cerithium vulgatum;Cerithium
rupestre; Columbella rustica; Euparthenia bulinea;Jujubinus exasperatus;
Loripes lacteus; Macoma cumana; Myrtea spinifera;Nassarius gibbosulus;
Nassarius sp.; Odostomi sp.; Philine catena; Smaragdia viridis; Tellina sp.;
Tricolia speciosa; Turritella turbona;
BIVALVIA
Acanthocardia tuberculata;Abra alba;Bela nebula;Chamelea gallina;Conus
ventricosus; Dentalium inaequieostatum; Dentalium dentalis; Donax
venustus;Dosinia lupinus; Glans aculeata; Glycymeris glycymeris;Gouldia
minima; Lissopecten hyalinus; Loripes lacteus; Modiolula phaseolina;
Modiolus adriaticus; Myrtea spinifera; Paphia lucens; Parvicardium exiguum;
Plagiocardium papillosum;Striarca lactea;Tellina balaustina;Tellina pulchella;
Venus verrucosa;
ECHINODERMATA
ASTROIDAE
Astropecten irregularis;
OPHIUROIDEA
Amphiopholis squamata; Amphiura chiajei; Ophiura albida; Ophioderma
longicaudum.
HOLOTHUROIDEA
Holothuria mammata;Schizaster canaliferus.
ECHINOIDEA
Echinocardium cordatum; Echinocyamus pusillus; Paracentrotus lividus;
Schizaster canaliferus.
CHORDATA
ENTEROPNEUSTA
Saccoglossus sp.
ASCIDIACEAE
Holocynthia sp.
PORIFERA
DERMOSPONGIAE
Ircinia sp.
36
PROJE BÖLGESİ VE YAKIN ÇEVRESİNİN BALIK FAUNASI
Diplodus annularis;Diplodus sargus sargus; Diplodus vulgaris;Epinephelus
costae; Epinephelus marginatus;Mullus barbatus barbatus; Mullus surmuletus;
Oblada melanura ; Siganus rivulatus; Solea solea; Spicara maena;Atherina
boyeri;Blennius sp.; Chromis chromis;Coris julis; Gobius sp.;Labrus viridus;
Serranus scriba; Sparisoma cretense; Sympodus mediterraneus; Sympodus
sp.; Thalassoma pavo;
MAMALIA
Monachus monachus
REPTILIA
Caretta caretta; Chelonia mydas
Avrupa Birliği Habitat Yönergesi Ek II listesinde bulunan türler bağlamında
Alagadi ÖÇKB’sine komşu olarak bulunan bu alanda da yaşayan iki deniz
kaplumbağası ve bir de fok balığı bulunmaktadır.
IV.2.8. Proje Sahası ve Civarının Akıntı Sirkülasyonuna İlişkin Akıntı,
Hız ve Yön Ölçüm Sonuçları ve Grafiksel Değerlendirmeler
Proje sahası ve civarının akıntı sirkulasyonuna ilişkin herhangibir veri
bulunmamaktadır. Bölgenin hakim rüzgar yönüne bağlı olarak ve bölgede
bulunan kumulların oluşumuna bağlı olarak, bölgenin akıntı sirkülasyonu ile
ilgili olarak sonuçlar üretmek mümkündür.
Mevcut verilere göre bölgenin baskın akıntı sirkülasyonu kuzeyden güneye ve
batıdan doğuya doğrudur.
IV.2.9. Deniz Tabanı Düşey Devamlılığının Tespitine Yönelik JeolojikJeofiziksel (Sismik veya Sondaj Uygulamaları) Çalışma Sonuçları ve
Değerlendirmeleri
Bu çalışmada bütçesi içerisinde böyle bir araştırma yapmak için de
bütçe ayrılmamıştır bu nedenle özellikle araştırma bölgesinde yapılan
herhangi bir sismik veya jeolojik araştırma yoktur. Daha önce Akdeniz
bölgesinde Piri Reis gemisi tarafından sismik araştırmalar yapılmış olmasına,
bu araştırmanın sonuçlarına da ulaşmak mümkün olmamıştır.
Fakat genel olarak benzer bölgeleri değerlendirdiğimiz zaman, diğer
bölgelerde yapılan çalışmalar ve elde edilen bulgular kapsamında sismik veya
jeolojik kapsamda değerlendirilmesi yapılmıştır.
Daha önce Akdeniz bölgesinde Piri Reis gemisi tarafından sismik
araştırmalar yapılmış olmasına, bu araştırmanın sonuçlarına da ulaşmak
mümkün olmamıştır.
37
Bölgede kıyı çizgisinin başlangıç aşamasından genellikle düz ve açığa
doğru yavaş bir şekilde derinleşen sığ bir denizin yer aldığı alçak kıyılar
vardır. Burada büyük dalgalar kıyı çizgisine ulaşamadan, bu çizginin oldukça
açığında kırılır ya da çatlarlar. Bölgede kırılma ya da çatlama zonunda deniz
tabanı derinleşmiş, kara tarafındaki zonda sediment birikimi oluşmuştur.
Kıyıda çakıllı-kumlu bir plaj bulunmaktadır. Kıyı alanının bu şekilde
gelişmesinde, kuzey ve doğu yönlü akıntıların kıyı çizgisi boyunca yaptıkları
aşındırma ve biriktirme faaliyetleri etkili olmuştur.
Kıyıda dalga enerjisi sınırlı olduğundan dalgalar büyük ölçüde
aşındırma faaliyetinde bulunamamaktadır. Bu kesimlerde aşındırmadan çok
birikme süreci etkili olduğundan dalgalar tarafından kıyıda biriktirilen ince
unsurlu materyaller rüzgârlar tarafından taşınarak, kıyı gerisinde dar bir şerit
halinde kumul sıralarının oluşmasını sağlamıştır. Dokusal olarak kumsal
kumlarının özelliklerini taşıyan bu kumullar ilk inşaatın yapıldığı 25 yıl
öncesinde tahrip edilmiştir.
İnceleme sahası eski dönmelerdeki karasal aşınıma ait oluşumlar olarak
nitelendirilen “C” şekilli bir koydur. Sahilin doğusuna kayalık kısıma liman
olarak kullanılmak macı ile dolgu yapılarak dalgakıran inşa edilmiştir.
Kıyıda tektonik alçalmaların etkili olduğu yerlerden koy, yükselmelerin
etkili olduğu kesimlerden ise alanın batı ve doğu sınırlarında bulunan burunlar
oluşmuştur.
Şekil 7. Fay hatlarını gösteren harita.
İnceleme sahası Akdeniz Fay sistemine bağlı olarak oluşmuş fay hatları
nedeniyle tektonik aktivite bakımından birinci derece deprem sahası
durumundadır. Bu durum deprem aktivitesine karşı zemin tabiatına uygun
dayanıklı binaların yapılması, su havzalarında deprem sonrası ortaya
çıkabilecek olumsuz durumların takip edilmesi ve bölgenin deprem istasyon
38
ağı kullanılarak sismik hareketliliğin daha yakından izlenmesi gibi çeşitli
önlemlerin alınmasını zorunlu hale getirmektedir.
IV.2.10. Deniz Tabanı Sediment Cinsi ve Dağılımına
Değerlendirmeler ile Sahanın Sediment Dağılım Haritası
İlişkin
Deniz tabanında bulunan sediment ve denizel ortamda bulunan önemli
habitat tipleri 4 ana başlık altında toplanabilir.
Posidorıia oceanica çayırları
Yapılan alan çalışmalarında, makrofitobentosa dahil olan Posidorıia
oceanica'nın bölgedeki varlığı belirlenmiştir. Bu tür, IUCN Red List, EU
Habitats Directive ve diğer uluslararası anlaşmalarla koruma altına alınmıştır.
Bunun sebebi, Akdeniz'de bulunan bir çok gelişmiş ülkenin deniz araçları
bakımından zengin olmalarıdır. Deniz araçlarının demir atarak bu bitkinin
yoğun olduğu, 0-45 metreler arasındaki deniz tabanını taramaları sonucunda
bu türün yayılım alanları kısıtlanmıştır. Günümüzde, zarar vermeden
bağlanma için liman ve marina inşaatlarının artırılması, bunun mümkün
olmadığı yerlerde ise şamandıralama sisteminin yaygınlaştırılması
hedeflenmiştir. Ülkemiz karasularında bu türün yayılımı oldukça geniş ve
yayılım sağlıklıdır. Bunun sebebi ise kirliliğin hemen hemen hiç seviyesinde
olması ve deniz araçları tarafıdan yapılan çapa atma işleminin oldukça az
olmasıdır. Yayılımı ne kadar yoğun olursa olsun bu türün, ülkemiz sularının
oksijen verimliliği, habitatların korunması ve diğer canlılara koruma
sağlaması açısından varlığı önemlidir.
Denizel Kayalık Habitatı
Farklı biyotop (habitat) sınıflandırma sistemlerine gore farklı isim ve
kodlarla ele alınmasına rağmen genelde sert substratum özelliğine sahip
bütün habitatlar denizel kayalık olarak isimlendirilebilir. Bu ortamlar
genellikle sesil yaşayan omurgasızlarla birlikte, teritoryal davranış gösteren
omurgalılara da ev sahipliği yapar. Ülkemiz koşullarında orfoz ve lagoslar ile
birlikte koruma altındaki bazı mollusk türlerini barındırırlar.
Kum habitatları
Genelde Posidonla oceanica ve kayalık habitatların olmadığı yerlerde
taban yapısını oluşturmaktadır. Yaklaşık bir değerlendirme ile "çamur
habitat" ile birlikte KKTC kıyısal alanının %70'den fazlasını oluşturur.
Gömülücü mollusklarla birlikte Mullus (Barbun) gibi bazı ekonomik öneme
sahip omurgalılara evsahipliği yapar.
Kıyısal Mağaralar
Deniz ile doğrudan bağlantılı olan bu habitat tipi Akdeniz Foku
açısından önem taşır. Bölgede 2 adet mağarada inceleme yapılmış,
39
girişlerinin dar ve devamlı olarak denizel koşulların (dalga) etkisi altında
bulunduğu tespit edilmiştir.
IV.2.11. Bölgede Deniz Suyunun Oşinografik Parametrelerine (TuzlulukYoğunluk v.b.) İlişkin Ölçüm Sonuçları ve Değerlendirmeler
Kış
Sonbahar
Yaz
İlkbahar
Tablo 2. Deniz Suyu Ölçüm Sonuçları.
İstasyon
Mevsimler Parametereler
Alagadi
pH
Sıcaklık °C
Tuzluluk ‰
dO2 mg/lt
Bulanıklık
NTU
pH
Sıcaklık °C
Tuzluluk ‰
dO2 mg/lt
Bulanıklık
NTU
pH
Sıcaklık °C
Tuzluluk ‰
dO2 mg/lt
Bulanıklık
NTU
pH
Sıcaklık °C
Tuzluluk ‰
dO2 mg/lt
Bulanıklık
NTU
8.53
19
34.9
5.96
4.3
8.28
28.6
36.8
2.9
8.27
28.8
35.5
2.3
8.35
15.7
36.1
6.02
8.7
Bölgenin fizikokimyasal verilerine dayanarak, koşulların normal
aralıkta olduğu saptanmıştır.
40
IV.2.12. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu
Toprağın Fiziksel Özellikleri
Proje yerinin temsil eden Çatalköy serisinin fiziksel özellikleri
aşağıdaki tabloda verilmiştir (KKTC Etüd ve Haritalama Projesi, 2000).
Tablo 3. Çatalköy Serisi Fiziksel Özellikleri
Horizon Derinlik (cm) Kum (%)
Silt (%)
Kil (%)
A1
0-12
52,5
20,5
27,1
Bw
12-22
52,5
16,3
31,3
Cb
22-42
43,8
14,3
41,9
Bünye Sınıfı
SCL
SCL
C
Toprağın Kimyasal Özellikleri
Proje yerinin temsil eden Çatalköy serisinin genel olarak kimyasal
özellikleri aşağıdaki tablolarda verilmiştir (KKTC Etüd ve Haritalama Projesi,
2000).
Tablo 4.a. Çatalköy Serisinin Kimyasal Özellikleri
Tuzluluk
Sınıfı
ECe
dS m-1
EC
sınıfı
Kireç Organik Madde
%
%
7,87 0,049
Tuzsuz
1,2
tuzsuz
32,2
2,80
12-22
7,92 0,041
Tuzsuz
1,0
tuzsuz
25,5
2,32
22-42
7,99 0,049
Tuzsuz
1,1
tuzsuz
38,7
0,84
Horizon
Derinlik
cm
A1
0-12
Bw
Cb
Horizon
A1
Bw
Cb
pH
Tuz
%
Tablo 4.b. Çatalköy Serisinin Kimyasal Özellikleri
Derinlik
Yar.P
Yar. K
KDK
Değişebilir Değişebilir Değişebilir
-1
-1
-1
cm
Kg da
mg kg
Mol kg
K
Na
Ca+Mg
1372
4,4
28,2
1,57
0,28
26,3
0-12
1238
3,2
30,4
1,05
0,26
29,1
12-22
712
1,1
33,6
0,86
0,23
32,5
22-42
41
Şekil 8. Çatalköy serisinde bazı toprak özelliklerinin profildeki değişimi
Proje yerini temsil eden seriye ait morfolojik özellikler aşağıdaki
gibidir:
Horizon Derinlik Tanımı
(cm)
A1
0-12
Koyu kırmızımsı kahverengi (5YR-3/4) nemli; killi
tın; orta ince granüler; nemli iken dağılgan, yaşken
az yapışkan az plastik; çok kireçli; 1-3 cm çapında
ayrışmış kaliş ve tuğla parçaları; yoğun saçak kök;
dalgalı geçişli sınır.
Bw1
Bw2
12-22
Koyu kırmızımsı kahverengi (5YR-3/3) nemli; killi
tın; orta zayıf yarı köşeli blok; nemli iken dağılgan,
yaşken az yapışkan az plastik; çok kireçli; 1-3 cm
çapında orta yoğun kaliş parçaları; yoğun saçak kök;
kesin düz sınır.
22-42
Kırmızımsı kahverengi (5YR 4/6) nemli; kil; masif;
yaşken yapışkan plastik; çok kireçli; ayrışmış orta
yoğun kaliş parçaları; orta yoğun saçak kök; yer yer
yüzeye çıkmış kaliş.
Çatalköy serisinin yüzey ve yüzey altı horizonlarının yarayışlı
mikroelement içerikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir (KKTC Etüd ve
Haritalama Projesi, 2000).
Tablo 5. Çatalköy Serisinin Mikroelement İçerikleri.
Derinlik
Fe
Cu
Zn
Mn
Horizon
-1
-1
-1
Cm
mg kg
mg kg
mg kg
mg kg-1
A1
0-12
4.93
1.46
0.34
9.83
Bw
12-22
5.21
1.53
0.19
12.82
42
Toprak Kullanım Durumu
Proje yeri ve çevresi Esentepe sınırları içerisindedir. Tarım ve Orman
Bakanlığı, Tarımsal Yapı ve Üretim verilerine göre Girne İlçesi tarımsal
açıdan Girne Doğu Bölgesi, Girne Batı Bölgesi, Boğaz Bölgesi ve Çamlıbel
Bölgesi olmak üzere 4 bölgeye ayrılmıştır. Proje yeri Esentepe Girne Doğu
Bölgesinde yer almaktadır. Girne Doğu Bölgesinin toplam arazi varlığı
123,226 dönümdür. Bunun 34,725 dönümü tarımsal arazi, 63,549 dönümü
orman arazisi, 1,885 dönümü hali mera arazisi ve 23,067 dönümü de
kullanılmayan arazidir. Burada Esentepe’nin arazi varlığının 22,794 hükümet
dönümü olduğunu görmekteyiz. Bunun 9,506 dönümü tarımsal arazi, 10,030
dönümü orman arazisi, 175 dönümü hali mera arazisi ve 3,083 dönümü de
kullanılmayan arazi olarak değerlendirilmiştir.
Proje yeri Ek 6’da yer alan AKK haritasından da görülebileceği gibi
arazi kullanım kabiliyet alt sınıfı açısından büyük ölçüde III. sınıf Sorunlu
Tarım Arazisi olup Etüd dışı, VI sınıf, KK(Hareketli Kıyı Kumulları),
KT(Kumtaşı Arakatmanlı Marno Kalker ve Kıyı Yarması Araziler), IV Sınıf
ve DY(Dere Yatakları)’ından oluşmaktadır.
IV.2.13. Tarım Alanları
Yukarıdaki bölümde açıklandığı gibi Esentepe tarımsal açıdan Girne
Doğu Bölgesinde yer almaktadır. Bölgenin tarım alanlarının 34725 dönüm
olduğunu belirtmiştik. Bu tarımsal alanlarda “2010 Tarımsal Yapı ve Üretim”
verilerine göre 166 dönüm arpa, 125 dönüm fiğ, 2 dönüm sonbahar patatesi,
12 dönüm kuru soğan, 4 dönüm sarımsak, 1 dönüm pancar, 820 dönüm arpa
hasılı, 166 dönüm tahıl balyası, 2875 dönüm baklagil balyası, 3 dönüm yonca,
2 dönüm sarma lahanası, 4 dönüm pırasa, 1 dönüm pazı, 3 dönüm ıspanak, 1
dönüm molohiya, 0.5 dönüm maydanoz, 1.5 dönüm marul, 1 dönüm
kolyandro, 37 dönüm domates, 6 dönüm hıyar, 2 dönüm patlıcan, 2 dönüm
biber, 1 dönüm kabak, 12 dönüm suluda kavun, 15 dönüm suluda karpuz, 12
dönüm taze soğan, 2 dönüm turp, 1 dönüm çiçek lahanası ve 6 dönüm alabaş
üretimi yapılmıştı. Bunun dışında bölgede 2145 adet badem ağacı, 99 adet
ceviz ağacı, 1188 adet elma ağacı, 915 adet yenidünya ağacı, 8085 adet
zerdali veya kayısı ağacı, 695 şeftali ağacı, 1624 nar ağacı, 940 adet incir
ağacı, 17540 harup ağacı ve 55400 adet zeytin ağacı varlığı bulunmaktdır.
Ayrıca 16 dönüm sultani bağ, 1217 adet asma talvarı, 3 dönüm
valensiya portokalı, 9 dönüm yafa portokalı, 14 dönüm mandarin ve 141
dönüm limon varlığı bulunmaktadır. 1000 metrekare alanda hıyar, 2750
metrekare alanda patlıcan, 3250 metrekare alanda biber ve 1500 metrekare
alanda domates seracılığı yapılmaktadır.
IV.2.14. Koruma Alanları
Proje yeri ve çevresinde kültür varlıkları ile sit koruma alanları aşağıda
özetlenmiştir:
43
Yaban Hayatı Koruma Alanları
Bölgede yaban hayatı koruma alanları olarak kuzey sahil şeridi kara
yolunun yol ile deniz arası olan alan avlanmaya devamlı kapalı bölgedir.
İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları
Proje yerinin güneyinde Beşparmak Dağları eteklerinde Kamu Amaçlı,
içme suyu kuyuları mevcuttur.
Sit ve Koruma Alanları
Proje yerinin batısında Alagadi Özel Çevre Koruma Bölgesi mevcuttur.
Kültür varlıkları ile Sit ve Koruma Alanı olarak,
 Alagadi Halk Plajı
 Alevkaya Herbarium
 Antifonidis Manastırı
 Buffavento Kalesi
 Hz. Ömer Türbesi
Bunların dışında proje yeri ve çevresinde tabiat parkları, tabiatı koruma
alanları, yaban hayvan yetiştirme alanları, tabiat varlıkları, biyogenetik rezerv
alanları, biyosfer rezervleri, özel ve çevre koruma bölgeleri ve özel koruma
alanları ile ilgili çalışmalar henüz sonuçlanmış değildir.
IV.2.15. Orman Alanları
KKTC Genel Alanının %19.50’si orman alanıdır. Tarımsal açıdan
Girne Doğu bölgesinde yer alan proje alanında 63,549 dönüm orman arazisi
bulunmaktadır. Orman Bölgeleri açısından ise proje alanı Alevkaya bölgesine
girmektedir. Bu bölgenin alanı 129,990 dekardır. Bu bölgede 143 hektar
yeni ağaçlandırma alanı vardır. Yanan orman alanı ise 2 hektar olarak
verilmektedir. Geçtiğimiz yıllar içerisinde bölgede 232.50 km. orman yolunun
bakımı yapılmış ayrıca 7.90 km. yeni yol yapılmıştır. Bu bölgedeki ormanlar
Yaman Serisi Orman Amenajman Planlarına göre işletilmektedir. Ormanlık
alanın ağaç türlerine göre dağılımı ise maki türleri, kızılçam (Pinus brutia),
servi (Cupressus sempervirens) ve kızılçam servi karışımıdır.
IV.2.16. Flora ve Fauna
Bitki Örtüsünün Floristik Bileşimi
Asperula cypria; Asphodelus aestivus; Astragalus asterias; Atractylis
cancellata; Cakile maritima; Capparis spinosa; Carthamus tenuis; Centaurea
aegilophila; Centaurea hyalolepis; Ceratonia siliqua; Chondrilla juncea;
Cistus creticus; Cistus parviflorus; Citrulllus colocynthis; Convolvulus
dorycnium; Conyza bonariensis; Crambe hispanica; Cyclamen persicum;
44
Diplotaxis viminea; Dittrichia viscosa; Echinops spinosissimus; Echium
angustifolium; Ephedra fragilis; Eryngium creticum; Eryngium maritimum;
Genista sphacelata; Helianthemum obtusifolium; Helichrysum conglobatum;
Hypericum triquetrifolium; Ipomoea stolonifera; Juniperus phoenicea;
Limonium sinuatum; Limonium virgatum; Medicago marina; Micromeria
myrtifolia; Minuartia geniculata; Muscari parviflorum; Myrtus communis;
Nerium oleander; Olea europaea; Onobrychis venosa; Ononis pubescens;
Origanum majorana; Pallenis spinosa; Pancratium maritimum; Petrorhagia
cretica; Phagnolon rupestre; Phragmites australis; Pinus brutia; Pistacia
atlantica; Pistacia lentiscus; Pistacia terebinthus; Plantago coronopus; Prasium
majus; Rubus sancta;Salvia fruticosa; Salvia viridis; Sarcopoterium
spinosum;Sonchus oleraceus; Tamarix tetragyna;Teucrium creticum;
Teucrium micropoidoides;Thymus capitatus; Trifolium globosum;Vitex
agnus –castus;Ziziphus lotus;Zygophyllum album;
FAUNA
AMPHIBIA=İKİ YAŞAMLILAR
BUFONIDAE
Bufo viridis
HYLIDAE
Hyla savignyi
REPTILIA=SÜRÜNGENLER
GEKKONIDAE
Hemidactylus turcicus
CHAMAELEONIDAE
Chamaeleo chamaeleon
LACERTIDAE
Lacerta troodica
SCINCIDAE
Mabuya vittata
TYPHLOPIDAE
Typlops vermicularis
COLUBRIDAE
Telescopus fallax cypriaca
VIPERIDAE
Vipera lebetina
45
MAMMALIA=MEMELİLER
ERINACEIDAE
Hemiechinus auritus
SORICIDAE
Crocidura suaveolens
LEPORIDAE
Lepus capensis
SPALACIDAE
Mus musculus; Rattus rattus
AVES=KUŞLAR
PHASIANIDAE
Alectoris chukar
SYLVIDAE
Acrocephalus palustris; Acrocephalus melanopogon
APODIDAE
Apus melba
SCOLOPACIDAE
Arenaria interpres ;Calidris alba; Calidris ferruginea; Calidris minuta.
FRINGILLIDAE
Carduelis cannabina ; Carduelis chloris.
CORVIDAE
Corvus corone; Garrulus glandarius.
FALCONIDAE
Falco eleonorae
LARIDAE
Larus cachinnans; Larus ridibundus
PHALACROCORACIDAE
Phalacrocorax carbo
COLUMBIDAE
Streptopelia turtur
46
Habitatlar
Bölgede Avrupa Birliği Natura 2000 ağında koruma altına alınan şartları
taşıyan habitatlar (yaşam alanı) tablo halinde verilmiştir.
Tablo 6. Bölgede tesbit edilen habitat tipleri.
Code
Name
1110
Sürekli olarak deniz suyu
ile kaplı kumluk alanlar
1120 *
Posidonia yatakları
Dalga bölgesindeki
yıllık bitkiler
Reference
tek
1210
Halo-nitrofil
çalılar
(Pegano-Salsoletea)
1430
Genç hareketli kumullar
2110
2120
Kıyı
bölgesinde
Ammophila
arenaria
bulunan hareketli kumullar
Abundance
(rare,
frequent,
common)
Öztürk, M., Yaygın
Taşkın, E.,
Kurt, O. ve
Gücel,
S.,
2007
Hays, G. and Yaygın
Enever, R.,
2001
Yıldız, K., Bol
Gücel,
S.,
Cambaz, M.,
Meraklı
M.K., 2006
Gücel,
S.,
Güvensen,
A., Öztürk,
M., 2007
Gücel et al. Yaygın
2008,
Yıldız, K.,
Gücel,
S.,
Cambaz, M.,
Meraklı
M.K., 2006
Yıldız, K., Bol
Gücel,
S.,
Cambaz, M.,
Meraklı
M.K., 2006
Gücel,
S.,
Güvensen,
A., Öztürk,
M., 2007
Yıldız, K., Nadir
Gücel,
S.,
Cambaz, M.,
Meraklı
M.K., 2006
Gücel,
S.,
Güvensen,
A., Öztürk,
M., 2007
47
5210
5220
5420
9320
Juniperus içeren odunsu Yıldız, K.,
topluluklar
Gücel,
S.,
Cambaz, M.,
Meraklı
M.K., 2006
* Ziziphus içeren odunsu Yıldız, K.,
bitkiler
Gücel,
S.,
Cambaz, M.,
Meraklı
M.K., 2006
Sarcopoterium spinosum Yıldız, K.,
friganası
Gücel,
S.,
Cambaz, M.,
Meraklı
M.K., 2006
Zeytin ve Harup ormanları Yıldız, K.,
Gücel,
S.,
Cambaz, M.,
Meraklı
M.K., 2006
Nadir
Bol
Yaygın
Yaygın
Proje
yakın
çevresinde
faaliyetin
işletme
dönemindeki
etkilerindenolumsuz etkilenebilecek bir koruma alanı mevcuttur. Ayrıca
parselin batı kısmında da bir otel inşa edilmektedir. Projenin uygulanacağı
bölge, yaklaşık 25 yıl önce yapılaşmaya maruz kalmış ve floristik öneme
sahip bir habitat tipini barındırmamaktadır. Alandaki habitatlar parçalanmış,
bileşimi değiştirilmiş ve yok edilmiştir.
48
Şekil 9. Alan içerisinde bulunan başlıca habitat tipleri.
Alan içerisinde bulunan başlıca habitat tiplerinin işaretlenmesi değişik
renkler kullanılarak belirlenmiştir.
Yeşil alanine kuzeyine doğru Posidonia toplulukları bulunmaktadır. Bu
topluluklar 35-40 metrelere kadar mevcudiyetlerini sürdürmektedir. Bölgede
bulunan tesisin 25 yıldır çalıştığı düşünüldüğünde, Posidonia topluluklarına
fazla etkisi bulunmadığı söylenebilir. Ama ilerisi için, atık atılmaması ve
yakıt aktarılması konularında, bu toplulukların bileşimini etkilemeyecek
şekilde hassasiyetin gösterilmesi gerekecektir.
Kırmızı ile işaretli alan içerisinde kumluk alanlar bulunmakta, sarı ile
ilgili alanda ise reiflek ve kayalıklar yayılım göstermektedir.
Karasal alanda siyah ile işaretli alan içerisinde bitkilendirme çalışmaları
yürütülmüş ve doğal bitki örtüsünün bileşimi tamamen değiştirilmiştir. Mavi
ile işaretli alan içerisinde ise Sarcopoterium topluluklarını görmek
mümkündür.
Belirlenen diğer tüm habitat tipleri alanda çok zayıf olarak temsil
edilmektedirler. Sadece bölgenin geçmiş örtüsünün belirtilmesi amacı ile
listelenmişlerdir. Mevcut durumda herhangibir biyolojikl veya ekolojik
önemleri yoktur.
49
IV.2.17. Hayvancılık ve Su Ürünleri
Tarım
Bölge çevresinde çeşitli tarım faaliyetleri yapılmaktadır ancak tümü
de küçük ölçekli olup yoğun olmayan bir yapıya sahiptirler. Birkaç kişi eti
ve sütü için koyun yanı sıra bir kaç da keçi beslemektedir.
Balıkçılık
Proje alanı ve etki alanı dönem dönem balıkçılar tarafından avlak
olarak kullanılmakta ancak, kuluçkahane, balıkçılık ve çevresel açıdan önemli
herhangi bir özel statülü alan bulunmamaktadır.Sahile yakın kayalıklarda olta
ile balıkçılık yapılmakta ve bölgede mesleği balıkçılık olan bir kişi vardır.
IV.2.18. Madenler ve Fosil Yakıt Kaynakları
YAKIT’ın ÖZELLİKLERİ :
1.
Tablo 7. Yakıtın Özellikleri.
KIBRIS TÜRK ELEKTRİK KURUMU KIB-TEK
TEKNECİK ELEKTRİK SANTRALINDA BUHAR TÜRBİNLERİNDE
VE DİZEL JENERATÖRLERDE KULLANILACAK %1 KÜKÜRT
İÇERİKLİ HFO'İN SPESİFİKASYONU
NO PARAMETRE
ÜNİT
LİMİT
TEST METOD
IP365 (ASTM D 4052),
max
1
Yoğunluk 15°C
Kg/l
EN ISO 12185, ASTM
0,9970
D1298
min
12,5 IP71 (ASTM D445), EN
2
Vizkozite 100 °C
cSt
max 50
ISO 3104,
IP34 (ASTM D93), EN
3
Parlama Noktası
°C
min 65
ISO 2719
IP15 (ASTM D97), ISO
4
Akma Noktası
°C
max 28
3016
ASTM D2622 or ASTM
kütlece
5
Kükürt (S)
max 1,00
D4294, EN ISO 8754, IP
%
336
6
Su
7
Tortu
8
Kül
hacimce max 0,5
%
kütlece
max 0,15
%
kütlece max 0,1
IP 74 (ASTM D95)
IP 53 (ASTM D473)
IP4 (ASTM D482), EN
50
%
ISO 6245
9
Vanadyum (V)
Ppm
max 185
IP 501 veya IP 470
10
Sodyum (Na)
Ppm
max 50
IP 501 veya IP 470
kütlece
11
Asfalten
max 7,0
IP 143
%
12
Al+Si
Ppm
max 50
IP 501 veya IP 470
MJ/Kg
Net
Kalorifik
min 40,460
13
veya
IP 12 (ASTM D240)
Değer
9665
kcal/kg
kütlece
14
Karbon Kalıntısı
max 15
ASTM D4530
%
kütlece
15
Sıcak Filtre Testi
max 0,1
IP 375
%
Toplam
Tortu kütlece
16
max 0,1
IP 390
Potansiyeli
%
Kalsiyum (Ca)
Ppm
max 30
IP 501 veya IP 470
17
Çinko (Zn)
Ppm
max 15
IP 501 veya IP 470
Fosfor (P)
Ppm
max 15
IP 501 veya IP 500
Stability
&
18
unit 1
1
ASTMD7112-12
Compatibility
Alınacak olan %1 Kükürt içerikli HFO Kullanılmış yağlama yağı
Not:
içermemelidir. Eğer aşağıdaki şartlar oluşursa
Ca > 30 ppm ve Zn > 15 ppm veya Ca > 30 ppm ve P > 15 ppm ise Akaryakıtın
kullanılmış yağ içerdiği varsayılacaktır.
Yukarıda belrtilen limit değerlerin, asfalten hariç kesinlikle aşılmaması
gerekmektedir. Asfalten %7 kütlece limit değerinin aşılması halinde %5’in
üzerinde her %0,1’ lik kısmına %0,15 ceza uygulanır.
Örnek: %7,2 asfalten temin edilmiş ise (7,2-5)*10*0,15=3,3% ceza
uygulanır.
2. MİKTAR
Bir yıl için toplam 160,000 (±%25 Alıcı Opsiyonunda) Metrik Ton Fuel Oil
%1‘lik kükürt içeren fuel oil.
3. TESLİMAT
Teknecik CIF Teknecik Elektrik Santralına yapılacaktır.
a. FUEL OIL TESLİMATI
b. 14,000 M/T veya daha çok ilk parti fuel oil sözleşme tarihinden en geç 20
(yirmi) gün içerisinde Teknecik Elektrik Santralına teslim edilecektir.
Geriye kalan miktar ise ilk teslimatı müteakip Kurum tarafından
belirlenecek üç aylık sevkiyat programı çerçevesinde yüklenici tarafından
gerçekleştirilecektir. Sevkiyat yapacak gemilerin tonajı minimum 6000 ile
51
maksimum 14,000 M/T arasında olacaktır. Müteahhit firma sözleşme
süresi bitiminde, Kurum tarafından talep edilmesi halinde, 1 (bir) ay daha
ayni fiyattan yakıt sağlamaya devam edecektir. (12+1 ay)
4. TESLİMAT YERİ VE ÖZELLİKLERİ
a. Teknecik Elektrik Santralı liman tahliye terminali max. 14,400 D.W.T’luk
gemilere (tankerlere) göre dizayn edilmiştir. Teknecik santralı limanında
yanaşma platformu yoktur. Gemi baş taraftan çift demir atıp kıçtan mevcut
iki şamandraya sabitleştirilecektir. Gemiler kıçtan boşaltma tertibatına haiz
olmalıdır. Su derinliği 11 metre olup, 9,5 metre drafta sahip gemiler
manevra yapabilmektedir. Sabit çelik fuel oil boru hattı 12 inç çapında
olup, yaklaşık 920 metre uzunluğa sahiptir. 70 metrelik ‘’DUNLOP’’ esnek
hortumun bağlantı flanşı çapı ise 10 inçtir. Sabit çelik boruya bağlı birinci
ve ikinci fleksibıl hortumlar arasında ayrılma kaplini (Breakaway coupling)
mevcutur. Akaryakıt tankeri fleksibıl hortumu kalıdırabilecek minimum 2
ton kapasiteli vinçe sahip olmalıdır.
b. Tahliye limanında (Teknecik Elektrik Santralı’nda) ölçümlerin yapılması
ve miktar tesbiti için bağımsız akredite ve satıcı tarafından da onaylanacak
bir gözetim firması bulundurulacaktır. Bağımsız firmanın hizmet maliyeti
alıcı ve satıcı tarafından eşit şekilde paylaşılacaktır.
5. FUEL OIL DEPOLARI
a. Depo tabanı deniz seviyesinden 27 metre tavanı ise 40 metre
yüksekliktedir.
b. Depo kapasitesi 3x 20,000 m3’tür.
6. TAHLİYE SÜRESİ VE SÜRESTERYA
a. Süresterya hesaplamalarında müsade edilen süre 14,000 metrik ton için en
az 50 saat + 6 saat (NOR) oranına göre hesaplanacaktır. Tahliye süresi
içinde yakıt gemilerinden kaynaklanan herhangi bir gecikmeden dolayı
müteahhide süresterya ödenmez.
b. Fuel Oil tahliye hattı 60ºC sıcaklıkta sürekli olarak max.7 bar basınçla
tahliyeye müsaittir.
c. Kötü hava koşulları nedeni ile meydana gelecek süresterya taraflarca eşit
oranda paylaşılır.
d. Teknecik Santralı Limanına gelen akaryakıt tankerleri, tahliye için gün
ışığında yanaştırılır. Gün batımı ile gün doğumu arasında terminale gemi
yanaştırılmaz.
7. MÜTEAHHİTİN SORUMLULUKLARI
52
a. Fuel oil temin edecek gemilerin bağlanma, açma, yakıt transfer etme, yakıt
transferi sonunda ve gerekli durumlarda boru hattını deniz suyu ile
süpürme işlemlerinden müteahhit sorumlu olacaktır. Bu işlemler Liman
Yönetmeliği İşletme Usul ve Talimatlarına uygun olarak ve KIB-TEK
Santrallar Müdür Muavinliği kontrolünde yapılacaktır.
b. Akaryakıt transfer fleksibıl hattının tanker boşaltım sistemine bağlanması
ve çözülmesi Müteahhitin sorumluluğundadır.
c. Akaryakıt tankeri yükleme öncesi ‘’Temiz Kuru Tank Sertifikası’’
(Clean Dry Certificate) ile belgelenmelidir.
d. Akaryakıt tankerleri çift cidarlı (double hull construction) ve 20 (yirmi)
yaşından küçük olmalıdır.
e. Akaryakıt tankerlerinde bağlanma için gerekli yeterli miktarda yüzer halat
bulundurulmalıdır.
f. Akaryakıt tankeri, tahliye sonunda ve acil durumlarda hattı deniz suyu ile
süpürüp, temizleyebilmek için gerekli kapasitede cihaz ve ekipmana sahip
olmalıdır.
g. Müteahhit, akaryakıt tankerlerinin yanaşma bağlanma ve çözülme
esnasında Kıb-Tek’in akaryakıt terminaline, tesislerine ve boşaltım hattına
vereceği zarar ziyanı karşılamakla sorumludur.
h. Müteahhit, akaryakıt transferi işlemleri sırasında ( yanaşma, bağlanma,
kalkış, fleksibıl hat flanşının tankere bağlanması ve çözülmesi, hattın deniz
suyu ile süpürülmesi esnasında) kendi personeli, cihaz ve ekipmanlarıdan
kaynaklanan kayıp, kaçak ve oluşacak çevre kirliliğinden sorumlu
tutulacaktır.
i. Temin edilecek yakıt Yunan ve Kıbrıs Rum menşei olmayacak ve taşımada
kullanılacak gemiler Yunan ve Rum bandıralı olmayacaktır.
8. MİKTAR ÖLÇME VE NUMUNE ALMA
a. Faturalanacak miktar azami Konşimento miktarı olup %0.3 (binde üç)
nakliyat fire toleransı uygulanır. Kabul edilen toleransdan daha fazla
konşimento eksikliği tesbit edilmesi halinde, tesbit edilmiş olan miktar
faturalanır.
b. Getirilen yakıttan üç adet numune alınıp taraflarca birer analiz
yapılır.Yapılan analiz neticesi bulunan değerlerin teknik şartnamede verilen
değerlerden farklı olması halinde taraflar 48 saat içerisinde üçüncü
numuneye müracaat edecek ve tarafların kabul edeceği tarafsız bir
laboratuvarda bu numune analiz edilecektir. 3. Numunenin analiz sonuçları
kesin kabul edilir. Böyle durumlarda işlemler tamamlanıncaya kadar
53
geçecek olan süre süresterya hesaplamalarında zaman sayımına dahil
edilmez ve bu süre ile ilgili Kurum’dan süresterya veya başka bir hak talep
edilmez.
9. YAKIT ÖZELLİKLERİ (SPESİFİKASYONLARI)
a. Spesifikasyonlarda belirtilen max. ve min. değerler hiçbir zaman
aşılmayacaktır. Yakıtın spesifikasyonları, madde 1’ deki istenilen
özelliklere uymaması halinde, Kurum bu yakıtı reddetme hakkına sahiptir.
b. Dolumdan hemen sonra Analiz raporları (kalite spesifikasyonları) e-mail
vasıtasıyla madde 1‘de (yakıt özellikleri) yer alan özelliklerin tümünü
içerecek tarzda KIB-TEK Santrallar Müdür Muavinliği’ne iletilmelidir.
10.
Alıcı asgari 3 aylık periyotlar için ihtiyacını miktar ve tarih olarak
satıcıya bildirecektir.
11.
Firmalar teklifleri ile birlikte ihale neticesine göre antlaşma
yapacakları “Rafinerinin” opsiyon belgesini, taşımayı yapacakları geminin
teknik bilgilerini ve opsiyon belgesini, ayrıca ne kadar zaman için
antlaştıklarını belgelemek zorundadır.
12. Firmalar anlaşma yapacakları ve akaryakıtı temin edecekleri
Rafinerinin bu şartnamede belirtilen teknik şartnamedeki limit değerlere
uygunluğunu
belgelendirmeli ve bu belgeyi teklifleri ile birlikte
sunmalıdırlar.
13. İhaleye katılan kişi veya kuruluşlar ihaleye çıkılan fuel-oil ile ilgili her
parti mal için (dökme (bulk) ) uluslararası denizcilik standartlarına uygun
tüm konşimento, kalite sertifikası, bill of lading, cargo manifest v.b. gibi
belgeleri akaryakıtın alındığı rafineriden temin edecek ve Kıb-TEK’e
verecektir.
Yukarıdaki genel bilgilerde KIB-TEK in kullanmış olduğu yakıt temin
spefikasyonları verilmiştir. Buna bağlı yakıt olarak Fuel oil kullanılmakta
ve Türkiye veya dğer ülkelerden şartnamelere uygun fosil yakıtlar hala
hazırda temin edilmektedir.
54
IV.2.19. Peyjaz Değeri Yüksek Yerler ve Rekreasyon Alanları
Proje yeri KKTC’nin Kuzey Sahil Şeridinde olması ve bu şeridin doğal
güzelliklerinin çokluğu peyzaj değerlerinin yüksek olduğunun bir
göstergesidir.
Proje alanına yapılan ziyarette gerçekleştirilen gözlemlerde, alanda
benzersiz özellikte jeolojik ve jeomorfolojik oluşumlara rastlanmamıştır.
IV.2.20. Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında
Bulunan Araziler
Devletin yetkili organlarının hüküm ve tasarrufunda bulunan araziler
yalnız orman alanları, rezerv araziler, hali araziler ve vakıf arazileridir.
Projenin uygulanacağı arazi hali arazi olup, Bakanlar Kurulunca oluşturulan
turizm yatırım bölgesi kapsamında proje sahibine rezerv edilmiş durumdadır.
IV.2.21. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su, Toprak ve Gürültü
Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi
Teknecik santralının 2 km batısında turistik bir tesis olarakhotel inşaatı
devam etmektedir. Santral Girne şehrinin 13km doğusunda yer almaktadır. En
yakın yerleşim birimi Arapköy ve Çatalköy’dür. (yaklaşık olarak 3 – 5 km,
güney ve batı). Santralın batıya bakan kapısı yanındaanayola çıkmadan
Belediye ye ait molozların dökülmekte olduğu bir vahşi depolama alanı
bulunmaktadır. Bu katı atıklara ek olarak, Hotel inşaatında gerçekleşmekte
olan toz yayıcı işlemler haricinde bölgede ve santralin yakın çevresinde hava,
su, toprak ve gürültü açısından kirlilik oluşturan herhangi bir faaliyet devamı
yoktur.
IV.2.22. Diğer Özellikler
Bölgedeki genel tanımlama ile ilgili her türlü bilgi yukarıda
anlatılmıştır. Tüm özellikler tanımlanmıştır.
IV.3. Sosyo-Ekonomik Çevrenin Özellikleri
IV.3.1. Ekonomik Özellikler
KKTC Devlet Planlama Örgütü’nce yayınlanan “DPÖ Makroekonomik
Gelişmeler 2011” verilerine göre; sektörler itibarıyla reel gelişmeler
incelendiğinde, 2010 yılında en yüksek artış gösteren sektörleri sırasıyla,
ticaret-turizm, tarım, konut sahipliği, inşaat, kamu hizmetleri ve mali
müesseseler oluştururken diğer sektörlerde daralma görülmüştür.
2011 yılında ise üretim sektörleri içerisinde büyük paya sahip olan
tarım sektörü, ülkeye düşen yıllık yağışların verimi artırmasıyla reel olarak
55
%7 ve sanayi sektöründe yaşanan gelişmeler sonucunda %2.7 büyüyeceği
öngörülmektedir. Hizmetler sektöründe ise; otel ve lokantacılık, toptan ve
perakende ticaret ile mali müesseseler sektörlerinde yaşanan olumlu
gelişmeler neticesinde %4.0 oranında büyüme kaydedildiği tahmin
edilmektedir.
Ticaret-turizm sektöründe, toptan ve perakende ticaret alt sektöründe
yaşanan %21.5 oranındaki büyümenin etkisi ile %18.3 oranında büyüme
gerçekleşmiştir. Hizmetler sektöründe ayrıca % 4 konut sahipliği, %3.8
inşaat, %0.4 kamu hizmetleri ve % 0.3 oranıyla mali müesseseler alt
sektörlerinde büyüme yaşanmıştır. Ulaştırma-haberleşme ve serbest meslek ve
hizmetler sektörlerinde ise sırası ile %20 ve %5.3 oranında daralma
gerçekleşmiştir.
2010 yılında sektörlerin GSYİH içerisindeki payları incelendiğinde;
kamu hizmetleri, ticaretturizm, serbest meslek ve hizmetler, sanayi, ulaştırmahaberleşme ve mali müesseseler sektörlerinin en ağırlıklı sektörler olduğu
gözlemlenmektedir. Bu sektörlerin payları sırasıyla; % 21.0, % 16.0, % 11.6,
% 9.8, % 9.4 ve % 7.2 olmuştur
2010 yılında otelcilik ve lokantacılıktaki büyüme oranı %4.2dir.
Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçlarına göre 2011 yılında ülkemizde 15
ve daha yukarı yaştaki kurumsal olmayan sivil nüfus (çalışma çağındaki
nüfus) 215,721 kişi olarak saptanırken, istihdam edilen kişi sayısı ise 97,103’e
ulaşmıştır. 2010 yılında istihdam edilen nüfusun çalışma çağındaki nüfusa
oranı %43.7 olarak gerçekleşirken bu oran 2011 yılında %45.0 seviyesine
ulaşmıştır. Aşağıdaki tabloda görüldüğü üzere 2009-2011 döneminde çalışma
çağındaki nüfus artarken, aynı dönemde işsizlik oranında kayda değer bir
düşüş yaşanmıştır.
Tabo 8: Hanehalkı İşgücü Anketi Temel Göztergeleri.
56
IV.3.2. Nüfus
2011 yılında yapılan konut ve nüfus sayımı (De-facto) sonuçlarına göre
Girne toplam nüfusu 69,163, Esentepe’nin ise toplam 2,414’dür. 2006 yılı
genel nüfus sayımı kesin sonuçları ile karşılaştırdığımızda, Girne nüfusunda
olduğu gibi, Esentepe nüfusunda da bir artma olduğu tespit edilmiştir.
Aşağıdaki tabloda ilçelerin 2006 ve 2011 yılları kıyaslamalı nüfusları
verilmektedir.
Tablo 9: Girne ve Esentepe’ye ait 2006 ve 2011 yılları nüfus kıyaslaması.
Girne Nüfusu
Esentepe Nüfusu
2006 Yılı
2011 Yılı
2006 Yılı
2011 Yılı
62,158
69,163
1,575
2,414
IV.3.3. Yöredeki Sosyal Altyapı Hizmetleri
Proje yerine en yakın yerleşim yeri olan Esentepe’de ilkokul mevcuttur.
Orta Eğitim için Girne’de mevcut olan orta eğitim kurumlarından
yararlanılmaktadır. Bölgede ulaşım hizmetleri yeterlidir. Kullanma suyu
konusunda herhangi bir sıkıntı yaşanmamaktadır. Proje alanına yakın olan
Girne kentinde ise sağlık, eğitim ve kültürel amaçlı her türlü faaliyet
bulunmaktadır. Bunların arasında Girne Akçiçek hastahanesi, Girne
Amerikan Üniversitesi, Belediye tiyatrosu, Girne Limanı ve Kalesi
bulunmaktadır.
IV.3.4. Proje Alanı ve Yakın Çevresindeki Kentsel ve Kırsal Arazi
Kullanımları
Girne Bölgesi İmar planı mevcut olmadığından emirname ile
yönlendirilmeye çalışılmaktadır. Kentsel arazi kullanımı oldukça yaygındır.
Bunun yanında turizm faalietleri de önemli bir yer tutmakta olup hızlı şekilde
artmaktadır. Otelin planlandığı araziGirne Emirnamesinin dışında
kalmaktadır. Kırsal arazi kullanımı da buna paralel olarak azalmaktadır.
IV.3.5. Gelir
Sektörel istihdam artışlarının sanayide % 2.5, inşaatta % 4.6, ticarette
% 2.5, turizmde % 5, ulaştırma-haberleşmede % 4, serbest meslek ve
hizmetlerde % 4, kamu hizmetlerinde % 1.5, ve mali müesseselerde de % 3.5
olması hedeflenmektedir.
Ekonomide yapısal değişim hedefi doğrultusunda istihdamın yapısında
değişiklik olması öngörülmüştür. Bu çereçevede toplam istihdam içerisinde
sektörlerin payları, tarımda % 16.7’den % 15.9’a, kamu hizmetlerinin %
20.3’ten % 20.1’e inerken diğer sektörlerin bir kısmı paylarını koruyacak, bir
57
kısımda da gelişme olacaktır. Hizmet sektöründe inşaat % 13, otelcilik ve
lokantacılık % 15.8 ve mali müesseselerde % 18 olarak görülmüştür. Serbest
mesleklerde de bir daralma olmasına karşın yüksek öğrenim sektöründe % 8.1
bir artış söz konusu olmuştur.
KKTC’de hanehalkı başına düşen ortalama yıllık kullanılabilir gelir 45
702 TL iken, ortalama yıllık eşdeğer hanehalkı kullanılabilir geliri 22 671
TL’dir. İlçelere bakıldığında; Lefkoşa İlçesi 25 688 TL ile ortalama yıllık
eşdeğer hanehalkı kullanılabilir geliri en yüksek olan ilçe durumundadır.
Bunu, 22 502 TL’lik ortalama gelir ile Girne İlçesi izlemektedir.
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir gelirine göre yüzde yirmilik gruplar
itibarı ile yıllık gelirlerin dağılımı KKTC genelinde ve Girne bölgesinde
aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
Tablo 10. KKTC Genelinde ve Girne Bölgesinde Yıllık Gelir Dağılımı
IV.3.6.İşsizlik
Devlet Planlama Örgütü İstatistik ve Araştırma Dairesi tarafından Ekim
2014 tarihinde uygulanan Hanehalkı İşgücü Anketi sonuçlarına göre, KKTC
genelinde toplam istihdam 103,149 kişi olarak tahmin edilmiştir. Anket
sonuçlarına göre işşiz sayısı 9,320 kişi, işsizlik oranı ise %8,3’tür. Girne
Bölgesi’ne ait 2014 yılı işgücü durmu, KKTC geneline kıyaslamalı olarak
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
58
Tablo 11. KKTC Genelinde ve Girne Bölgesinde Nüfus ve İşgücü
Durumu
IV.3.7.Sağlık
Proje yeri ve çevresinde sık görülen ve salgın olan hastalık
görülmemiştir. Bölgede hizmet veren Girne Akçiçek Hastahanesi yanısıra
özel hastahaneler de mevcuttur.
IV.3.8.Diğer Özellikler
Bölgedeki genel tanımlama ile ilgili her türlü bilgi yukarıda
anlatılmıştır. Tüm özellikler tanımlanmıştır.
59
BÖLÜM V: PROJENİN BÖLÜM IV’TE TANIMLANAN ALAN
ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER
V.1. Arazinin Hazırlanması, İnşaat ve Tesis Aşamasındaki Faaliyetler,
Fiziksel ve Biyolojik Çevre Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler
V.1.1. Arazinin Hazırlanması ve Ünitelerin İnşaası İçin Yapılacak İşler
Kapsamında Nerelerde ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı,
Hafriyat Artğı Toprak, Taş, Kum, vb. Maddelerin Nerelere
Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Hafriyat
Sırasında Kullanılacak Malzemeler, Araçlar ve Makineler (Nasıl Geri
Kullanlacağı/Kazanlacağı/Bertaraf Edileceği)
Ünitelerin yerleştirilmesi için proje alanı içerisinde herhangi bir
hafriyat, kazı veya dolgu yapılmamıştır. Daha önce kurulmuş olan 6 adet dizel
santralin kurulmuş olduğu kapalı alan hazırlanmış olduğundan yeni kurulan
ve Temmuz 2015 tarihinde faaliyete başlamış olan santraller buraya hazır
olarak yerleştirilmiştir. Bu sebepten dolayı proje alanı içerisinde hiçbir inşaat
faaliyeti yapılmamıştır.
V.1.2. Arazinin Hazırlanması Sırasında ve Ayrca Ünitelerin İnşaasında
Kullanılacak Maddelerden Patlayıcı, Parlayıcı, Tehlikeli ve Toksik
Olanların Taşınımları, Depolanmaları, Hangi İşlem İçin Nasıl
Kullanılacakları, Bu İşler İçin Kullanılacak Alet ve Makineler
Arazinin hazırlanmasında, herhangi bir parlayıcı veya patlayıcı madde
veya malzeme kullanılmamaktadır. İlave eklenen 2 adet jeneratörün yeri daha
önceden hazır olduğundan herhangi bir faaliyete gerekmemiştir.
V.1.3. Arazi Kazanmak Amacıyla Veya Diğer Nedenlerle, Herhangi Bir
Su Ortamında Yapılacak Doldurma, Kazıklar Üzerine İnşaat vb.
İşlemler İle Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı
Ve Kullanılacak Malzemeler
Proje alanında denizden herhangi bir alan kazanmaya gerek yoktur.
Çünkü proje alanı mevcut santral ve ilavelerine yetecek kadar büyüktür.
Denizden sadece tankerlerle yakıt boşaltılmak için daha önceleri buhar
kazanlı sistemler yapıldığı zaman, şamandra sistemi kurulmuş ve buradan
boru vasıtasıile stok yakıt tanklarına yakıt aktarılmaktadır.
V.1.4. Zemin Emniyetinin Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler
60
İnceleme alanı ve çevresinde yer alan orta sertlikdeki kalkrenitler
dayanımlı bir yapıdadırlar.İnşaatı tamamlanmış buhar türbinleri ile dizel
jeneratör alanları zeminleri düzeltiler statik hesaplamalar yapılarak inşa
edilmiştir.Buhar türbünleri kuzeyin yükselen sırtlan (ekfoto)altlarda yer alan
tesise kaya düşmesi veya heyelan tehlikesi yaratmaz üst yüzey alanlarında
aşınma gözlenmemektedir.
V.1.5. Taşkın Önleme Ve Drenaj İle İlgili İşlemlerin, Nerelerde ve Nasıl
Yapılacağı
Genel olarak tesisin kurulu olduğu alan topoğrafik yapısı nedeniye
herhangi bir su veya sel baskınına engel olacak şekildedir. Tesisin batı
kısmında doğal olarak mevcut bulunmakta olan dere kısmı bol yağışlı
zamanlarda dağdan gelen suların denize aktarılmasında büyük önem
göstermektedir. Ayrıca yine tesisin doğu kısmında bulunmakta olan Alagadi
köyü de doğal bir dere yatağı içerisinde olduğundan bu kısımdan da yağmur
suları denize aktarılmaktadır. Bir başka sistem ise buhar kazanlı santralların
yapılması sırasında tüm tesis içerisindeki yollara kanal sistemleri döşenmiş
olup bol miktarda yağan ve iç yollarda birikmekte olan yağmur suları bu
kanal sistemi ile deniz boşaltılmaktadır.
V.1.6. İnşaat Esnasında Kırma, Öğütme, Taşıma Ve Depolama Gibi Toz
Yayıcı İşlemler, Tozun Yayılmasına Karşı Alınacak Önlemler
ÇED raporunun hazırlanması esnasında projenin inşaat aşaması
tamamlanmış olduğundan inşaat aşamasının olası etkileri tam olarak
değerlendirilememiştir. Böyle bir genişletme projesinde ilavenin yapımı
esnasında arazinin hazırlanması aşamasında; yükleme, taşıma ve boşaltma
aşamalarında toz oluşumu söz konusudur. Santralde çalışan personelin sağlığı
ve inşaatta çalışacak olan inşaat personellerinin sağlığı için toz yayıcı
işlemlerin asgari seviyede olmasına azami dikkat gösterilerek, ıslatma gibi
tedbirler alınmalıdır. Malzemeler ıslatılarak kullanılarak, taşıma yapılırken
toz çıkmaması için gerekli önlemler alınmalıdır.
 Su püskürtme: Taşıma ve boşaltım esnasında oluşan tozu yatıştırmak
için çalışma alanlarına devamlı olarak su püskürtülmelidir.
V.1.7. Proje Kapsamındaki Ulaşım Altyapısı Planı, Bu Altyapının İnşaası
ile İlgili İşlemler; Kullanılacak Malzemeler, Araçlar, Makinalar;
61
Altyapının İnşaası Sırasında Kırma, Öğütme, Taşıma, Depolama Gibi
Toz Yayıcı İşlemler
Projenin uygulanacağı araziye Girne-Esentepe anayolu güzergahı
kullanılarak ulaşılacaktır. Teknecik Elektrik Santrali hali hazırda faaliyet
göstermekte olup ulaşım altyapısı da mevcuttur.
Ulaşım altyapısı inşaası olmaması nedeniyle herhangi bir kırma,
öğütme, taşıma, depolama gibi toz yayıcı işlem söz konusu değildir.
V.1.8. Proje Kapsamındaki Su Temini Sistemi ve Planı, Bu Sistemin
İnşaası ile İlgili İşlemler, Bu İşlemlerde Kullanılacak Malzemeler, Suyun
Temin Edileceği Kaynak ve Kullanılacak Su Miktarları, İçme ve
Kullanma Suyu ve Diğer Kullanm Amaçlarına Göre Miktarları, Arazinin
Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Açılmasına Dek Yerine
Getirilecek İşlemler Sonucu Oluşacak Atıksuların Cins ve Miktarları,
Nasıl Arıtılacağı ve Nereye Deşarj Edileceği
Proje alanında inşaat faaliyeti tamamlanmış olup bu maksatlı su ihtiyacı
bulunmamaktadır. Dolayısıyle bu aşamada atıksu oluşumu da yoktur.
Tesisin faaliyeti esnasındaki su ihtiyacı, yapılacak olan su temini ve
atıksu oluşumu ise Bölüm V.2.5’te açıklanmıştır.
V.1.9. Soğutma Suyu İsale Hattı İçin Zemin Emniyetinin Sağlanması İçin
Yapılacak İşlemler
Teknecik Elektirik Santralı buhar türbinleri yaklaşık 12 yıl önce inşa
edilmiştir.Santralın çalışma süresince soğutma suyu denizden sağlanan suyla
karşılanmaktadır.Deniz kenarına inşa edilmiş havuz ve deniz düzeyi altına
deniz işlerine kadar döşenmesi beton büzlerle denizden su almaktadır.Havuz
içerisinde yer alan her bin 8500 m3/saat kapasiteli motorlarla deniz suyu
sanral taşınmaktadır.Kalkrenitlerin deniz içlerine kadar devam etmesi
zeminde bir sorun yaratmamaktadır. Sistemde en büyük sorun boru çevresi
ile havuz etrafına biriken ve çoğalan midyelerdir.
Yeni inşa edilen dizel jeneratörlerde soğutma amaçlı dizel jenetörler
kullanılmamaktadır.Havalı soğutma ile soğutulmaktadır.
8500 m3/saat+8500m3=17000m3/su 50m2/saat su
Günlük su 300m3
Depolanan 2000m3
Yeni kurulan dizel santrallerde kapalı devre radyatör soğutma sistemi
kullanılıyor,deniz suyu yolu bazı durumlarda, özellikle çok sıcak ve rüzgarsız
zamanlarda radyatörlerin ve fanların yetersis olması durumunda seyyar
pompa ile denizden çekilen su ile kollektörlerden geçen radyatör suyu
soğutulmaktadır. Bu işlem çok nadir kullanılmakla birlikte sistemde
mevcuttur.
62
V.1.10. Proje Kapsamındaki Elektrifikasyon Planı, Bu Planın
Uygulanması İçin Yapılacak İşlemler Ve Kullanılacak Malzemeler,
Enerji Nakil Hatlarının Geçirileceği Yerler Ve Trafoların Yerleri,
Bunların Güçleri.
Genel olarak KKTC ana dağıtım hatları ve trafo sistemleri mevut ve bir
kısmı ise Buhar Türbünlü santrallerin yapılması sırasında yapılmıştı. Şu anda
herhangi yeni bir nakil hattı veya yeni bir trafonun ilavesi söz konusu
değildir. Buna rağmen tesis içerisinde iki adet şalt sahası bulunmaktadır.
Sunulmuş olan resimler üzerinde tüm sistemlerin isim ve yerleri ayrıca
belirtilmiştir.
V.1.11. Arazinin Hazırlanmasından Ünitelerin Faaliyete Açılmasına Dek
Sürdürülecek İşler Sonucu Meydana Gelecek Katı Atıklarn Nerelere
Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Hafriat Depo
Sahalarının Kapasitesi, Atıklarn Geçici Depolanacağı Alanların Vaziyet
Planı Üzerinde Gösterilmesi, Geçici Depolama Alanlarının Özelliklerinin
Verilmesi (Atıkların Niteliği, Ömürleri Konusunda Detaylı Bilgi
Verilmesi, Tüzük Kapsamnda Alınan İzinler Raporda Yer Almalıdır).
Tesisin inşaat aşaması tamamlanmış olduğundan böyle bir katı atık
oluşumu söz konusu değildir.
V.1.12. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete
Açılmasına Dek Yapılacak İşler Nedeniyle Meydana Gelecek Vibrasyon,
Gürültünün Kaynakları ve Seviyesi.
Tesisin inşaat aşaması tamamlanmış olduğundan bu aşama için
vibrasyon ve gürültü oluşumu söz konusu değildir.
V.1.13. Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete
Açılmasına Dek Yapılacak İşlerde Kullanılacak Yakıtların Türleri,
Tüketim Miktarları, Bunlardan Oluşacak Emisyonlar.
Tesiste ilavesi yapılan santral yerleri önceden hazırlanmış ve sadece
montajları yapılmış olduğundan bu aşama tamamlanmıştır. Bu nedenle bu
maksatlı yakıt tüketimi ve emisyon oluşumu söz konusu değildir.
V.1.14. Karasal Flora/Fauna Üzerine Olası Etkiler, Alınacak Tedbirler
ve Önlemler.
Proje yatırımının yapılması planlanan alan bölgede yaklaşık 25 yıldır
faaliyet gösteren elektrik santralinden dolayı normal olmayan bir baskıya
63
maruz kalmaktadır. Doğal yaşam alanları, habitatların sağlığı, büyüklükleri ve
süreklilikleri işletme faaliyetleri dolayısı çok ciddi şekilde tahrip edilmiştir.
Bölgede yapılan yapılar, bölgedeki habitatların büyüklüğünü azaltmış ve
sürekliliğini sınırlandırmışdır. Bölgeyi karakterize eden bitki örtüsü tahrip
edilmiş ve tahribat devam etmektedir. Bu açıdan, bölgede yapılacak olan ek
işletmenin, bölgedeki gelişim gözönüne alındığında, bölgenin geleceği
konusunda herhangi bir ek olumsuz değişiklik yaratmayacağı
düşünülmektedir.
Ayrıca mevcut bitki örtüsünün yıllardır maruz kaldığı olumsuz
koşullar, başka bölgelerde bulunan ayni habitat tipleri ile karşılaştırıldığı
zaman, gelişim bozuklukları göstermesi ile karakterize edilebilmektedir.
Bölgede, Kıbrıs florasında endemik olan türler tesbit edilmiştir. Bu türler hem
geniş yayılışlı hem de adanın benzer habitat yapısına sahip diğer noktalarında
da oldukça sık bir şekilde rastlanmakta ve proje alanındaki yoğunlukları da
yıllardır devam eden faaliyetler neticesinde çok azalmıştır.
Yıllardır çalışmakta olan ilk santralin çıkardığı ses ve bölgedeki
hareketlilik de hayvanların bölgeden ayrılmasına veya parselin sınırlarına
çekilmesine neden olmuştur. Bölgede nadir ve hassas türlerin barınması
imkansız hale gelmiştir.
Yukarıda anlatılan nedenlerden dolayı inşaat ve tesis aşamasındaki
faaliyetlerin bölgede bulunan karasal flora ve fauna üzerine herhangibir etkisi
beklenmemektedir.
V.1.15. Toprak Kalitesine Olası Etkiler, Alınacak Tedbirler ve Önlemler.
değerlendirilememiştir. Projenin inşaat aşamalarında toprak kalitesinin
etkileyecek herhangi bir unsur yoktur.
V.1.16. Hava Kalitesine Olası Etkiler, Alınacak Tedbirler ve Önlemler.
değerlendirilememiştir. Projelerin inşaat aşamalarında genel olarak toz ve
benzeri emisyonların önlenmesi vebu yolla kirletici maddelerin taşınma
olasılığının minimizasyonu, ilgili alanların sürekli nemli tutulması ile
sağlanabilir.
V.1.17. Biyolojik Çevre Üzerine Olası Etkiler, Alınacak Tedbirler ve
Önlemler.
64
İnşaat ve tesis aşamasındaki faaliyetlerin, biyolojik çevrenin olası
etkileri, kirlilik ve gürültü seviyelerinin artması şeklinde yaşanabilecektir. Bu
bağlamda kirliliğin artmasına neden olabilecek faaliyetlerin dikkatle
izlnemmesi ve yerleşim yerlerine ve doğa koruma alanına komşu olan bu
alanda yapılacak inşaat faaliyetlerinin flora ve faunanın uyanma zamanı olan
şubat temmuz ayları dışında gerçekleştirilmesi önerilmektedir.
V.1.18. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin
Temini Amacıyla Kesilecek Ağaçların Tür ve Sayıları, Ortadan
Kaldırılacak Tabii Bitki Türleri ve Ne Kadar Alanda Bu İşlerin
Yapılacağı.
İnşaat yapılacak alan veya işletmenin bulunduğu parselde, ilk insan
faaliyeti yaklaşık 25 yıl önce gerçekleşmiştir. İlk santralin yapımından bugüne
bölgede bulunan doğal yapı üzerinde insan baskısı neticesinde değişimler
olmuştur. Bu değişimlerin farkı, çevre bölgelerde bulunan ayni karakterdeki
bölgelerle karşılaştırıldığında belirlenebilmektedir.
İnşaat faaliyetlerinin gerçekleştirileceği alanda yıllar öncesinden işlem
gördüğünden dolayı herhangibir bitki örtüsüne sahip değildir. Bu nedenle
herhangibir ağç veya yokedilecek bitki türü bulunmamaktadır.
V.1.19.
Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin
Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Tarım Alanlarının Büyüklüğü,
Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri.
Proje alanı, arazi kullanım kabiliyet alt sınıfı açısından büyük ölçüde
III. sınıf Sorunlu Tarım Arazisi olup Etüd dışı, VI sınıf, KK(Hareketli Kıyı
Kumulları), KT(Kumtaşı Arakatmanlı Marno Kalker ve Kıyı Yarması
Araziler), IV Sınıf ve DY(Dere Yatakları)’ından oluşmaktadır. Ayrıca arazi
tamamıyla tesis amaçlı kullanımda olduğundan dolayı elden çıkarılacak
herhangi bir tarım alanı yoktur.
V.1.20.
Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitelerin Faaliyete
Açılmasına Dek Yerine Getirilecek İşlerde Çalışacak Personelin ve Bu
Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı
İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği.
Proje kapsamında gerçekleştirilen kapasite artırımı tamamlanmış ve
üniteler faaliyette olması nedeniyle böyle bir gereksinim duyulmamaktadır.
V.1.21.
Proje ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan
Kültür ve Tabiat Varlıklarına; Geleneksel Kentsel Dokuya Arkeolojik
Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere, Meteryal Üzerindeki
Etkilerinin Şiddet ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi.
65
Tesisi alanı içerisinde herhangi bir yeraltı veya yerüstü eski eser veya
Tabiat varlığı bulunmamaktadır.
V.1.22.
Arazinin Hazırlanmasından Başlayarak Ünitlerin Faaliyete
Açılmasına Dek Sürdülecek İşlerden, İnsan Sağlığı ve Çevre İçin Riskli
ve Tehlikeli Olanlar.
Projenin inşaat aşaması süresince, insan sağlığı üzerine etkiler, tüm
inşaat faaliyetlerinde olabilecek iş kazaları ve potansiyel sağlık
problemleridir. Bu etkilerin en aza indirilmesi amacıyla İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği için gerekli tüm önlemler alınacaktır.
İş kazası riski faktörünü düşük düzeyde tutabilmek, iş kazalarını
minimuma indirmek için önlemler alınacak ve tüm dünyada kabul görmüş
güvenlik kurallarından da yararlanılacaktır. İş makinelerini kullananların
eğitimli olmaları ve yeterlilik belgesine sahip olmaları,buönlemlerin
başındadır. İnşaat aşamasında çalışacak personelin çalışma süreleri 8 saat ile
sınırlandırılacaktır. İşçilerin giyimleri ve teçhizatına dikkat edilecek, gözlük,
eldiven,baret, emniyet kemeri, gibi koruyucu ekipman sağlanarak, personel
tarafından yerindekullanılıp kullanılmadığı takip edilecektir. Doğabilecek
kazalara karşı şantiye içerisinde sürekli bir sağlık tesisi kurulacak ve gereken
sağlık personeli de her an hazır bulundurulacaktır. Acil durumlarda hastanın
sevki için gerekli önlem alınacaktır.
İnşaat aşaması süresince çevreye etkisi olabilecek toz oluşumu, gürültü
gibi konular ise sırasıyla diğer bölümlerde irdelenmiştir.
Özellikle sülfrikasit, kostik soda gibi korrozif maddelerin kullanıldığı
bölümler olan rejenerasyon tankları havuz içinde olup taşmalarda
dökülmelerde önlem için yapılmıştır.Ayrıca herhangi bir temas halinde bu
tanklar yanında bulunan duşlardan faydalanılır.Tonlarca su buharı
üretildiğinden bu sıcak buhar içinde önlem alınır.
V.1.23.
Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer
Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemelerinin (ağaçlandırmalar,Yeşil
Alan Düzenlemeleri vb.) Ne Kadar Alanda Nasıl Yapılacağı, Bunun İçin
Şeçilecek Bitki ve Ağaç Türleri vb.
İlgili proje alanı; Elektrik üretimi için farklı yöntemler
bulunmaktadır.Kömür, doğal gaz, fuel-oil gibi fosil yakıtların yakılması
sonucu ortaya çıkan kimyasal enerji yardımıyla termik santrallarda elektrik
enerjisi üretilebilinmektedir.Ülkemizin bölgesel koşulları ve o günkü durumu
da göz önünde bulundurularak elektrik enerjisinin bağımsız ve güvenilir
olarak tüm ihtiyaçlara cevap verebilecek en uygun seçenek fuel-oil yakıtlı,
buhar türbinli santral yapımına karar verilerek 2x60 MW buhar santralının
yapımında TEAŞ yetkili kılınmıştır.Gerekli çalışmalar yapıldıktan sonra
29.03.1990 tarihinde Girne Projesi Konsorsiyumu ile sözleşme imzalanmıştır.
Konsorsiyum üyelerinin kapsamları şağıdaki gibiydi; SGP-VA ( Avusturya
66
):Lider firma, mühendislik hızmetleri koordinasyonu.Kazan ve yardımcıları
ile su arıtma tesisleri. Siemens(Avusturya ): Elektrik techizatı,şalt
tesisleri,generatör,ölçü kontrol ve kumanda techizatı.
1990 yılında kurulmuş olan buhar kazanlı enerji santralleri kurulma
aşamasında proje ve çevresi düzenlenmiş olup, proje alanında mevcut
Akdeniz maki bitki topluluğu korunmuş ve buraya doğal bir yeşil örtü
kazandırmıştır. Mevcut arazi 420 dönüm civarında olmaktadır. Kesin bir bilgi
olması için tapu alanlarının verilmesi gerekmekte idi. Tapu alanları
verilmediğinden Bakanlar Kurulu parsel numaralarından sayısal olarak
oluşturulmuş arazilerin ölçülmesinden elde edilen alandır. Bu alanın sadece
%10 luk bir miktarı yapılandırılmıştır. Bunun dışında kalan % 10 luk alan da
yollar ve şalt sahaları ile yapılandırıldıktan sonara geriye kalan % 80 lik bir
alan yeşil çevre olarak kullanılmaktadır.
V.1.24.
Projenin İnşaat Faaliyetlerinden Kaynaklanan
Yükünün Belirlenmesi ve Etkilerinin Değerlendirilmesi.
Trafik
Projenin inşaası sırasında bölgedeki trafiğe herhangi ek bir yük
getirilmiş değildir. Çünkü alan içerisinde herhangi bir inşaat gerekmemiştir.
Sadece bir kez olmak üzere jeneratörlerin Mağusa limanından transferi
olmuştur.
V.1.25.
Diğer Faaliyetler.
Proje kapsamında diğer faaliyetler mevcut değildir.
V.2. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetler, Fiziksel ve Biyolojik
Çevre Üzeine Etkileri ve Alınacak Önlemler.
V.2.1. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellileri, Hangi
Faaliyetlerin Hangi Ünitelerde Gerçekleştirileceği, (Soğutma Sisteminin
Ayrıntılı Açıklanması) Kapasiteleri, Her Bir Ünitenin Ayrıntılı Proses
Akım Şeması, Temel Proses Parametreleri, Prosesin Açıklaması, Faaliyet
Üniteleri Dışındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler, Kullanılacak
Makinaların, Araçların, Aletlerin ve Teçhizatın Özellikleri ve Miktarı
(Soğutma Sistemi Ve Diğer Prosesler Arasındaki Farkların Ayrıntılı
Açıklaması).
PROJE KAPSAMINDAKİ ÜNİTELER VE ÖZELLİKLERİ:
1.Buhar Kazanları, dom, fan, luvo, pompa ve ekipmanları
2.Buhar türbini, generatör ve bunlara ait sistemler
3.Enstrüman, otomasyon ve kontrol sistemi
4.Su tasfiye ve CPP sistemi
5.Ana soğutma suyu pompa ve sistemi, kondenser, pompa ve kondenser
sistemi
67
6.Yardımcı buhar kazanı ve ekipmanları
7.Çevrim boru sistemi
8.Ensrüman ve servis hava sistemi
9.Telekomünikasyon ve haberleşme sistemi
10.Tank Çiftliği
11.Ana yakıt tankları ve yakıt tesisatı
12.Yangın sistemi
13.Ana trafolar, yardımcı trafolar, GIS ve Teknecik 1 Şalt
14.Teknecik II Şalt
15.Dizel Sant. yardıcı trafolar OG-AG ve black start jeneratör
16.Buhar Santralı black start jeneratörleri (Ganz, atlas copco)
17.Dizel Santral (8 x 17,5MW)
18.Vinçler ve yardımcı aparatlar
19.Mekanik atölye ekipmanları
20.Yeni Yardımcı Kazan (Dizel Santrallar) tesisi
21.Labaratuvar ekipmanları ve demirbaşlar
KAZAN:
İmalatçıFirma
Seri Numarası
İmalat Tarihi
Tip
Max Buhar Debisi
Kızgın Buhar Basıncı
Kızgın Buhar Sıcaklığı
Evoporatör Isınma Yüzeyi
Superheater Isınma Yüzeyi
Ekonomizer
Ekonomizer Su Giriş Sıc.
Ekonomizer Su Giriş Bas.
Ekonomizer Entalpi
Yanma Odası Hacmi
Isı Kapasitesi
Yanma Odası Sıcaklığı
Yakıt Cinsi
Yakıcı Tip
Yakıcı Sayısı
Yakıcı Kapasitesi
Fuel Oil Sıcaklığı
Fuel Oil Basıncı
İlk Ateşleme
Yakma Havası Sıcaklığı
:AE&E/AVUSTURYA
:6526
:1995
:KONVANSİYONEL
:238t/h(66.1kg/s)
:89.3barg
:515°C
:850m2 40m3 water volume
:1076m2 7m3 water volume
:1055m2 7m3 water volüme
:222°C
:101.3barg
:229.32Kcal/kg
:475 m3
:164.388.000Kcal/h
:1326°C
:Fuel-Oil ASTM No:6
:Atomize buharlı/Unitherm
:6Adet
:Min.0.62-Max.3.40t/h
:140°C
:16 Bar
:Propan Gazı
:325°C
DOM:
Maximum İşletme Basıncı
:98.1Bar
68
Maximum İşletme Sıcaklığı
Kapasitesi
Malzemesi
:316°C
:18500lt
:ATMNiMoV
BESLEME SUYU POMPASI:
Teslimatçı Firma
:SGP-VA/AVUS
İmalatçı
:KSB
Tip
:HGB 4/9
Adedi
:3
Kademe Sayısı
:9
Debi/Minimum
:160/27.5m3/h
Devir
:2920rpm
Kaplin Tipi
:Voith
KONDENSAT ARITMA ÜNİTESİ:
Katyon Değiştirici
:3x180m3/h
Net Kapasite
:21600m3/h
Mixbed Değiştirici
:3x180m3/h
Net Kapasite
:21600m3/h
Kondensat Besleme Pompası :4Adet
Kapasite
:21600m3/h
KONDENSAT ARITMA ÜNİTESİ:
Tipi
:Radyal
Adedi
:2
İmalatçı
:SGP/Waagner Biro
Giriş Basıncı
:10264mmWC
Çıkış Debisi
:40,61 m3/h
Hızı
:1485rpm
Motor Gücü
:6.3kV/630kW
Kaplin Tipi
:Hidrolik
HAVA ISITICI (LUVO):
Tipi
Adedi
Hızı
Ağırlığı
Sıcak Taraf Malzemesi
Soğuk Taraf Malzemesi
Sarfiyat
Rotor Pozisyonu
:PHU
:2
:2rpm
:45ton
:St 30(0.5mm)
:Corten(1mm)
:3kW(Herbiri)
:Horizontal
TÜRBİN:
Teslimatçı Firma
İmalatı
:TRE/MACARİSTAN
:ABB
69
Tip
Kademe Sayısı
Devir
Nominal Çıkış Gücü
Maximum Çıkış Gücü
Sıcaklık
Garanti Edilen Isıl Değer
:KT
:1/48
:3000rpm
:60MW
:63MW
:510°C
:%100 Yükte 2.183kcal/kwh
KONDENSER:
Teslimatçı Firma
İmalatçı
Tipi
Soğutma Yüzeyi
Buhar Akış Miktarı/By pass ta
Eşanjör Boru Adedi ve Mal.
Soğutma Suyu Giriş Sıc.
Soğutma Suyu Çıkış Sıc.
:TRE/MACARİSTAN
:ABB
:CB
:4125m2
:165/238t/h
:6120/Titanyum
:28.5°C
:38.25°C
JENERATÖR:
Teslimatçı Firma
İmalatçı
Tip
Sistem
Nominal Çıkış Gücü (Aktif)
Nominal Çıkış Gücü (Reaktif)
Akım
Hız
Aşırı Devir
Soğutma Sistemi
:SIE/AVUSTURYA
:ELIN WEIZ
:DTG 137/2 364
:3 Faz 50Hz
:60MW-70.6MW
:53.8/30.6MVAR
:3706A
:3000rpm
:3600rpm
:Hava/Kapalı Devre Su
ACİL DURUM JENERATÖRÜ:
Tip
Frekans
Güç
Voltaj
Devir
Soğuk Durumda %50 Yüke Ulaşma Zamanı
Sıcak Durumda %100 Yüke Ulaşma Zamanı
:Black Start
:50Hz
:4000/3600kVA
:6.3kV± %5
:1500rpm
: 30 dakika
:20 saniye
TEKNECİK TERMİK SANTRALI PRENSİP ŞEMASI VE
ENERJİ ÜRETİMİ
(2X60MW)
1. Kazan: Boru demetinde, sudan ayrılan buharın ve ekonomizörden gelen
70
düşük yoğunluklu buharın toplandığı kısımdır.
2. Kızdırıcı: Kazandan gelen, düşük ısılı buharın sıcaklığını ve
dolayısıyla basıncını artıran kısımdır.
3. Ekonomizör: Kazan boru demetini terk eden, gaz halindeki yanma
ürünleri yüksek sıcaklıktadır. Bunların, bacadan direkt olarak atılması
fazlaca enerji (ısı) kaybına neden olur. Atılmak üzere giden sıcak
gazların, bir kısmından faydalanmak için ekonomizör kullanılır. Besleme
suyunu bir miktar ısıtır.
4. Dom: Ekonomizör ve buharlaştırıcı borulardan gelen suyun toplandığı
yarısı buhar yarısı su olan tanktır.
5. Emme fanı: Yanmış gazları, kazanın ısı transfer yüzeyinden,
kızdırıcıdan, ekonomizör ve hava ısıtıcısından çekerek ocak basıncını
atmosfer basıncının biraz altında tutan elemandır.
6. Hava ısıtıcı: Bacaya giden, yüksek ısıdaki yanmış gazların ısısını bir
miktar düşüren, yanma için gerekli havayı ısıtan bununla birlikte
öğütücüdeki kömürün kurutulması için sıcaklık temin eden kısımdır.
7. Türbin: Yüksek basınçlı buharın kinetik enerjisini, mekanik enerjiye
dönüştüren makine düzeneğidir. Buhar türbinlerinde, enerji doğrudan
türbin miline geçtiğinden verimleri yüksektir. Türbinler yüksek devirler
elde etmek için, yatay milli olarak yapılmışlardır.
8. Kondenser (Yoğunlaştırıcı): Türbinden çıkan kullanılmış buhar,
kondensere gönderilir. Buharın tekrar suya dönüştürülmesi
(yoğunlaştırılması) işlemini yapan kısımdır. Kondenser, içinden soğuk
suların pompalandığı borulardan oluşan büyük bir odadır.
9. Degazör: Kondenserden gelen yoğunlaşmış buharın su haline gelerek
toplandığı su tankı ve aynı zamanda kazan tasfiye sisteminden gelen saf
suyun da depolandığı su tankıdır.
10. Kondenser pompası: Kondenserden gelen yoğunlaşmış buharın su
haline gelerek toplandığı su tankı ve aynı zamanda
11. Kazan suyu besleme pompası: Alçak ve yüksek basınç ısıtıcılarında
ısıtılan suyu, ekonomizöre gönderen elemandır.
12. Alçak basınç-Yüksek basınç ısıtıcıları: Besleme suyunu, türbinden
aldığı buharla ısıtan kısımdır.
13. Yumuşatıcı: Buhar elde etmek için kullanılan su içerisinde bulunan,
kireç maddelerinin sistemde kabuk-tortu oluşturmamasını temin için
kullanılan elemandır.
14. Baca: Kazan içindeki işi biten duman gazının dışarı atıldığı kısımdır.
15. Jeneratör (Alternatör): Türbin mekanik enerjisini, elektrik
enerjisine dönüştüren makinedir.
71
Şekil 10. Prensip Şeması.
Sıcak ve basınçlandırılmış buhar izole boru sistemleri ile türbine
gönderilir. Buhar bünyesinde barındırdığı büyük miktardaki enerjiyle
türbin kanatlarını döndürmeye başlar. Türbin miline akuple edilmiş
jeneratör rotoru türbinle aynı hızda döner türbin hızı belirli bir hıza
ulaştığında(3000 dev/dak) jeneratör rotuna ikaz verilir ve jeneratör
72
çıkışından elektrik enerjisi elde edilmiş olur, böylece santralin nihai amacı
olan elektrik enerjisi elde edilmiş olur.
Bu projede termik santral baz santral görevini yerine getirmektedir.Pik
durumlarda ise 6 adet Wartsila dizel jeneratörler devreye alınmaktadır.
Wartsila dizel jeneratörler 17,5MW gücünde olup20 MW a kadar
elektrik enerjisi üretebilme kapasitesine sahiptirler.Ana yakıt tankından servis
tanklarına aktarılan fuel oil yakıt 120°C ye kadar ısıtılıp seperete edildikten
sonra jeneratör motorlarını çalıştırmaktadır.
Soğutma sistemleri ısı eşanjörleri vasıtasıyla hava soğutmalıdır.
Eksoz sıcaklıklar 360°C dır.
Termik Santral Soğutma Sistemi
Soğutma suyu için deniz suyunun tercih edilmesi aşağıda belirtildiği
üzere oldukça avantajlıdır.
• Deniz suyunun bol olması ve miktarında mevsime bağlı değişim
göstermemesi,
• Kullanımının kolay olması,
• Yüksek ısıl değeri,
• Termal deşarjının kolay olması,
• Soğutma amacına uygun sıcaklık düzeyi.
Teknecik Elektrik Santrali doğrudan soğutmalı sistem ile donatılmıştır.
Soğutma sisteminin başlıca ekipmanlardan oluşur:
• Alma Yapısı
• Soğutma suyu emme menfez
• Filtreler
• Kimyasal dozaj sistemi
• Soğutma suyu pompaları
• İzleme ve kontrol sistemleri
• Isı değişimi kondansatör
• Soğutma suyu tahliye menfez .
Su Kaynağı: Akdeniz
Debi:8500m3/h (Her bir türbin için)
Boşaltma Noktası:NE
Kaydedilen maksimum sıcaklık farkı(Alınan-Tahliye):8.5°C
Pompalara verilecek zararın önlenmesi için denizden gelen büyük
parçalar ve balıklar ilk etapta menfezler yardımıyla eleniyor ve dönen tambur
şeklindeki elek vasıtasıyla yosunlar ve diğer pisliklerden de arındırılıyor.
Soğutma suyu ile birlikte çok sayıda mikroorganizmanın sisteme
girişinin önlenmesi gerekmektedir. Sudaki organizmaların yok edilmesi veya
73
etkisiz hale getirilmesi ve midye üremesini engellemek için sodyumhipoklorit
eklemesi(klorlama) yapılıyor.
Pompalardan ve kondenserlerden geçerken buharlaşma ve radyasyon
sebebiyle azalan su tekrar menfezlerden geçirilerek denize veriliyor.
Kondenserlerin deniz suyu(tuzlu su) ile çalışmaya elverişli olmayan
bölümleri için soğutma sistemi ısı eşanjörleri kullanılarak tatlı su ile
yapılmaktadır.
Santral yükleme durumunda, elektrik üretimine geçtiği zaman soğutma
suyu sistemi sürekli çalıştırılır.Yüke bağlı olarak değişen soğutma suyu debisi
tam yükte her bir türbine bağlı kondenser için 8500m3/h olmak üzere 17.000
m3/h’dır.Soğutma suyunda kondenser geçişi sonrası ortalama 8.5°C sıcaklık
artışı meydana gelmektedir.Soğutma suyunun ısı değişimi yıl boyunca iklim
şartlarından dolayı deniz suyu sıcaklığının değişimine göre farklılıklar
gösterir. Isı transfer yüzeylerindeki tabaka oluşumları ve kirlenmeler
sözkonusu ısı artışını düşürür.
Ana Soğutma Suyu Pompaları:
İmalatçı
:Turbosan
Tip
:Turbo Eks-E100
Debi
:8840m3/h
Sayısı
:3 Adet
Basma Yüksekliği:10m
Motor Gücü
:500kW
Devir
:585rpm
2 türbin için birer pompa ve yedek olarak bir pompa çalışmaktadır.
FUEL OİL TRANSFERİ
Şekil 11. Fuel oil transferi.
3x20.000 m3 , 2x5000 m3 , 1x1000 m3 HFO günlük tank 1x850 m3 HFO
günlük tank, DZ.GN.Tampon tank 1x200 m3 ve LFO Günlük tank 1x200
m3 kapasiteli dizel jeneratör tank çiftliği mevcuttur.
TRAFOLAR VE ÖZELLİKLERİ
ANA TRAFO:
74
Teslimatçı Firma
İmalatçı
Tipi
Faz Sayısı
Frekansı
Standart
Cebri Soğutmalı Çıkış Gücü
Tabii Soğutmalı Çıkış Gücü
Anma Gerilimleri
Yüksek Gerilim
Alçak Gerilim
Soğutma
Vektör Grubu
Kademe Değiştirici(Boşta)
:SIMKO
:ESAS
:Harici
:3
:50Hz
:IEC.76
:71MVA
:57MVA
:66/11kV
:66kV
:11kV
:ONAN/ONAF
:Ynd1
:66±4x2.5%
YARDIMCI TRAFO:
Teslimatçı Firma
İmalatçı
Faz Sayısı
Frekans
Standart
Bağlantı Grubu
Soğutma
Çıkış Gücü
Gerilimler
Yüksek Gerilim
Alçak Gerilim
Kademe Değiştirici(Boşta)
:SIMKO
:ESAS
:3
:50Hz
:IEC.76
:Dyn 11
:ONAN
:7MVA
:11/6.3kV
:11kV
:6.3kV
:66±4x2.5%
İKAZ TRAFOSU:
Teslimatçı Firma
İmalatçı
Tipi
Faz Sayısı
Frekans
Çıkış Gücü
Anma Gerilimleri
Yüksek Gerilim
Alçak Gerilim
İÇ İHTİYAÇ TRAFOSU:
Teslimatçı Firma
İmalatçı
Tipi
Faz Sayısı
:SIEMENS/AVUSTURYA
:ELIN
:TGB 80241059A-99
:3
:50Hz
:700kVA
:11kV
:0.5kV
:SIEMENS/AVUSTURYA
:TRAFO UNION
:TG 6241 D
:3
75
Frekans
Çıkış Gücü
Anma Gerilimleri
Yüksek Gerilim
Alçak Gerilim
:50Hz
:1600kVA
:6.3kV
:0.4kV
V.2.2. Soğutma Sistemine (Hava veya Su Soğutmalı) İlişkin Bilgiler. Eğer
Su Soğutmalı Sistem Kullanılacak İse, Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak
Kazan ve/veya Soğutma Sularının Ne Miktarlarda Kullanılacakları, Su
Kaynağı, Bu Suların Hangi İşlemlerden Sonra Hangi Alıcı Su
Ortamlarına Nasıl Verileceği ve Verilecek Suların Özellikleri.
Buhar santrallerinde kullanılan soğutma sistemi deniz suyundan direk
soğutma (circuit once through seawater cooling water system) ile
gerçekleşmektedir. Bu soğutma sisteminde su geniş kanallardan emilerek
direk olarak sisteme basılmaktadır. Kondensörden geçtikten sonra su direk
olarak alındığı ortama, Teknecik santralinde denize deşarj edilmektedir.
Sistemden
soğutucuya
ısı
transferi
tüplerden
geçirilerek
gerçekleştirilmektedir. Teknecik santralinde kullanılmakta olan soğutma
sistemine ait şematik gösterge aşağıdaki şekildedir.
Şekil 12. Soğutma sistemi şeması.
Kış aylarında 8,600m3/sa yaz aylarında 17,200m3/sa oranında deniz
suyu çekişi olmaktadır. En yüksek sıcaklık takası yaz ve kış aylarında
ortalama 11 C dir. Yaz aylarında giriş çıkış sıcaklıkları 28 – 39 C, kış
aylarında 16-27 C’dir.
Santralde 3 adet 8,500 ton/sa kapasiteli soğutma suyu pompası
bulunmaktadır. Senelik ortalama çalışma saati 3 pompa için 5,5 ay dır.
Senelik soğutma suyu ihtiyacı aşağıdaki şekilde hesaplanır.
8,500 ton/sa * 5,5ay/sene * 720sa/ay = 33,660,000 ton/sene.
Soğutma suyunun akışına engel olabilecek konderserlerin yüzeyinde
herhangi bir denize ait veya biyolojik büyümenin gerçekleşmesini engellemek
76
için soğutma suyuna Sodyum Hipoklorit (NaOCl) eklenmektedir. Bu sebeple
soğutma suyunun klorin (Cl2) deşarj değerleri ortalama 0.05 ppm de
seyretmektedir.
Tablo 11. Giriş suyu analizi
Parametre
Ölçüm Değeri
Chloride
22300 ppm ClpH
8.2 – 8.3
Kalsiyum sertliği (CaCO3)
645 ppm
Magnezyum sertiği
1250ppm (CaCO3)
Toplam çözünmüş madde (TDS)
35000 mg/Lt
Sulfat
2340 mg/Lt
Kondaktivite
58 mS/Lt
Bulanıklılık
0.5unit
Toplam Sertlik
7250 ppm CaCO3
KMnO4
34 ppm
Bu tip sistemlerin en öncelikli çevresel etkileri su ihtiyacının fazla olması,
deşarj esnasında alıcı ortam sıcaklıklarını artırması, balıkların ve çeşitli deniz
türlerinin türemesi için elverişli ortam oluşmasına olanak sağlamasıdır.
Bunlara ek olarak deniz türlerinin oluşmasını engellemek için Teknecik
Santralinde sistemde dolaşan suya eklenen hipoklorit deşarj suyunun klorin
içeriğini ve dolayısı ile tuz oranını artırmaktadır.
1990 Çevre Yasası altında düzenlenen ve halen geçerli olan Çevrenin
Korunması ve Kirliliğin Önlenmesi için Uyulması Gereken Yöntem ve
Standartlar (Su ve Toprak Kirliliği ve Hava Kalitesinin Korunması) Tüzüğü
Beşinci Kısım madde 53 uyulması zorunlu deşarj standartlarını
belirtmektedir. Buna bağlı olarak Teknecik Santralinde soğutma suyu deşarj
kriterleri aşağıdaki tabloda verilen atıksu deşarj kriterleri ile uygunluk
göstermelidir.
Tablo 12. Endüstriyel nitelikli diğer atık sular
(Endüstriyel soğutma suları ve benzerleri)
Parametre
Kompozit numune
Kompozit numune
(2 saatlik)
(24 saatlik)
Kimyasal Oksijen
200
150
İhtiyacı (KOİ)
Yağ ve gres
20
10
Balık Biyodeneyi
5
(ZSF)
Sıcaklık (C)
35
30
pH
6-9
6-9
77
Soğutma suyu üstü kısmen açık olan 500 m lik betonarme bir galeriden
geçirilerek denize verilmektedir.
Foto 5. Galeri çıkış noktası ve soğutma suyunun deniz suyu ile birleştiği
nokta.
Sisteme giden soğutma suyunu taşıyan borular plastiktir. Boruların
içerisi fiber kaplıdır. Soğutma işleminin gerçekleştiği kondenser içerisinde
16m uzunlukta 6000 adet titanyum malzemeden boru bulunmaktadır. Deniz
suyunun sebep olabileceği korozyon ve diğer yıpranmaların engellenmesi için
kondenserin içinde tukya denilen parçalar monte edilmiştir. Kondernserin
malzemesinden daha aktif olan bu parçalar yıpranma payı ile doğru orantılı
olarak dönem dönem yenilenmektedir. Soğutma suyu olarak kullanılan deniz
suyuna eklenen tek kimyasal hipoklorittir.
Deniz Isı Emisyonu:
Soğutma suyunda meydana gelen sıcaklık yükselmesi öncelikle suda
yaşayan canlıları etkilemekte daha sonra da havaya geçmektedir.
Kullanılmakta olan soğutma sisteminde (once through cooling) soğutma
kulesi kullanılmadığından sudaki sıcaklık artışı hem deniz canlılarını hem de
hava sıcaklıklarını etkilemektedir. Deniz suyundaki sıcaklık artışı sudaki
oksijen dengesini bozmakta, ötrofikasyona sebep olmakta, tüm deniz
yaşamını özellikle balıkları etkilemektedir. Isınma olayı sudaki oksijen
seviyelerini önemli ölçüde değiştirmektedir.
Deniz ısı emisyonu ile ilgili önerilen önlemler:
1.Galerinin uzatılması: soğutma suyunun denize ulaşana kadar içerisinde
seyahat ettiği galerinin uzunluğu uzatılması yöntemi ile suyun çıkış sıcaklığı
düşürülebilir.
2.Soğutma kulesi: Soğutma kulesinin kullanılması durumunda santralde
kullanılmakta olan soğutma suyunun deniz deşarjının deniz canlılarına olan
etkisi ortadan kalkacaktır. Genellikle bir soğutma kulesinde ısı giderimi %1.5
oranında gerçekleşmekte, sistemde %98.5 oranında oluşan sıcaklık havaya
verilmektedir.
78
Şekil 12. Tipik Soğutma Kulesi.
3.Buharlaşma Havuzları: Soğutma kulesine alternatif olarak sistemden çıkan
soğutma suyu üstü açık havuzlarda bekletilebilmekte ve belli bir sıcaklık
düşüşünden sonra tekrar soğutma işlevi için sisteme verilebilmektedir. Bu tip
bir sistemde geniş yüzey alanına ihtiyaç vardır. Ayrıca buharlaşmadan dolayı
su kaybı gerçekleşecek ve buharlaşan suyun da tekrar geri sisteme eklenmesi
söz konusu olacaktır. Buna bağlı olarak önlemsiz sistemlere göre enerji
ihtiyacı daha fazla olacaktır.
Arıtma işlemi ile ilgili emisyonların giderimine ilişkin öneriler:
Soğutma suyunun biyolojik kalitesinin iyileştirilmesi ve soğutma
sistemi ünitelerinin (boru hatlarının, kanalların ve ısı eşanjörlerinin) mümkün
oluğunca temiz tutulması ile belli türlerin üremesi (fouling) azaltılabilir.
Aşağıdaki arıtma teknikleri deniz emisyonlarının giderimine yönelik olarak
soğutma suyuna uygulanabilecek biosid kullanımını azaltıcı tekniklerinden
bazılarıdır.
 Filtrasyon ve ön artıma
 Kaplama ve boyama
 UV ışığı
 Sonic teknoloji
Soğutma suyu emiş noktası:
Soğutma suyu kıyıdan 150 m uzaklıktaki filtreli galerilerden
alınmaktadır. Fiziksel filtreye rağmen giriş noktasında deniz habitatı midye
yosun gibi canlılar türemektedir.
79
Önerilen balık koruma teknolojileri:
1.Fiziksel filtrenin etkinliğinin göz sayısının artırılması ile sağlanması: Balık
yumurtalarının hayatta kalma oranlarının artırılması
2.Alçak basınçta ters yönlü su jeti uygulaması: Balıkların filtrelerden geri
denize ulaşmalarının sağlanması
3.Filtrelerin yönünün devamlı olarak değiştirilmesi: Devamlı olarak çarpan
balıkların hayatta kalmalarının sağlanması
4.Balık pompalarının sistemde kullanımına başlanması: Filtreye takılan
balıklaırn geri denize pompalanması
5.Ses aletlerinin ve ışık sistemlerinin uygulanması: Ses ve ışıkla yönlendirilen
balıkların by-pass sistemi ile denize geri ulaştırılması
Uygulamaya ilişkin problemler:
Soğutma sularının kullanımında aşağıdaki problemler gözlenmektedir.
1.Soğutma suyu ekipmanlarının paslanması ısı eşanjörlerinden sızıntıya sebep
olması.
2.Kalsiyum karbonatların çökelmesi sonucu kireçlenme.
3.Biofouling yaşayan organizmaların kanallarda ve ısı eşanjörlerinde
birikmesi.
Bu problemlerin mücadelesinde Teknecik Santralinde soğutma suyuna
biosid olarak sodyum hipoklorit eklenmektedir. Dozlama stratejisi, üremeyi
önleyici düzeyde olmalıdır. Biosid uygulaması ile ilgili dozlama stratejileri
(macrofouling control) biyolojik üremeyi engelleyecek düzeyde ve çoklu
türemenin gerçekleştiği noktalarda hedefe yönelik (noktasal uygulama)
olmalıdır. Buna ek olarak, kimyasal izleme yapılmalı ve miktar olarak
optimum uygulama tespit edilmelidir.
V.2.3. Proje Ünitelerinde Üretilecek Mal ve/veya Hizmetler, Nihai ve Yan
Ürünlerin Üretim Miktarı, Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl
Pazarlanacakları,Üretilecek Hizmetlerin Nerelere , Nasıl ve Ne Kadar
Nüfusa ve/veya Alana Sunulacağı.
Proje alanında hali hazırda mevcut ve faaliyet göstermekte olan 2 adet
60 MW lık buhar kaznlı elektrik santrali ve 8 adet herbiri, 17 MW lık dizel
elektrik santrali mevcuttur. Toplam üretilen enerji miktarı 256 MW saat
olmaktadır. Bugünkü şartlarda pik durumunda KKTC nin ihtiyaç duyduğu
enerji miktarı 250 ve 300 MW saat olmaktadır. Üretilen enerji KKTC de
yaşamakta olan 300,000 kişilik bir toplulğa yeter durumdadır. Bunun
haricinde Teknecik Elektrik santralinde herhangi başka bir yan ürün
üretilmemektedir.
80
V.2.4. Proje İçin Gerekli Hammadde, Yardımcı Madde Miktarı, Nereden
ve Nasıl Sağlanacağı, Taşınımlar, Depolanmaları, Taşınma ve
Depolanması Sırasında Etkileri.
Hammadde İthalatı:
Santralde hammadde olarak kullanılmakta olan akaryakıt değişik kükürt
içeriklerinde Heavy Fuel Oil (HFO) dir. Ocak 2016 itibarı ile kükürt içeriği
daha düşük akaryakıt kullanımına geçilecektir.
İthal edilen akaryakıt miktarları 2000 – 2015 tarihleri arasında şu
şekildedir.
Tablo 13. Akaryakıt ithalat miktarları.
Sene
İthal edilen
akaryakıt miktarı
(metrik ton: mton)
2000
198,498.
2001
178,185.
2002
175,282.
2003
189,463.
2004
161,872.
2005
182,642.
2006
198,944.
2007
169,748.
2008
244,870.
2009
194,743.
2010
166,434.
2011
205,462.
2012
199,443.
2013
162,405.
2014
159,817.
2015 (9 aylık)
151,297.
Fuel oil analiz raporları tablosundan da görülebileceği gibi akaryakıtın satın
alındığı rafineri farklı farklıdır. Son 15 senede sıklıkla Tüpraş’tan alınmıştır.
Yakıtın özelliklerine ilişkin kabul gören limit değerler şu şekildedir.
Tablo 14. İthal edilen akaryakıt limit değerler.
Kimyasal özellik
Birim
Değer
Akaryakıt ısıl değeri ölçülen
Kül miktarı
Yoğunluk
Parlama noktası
Akma noktası
Kcal/kg
Ağ. %
Kg/Lt
C
C
9600
0.1
0.9930
65
27
Ölçüm
Standardı
EN ISO 6245
EN ISO 3675
EN ISO 2719
ISO 3016
81
Tortu ve su miktarı
Ekstraksiyon ile tortu miktarı
Viskozite 50C
Vanadyum
Azot
Sodyum
HHV
LHV
Kükürt (S)
Asphaltenes
Conradson Carbon Residue
%
Ağ.%
cSt
ppm
Ağ.%
wt%max
ppm
Kcal /kg
Kcal/kg
Ağ.%
Wt. %
Wt pct
max
1
0.25
635
180
0.7
EN SIO 12937
EN ISO 3735
EN ISO 3104
IP-501
-
35
10100
9600
3.5
7
18
EN ISO 8754
IP - 143
ASTM D-4530
Santralde kullanılan akaryakıt, deniz yolu ile ve gemilerle aracılığı ile
taşınarak, santral alanında mevcut buhar santralleri için kullanılan 20,000m3
lük 3 adet ve dizel jeneratörler için kullanılan 1,000m3 lük bir adet akaryakıt
tankına depolanmak üzere transfer edilir. 20,000m3 lük tanklarda ısıtılarak
akışkanlığı sağlanan akaryakıt, daha sonra 850 m3lük günlük tanka
aktarılarak buhar santrallerinde tüketilir.
Akaryakıtın depolanması, taşınması ve aktarılması esnasında çevreye
olası etkiler aşağıdaki tablodaki şekilde detaylandırılabilir.
Tablo 13. Depolama ve aktarmaya ilişkin çevresel etkiler ve önlemler.
DEPOLAMA
Havaya
VOC
1. Buhar dengeleme sistemi: Buhar
etkiler
emisyonları dengeleme, alıcı tanktan sıvı transferi
yapılması
esnasında
yeri
değişen
buharların toplanması ve bunların ürünün
gönderildiği tank olan sevk tankına
gönderilmesi işlemlerinden oluşur. Bu
sistem tesiste kullanılacak olan sabit
tavanlı dikey depolama tankları için
uygundur. Dengeleme sisteminin amacı,
buharların alıcı tanktan sevk tankına
transferi ile sıvının yer değiştirmesi
işlemlerinden
kaynaklanan
havaya
emisyonların
azaltılmasıdır.
Sevk
tankından çıkarılan ürün hacminin yerini
atmosferden menfezler aracılığıyla tank
içine sürüklenen hava yerine buhar alır.
Böylece, geri dönen buharların doymuşluk
seviyesine bağlı olarak buharlaşma
azaltılır. Bu nedenle tank devir sayıları gibi
82
Toprak ve su Atıksu
etkenlere bağlı olarak söz konusu
uygulamalar için maksimum elde edilebilir
etkinlik yaklaşık % 80 ile sınırlıdır. Buhar
dengeleme sistemi tesisteki dolum boşaltım
işlemleri esnasında kullanılacaktır.
2. İç Yüzer Tavan:İç yüzer tavanlı bir
tankın hem daimi sabit tavanı hem de
içinde yüzer tavanı (veya düzenek)
bulunmaktadır. Referans belgede belirtilen
standartlarda bir iç yüzer tavanlı tank
içindeki düzenek, sıvı seviyesi ile birlikte
alçalır ve yükselir veya doğrudan sıvı
yüzeyi üzerinde yüzer (temas düzeneği) ya
da sıvı yüzeyinin birkaç santimetre üstünde
pontonlar üzerinde durur (temas etmeyen
düzenek). Santralde sıvı yüzeyi üzerinde
yüzecek temas düzeneği kullanılacaktır.
Temas eden yüzer tavanlar bal peteği
şeklinde alüminyum çekirdeği olan ve
birbirine cıvatalanmış alüminyum sandviç
paneller olacaktır. İç yüzer bir tavanın
kurulması emisyonların % 50 oranında
azaltılmasını
sağlayacaktır.
AB’nin
94/63/EC sayılı VOC emisyonları kontrolü
direktifi Ek 1 dölümünde de petrol dolum
terminallerinde
VOC
emisyonlarının
kontrolü ile ilgili sabit tavanlı tanklar için,
ya buhar geri kazanım ünitesi ya da iç
yüzer tavan şart koşulmuştur. İç yüzer
tavanın, birincil conta (primary seal) ile
yapılması durumunda buhar emisyon
kontrolünün
%90
a
ulaştığı
belirtilmektedir. Santralde bulunan mevcut
3 adet fuel oil tanklarına birincil contalı iç
yüzer tavan monte edilecektir.
3. Düzenli Tank Temizliği:Akaryakıtın
boşaltım, depolama, transfer ve yüklenmesi
esnasında VOC emisyonlarının minimize
edilmesi için 20,000m3 kapasiteli heavy
fuel oil tanklarının düzenli olarak
boşaltılması, temizlenmesi ve gazdan
arınmış duruma getirilmesi gerekmektedir.
Bu işlem tank diplerinin çözünerek
temizlenmesini de içermektedir.
Taşma havuzları: HFO tankları, dizel
83
kalitesine
etkiler
oluşumu
TAŞIMA VE AKTARMA
Havaya etkiler VOC
emisyonları
Toprak ve su Atıksu
kalitesine
oluşumu
etkiler
jeneratörlere
ait
tank
çiftliği
ve
nötralizasyon çukuru yanındaki asit kostik
tankalarının bulunduğu alanların zemini
geçirimsiz ve etrafı da geçirimsiz
bariyerlerle çevrilidir. Taşma havuzu
olarak adlandırılan bu sistmlerde herhangi
bir taşma, saçılma ya da dökülme
durumunda toprağa ve süzülme yolu ile
yeraltı ve yer üstü su kaynaklarına
oluşabilecek olumsuz etkiler en aza
indirgenmiş olur.
Basınç ve Vakum Boşaltım Vanaları:Sabit
tavanlı tanklara emniyet cihazı olarak
kurulan vanalar ya aşırı basıncı ya da
vakumun çekilmesini önler ve aynı
zamanda
da
atmosfere
buhar
emisyonlarının sınırlandırılmasında faydalı
bir fonksiyon sağlar. Bu vanalar, doldurma
kayıplarının özellikle de havalandırmadan
kaynaklanan
kayıpların
sınırlandırılmasında faydalıdır. Temel bir
sabit tavanlı tank için (yani, hiç ek çevre
kontrol önlemi olmadan) alçak basınç ve
vakum boşaltma vanası eklenmesi ile % 5
ila 13 arasında emisyon azalma potansiyeli
vardır. Basınç ve vakum boşaltım vanaları
az bakım gerektirmekte, yeni olarak veya
mevcut olanlara uydurulma açısından da
kurulum kolaylığı sağlamaktadır. Santralde
mevcut fuel oil tanklarının tavan
kısımlarına eklenecek olan bir ekipmandır.
1.Çifte
taşıma
borusu:Boruların
yıpranmasını önlemek amacıyla boru
hatlarına akım verilerek metalden suya ve
sudan metale iyon transferigeciktirilecektir.
Böylece tüm hat katodik koruma ile
emniyete alınmış olacaktır. Mevcut
sistemde 2 ayda bir boruya ait gerilim
ölçümü yapılarak boru kalitesi kontrol
altında tutulur. Yapılan anot kontrolü
sonucunda ehrhangi bri yıpranma söz
konusu ise borunun o kısmı değiştirilir.
İçiçe geçmiş boru sistemiBölüm V.2.6.1 de
84
detaylandırılmıştır.
2.Breakaway kaplin:Bölüm V.2.6.1 de
V.2.5. Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Suyun Hangi Prosesler İçin Ne
Miktarlarda Kullanılacağı, Kullanılacak Suyun Proses Sonrasında Atık
Su Olarak Fiziksel, Kimyasal ve Bakteriyolojik Özellikleri, Atıksu
Arıtma Tesislerinde Bertaraf Edilecek Maddeler ve Hangi İşlemlerle Ne
Oranda Bertaraf Edilecekleri, Arıtma İşlemleri Sonrası Atık Suyun Ne
Miktarlarda, Hangi Alıcı Ortamlara, Nasıl Deşarj Edileceği.
Santralde temiz su ihtiyacı:
Santraldeki temiz su ihtiyacı 300 ton/gün olarak hesaplanmıştır. Bu
miktar santral ünitelerinde kullanılan tüm su hacmini içermektedir. Buna ek
olarak tesiste kalmakta olan ve çalışmakta olan personel ve personel
ailelerinin desu ihtyacıvardır. Bu kullanım suyu ihtiyacı şebeke suyundan
karşılanmaktadır. Personel tarafından ihtiyaç dıuyulan kullanım suyu hariç
santraldaki işlemlere ait tüm tatlı su ihtiyacı santrala ait 50m3/sa kapasiteli su
kuyusundan sağlanacaktır.
A. Personel kullanım suyu ihtiyacı:
Teknecik Santralinde mevcut sistemin çalıştırılmasında ve tesisin
yönetiminde 75 kişi görev almakta, lojmanlarda ise personel yakınları olarak
toplam 60 kişi ikamet etmektedir. İçme suyu ihtiyacı ise özel bir tedarikçiden
damacanalarla karşılanacaktır. Kullanım suyu ihtiyacı 150 Lt / gün.kişi olarak
düşünüldüğünde işletme aşamasında personele ait toplam su ihtiyacı 150
Lt/gün.kişi * 135 kişi = 20,250 Lt/gün = 20.25 m³/gün olarak hesaplanır.
B. Yangın önleme suyu:
Tesiste olası yangınlara karşı mevcut 2 adet 1000 m³ lük su tankları
kullanılacaktır. Santralde diğer unitelerde ihtiyaç duyulan su miktarı tank
içerisindeki seviye 600 m3 e gelinceye kadar kullanılacak şekilde bir sistem
geliştirilerek sağlanmaktadır. 600m3 lük hacim devamlı olarak dolu şekilde
tutulmaktadır. Seviye 600m3 e gelince kullanılması durumunda su
eksilmeden çekilen miktar kadar su otomatik olarak ilave edilmektedir.
Yangın suyu kullanımından kaynaklanacak atıksu oluşumu söz konusu
değildir. Acil durumlarda kullanılabilir su miktarı 600*2 =1,200m3 tür.
C. Buhar üretimi için su saflaştırma/arıtma ünitesi su ihtiyacı:
Buhar kazanlarında üretilecek enerjinin kaynağı buharın oluşturulması
için kuyudan pompalanan su demineralizasyon arıtma ünitesinde işlem
görerek saflaştırılmaktadır. Bu ünitede ihtiyaç duyulan su miktarı günde 200
ile 220 m3 tür.
D. Buhar Santralleri Kazan yıkama suyu:
85
Buhar kazanlarının yıkanması için ihtiyaç duyulan su miktarı
kazanların senede ortalama yıkanma süresi250 saat, yıkama işlemine ait
pompa debisi 5 m3/sa olarak alındığında buhar kazanlarının yıkanması için
ihtiyaç duyulan su miktarı şu şekilde hesaplanır: 5m3/sa * 250sa/365gün =
3.42 m3/gün’ tür.
E. Akaryakıt tanklarının yıkama suyu ihtiyacı:
Akaryakıt depolama tanklarının hacmi toplam olarak 60,000m³ tür.
VOC emisyonlarının en aza indirgenmesi için önerilen öntemlerden bir tanesi
de tankların düzenli olarak yıkanmasıdır. Tank temizliği için ihtiyaç
duyulacak olan su miktarı ayda 50m³ tür. (1.67m3/gün)
F. Islak gaz temizleyicide (wet scrubber for desulphurisation) su ihtiyacı:
Kurulacak olan baca gazı arıtma sistemlerinin ıslak gaz
temizleyicininabsorberde yıkama işlemi için bir su ihtiyacı oluşacaktır.
Kurulacak olan ıslak gaz temizleyicilerin toplam kapasitesi 190m3/gün
olacağı ön görülmektedir. Bu debide bir ıslak gaz temizleyicinin yıkanması
için gerekli su miktarı yine aynı şekilde 190m3/gün olarak kabul edilebilir.
G. Dizel jeneratör buhar isteyen ekipmanlar:
Her dizel jeneratör içinde ortalama 15 m3/gün'lük şartlandırılmış su
dolaşmaktadır.
H. Yakıt tanklarının ısıtılması için su ihtiyacı:
Yakıt tanklarının diplerinde bulunan serpantine içlerinde buhar
dolaşmaktadır. Fakat kapalı bir sistem olduğundan devamlı bir su
ihtiyacı/sarfiyatı akaryakıt tanklarında mevcut değildir.
Teknecik Santralinde su ihtiyacı:Personel kullanım suyu olarak20.25
m³/günlük bir su ihtiyacı vardır. Proses su ihtiyacı220 m3/gün (buhar üretimi)
+ 3.42 m3/gün (kazan yıkama)+ 1.67m3/gün (tank temizliği) + 190m3/gün
(ıslak gaz temizleyici) + 15 m3/gün (dizel jeneratör) = 430.09 m3/gün
Atık suların kaynakları ve kontrolüne ilişkin önlemler bölüm V.2.7 de
V.2.6. Proje Kapsamında Kullanılacak Ana Yakıtların ve Yardımcı
Yakıtın Hangi Ünitelerde Ne Miktarlarda Yakılacağı vVe Kullanılacak
Yakma Sistemleri, Yakıt Özellikleri, Anma Isıl Gücü, Yakıtın Analizleri.
Buhar Santrallerinin çalışma esasları:
Buhar türbinleri sıcaklığı ve basıncı oldukça yüksek, su buharının
kullanıldığı, yapıları itibariyle akış işini dönme hareketiyle mekanik enerjiye
dönüştüren makinelerdir. Buhar türbinlerinin çalışma mantığı, fosil yakıtların
yanmasıyla su yüksek derece sıcaklıklarda ısıtılarak buhar haline
dönüştürülmesidir. Elde edilen kızgın buhar izole boru sistemleri ile türbin
kanatlarının olduğu kısma girer. Çok kızgın ve hareket ettirme potansiyeli
86
oldukça yüksek olan basınçlı buhar türbin kanatlarını döndürür ve mekanik
bir enerji oluşturulur. Buhar türbininden elde edilen mekanik enerji genellikle,
türbine bir dişli kutusu aracılığıyla bağlanan generatör yardımıyla elektrik
enerjisine çevrilir. (Turbo-generatör grubu) Termodinamiğin temel
prensiplerine göre rankine çevrimiyle çalışan bu makineler megawatlar
düzeyinde enerji üretebilirler.
► Yoğuşturucu basıncının düşürülmesi
► Buharın kızdırılması
► Kazan basıncının yükseltilmesi
Bu etkenler rankine çevriminin verimini artıracağı için doğal olarak
buhar türbinlerinin de verimini artırır.
Teknecik Santrali Buhar santralleri yakıt tüketimi:
2015 yılında buhar santrallerinde yakıt kullanımına ait ortalama (10 ay
için) veriler aşağıdaki şekildedir.
Tablo 14. 2015 yılı buhar santralleri yakıt kullanımı.
2015
BUHAR SANTRALI TOPLAM
YAKILAN YAKIT F/O
BRÜT ÜRETİM AKTİF
NET ÜRETİM AKTİF
BRÜT ÜRETİM REAKTİF
İÇ TÜKETİM AKTİF
ÜNİTE ÇALIŞMA SAATİ
mton
9532.2555
MWh
34126.01
MWh
31197.22
MVarh 15350.03
MWh
2684.52
SAAT
1014.902
Dizel jeneratörlerin çalışma esasları:
Süzgeç ve susturucudan geçerek basınç ve sıcaklığı artırılmış hava,
dizel motora verilir. Motorun pistonları tarafından sıkıştırılan bu havanın içine
basınçlı yakıt püskürtüldüğünde, ortamda bir yanma oluşur. Bu yanma etkisi
ile sıkışan pistonlar geriye doğru itilir. Bu olay zincirleme devam eder.
Pistonların ucuna bağlı bir volan sayesinde hareket düzgün dairesel harekete
çevrilir. Buradaki mekanik enerji dizel motorun miline bağlı alternatörü
döndürerek, elektrik enerjisine çevrilir.
Dizel santraller hayati önem taşıyan yerlerde ve enerjinin
ulaştırılamadığı yerlerde çabuk devreye girmesi, kolay yüklenebilmesi ve
yakıt olduğu sürece kesintisiz çalışabilmesi gibi bazı üstünlüklerinden dolayı
tercih edilirler. Teknecik santralinde de esas baz santralleri olan buhar
santralleri yetersiz kaldığı pik dönemlerde çabuk devreye girme özellikleri
kullanılarak enerji üretirler.
Santrale hava sağlayan sistem, ilk önce havayı bir kompresör
yardımıyla çeker. Çekilen hava içindeki toz ve benzeri zerreciklerin santrale
87
girmemesi, hava filtresi yardımıyla sağlanır. Filtreden sonra yerleştirilmiş
olan susturucuda havanın çekilmesi sırasında oluşacak sesi kabul edilebilir
seviyeye indirmektir. Yanma odasına gönderilecek olan havanın biraz
ısıtılması gereklidir.Bu ısıtma işlemi içinden egzoz gazının geçtiği bir eşanjör
ile sağlanmaktadır. Bu şekilde işi biten egzoz gazı, tekrar kullanılmış olur.
Santralde dizel jeneratörler için kullanılan yakıt, tank çiftliğinde
bulunan 1,000m3 lük ana dizel jeneratör yakıt deposundan kullanılmaktadır.
Buradan bir yakıt filtresi/seperatör içinden geçen yakıt, içindeki su ve katı
atıklar gibi yabancı maddeleri bu filtrede bırakır. Bir yakıt pompası
yardımıyla yakıt yanma odasına pompalanır. Dizel motorların soğutulması
tesiste bulunan fanlarla sağlanmaktadır. Çok sıcak yaz günlerinde soğutucu su
-deniz suyu kullanıldığı da olmuştur. Motoru soğuturken ısınan soğutma suyu
eşanjör yardımı ile tekrar eski ısısına getirilir ve denize deşarj edilir.
Foto 6. Dizel jeneratörler soğutma fanları.
Dizel Jeneratörler yakıt tüketimi:
2015 yılında dizel jeneratörlerde yakıt kullanımına ait ortalama (10 ay
için) veriler şu şekildedir.
Tablo 15. 2015 yılı dizel jeneratörlerde yakıt kullanımı.
2015
DZ.GN. YAKILAN YAKIT F/O
mton
5640.1796
88
BRÜT ÜRETİM AKTİF
BRÜT ÜRETİM REAKTİF
İÇ TÜKETİM AKTİF
ÜNİTE ÇALIŞMA SAATİ
Yanma Isıl
gücü
MWh
27525.81
MVarh 7852.70264
MW
430.9331
SAAT
2215.7
ile
ilgili
hesaplamalar
bölüm V.2.6.2
de
Yakıt özellikleri:
2008 yılından itibaren santralde motorin kullanımı durdurulmuştur.
2008 yılından beridir sadece HFO kullanılmaktadır. HFO No:6’e ait kimyasal
analizler ve 2016 Ocak itibarı ile alımına başlanacak olan HFO S1’e ait
kimyasal analizler Ek 10’da verilmiştir.
V.2.6.1. Yakıtın Temin Edileceği Kaynak, Depolama Yeri,
Depolama Alanı, Depolama Kapasitesi, Alan Özellikleri, Yakıt
İkmalinin Hangi Sıklıklarda, Hangi Miktarda Yapıldığı, İkmal
Sırasında Alınacak Önlemler.
Tesise yakıt deniz yolu ile kabul edilmektedir. İkmal borusunun 400m
lik kısmı deniz içerisindedir ve ucunda flexible boru bulunmaktadır. Boru
hattının karadaki izdüşümü 60m dir. Ek 10’da verilen fuel oil analiz raporları
tablosu farklı zamanlarda tesise kabul edilen akaryakıtın cinsi, miktarı,
kaynağı ve teknik özellikleri ile iglili bilgi vermektedir.
Depolama yeri ve kapasitesi:
HFO tankları:
HFO akaryakıt tankları 3 adet 20,000m3 kapasitelidir ve tesis alanının
güney doğusunda bulunmaktadır. Bu alanda bir adet de akaryakıt tank
diplerinden alınan ve akaryakıt tanklarının içinde bulunduğu havuzda biriken
yağmur sularının aktarıldığı deniz suyunu barındıran 10.000 m3 kapasiteli
lagün tankı bulunmaktadır.
89
Foto 7. HFO tankları.
HFO tankları taşma havuzunun içerisinde muhafaza edilmektedir.
Taşma havuzunda biriken su drenaj borusu ile deniz kenarına, denizden
yaklaşık 200m içerde yüzey akışına bırakılmaktadır. Bu atıksu bu noktadan
denize ulaşmaktadır.
Foto 8. Taşma suyunun atıldığı nokta (süzülerek denize ulaşmakta).
90
850 m3 günlük tank:
Buhar santrallerinin yakınında bir adet 850 m3 lük akaryakıt tankı
bulunmaktadır. Buhar santralleri en yüksek kapasitede çalıştırıldıklarında bir
günde bu tank kapasitesi kadar akaryakıta ihtiyaç duyulduğundan bu tank
yapılmıştı. Fakat 2009 senesinde AKSA alım sözleşmesi imzalanmasından
beridir, buhar santrallerininin en yüksek kapasitede kullanımı gibi bir ihtiyaç
doğmamıştır.
Mazot tankları:
Tesiste 2 adet de toprak üzerine yerleştirilmiş mazot tankı
bulunmaktadır. Mazot kullanımı durdurulduktan sonra bu tankların mazot
depolama tankı olarak kullanımı durdurulmuştur.
Mazot tanklarının
kapasitesi 5,000m3 tür. Tanklardan biri boştur. Diğerinde ise geçmişte sadece
bir kez gerçekleştirilen tank yıkama işlemi sonucunda oluşan atıksular
biriktirilmiş, bu tankta saklanmaktadır.
Tank çiftliği:
Dizel jeneratörlerin güneyinde bulunan tank çiftliğinde 8 adet tank
bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi dizel jeneratöre yakıt sağlayan 1,000m3
hacimli akaryakıt tankıdır. Diğer tankların ve kullanım amaçları aşağıdaki
tabloda belirtilmektedir.
Tablo 16. Tanklar ve kullanım amaçları.
Tank içeriği
1
Akıcı yağ (Lubricant oil: LO) servis tankı
2
Temiz LO tankı
3
Kullanılmış LO tankı
4
Dizel jeneratör tampon tank
5
Light Fuel Oil günlük tank
6
HFO slaç tankı
7
Akaryakıt yağlı su tankı
Hacim (m3)
16
80
16
200
200
55
55
91
Şekil 13. Tank Çiftliği yerleşim düzeni
İkmal sırasında alınan önlemler:
Ayrılabilir kaplin:
Ayrılabilir (break away kaplin) akaryakıt ikmal hortumunda
kullanılmaktadır. Hortum gemiye bağlı iken, aracın hareket etmesi halinde
ayrılarak oluşabilecek kazaları beklenmeyen sızıntı ve emisyonları engeller.
Şekil 14. Breakaway kaplin.
İki katmanlı iç içe ikmal borusu:
Hava kalitesinin sağlanması için VOC emisyonlarının azaltılması ve
herhangi bir yıpranma ve sızıntı durumunda deniz kirliliğinin önlenmesi için
akaryakıt ikmal borusu içiçe geçmiş iki borudan oluşmaktadır.
Yakıt alımına ilişkin görseller aşağıdaki şekildedir.
92
Şekil 15. Yakıt alım sistemi.
Şekil 16. Yakıt alma şamandra sistemi.
93
Şekil 17. Yakıt alım deniz terminali.
V.2.6.2. Tesiste Oluşacak Olan Emisyonlar, Mevcut Hava
Kalitesine Olacak Katkı Miktarı, Azaltıcı Önlemler ve Bunların
Verimleri, Ölçümler İçin Kullanılacak Aletler ve Sistemler (Her
Baca veya Birleştirilmiş Bacaların, Baca Gazı Emisyonlarının
Anlık Ölçülüp Değerlendilmesi (on-line) İçin Kurulacak Sistemler,
Sistemin ve Kalibrasyon İşlemlerinin Yapılması, Baca Gazı Sürekli
Emisyon İzleme Sisteminin İlgli Tüzük Kurallarına Göre
Çalıştırılması ve Kalite Güvence Seviyelerinin Yerine Getirlmesi,
Baca Gazı Sürekli Emisyon İzleme Sisteminden Elde Edilen
Sonuçların Yıllık Rapolar Halinde Hazırlanması ve Daireye
Sunulması, NOx ve SO2 Gazı ve Toz İndirgeme Sisteminin
Açıklanması, Mevcut Hava Kalitesinin Ölçülmesi İçin
Yapılacakişlemler), Modelleme Çalışmasında Kullanılan Yöntem,
Modelin Tanımı, Modellemede Kullanılan Meteorolojik Veriler
(yağış, rüzgar atmosferik kararlılık, karışım yüksekliği vb.) Model
Girdileri, Kötü Durum Senaryosunda Dikkate Alınarak Model
Sonuçları,Muhtemel
Ve
Bakiye
Etkiler,Önerilen
Tedbirler,Modelleme Sonucunda Elde Edilen Çıktıların arazi
kullanım haritası üzerinde gösterilmesi,emisyoları ilgili tüzüklerde
belirtilen
standartların
altında
tutmak
için
Alınacak
Önlemler(Kurulacak Olan Arıtma Sistemleri).
A. Baca Gazı Emisyonları:
Teknecik Buhar tirbünü ünitelerinden ve dizel jeneratörlerin
çalışmasından baca gazlarının, kül ve benzeri atıkların salınımı kaçınılmazdır.
Bu bölümde tanımlanan önlemler bu salınımların insan ve diğer canlılar için
94
bir tehlike oluşturmayacağı seviyede ve mevcut yerel tüzüklerimizin
öngördüğü giderimleri sağlayacak nitelikte öneriler içermektedir. Atmosfere
atılan karbon dioksit gibi kireticiler sera gazı etkisi yaratmakta, sülfür ve azot
oksitlerle metaller gibi kirleticiler de asit yağmurlarının oluşmasına sebep
olup insan sağlığını ve yaşam koşullarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Baca gazlarında bulunan ve yanma sırasında oluşan bu tip kirleticilerin
yayılmasını önlemek için birbirinden farklı çeşitli teknikler önerilmiştir.
Emisyon Ölçümü İzlenmesi:
Mevcut 2x60 MW Teknecik Elektrik Üretim Santralı Buhar
Türbinlerinde baca gazı emisyon ölçümleri 2011 yılından beridir
yapılmaktadır. Ancak Teknecik Dizel Santralda emisyon ölçüm ekipmanı
mevcut değildir. Dizel Santralini oluşturan her bir jeneratörün bacasına BSEN 14181 standartlarına uygun olarak Baca Gazı Analizörü
konumlandırılacaktır. Sürekli ölçüm yapılarak emisyon değerleri kontrol
altında tutulacaktır. CO, CO2 ,SO2 ,02, NOx parametrelerin ölçüldüğü çoklu
gaz analizörü, toz analizörü, ve bu analizörlerin kalibrasyonu için Dinamik
Gaz Kalibratörü ve Sıfır Hava Kaynağı, emisyon ölçüm analizör sisteminin
ana parçaları olacaktır. Bu sistem Çevre Koruma Dairesinin sistemine uzaktan
bağlı olacak ve dairedeki yetkililer değerleri anında izeleyebilecektir.
Emisyon Ölçümü Sonuçları:
Buhar tirbünlerinden yapılmakta olan ölçüm sonuçlarına bir örnek
olarak aşağıda 2015 Ağustos ayına ait ölçümler verilmektedir.
Tablo 17. Buhar tirbünleri baca gazı emisyon ölçüm sonuçları.
Ağustos 2015 ölçümleri
Kirletici
Birim
2.baca
1.baca
Toz
mg/m3N
252.4
193.87
SO2
mg/m3N 1472.55 1783.39
CO
mg/m3N
19.11
6.23
NOx
mg/m3N 509.54
387.1
O2
%
9.67
11.7
Mevcut Tesisler için Yakıt Isıl Güç Hesaplaması:
Aşılmaması gereken emisyon değerinin belirlenebilmesi için tüzüğün
yürürlülüğe girdiği tarihte aktif santrallerin yakıt ısıl güç hesaplaması
aşağıdaki şekilde yapılmıştır.
Yakıt Isıl Güç = Yakıt Tüketimi (kg/sa) x Alt Isıl Değeri (kcal/kg) x
860 kW/kcal x 1/1000 kW/MW
Buhar Santralleri 2x60MW
İki adet buhar santralinden senelik yakıt tüketimi 2014 verilerine göre
118,131 metriktondur.
95
Yakıt Isıl Güç = 118,131metrikton/12ay x 1000kg/metrikton x
1/11,909sa/12ay x 9,600kcal/kg x 1/860kW/kcal x 1/1000kW/MW = 111MW
Dizel Jeneratörler 6x17MW
6 adet dizel jeneratörden senelik yakıt tüketimi 2014 verilerine göre
51,844 metriktondur
Yakıt Isıl Güç = 51,844metrikton/12ay x 1000kg/metrikton x
1/20,092sa/12ay x 9,600kcal/kg x 1/860kW/kcal x 1/1000kW/MW = 28MW
Mevcut / Kurulu Toplam Yakıt Isıl Güç = 111+28 = 139MW
Ek Tesisler için Yakıt Isıl Güç Hesaplaması:
Dizel Jeneratör 2x17MW
Yakıt Isıl Güç = 51,844metrikton/12ay(2/6) x 1000kg/metrikton x
1/335.2sa/ay x 9,600kcal/kg x 1/860kW/kcal x 1/1000kW/MW = 48 MW
Ek Tesislerle birlikte Toplam Yakıt Isıl Güç = 139+48 = 187MW
Kriterler:
Oluşacak olan emisyonlar ve hava kalitesinin değerlendirilmesi
konusunda Teknecik Santralinin elektrik üretimi faaliyetleri 18/2012 sayılı
Çevre Yasası
altında düzenlenen 124/2014 sayılı ‘Büyük Yakma
Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirletici Emisyonlarının Sınırlandırılması
Tüzüğü’ kapsamına girmektedir. Bu tüzükte beşinci kısım geçici kurallar
itibarı ile tüzüğün yürürlülüğe girdiği tarihte aktif mevcut tesisler (iki buhar
santrali (2x60MW) ve altı dizel jeneratör (6x17MW)) 1 Ocak 2017 tarihine
kadar aşağıda tablo ... da verilen baca gazı geçici emisyon sınır
değerlerineuymakla yükümlü olur.Bu değerlere göre toz ve NOx emisyon
değerleri limit değerleri Ağustos 2015 ölçümlerine göre aşmıştır.
Tablo 18. Geçici emisyon sınır değerleri.
Parametre
Aşılmaması gereken
emisyon değeri (mg/Nm3)
Toz (Bütün Tesisler)
50
Kükürt Dioksit (SO2)
50MW <= Yakıt Isıl Güç <= 300 MW
1700
1700 – 400
Yakıt Isıl Güç >= 500 MW
400
Azot Dioksit olarak ölçülen azotoksitler
(Azot Oksit NO ve Azot Dioksit NO2)
450
Yakıt Isıl Güç >= 500 MW
400
Karbonmonoksit (CO) bütün tesisler
150
96
1 Ocak 2017 tarihinden sonra mevcut tesislerin (iki buhar santrali
(2x60MW) ve altı dizel jeneratör (6x17MW)) uymakla yükümlü olacağı
kriterler aynı tüzük te EK1 de verilmektedir.
Tablo 19. Mevcut tesisler emisyon sınır değerleri.
Sıvı yakıt kullanan yakma
tesisleri İçin emisyon sınır
değerleri (mg/Nm3)
SO2
250
NOx
200
Toz
25
İki adet 17MW ek dizel jeneratörler için emisyon sınır değerleri bahsi
geçen tüzükte EK2 de verilmektedir. Dizel jeneratörler üretime başladığı gün
bu kriterlere uyulması gerekmektedir. Tüzük gereği ek tesislerin uyması
gereken sınır değerlerin belirlenmesi için yakıt ısıl güç hesaplaması tesisin
toplam yakıt ısıl gücüne göre yapılır(187 MW) ve sınır değerleri aşağıdaki
şekildedir.
Tablo 20. Ek tesisler emisyon sınır değerler.
Sıvı yakıt kullanan yakma
tesisleri İçin emisyon sınır
değerleri (mg/Nm3)
SO2
200
Nox
150
PM10
201
Baca gazı sınır değerlerinin sağlanması konusunda alınması gereken
önlemler ilgili tüzüğün gerekliliklerine ve zamanlama konusundaki
kısıtlamalarına göre ikiye ayrılmıştır. Acil önlemler 1 Ocak 2017 tarihine
kadar geçici emisyon değerlerinin sağlanması, kısa vadeli önlemler de 1 Ocak
2017 sonrası tüm tesiste uyulması gereken sınır değerlerin sağlanması için
önlemleri içermektedir. 2 adet 17 MW lık dizel jeneratörlerin emisyon
değerlerini sağlaması için acil önlemler ve kısa vadeli önlemler kısmında
belirtilen baca gazı arıtım sistemleri dizel jeneratörler faaliyete başladığı gün
itibarı ile uygulanmalıdır.
Acil Önlemler:
Mevcut tesiste, 1 Ocak 2017 tarihine kadar ivedilikle alınması gereken
önlemler aşağıdaki şekildedir.
1
PM10 sınır değeri ile ilgili kıstas Bakanlar Kuruluna yapılacak olan tüzük değişikliğinde
önerilmektedir.
97
1. Ön Tozsuzlaştırma İşlemi:
Yanma işlemi sonucunda oluşan uçucu kül akaryakıtın yanmayan
kısmını temsil eder ve baca gazı ile birlikte atık olarak sistemden çıkar. Toz
giderimi için her bir bacaya yerleştirilmek üzere elektrostatik çöktürücüler
kullanılacaktır.
Şekil 18. Elektrostatik Çöktürücüler.
Elektrostatik çöktürücüler elektrotlardan ya da toplayıcı tabaklardan ve
toplayıcı kutulardan oluşur. Yüzey alanı ne kadar geniş ise performansı da o
kadar yüksek olur. Küçük partüküllerin de gideriminde yüksek performans
gösterir ve bakım maliyetleri düşük bir ekipmandır.
2. NOx giderimi:
Birincil önlemler: Üretim kazanlarında NOx oluşumunun kontolunu
sağlayacak önlemleri içermektedir. Bu önlemler, işletime ait veya teçhizatın
tasarım parametrelerinin değiştirilmesini sağlayarak NOx oluşumunu işlem
esnasında azaltmaya dayanmaktadır.
 Azaltılmış hava fazlalığı – yanma alanında oksijen fazlalığının
azaltılması ve sağlanan hava miktarının yanma performansını
düşürmeyecek minimum noktada tutulması
 Tekrar yakma – fırında birden fazla yakma evresi ve bölgesi
oluşturulması ve tekrar yakma işlemi ile NOx in N2 ye indirgenmesi
 Baca gazı tekrar dolaşımı –Baca gazının bir kısmının yanma işleminin
gerçekleştiği alana veya tedarik edilen havaya enjekte edilmesi ile alev
98
sıcaklıkları ve oksijen konsantrasyonlarının azaltılması ile NOx
oluşumunun da azaltılması.
İkincil önlemler: Üretim işlemi neticesinde oluşacak olan NOx
salınımını azalmaya yönelik önlemleri içermektedir.
Genelde NOx olarak adlandırılan azot oksitler (NO azot monoksit ve
NO2 azot dioksit) atmosferde bulunan ve hava kalitesini azaltan en önemli
kirletici gazlardandır. Seçici katalitik indirgeme yöntemi (Selective Catalytic
Reduction - SCR) bir katalizör yardımı ile azot oksitelerin üre veya amonyak
(NH3) ile azaltılmasını içerir. Akaryakıtın azot içeriğinden dolayı yan ürün
olarak amonyum sülfat oluşur. Katalizör olarak demir oksit kullanılacaktır.
Katalizörün etkisi ile SO2 baca gazındaki oksijenle birleşerek SO3 oluşturur.
Kurulacak olan SCR sistemi ile baca gazında %90 oranında NOx giderimi
sağlanacaktır.
Şekil 19. SCR sistemi.
Kısa Vadede Alınacak Ek Önlemler:
Bahsi geçen kriterler kapsamında 1 Ocak 2017 itibarı ile tüm teknecik
Elektrik Santrali tesisinin uyması gereken kükürt dioksit emisyon değerlerinin
azaltılması ve kriterlerin karşılanması gerekecektir.
SO2 giderimi:
Baca gazı desülfürizasyon teknolojisi olarak ıslak gaz temizleyici (Wet
Limestone Scrubbers) kullanılacaktır. Islak temizleyiciler çok yüksek kükürt
dioksit giderimi sağlarlar. Kireçtaşınınemici madde ve reaktif olarak
kullanılacağı sistemde, SO2 nin giderimi, %95 Ca CO3 içeren kireçtaşı sulu
çözeltisi ile temas etmesi sonucu sağlanır.Absorber ünitesinde gerçekleşecek
99
olan bu işlem sonucunda temizlenmiş hava ünite bacasından atmosfere
verilecektir.
Şekil 20. Islak Gaz Temizleyici Absorber.
Ünitede oluşacak olan alçı belt filter de susuzlaştırıldıktan sonra
yalıtılmış konteynerlerde biriktirilecektir.
Ekonomik değeri olduğundan bu ürünün satışı gerçekleştirilebilir. Alçı
özellikle inşaat ve prefabrik inşaat malzemelerinin başlıca girdisidir. Alçının
inşaatta kullanım yeri çok çeşitlidir. Son yıllarda sıcak ve soğuk yalıtım
maddesi, ses izolatörü ve rutubeti de ayarlayan bir düzenleyici olarak
kullanılmaktadır.Ayrıca vitrifiye malzemelerde, porselende ve kiremit
üretiminde kalıp aşamasında kullanılabilir. Pazarı yaratılamaması durumunda,
100
sistemden çıkacak alçı atık olarak Güngör düzenli depolama tesisine
gönderilecektir.
Şekil 21. Belt Filter.
Belt filter işlemi sonucunda oluşacak olan atıksu tesiste kurulacak olan
atıksu artıma tesisine gönderilecektir.
B. Akaryakıt Transfer ve Depolama Esnasında Uçucu Organik Bileşikler
(VOC) emisyonları:
Santralde akaryakıt depolama ve dolum işlemi gerçekleşeceğinden
petrol türevli emisyonlar Uçucu Organik Bileşikler (VOC) ler oluşacaktır.
Tankerle dolum işlemi esnasında, bağlantı ekipmanlarından, depolama
tanklarının nefesliklerinden VOC emisyonları oluşacaktır. Tanklar içinde
depolanan fuel oil in akışkanlığının sağlanması için tank içine döşenen
element /resistance ile ısıtılması koşulu ile de VOC oluşumu söz konusu olur.
VOC emisyonları için alınacak önlemler:
VOC emisyonları için önlemler önerilirken Avrupa Komisyonu Entegre
Kirlilik Önleme ve Kontrolü ‘Depolamadan Kaynaklanan Emisyonlar’
Mevcut En Uygun Tekniklere İlişkin Referans Belge (Temmuz 2006) ve
Büyük Yakma Tesisleri Mevcut En Uygun Tekniklere İlişkin Referans Belge
(2013) baz alınmış ve bu belgelerde önerilen çevresel kontrol önlemleri
incelenmiştir. Önlemlerin uygulanması durumunda, tesiste oluşacak VOC
emisyonları %75 oranında azaltılmış olacaktır. VOC emisyonlarının
azaltılmasına ilişkin alınacak olan önlemler bölüm V.2.4. tabloDepolama ve
aktarmaya ilişkin çevresel etkiler ve önlemler kısmında detaylandırılmıştır.
101
C. Akaryakıt Transfer ve Depolama Esnasında Koku:
Akaryakıtın boşaltım, depolama, transfer ve yüklenmesi esnasında koku
oluşması kaçınılmazdır.
Koku oluşumu için alınacak önlemler:
Teknecik Santralinde hale hazırda akaryakıt kapalı borularda ve direk
olarak tanklara aktarılmaktadır. Buna ek olarak aşağıdaki önlemlerin alınması
da ileri koku giderimine olanak sağlayacaktır.
 Depolama alanlarının çevresine vejetasyon aktarımı bitki/ağaç ekiminin
gerçekleşmesi
 Tankların yüzeylerinin çim kaplanması
 Kaçak tespit sistemlerinin kullanımı
 Tankların düzenli temizlenmesi ve tank diplerinin çözünerek deşarjı
V.2.6.3. Baca Gazı Arıtma Sistemlerinde Kullanılacak Arıtıcılar
Özellikleri, Filtrelerin ve Arıtıcıların Bakımı, Sistemin
Arızalanması Durumunda Alınacak Önlemler.
Teknecik Santralinde bulunan her bir bacaya yerleştirilecek olan baca
gazı arıtım sistem üniteleri, buhar santrallerinin ya da dizel jeneratörlerin ayrı
ayrı veya beraber kullanımından bağımsız olarak baca gazı emisyonlarının
insan sağlığı üzerindeki negatif etkilerini minimize edecektir. Teknecik
santralinde, buhar santrallerinden bir tanesi 6 ay boyunca baz yük santrali
olarak görev görmektedir. Dizel jeneratörler pik yüklerde devreye
alınmaktadır. (Yazın 14:40 – 15:40 Kışın 18:00 – 18:30) Pik yüklerde buhar
santrallerinden bir tanesine ek olarak talebe göre 3 veya 4 dizel jeneratör de
devreye alınmaktadır. Dönüşümlü / devresel olarak çalıştırma olanağından
dolayı baca gazı arıtma sisteminin herhangi bir tanesinin arızalanması
durumunda çalıştırılmakta olan o ünite bakıma alınacak ve diğer buhar
santrali ve /veya dizel jeneratör devreye alınacaktır.
Bölüm V.2.6.2 de detaylandırılan baca gazı arıtım sistemi ünitelerinin
bakımı ile ilgili deatylar aşağıdaki şekildedir.
Elektrostatik çökelticiler
Buhar Santrali ve Dizel Jeneratör bacalarında kullanılacak olan
elektristatik çökelticiler farklı sıcaklık, basınç ve toz ortamlarında
çalışabilecek sistemlerdir. 50 bin saatlik çalışma sürecinden sonra emici
elektrodların üstünde çatlaklar oluşabilir. Bu sistemde baca gazındaki toz
partiküllerinin yüksek voltajlı elektrod plakaların yardımı ile tutulması ve
çöktürülmesi ile gerçekleşir.Bu tip çökelticilerin performans verimi %99.9
dur. İşletme maliyetleri düşük olan bu sistemlerde bakım ve temizliği ile üç
ayda bir de genel kontrol ile yapılacak ve onarımlardan sonra, tesisatın
kuruluş karakteristiği bozulmayacaktır.
102
Seçici katalitik indirgeme
SCR sistemleri ile NOx giderim oranı %80 civarındadır. Bu tip
sistemlerde katalizörlerin devamlı olarak yenilenmesi gerekir. Katalizör
olarak amonyak kullanılması durumunda dikkat edilmesi gereken konu
amonyağın depolanmasına ilişkindir. Amonyak yanıcı bir gaz olduğundan
taşınması, saklanması ve kullanımısızdırmazlığın sağlandığı ortamlarda
gerçekleşmelidir. Saklandığı tanklara sensörlerle gözlemleme sistemleri
yerleştirilmelidir. Bunun haricinde bu sistemler önemli bir bakım
gerektirmemektedir.
Islak gaz temizleyici ile desülfürizasyon
Islak gaz temizleme (Wet Scrubber) üniteleri en ince partikülleri
tutmada diğer gaz yıkama sistemlerine göre çok daha avantajlıdır. Kompakt
Tasarımlı olabilirler ve %90 a varan yüksek verime sahiptirler. Çalışma ve
bakım maliyeti düşük buna rağmen partikül toplama verimleri en üst
düzeydedir. En iyi verimlilik için tasarlanmış tıkanmayan spreyleme sistemi
ve ayarlanabilir venturi özelliği sayesinde sorunsuz bir şekilde çalışırlar.
V.2.7. Drenaj Sisteminde Toplanacak Suyun Miktarı, Sızıntı Suyu
Toplama Havuzunun Toplama Karakteristiği, Arıtılma Şekli, Arıtma
Sonucu Ulaşılacak Değerler, Arıtılan Suyun Hangi Alıcı Ortama Nasıl
Deşarj Edileceği, Deşarj Limitlerinin Tablo Halinde Verilmesi, Tesiste
Oluşacak Sızıntı Suyu İle İlgili Değerlendirilmenin Şiddetli Yağış
Analizlerine Göre Yapılması, Depo Alanı Yüzey Drenaj Suları ve Sızıntı
Sularının Kontrolü ve Kirlilik Unsuru İçermesi Durumunda Nasıl
Temizleneceği, Alınacak İzinler.
Tesisin işletme aşamasında farklı ünitelerden atıksu oluşumu söz
konusudur.
A. Evsel Nitelikli Atık Su:
Tesiste çalışacak olan personelin su kullanımı sonucunda evsel nitelikli
atık su oluşacaktır. Evsel nitelikli atık su özelliklerine bağlı olarak kirlilik
yükleri aşağıdaki şekilde olacaktır.
Tablo 21. Evsel nitelikli atık su teknik özellikleri.
Konsantrasyon
Su
kullanımı Kirlilik
(mg/Lt)
(Lt/gün)
(kg/gün)
pH
6-9
AKM
200
1,200.
0,240.
BOİ5
200
1,200.
0,240.
KOİ
500
1,200.
0,600.
Toplam Azot
40
1,200.
0,048.
Toplam Fosfor
10
1,200.
0,012.
Parametre
Yükü
103
Santralin bulunduğu alan Esentepe Belediyesi sınırları içerisindedir ve
bu bölgede kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. Evsel atıksu niteliğinde
olan bu suyun bertarafı tesiste bulunan mevcut septik tank ve
hypochlorination sisteminde gerçekleşmektedir. Mevcut septik tankın
kapasitesi 200 kişiliktir.
Santralde çalışan personel sayısı 75 kişidir. Buna ek olarak lojmanlarda
60 kişi kalmaktadır. Tesis personeli ve lojmanlardaki ailelerin oluşturacağı
atık su miktarı şu şekilde hesaplanır.
135 kişi x 150 lt/gün-kişi = 20.25 m³/ gün olacaktır.
Septik tank çıkış suyu emisyon değerleri giriş suyunun özelliklerine ve
septik tankın teknik tasarımına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Teknecik
termik santralinde oluşan evsel nitelikli atıksuların arıtımı için kullanılmakta
olan septik tank konvansiyonel septik tanktır. Buna bağlı olarak, literatürde
yapılan araştırmalar sonucunda çıkış suyu parametrelerinin aşağı şekilde
olacağı tespit edilmiştir.
Tablo 22. Tipik konvansiyonel septik tank çıkış suyu özellikleri.
Parametre
Tipik konsantrasyon aralığı (mg/Lt)
BOD5
150 – 250
AKM (TSS)
40 – 140
Yağ (FOG)
20 - 50
belirtmektedir. Buna bağlı olarak Teknecik Santrali kriterlerine uygun olarak
evsel nitelikli atıksuların özelliklerinin aşağıdaki tabloda belirtildiği şekilde
olması zorunludur.
Tablo 23. Evsel nitelikli atıksular alıcı ortama deşarj standartları.
Parametre
Kompozit numune Kompozit numune
(2 saatlik)
(24 saatlik)
BOİ5 mg/Lt
50
45
AKM (TSS) mg/Lt
70
45
KOİ mg/Lt
180
120
pH
6-9
6-9
İki tablonun karşılaştırılması sonucunda görülmektedir ki septik tank çıkış
suyu organik yükü BOİ değeri kabul edilebilir standarların üzerindedir.
Santralde personel ve lojmanlardan kaynaklı oluşan atıksuyun aktif çamur
sistemi ile arıtılması ve klorlandıktan sonra denize deşarjı öngörülmektedir.
Kurulacak olan evsel nitelikli atıksu arıtma tesisi konvansiyonel aktif çamur
sistemi olacak, havalandırma ve çöktürme tanklarından oluşacaktır.
Kapasitesi yukarıda yapılan hesaplamaya göre 20.25m3/gün olacaktır.
104
B. Endüstriyel Atık Su:
B.1. Depolama Tankları Temizleme Sonucu Oluşacak Atık Su:
VOC emisyonlarının giderimi için akaryakıt tanklarının düzenli olarak
yıkanarak temizlenmesi gerekmektedir. Akaryakıt tanklarının temizliği
kuruluştan itibaren (1995) bir kez yapılmıştır. Uluslararası tank temizlik
kurallarına ve iş emniyetine uyularak (gas free) testleri de dahil tanklar
gazlardan arındırılarak içine müdahale edilerek manuel ve mekanik olarak
temizlenmiştir. Akaryakıtın akışkanlık ayarı için tank dibindeki akaryakıtı
ısıtma için kullanılan serpantinlerin (içlerinden buhar geçen delinmiş spiral
boruların) bakımını yapmak için tank temiz hale getirilmiştir. Çıkan az
miktardaki (2,300 m3) dip çamuru (slaç) da 5,000 m3 kapasiteli motorin
tankınaalınarak orada motorinle seyreltilerek tekrar yakılmak üzere muhafaza
edilmektedir.
Santralde bulunan 20,000m3 kapasiteli akaryakıt tanklarının dipteki
2,000m3 lük kısmı kullanılmamaktadır. Pompalama işlemleri de dipte bu
hacim kalacak şekilde tasarlanmıştır.
Santralde bulunan HFOakaryakıt tanklarının temziliği yılda iki kez
yapılacaktır. Tank temizliği sonucunda oluşacak olan atık su temizlik
esnasında dipte birikecek olan su ile akaryakıt karışımı ve çamurun
çözünmesine ilişkin proses kaynaklı sıvı atıklar olacaktır. Akaryakıt depolama
tanklarının hacmi toplam olarak 60,000m³ tür. Tank temizliği için ihtiyaç
duyulan su miktarı ayda 50m³ tür. Tank temizliği sonucunda oluşacak olan ve
arıtılması gerekli atık su miktarının 2.38 m³/gün olacağı ön görülmektedir.
Temizlik sonrası tanklardan boşaltılan su-ürün karışımı atık su işlenmek üzere
kapalı bir drenaj sistemi ile santralde kurulacak olan endüstriyel arıtma
sistemine pompalanacaktır. Gerekli dikkat ve özen gösterilerek tanklar
manuel olarak boşaltılacaktır. Tanklar boşaltılırken özellikle de tankların alt
kısımlarının merkeze doğru konileştiği ve sabit boşaltım borularının
bulunduğu yerlerde özellikle dikkat edilecektir. Bu durumda, suyun kalan son
kısmı da atıldığından ve sonraki su çekilmeleri de önce ürünün yerini
alacağından boşaltım borusu, akaryakıt ile dolu olacaktır.
B.2. Demineralizasyon su arıtma sisteminden atıksu
Santralde buhar kazanlarının saf su ihtiyacı santralde kurulu
demineralizasyon su arıtma tesisinden sağlanmaktadır. Su arıtma tesisinin
kapasitesi 52m3/sa tir.Demineralizasyon tesisinde ön arıtma sisteminde aktif
karbon ve kum filtreleri mevcuttur. Bu filtrelerin geri yıkanmasından
(backwash) kaynaklı atıksu oluşumu söz konusudur. Bu ünitelerin geri
yıkanmasından 70m3/saat lık(5 dakika süre ile ayda bir kez) bir atıksu
oluşmaktadır. Buna ek olarak iyon değişimi reçinelerinin tekrar şarj edilmesi
esnasında (anyon katyon rejenerasyonu ve mixed bed rejenerasyonu) H2SO4
ve NaOH kimyasalları kullanılır. Tekrar şarj işlemi (5.5 dakika süre ile ayda
bir kez) sonrasında da nötralize atıksu oluşur. Bu atıksuyun debisi100m3/sa
tir.
105
Geri yıkama ve rejenerayon işlemlerinden oluşacak olan atıksuyun
günlük debisi aşağıdaki şekilde hesaplanır:
70m3/sa * 1sa/60dak *5dak =5,83m3/30gün = 0.19m3/gün
100m3/sa * 1sa/60dak *5.5dak =9,16m3/30gün = 0.30m3/gün
Toplam= 0.49m3/gün
belirtmektedir. Buna bağlı olarak Teknecik Santralinde bulunan
demineralizasyon tesisinin aşağıdaki kriterlere uygun olarak atıksuları deşarj
etmesi gerekmektedir.
Tablo 24. Su yumuşatma, demineralizasyon ve rejenerasyon, aktif
karbon yıkama ve rejenerasyon tesisleri için emisyon kriterleri.
Parametre
Kompozit numune
Kompozit numune
(2 saatlik)
(24 saatlik)
Klorür (Cl-)
2000
1500
Sülfat (SO4)
3000
2500
Demir (Fe)
10
Balık Biyodeneyi (ZSF)
10
pH
6-9
6-9
Mevcut nötralizasyon işlemi:
Santralde bulunan su arıtma tesisinde geri yıkama ve rejenerasyon
işlemi sırasında meydana gelen atıksular nötralize edilerek denize
verilmektedir. Nötralizasyon işlemi atıksuya pH ayarlaması yapılarak
nötralizasyon çukurunda bekletmek koşulu ile uygulanır. Zemini ve yan
yüzeyleri geçirimsiz olan bu havuzlarda pH ayarı yapılmakta, yapılan pH
ölçümüne göre kostik / ait dozajı yapılmaktadır. pH ın 6.5 – 8.5 arası bir
değere ulaşması ile denize açılmaktadır. Her bir nötralizasyon tankının hacmi
128m3 tür. Mevcut nötralizasyon sisteminin kapasitesi 10-15m3/sa’ tir.
106
Foto 9. Nötralizasyon çukuru
Su arıtma sistemi binası yanında asit – kostik tanklarının bulunduğu depolama
alanında taşmaya karşı tam teşekküllü bir alan yapılmıştır. Zemini geçirimsiz
tabaka olan alanda, depolar yükseltilmiş ve kişisel koruma tedbirleri
alınmıştır.
Foto 10. Asit – Kostik saklama tankları ve alanı
B.3.Islak gaz temizleyiciden (wet scrubber for desulphurisation) atıksu
Islak gaz temizleyiciden (1) absorberde yıkama sonrası (2)
desülfirizasyon sonrası belt filterde alçının susuzlaştırılması sonrası atıksular
oluşacaktır. Bu atıksuların kompozisyonunu kullanılan yakıtın sülfür içeriği,
kullanılacak olan absorberin özellikleri ve alçı susuzlaştırma ünitesinin (belt
filter) tipi belirler. Bu atıksunun kısmen arıtılma gerekliliği oluşan klorürün
107
giderilmesinden dolayıdır. Baca gazı emisyon değerlerinin sağlanması için
yeni dizel jeneratörlerde ivedilikle buhar santrali ve mevcut dizel santrallerde
ocak 2017 itibarı ile kurulması gerekli ıslak gaz temizleyicilerin toplam
kapasitesi 190m3/günolacağı ön görülmektedir. Bu debide bir ıslak gaz
temizleyiciden oluşacak olan atıksunun özelliklerinin aşağıdaki tabloda
verildiği şekilde olması ön görülmektedir.
Tablo 25. Islak gaz temizleyici tipik atıksu özellikleri.
Debi
Yaklaşık olarak 190m3/gün
Sıcaklık
52-60 C
pH
4,5 – 9 (tipik olarak <7)
AKM
1.4% - 17%
Sülfat
1,500 – 8,000 mg/Lt
Klorür
1,000 – 28,000 mg/Lt
Kalsiyum
750 – 4,000mg/Lt
Sodyum
670 – 4,800 mg/Lt
Toplam Azot (TKN)
2,4 – 58 mg/Lt
belirtmektedir. Buna bağlı olarak Teknecik Santralinde baca ağzı ıslak gaz
temileyici desülfürizasyon ünitesinden kaynaklı atıksuların uyması gereken
kriterler aşağıdaki tabloda verilen atıksu deşarj kriterleri ile uygunluk
göstermelidir.
Tablo 26. Endüstriyel nitelikli diğer atık sular (Hava Kirliliğini Kontrol
Amacı ile Kullanılan Sulu Filtrelerin Çıkış suları ve Benzerleri) için
emisyon kriterleri.
Parametre (mg/Lt)
Kompozit numune
Kompozit numune
(2 saatlik)
(24 saatlik)
Kimyasal Oksijen
250
200
İhtiyacı (KOİ)
Askıda Katı Madde
150
100
(AKM)
Sülfat (SO4)
2500
1500
Balık Biyodeneyi
10
(ZSF)
Sıcaklık (C)
35
30
pH
6-9
6-9
108
Tüzük kapsamında yayınlanan çıkış suyu kriterlerinin sağlanması için
baca gazı arıtma sisteminden çıkan sular da tesis içerisinde kuurlacak olan
endüstriyel atıksu arıtma tesisine gönderilecektir.
B.4.Buhar Kazanlarının Yıkanması
Yanma odası ateş tarafı 6 aylık her bakımda (revizyonlarda) pH ı
yükseltilmiş kimyasal kostikli (NaOH) su ile yıkanmaktadır. Ham su
hattından temiz su çekişi ile %5-10 lük NaOH çözeltisi eldesi için NaOH
dozajı ayarlanarak yıkama işlemi gerçekleştirilir. Yıkama esnasında kazan
içinde pH devamlı olarak kontrol edilir. pH değeri 6 yı bulunca yıkama işlemi
durdurulur. pH ayarı öncesi ham su ile yıkama işlemi 2 saat pH ayarından
sonra ise 1 veya 2 saat yapılır. Kostikli su ile pH ayarı süresi giriş suyunun
pH değerine göre değişkenlik gösterir. Buhar kazanlarının her ikisi de bahar
ve güz dönemlerinde kullanım sırasına göre yıkanmaktadır. Her iki kazanın
da senede yıkama süresi ortalama toplam 250 saattir. 365 günde 250 saat
yıkama gerçekleşmektedir. Yıkama işlemine ait pompa debisi 5 m3/sa tir.
Buhar kazanlarının yıkanması sonucunda oluşacak olan atık suyun
debisi:5m3/sa * 250sa/365gün = 3.42 m3/gün olarak hesaplanır.
B.5. Mevcut akaryakıt saflaştırma işlemi
Özellikle dizel jeneratörlerde kullanılan yakıtın saflaştırılması
gerekmektedir. Bu sebeple MgO ile saflaştırma sonucunda elde edilen
akaryakıt buhar santrallerine ve seperatör ünitesinden sonrayağdan, sudan ve
yabancı katı maddeden ayrılan akaryakıt da dizel jeneratörleri beslemektedir.
Seperatör yağa ek olarak fuel oil içindeki katı partiküllerin, az miktardaki
suyun ayrıştırıldığı kısımdır. Akaryakıt bu işlemlerigördükten sonra dizel
jeneratörlere beslenmektedir. Seperatör işleminden oluşan atıksuyun
miktarının0.4 m3/günolacağı öngörülmektedir.
Atık yağın, su ve katı partüküllerin atıldığı tanklar tank çiftliğinde
bulunmaktadır. Bu tanklar betonarme taşma havuzu içerisinde bulunduğundan
bu kısımda yağmur esnasında oluşan drenaj suları tutulmakta ve daha sonra
takntaki atıksu ve drenaj suları zemini toprak bir alana verilmektedir.
109
Foto 11. Seperatörden gelen atıksu.
B.6. LUVO ların yıkanmasından atıksu
Her iki buhar ünitesinde yanma havasını ısıtmak için her ünitede iki
adet olan Dönerli hava ısıtıcısı mevcuttur. Buhar santrallerinin verimliliğinin
arıtrılması için bir ısı eşanjörü olarak tasarlanıp kullanılan elemanlardır.
‘’Ljungstörm’’ ‘’LUVO’’ dönerli hava ısıtıcısı, taze havanın girişi esnasında
ve baca gazının çıkışı esnasında ısıtılarak kazana gönderilmektedir. Baca
gazının kükürt içeriğinden dolayı asit korozyonunun engellenmesi için
minimum 6 ayda bir kostikli su ile yıkanmaktadır. Akaryakıt kalitesine ve
kazanın çalışmasına bağlı olarak luvoların kirlenme dereceleri değişebilir. Bu
durumda kullanılacak su miktarı ve temizlik süresi de buna bağlı olarak
değişir. Yaklaşık her luvo için yıkama operasyonu 10 saat sürebilir.
Her LUVO hava ısıtıcısı için yaklaşık 16 m3/h suya ihtiyaç
duyulmaktadır. 10 saat için ise bu yaklaşık 160 m3 yangın hattı suyu
harcaması anlamına gelir. Her bir ünitede iki LUVO olduğundan oluşacak
atık su miktarı şu şekilde hesaplanır: 160m3*4LUVO*2kez/sene
=1,280.m3/sene = 3.5 m3/gün
Yıkama süresince sözkonusu ara tanktan manuel olarak yarım saatte bir
pH kontrolü yapılmaktadır.pH 6,5 üzerinde ise Demir Hidroxide formasyon
riski olduğundan pH 6.5 i bulunca Luvo yıkama durdurulır.
Mevcut Lagün:
Buhar kazanlarının ve LUVO ların yıkanması sonucunda oluşan atıksu,
santral sınırları içerisinde üstü açık lagüne verilmekte ve buharlaşmaya
bırakılmaktadır. Zemini 3mm geçirimsiz PVC hard rubber malzemeden olan
lagünün hacmi 300m3 tür. Burada biriktirilen atık suyun pH değeri 3,5 – 4
civarıdır. Bu havuza komprosör bağlanarak mevcut döşeli borulardan hava
110
verilir. Buna ek olarak kireç ve aktif karbon verilir. Lagünün doğusunda bir
adet doğal taşma havuzu bulunmaktadır.
Foto 12. Lagün ve sağdaki resimde doğal taşma havuzu.
Lagünlerin sanayide kullanılması:
Şekil 23. Örnek lagün
Sanayide çoğunlukla soğutma ve yangın söndürme suyu, işlenmemiş
atık su ve işlenmiş su da dahil olmak üzere her türlü suyu tutmak için
kullanılır. Ayrıca tuzlu suyu tutmak için de kullanılabilirler. Alan topografisi
ve zemin ve toprak şartlarının uygun olduğu yerlerde, toprak dolgulu
muhafaza havuzları veya lagünleri yangın suyu veya işlenmiş atık su gibi
tehlikeli olmayan maddeler için uygun maliyetli depolama sağlayabilir. Yer
altı suyu kirlenmesinin risk olarak görüldüğü yerlerde, lagünün su geçirmez
olması ve kil veya sentetik bir zar tabakası veya beton bir tabakanın
uygulanması gerekmektedir. Bu tip lagünlerin en önemli dezavantajı
doldurma, bekletme boşaltma ve temizleme işlemleri esnasında havaya
potansiyel emisyon sağlamasıdır. İşlevsel kayaklara ek olarak sık olmamakla
birlikte taşma ve sızıntı gibi olaylardan da emisyonlar meydana gelir.
Endüstriyel atıksu arıtma tesisi kurulduktan sonra bu lagünün acil
eylem planının bir parçası olarak tutulması ve arıtma tesisinin herhangi bir
işlev bozukluğu/arızası durumunda kullanılması önerilmektedir. Barındırdığı
atık suyun içeriği asidik olan bu üstü açık havuzun güvenlik önlemlerinin
111
alınması etrafının tellenerek, uyarı levhaları asılmak koşulu ile kullanılması
gerekmektedir.
B.7. Drenaj suları
Santral içerisinde depolama tanklarının kümelendiği iki alan vardır. 3
adet 20 bin metreküplük fuel oil depolama tankları yüzey geçirimsiz beton
havuz içerisinde yer almaktadır. Bu tank setinin ölçüleri 70m*200m*3m dir.
Dizel jeneratör tank çiftliği 8 adet tanktan oluşur.Bu tanklar da geçirimsiz
beton havuz içerisindedir. Bu tank setinin ölçüleri 40m*30m*2m dir.
Santral içerisindeki depolama tanklarının yüzeylerinden akan yağmur
sularının serbest dolaşımının özellikle tank setlerinde akıntılar
oluşturmalarının engellenmesi gerekmektedir. Yağmur suları tank temizleme
sularının drene edildiği kapalı drenaj sistemlerinden tesis içerisinde kurulacak
olan endüstriyel atıksu arıtma tesisine yönlendirilecektir.
Tesisin bulunduğu alanda ortalama yağış miktarı yılda 483.60mm’dir.
Depolama tanklarının bulunduğu tank setlerinden kapalı drenaj hattı ile
yağan yağmur suyu drene edilecektir.
Tank setlerinin amacı olası taşma ve acil durumlarda akaryakıt
ürünlerinin akıntılar oluşturup toprağa karışmasını engellemektir. Tank setleri
içerisinde kapalı drenaj hatları bulundurulacak ve yağmur suyu bu kanallar
vasıtası ile endüstriyel arıtma sistemine aktarılacaktır.
Yağmur suyunun düşeceği alan ve kontamine olduktan sonra arıtılması
gereken su miktarı şu şekilde hesaplanır;
Ortalama yağmur miktarı x yağmurun toplanacağı yüzey alanı =
0.4836m/sene x (70*200 + 40*30) m² = 7,350.72 m³/sene dır. Günlük
kontamine olan yağmur miktarı yaklaşık olarak 7,350.72/365= 20 m³/gün
olacaktır.
B.8. Dizel jeneratörlerin yıkaması
2007'den itibaren santralde çok büyük kimyasal su bozulmaları
oluşmadığı için eklenti suyu olarak ve bakım amaçlı her makine için 3 m3/ ay
su kullanılmaktadır. Bu da 0.1 m3/gün ‘e denk gelmektedir.
Endüstriyel Atık Su Arıtma Sistemi:
Desülfürizasyon ünitesi hariç diğer birimlerde oluşacak olan atıksunun
bertarafı tesiste kurulacak olan endüstriyel atıksu arıtma tesisi ile
sağlanacaktır. Ocak 2017 den sonra kurulacak olan desülfürizasyon
ünitesinden kaynaklı atıksunun bertarafı için endüstriyel atıksu arıtma sistemi
iki aşamalı ve bahsi geçen tarihten sonra genişleyecek / kapasitesi artırılacak
şekilde tasarlanacaktır. İlk aşamada atıksu arıtma sisteminin kapasitesi = 2.38
(HFO akarakıt tank yıkama) + 0.49 (backwash ve rejenerasyon) + 3.42 (buhar
kazanlarının yıkanması) +0.4 (akaryakıt arıtma / saflaştırma) + 3.5 (LUVO
ların yıkanması) + 20 (yağmur suyu drenaj) + 0.1 (dizel jeneratörlerin
yıkanması) =30.29 m3/gün
112
İkinci aşamada desülfirizasyon arıtma sisteminin etkinleştirilmesinden
sonra 190 m3/gün lük bir kapasite artırımı ile atıksu arıtma sistemi kapasitesi
genişletilecektir.
Endüstriyel atıksu arıtma sistem üniteleri:
Santralde yukarıda detaylandırılan farklı kimyasal özelliklerdeki farklı
sistem ünitelerinden kaynaklı atıksuların arıtılarak deşarj standartlarının
karşılanması için aşağıda detaylandırılan arıtma tekniklerini içeren bir atıksu
arıtma tesisi kurulacaktır.
1. Birincil sedimentasyon / çöktürme: Yakma işleminin gerçekleştiği
kazan diplerinde biriken küllerin temizliğinin gerçekleştiği yakma
tesislerinde, tank temizliğinde oluşan atıksuyun yüksek miktarda katı
madde içermesi beklenimektedir. Daha ağır olan askıda katı maddelerin
çökelmesi için birincil çöktürme yapılacaktır.
2. pH Düzenleme / nötralizasyon: İyon değişimi rejenerasyon suları,
kazan yıkama suları asidik ya da alkali olabilir. Alıcı ortama deşarjı
öncesinde pH nötralizasyonu yapılacaktır. Kapasitesi 10-15m3/sa
mevcut nötralizasyon sisteminin kullanımına devam edilebilir.
Gerekirse özellikle ikinci aşamada Ocak 2017 den sonra
desülfirizasyon işleminde kullanılacak atıksunun da işlem göreceği
varsayımı ile sistemin kapasitesi artırılması gerekecektir.
3. Koagülasyon / thickener:Bu ünitede kolloidal maddelerle askı halindeki
çok küçük taneciklerin çökelmesini kolaylaştırmak için suya koagulant
(pıhtılaştırıcı) ilave edilerek atıksuyu çökelmeye hazırlama işlemi
gerçekleşecektir. Koagülasyon prosesinde koagülantlar atık suyun
bünyesindeki kolloidal ve askıda katı maddelerle birleşerek flok
oluşturmaya hazır hâle getirilmesi için yapılacaktır.
4. Sedimentasyon / çöktürme: Daha hafif askıda katı maddelerin
çöktürülerek ayrıştırılması ikincil çöktürme ünitesinde gerçekleşecektir.
Akaryakıt arıtma ve MgO ile güçlendirme sisteminde oluşacak olan yağ
içerikli atıksuyun yağdan arındırılması için ikincil çöktürmeye yağ
tutucu yerleştirilecektir.
5. Filter press: çöktürme işlemlerinden oluşacak olan çamurların
susuzlaştırılması ve katı atık olarak işlem görmesi için susuzlaştırma
unitesi yapılacaktır.
Atık Yağların Depolanması:
Madeni yağ petrol esaslı bir ürün olduğu için yanıcı ve parlayıcı özellik
taşımaktadır. Bunun için tesiste çeşitli noktalara uyarıcı levhalar koyulacaktır.
Mevcut akaryakıt seperatörden kaynaklı, kurulacak olan atıksu arıtma
tesisinde oluşacak olan ve santralin farklı noktalarında makine teçhizatın
bakımı için kullanılan atık yağlar geçirimsiz zemin üzerine yerleştirilmiş
tanklar içinde ve birbirinde farklı / ayrı tanklarda toplanacaktır. Bu atık yağ
geçici depolama tankları göstergeli, aşırı dolmayı önleyici tertibata sahip
olacaktır. Tanklar işaretli yere kadar doldurulacak ve hiçbir zaman tam dolu
113
bırakılmayacaktır. Tanklar kolayca doldurulabilir ve boşaltılabilir olacaktır.
Tankların ağzı yeterli büyüklükte ve kapalı, diplerinde toplanmış katı veya
çamurumsu çökeltilerin temizlenmesi için gerekli düzeneğe sahip olacak ve
yağmur suyundan korunacaktır. Çökeltilerin temizlenmesi için tank diplerinde
yere paralel kazıyıcılar ve vanalar bulundurulacaktır. Yağmur suyundan
koruma amacı ile tankların üzerleri direk üstüne dam yapılarak kapatılacaktır.
Atık yağlar, kırmızı renkli ve üzerinde "Atık Yağ" ibaresi yer alan
tanklarda depolanacaktır. Bu tankların içine su, benzin, fuel-oil, boya,
deterjan, solvent, antifiriz ve motorin gibi herhangi yabancı bir madde
karıştırılmayacaktır.Tesis alanının atık yağ ile temasta olan kısımlarında
zemin geçirimsizliğinin sağlanabilmesi için kalınlığı en az 25 cm olan
betonarme zeminin ve tankların içide bulunacağı havuzların yan duvar içleri
için, dökülmelere karşı geçirimsizliği sağlamak amacıyla epoksi boya,
geomembran ve benzeri tecrit malzemesi ile kaplanacaktır. Güvenlik ve kolay
müdahale için ayaklı tanklar tercih edilecektir. Bu tanklar, taşmaya neden
olmayacak ve en az tank kapasitesi kadar hacme sahip güvenlik havuzu içinde
bulunacaktır. Tankların bulunduğu alanda köpüklü yangın söndürme ve sulu
tank soğutma sistemleri bulundurulacaktır.
Atık yağ taşıyan borular, sızma veya herhangi bir nedenle akmaya karşı
koruma altına alınacaktır. Atık yağ taşıyan borular tesiste bulunması ihtimal
temiz su taşıyanların altında döşenecektir. Pompa basınçları boruların hasar
görmeyecek şekilde tasarlanacaktır ve ayarlanacaktır.Sahada ortaya çıkan
yağmur suları ve benzeri atık sular ayrı olarak toplanarak, tesiste bulunacak
olan endüstriyel atıksu artıma tesisine yönlendirilecektir. Önerilen arıtma
sisteminin teknik tasarım içeriği, sınır değerleri ve sağlayacağı deşarj
standartları ile ilgili detaylar yukarıdaki bölümde verilmektedir.
V.2.8. Tesisin Faaliyeti Sırasında Her Bir Üniteden Oluşacak Katı Atık
Miktar ve Özellikleri, Depolama/Yığma,Bertarafı İşlemleri, Bu Atıkların
Nerelere ve Nasıl Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin Yeniden
Değerlemdirilecekleri, Alıcı Ortamlarda Oluşturucağı Değişimler, Katı
Atık Yönteminin Nasıl Yapılacağı, Muhtemel ve Bakiye Etkiler
Önlemler.
A. Evsel Nitelikli Katı Atık:
60 kişi kalmaktadır. İşletme aşamasında santral personeli ve lojmanlardaki
ailelerin oluşturacağıtoplam 135 kişinin yaratacağı evsel nitelikli atıklar
olacaktır. Personelden kaynaklanan günlük katı atık miktarı;
135 kişi * 1,21 kg/kişi.gün = 163,35 kg /gün olacaktır.
İşletme aşamasında oluşan evsel nitelikli katı atıklar sızdırmaz çöp
bidonlarında biriktirilerek, görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler
yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı biçimde saklanacaktır. Bu
atıklar Esentepe Belediyesi hizmetleri kapsamında toplanarak Belediye
tarafından bertaraf edilecektir.
114
B. Endüstriyel Katı Atık:
B.1.Dip külü ve kazan cürufu:
Buhar santralleri dip külü kazanın dibine çökelen yanıcı olmayan
malzemedir ve genellikle gevşek formda olur. Yakma sıcaklığı kül füzyon
sıcaklığını aştığında, kül kazan dibinden boşaltılana kadar cüruf olarak birikir.
B.2.Uçucu kül:
Kazan dışına baca gazı ile brilikte taşınan uçucu kül yanıcı olmayan
malzemeyi temsil eder. Uçucu kül önerilen baca gazı arıtım sisteminin bir
parçası olan partikül kontrol ekipmanında (elektrostatik çöktürücü)
biriktirilecektir.
B.3.Baca gazı kükürt giderim kalıntıları ve yan ürünleri:
Baca gazı desülfürizasyon teknolojisi olarak ıslak gaz temizleyici (Wet
Limestone Scrubbers) kullanılması sonucunda katı atık olarak belt filterden
geçirildikten sonra oluşacak olan alçıtaşıdır. Alçı belt filter de
susuzlaştırıldıktan sonra yalıtılmış konteynerlerde biriktirilecektir. Pazarı
yaratılamaması durumunda, sistemden çıkacak alçı atık olarak Güngör
düzenli depolama tesisine gönderilecektir.
B.4.Endüstriyel atıksu arıtma tesisi çamuru:
Birincil sedimentasyon / çöktürme ve ikincil çöktürme işleminden tank
dibinden çamur oluşacaktır. Oluşan çamurlar susuzlaştırma ünitesi filter press
ten geçirildikten sonra katı atık olarak geçirimsiz konteynerlerde katı atık
alanında biriktirilecektir.
B.5.Laboratuvar atıkları:
Akaryakıt kalitesinin, soğutma suyu giriş suyunun ve tesiste diğer yan
ürünlerin analizinin yapıldığı laboratuvarda da katı atık oluşumu söz konusu
olacaktır.
B.6.SCR işleminden atık niteliğinde katalizör:
NOx giderimi için olan SCR sisteminden katalizörlerin her sene
yenilenmesi gerekecektir. Oluşan atık katalizör katı atık kapsamında işlem
görecektir.
B.7.Demineralizasyon ünitesinde kullanılmış iyon değişimi reçinesi:
Daha önce detaylandırıldığı gibi suyun buhar kazanlarında kullanımı
için, pompalanan yer altı suyu arıtma işlemine tabi tutulmaktadır. İyon
değişimi reçinelerinin yenilenmesi esnasında atık reçineler katı atık
kapsamında işlem görecektir.
B.8. Tank Dibi Çamurları:
Santralde HFO akaryakıt ürünlerinin depolandığı tankların temizliği
sonucunda tank dibinden oluşan çamurlar (tortu) endüstriyel nitelikli katı atık
115
olacaktır. Tank diplerindeki çamur miktarı sıcaklık, ürün türü, bekleme
zamanı, tank zemini türü, alış yöntemi (tanker, boru hattı) vs gibi faktörlere
bağlıdır.
Santralde oluşacak tank dibi çamur miktarının senede her 100m³
akaryakıt için 0.5m³ tank dibi çamur oluştuğu ön görülerek hesaplanmıştır.
(1m³ tank hacmi = 0.005m³ çamur) Mevcut akaryakıt tanklarının 20,000m3
lük tank hacmine denk gelen beklenen senelik çamur oluşum miktarı
aşağıdaki şekilde hesaplanır. 20,000m3 * 0.005m3/sene = 100m3/sene.
Tasarlanacak ve inşaa edecek olan çamur susuzlaştırma ünitesinin
kapasitesi endüstriyel atıksu arıtma ünitesinden ve tank temizliğinden
kaynaklanan çamur toplamına yeterli seviyede olacaktır.
Santral alanında atıkların depolanmasına ilişkin esaslar:
Santralde biriktirilecek olan bu endüstriyel katı atıklar geçici atık
depolama noktasına transfer edileceklerdir. Atık madeni yağlar 18/2012
Çevre yasası Altında düzenlenen ‘Atık Listesi Tüzüğü’nde EK II de belirtilen
kıstaslara göre tehlikeli atık kategorisindedirler. Atık yağların santralden
uzaklaştırılmazdan önce depolanmasına ilişkin esaslar Bölüm V.2.7. de
Bu bölümde detaylandırılan atıklar insan sağlığına olumsuz bir etki
yaratmayacak şekilde uluslararası standartlarda aşağıda anlatıldığı şekilde
santralde geçici olarak depolanacaktır. Yukarıda detaylandırılan tüm atıklar
kapalı konteynerlere aktarılarak yine tesis içerisinde inşaa edilecek olan atık
depolama alanına transfer edileceklerdir.
Toplama, taşıma ve depoya aktarım esnasında uyulacak kurallar şu
şekildedir:
 Toplama konteynerleri/ bidonları yıkama kolaylığı için çember kapaklı
olacak ve yeterli sayıda bulunacaktır.
 Yağmur suyundan koruma amacı ile atık alanı, üzerleri direk üstüne
dam yapılarak kapatılacaktır.
 Depo alanında ve diğer noktalarda yağlı yıkama sularının arıtımı tesiste
kurulacak olan endüstriyel atıksu arıtma tesisinde bertaraf edilecektir.
 Dökülen yağların toplanması için yeterli miktarda emici madde
bulunacaktır.
 Yangına karşı önlemler tesiste bulunan yangın önleme su tanklarının
600 m3 lük kısmının devamlı olarak dolu bulundurulması şeklinde
alınacaktır.
 Yağmur suyunun yıkama suyu ile karıştırılmaması için önlem olarak
depolama alanlarının üstü kapatılacaktır.
 Tesisten sorumlu en az bir teknisyen sürekli olarak tesiste
bulundurulacaktır.
116
Daha sonra bu atıklar usulüne uygun olarak ÇKD den izinlendirilmiş
atık taşıma özel firmaları aracılığı ile Güngör atık depolama alanına taşınarak
bertaraf edilecektir.
V.2.9. Radyoaktif Atıkların Miktar ve Özellikleri.
Tesiste meydana gelen herhangi bir radyoaktif atık bulunmamaktadır.
V.2.10. Tesisin Faaliyeti Sırasında Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültü
Kaynakları ve Seviyeleri, Gürültü Modellemesi, Muhtemel ve Bakiye
Etkiler ve Önerilen Tedbirler
Santralde oluşabilecek en kayda değer gürültü kaynağı HFO
akaryakıtın ve yan ürünlerle tortular gibi atıkların taşınması, depolanması ve
deşarjına ilişkindir. Buna ek olarak büyük motor ve fanların kullanımı,
güvenlik vanalarının operasyonu, soğutma tekniği ve kazanlardan gürültü ve
vibrasyon oluşumu görülmektedir.
Teknecik Santralinde gürültü kaynakları ve tipleri aşağıdaki tabloda
detaylandırıldığı gibi olduğu tespit edilmiştir.
Kaynak
Kazan Odası
Türbin
Koridoru
Pompa Odası
Dizel
Jeneratör Evi
Trafo
İstasyonu
Fanlar
Tablo 27. Teknecik Santralı Gürültü Tipleri.
Tipi ve
İşletme
Tanım
Konumu
Süresi
Devamlı,
Sabit
Devamlı,
Sabit
Devamlı,
Sabit
Devamlı,
Sabit
Devamlı,
Sabit
Devamlı,
Sabit
Düzenli
Kanat Sesi
Alanın
Toplam
Gürültü
Seviyesine
Katkısı
Düşük/Orta
Düzenli
Mızmızlanma
Düşük/Orta
Düzenli
Vızıldama
Düşük
Düzenli
Uğultu
Düşük/Orta
Düzenli
Tıslama
Düşük
Düzenli
Uğultu
Orta
2010 senesinde AB finanmanı ile gerçekleşen gürültü incelemesi
sonucunda teknecik Satralinden oluşan ses seviyeleri 1dBA ile 10.5 dBA
arasında değişmekte ve santralin çalıştırılması ile birlikte eklenerek
artmaktadır. Bir dizel jeneratörün çalışmasından oluşan gürültü seviyesi
95dBA dır. Altı jeneratörün çalışmasından oluşan gürültü seviyesi 105dBA
olarak tesppit edilmiştir.
117
1990 Çevre Yasası altında düzenlenen ve halen geçerli olan Gürültü ve
Ses Kirliliği Tüzüğü Beşinci Kısım madde 8 cetvel 2 uyulması zorunlu
gürültü sürelerine göre gürültü seviyelerini ve gürültü kaynağına göre kabul
edilebilir gürültü seviyesini belirtmektedir.
Tablo 28. Gürültü maruz kalma süreleri ve seviyelerine ilişkin esaslar.
Gürültüye maruz
Max. Gürültü
kalınan saat
seviyesi (dBA)
(saat/gün)
7.5
80
4
90
2
95
1
100
0.5
105
0.25
110
1/8
115
Tablo 29. Gürültü kaynağına göre kabul edilebilir limitler.
Gürültü Kaynağı
dBAGündüz
dBAGece
(06:00 – 22:00) (22:00 – 06:00)
Endüstri Gürültüleri
Sürekli
65
55
Ani
70
60
Tüzükten alınan yukarıdaki tablolarda belirtilen sınır değerleri santralde
aşılmayacaktır. Tesiste çalışan personelin iş güvenliği ve sağlığının
sağlanması için, tüm kişisel koruma ekipmanları tesiste bulundurlacak ve
personele sağlanacaktır. Sınır değerlerin korunabilmesi için alınacak olan
önlemler aşağıdaki şekildedir.
Gürültü seviyelerinin azaltılması için öneriler:
 Sesli santral birimlerinin ses emilimi sağlayan kapalı yapılarda
konumlandırılması (Dizel Jeneratörlerin bulunduğu bina ses ve ısı
yalıtımlıdır. Duvar izolasyonu arası cam yünü izolasyonlu sandviç
panel uygulaması ile sağlanmıştır. Bu binanın zemini beton platform
altı mucur altı sustalı / spiralli şekilde yapımıştır. Böylelikle vibrasyon
giderimi sağlanmıştır.)
 Kapalı yapıların düşük ses fanları ile havalandırılması
 Buhar kazanları destek yapılarına kaplama / giydirme yapılması
 Kazanı besleyen pompaların kapalı yapılarda tutulması
 Soğutma suyunun dolaşımını sağlayan pompalar için ayrı pompa odası
yapılması (Mevcuttur)
 Yüksek seviyeli baca susturucularının kullanımı
118
 Gürültü kaynaklarının paravanla kesilmesi (Paravan uygulaması için
aşağıdaki şekle bakınız)
Şekil 25. Paravan uygulaması ve etkileri.
V.2.11. Faaliyet Ünitelerinde Üretim Sırasında Kullanılacak Tehlikeli,
Toksit, Parlayıcı ve Patlayıcı Maddeler, Taşınımlar ve Depolanmaları,
Hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Kullanımları Sırasında Meydana
Gelebilecek Tehlikeler ve Alınabilecek Önlemler.
KIB – TEK SANTRALLARINDA KULLANILAN AKARYAKIT
VE KİMYASALLAR
1. Fuel – Oil No5 ve No6
2. Dizel (Motorin)
3. Yağlama Yağları
4. Yakıt Katkı Maddesi Magnezyum Oksit (MgO)
5. Amonyak (NH3)
6. Hidrazin (N2H4)
7. Sülfürik Asit %98’lik (H2SO4)
8. Kostik Soda %50!lik (NaOH)
9. Klor gazı (Cl2) (Kullanımı 2006 da sonlandırıldı.)
10.Sodyum-Hipoklorit
119
11.Sülfamik Asit (Hipoklorinatör için rejenerant kimyasalı)
12.Soğutma suyu İnhibitörü (NO2-bazlı) Sodyum Nitrit
13.Mikrobiyosit 2 çeşit
14.Antifriz
15.Hidroklorik Asit
16.Teknik Amonyum Hidroksit NH4OH
17.Trisodyum fosfat (12 hidrat)
Na3PO4.12H2O (soğutma suyu
inhibitörü olarak)
18. Disodyum fosfat (12 hidrat) Na2HPO4.7H2O
19. Surfectant Berol LFG 61 veya Totensol LF 30
20. HCl inhibitörü (Tuz Asidi İnhibitörü) Rodin 50 ve Armohib 28
21. Amonyum bi flörür NH4F.HF
22. Sitrik asit monohidrat
23. Sodyum Nitrit NaNO2
24.Amonyum persülfat
25.Amonyum bi karbonat
26.Muhtelif İyon değiştirici reçineler
27.Fe3Cl
28.Yangın söndürme kimyasalları:
AFF 3% konsantre köpük
CO2 ve toz (Monoamonium phosphate, Silika, kalsiyum karbonate, mika)
İnsan sağlığını etkileyebilecek etkenler
29.Manyetik alan
30.Gürültü
31.Vibrasyon
32.Koku
33.Uçucu Küller,
34.PM10, PM5
35.CO
36.CO2
37.SOx
38.NOx gazları
39.Asbest
40.VOC (Uçucu Organik Bileşikler) F/O stok tanklarından sızan uçan
kanserojen bileşikler
Yukarıda belirtilmiş olan tüm kimyasallar Santralda kullanılmaktadır.
Bu kimyasalların tesise temini ihale sonucunda belirlenen firmalar tarafından
temin edilerek, gerekli sigorta ve taşıma standartlarına uygun olarak taşınır ve
santrala teslim edilir.
Belirlenen kimyasallar santralda mevcut özel ambarlarda stoklanmakta
ve burada çalışan personelin kayıtlı bilgisi ve sorumluğunda bulunmaktadır.
Yetkili ve eğtimli kişiler tarafından tüm emniyet tedbirleri alınarak kontrol ve
kullanımı sağlamaktadır. Bazı kimyasallara özel giysi ve aletlerle
ulaşılmaktadır. Ayrıca herhangi bir parlama veya patlamaya arşı da yangın
suyu ve yangın söndürme köpük ve cihazları santralin her yerinde
120
yedeklenmiş ve çalışmaya hazır durumda bekletilmektedir. İlgili alet ve
ekipmanlar belirli zamanlarda kontrol edilerek tatbikatla durumları teyid
edilmektedir.
V.2.11.1. Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Olan Kimyasal
Maddeler, Hangi Ünitelerde Kullanılcakları, Özellikleri, Miktarı
(Günlük, Aylık, Yıllık), Nasıl Temin Edileceği, Kullanılacak Ulaşım
Tipi Ve Araçlar, Hangi Sıklıkla Gelip Gideceği, Risk Durumları
Açıklanmalıdır. Güvenlik Bilgi Formları Rapora İlave Edilmelidir.
(Malzeme Güvenlik Bilgi Formları (MSDS) Kimyasal Madde
Üreticisi/İthalatçısı Tarafından Verilmelidir)
Teknecik Elektrik Santrali’nde ana ürün elektrik enerjisidir. Proseste
kullanılan ham madde ham sudan elde edilen demineralize su buharıdır.
Yakma sistemi yakıtı HFO (heavy fuel oil)’dir.
Proses ham madde ham sudan elde edilen Demineralize Su buharı,
jeneratörden elektrik enerjisi;
Yakma sistemi yakıtı HFO %1 S Fuel oil
2x60 MW (buhar Türbini) + 8 x17 MW (Dizel Generatör) = 256 MW
Üretim kapasitesi 1051200000 + 1196195520= 2247395520 kW /yıl enerji
(buhar turbine ve dizel generatörler için)
Buhar türbinleri tam yükte ( 60 MW ) 14.5 mton / h, Dizel jeneratörler
tam yükte ( 17 MW ) 3,5 mton/h akaryakıt tüketmekteler. Santralların yükleri
24 saat içerisinde dalgalanma gösterdiğinden saatlik yakıt harcamaları da
doğal olarak değişiklik göstermektedir.Sürekli max yakıt harcaması
düşünülmemelidir.
Hammadde su buharı ve akaryakıt Ortalama 150-160 bin mton fuel –
oil/ yıl kullanılmaktadır.
Kurulu gücü 256 MW olan santralde, (2x60) MW adet buhar turbinleri
ve (8x17) MW adet Wartsilla marka dizel jeneratör grupları kullanılmaktadır.
Kurum tarafından belirlenecek üç aylık sevkiyat programı çerçevesinde
yüklenici tarafından gerçekleştirilecektir.
Sevkiyat yapacak gemilerin tonajı minimum 6000 ile maksimum
14,000 M/T arasında olacaktır. Gemi baş taraftan çift demir atıp kıçtan
mevcut iki şamandraya sabitleştirilecektir. Gemiler kıçtan boşaltma tertibatına
haiz olmalıdır. Su derinliği 11 metre olup,9,5 metre drafta sahip gemiler
manevra yapabilmektedir. Sabit çelik fuel oil boru hattı 12 inç çapında olup,
yaklaşık 920 metre uzunluğa sahiptir. 70 metrelik ‘’DUNLOP’’ esnek
hortumun bağlantı flanşı çapı ise 10 inçtir.
Sabit çelik boruya bağlı birinci ve ikinci fleksibıl hortumlar arasında
ayrılma kaplini (Breakaway coupling) mevcutur. Akaryakıt tankeri fleksibıl
hortumu kalıdırabilecek minimum 2 ton kapasiteli vinçe sahip olmalıdır.
Fuel Oil tahliye hattı 60ºC sıcaklıkta sürekli olarak max.7 bar basınçla
tahliyeye müsaittir. Akaryakıt tankeri yükleme öncesi ‘’Temiz Kuru Tank
Sertifikası’’ (Clean Dry Certificate) ile belgelenmesi istenir. Akaryakıt
121
tankerleri çift cidarlı (double hull construction) ve 20 (yirmi) yaşından küçük
olmalıdır.
2x26 m3 /h kapasitesindedir yani iki hattıda parallel çalışışırsa saatte 52
m3 ton su üretilebilir. Acil su ihtiyacı durumlarında 2 ünite birden
çalıştırılabilir bunun dışında genellikle normal operasyonlarda tek unite
çalıştırılmaktadır.
Kıb – Tek Santrallarında kullanılan akaryakıt ve kimyasallar V.2.11’de
anlatılmıştır.
Kullanım suyuna şartlandırma yapılır.Bunun için kostik ve sülfrik asit
kullanılır.Yılda 60 ton herbirinden kullanılır.
Suya mikrobiyolojik önlem için %13-15 arası yoğunlukta
sodyumhipoklorit kullanılır.Kullanım miktarı yaz aylarında 100kg ayda
olacak şekilde ayarlanır kış aylarında ise 50 kg ayda olacak şekilde
seyreltilerek kullanılır.
Tesiste kendi ihtiyacı olan sodyum hipoklorit’i kendi bünyesinde
klorinatör vasıtasıyla üretebilmektedir.
HCl + NaOHNaCl + H2O and,
HOCl + NaOHNaOCl + H2O
NaCl + H2Oe-NaOCl + H2
Yakıt katkı maddesi olarak kullanılan MgO (magnezyum oksit) ‘in
uygulanacağı kazanlarda, radyasyon ve konveksiyon bölgesinde vanadyum,
sodyum, nikel, ve kükürt içeren bileşiklerin neden olduğu, birikinti oluşumu
ve yüksek ve düşük sıcaklık korozyonunu önleyecek ve tamamen azaltacaktır.
Yanma odasını takip eden ekonomizör, dönerli hava ısıtıcısı, gaz
kanalları, baca gibi ardıl ısı transfer yüzeylerinde sülfürik asit korozyonunu
önleyecek, kirlilik oluşumunu azaltacak dönerli hava ısıtıcılarının temizleme
periyotlarını uzatır.Asit çiğleşme noktasını min 5 ºC düşürür..Kızdırıcı
sıcaklıklarını tasarım sıcaklıklarında tutulmasını sağlar.
Yanmayı iyileştirecek ve yanmamış karbon miktarını minimuma
indirir.Fazla hava ihtiyacını azaltır. Ürünün, yükleme ve depolama önlemleri
içeren, ürün Emniyet Bilgilerini ( Material Safety Data Sheet) sertifikaları
olmalıdır. Ürünün metal ve plastik üzerinde korosif etkisi olmaz. İnsan
sağlığına zararlı maddeler içermemelidir. Çevreye büyük zarar vermemelidir.
Daha önce kullanılan yakıt spesifikasyonları:
HEAVY OİL ASTM NO.6 ÜRETİCİ FİRMA : TÜPRAŞ - TR
PROPERTY
GUARANTIE
Viscosity, SGF at 50 °C (122 °F)
Max. 330
Pouring point, °C
Max. 27
Flash point, °C
65,6 Min
Specific gravity (at 15 °C) ,kg/lt max. 0.993
Water content (volume%)
max. 0.5
122
Sediment content (weight %)
Ash, wt %
Sulfur, wt %
HHV (kcal/kg)
LHV (kcal/kg)
Hydrogen (weight %)
Nitrogen (weight %)
Vanadium (weight)
Sodium (weight)
Asphalten (weight %)
Pbesermiktarda
Low Heat Value (kcal / kg)
Elementary analysis (weight):
max. 0.5
max. 0.1
max.3.5 (alterrnatif max 2)
min. 10.150
min 9.600
10.7 typical value
0.7
max. 184 ppm
max. 35 ppm
max. 7
min. 9.665 (40.46 MJ / kg
C: 83.87 %
S: 3,5 %
H: 11,34 %
O: 0,78 %
N: 0.39 %
H2O : 0,03 %
2016 yılından itibaren daha önceleri %3.5 olan kükürt içerikli akaryakıt
artık daha düşük olacak şekilde %1 kükürt içerikli olan alınacak ve ihalelere
düşük kükürt içerikli akaryakıt kullanılacaktır.
Tablo 30. Yakıt’ın özellikleri.
KIBRIS TÜRK ELEKTRİK KURUMU KIB-TEK
TEKNECİK ELEKTRİK SANTRALINDA BUHAR TÜRBİNLERİNDE VE DİZEL
JENERATÖRLERDE KULLANILACAK
%1 KÜKÜRT İÇERİKLİ HFO'İN
SPESİFİKASYONU
NO PARAMETRE
ÜNİT
LİMİT
TEST METOD
IP365 (ASTM D 4052), EN
1
Yoğunluk 15°C
Kg/l
max 0,9970
ISO 12185, ASTM D1298
min
12,5 IP71 (ASTM D445), EN ISO
2
Vizkozite 100 °C
cSt
max 50
3104,
IP34 (ASTM D93), EN ISO
3
Parlama Noktası
°C
min 65
2719
4
Akma Noktası
°C
max 28
IP15 (ASTM D97), ISO 3016
kütlece
ASTM D2622 or ASTM
5
Kükürt (S)
max 1,00
%
D4294, EN ISO 8754, IP 336
hacimce
6
Su
max 0,5
IP 74 (ASTM D95)
%
kütlece
7
Tortu
max 0,15
IP 53 (ASTM D473)
%
kütlece
IP4 (ASTM D482), EN ISO
8
Kül
max 0,1
%
6245
9
Vanadyum (V)
ppm
max 185
IP 501 veya IP 470
10
Sodyum (Na)
ppm
max 50
IP 501 veya IP 470
11
Asfalten
kütlece
max 7,0
IP 143
123
%
12
Al+Si
ppm
max 50
IP 501 veya IP 470
MJ/Kg
min 40,460
13
Net Kalorifik Değer
veya
IP 12 (ASTM D240)
9665
kcal/kg
kütlece
14
Karbon Kalıntısı
max 15
ASTM D4530
%
kütlece
15
Sıcak Filtre Testi
max 0,1
IP 375
%
Toplam
Tortu kütlece
16
max 0,1
IP 390
Potansiyeli
%
Kalsiyum (Ca)
ppm
max 30
IP 501 veya IP 470
17
Çinko (Zn)
ppm
max 15
IP 501 veya IP 470
Fosfor (P)
ppm
max 15
IP 501 veya IP 500
Stability&
18
unit 1
1
ASTMD7112-12
Compatibility
Alınacak olan %1 Kükürt içerikli HFO Kullanılmış yağlama yağı içermemelidir. Eğer
Not:
aşağıdaki şartlar oluşursa
Ca> 30 ppm ve Zn> 15 ppm veya Ca> 30 ppm ve P > 15 ppm ise Akaryakıtın kullanılmış
yağ içerdiği varsayılacaktır.
Yukarıda belritilen limit değerlerin, asfalten hariç kesinlikle aşılmaması
gerekmektedir. Asfalten %7 kütlece limit değerinin aşılması halinde %5’in
üzerinde her %0,1’lik kısmına %0,15 ceza uygulanır.
Örnek: %7,2 asfalten temin edilmiş ise
(7,2-5)*10*0,15=3,3% ceza
uygulanır.
MİKTAR:Bir yıl için toplam 160,000 (±%25 Alıcı Opsiyonunda) Metrik Ton
FuelOil %1‘lik kükürt içeren fueloil.
V.2.11.2. Kimyasal Maddelerin Depolanacağı Alanların Tasarımı
(Boyutları,
Adedi, Kapasitesi, Özellikleri, Kesiti, Kullanım
Amaçları) Drenaj Sistemi, Projede Uyulacak Ulusal ve Uluslararası
Standartlar.
Kimyasal madde olan fuel oil depolanacağı esas ana depoları olarak
kullanılan herbiri 20.000 metere küplük tanklardan oluşmaktadır.
Silindirik olan bu tanklar 42.1 metre genişliğinde ve 14.4 metre
yüksekliğindedir. Depo tabanı deniz seviyesinden 27 metre tavanı ise 40
metre yüksekliktedir.
Fuel Oil Depoları
Depo kapasitesi 3x 20,000 m3 HFO,2x5000 m3 1x1000 m3 HFO
günlük tank 1x850 m3 HFO günlük tank, tampon tank 1x200 m3 ve LFO
Günlük tank1x200 m3 kapasiteli dizel jeneratör tank çiftliği mevcuttur.Fuel
oil 50 derece altında kabul edilmeyecek şekilde santrale alınır.Tanklarda 45
124
dereceye ayarlanır.1. tanktan günlük tank olan 850 tonluk tanka ısıtma
düzeneği ve pompa ile aktarılır.Kullanımda 90 dereceye kadar ısıtılabilir.
Tesiste tüm ünitelerin izlenebilir ve kontrolü olan merkezi kumanda
odası mevcut olup buradan iki adet buhar türbin santralleri (2x60MV) ve 8
adet dizel santrallerinin (17.5MV) panodan kontrolleri yapılır.
Ayrıca su arıtma sisteminin olduğu ünitede su sisteminin her kademesinin
izlenebileceği kumanda odası bulunur.
Foto 12. Deionize su üretim ünitesinin her aşamasının izlenebildiği
kumanda odası.
125
Foto 13. Dizel jeneratör tank çiftliği görülmektedir.
Sistemde kullanılan deniz suyu kış aylarında 8600 ton saatte ve yaz
aylarında ise 17200 ton saatte olacak şekilde kullanılır.Drenaj deniz suyu
drenajıdır. Tesis prosesleri için gereken su, su arıtma ünitesinden dağdan
gelen kuyu suyundan elde edilmektedir. Arıtım tesisi kuyu suyunu,
demineralize edip, saf suya çevirmekte, böylece borular içerisinden olusması
muhtemel korozyon, birikinti, organik kirlenme ve silisyumun oluşturacağı
olumsuzluklar engellenmektedir. Buhar türbinlerinde soğutma suyu sistemi
için; kondense soğutma suyu, denizden 8,500 x 3 pompa ton deniz suyu/h
(yazın 2 pompa, kışın 1 pompa çalıştırılarak) sağlanır. Alınan deniz suyu
kondenserden geçirilerek buharı yoğunlaştırmada kullanıldıktan sonra
yaklaşık 500 metrelik uzunluğundaki açık galeride tek geçiş olarak denize
deşarj edilir.
Soğutma suları 5 borudan ve 7 boruyla da blow down dan gelen bu
soğutma suları birleşerek 500 metre uzunluğundaki galeriden sonra denize 34
derece altında döner.600 ton su yangın için depolanır.Bu 600 ton harici 400
ton suda arıtma,dizel jeneratörler ve personel için kullanılır.Yağmur suyu
drenaj kapakları ve deniz suyu ((soğutma suyu) drenaj kanal kapakları farklı
olarak yapılmıştır.Birisi dikdörtgen diğeri ise daire şeklinde olan kapaklardır.
Yağmur suları galeriler vasıtası ile denize verilmekte, atık kullanım suları
(tuvalet, lavabo) septik tank ve emici kuyulardan önce arıtılmakta, santralda
kullanılan sularla da verilmektedir.
126
Foto 14. Deniz suyu ve yağmur suyu drenaj kapakları yuvarlak ve
dikdörtgen kapaklar görülmektedir.
Dizel motorların soğutulması ise kapalı devre radyatör sistemi işlemi
gerçekleşmektedir. Bu iki sistem de kapalı olduğundan burada su desarjı
gerçekleşmemektedir.Kullanım suyuna şartlandırma yapılır.Bunun için kostik
ve sülfrik asit kullanılır.Yılda 60 ton herbirinden kullanılır.Flanşlı boruyla
aktarılır.15 ton Sülfrik asit deposu ve 15 ton sodyum hidroksit (kostik) deposu
drenajlı beton havuz içinde bulunurlar.bu depolar yanında korrozif olan bu
maddelerle herhangibir temasta kullanılmak üzere duşlar bulunur.Maske,sıvı
geçirmeyen eldiven,gözlük ve özel elbise kullanılır.
Her iki buhar ünitesinde yanma havasını ısıtmak için kullanılan her
ünite için iki adet olan Dönerli hava ısıtıcısı mevcuttur. ‘’Ljungstörm’’
‘’LUVO’’ belli periyotlarda, en az altı ayda bir temizlenmek için
yıkanmalıdır.
127
1-Luvoların yıkama suyu Yangın suyu hattına bağlıdır. Yıkama başlamadan
önce taşma oluşmaması için drenaj vanalarının açılması gerekmektedir. HDL
10/20 AA601.
Stop valfler HDL 10 AA 501
HDL 10 AA 502 manuel olarak açılmalıdır. İkinci ünite için ise HDl 20
.... diye başlayan stop valfler açılır.
Yukarıdaki valflerin açılması nedeniyle yangın hattındaki basınç
düşerek yangın suyu pompası otomatik olarak devreye giriyor. NaOH
injeksiyon valfi, luvo içi tamamen ıslanıp su ile temas etmeden açılmamalıdır.
Bu süre kimyasalsız yaklaşık 2 saattir. Su harcamasını düşürmek için luvolar
bir biri arkasına yıkanmalıdır. Çıkan su bir ara toplama havuzunda yaklaşık 5
m3 toplanarak. 20m3/h’lik basma kapasitesi olan pompa ile 370 m3 hacmi
olan PVC ile kaplanmış (asit temizleme havuzu) atık havuzunda (Daha sonra
atık su temizlenmesine tabii tutulacak olan) toplanmalıdır.
2-Yıkama Operasyonu:
Akaryakıt kalitesine ve kazanın çalışmasına bağlı olarak luvoların
kirlenme dereceleri artar. Bu durumda kullanılacak su miktarı ve temizlik
süresi bizim için önemlidir. Saha tecrülereine, yıkama operasyonlarına bağlı
olarak, işletme manueline kaydedilmelidir.
3-Yıkama Çizelgesi
a) Yıllık bakımlarda (yılda 2 kez ve veya en az aralığı 3 ayı geçmeyen
duruşlarda)
b) Luvonun gaz geçişi basınç kaybı %30’ düşerse.
Yaklaşık her luvo için yıkama operasyonu 10 saat sürebilir.
Her hava ısıtıcısı için yaklaşık 16 m3/h suya ihtiyaç duyulmaktadır. 10
saat için ise bu yaklaşık 160 m3 yangın hattı suyu demektir.
Yıkama süresince sözkonusu ara tanktan manuel olarak yarım saatte bir
pH kontrolü yapılmalıdır.
128
Foto 15. Sülfrik asit ve sodyum hidroksit tankları ve tankların içerisinde
bulunduğu beton hazne ve tehlike anında kullanılan duş görülmektedir.
129
Foto 16. Sülfrik asit ve sodyum hidroksit tankları ve tankların içerisinde
bulunduğu beton hazne ve tehlike anında kullanılan duş görülmektedir.
Aşağıda arazide görülen FuelOil tankları ve Buhar Türbin Sahası ile
Şalt Sahası
130
Şekil 26. FuelOil tankları ve Buhar Türbin Sahası ile Şalt Sahası.
Atölyelerbinası - Work Shops Building
Dizeljeneratörleri - Diesel Generators
İç hat salt sahası - Internal grid
Dizel + F/O çamuruatıkdepolamatankı – Diesel + F/O Sluge Storage
Tanks
5. Denizdenanadenizsuyusoğutmaalım - Main sea cooling water intake
6. Atıktoplamahavuzu (kauçuk) - Waste collection pool (rubber)
7. Su arıtmaünitesi - Water treatment plant
8. Gaz turbine - Gas turbine
9. Lojmanlarbölgesi - Employees lodgings
10.Metal atıklarıtoplamabölgesi - Metal wastes are stored in
11.Muhtelifatıktoplamabölgesi - Scrap stored in various
1.
2.
3.
4.
131
12.Soğutmasuyuçıkışı - Cooling water outlet
13.Reçineberterafsitesi - Resin disposal site
14.İdariyönetimbinası - Administrative building
15.Denizsuyundanhipoklorinatörüretimbinası - The production building of
sea water hipoklorinatör
16.Atıkboşvariltoplamaalanı - Fuel- oil additives, oil and various chemical
empty barrels stored area
17.Ana giriş - Main entrance
18.Atıkalanı - dry grass, tree branches and garden waste dumped area
V.2.11.3. Kimyasal Madde Depolama Alanı ve Diğer Ünitelerde
Zemin Sızdırmazlığı Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler,
Geçirimsizliği Sağlayacak Malzeme Miktarı, Fiziksel ve Kimyasal
Özellikleri Nereden Temin Edileceği ve Rezerv Kapasitesi.
Tesisin yapım aşamasında yakıtın veya diğer kimyasalların zemine,
toprağa sızmaması için gerekli olan tüm standartlara bağlı kalınmış ve
uygulamaları yapılmıştır. Özellikle yakıt depolama depolarının betonarme
havuzlar içerisine alındığı ve buraya sızacak veya kontamine suların
biriktirilip çökeltme havuzuna aktarılması sistemleri yapılmıştır.
Tesiste kullanılan tüm kimyasallar tescilli şirketlerle yapılan ihale
sonucunda Tesise ulaştırılacak şekilde yapılmıştır.
Kıb – Tek Santrallarında kullanılan akaryakıt ve kimyasallar V.2.11’de
anlatılmıştır.
V.2.11.4. Kimyasal Madde Depolama Alanının Temizliği Hakkında
Bilgi Verilmesi, Depolama Alanında Temizlik Yapılack Mı?
Yapılacaksa Nasıl Yapılacağı, Gerekli Olan Mazleme, Araç, Gereç,
Hangi Sıklıkta Temizlik Yapılacağı, Temizlik Sonrasında
Oluşabilecek Atıksu, Katı Atık, Miktar, Cinsi, Özellikleri, Bertaraf
Yöntemi.
Santralde akaryakıt olarak kullanılan HFO No:6 üç adet 20,000m3 lük
dikey tanklarda depolanmaktadır. Bu tankların bölüm V.2.6.2 de
detaylandırıldığı şekilde VOC uçucu organik bileşiklerin emisyonunun en aza
indirgenmesi amacı ile senede iki kez yıkanması tavsiye edilmektedir. Manuel
olarak gerçekleşecek olan tank yıkama işlemi ve dip temizliği esnasında tüm
kişisel emniyet ekipmanları kullanılacaktır. 2008 İş Sağlığı ve Güvenliği
Yasası gerekleri yerine getirilecektir. Yıkama işleminden kaynaklanan atık su
ve dip çamurları bölüm V.2.7 ve V.2.8 de detaylandırıldığı şekilde santralden
uzaklaştırılacaktır.
Teknecik Elektrik santralinde farklı amaçlar için kullanılmakta olan
kimyasalların listesi şu şekildedir.
132
No.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
Tablo 28. Kullanılan kimyasallar
Kimyasal Cinsi
Fuel – Oil No5 ve No6
Dizel (Motorin)
Yağlama Yağları
Yakıt Katkı Maddesi Magnezyum Oksit (MgO)
Amonyak (NH3)
Hidrazin (N2H4)
Sülfürik Asit %98’lik (H2SO4)
Kostik Soda %50!lik (NaOH)
Klor gazı (Cl2) (Kullanımı 2006 da sonlandırıldı.)
Sodyum-Hipoklorit
Sülfamik Asit (Hipoklorinatör için rejenerant kimyasalı)
Soğutma suyu İnhibitörü (NO2-bazlı) Sodyum Nitrit
Mikrobiyosit 2 çeşit
Antifriz
Hidroklorik Asit
Teknik Amonyum Hidroksit NH4OH
Trisodyum fosfat (12 hidrat) Na3PO4.12H2O (soğutma suyu
inhibitörü olarak)
Disodyum fosfat (12 hidrat) Na2HPO4.7H2O
Surfectant Berol LFG 61 veya Totensol LF 30
HCl inhibitörü (Tuz Asidi İnhibitörü) Rodin 50 ve Armohib 28
Amonyum bi flörür NH4F.HF
Sitrik asit monohidrat
Sodyum Nitrit NaNO2
Amonyum persülfat
Amonyum bi karbonat
Muhtelif İyon değiştirici reçineler
Fe3Cl
Yangın söndürme kimyasalları:
CO2 ve toz (Monoamonium phosphate, Silika, kalsiyum
karbo nate, mika)Sodyum Nitrit NaNO2
Amonyum persülfat
Amonyum bi karbonat
Muhtelif İyon değiştirici reçineler
Fe3Cl
Yangın söndürme kimyasalları:
CO2 ve toz (Monoamonium phosphate, Silika, kalsiyum
133
karbo nate, mika)
Tesiste kullanılmakta olan tüm kimyasallar MSDS dosyalarında
belirtilen kıstaslara uygun olarak depolanacak ve işlem görecektir.Mevcut asit
tankı ve kostik tankı, zemini 3mm epoxy kaplama ile kaplı betonarme bir
havuz içerisinde muhafaza edilmektedir.
Foto 17. Asit kostik tank depolama alanı
Yine aynı şekilde, HFO depolama tankları ve tank çiftliğinde bulunan
tanklar da geçirimsizliği sağlanmış beton havuzlar içerisinde muhafaza
edilmektedir. Bazı muhtelif kimyasallar santralde sadece bu amaç için
kullanılmakta olan kimyasal depolama odasında tutulmaktadır.
Sodyum fosfat (Na3PO4), Kostik Soda (NaOH), Hidrazin (N2H4),
Amonyak (NH4) buhar santrallerinde kullanılan sistem suyuna, sistemi
şartandırmak amacı ile verilmektedir. Hidrazin eser miktarda sistemi devreye
almak ve çıkarmak esnasında verilmektedir.
134
Foto 18. Amonyum hidroksit depolama alanı
Buhar santrallerinde kullanılan akaryakıtın zenginleştirilmesi: MgO
uygulaması
Sistem verimliliğinin arıtılması için buhar santrallerinde kullanılan
akaryakıt MgO kimyasalının uygulanması ile zenginleştirilmektedir. MgO
uygulaması Buhar türbünlerinin girişinde uygulanmaktadır.
Foto 19. MgO varilleri ve akaryakıta uygulama ünitesi
Amonyak ve amonyak yan ürünleri:
Saf amonyak kullanımı ile ilişkilendirilebilecek sağlık ve güvenlik
riskleri mevcuttur. Katı üre depolamasından kaynaklı herhangi bir sağlık
riski oluşmamaktadır. Amonyağın sulandırılarak saklanması daha az risk
taşıdığından kullanımının uygun olduğu durumlarda amonyak – su
çözeltisinin saklanması ve kullanımı düşünülmelidir.
135
Foto 20. Amonyum hidroksit konteyneri
V.2.12. Santralin Olası Etkilerinin (Canlılar, Hava, Su, Toprak Gibi Alıcı
Ortama) Bölgenin Mevcut Kirlilik Yükü ve Aynı Bölgedeki Faaliyetler
İle Kümülatif Olarak Değerlendirilmesi.
Teknecik Santrali Girne Bölgesinde Alagadi’ye yakın bir mevkide yer
almaktadır. Santralin konumu aşağıda Şekil 2’de görülmektedir.
Termik santrallar, kömür, akaryakıt veya gaz gibi fosil yakıtların
yakılması yoluyla elektrik üretir. Su santrallarda, ocağın kazan bölümünde
dolanan su, çok sıcak buhar haline dönüşür ve bu buhar, elektrik akimi üreten
alternatörlere bağlı türbinleri çalıştırır. Çalışma prensibi aşağıda Şekil 27’de
verilmektedir.Teknecik santrali de HFO ile çalışan bir santral olup, olası
çevresel etkisi mevcut ve eklenecek buhar türbinleri ve dizel jeneratörler
kaynaklıdır. Bunlar aşağıda sunulmaktadır:
2 adet 60 MW buhar turbine
6 adet 17 MW dizel jeneratör
2 adet 17 MW dizel jeneratör
136
Şekil 27. Mazot santrali çalışma prensibi (Kaynak: Prof. Dr. Orhan
Kural).
Santralin devreye girmesiyle birlikte bacadan zehirli gazlar ve atıklar
çıkmaktadır. Bunlar aşağıda verilmektedir:










Kükürt dioksit
Azot dioksit
Karbon monoksit
Partiküler madde (PM10)
Partiküler madde (PM2.5)
Ozone
Kurşun (Pb)
Arsenik (As)
Kadmiyum (Cd)
Nikel (Ni)
Bilim insanlarının yaptıkları çalışmalara (Kaynak: Prof. Dr. Orhan
Kural)paralel olarak, Teknecik Santralinin (toplam 256 MW) herhangi bir
filtre kullanılmaması durumunda (HALEN KULLANILMAMAKTADIR)
kükürt diyoksit, azot oksitler, karbon monoksit ve partiküler madde üretimi
yaklaşık olarak aşağıdaki gibidir:
137




Kükürt dioksit (SO2): 112500 ton/yıl
Azot oksitler (NOx): 65000 ton/yol
Karbonmonoksit (CO): 1875 ton/yıl
Katı partiküller (PM): 81250 ton/yıl
Bölgede yerleşim alanları, deniz kenarında bazı turistik tesisler ve
oldukça büyük otel inşaatı mevcuttur. Beşparmaklara doğru yeşil bitki ve
orman örtüsü mevcut. Bu ortamda santralin olası ve aslında mevcut etkisi alt
başlıklarda incelenecek olup, aşağıda sunulmaktadır:
CANLILAR:Santralin bacasından çıkacak olan partikül madde, gazlar
ve ağır metaller, çevredeki yerleşim yerleri, su kaynakları ve bitki örtüsü ile
ormanlık alanlara yayılacaktır. Özellikle partikül maddeler başta insanlar
olmak üzere tüm canlı varlıklar üzerinde etkili olacak; özellikle insanlarda
astım ve akciğer yetmezliği gibi çeşitli rahatsızlıklara yol açacaktır.
Termik santraller gökyüzünü kaplayan dumanları sayesinde bir bulut tabakası
(ozon tabakası) gibi güneşten gelen zararlı ve zararsız bütün ışınlara engel
olduğu için güneşten alınan D vitamini eksiklikleri ortaya çıkmaktadır.
Yine As ve Cd başta olmak üzere ağır metallerin önce toprak ve suya, oradan
da bitki ve insanlara ulaşması söz konusudur. Bu metallerin ise günümüzde
başta meme kanseri olmak üzere çeşitli kanserlere yol açtığı bilinmektedir.
Bacadan atılan gazların etkisiyle evcil hayvanların verimi azalmakta, aynı
zamanda kara ve sulardaki yaban hayvanlarının sayısında da azalma
gözlenmektedir.
HAVA:Termik santraller gökyüzünü kaplayan dumanları devamlı
üretmektedirler. Bu dumanların içerisinde Kükürt dioksit, Azot dioksit,
Karbon monoksit, Partiküler madde (PM10), Partiküler madde (PM2.5),
Ozone, Kurşun (Pb), Arsenik (As), Kadmiyum (Cd) ve Nikel (Ni)
bulunmaktadır. Üretilen bu gaz ve ağır metallerin miktarı yanma randımanı,
kullanılan yakıt ve sistemde yer alan diğer parametrelere bağlıdır. Oluşan bu
maddelerin yoğunlaşması ise etkin rüzgar yönü ile bağlantılıdır. Oranın
artması ve tehlikeli sınırları aşması (CAFE direktifi verileri) halinde sistemin
çok yönlü zararlara yol açacağı ortadadır. Yine söz konusu maddeler yalnızca
havada kalmayacak olup, tüm canlıları, su kaynaklarını (yer altı suyu, gölet,
deniz), toprağı, bitki örtüsünü ve ağaçları da kirletecek ve zarar verecektir.
SU: Buhar kazanlarının işlevselliği için çok miktarda su gerekmektedir
ve gerekli su miktarı denizden elde edilmektedir. Bu dolaşım esnasında suyun
bir bölümü tekrar denize verilmektedir. Bu devridaim ortamının özellikle ısı
değişikliklerine yol açmayacak biçimde olmak üzere denizdeki doğal dengeyi
bozmayacak biçimde olması denetlenmeli ve sağlanmalıdır.
Ayrıca, mevcut atıkların (gazlar ve ağır metaller) yüksek oranda varolması
halinde, önce toprağa oradan da yer altı su kaynaklarına geçeceği kesindir. Bu
da önemli düzeyde su kirliliğine yol açacak ve gerek bitki gerekse insanlar ve
hayvanları da kapsayacak biçimde risklere yol açacaktır. Bacadan atılan
gazların etkisiyle evcil hayvanların verimi azalacak, sularda (deniz) yaşayan
138
canlıların sayısında azalma olacaktır. Su kaynaklarının kısıtlı olduğunu ve
içinde bulunduğumuz yüzyılda suyun öneminin geometrik olarak artacağını
düşünürsek, su kirliliğine yol çılmasını engelleyecek tüm önlemler kesinlikle
alınmalıdır.
TOPRAK: Özellikle kükürt dioksitin varlığı, su ve buhar ile birleşme
sonrası sülfürik asit oluşumuna ve dolayısıyla asit yağmurlarına yol
açmaktadır. Asit yağmurlarının toprağa düşmesi nedeniyleasidite artar ve bu
kuvvetli asidik çözeltiler topraktaki Ca++ , Mg+ , K+ gibi minerallerin
kaybına neden olur. Eğer toprakta pH %5’ in altına düşerse toprak sıvısı
içinde alüminyum ve ağır metallerin konsantrasyonu artar. Kurak
mevsimlerde topraktaki nem azalacağından bu maddeler iyice yoğunlaşır. ve
bitki kökleri için öldürücü etki gösterirler. Santral atıkları, aynı zamanda tarım
arazilerinin verimliliği de azaltmaktadır. Ayrıca, toprak koruma önlemlerine
ihtiyaç duyulmaktadır.
BİTKİ ÖRTÜSÜ: Asit yağmurlarının toprağa düşmesi nedeniyle
asidite artar ve bu kuvvetli asidik çözeltiler topraktaki Ca++ , Mg+ , K+ gibi
minerallerin kaybına neden olur. Eğer toprakta pH %5’ in altına düşerse
toprak sıvısı içinde alüminyum ve ağır metallerin konsantrasyonu artar. Kurak
mevsimlerde topraktaki nem azalacağından bu maddeler iyice yoğunlaşır ve
bitki kökleri için öldürücü etki gösterirler.
AĞAÇLAR: SO2 ve NOx gazları asit yağmurlarının oluşumundan
birinci derecede sorumludurlar. Bacalardan atılan kükürt ve azot oksitler,
hakim rüzgarlarla ortalama 2 - 7 gün içerisinde atmosfere taşınırlar. Bu zaman
süresi içinde bu kirleticiler, atmosferdeki su partikülleri ve diğer bileşenlerle
tepkimeye girerek sülfürik asit ve nitrik asiti oluştururlar. Bunlar da
yeryüzüne yağmur ve kar ile ulaşır. Böylece baca gazları ikinci kez ve daha
geniş bir bölgeye etki etmiş olurlar. Bölgenin arazi yapısı ve hava koşullarına
bağlı olarak, etki yüzlerce kilometreye kadar yayılabilmektedir. Asit yağmuru
denilen bu olgu yalnızca canlılar için değil, taş yapıtlar ve eski sanat eserleri
için de önemli bir tehlike oluşturmaktadırlar.SO2 ve NOx gazları kaynaklı
asit yağmurları, yaprakların stomalarına girerek yaprağın su dengesini
sağlayan stoplazmanın asitleşmesine neden olurlar. Bunun sonucunda sıvı
kaybeden yaprak, kısa sürede ölür. Bu şekilde ağacın hastalıklara
dayanıklılığı azaldığından zararlı böceklerin istilasına uğrar ve ölümü
hızlanır. Ayrıca giderek zayıflayan ve yaprak kaybeden ağacın tepe çatıları
seyrekleşerek rüzgar perdesi görevini yapamaz ve ağaç rüzgardan devrilebilir.
Asit yağmurunun toprağa düşmesi sonucu toprağın asiditesi artar ve bu
kuvvetli asidik çözeltiler topraktaki Ca++ , Mg+ , K+ gibi minerallerin
kaybına neden olur. Bu mineraller ağaçların büyümesi ve kendilerini
yenilemeleri için yaşamsal öneme sahiptirler. Toprakta pH %5’ in altına
düşerse toprak sıvısı içinde alüminyum ve ağır metallerin konsantrasyonu
artar. Kurak mevsimlerde topraktaki nemin azalması sonucu bu maddeler
iyice yoğunlaşır ve bitki kökleri için öldürücü etki gösterirler. Ayrıca
kloroplastlarda biriken SO2 yaprağın fotosentez yapmasını engeller ve bu
yolla da ağaca zarar verir. Tüm bunların sonucunda ağaçların yeşil sürgünleri
139
gelişmeyip kurumakta, yaprakları dökülmekte, çiçek ve meyve
vermemektedir.Bunun dışında, ağaçlar henüz olgunlaşmadan kesilmek
zorunda kalınmakta ve ek ağaçlandırma faaliyetleri gerekli olmaktadır. Uzun
vadede ise, ormanların azalması ve toprağın çoraklaşması sonucu oluşan
erozyon büyük miktarlarda toprak kaybına neden olacaktır.Ormanlar hava
kirliliği için bazen doktor bazen de hasta durumundadırlar. Olgun iri yapraklı
100 yaşındaki bir kayın ağacı saatte yaklaşık olarak 1.7 kg O2üretmekte, 2.35
kg CO2 tüketmektedir. Ayrıca aynı kayın ağacı yılda 1 ton tozu süzmekte,
baca gazları, bakteri ve virüsleri bağlamaktadır. Bu nedenle orman havası
havadaki partiküllerin, özellikle solunumla akciğere giden tozların sayısı
bakımından kent havasına göre %90 - 99 oranında daha temizdir. Bu
durumda termik santralların etkileriyle ortaya çıkan orman ölümlerinin insan
sağlığını ne derece olumsuz etkilediğini tahmin etmek pek zor olmamaktadır.
(Kaynak: Prof. Dr. Orhan Kural)Orman ağaçları, özellikle kızılçam ağaçları
40 - 60 µg /m3 derişimde SO2 içeren havada ölmektedirler ve yapraklardaki
kükürt oranı sürekli kontrol edilmelidir.
DENİZ: Termik santrallar soğutma, buhar elde etme ve temizleme gibi
çeşitli amaçlarla su kullanmakta ve tüm bu işlemler sonucunda tonlarca atık
su oluşturmaktadırlar. Bu miktar ve özellikteki atıkların ne kadar işlemden
geçirilirse geçirilsin, çevre kirliliğine yol açması kaçınılmazdır. Çünkü sonuç
olarak bu sular denize verilmektedir.
Mevcut kirlilik için ve özellikle insan sağlığının korunmasına yönelik
hava kalitesi hedef değerleri aşağıda Tablo 1’de verilmektedir.
Tablo 29. Hava kalitesi hedef değerleri.
Kirletici
Hava Kalitesi Hedefleri
Konsantrasyon
Ortalama
alma
periyodu
350 μg/m3,
bir
takvim 1 saat
Kükürt dioksit
yılında 24 defadan fazla
(sınıt değerler)
aşılmayacaktır
24 saat
125 μg/m3,
bir
takvim
yılında
3 defadan fazla
aşılmayacaktır
200 μg/m3
bir
takvim 1 saat
Azot dioksit
(sınır değerler)
aşılmayacaktır
Yıllık
40 μg/m3
10 mg/m3
Maksimum günlük
Karbon
8 saatlik dinamik
monoksit
(sınır değer)
ortalama
Benzen
(sınır 5 μg/m3
Yıllık
değer)
50 μg/m3,
bir
takvim 24 saat
Partiküler
madde (PM10)
140
(sınır değerler)
Partiküler
madde (PM2.5)
(hedef değer)
Ozone
Pb(sınır değer)
Arsenik*(sınır
değer)
Kadmiyum (sınır
değer)
Ni (sınır değer)
aşılmayacaktır
40 μg/m3
25 μg/m3
Yıllık
180 µg/m3 (bilgi eşiği)
240 µg/m3 (alarm eşiği)
120 µg/m3, bir takvim yılında
25 defadan fazla aşılmaması
gerekir (hedef değer)
0,5 μg/m3
6 ng/m3
1 saat
1 saat
Maksimum günlük
8 saatlik dinamik
ortalama
Yıllık
Yıllık
5 ng/m3
Yıllık
20 ng/m3
Yıllık
Yıllık
Yine bitki örtüsü ve ekosistemin korunması için de hava kalitesi hedefleri
aşağıda Tablo 30’da verilmektedir.
Tablo 30. Bitki örtüsü ve ekosisteme yönelik hava kalitesi hedefleri.
Kirletici
Hava Kalitesi Hedefleri
Konsantrasyon
Ortalama alma
periyodu
20 μg/m3
Yıllık
Kükürt
dioksit
Yıllık
Azot oksitler 30 μg/m3
18000 μg/m3 (hedef değer) AOT40*,
(1
Ozon
saatlik değerlerden
6000 μg/m3 (uzun vadeli hesaplanmıştır)
hedef)
Yukarıda bahsedilen kirlenmenin önüne geçilebilmesi için,
aşağıdakilere ihtiyaç bulunmaktadır ve planlanmalıdır:
1. Düşük kükürt oranı içeren mazot kullanımının sağlanması
2. Desülfürizasyon ünitesi (Flue Gas Desulfurization - FSD)
SO2 gazının % 95’ini tutabilmektedir. Ancak FSD üniteleri sadece
kükürtü tutmaktadır. Çevreye zarar veren diğer etkenler bu sistemden
etkilenmezler. Bu ünite baca gazındaki SO2’i bazik karakterli
maddeler çözeltisi içinden geçirerek katı maddelere dönüştürür. Oluşan
bu kükürtlü bileşiklerin bir kısmı kimya ya da gübre sanayisinde
kullanılabilse de, yine de ortaya önemli bir katı atık sorunu
çıkmaktadır. SO2’i çeşitli kimyasal işlemlerle alçı taşına
dönüştürülebilir ve bu taşlardan briket yapımında yararlanılabilir.
141
Ancak alçı taşı kanserojen bir madde olup özel yöntemlerle saklanması
gerekir.
3. Bacadan yayılan diğer maddeler, uçucu küllerdir (partiküler madde PM). Bu küller ve filtrelerde biriken tozların oluşturduğu yığınlar,
termik santralların yarattığı en önemli sorunlardan biridir. Toz ve kül
tutmaya yarayan elektrostatik filtreler % 95 - 99 oranında işe yarasa da,
bir termik santralın en sık arızalanan üniteleri elektrostatik filtreler
olduğundan ve arıza süresince üretimin durdurulup durdurulmayacağı
belirsiz olduğundan bu ünitelerin işlevseliği kuşkuludur
V.2.13. Termik Santralin Verimi, Açığa Çıkan Atık Isının Nasıl
Değerlendirileceği, Enerji Kaybından (Yakıtın Tamamının Enerjiye
Dönüştürülmemesinden
Kaynaklanan) Dolayı Atmosfere Verilecek
Isının Meteorolojik Koşulları (Bağıl Nem, Sıcaklık, Basınç vs.) Nasıl
Etkileneceği,Alınacak Önlemler.
Teknecik Termik Santrali Verimi:
Şekil 28. Termik santral verimi
Termik santral verimi yukarıda verilen Şekil 28’de %35,5 olarak
görülüyor.
Termik santral baca gazı sıcaklığı 150°, Dizel jeneratör grubu için
360°C olarak tespit edilmiştir.
Açığa çıkan atık ısının değerlendirilmesi proje kapsamında yer
almamaktadır.
142
Atık Isı YayılımnınMeteorolojik Açıdan Değerlendirilmesi
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ve Kyoto
Protokolü başlıca sera gazlarının kontrol altına alınmasını öngörmektedir.
Özellikle atmosferdeki birikiminin büyüklüğü ve artış hızı ile yaşam
süresi dikkate alındığında, öteki sera gazlarına göre CO2’nin önemi daha
iyi anlaşılmaktadır.
Sera gazı birikimlerindeki artışlar, yerkürenin daha fazla ısınmasına
yol açan pozitif ışınımsal zorlamanın oluşmasını sağlar. “Yerküre/atmosfer
ortak sisteminin enerji dengesine yapılan pozitif katkı”, kuvvetlenmiş sera
etkisi olarak adlandırılır. Bu ise, yerküre atmosferindeki doğal sera gazları
(su buharı, CO2, CH4, N2O ve O3) yardımıyla yüz milyonlarca yıldan
beri çalışmakta olan doğal sera etkisinin kuvvetlenmesi anlamını
taşımaktadır.
Sera gazı birikimlerindeki artışlar, yerkürenin daha fazla ısınmasına yol
açan pozitif ışınımsal zorlamanın oluşmasını sağlar. “Yerküre/atmosfer ortak
sisteminin enerji dengesine yapılan pozitif katkı”, kuvvetlenmiş sera etkisi
olarak adlandırılır. Bu ise, yerküre atmosferindeki doğal sera gazları (su
buharı, CO2, CH4, N2O ve O3) yardımıyla yüz milyonlarca yıldan beri
çalışmakta olan doğal sera etkisinin kuvvetlenmesi anlamını taşımaktadır.
Ortalama güneş enerjisinin atmosfer tarafından 342 W/m2’ lik kısmının
ancak 168 W/m2 bölümü yerküre yüzeyi tarafından emilmektedir. 40
W/m2’lik kısmı doğrudan boşluğa yayılırken yaklaşık 128 W/m2 kalan
kısımda ısı olarak yayılmaktadır. Hemen hemen dünyada kullanılan tüm
enerji, yerküre ile atmosfer arasında ısı olarak yayılabilir. IPCC
(Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) verilerine göre yenilenebilir
olmayan tüm bu atık ısı kaynakları iklim üzerine bir kuvvet uygulamaktadır.
Küresel olarak bu kuvvet ortalama +0,028 W/m2’dır. Tüm sera gazlarının
küresel ısınmaya etkisi ise 2,9 W/m2 olarak hesaplanmıştır. Yani atık ısı
etkisi, sera gaz etkisinin ancak %1’dir. 2005 yılı için sera gazı etkisininde
%60’dan fazlası ise CO2’den kaynaklandığı IPCC verilerinden görülmektedir.
Yani CO2,küresel ısınmaya
katkı potansiyeli birincil olarak
hesaplanmaktadır.
143
Şekil 29. Atık ısı ve sera gazı ısınmaları.
Neticede atık ısının meteoroloji (küresel ısınma) üzerine etkisinini sera
gazı etkisinin çok gerisinde değerlendirmekte fayda vardır.
V.2.14. Proje Kapsamında Yapılacak Bütün Tesis İçi ve Tesis Dışı
Taşımaların Trafik Yükünün ve Etkilerinin Değerlendirilmesi.
Tesis içi ve tesis dışı taşımacılığında trafiğe ek bir yük olmadığı
görülmektedir. Esas taşınması gerekn akaryakıt olduğundan ve bunun da
deniz yolu ile yapılmasından dolayı kara yollarına herhangi bir yük getirmesi
söz konusu değildir. Tesiste çalışanların bir kısmı kendi araçları ile bölge
köylerşnden veya Girne’den gelirken, bir kısmı servislerle ve bir kısmı da
tesis içerisindeki lojmanlarda kalmaktadır. Bunun için de herhangi bir ek yük
karayollarına gelmemektedir.
V.2.15. Tesisin Faaliyeti Sırasında Çalışacak Personelin ve Bu Personele
Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Teknik/Sosyal Altyapı İhtiyaçlarının
Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği.
Proje kapsamında yer alan tesis hali hazırda faaliyette olup, personel
KIBTEK’ce istihdam edilmiştir. Personel KKTC sınırları içerisinde yerleşik
olup, tüm altyapı ihtiyaçlarını ikamet etmekte oldukları bölgelerden
karşılamaktadırlar.
V.2.16. Projenin İşletme Aşamasındaki Faaliyetlerinden İnsan Sağlığı Ve
Çevre Açısından Riskli Ve Tehlikeli Olanlar.
Raporda detaylandırılan gaz emisyonları, atıksu ve katı atık oluşumları
ve deşarjına ilişkin etkenler insan sağlığınıve çevreyi doğrudan etkileyecektir.
144
Yukarıdaki bölümlerde bahsi geçen yanma işleminden ve sülfür
giderimi işleminden oluşan kül gibi tortu veya alçı taşı gibi yan ürünler veya
santralde gerçekleşen diğer arıtma, ısıtma-soğutma gibi işlemlerden kaynaklı
diğer artıklar ve kalıntılar potansiyel çevresel riskler taşırlar. Akaryakıtın
yakıt olarak kullanıldığı kazanlarda oluşan kül içeriğinde alüminyum, demir,
kalsiyum, magnezyum, potasyum, sodyum ve titanyum gibi elementlere ek
olarak amtimoni, arsenik, baryum, kadmiyum, krom, kurşun, civa, selenyum,
çinko gibi ağır metaller bulundurur.
Gerekli tedbirler alınmadan gerçekleştirilen yakma işlemlerinde
tesislerin ekonomik geçerliliği azalır, çevresel etkileri artar ve santralin engel
olarak güvenliğinin azalmasına sebep olur. Santralin aşağıdaki kriterler
bazında ekonomik ve çevresel performans değerlendirmesi yapılmalı ve bu
kriterler devamlı olarak gözlemlenmelidir.
Akaryakıt harcaması
Baca gazı kompozisyonu
Baca gazı hacim akışı
Kazanda tortu oluşumu
Yakma işleminin ve baca gazının sıcaklıkları
Oluşan katı atıklar ve atık yağların deşarjı konusundaki çevresel riskler
arazinin ve dolaylı olarak yerlatı su kaynaklarının kirlenmesi riskini taşır.
Akaryakıtın depolanması da insan hayatı, diğer canlılar, su ve toprak
kirliliği açısından risk barındırır. Taşma sisteminin kurulması, tankların tutma
havuzları içerisinde konumlandırılmaları, çift duvarlı boruların kullanımı,
amonyağın amonyak-su çözeltisi olarak saklanması, kireçtaşının kapalı
ortamda silolar halinde saklanması gibi önlemlerle, akaryakıtın depolanması
konusundaki insan sağlığı ve çevresel oluşabilecek riskler en aza
indirgenebilirler.
V.2.17. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla
Yapılacak Saha Düzenlenmesi
Proje alanında peyjaz düzenlemeleri 1990 yılında yapılmış olup, bu
öğeler halihazırda bulunmakta, bu nedenle yapılacak herhangi bir saha
düzenlemesi bulunmamaktadır.
V.2.18. Proje ve Yakın Çevresinde Yeraltı ve Yerüstünde Bulunan
Kültür ve Tabiat Varlıklarına (Geleneksel Kentsel Dokuya, Arkeolojik
Kalıntılara, Korunması Gerekli Doğal Değerlere) Materyal Üzerindeki
Etkilerinin Şiddeti ve Yayılım Etkisinin Belirlenmesi.
Bölüm V.1.21. de anlatılmıştır.
145
V.2.19. Karasal Flora/Fauna Üzerine Olası Etkiler, Alınacak Önlemler.
Projenin hayâta geçmesi durumunda yük indirme, kazı, inşaat ve olası
kaza durumlarında denizel ortama atıkların ulaşması engellenmelidir. Şantiye
çalışmalarında ve/veya kaza durumunda ortaya çıkabilecek ve denizel ortama
ulaşabilecek atıkların engellenmesi yönünde tedbirlerin alınması denizel
ortam ve yukarıda belirtilen hassas habitat ve türler üzerinde ortaya
çıkabilecek olumsuz etkiyi engelleyecektir.
Projenin hayata geçirilmesi ile inşaat ve işletme sırasında kıyısal alanda
bulunan habitatların doğallığı ve yapısı bozulmamalı, yapay ışık kaynaklı
aydınlatmaların denizel alana doğru olması engellenmeli ve hiçbir zaman
denizel alana katı - sıvı atık bırakılmamalıdır. Şantiye yetkilileri ve işletme
sırasında personel acil durum eylem planı çerçevesinde bilgilendirilmeli ve
eğitilmelidir.
Özellikle bir kaza durumunda acil olarak müdahale imkanı sağlayacak
ekipmanın alınması elzemdir.
Projenin tamamlanmasını mütaakip, bölgenin ağaçlandırma çalışmaları
yürütülmesi ve bu amaçla bölgede yetişen türlerin kullanılması
önerilmektedir. Böylece inşaat ve işletme sırasında yaratılan negative etkilerin
bir nebze bertaraf edilmesi ve tahrip edilmiş olan habitatların yeniden
oluşmasına bir katkı konulması, faunaya barınak oluşturulması sağlanacaktır.
Ayrıca termik santrallerin çalışması sonucunda meydana gelen en önemli
atıklardan olan baca gazlarının zararlarının asgariye indirilmesi amacı ile,
bacalara filtre takılması gerekmektedir.
V.2.20. Projenin Tarım Ürünlerine ve Toprak Asitlenmesine Olan
Etkileri, Toprak Asitlenmesinin Tahmininde Kullanılan Yöntemler ve
Alınacak Önlemler.
Toprak Asitlenmesinin Tahmininde Kullanılan Yöntemler ve Alınacak
Tedbirler:
Mevcut elektrik Santralı’nın baca gazı emisyonları sonucunda, proje
sahası ve çevresinde herhangi bir toprak asitlenmesi durumu söz konusu
değildir. Toprak asitlenmesine ilişkin etki değerlendirmesi kalitatif bir
yaklaşım kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Genel
Toprak asitlenmesine neden olan başlıca gaz kirleticileri, kükürtdioksit
(SO2), azot oksitler(NOx) ve amonyak (NH3)’tür. Bu asit oluşturucu
maddeler, kirletici kaynağından atmosfere yayıldıktan sonra kuru ve yaş
olmak üzere iki farklı prosesle toprağa çökelmektedir. Söz konusu asit yapıcı
maddelerin toprağa eklenmesi, topraktaki H+ iyonu konsantrasyonunda bir
artışa yol açmaktadır. Eklenen H+ iyonlarının etkilerini tamponlayan
unsurlar, toprakta yer alan bazik
146
katyonlardır (Ca+2, Mg+2, Na+, K+ ve NH4+)1 Topraktaki H+
konsantrasyonunun artması ile topraktaki kil ve organik kolloidlerin
yüzeyleri, katyonlar (Ca+2, Mg+2, Na+, K+ ve NH4+ iyonları) yerine H+
iyonları ile kaplanmaktadır. Bu bağlamda, artan H+ iyonları toprağın asitlilik
değerini yükseltmektedir. Meydana gelen toprak asitlenmesi aşağıda verilen
bir dizi etkiye neden olmaktadır:
• Topraktaki katyonların yıkanarak yeraltı sularına karışması,
• Katyon kaybı nedeniyle toprağın verimsizleşmesi ve buna bağlı
tarımsal ürün kaybı,
• Düşen pH nedeniyle bazı metallerin (ör. Al ve Cd) mobilize olarak
ortamdan yıkanması.
Baca Gazı Emisyonlarına Bağlı Toprak Asitlenmesi
Termik santralların işletme aşamasında oluşacak baca gazı emisyonları
arasında asitlenmeye neden olabilecek başlıca kirletici NOx emisyonlarıdır.
Bununla birlikte, santraldan oluşması tahmin edilen yer seviyesi NOx
emisyonlarının çok düşük olması ve
H belirtilen sınır değerlerin altında
kalması ve ülkemizde nitrik asit yağmurlarının oluşma ihtimalinin olmaması
beklenmektedir. Kısacası yapılan hesaplama ve değerlendirmeler sonucunda
baca gazı emisyonlarının minumum dereceye indirgenmesiyle toprak
asitlenmesi önlenecektir. Şu anda bölgede yapılan araştırmalarda herhangibir
olumsuzlık gözlemlenmemektedir.
V.2.21. Yeraltı ve Yüzey Suyuna (Mevcut Su Kaynaklarına) Etkiler ve
Alınacak Önlemler.
Tesiste kullanılmakta olan su üç maksatla kullanılmaktadır. Birincisi
soğutma suyu , ikincisi buhar kazanlarında kullanıan buhar maksatlı
olmaktadır ve üçüncüsü de kullanım suyu olmaktadır.
1. soğutma suyu tamamen denizden temin edilerek kapalı devrede
kullanılmakta olan kapalı devre buhar suyunu soğutup yğunlaştırmada
ve bu deniz suyu ılık bir halde bir açık galeri vasıtasıyle tekrardan
denize deşarj edilmektedir. Bu su devamlı kontrol edilerek çevreye
vereceği herhangi olumsuzluklar gözlenmektedir. Ancak şu ana kadar
izlenimler herhangi bir olumsuzluğun olmadığını göstermektedir.
2. Buhar kazanlarında kullanılan su tamamen arıtılarak ve hiçbir yabancı
madde içermeyecek şekle getirildikten sonra kullanılmaktadır. Bu su
tamamen kapalı devrede buhar olark kullanılıyor ve tekrar
yoğunlaştırılarak kullanıma sunulmaktadır. Kayıplar mevcut tatlı su
kuyusundan yeniden tedarik edilmektedir.
3. Tesis içerisinde yaşamakta ve çalışmakta olan personelin ve temizlik
maksadı ile, kullanılmakta olan sularmevcuttur. Bu su atıkları
147
kanalizasyon sistemi ile alınarak paket arıtmada kullanıldıktan sonra
denize deşarj edilmektedir. Tesis işerisinde kontamine olmuş sular da
belli bir drenaj sistemi ile toplanarak deniz kenarında izole edilmiş bir
havuza drene edilmektedir. Burada bir kısmı buharlaşarak bir kısmı da
çökme sonucunda birikmktedir.
Buradan da anlaşılacağı üzere mümkün olduğu kadar tedbirler alınmak
suretiyle yeraltı ve yerüstü sularının kirlenmemesi için gerekli tedbirler
alınmıştır. Atık yağlar yine belli depolarda depolanmak suretiyle belli izinli
bazı firmalara ihale usulü ile satılarak bertarafı sağlanmaktadır.
V.2.22. Sağlık Koruma Bandı İçin Önerilen Mesafe.
Teknecik Santralinin Gayrı-Sıhhi bir müessese olduğu ortadadır. Bu
nedenle, sağlık koruma bandı mesafesi belirlenmeli ve tanımlanmalıdır.
Sağlık koruma bandı, tesislerin çevre ve toplum sağlığına yapacağı zararlı
etkileri, kirletici unsurları esas alınarak belirlenmelidir. Bu alanda
yapılaşmaya izin verilmeyecek olup, ancak uygun zirai faaliyetler
yapılabilecektir Bu mesafenin belirlenip tanımlanması, sadece ÇED raporunu
hazırlayan uzmanların yetki ve uhdesinde olamaz. Bu nedenle, bu önemli
konuya ancak bir kurul aracılığıyla karar verilebilir. Bu tür karar verici kurul
aşağıoda belirtilen elemanlardan oluşmalıdır:
Sağlık Bakanlığı üyesi
Çevre Bakanlığı üyesi
İçişleri Bakanlığı üyesi
Sanayi Odası üyesi
ÇED ekipüyeleri
Yapılacak kapsamlı incelemeler sonucunda karar verilmelidir.
Kesinleşen sağlık koruma bandı belediye sınırları içinde ilgili belediye
tarafından korunur.
V.2.23. Diğer Faaliyetler.
Proje için yukarıda belirtilenler dığında diğer faaliyetler söz konusu
değildir.
148
V.3. Projenin Sosyo-Ekonomik Çevre Üzerine Etkileri
V.3.1. Projeyle Gerçekleşmesi Beklenen Gelir Artışları, Yaratılacak
İstihdam İmkanları, Nüfüs Hareketleri, Göçler, Eğitim, Sağlık, Kültür,
Diğer Sosyal ve Teknik Altyapı Hizmetleri Ve Bu Hizmetlerden
Yararlanılma Durumunda Değişiklikler vb.
Tesisin bulunduğu bölge Esentepe toprağı olmakla birlikte, Çatalköy’e ve
Girne’ye çok yakın olmaktadır. Bu bağlamda hali hazırda bu bölgeden ve
KKTC nin genel bölgelerinden 160 kişilik bir istihtam sağlamaktadır. Burada
çalışanların Ülke ekonomisine ve Çevredeki kasaba ekonomilerine katkıları
olmaktadır. Buna bağlı olarak bu bölgede Turistik yatırımlara gidilmek
suretiyle yine çevreye ve Ülkeye ekonomikçe katkı sağlamaktadır.
Santral çevresinde gözle görülebilecek şekilde bir yapılaşma olduğu
gözlemlenmektedir. Buradan herhangi bir göç olması söz konusu değildir.
Daha fazla nufusta bir yoğunaşma olduğu görülmektedir.
Eğitim husunda, özellikle çalışanların büyük bir kısmı teknik eleman
olmaktadır. Buradaki teknik elemanların bir kısmı Türkiye’de bir kısmı da
değişik Avrupa ülkelerinden eğtim alarak Ülkeye katkı sağlamaktadırlar.
Ayrıca yeni mezun teknik elemanlar da burada çalışmakle bilgi ve becerilerini
yükseltmektedirler.
Sağlık ve kültür olarak ayrıca aktif bir iş hayatının devam etmesiyle
çalışanlar herzaman sağlık kontrollerinden geçirilerek, durumları kontrol
altında bulunmakta ve çalışanlar kültürel faaliyetlerde bulunmak suretiyle
daha zinde çalışma ortamına sahip olmaktadırlar.
Teknik altyapı olarak yine eğitimlerde elde edinilen bilgiler Yurt
içerisindeki altyapı birimlerinde kullanılmaktadır. Özellikle Santral çalışanları
herhangi bir sebeple buradan ayrıldıktan sonra edinmiş oldukları bilgi ve
tecrübelerini değişik isş sahalarında kullanmak suretiyle ülkeye katma değer
sağlamaktadırlar.
V.3.2.Çevresel Fayda-Maliyet Analizi
Bu raporda önerilmekte olan ve bahsi geçen çevresel önlemlerin
ekonomik olarak uygulanabilmesi ve sürdürülebilmesi, önerilen önlemlerin
maliyetlerine bağlı olduğu gibi, çevresel analizlerin yapıldığı ve belirlenen
faydaların sayısallaştırılması ile de doğrudan alakalıdır. Gerçek maliyetler ve
önerilen tekniklerin uygulanması ile oluşacak ekonomik ve çevresel faydalar
ayrı olarak araştırılıp, çalışılması ve detaylandırılması gereken konulardır.
Önerilen önlemlerin yapılabilirliği ise önerilen sistemlerin kendi içerisinde
değerlendirilmesine bağlıdır. Yapılabilirliğinin değerlendirilmesi çevresel etki
analizi yapılmış olan santralin ve santral işletmecisi KIB-TEK kurumunun
finansallarına da bağlıdır ve bu da ayrı bir çalışma gerektirir.
149
Genel olarak yapılan çevre analizi sonuçlarına göre tesiste alınması gerekli
önlemler, hava, toprak ve su kirliliğini en aza indirgeyecek nitelikte ve
bunlara direk ve dolaylı olarak tüm Kıbrıslıların yaşam kalitesini ve tüm
canlıların yaşam ortamlarının iyileştirilmesini sağlayacak niteliktedir.
Tablo 30. Önerilen önlemler, etki noktası ve faydalar.
Önerilen
Önlem öncesi
Beklenilen çevresel faydalar
önlemler
etki noktası
Atıksu arıtma
Akdeniz, su
Toplanamayan drenaj suları, temizleme
tesisi
kaynakları,
ve diğer proses sularının toprağa,
toprak
süzülme ve akış yolu ise yeraltı ve
yerüstü su kaynaklarına olan olumsuz
etkilerinin minimize edilmesi
Baca gazı
Hava
Havaya salınan baca gazı
arıtma sistemi
emisyonlarının ve rüzgarla taşınan
emisyonların önlenmesi
Soğutma suyu
Akdeniz
Denizdeki yaşam ortamının
sirkülasyonu
karakteristiğini önemli ölçüde değiştiren
için öneriler
ve değişen habitatla canlı türlerini
değiştiren durumun ortadan kalkması
Akaryakıt
Hava, toprak
Emisyonların ve sızıntı sonucu toprak
depolama için
ve süzülme ve akma sonucu yerlatı ve
öneriler
yerüstü su kaynakları üzerindeki
olumsuz etkinin ortadan kalkması
Atık depolama Hava, toprak, su
Düzgün depolama, transfer ve deşarj
için öneriler
kaynakları,
teknikleri ile olumsuz etkilerin
Akdeniz
azaltılması
Teknecik elektrik santrali,birleştirilmiş ısı ve güç üretim tesisi olarak
değelendirilmelidir. Yakma işlemi sonucunda atık olarak doğaya salınan ısı,
ülkemizde bir çok sektörde buhar, sıcak su, sıcak hava formlarında ısı ihtiyacı
olan çeşitli işlemler için kaynak niteliğindedir. Büyük yakma tesisi olan
Teknecik gbi bir santralden elektrik enerjisine ek olarak ısının da farklı
sektörlere/noktalara sağlanması dolaylı olarak ülkemizdeki akaryakıt
kullanımını azaltacağı gibi yakma sonucunda oluşan tüm ara ürünler ve
emisyonları da azaltacak, kaynakların daha sürdürülebilir şekilde harcanması
ile sonuçlanacaktır.
Kapasite artırımına ilişkin temel fayda maliyet analizleri:
Teknecik Elektrik Santralında üretilecek elektrik enerjisi, proje alanına
en yakın ve trafo merkezine bağlanacak ve tüm KKTC’ye elektrik
sağlayacaktır.Aynı zamanda enerji nakil hatları vasıtası ile ulusal şebekeye
verilecektir.
150
Tesiste üretilecek elektrik enerjisi, KKTC’nin artan elektrik ihtiyacının
karşılanmasında önemli bir rol oynayacaktır. Gelecek yıllarda ortaya çıkması
kacınılmaz olan arz açığı kısmen telafi edilecektir. Sağlanacak sürekli,
güvenilir ve kaliteli elektrik, yabancı yatırımları KKTC’ye çekerek, ülkenin
endüstriyel açıdan gelişmesine katkıda bulunacak; özel sektorde yeni iş
alanları yaratılarak kişi başına düşen gelirin artmasında rol oynayacaktır.
Ayrıca, yatırımın yapılacağı yörede ciddi istihdam ve gelişme
sağlanacağından, proje sahasının bulunduğu yörenin yerel yönetimlerine
kaynak girdisi sağlanmış olunacaktır.
Proje kapsamında gerek inşaat ve gerekse işletme aşamalarında
çalışacak mühendis, teknisyen ve makine operatörleri gibi teknik personel ve
vasıfsız isçiler bölgeden temin edilmeye özen gösterileceğinden; bölgede bir
istihdam imkanı sağlanmış olacaktır. Ayrıca bu proje ile yörenin sanayi
kolunun gelişmesinde önemli bir adım atılmış olacaktır. Proje kapsamında
kullanılacak inşaat malzemeleri, ekipmanlar, vb. teçhizatların bölgeden temin
edilmesine özen gösterilecektir. Dolayısıyla projeden; inşaat malzemelerini
temin edip satan firmalar, makine-ekipman satan ve kiralayan firmalar, bu
ekipmanlara bakım yapan firmalar, gıda sektörü, vb. sektörlerin olumlu
yönde etkilenmesi ve proje süresince bölge ekonomisinde bir canlılık olması
beklenmektedir. Ayrıca bölgede yaşanan işsizlik sorununu dikkate alındığında
bu ve benzeri projelerin istihdam sorununa ciddi yararları olacağı
düşünülmektedir.
V.3.3. Projenin Gerçekleşmesine Bağlı Olarak Sosyal Değerlendirilmesi.
(Proje Alanı ve Etki Alanındaki Tarım, Hayvancılık, Balıkçılık, Arıcılık
vb. Faaliyetlere Etkileri, Projenin İnşası ve İşletmesi Aşamasında
Çalışacak İnsanlar İle Yerel Halk İlişkileri Bunların İnsan Yaşamı
Üzerine Etkileri ve Sosyo-Ekonimik Açıdan Analizi) ( Projenin Yapımı
Dolayısıyla Etkilenecek Yöre Halkı İle Görüşmeler Yapılarak Sosyolojik
Etkinin Ortaya Konulması)
Teknecik Santralının etki alanı yöredeki etkin rüzgar ve rüzgar yönü ile
yakından bağlantılıdır. Bu nedenle, etki alanı yalnızca santral çevresi değil,
Çatalköy ve Esentepe gibi çevredeki yerleşim alanlarını da etkilemektedir. Bu
yöredeki vatandaşlar arasında ise yaygın yaklaşım olumsuzdur. İnsanlar
mevcut kirliliği özellikle arttığı ifade edilen kanser hastalıkları ile
bağdaştırmakta ve bugüne kadar oluşan yaygın kanı gereği baca filtresinin
takılmasını istemektedirler. Sosyal açıdan vatandaşların yapılan çalışmalar ile
ilgili olarak şeffaf bir biçimde bilgilendirilmesi ve planlanan çalışmalardan
çok planlananların ne zaman hayata geçeceği konusunda ikna edilmeleri
gerekmektedir. Diğer bir deyişle, Teknecik’te düşünülen önleyici sistemin
düşük kükürt oranlı yakıt olduğunu yaygın kitlrlre aktarmak ve bunun
sonucunda tam olarak ne olacağını anlatmak gerekmektedir. “Düşük kükürt
oranlı yakıt” ifadesi kullanılmakta, ancak diğer kirleticilerin (Nox, O3, PM10,
PM 2.5, CO ve benzin) durumunun ne olacağı belirtilmemektedir. Bu
151
durumda, tüm bu sorulara yanıt verecek ve vatandaşları tam olarak
aydınlatacak toplantılara aciliyet ve önem verilmelidir.
Yörede yaygın olarak turistik oteller, hayvancılık ve tarım çalışmaları
yürütülmektedir. Özellikle Beşparmak Dağları yönünde orman ve
ağaçlandırma söz konusudur. Burada, gerek su ve toprak gerekse bitki ve
ağaçlar ile hava kirliliği konuları tam olarak ilgilidir. Ölçüm istasyonlarından
elde edilen sonuçlar halen aşağıdaki kritik hususlara işaret etmektedir:
 Toz konsantrasyonlarında bir azalma söz konusu olmasına
rağmen, toz kirliliği Kuzey Kıbrıs için genel bir sorundur ve çoğu
bölgede standartların üzerindedir: Bu durum özellikle bitki ve
ağaçlar üzerinde etkili olmaktadır. Ayrıca, tozun niteliği ve çökme
sonrasında toprak ve suya karışacak olması nedeniyle, bileşiminin
bilinmesi ve sürekli izlenmesi şarttır. Yeni yakıtın (düşük kükürt oranlı)
devreye girmesi sonrasında durumun değişip değişmeyeceği ve bu
konuda ne tür önlemler alınacağı ortaya konulmalıdır.
Toz ölçümleri ile ilgili değerler PM10 (partiküler madde <10 µm çap)
ve PM2.5 (partiküler madde <2.5 µm çap) şeklinde olmaktadır. İnce tozlar
akciğerlerin derinliklerine kadar inebildiğinden dolayı insan sağlığı için
tehlikelidir ve sağlık problemlerine neden olmaktadır. Tozlar rüzgar
tarafından uzun mesafelere kadar taşınabilirler ve insan kaynaklı veya doğal
kaynaklı olabilirler. 2014 yılında, 8 ölçüm istasyonunda PM10 ölçümleri, 7
istasyonda ise PM2.5 ölçümleri gerçekleştirilmiştir. PM10 için insan
sağlığının korunmasına yönelik olarak tespit edilen yıllık ortalama sınır değer
olan 40 µg/m3 değeri Lefkoşa, Gazimağusa ve Girne’de aşılmıştır.
Güzelyurt, Alevkayası, Teknecik ve Kalecik istasyonlarında yıllık ortalama
sınır değeri aşılmamıştır. PM10 yıllık ortalama değerleri Lefkoşa trafik
noktasında 47.9 µg/m3, Gazimağusa’da 41.6 µg/m3, Girne’de 40.7 µg/m3,
Lefkoşa yerleşim yerinde 41.4 µg/m3 olarak tespit edilmiştir. Diğer
istasyonlarda ise PM10 yıllık ortalaması Güzelyurt’ta 37.9 µg/m3,
Alevkayası’nda 28.0 µg/m3, Teknecik’te 26.4 µg/m3 ve Kalecik’te 32.3
µg/m3 olarak ölçülmüştür. Tablo31’de bu sonuçlar verilmektedir.
Tablo 31. Toz ölçüm değerleri.
PM10
Girne
40.72
Yıllık
ortalama
µg/m3
Yıllık sınır 40.00
değer
(µg/m3)
50
Günlük
sınır değer
(µg/m3)
Alevkayası
Güzelyurt
Teknecik_1
Kalecik
47.85
Lefkoşa
yerleşim
alanı
41.41
27.98
37.87
26.36
32.34
40.00
40.00
41.00
40.00
40.00
40.00
40.00
50
50
50
50
50
50
50
Gazimağusa
Lefkoşa
trafik
41.59
152
92
Veri
yüzdesi
(%)
59
Günlük
sınır
değerin
aşıldığı
gün sayısı
35
Günlük
sınır
değerin
aşılmasına
müsaade
edilen gün
sayısı
99
75
95
90
90
94
97
65
99
70
27
44
14
30
35
35
35
35
35
35
35
Şekil 30 ve Şekil 31 ise ortalama PM10 konsantrasyonları ile PM10 sınır
değerlerinin aşıldığı gün sayılarını vermektedir.
Şekil 30. PM10 2014 ortalama yıllık konsantrasyonları
153
Şekil 31. PM10 2014 sınır değerlerinin aşıldığı gün sayıları
 Kükürt dioksit elektrik santralları civarında en yüksek değerlere
ulaşmaktadır: Lefkoşa, Girne ve Gazimağusa’da yapılan ölçümlerde
Kükürt dioksit(SO2) konsantrasyonu 1 saatlik ve 24 saatlik ortalama
için tespit edilen sınır değerlerin altında kalmıştır. Teknecik Elektrik
Santralı’nın doğusuna yerleştirilen ölçüm istasyonunda SO2
konsantrasyonu saatlik sınır değer olan 350 µg/m3 değerini 2 kez
aşmıştır. Kalecik’te yapılan ölçümlerde ise 1 kez 350 µg/m3 değeri
aşılmıştır. Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi ve Yönetimi Tüzüğü’ne
göre bir takvim yılında SO2 saatlik ortalamasının 350 µg/m3 değerini
en fazla 24 kez aşmasına müsaade edilir. Teknecik ve Kalecik
bölgelerindeki ölçümlerde 24 sayısı aşılmamıştır. Aşağıda Şekil 32, 33
ve 34’de SO2 saatlik konsantrasyonlarıi SO2 günlük konsantrasyonları
ve SO2 yıllık artış eğilimi verilmektedir.
154
Şekil 32. SO2 2014 saatlik konsantrasyonlar
Şekil 33. SO2 2014 günlük konsantrasyonlar
155
Şekil 34. SO2 konsantrasyon artış eğilimi
 Ozon sadece Alevkayası istasyonunda limit değerleri aşmıştır: Bitki
örtüsü ve ekosistemin vazgeçilmez parametrelerinden birisi olan ozon,
yapılan ölçümlere göre yalnızca Alevkayası bölgesinde sınır değeri
(18000 µg/m3) epeyce aşılmış ise de (25097 µg/m3), diğer bölgelerin
tümünde ölçümler sınır değerin altında kalmıştır. Bu aşımların yüksek
oranda solar radyasyona maruz kalınan yeşil alanlarda beklenen bir
olay olarak değerlendirilmektedir.
 Diğer kirleticiler limit değerleri aşmamıştır: Yine bitki örtüsü ve
ekosistemin önemli parametrelerden bir tanesi de Nox değerleridir.
Yapılan çalışmalar, NO2 kirliliğinin ana kaynağının trafik olduğuna
işaret etmektedir. Trafik noktasındaki ölçüm istasyonlarındaki NO2
konsantrasyonu diğer yerlere göre çok daha yüksek olarak tespit
edilmiştir. Ancak insan sağlığının korunması için tespit edilen yıllık
sınır değer (40 µg/m3) ile 1 saatlik sınır değer (200 µg/m3) 2014
yılında hiçbir ölçüm istasyonunda aşılmamıştır. Özellikle yenilenecek
yakıt ile bu durumda bir değişiklik veya iyileştirme olup olmayacağı da
irdelenmelidir. Aşağıda Şekil 35 ve Şekil 36’da 2014 yıllık ortalama
NO2 değerleri ve NO2 konsantrasyonlarında artış eğilimini
göstermektedir.
156
Şekil 35. 2014 ortalama NO2 değerleri
Şekil 36. NO2 konsantrasyon artış eğilimi
157
BÖLÜM VI: İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA
OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI
ALINACAK ÖNLEMLER
VI.1. Rehabilitasyon Çalışmaları
Söz konusu faaliyetin sürekli ve devamlı olması öngörülmektedir.
Ancak herhangi bir nedenle tesisin faaliyete kapanması durumunda, arazi
ıslahı ve rehabilitasyon çalışmaları yapılacaktır.
Bu bağlamda, işletme sona erdiğinde tadilatla tesis yeri başka bir sanayi
amaçlı kullanılabilir. Sanayi amaçlı kullanılmaması durumunda proje
sahasındaki rehabilitasyon çalışmaları arazi, ıslah edilip stabil bir hale
getirildikten hemen sonra başlayacaktır. Arazi ıslah çalışmaları sonunda bitki
ekimine uygun hale getirilen saha, yörenin doğal vejetasyonuna uygun bir
şekilde yeşillendirilecektir.
VI.2. Mevcut Su Kaynaklarına Etkiler
Proje alanının batı sınırında ve 270 metre doğusunda 2 kol halinde
Bostan Dere mevcuttur. Dere, yağış olduğu dönemlerde kısa süreli akışa geçip
denize ulaşmaktadır. Tesis işletmeye kapandıktan sonra bu kaynağa
olabilecek herhangi bir etki söz konusu değildir. İşletmeye kapatıldıktan sonra
arazide herhangi bir katı ve sıvı atık bırakılamayarak bunların yer altı sularını
etkilemesi önlenecektir. Deniz kısmında bulunan yapıların ve boru hatlarının
işletmeye kapatılmasında ise günün mevzuatlarına uygun olarak yapılar
kaldırılacak ve deniz ortamında herhangi bir atık bırakılmayacaktır.
VI.3. Oluşabilecek Hava Emisyonları
Tesisin işletmeye kapatılması sırasında yapılacak çalışmalardan dolayı
bir miktar toz oluşumu söz konusudur. Bu aşamada tozlanmayı önlemek için
gerekli her türlü önlem (sulama, doldurma boşaltma esnasında savurma
yapılmaması, taşıma esnasında araçların üzerinin branda ile kapatılması vb.)
alınacaktır. Tesisin işletmeye kapatılmasından sonra mevcut hava kalitesine
olumsuz bir etkinin olması söz konusu değildir.
158
BÖLÜM VII: PROJENİN ALTERNATİFLERİ
Elektrik üretiminde genel olarak kullanılan kaynaklar;
a) Hidrolik kaynaklar.
b) Termik kaynaklar.
c) Güneş kaynağı.
d) Rüzgar kaynağı.
e) Gel git kaynağı.
f) Jeotermal kaynaklar.
g) Nükleer kaynaklar.
İnsanların günlük yaşantılarında Elektrik vazgeçilmeyen bir enerji
olmuştur. Hemen hemen her alet/makine için elektrik gerekli bir enerjidir.
Doğadaki başka bir Maddeden elektrik enerjisi üreten kuruluşlara santral
denir. 3 tür santral vardır.
Elektrik santralleri, başka enerji biçimler (termik, nükleer, hidrolik
jeotermal güneş rüzgâr gelgit v.b) elektrik enerjisine dönüştürmek amacıyla
bir araya getirilmiş donanımlardan oluşan işletmelerdir. Çağımızda
büyük
güçlü sınai donanımların çoğunluğu, hidrolik vetermik (klasik ve nükleer)
santrallerden meydana gelmektedir. Türü ne olursa olsun, her elektrik santralı,
temel olarak bir enerji kaynağı, hareketlendirici bir aygıt, bir Alternatör ve bir
dönüştürme istasyonundan meydan gelir.
Santral çeşitleri
1.Hidroelektrik Santral
2.Termik Santral
3. Nükleer Santral
Yurdumuzda hangi tür santraller bulunmaktadır
Ülkemizde sadece termik bulunmaktadır.
1.Hidroelektrik Santraller
Hidroelektrik santraller ile elektrik üretimi, dünyada toplam elektrik
üretimine yaklaşık %23 oranında katkıda bulunmaktadır. Hidroelektrik
santralleri ile enerji üretimi için uygun coğrafi koşulların sağlanması
gerekmektedir. Günümüz koşullarında kullanılabilir hidroelektrik kapasitenin
büyük bir bölümü hali hazırda kullanılmaktadır.
Hidroelektrik santraller, temiz enerji kaynakları arasında
değerlendirmek gerekir.
Hidroelektrik santrallerinin yapımı çok pahalıdır.Buna karşın , elektrik
enerji üretimi kolay ve ucuz olması yüzünden en çok tercih edilen
santrallerdir.Ülkemizinde
akrsuların olmaması nedeniyle bu santraller
kullanılamamaktadır.
2.Termik Santraller
159
Yanmayla ortaya çıkan ısı enerjisinden elektrik enerjisi üreten merkeze
termik santral denir. .Yanma, bir kazan yada buhar ürecinde gerçekleştirilir ve
suyun buhara dönüştürülmesini, daha sonrada bunun yüksek Basınç altında
(160 bar),yüksek sıcaklıkta(550'C)çok ısıtılmasını sağlar. Buhar önce türbinin
yüksek basınçlı bölümünde ve daha sonra yeniden çok ısıtıldıktan sonra orta
ve alçak basınçlı bölümlerde genişler. Birbirini izleyen bu genişlemeler
sırasında ısı enerjisi Mekanik enerjiye dönüşür. Kondansatörde soğutulunca
su yeniden eski haline geçer; türbinden çektiği buharla çalışan bir yeniden
ısıtma bölümüyse suyun ısısını yükseltip kazana gönderir. Buhar ve su bir
kapalı devre halinde dolaştıkları için, bu çevrim sonsuza kadar yenilenir.
Duman kazan çıkışında büyük oranda ısı yitirir ve havaya verilir;
Böylece yanma olayı gerçekleşir. Kömürle çalışan santrallerde dumanın daha
sonra Elektrostatik düzenekler yardımıyla tozu alınır ve bacadan dışarı atılır.
Bu arada türbinde yaratılan mekanik enerji bir alternatöre iletilir ve burada
elektrik enerjisine dönüştürülür. Türbo-alternatör gurubunun uzunluğu 600
mega voltluk bir güç için bazen 50m'aşar; verilen elektrik akımıysa 20 000
voltluk bir gerilim altında 19 200 ampere ulaşır. Modern bir termik santralın
verimi %40 dolayındadır.
Termik santrallerde kullanılan yakıtlar mazot, gaz ve kömürdür. Mazot
içi gerekli olan tesisler basit tesislerdir; mazot 30000-40000mküp hacimli,
silindir biçiminde metalik depolarda saklanır. Depolardan alınıp ısıtılan mazot
püskürtülerek brülörlere aktarılır.Gaz kullanımı için gerekli olan donanımlar
çok az sayıdadır; Gaz brülörlere gönderilmeden önce yalnızca
genişletilir,filtreden geçirilir ve ısıtılır.
Termik santrallerde kömür kullanımı için gerekli olan tesisler Gaz ya
da mazota oranla çok daha önemli ve büyüktür. Burada özellikle kömürün
demiryolu, akarsu ya da Deniz yoluyla santrale getirilmesi, boşaltılması,
depolanması, santral alanı içinde dolaştırılması ve kazana verilmesi için
gerekli tesisler yapılmalıdır. Kömür önce toz haline getirildikten sonra,
önceden mazotla 500'C'a kadar ısıtılmış olan yanma odalarının brülörlerine
kuvvetli bir Havaakımıyla gönderilir. Bu odaların birkaç yüz m küp‘ü bulan
bir hacmi ve birkaç bin m kare büyüklüğünde bir ısıtma alanı vardır. Büyük
bir termik santralin kömür tüketimi günde 3 000 t‘u aşar.
3.Nükleer Santral
Bu santrallerde yüksek basınçlı buharla türbinler döndürülür.
Buharı elde etmek için enerjiden yararlanılır.
1939 yılında bilim adamları, radyoaktif Element olan uranyumu
nötronlarla bombardıman ederek daha küçük kütleli farklı iki çekirdeğe
bölmeye başarmışlardır.Bu bölünme sırasında kütle kaybından dolayı çok
büyük enerjinin açığa çıktğı görülmüştür.Bu enerjiye Nükleer enerji denir.
Reaktörler, kontrollü nükleer enerji üreten sistemlerdir.
Uranyum yakıt çubukları reaktörün kalbini oluşturur.Buradan çıkan
enerji , kalbin çevresinde dolaşan suyu ıstır.Yüksek basınç altında ısıtılan su ,
buhar jeneratöründeki suyu ısıtarak buharlaştırır.Bu buhar elektrik üreten
160
jeneratörün türbinlerini , onlar da rotoru döndürür.Bir nükleer reaktörde enerji
dönüşümü aşağıdaki gibi olur.
Ülkemiz şartlarına en uygun olan şu anda kullanmakta olduğumuz
buhar kazanlı ve dizel jeneratörler olmaktadır.
BÖLÜM VIII: İZLEME PROGRAMI
V2.12 Bölümünde gündeme getirilen ve takip edilerek sürekli izlenmesi
gereken hususlar (canlılar, hava, su, ağaç, bitki örtüsü, toprak ve deniz) için
bir plan yapılmalıdır. ÇED raporu kapsamında bu plan aşağıda
detaylandırılmaktadır.
Hava kalitesi
Hava kalitesine ilişkin değerler, sürekli olarak değişim göstermekte ve aslında
her geçen gün havaya salınacak zararlı gaz ve partiküllerin miktarı
azaltılmaktadır. Tablo 3, 2014 yılında 9 ölçüm istasyonunda gerçekleştirilen
hava kalitesi ölçüm sonuçlarını vermektedir.
Proje alanında yürütülecek faaliyetler neticesinde meydana gelebilecek
kirlilik parametrelerinin denetim amaçlı ölçümleri gerçekleştirilecektir. CAFE
direktifine paralel olarak yapılacak ölçümler için gözönüne alınacak Karbon
Monoksit, Sülfür Dioksit, Nitrojen Dioksit, Ozon, Partikül Madde (Kurşun)
sınır değerleri aşağıda Tablo 4’de verilmektedir.
Tablo 4 2014 hava kalitesi ölçüm sonuçları
İstasyon
Kirletici
SO2
NO2
Lefkoşa yerleşim
yeri (yeni)
Yıllık
ortalama*
1.0
13.3
Birim
µg/m3
µg/m3
µg/m3
O3
PM10
52.2
41.4
µg/m3
PM2.5
NO2
O3
SO2
PM10
21.3
22.8
48.1
2.8
47.9
µg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
Lefkoşa
Trafik(eski)
µg/m3
Girne
PM2.5
CO
Benzene
SO2
NO2
23.8
1.1
0.9
1.1
29.0
mg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
Aşılan seviye
Aşım sayısı*
Aşım yok
Aşım yok
8 saatlik
ortalama hedef
değer
Yıllık / 24
saatlik sınır
değer
Aşım yok
Aşım yok
Aşım yok
Aşım yok
Yıllık / 24
saatlik sınır
değer
70
99
Yıllık hedef
değer
Aşım yok
Aşım yok
Aşım yok
Aşım yok
161
O3
PM10
52.3
40.7
PM2,5
CO
Benzene
SO2
NO2
O3
PM10
17.9
0.4
1.0
0.6
23.5
51.6
41.6
µg/m3
µg/m3
mg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
Gazimağusa
µg/m3
PM2,5
CO
Benzene
NO2
NOx
Alevkayası
19.5
0.4
1.8
3.3
4.1
97.6
O3
mg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
PM10
PM2,5
28.0
12.6
µg/m3
SO2
Teknecik-1
Teknecik-2
Kalecik
µg/m3
NO2
O3
1.4
3.5
74.9
µg/m3
µg/m3
PM10
26.4
µg/m3
PM2,5
13.2
µg/m3
µg/m3
SO2
NO2
SO2
NO2
O3
10.0
3.7
µg/m3
4.8
µg/m3
5.9
78.3
µg/m3
µg/m3
µg/m3
PM10
PM2,5
PM10
32.3
16.2
37.9
µg/m3
µg/m3
NO2
18.3
µg/m3
Güzelyurt
Aşım yok
Yıllık / 24
saatlik sınır
değer
Aşım yok
Aşım yok
Aşım yok
Aşım yok
Aşım yok
Hedef değer
Yıllık / 24
saatlik sınır
değer
59
65
Yıllık hedef
değer
Aşım yok
Aşım yok
Aşım yok
Aşım yok
Hedef değer
Bilgi eşik değeri
24 saatlik sınır
değer
Aşım yok
1 saatlik sınır
değer
Alarm eşiği
Aşım yok
Hedef değer
24 saatlik sınır
değer
Aşım yok
1 saatlik sınır
değer
Alarm eşiği
Aşım yok
1 saatlik sınır
değer
Alarm eşiği
Aşım yok
Hedef değer
Yıllık / 24
saatlik sınır
değer
Aşım yok
Yıllık / 24
saatlik sınır
değer
Aşım yok
77
27
14
2
1
1
6
30
44
2014 yılında yapılan hava kalitesi ölçümlerinin sonuç değerlendirmesi aşağıda
verilmektedir:
162
 Toz konsantrasyonlarında bir azalma söz konusu olmasına rağmen, toz
kirliliği Kuzey Kıbrıs için genel bir sorundur ve çoğu bölgede
standartların üzerindedir.
 Kükürt dioksit elektrik santralları civarında en yüksek değerlere
ulaşmaktadır.
 Ozon sadece Alevkayası istasyonunda limit değerleri aşmıştır.
 Diğer kirleticiler limit değerleri aşmamıştır.
Bu değerlendirmeler sonucunda, aşağıda Tablo 5’de verilen değerler hedef
alınmaktadır.
Tablo 5 Hava kalitesi değerleri
Birim
UVS
KVS
Kükürt Dioksit (SO2) Kükürt Trioksit (SO3) Dahil
a) Genel
(μg/m3)
150
400 (900)
b) Endüstri Bölgeleri
(μg/m3)
250
400 (900)
Karbon Monoksit(CO)
(μg/m3)
10000
30000
Azot Dioksit (NO2)
(μg/m3)
100
300
Ozon (O3) Fotokimyasal
Oksitleyiciler
(μg/m3)
-
(240)
Havada Asılı Partikül maddeler(PM) (10 Mikron ve Daha Küçük Partiküller)
a) Genel
(μg/m3)
150
300
b) Endüstri Bölgeleri
(μg/m3)
200
400
2
-
PM içinde Kurşun (Pb) ve
bileşikleri
Bu ölçümler MOBİL HAVA KİRLİLİĞİ ÖLÇÜM SİSTEMİ
CİHAZLAR “Mobil Laboratuvar” olarak kullanılan sistem
gerçekleştirilebilir. Sistem aşağıdaki cihazlardan oluşmaktadır:
 Azotoksitleri Analizörü
 Sülfürdioksit Analizörü
 Karbonmonoksit Analizörü
 Ozon Analizörü
 Havadaki Partiküllerin Beta Ölçüm Modeli ile izleme sistemi
VE
ile
163
Su kalitesi
Proje alanında yürütülecek faaliyetler neticesinde meydana gelebilecek
kirlilik parametreleri kapsamında olmak üzere denetim amaçlı su ölçümleri
gerçekleştirilecektir. Yapılacak ölçümler için gözönüne alınacak başlıca ağır
metallerden Bakır, Cıva, Krom 6, Kadmiyum, Kurşun ve Arsenik sınır
değerleri aşağıda Tablo 6’da verilmektedir.
Tablo 6 Su için ağır metal sınır değerleri
Parametreler
WHO
1999
EPA
2003
AB (TS 266 )
2005
Bakır
Cıva
Krom 6
Kadmiyum
Kurşun
Arsenik
0,001
0,05
0,005
0,05
0,05
1
0,002
1
0,005
0,015
0,01
2
0,001
0,05
0,005
0,01
0,01
Anılan değerlerin ölçümü için AAS (Atomic Absorption Spectroscopy)
kullanılması önerilmektedir.
Toprak kalitesi
Proje alanında yürütülecek faaliyetler neticesinde meydana gelebilecek toprak
kirlilik parametreleri olmak üzere denetim amaçlı toprak ölçümleri
gerçekleştirilecektir. Yapılan ölçümler için gözönüne alınacak Gümüş, Cıva,
Arsenik, Kurşun, Baryum, Selenyum, Kadmiyum, Taliyum, Krom, Antimuan,
Nikel, Bakır ve Çinko sınır değerleri aşağıda Tablo 7’de verilmektedir.
Tablo 7 Toprak için ağır metal
sınır değerleri
Ağır Metal
mg/kg
Kurşun
50 **
Antimuan
31
Kadmiyum
1 **
Gümüş
391
Krom
100 **
Baryum
15643
Bakır *
50 **
Nikel *
30 **
Çinko *
150 **
Talyum
1
Arsenik
20
Civa
1 **
* pH değeri 7’den büyük ise Bakanlık sınır değerleri %50’ye kadar artırabilir.
164
** Yem bitkileri yetiştirilen alanlarda çevre ve insan sağlığına zararlı olmadığı bilimsel çalışmalarla
kanıtlandığı durumlarda, bu sınır değerlerin aşılmasına izin verilebilir.
Anılan değerlerin ölçümü için AAS (Atomic Absorption Spectroscopy, XRF
(X-Ray Fluorescence) veya ICP (Inductively Coupled Plasma) kullanılması
önerilmektedir.
Ağaç Kalitesi
SO2 ve NOx gazları asit yağmurlarının oluşumundan birinci derecede
sorumludurlar. Bacalardan atılan kükürt ve azot oksitler, hakim rüzgarlarla
ortalama 2 - 7 gün içerisinde atmosfere taşınırlar. Bu zaman süresi içinde bu
kirleticiler, atmosferdeki su partikülleri ve diğer bileşenlerle tepkimeye
girerek sülfürik asit ve nitrik asiti oluştururlar. Bunlar da yeryüzüne yağmur
ve kar ile ulaşır. Asit yağmuru denilen bu olgu yalnızca canlılar için değil, taş
yapıtlar ve eski sanat eserleri için de önemli bir tehlike oluşturmaktadırlar.
SO2 ve NOx gazları kaynaklı asit yağmurları, yaprakların stomalarına
girerek yaprağın su dengesini sağlayan stoplazmanın asitleşmesine neden
olurlar. Bunun sonucunda sıvı kaybeden yaprak, kısa sürede ölür. Bu şekilde
ağacın hastalıklara dayanıklılığı azaldığından zararlı böceklerin istilasına
uğrar ve ölümü hızlanır. Ayrıca giderek zayıflayan ve yaprak kaybeden
ağacın tepe çatıları seyrekleşerek rüzgar perdesi görevini yapamaz ve ağaç
rüzgardan devrilebilir. Asit yağmurunun toprağa düşmesi sonucu toprağın
asiditesi artar ve bu kuvvetli asidik çözeltiler topraktaki Ca++ , Mg+ ,
K+ gibi minerallerin kaybına neden olur. Bu mineraller ağaçların
büyümesi ve kendilerini yenilemeleri için yaşamsal öneme sahiptirler.
Toprakta pH %5’ in altına düşerse toprak sıvısı içinde alüminyum ve ağır
metallerin konsantrasyonu artar. Kurak mevsimlerde topraktaki nemin
azalması sonucu bu maddeler iyice yoğunlaşır ve bitki kökleri için öldürücü
etki gösterirler. Ayrıca kloroplastlarda biriken SO2 yaprağın fotosentez
yapmasını engeller ve bu yolla da ağaca zarar verir. Tüm bunların sonucunda
ağaçların yeşil sürgünleri gelişmeyip kurumakta, yaprakları dökülmekte,
çiçek ve meyve vermemektedir. Orman ağaçları, özellikle kızılçam ağaçları
40 - 60 µg /m3 derişimde SO2 içeren havada ölmektedirler ve
yapraklardaki kükürt oranı sürekli kontrol edilmelidir.
Bu nedenle aşağıda belirtilen kapsamlı testler rutin olarak yapılmalıdır:
 Toprakta mevcut Ca++ , Mg+ , K+ mineraller
 Yaprak içerisinde mevcut SO2 birikimi
 Ormanlık alanda havada SO2 varlığı (sınır değer 40 - 60 µg /m3 )
Yukarıdaki maddelerde belirtilen ölçümlerin Devlet Laboratuvarı ile
KKTC’de mevcut tek Çevre Mühendisliği (UKÜ) Bölüm laboratuvarlarında
yapılması olanaklıdır. İşin bütününün bu 2 kurumdan birine verilmesi
durumunda, geriye kalan diğer kurumda da oto-kontrol amaçlı ölçümler
165
yapılmalıdır (% 10 cıvarında). Ölçümlerin yılda 2 kez (kuru ve yağışlı
mevsim) yapılması uygun olacak olup, aşağıda belirtilecek ekip
sorumluluğunda yürütülmelidir.
Bu kapsamda belirlenen deneylerin bulguları özel olarak oluşturulacak bir
veri tabanına aktarılacaktır. Belirlenen ölçüm ekibinin sorumluluğunda
yürütülecek veritabanı, hava, su ağaç ve toprak analiz (yılda 2 kez)
sonuçlarını, sınır değerlerle karşılaştırmalarını ve alınacak önlemler ile bu
önlemlerin uygulanışını ve sonuçlarını içerecektir. Buna ilişkin format, ekibin
oluşması sonrasında yine ekibin sorumluluğu altında oluşturulmalıdır.
Söz konusu veritabanı çalışmasının ortaya koyacağı kedsin sonuçlar ve sınır
değerler, alınacak önlemler ile bu önlemlerin uygulanışı ve sonuçları ekip
tarafından değerlendirilecek ve raporlanacaktır. Mevcut değerlendirmeler,
oluşabilecek riskleri, risk önleme yöntemlerini ve alternatif çalışma
önerilerini içerecektir.
Yukarıda kapsamlı olarak belirtilen ölçümler, ölçüm sistematiği, ilgili
parametreler, ölçüm teknikleri, ölçüm sonuçları, veritabanına işlenmeleri,
değerlendirilmeleri ve alternatif önerilerin geliştirilmesi sürekli olarak
izlenmelidir. İzleme macıyla, oluşturulan veritabanına, mevcut ekibin dışında
Bakanlığın uygun göreceği üst düzey bir yönetici ile KIBTEK yöneticilerinin
de erişimi sağlanmalıdır. Ortaklaşa belirlenecek aralıklarda bu yöneticiler ile
sorumlu ekip biraraya gelecek ve gerekli kararları alacaklardır.
Proje süresince ve proje sonrasında mevcut faaliyet alanları ve çevresindeki
toprak, yüzey suları, yer altı suları ve hava kirlenmesi sistematik ve bir master
plan çerçevesinde uygulamaya konulmalıdır. Bunun en önemli nedeni nedeni
toprak ve sulardaki kirlenmenin kanser dahil birçok rahatsızlığa yol
açabilmesi; havadaki kirleticilerin ise yine kalp, akciğer ve beyin
rahatsızlıklarına yol açabilmesidir. Bu çalışma için aşağıda verilen Şekil
10’daki iş çizelgesi ve ilgili detaylar kullanılmalıdır.
166
Şekil 10 İzleme Programı
BÖLÜM IX: HALKIN KATILIMI
Kurulmuş olan Elektrik santrali için önceden herhangi bir halk katılımlı
bilgilendirme toplantısı yapılmış değildir. Ancak devamlı surette gaztelerde
ve bölge insanlarının tenkitleri bilinmektedir. Hazırlanmakta olan Çed Raporu
tamamlanıp Çevre ve Koruma Dairesine sunulduktan sonra hazırlanmış
formata bağlı kalınarak bir bildiri yaynınlanacaktır. Bu bildiri yerel iki
gaztede en az iki gün süreli olmak üzere yayınlanması sağlanacaktır.
Yayımlanacak bildiride Çed in sunuş gününden itibaren bir ay içerisinde
167
Tesisin olduğu bölgede tesbit edilecek bir salonda tüm bölge ve ilgili halkın
katılımı sağlanarak, halka tesis hakkında bilgi verilecektir.
a. Bilgilendirme toplantısına bölge halkı, Çevre Dairesi personeli, Çed
hazırlayıcıları ve KIBTEK yetkilileri katılacaktır.
b. Yatırımcı firma tarafından oluşturulacak olan sekreter, tüm
konuşmaları yazıya aktaracak ve ayrıca canlı olarak kayıtlar
yapılacaktır.
c. Bilgilendirme toplantısı açılışını Çed sorumluları ve hazırlayıcılrı
yaptıktan sonra, teknik personelin halkı bilgilendirmesi yapılacak ve
sorulan tüm sorulara gerekli tatmin edici cevaplar verilecektir.
d. Bilgilendirme toplantısı tamamlandıktan sonra tüm kayıtlar toplanıp
Çevre ve koruma Dairesi sorumlusuna verilecektir.
BÖLÜM X: YUKARIDAKİ BAŞLIKLAR ALTINDA VERİLEN
BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN ÖZETİ
Bu proje KIBTEK tarafından, Girne-Esentepe bölgesinde yaklaşık 420
dönümlük arazi üzerinde kurulu olan Teknecik Elektrik Santrali’nde enerji
üretimine ait üretim kapasitesinin arıtılmasını içermektedir. Kurumun şu an
aktif olarak kullanılmakta olan 1994 yılında montajı tamamlanarak devereye
alınan 2x60 MW buhar santralleri ve 2006 yılında devreye alınan 6 adet
17MW dizel jeneratör bulunmaktadır. Bunlara ek olarak üretim santrallerinin
kurulu güçlerinin artırılması yoluna gidilirken iletim ve dağıtım merkezlerinin
de kapasitesi artırılmıştır. Bu projeye bahse konu 2 adet 17 MW dizel
jeneratör de 2015 haziran ayında yapımı tamamlanarak işletmeye alınmıştır.
Teknecik Elektril Santrali’nde ana ürün elektrik enerjisidir. Fuel oil
yakıtlı termik santralda kullanılan ham madde ham sudan elde edilen
demineralize su buharıdır. Yakma sistemi yakıtı HFO (heavy fuel oil)’dir.
Kurumun kurulu güç kapasitesini artırma isteminin başlıca sebebi KKTC’de
yaşanmakta olan elektrik sıkıntısı ve olası bir genişleme ile ülke ekonomisine
katkı sağlamaktır.
Projenin uygulanacağı araziye Girne-Esentepe anayolu güzergahı
kullanılarak ulaşılacaktır. Teknecik Elektrik Santrali hali hazırda faaliyet
göstermekte olup ulaşım altyapısı da mevcuttur.
Proje alanının, 20 metre güneydoğusunda ingiliz evleri, 140 metre
güneyinde tatil evleri, 160 metre güneybatısında Çatalköy sanayi arsaları, 340
metre doğusunda Alagadi köyü, 1000 metre batısında Lara Otel yer
almaktadır. Santral Girne şehrinin 13km doğusunda yer almaktadır. En yakın
yerleşim birimi Arapköy ve Çatalköy’dür. (yaklaşık olarak 3 – 5 km, güney
ve batı).
168
Genel olarak tesisin kurulu olduğu alan topoğrafik yapısı nedeniye
herhangi bir su veya sel baskınına engel olacak şekildedir.
Proje alanı, arazi kullanım kabiliyet alt sınıfı açısından büyük ölçüde
III. sınıf Sorunlu Tarım Arazisi olup Etüd dışı, VI sınıf, KK(Hareketli Kıyı
Kumulları), KT(Kumtaşı Arakatmanlı Marno Kalker ve Kıyı Yarması
Araziler), IV Sınıf ve DY(Dere Yatakları)’ından oluşmaktadır.
Buhar santrallerinde kullanılan soğutma sistemi deniz suyundan direk
soğutma ile gerçekleşmektedir. Senelik soğutma suyu ihtiyacı 33,660,000
ton/sene’dir.
60 kişi kalmaktadır.
Teknecik Santralinde su ihtiyacı:Personel kullanım suyu olarak20.25
m³/günlük bir su ihtiyacı vardır. Proses su ihtiyacı220 m3/gün (buhar üretimi)
+ 3.42 m3/gün (kazan yıkama)+ 1.67m3/gün (tank temizliği) + 190m3/gün
(ıslak gaz temizleyici) + 15 m3/gün (dizel jeneratör) = 430.09 m3/gün.
Personel tarafından ihtiyaç dıuyulan kullanım suyu hariç santraldaki işlemlere
ait tüm tatlı su ihtiyacı santrala ait 50m3/sa kapasiteli su kuyusundan
sağlanacaktır.
Teknecik Buhar tirbünü ünitelerinden ve dizel jeneratörlerin
çalışmasından baca gazlarının, kül ve benzeri atıkların salınımı kaçınılmazdır.
Dizel Santralini oluşturan her bir jeneratörün bacasına BS-EN 14181
standartlarına uygun olarak Baca Gazı Analizörü konumlandırılacaktır.
Sürekli ölçüm yapılarak emisyon değerleri kontrol altında tutulacaktır. CO,
CO2 ,SO2 ,02, NOx parametrelerin ölçüldüğü çoklu gaz analizörü, toz
analizörü, ve bu analizörlerin kalibrasyonu için Dinamik Gaz Kalibratörü ve
Sıfır Hava Kaynağı, emisyon ölçüm analizör sisteminin ana parçaları
olacaktır. Bu sistem Çevre Koruma Dairesinin sistemine uzaktan bağlı olacak
ve dairedeki yetkililer değerleri anında izeleyebilecektir.
Santralde akaryakıt depolama ve dolum işlemi gerçekleşeceğinden
petrol türevli emisyonlar Uçucu Organik Bileşikler (VOC) ler oluşacaktır.
Önlemlerin uygulanması durumunda, tesiste oluşacak VOC emisyonları %75
oranında azaltılmış olacaktır.
Akaryakıtın boşaltım, depolama, transfer ve yüklenmesi esnasında koku
oluşması kaçınılmazdır. Hale hazırda akaryakıt kapalı borularda ve direk
olarak tanklara aktarılmaktadır. Buna ek olarak;
 Depolama alanlarının çevresine vejetasyon aktarımı bitki/ağaç ekiminin
gerçekleşmesi,
 Tankların yüzeylerinin çim kaplanması,
 Kaçak tespit sistemlerinin kullanımı,
 Tankların düzenli temizlenmesi ve tank diplerinin çözünerek deşarjı
sağlanacaktır.
 Santralde çalışan personel sayısı 75 kişidir. Buna ek olarak lojmanlarda
60 kişi kalmaktadır. Tesis personeli ve lojmanlardaki ailelerin
oluşturacağı atık su miktarı şu şekilde hesaplanır.
 135 kişi x 150 lt/gün-kişi = 20.25 m³/ gün olacaktır.
169
Tesis personeli ve lojmanlardaki ailelerin oluşturacağı atık su miktarı
20.25 m³/ gün olacaktır. Kurulacak olan evsel nitelikli atıksu arıtma tesisi
konvansiyonel aktif çamur sistemi olacak, havalandırma ve çöktürme
tanklarından oluşacaktır.
Endüstriyel kaynaklı atıksu miktarı ise; 2.38 (HFO akarakıt tank
yıkama) + 0.49 (backwash ve rejenerasyon) + 3.42 (buhar kazanlarının
yıkanması) +0.4 (akaryakıt arıtma / saflaştırma) + 3.5 (LUVO ların
yıkanması) + 20 (yağmur suyu drenaj) + 0.1 (dizel jeneratörlerin yıkanması)
=30.29 m3/gü’dür. Desülfürizasyon ünitesi hariç diğer birimlerde oluşacak
olan atıksunun bertarafı tesiste kurulacak olan endüstriyel atıksu arıtma tesisi
ile sağlanacaktır.
Personelden kaynaklanan günlük katı atık miktarı; 163,35 kg /gün
olacaktır. Bu atıklar Esentepe Belediyesi hizmetleri kapsamında toplanarak
Belediye tarafından bertaraf edilecektir.
Santralde biriktirilecek olan bu endüstriyel katı atıklar geçici atık
depolama noktasına transfer edileceklerdir. Atık madeni yağlar 18/2012
Çevre yasası Altında düzenlenen ‘Atık Listesi Tüzüğü’nde EK II de belirtilen
kıstaslara göre tehlikeli atık kategorisindedirler. Atık yağların santralden
uzaklaştırılmazdan önce depolanmasına ilişkin esaslar Bölüm V.2.7. de
Tesiste çalışan personelin iş güvenliği ve sağlığının sağlanması için,
tüm kişisel koruma ekipmanları tesiste bulundurlacak ve personele
sağlanacaktır.
Teknecik Elektrik Santrali’nde ana ürün elektrik enerjisidir. Proseste
kullanılan ham madde ham sudan elde edilen demineralize su buharıdır.
Yakma sistemi yakıtı HFO (heavy fuel oil)’dir.
Kimyasal madde olan fuel oil depolanacağı esas ana depoları olarak
kullanılan herbiri 20.000 metere küplük tanklardan oluşmaktadır. Silindirik
olan bu tanklar 42.1 metre genişliğinde ve 14.4 metre yüksekliğindedir. Depo
tabanı deniz seviyesinden 27 metre tavanı ise 40 metre yüksekliktedir.
Proje alanında peyjaz düzenlemeleri 1990 yılında yapılmış olup, bu
öğeler halihazırda bulunmakta, bu nedenle yapılacak herhangi bir saha
düzenlemesi bulunmamaktadır.
Teknecik Santralinin Gayrı-Sıhhi bir müessese olduğu ortadadır. Bu
nedenle, sağlık koruma bandı mesafesi belirlenmeli ve tanımlanmalıdır
Genel olarak yapılan çevre analizi sonuçlarına göre tesiste alınması
gerekli önlemler, hava, toprak ve su kirliliğini en aza indirgeyecek nitelikte ve
bunlara direk ve dolaylı olarak tüm Kıbrıslıların yaşam kalitesini ve tüm
canlıların yaşam ortamlarının iyileştirilmesini sağlayacak niteliktedir. Özetle:
Önerilen önlemler:
1. Atıksu arıtma tesisi
Beklenilen çevresel faydalar
Toplanamayan drenaj suları, temizleme ve
diğer proses sularının toprağa, süzülme ve akış
yolu ise yeraltı ve yerüstü su kaynaklarına olan
olumsuz etkilerinin minimize edilmesi
170
2.Baca gazı arıtma sistemi Havaya salınan baca gazı emisyonlarının ve
rüzgarla taşınan emisyonların önlenmesi
3.Soğutma suyu
Denizdeki yaşam ortamının karakteristiğini
sirkülasyonu için öneriler önemli ölçüde değiştiren ve değişen habitatla
canlı türlerini değiştiren durumun ortadan
kalkması
4.Akaryakıt depolama için Emisyonların ve sızıntı sonucu toprak ve
öneriler
süzülme ve akma sonucu yerlatı ve yerüstü su
kaynakları üzerindeki olumsuz etkinin ortadan
kalkması
5.Atık depolama için
Düzgün depolama, transfer ve deşarj teknikleri
öneriler
ile olumsuz etkilerin azaltılması
Proje kapsamında ilgili mevcut yasa ve tüzüklere uyulacaktır.
Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu verilen formata uygun olarak
hazırlanmıştır.
BÖLÜM XI: SONUÇLAR
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Teknecik Bölgesinde, KKTC
elektrik üretimini sağlamak amacıyla ,KIB-TEK tarafından kurulmuş olan,
buhar türbinlerinden ve dizel jeneratörler grubudan oluşan Teknecik Elektrik
Santrali’nin enerji üretimine ait üretim kapasitesinin artırılmasının çevresel
etkileri bu rapor kasamında değerlendirilmiştir.
Kurumun şu an aktif olarak kullanılmakta olan 2x60 MW buhar
santralleri ve 6x17 MW dizel jeneratör bulunmaktadır. 2 adet 2 MW lık dizel
jeneratör kurulumu ile üretim santrallerinin kurulu güçlerinin artırılması
yoluna gidilirken iletim ve dağıtım merkezlerinin de kapasitesi artırılmıştır.
Kurumun kurulu güç kapasitesini artırılması işlemi KKTC‟nin artan
elektrik ihtiyacının karşılanmasında önemli bir rol oynamaktır. KKTC de
yaşanmakta olan elektrik sıkıntısının giderilmesi noktasında ve olası bir
genişleme ile ülke ekonomisine katkı sağlayacaktır. Gelecek yıllarda ortaya
çıkması kacınılmaz olan arz açığı kısmen telafi edilecektir.
171
Teknecik Elektrik Santrali fuel oil yakıtlı termik santralidir. Santralda
kullanılan ham madde ham sudan elde edilen demineralize su buharı ve
Yakma sistemi yakıtı HFO’dir.
Teknecik Elektrik Santrali’nde üretilen canlı su buharının turbine
gönderilmesi ile generatörlerden üç fazlı elektrik enerjisi üretilmesine ek
olarak dizel motorlar ile üretilen enerji, alternatörlerle elektrik enerjisine
dönüştürülmektedir.
Kömür akaryakıt veya gaz gibi fosil yakıtların yakılması sonucunda
çalışan termik santrallerin çevresel etkileri değerlendirildiğinde canlılar hava
su toprak gibi alıcı ortamlarda kirleticiler yaratabileceği görülmektedir.
Ülkemizdeki elektrik ihtiyacının giderilmesinde ve kalkınma üzerindeki
olumlu rolü de düşünüldüğünde Teknecik Elektrik Santtralinin de mevcut
faaliyetlerinin ve genişleme sonucundaki artan kapasite ile gerçekleştirdiği
faaliyetlerinin çevresel etkilerinin önlemler alınarak minimize edilmesi
gerekmektedir.
2016 yılında %1 içerikli HFO kullanımına geçilmesi toprak su ve
havaya ilişkin bazı emisyon değerlerini azaltacak fakat yok etmeyecektir.
Buna ek olarak unutulmamalıdır ki Teknecik Elektrik Santali uzun yıllardan
beridir faaliyette olan bir tesistir. Bölgedeki deniz ekosistemi değişmiş
durumdadır. Yayılımcı kirleticilerin kontrolü değişen ekosistemlerinkaplama
alanlarının genişlememesi için önem arz etmektedir. Tesisin faaaliyetleri
sonucunda temel çevresel risk içeren unsurlar geniş yayılma alanları ve
taşınma potansiyeli olabilecek olan baca gazı emisyonları ve atıksu deşarj ve
sızıntılarıdır. Buna ek olarak akaryakıtın depolanması da insan hayatı, diğer
canlılar, su ve toprak kirliliği açısından riskler barındırmaktadır.
Santralde çervresel etkileri olacağı ön görülen temel faaliyetler, bu
faaliyetlerin olası sonuçları ve önerilen önlemler aşağıdaki şekilde
sıralanabilir.
Temel Faaliyet A: Soğutma sistemi
Sonuç 1: Deniz ısı emisyonu
Önlem 1: Galerinin uzatılması
Önlem 2: Soğutma Kulesi veya buharlaşma havuzları inşaası
Sonuç 2: Deniz ekosistemine etkiler
Önlem 1: Balık koruma teknolojilerinin uygulanması
Önlem 2: Boisid uygulamasına ilişkin stratejilerin geliştirilmesi
Temel Faaliyet B: Akaryakıt depolama ve aktarma
Sonuç 1: Depolama kaynaklı VOC emisyonları
Önlem1: Buhar dengeleme sistemi
Önlem 2: İç yüzer tavan
172
Önlem 3:Düzenli tank temizliği
Sonuç 2: Depolama kaynaklı atıksu oluşumu ve sızıntı
Önlem 1:Taşma havuzları
Sonuç 3: Aktarma kaynaklı VOC emisyonları
Önlem 1: Basınç ve vakum boşaltım vanaları
Sonuç 4: Aktarmaya ilişkin sızıntı
Önlem 1: Çıdarlı taşıma borusu
Önlem 2: Breakaway kaplin
Sonuç 5: Koku oluşumu
Önlem 1: Vejetasyon aktarımı
Önlem 2: Tank yüzeylerinin çim kaplaması
Önlem 3: Kaçak tespit sistemlerinin kurulması
Temel Faaliyet C: Temiz su ihtiyacı
Farklı proseslerden kaynaklı su ihtiyacı toplamı günde 430 m3 tür. Tesisteki
işlemlerden kaynaklanacak su ihtiyacının karşlanması için Santrale ait
50m3/sa kapasiteli su kuyusu kullanılacaktır.
Önlem 1: Düzenli verim analizi yapılması
Temel Faaliyet D: Yakma işlemi
Sonuç 1: Baca gazı emisyonları ve toprak asitlenmesi
Önlem 1: Ön tozsuzlaştırma işlemi için elektrostatik çöktürücüler
Önlem 2: NOX giderimi için birincil ve ikincil system kurulumları
seçici katalitik indirgeme
Önlem 3: SO2 giderimi için ıslak gaz temizleyici absorber
Önlem 4: Emisyon ölçümünün mobil laboratuvar ile izlenmesi
Temel Faaliyet E: Drenaj sistemi ve kanalizasyon
Sonuç 1: Evsel nitelikli atıksu
Önlem 1: Konvansiyonel biyolojik atıksu arıtma tesisi
Sonuç 2: Sızıntı suyu ve proses atıksuları
Önlem 1: Lagünde muhafaza
Önlem 2: Endüstriyel atıksu arıtma tesisi
Temel Faaliyet F: Çeşitli proses kaynaklı katı atıklar
Önlem 1: Atık yağların usulüne uygun depolanması ve transferi
Önlem 2: Endüstriyel katı atıkların depolanması ve transferi
Temel Faaliyet G: Akaryakıt taşıma ve dizel jeneratörlerin işletimi
Sonuç 1: Gürültü ve ses kirliliği
Önlem 1: Kapalı yapılarda konumlandırma
Önlem 2: Düşük ses fanlarının kullanımı
Önlem 3: Kaplama / giydirme
Önlem 4: Baca susturucularının kullanımı
173
Önlem 5: Paravan uygulaması
Temel Faaliyet H: Kimyasalların depolanması ve kullanımı
Sonuç 1: Taşma sızıntı patlama
Önlem 1: Özel depolama alanlarının kurulumu
Önlem 2: Yangın söndürme sistemlerinin etkinliğinin sağlanması
Santral, kapasite artırımı ile KKTC vatandaşlarına yaratılan istihdam ile
gelir artısına ve refah seviyesinin yükselmesine sebep olacaktır. Üretilen
elektrik ile KKTC sınırları içerisinde elektrik sıkıntısı giderilmiş olacak, yeni
tesisler kurulmasına ve yeni yatırımlara imkân sağlanacaktır. Ayrıca,
yatırımın yapılacağı yörede ciddi istihdam ve gelişme sağlanacağından, proje
sahasının bulunduğu yörenin yerel yönetimlerine kaynak girdisi sağlanmıs
olacaktır. Ayrıca bölgede yaşanan işsizlik sorununu dikkate alındığında bu ve
benzeri projelerin istihdam sorununa ciddi yararları olacağı düşünülmektedir.
Tüm bu olumlu sosyo – ekonomik etkiler göz ününde bulundurulduğunda ve
alternative ve yenilenebilir kaynaklarla enerji üretimi konusundaki devlet
politikaları da değerlendirildiğinde santralin kapasite artırımının kaçınılmaz
olduğu sonucuna varılabilir.
Kapasite artırımı gerçekleşirken tüm faaliytelerin kumulatif olarak
değerlendirilmesi sonucunda ve ancak bu raporda sunulan çevresel riskleri
minimize eden önlemlerin teknik yapabilirliğine ek olarak finansal
yapabilirliğinin sağlanarak uygulanması ile santralin sürdürülebilir
kalkınmaya ve ülke ekonomisine katkısı olabilecektir.
174
KAYNAKLAR
-
18/12 Sayılı Çevre Yasası
-
Çevresel Etki Değerlendirmesi Tüzüğü.
-
Çevre Koruma Dairesi Gürültü ve Ses Kontrol Tüzüğü
-
Hava Kalitesinin Kontrolü ve Korunması Tüzüğü
-
Katı Atık Kontrol Tüzüğü
-
Tchobanoglous, G. Burton, F.L. and Stensel, H.D. (2003). Wastewater
Engineering treatment and reuse. Metcalf and Eddy Inc. 4th Edition
-
Nalbantoğlu, N., İnce, A. İderman, E. ve Çakırdağ, S. (2004). KKTC
Tarımsal Yapı ve Üretimi ((Tarım ve Orman Bakanlığı yayını),
Lefkoşa, KKTC.
-
DPÖ (2000). KKTC İstatistik Yıllığı.
-
Dereci R., Kapur, A.S., Kaya Z ., Gök M., Ortaş, İ. (2000), KKTC
detaylı toprak edüd ve haritalama projesi. Tarım ve Orman Bakanlığı
Yayını.
-
Hakyemez H.Y., Turhan N, ve Sönmez İ., (2002). Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti’nin Jeolojisi. Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Jeoloji
Etütleri Dairesi teknik rapor.
-
K.K.T.C. Etüd ve Haritalama Projesi , 2000.
-
Meikle,R.D, Flora of Cyprus,The Herbarium, Royal Botanic
Gardens,Kew, Vol.1., ISBN 0 9504876 3 5 Bentham-Moxon Trust,
1977.
-
Meikle,R.D, Flora of Cyprus,The Herbarium, Royal Botanic Gardens
Vol.2., ISBN 0 9504876 4 3, Bentham-Moxon Trust, Royal Botanic
Garden, Kew,1985.
-
Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Yapı ve Üretim 2005.
-
Viney, D.E., An Illustrated Flora of North Cyprus, ISBN 3 87429 364 5
Germany. 1 878762 60 5 USA, Published By Koeltz Scientific Books
(USA), Koenigstein, Germany, 1994.
-
Algermissen, S., Rogers, A., An Earthquake Hazard Assessment of
Cyprus, www.undp-act.org/data/articles/bdp_earthquake.pdf.
175
-
Avrupa Komisyonu Entegre Kirlilik Önleme ve Kontrolü,
Depolamadan Kaynaklanan Emisyonlar Konusunda Mevcut En Uygun
tekniklere İlişkin Referans Belge, Temmuz 2006
-
Environmental Guidelines for Petroleum Distributaion Installations,
Energy Institute, London, November 2006
-
94/63/EC Uçucu Organik Bileşiklerin Kontrolü AB Direktifi
-
2010/75/EC Endüstriyel Emisyonlar Direktifi
-
Endüstri Atık Sularının Arıtılmasında İleri Arıtma Teknikleri, Prof.Dr.
Ayşen Türkman, Dokuz Eylül Üniversitesi, Çevre Mühendisliği
Bölümü, Bornova, İzmir.
-
TC Çevreve Şehircilik Baskanlığı, Çevre Yönetimi Müdürlüğü, ÇED
Raporları.
176
EKLER
Ek 1: Vaziyet Planı. .............................................................. Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek 2: 1/2500 Tapu Haritası. ................................................. Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek 3: Bakanlar Kurulu Kararı. ........................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek 4: ÇED Raporunu Hazırlayanların Tanımı ve Üyelik Belgeleri.Hata! Yer işareti tanımlanmamış
Ek 5: Bölgeye Ait Jeoloji Haritası ....................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek 6: Proje Bölgesi Arazi Kullanım Haritası. .................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek 7: Bölgeye Ait Meteorolojik Veriler. ............................. Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek 8: Topoğrafik Harita....................................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek 9: Girne Bölgesi Hava Kalitesi Verileri. ....................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek 10: Akaryakıt Özellikleri. ............................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek 11: Gürültü Raporu. ....................................................... Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
Ek
12:
Kurum
Görüşleri......................................................................................................208
177
Ek 1: Vaziyet Planı.
178
Ek 2: 1/2500 Tapu Haritası.
179
Ek 3: Bakanlar Kurulu Kararı.
180
181
182
Ek 4: ÇED Raporunu Hazırlayanların Tanımı ve Üyelik Belgeleri.
Yıldız Gövsa
POSTA ADRESİ
19 Mayıs Cad. Gövsa Apt: No:2 , GİRNE
İş yeri Tel: (+90 392)8154513Fax.8151529 - Gsm: +90 5428510987
Email: [email protected] , [email protected], [email protected]
KİŞİSEL BİLGİLER
Doğum Tarihi:23.12.1957
Doğum Yeri:Aksu/BAF
Uyruk:KKTC
Cinsiyet:E
EĞİTİM GEÇMİŞİ
Lise: Kurtuluş Lisesi
Lisans
Fırat Üniversitesi
İnşaat Mühendisliği Bölümü
Kasım/1979
Yüksek Lisans
Yakın Doğu Üniversitesi
İnşaat Mühendisliği
1999
Doktora
Rochville University ( On line Program)
Alınan Temel Derslerden Bazıları (Proje Konusu ile ilişkil)
Dinamik(deprem), Çevre, Statik, Çelik, Betonarme,Zemin Mekaniği, Su
dersleri.
PROFESYONEL BECERİ VE NİTELİKLER
Bilgi ve Algılama
Bilgisayar programları Auto Cad, Eghas, NetCad, Sta4Cad, StadPro, Wood
Expres, ProSteel gibi birçok Mühendislik Programlarını kullanmakta ve bu
Programlarla ilgili Üniversite de ders vermekteyim. Bu programlar genel
olarak İnşaat üzerine yeni oluşan gelişmeleri takip ederek son teknolojilerin her
türlü yapıda uygulanmasına yarar sağlamaktadır. İlgili teknik gelişmeleri bu
proje kapsamında yer belirleme sistemleri (GPS) olarak kullanımış ve ayrıca
yapı inşaası sırasında diğerlerini de kullanma imkanı olacaktır.
Uygulama Becerisi ve Deneyimi
Mühendislik eğitiminde almış olduğumuz Teorik bilgileri İş hayatında
karşılaştığımız problemleri çözümde kullanmaktayız. Matematikte olasılıkları
göz önünde bulundurmak suretiyle daha hızlı ve daha etkin problem
183
sonuçlarına ulaşmak mümkündür. Projelerde ekonomi ve Emniyeti prensip
edinmekteyiz.
İŞ DENEYİMLERİ
1979 yılında mezun oldum. 1981 yılında askerliğimi tamamladım. 1980
Yılında Ziya Necati Özkan Mühendislik Bürosunda İnşaat Mühendisi olarak çalıştım.
1982 yılında kendi işimi Anı Mimarlık ve Mühendislik Bürosunu kurdum(Hala
devam etmektedir) 1984 yılında İnşaat Müteahhitlik şirketimi kurdum ( Hala Fay-Art
Construction Ltd. Olarak devam etmektedir). 1996-1998 yıllarında YDÜ de
masterimi tamamladım. 1999 yılından 2010 yılına kadar DAÜ nde Teknoloji Bölümü
ve İnşaat Mühendisliği Bölümünde Öğretim Görevlisi olarak çaloştım.
Referans: DAÜ eski Rektörü: Prof. Dr. Tahir Çelik, Surrey Üniversitesi Prof. Ahmet
Kondoz.
ÇED İLE İLGİLİ KATILINAN SEMİNER VE KURSLAR
2013 Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu Hazırlama Eğitimi Lefkoşa.
184
185
186
Sibel PARALİK
POSTA ADRESİ
47 St. Hilarion Evleri,Kültür Sokak, Zeytinlik, Girne.
İş yeri Tel: (+90 392) 2255154 - Gsm: +90 533 8647171
Email: sibelparalik yahoo.com
Doğum Tarihi: 17.11.1977
Doğum Yeri: Ortaköy, Lefkoşa, Kıbrıs
Uyruk: Kıbrıs Türkü
Cinsiyet: K
1. Lise: 20 Temmuz Fen Lisesi, Lefkoşa, Kıbrıs
2. Lisans: Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Türkiye
Bölümü: Çevre Mühendisliği
Mezun olma Ayı ve Yılı: Haziran 1999
3. Yüksek Lisans: The University of Westminster
Bölümü: Uluslararası İşletme ve Yönetim
Mezun olma Yılı: Aralık 2000
1. Bilgi ve Algılama
Bir çok çevre projesinin planlama, tasarım, operasyon ve bakım, uygulama ve
denetim aşamalarında çevre mühendisliği prensiplerini uyguladım. Teknik
asistanlık projelerinin programlanmasında yönetim, modelleme, doğal
kaynakların optimum kullanımı ilke edinilmiş, kirlliğin kaynakta önlenmesi
prensibi benimsenmiştir.
2. Uygulama Becerisi ve Deneyimi projelerin uygulanma aşamalarından önce
alternatif teknolojiler, alternatif alanlar detaylı olarak incelenir ve fiyat ve tekni
açıdan uygulanabilir olanı en uygun olarak sunulur.
İŞ DENEYİMLERİ
Şirket/Kurum İsmi: Kemal Paralik Metal İşleri Ltd.
Şehir İsmi: Lefkoşa, Kıbrıs
Unvan: Operasyon Yöneticisi
Çalıştığı Dönem: 2000-2013
Referans Kişiler: Çavlan Paralik.
187
Görev: 1) Hizmet üretimi konularında işletmeye ait operasyonların en etkin ve etkili
şekilde tasarlanması ve 2) Şirketin maliyet analizleri, üretim analizleri,
dokümantasyon, bütçeleme ve finansman alanlarındaki fonksiyonlarının denetlemesi
ve kontrol edilmesi konularında aktif olarak görevliyim.
Şirket Güneş enerjisi sektöründe faaliyet göstermekte ve güneş enerjisi ile su ısıtma,
su sirkülasyonu ve su arıtımı konularında hizmet ve ürün sağlamaktadır.
Şirket/Kurum İsmi: International Resources Ltd. (USAID Kaynaklı SAVE Projesi)
Unvan: Çevre ve Doğal Kaynaklar Program Yöneticisi
Referans Kişiler: Barbara Rossmiller.
Görev: 1) Proje Yönetimi: Simultane yürütülen kamu hizmetlerinde kapasite
geliştirmeye yönelik projelerin yürütme sorumlusu oldum 2) Teknik Denetim:
SAVEhibe programı kapsamında üçüncü partilerce yürütülen projelerin denetimini
yaptım 3) Çevresel İnceleme Uzmanı: SAVE projesi altında yürütülen tüm çevre ve
kültürel mirasın iyileştirilmesi ile ilgili projelerin çevre değerlendirme raporlarının
derlenmesi ve onaylanmasında öncü rol aldım.
Şirket/Kurum İsmi: Soleil Environmental Solutions Ltd.
Unvan: Yürütücü Direktör ve Çevre Uzmanı
Referans Kişiler: Elizabeth Kassinis.
Görev: USAID, UNDP-PFF, UNDP-ACT ve AB gibi farklı cevre projelerine
finansman sağlayan kuruluşların fizibilite raporu, çevre durum değerlendirme
raporları ve çevre etki değerlendirme raporlarının hazırlanmasında etkin görevlerde
bulundum. Yerel piyasada farklı yatırım alanlarında planlanan projelere, yatırımcılar
için birçok ÇED raporu hazırladım.
188
189
Derviş Somuncuoğlu
POSTA ADRESİ
Ecevit Cad.Candemir -2 Apt: B:2 , GİRNE
İş yeri Tel: (+90 392) 225 33 64 Fax.(+90 392)225 78 31 - Gsm: +90 5338692949
Email: [email protected]
Doğum Yeri:Arabahmet/LEFKOŞA
Uyruk:KKTC
Cinsiyet:E
Lise: Anafartalar Lisesi
Lisans
İstanbul Üniversitesi
Kimya Mühendisliği Fakültesi
Kasım/1981
Yüksek Lisans
İstanbul Üniversitesi
Pedagoji
1982
Bilgi ve Algılama
Bilgisayar sayesinde genel olarak kimya alanı üzerine yeni oluşan gelişmeleri
takip ederek son teknolojilerin her türlü alana uygulanmasına yarar
sağlamaktadır.BP ,USP ve EU pharmacopea’leri takip ederek standartları
güncellemek. İlgili teknik gelişmeleri bu proje kapsamında kullanmaktır.
Mühendislik eğitiminde almış olduğumuz Teorik bilgileri İş hayatında
karşılaştığımız problemleri çözümde kullanmaktayız. Kimya bilgisiyle
makine,elektrik ve işletme dersleri alındığı göz önünde bulundurmak suretiyle
daha hızlı ve daha etkin problem sonuçlarına ulaşmak mümkündür. Projelerde
ekonomi ve Emniyeti prensip edinmekteyiz.
İŞ DENEYİMLERİ
1982 yılında mezun oldum. 1984 yılında askerliğimi tamamladım. 1984
Yılında International Chemical Pharmaceuticals (ICP) ilaç fabrikasında Kimya
Mühendisi olarak çalıştım.1994 yılına kadar çeşitli kademelerde çalışarak
laboratuar,üretim müdürlüğü ve fabrika müdürlüğü yaptım. 1994 yılında ICE
International Chemicals Enterprises ilaç fabrikasında fabrika müdürlüğü yaptım.
1995 yılında Pharma mondial ilaç fabrikasında 2005 yılına kadar üretim müdürlüğü
190
görevinde bulundum. 2005 -2009 yılları arasında KKTC Sağlık Bakanlığında
Bakanlık danışmanı olarak çalıştım.2010 yılında Pharma Mondial ilaç fabrikasında
Kalite Güvence Müdürlüğü yaptım.2011 yılında Nihat konil Islak havlu fabrikasında
Kimya Mühendisliği yapmaktayım.
Katıldığı Seminer ve Kurslar
1995 İngiltere Manesty Liverpol
1997 İngiltere GMP Londra
1999 Havalandırma Sistemleri İstanbul
2000 Su arıtma sistemleri İstanbul
2003 Kimya Laboratuvarı Akreditasyonu 17025 Güney Kıbrıs
2005 Çevre Kongresi Lefkoşa
2006 Sağlık Çalışması Brüksel
2007 Uluslararası Sağlık Kongresi YDÜ
2009 Sağlık Hizmetleri Çalıştayı GAÜ
Referans: Kimya Mühendisleri Odası Başkanı Doğan Kerimel,Sağ. Bak. Devlet Lab.
Eski müdürü Yaşar Demirli
191
192
193
194
195
196
197
ÖZGEÇMİŞ
Salih Gücel
POSTA ADRESİ
Gelibolu 12 sokak no:26A Kızılbaş, Lefkoşa.
İş yeri Tel: (+90 392) 2236464-135 - Gsm: +90 533 838 39 16
Doğum Tarihi: 01.04.1976
Doğum Yeri: Ortaköy, Lefkoşa, Kıbrıs
Uyruk: Kıbrıs Türkü
Cinsiyet: E
4. Lise: Türk Maarif Koleji, Lefkoşa, Kıbrıs
5. Lisans: Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
Bölümü: Biyoloji
Mezun olma Ayı ve Yılı: Haziran 1997
6. Yüksek Lisans: Celal Bayar Üniversitesi, Manisa, Türkiye
Bölümü: Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı
Mezun olma Yılı: Ocak 2000
7. Doktora: Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye
Bölümü: Fen Bilimleri Enstitüsü, Biyoloji Anabilim Dalı
Mezun olma Yılı: Ocak 2005
UNDP, USAID, TÜBİTAK, ve Üniversite destekli bir çok biyolojikçeşitlilik ve
çevre projesinin planlama, yazım ve uygulama aşamalarında biyoloji ve botanik
konularında araştırmalar yaptım. Çevrenin koruma ve kullanım dengesinin
sağlanması amacı ile birçok ÇED projesinde Flora uzmanı olarak görüş bildirdim.
4. Uygulama Becerisi ve Deneyimi projelerin yazılması aşamasında uygun
teknolojilerin belirlenmesi ile fiyatlandırılmasının yapılması ve projenin
yürütülmesi konusunda tamamlanmış birçok proje mevcuttur.
5.
Tarih
Bölge
Kurum
Kurum
Tanım
Haziran2008Temmuz
2009
Kıbrıs
NIRAS IC Sp.
z.o.o., NIRAS A/S,
NEPCon, Gopa
Consultants, and
OIKON d.o.o.
Botanik/Habitat
Uzmanı
Identifying habitats and important
plant species in each Natura 2000 site
and preparation of baseline studies
and draft management plans.
Including, compile and review existing
botanical data, preparation of the data
gap analysis, preparation of plans for
baseline studies, preparing methodology
for data gathering, organise and conduct
habitat and important plant species field
surveys in six SEPAs and the
compilation and analysis of new
198
AğustosAralık 2007
Kıbrıs
Yakın Doğu
Üniversitesi
Botanik Uzmanı
Ocak 2007–
Temmuz
2008
(19 months)
Kıbrıs
Yakın Doğu
Üniversitesi UNDPACT
Proje
Kordinatörü
Nisan 2007–
Haziran 2008
(15 months)
Kıbrıs
Mayıs 2007–
Ağustos
2008
(16 months)
Kıbrıs
Haziran
2007–Aralık
2007
(7 months)
Kıbrıs
Yakın Doğu
Üniversitesi
UNDP-ACT
Yakın Doğu
Üniversitesi
UNDP-ACT
Yakın Doğu
Üniversitesi
Proje
Kordinatörü
Proje
Kordinatörü
Proje
Kordinatörü
UNDP-ACT
Nisan 2007Ağustos
2008
Kıbrıs
OcakHaziran 2006
Kıbrıs
Uzman
Yakın Doğu
Üniversitesi UNDPACT
Yakın Doğu
Üniversitesi
Proje
Kordinatörü
collected data.
Enumeration of the habitat types
found in the Karpaz peninsulaTechnical
assistance
for
habitat
identification and flora enumaration
according to Natura 2000.
Setting the foundations for a PanCyprian
network
of
nature
conservation
organisations
–
Development of databases of wildife
and nature conservation projects and
experts in Kıbrıs and organization of
conference about wildlife conservation
in Kıbrıs. Supporting the Kıbrıs
Environmental Stakeholder Forum, a
bi-communal network supported by
UNDP-ACT, the Union of Chambers
of Turkish Cypriot Engineers and
Architects and the Kıbrıs Technical
Chamber.
Biodiversity of the buffer zone in
Kıbrıs – Technical assistance in setting
up and carrying out wildlife (habitat,
mammal, bird, reptile, amphibian and
invertebrate) surveys in the buffer
zone, with participation of 18 national
and international experts. The project
includes the production of an inventory
of habitat types and flora and fauna
species in the buffer zone, a report with
recommendations for nature
conservation in Kıbrıs and the
organization of a bi-communal training
workshop.
Bi-communal Waterbird Surveillance
Programme – Technical assistance in
setting up waterbird survey scheme in
Turkish-Cypriot community with
participation of 16 national and
international experts. The project is
coordinated with surveys in the GC
community and covered the
development of a bi-communal database
for data collected in the surveys, and
organization of bi-communal training
workshops in bird identification and
survey techniques.
Raising awareness among local
communities about the benefits of
sustainable tourism – Organization of
open debates with participation of 8
national and international experts, at two
villages in Turkish-Cypriot and two
villages in Greek-Cypriot communities,
about the benefits afforded to local
communities by sustainable tourism in
Natura 2000 sites.
Cooperation for the conservation of
rare endemic plants of Kıbrıs within
the buffer zone, for establishing plant
micro reserves for two Annex II plant
species Ophrys kotschyi and Tulipa
cypria, the organization of a bicommunal conference for public
awareness.
Management and Assesment of the
Ecology of Kıbrıs Wetlands technical
assistance for flora and vegetation
surveys of natural and artificial
199
UNDP-ACT
2005-2007
Kıbrıs
Yakın Doğu
Üniversitesi Çevre
Koruma Dairesi
2005
Kıbrıs
Proje
Kordinatörü
Uzman
Yakın Doğu
Üniversitesi Çevre
Koruma Dairesi
2004
Kıbrıs
Uzman
Ege Universitesi,
2002-2003
Türkiye
Ege Universitesi,
Botanik Bahçesi
Uzman
2001-2005
Türkiye
Ege Universitesi,
Fen Fakültesi
Biyoloji Bölümü
Proje
Kordinatörü
2000-2003
Kıbrıs
Ege Universitesi,
Fen Fakültesi
Biyoloji Bölümü
Uzman
wetlands in Kıbrıs. Analyzing plant for
the preparation of baseline ecological
data and comparing man-made and
natural wetlands in terms of biodiversity
and determining how to bring the most
important wetlands under a scheme of
protection.
Flora of Important Plant Areas,
enumaration of plant species at 29
Botanically Important Plant Areas
determined in rthe previous project
Important Wetlands in North Kıbrıs,
technical assistance for identifiying
important wetlands in the Northern part
of Kıbrıs by means of identifying
important plant and habitat types.
Important Plant Areas, technical
assistance for identifiying botanically
important areas in the Northern part of
Kıbrıs by means of identifying
important plant and habitat types.
Ex-situ Conservation of North Kıbrıs
Endemics, practical approach for the
conservation of 19 endemics in botanic
gardens and obtainig mature plants from
seeds collected from the wild and
germinated in greenhouse conditions.
Conservation Biology, Ex-situ
Conservation Methods/Applications
and In-situ Conservation Strategies of
Minuartia nifensis Mc Neill and
Asperula daphneola O.Schwarz,
examining the reproductive biology of
two rare anedmic species to find out the
reproduction problems, PHd thesis
Palinology and Cytotaxonomy of
North Kıbrıs Endemic Plants, for
clarification of taxonomical status of 19
North Kıbrıs endemic plants. 5 of these
species are in Annex II.
İŞ DENEYİMLERİ
Kurum İsmi: Celal Bayar Üniversitesi.
Şehir İsmi: Manisa, Türkiye
Unvan: Araştırma Görevlisi
Referans Kişiler: Doç.Dr. Fatma Koçbaş.
Görev: 1) Biyoloji bölümü labaratuvar uygulamalarının hazırlığı ve yürütülmesi 2)
akademik araştırma projelerinin uygulanması ve 3) yüksek lisans araştırma projesinin
uygulanması.
Kurum İsmi: Ege Üniversitesi
Şehir İsmi: İzmir, Türkiye
Unvan: Araştırma Görevlisi
Referans Kişiler: Prof. Dr. Aykut Güvensen.
Görev: 1) Biyoloji bölümü labaratuvar uygulamalarının hazırlığı ve yürütülmesi 2)
akademik araştırma projelerinin uygulanması ve 3) doktora araştırma projesinin
uygulanması.
200
Kurum İsmi: Yakın Doğu Üniversitesi
Unvan: Çevre Araştırmaları Merkezi Müdürü ve Öğretim Üyesi
Çalıştığı Dönem: 2005-……..
Referans Kişiler: Prof.Dr. Şenol Bektaş
Görev: 1) Biyoloji ve Çevre ile ilgili dersler vermek 2) Ülkenin biyolojik çeşitliliği ve
korunması ile ilgili projeler yapmak, bilimsel veriler toplamak ve bilimsel dergi, kitaplarda
yayınlamak
201
202
ÖZGEÇMİŞ
Mert KIZILKAYA
POSTA ADRESİ
Salih Miroğlu Cad., Levent II. Etap Apt.5/No.2 Zeytinlik/GİRNE
İş yeri Tel: (+90 392 81 58 746) - Gsm: +90 548 840 90 51
Doğum Tarihi: 22 / 04 / 1986
Doğum Yeri: Arapahmet / LEFKOŞA
Uyruk: KKTC
Cinsiyet: E
8. Lise : 19 Mayıs TMK
9. Lisans : Doğu Akdeniz Üniversitesi
Elektrik ve Elektronik Mühendisliği
Haziran/2008
10.
Yüksek Lisans
11.
Doktora
Bilgi ve Algılama Bilgisayar programları Auto Cad, MathLab ,
Proteus, Pspice Mühendislik Programlarını kullanmaktayım . Bu
programlar elektronik devre kurulumunda ve inşaatlarda
kullanılan alçak ve orta gerilim projelerinin uygulanmasına yarar
sağlamaktadır.
Uygulama Becerisi ve Deneyimi Mühendislik eğitiminde almış
olduğumuz Teorik bilgileri İş hayatında karşılaştığımız problemlerin
çözümde kullanmaktayız. Projelerde uyguladıgımız
elektrik
sistemlerinde temel edindiğimiz prensipler insan sağlığını gözeten ve
insan hayatını kolaylastıran sistemler oluşturmak. Bu sistemleri
oluştururken Elektrik sistemleri için kabul edilmiş en yüksek
standartları uygulamaktır.
İŞ DENEYİMLERİ
203
2008 yılında lisnans eğitimimi aldıgım Doğu Akdeniz Üniversitesinden
mezun oldum. 2009 yılında askerliğimi tamamladım ve 2010 yılında
Lefkoşada faaliyet gösteren ELSİS Ltd’de Elektrik Mühendisi olarak
çalışmaya başladım. Burda birçok alt yapı parselizasyon projelerinde
ve orta gerilim havai hatlarının uygulanmasında proje ve kontrol
mühendisi olarak aktif görev aldım. 2011 yılının sonlarına doğru
kendime ait Elektrik Mühendislik bürosunu faaliyete geçirdim ve hala
aktif olarak proje ve kontrol mühendisliği yapmaktayım.
Referans: ELSİS ltd. Direktörü
Hallaçoğlu
ve Elektrik Mühendisi Hüseyin
204
205
ÖZGEÇMİŞ
Hasan GENCER
POSTA ADRESİ
Cemil Akın Sok. No:26 Karakum/GİRNE , [email protected]
Doğum Yeri:Limasol
Uyruk:KKTC
Cinsiyet:E
Lise: Girne Anafartalar Lisesi
Lisans
Dokuz Eylül Üniversitesi
Makina Mühendisliği Bölümü
Şubat/1991
Auto Cad, İntellicad gibi mühendislik programlarını kullanıyorum. Microsoft Office
programlarının tümünü kullanabiliyorum.
2.
Gemi makinaları, gemi kurtarma, deniz kirliliğine denizden müdahale, mekanik tesisat
mühendisliği hususlarında deneyimim var. Matematiğe ve muhasebeye özel ilgim
ayni zamanda muhasebe konusunda deneyimim var. Bilgisayar software ve hardware
konularında özel ilgim dolayısıyla amatör deneyim sahibiyim.
İŞ DENEYİMLERİ
1991 yılında mezun oldum. 1993 yılında askerliğimi tamamladım. 1993-2003 yılları
arasında özel firmalarda çalıştım.2003 yılından 2015 yılına kadar bir KİT kuruluşu olan
Kıbrıs Türk Kıyı Emniyeti ve Gemi Kurtarma Şti.Ltd’de çeşitli pozisyonlarda çalıştım.Şu
anda bireysel makine mühendisi olarak çalışıyorum.
206
207
M. Ertan Akün
POSTA ADRESİ
Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Lojmanları , Haspolat, Lefkoşa
İş yeri Tel: (+90 392) 6711111 / 2405 Fax.6711142 - Gsm: +90 542 8818281
Email: [email protected], [email protected], [email protected]
Doğum Yeri: Ortaköy/LEFKOŞA
Uyruk: KKTC
Cinsiyet: Erkek
1.
Lise: İngiliz Okulu, Lefkoşa
2.
Lisans
Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Maden Mühendisliği Bölümü
1976
3.
Yüksek Lisans
1989
4.
Doktora
1997
1.
Bilgi ve Algılama
Maden Mühendisliği eğitimi sonrasında Maden Tetkik ve Arama
Enstitüsünde çalıştım. Sondaj Kamp Şefi, Ocak Amiri, Birim Şefi,
Proje Yöneticisi ve Daire Başkan Yardımcılığı görevlerinde bulundum.
Bu esnada, ODTÜ, Hacettepe ve Eskişehir Üniversitelerinde ders
verdim. 2001 yılından beri ise KKTC - UKÜ’de öğretim üyesi olarak
çalışıyorum. Proje Yönetimi, Optimizasyon ve Çevre ağırlıklı dersler
vermekteyim. UNOPS ve AB ile hazırlayıp yürüttüğüm Çevre projeleri
208
2.
(4 adet) vardır. Gerekli tüm lisan, bilgisayar ve ilgili teknik donanıma
sahibim.
Madencilik, Proje Yönetimi ve Çevre konularında 1976 yılından beri
uygulama ve deneyime sahibim.
İŞ DENEYİMLERİ
1976 – 2001 Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü
2001Uluslar arası Kıbrıs Üniversitesi
Öğretim Üyesi
Bölüm Başkanı
Dekan Yardımcısı
Meslek Yüksekokulu Müdürü
Enstitü Müdürü
Laboratuvarlar Birim Direktörü
2008 “CMC Maden Atık bölgesinin ıslah çalışmaları” MMJJO Yer Bilimleri
Çalıştayı
2014 “Kıbrıs Toprak ve Sularındaki Kanserojen Ağır Metal Dağılımı” Su
Çevre Tarım Kongresi
2 dönem (4 yıl) Maden Metallurji Jeoloji Mühendisleri Oda Başkanlığı
Referans: Prof. Dr. Celal Karpuz, ODTÜ
Prof. Dr. Tahir Çelik, UKÜ
209
210
Ek 5: Bölgeye Ait Jeoloji Haritası
211
Ek 6: Proje Bölgesi Arazi Kullanım Haritası.
212
Ek 7: Bölgeye Ait Meteorolojik Veriler.
213
Ek 8: Topoğrafik Harita.
214
Ek 9: Girne Bölgesi Hava Kalitesi Verileri.
215
Ek 10: Akaryakıt Özellikleri.
Şu an kullanılmakta olan akaryakıt özellikleri: HFO S6
PROPERTY
GUARANTIE
Viscosity, SGF at 50 °C (122 °F)
Max. 330
Pouring point, °C
Max. 27
Flash point, °C
65,6 Min
Specific gravity (at 15 °C) ,kg/lt
max. 0.993
Water content (volume%)
max. 0.5
Sediment content (weight %)
max. 0.5
Ash, wt %
max. 0.1
Sulfur, wt %
max. 3.5 (alterrnatif max 2)
HHV (kcal/kg)
min. 10.150
LHV (kcal/kg)
min 9.600
Hydrogen (weight %)
10.7 typical value
Nitrogen (weight %)
Vanadium (weight)
0.7
max. 184 ppm
Sodium (weight)
max. 35 ppm
Asphalten (weight %)
max. 7
Pb
eser miktarda
Fuel oil in the above indicated ran can be fired in the boiler. The
guaranteed data are based on the following fuel:
Desing fuel for guaranteed data:
Low Heat Value (kcal / kg)
Elementary analysis (weight) :
min. 9.665 (40.46 MJ / kg)
C: 83.87 %
216
S: 3,5 %
H: 11,34 %
O: 0,78 %
N: 0.39 %
H2O : 0,03 %
2016 itibarı ile alımına ve kullanımına başlanacak olan akaryakıt HFO S1:
HFO S1
KIBRIS TÜRK ELEKTRİK KURUMU
KIB-TEK
TEKNECİK ELEKTRİK SANTRALINDA BUHAR TÜRBİNLERİNDE VE DİZEL JENERATÖRLERDE
KULLANILACAK %1 KÜKÜRT İÇERİKLİ HFO'İN SPESİFİKASYONU
NO
PARAMETRE
ÜNİT
LİMİT
TEST METOD
1
Yoğunluk 15°C
Kg/l
max 0,9970
IP365 (ASTM D 4052), EN ISO 12185,
ASTM D1298
2
Vizkozite 100 °C
cSt
min 12,5 max
50
IP71 (ASTM D445), EN ISO 3104,
3
Parlama Noktası
°C
min 65
IP34 (ASTM D93), EN ISO 2719
4
Akma Noktası
°C
max 28
IP15 (ASTM D97), ISO 3016
5
Kükürt (S)
kütlece %
max 1,00
ASTM D2622 or ASTM D4294, EN ISO
8754, IP 336
6
Su
hacimce %
max 0,5
IP 74 (ASTM D95)
7
Tortu
kütlece %
max 0,15
IP 53 (ASTM D473)
8
Kül
kütlece %
max 0,1
IP4 (ASTM D482), EN ISO 6245
9
Vanadyum (V)
ppm
max 185
IP 501 veya IP 470
10
Sodyum (Na)
ppm
max 50
IP 501 veya IP 470
11
Asvalten
kütlece %
max 7,0
IP 143
12
Al+Si
ppm
max 50
IP 501 veya IP 470
217
13
Net Kalorifik Değer
MJ/Kg veya
kcal/kg
min 40,46 veya
9665
IP 12 (ASTM D240)
14
Karbon Kalıntısı
kütlece %
max 15
ASTM D4530
15
Sıcak Filtre Testi
kütlece %
max 0,1
IP 375
16
Toplam Tortu Potansiyeli
kütlece %
max 0,1
IP 390
17
Kalsiyum (Ca)
Çinko (Zn)
Fosfor (P)
ppm
ppm
ppm
max 30
max 15
max 15
IP 501 veya IP 470
IP 501 veya IP 470
IP 501 veya IP 500
18
Stability & Compatibility
unit 1
1
ASTMD7112-12
Not:
Alınacak olan %1 Kükürt içerikli HFO Kullanılmış yağlama yağı içermemelidir. Eğer aşağıdaki şartlar
oluşursa
Ca > 30 ppm ve Zn > 15 ppm veya Ca > 30 ppm ve P > 15 ppm ise Akaryakıtın kullanılmış yağ içerdiği
varsayılacaktır.
218
Ek 11: Gürültü Raporu.
TEKNECİK ELEKTRİK SANTRALİ
GÜRÜLTÜ ÖLÇÜM RAPORU
Ses ve gürültü ölçümlerinin yapıldığı yer Girnr bölgesi Teknecik
Elektrik Santralinin bulunduğu alanı kapsamaktadır.
Gürültü gelişigüzel bir yapısı olan ses spektrumudur ve sübjektif olarak
istenmeyen ses biçiminde tanımlanmaktadır. Ses ise titreşim yapan bir
kaynağın hava basıncında yaptığı dalgalanmalar ile oluşan ve insanda işitme
duygusunu uyaran fiziksel bir olaydır.
İki kitlenin birbirine çarpması ile ortaya çıkan gürültü de darbe
gürültüsü olarak tanımlanmaktadır.
Dinlenme Alanları Gürültüsü
Dinlenme alanlarındaki gürültü seviyeleri kontrolü
9/1990 sayılı
Çevre Yasası madde 19 altındaki tüzüğe bağlı İş Yerleri ile ilgili II.kısım
yetki ve sorumluluklar bölümü 8. Maddenin 2. Fıkrasında belirtildiği gibi
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Çevre ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı
tarafından yürütülmektedir.
Çevre Yasası madde 19 altındaki tüzüğe göre Şantiyelerde ve
Dinlenme alanlarında kabul edilebilir ses basınç düzeyleri aşağıdaki
tablolarda gösterilmektedir.
Gürültü Kaynağı
Şantiye Gürültüleri
- Bina Yapım (sürekli)
- Yol Yapımı (geçici)
- Darbe Gürültüleri
Gündüz (06.00-22.00)
70
75
100 (L max)
Kullanım Alanı
- Dinlenme Alanları
Tiyatro salonları
Konferans salonları
Otel yatak odaları
Otel restorant
Leq (dBA)
Gece(22.00-06.00)
-
Kabul edilebilir ses basıncı
düzeyi: Leq (dBA)
25
30
30
35
İnsan kulağının duyabileceği sesler 20 dBA ile 140 dBA arasında
olmaktadır. 120 dBA da kulak rahatsız olmakta, 125-130 dBA da kulakta ağrı
oluşmakta ve 140 dBA da kulak zarı yırtılması oluşmaktadır.
Portisbi Ltd. İn Gemikonağı CMC Maden artkları alanında yapacağı
ıslah projesi ile ilgili arazi üzerinde inşaata başlamadan önce alınmış olan ses
ve gürültü değerleri aşağıdaki tabloda verildiği gibidir.
219
10.11.2015 tarihindeki ölçüm değerleri:
Sabah
Öğle
Akşam
8.00-12.00
12.00-16.00
16.00-24.00
55.3 52.0 67.4 61.0 62.5 58.4 62.5 57.1 60.4 57.9 58.4 56.5
Yön
Doğu
Ortalama: 58.93 dBA
Batı
Ortalama: 60.13 dBA
Ortalama:58.30 dBA
58.8 57.2 58.7 62.1 62.1 58.4 61.0 61.5 59.3 63.2 59.1 64.4
Ortalama: 59.20 dBA
Kuzey
Ortalama: 61.50 dBA
53.5 66.1 60.5 57.2 58.4 60.8 61.5 57.8 58.2 57.7 60.4 57.0
Ortalama: 59.3 dBA
Güney
Ortalama: 60.75 dBA
Ortalama: 59.63 dBA
Ortalama: 58.33 dBA
59.5 56.1 58.0 62.2 61.8 58.0 63.1 62.2 58.4 59.1 58.1 59.5
Ortalama: 58.73 dBA
Ortalama: 61.28 dBA
Ortalama: 59.78 dBA
Ayrıca jeneratörlerin çalıştığı sırada bina içerisinde 78 dBA ve izolelei
binalar dışında ise yapılan ölçümlerde jeneratörlerin çalışmasına rağmen ses
67 dBA lara kadar düşmektedir.
Yukatıdaki tabloda gösterilmiş olan ölçümler CEM DT-805 IEC 651
TYPE ses ölçüm aleti ile yapılmıştır.
Gürültü ölçümleri sırasında mümkün olduğu kadar havanın durgun ve
rüzgarsız olması beklenmiş ve gerekli olçümler belirli aralıklarda alınmak
suretiyle genel olarak sabah, öğle ve akşamki durumların ortalaması
alınmıştır. Bu ölçümler sonrasında tasarlanan tesis yapıldıktan sonra yine
ayni bölgede ayni vakitlerde iç ve dış mekan olarak gerekli ses ölçümleri
yapılmak suretiyle çevreye etkisinin ne olduğu hesaplanmak suretiyle
alınması gerekn önlemler Çevre Koruma Dairesi yetkililerinin isteyeceği
onlemler uygulanacaktır.
Yıldız Gövsa
İnş. Y. Müh.
220
Ek 12: Kurum Görüşleri.
221
222

meta boya kimya sanayi

Transkript

Benzer belgeler

Sweco, Dünyanın en büyük akrilik fiber üreticisi AKSA Akrilik`e ait

Serisi Dizel

İdrar yolu iltihabına Cranberry iyi geliyor

Burda - Tavsiye Evi

paletli eklemli platform

toplam buhar geri dönüşüm sistemi

Nisan / 2014 - fantasia seramik

TÜRKİYE Labaratuvarımıza geçtiğimiz günlerde yoğunluğu 1045.5