TARIC - AB Uzmanları Derneği

Transkript

GİRİŞ
Gümrük Birliği’nin en temel özelliği üye ülkelerin kendi aralarındaki ticarette
hiçbir şekilde miktar ve gümrük vergisi kısıtlamalarının bulunmaması ve üçüncü
ülkeler ile ticaretlerinde de ortak bir gümrük tarifesi uygulamaları olarak
özetlenebilir. Bununla birlikte, takip edilecek ticaret politikaları ortak olarak
belirlenir. Nitekim Avrupa Birliği için, diğer ülkelerle gümrük birlikleri veya serbest
ticaret anlaşmaları yapılması, ortak ticaret politikalarının tespiti hep Topluluk
düzeyinde gerçekleşir. Bu amacın gerçekleştirilmesi için oluşturulan ve sürekli
yenilenip ihtiyaca göre değiştirilen yasal mevzuat, kapsamı ve ayrıntıları itibari ile
devasa boyutlardadır. Bu durum, ortak ticaret politikasının takip edilebilmesi adına
büyük kolaylık sağlaması yanında önemli bir riski de beraberinde getirmektedir ki; o
da yanlış, eksik, yeknesak olmayan uygulamaların ortaya çıkabilme tehlikesidir.
Bu potansiyel sorunun çözümü olarak, sürekli yenilenen ve değiştirilen
mevzuatın yorumlanması, kodlanması ve dağıtımının tek merkezden yapılması bir
zorunluluk olmuştur. İşte bu zorunluluğun altında TARIC’in yaratılış amacı
yatmaktadır. Zira TARIC en basit anlatımı ile; Topluluğun ortak tarife ve ticaret
mevzuatının derlenmiş ve de özgün ve yeknesak bir şekilde kodlanmış halini ifade
etmektedir. Uygulama ve yönetimi ise DG TAXUD tarafından işletilen merkezi bir
veritabanı vasıtası ile olmaktadır.
İlk başlarda TARIC veritabanının içeriğinin sadece matbu halde ve Topluluk
Resmi Gazetesinin C (Communications) serisinde yayınlanması arzulanmıştır.
Nitekim her yıl nisan ayı içinde, TARIC’in basılı hali Resmi Gazetesinin C serisinde
yayınlanmaktadır. Fakat bugün TARIC’in hizmet ettiği asıl amaç değişmiştir ve bu
amaç TARIC’in matbu halde yayınlanmasından çok daha farklıdır.
Günümüzde TARIC ile hedeflenen asıl amaç, mevzuatın üye ülkelerin milli
idarelerine otomatik olarak transfer edilmesi olmuştur1. TARIC veritabanından
günlük olarak yapılan güncellemeler üye ülke idarelerine yine aynı gün elektronik
1
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, “TARIC Kullanıcı El Kitabı”, Brüksel, 9 Eylül 2002, s:1
1
formatta ulaştırılmaktadır. Üye ülkeler ise kendilerine elektronik olarak ulaştırılan
mevzuata ilişkin bu verileri gümrük işlemlerini gerçekleştirmek amacıyla kendi
sistemlerini desteklemek için kullanırlar. Bu sayededir ki üye ülkeler sürekli
güncellenen mevzuatı gümrük işlemlerinde vakit kaybetmeden ve yeknesak bir
biçimde uygulayabilmektedirler. Bu bağlamda TARIC sistemi ve işleyişi, gümrük
işlemlerinin bilgisayar ortamında otomatik olarak gerçekleştirilmesi amacıyla tam
uyumludur.
TARIC veritabanı, her gün TARIC yöneticileri tarafından güncellenir. Bu
yöneticiler, yayınlanan veya çok yakında yayınlanacak taslak mevzuatları incelerler ve
bunları kelimenin tam anlamı ile TARIC diline çevirirler. Bu veriler veri muhafaza
servisi tarafından veritabanında tutulurlar. İşte söz konusu mevzuat bilgilerinin
TARIC formatına uygun veriler haline dönüştürülme işlemine “TARIC Entegrasyonu”
adı verilmektedir. Topluluk yasal mevzuatının en geç, Resmi Gazete’de yayınlandığı
gün TARIC’e entegrasyonunun tamamlanmış olması gerekmektedir. Mevzuat
yayınlanmadan
önce,
taslak
halde
iken
entegrasyon
gerçekleştirilebilir.
Güncellemeler, entegrasyon sonrasında aynı gün üye ülke idarelerine iletilir.
TARIC yöneticileri TARIC veritabanını en güncel halde tutmaktan ve
hatalarını düzeltmekten sorumludurlar. Eğer üye ülkelere gönderilen verilerde hata
bulunuyorsa, üye ülkelerin bunu en kısa zamanda Komisyona bildirmelere
gerekmektedir ki; bu şekilde hatanın düzeltilmesi yoluna gidilir. Üye ülkeler hataları
kendi başlarını düzeltemezler, çünkü aksi halde üye ülkeler arasında mevzuatın
yeknesak olarak uygulanması engellenmiş olur ve bu durum Topluluk içinde ticari
trafik sapmasına sebebiyet verir.
Bu çalışma ile amaçlanan, TARIC’in yapısı, kapsamı ve uygulamasına ilişkin
bilgiler ışığında, özellikle 2004 yılı mayıs ayı itibariyle AB’ye resmen üye olacak olan
ülkenin son üç yıldan günümüze kadar Topluluğun Entegre Tarife İşletim Sistemleri
ve özellikle de TARIC konusundaki tecrübe ve çalışmalarını da göz önünde
bulundurarak, Türkiye’nin TARIC’e uyumu konusunda geçmişte ve
günümüzde
yaşanan gelişmeleri ortaya koymak ve ileriye yönelik tespit ve önerilerde
bulunmaktır.
2
Çalışmanın ilk bölümünde TARIC’in nasıl ortaya çıktığına değinen kısa bir
tarihçenin
yanında,
onun
yasal
dayanağını
oluşturan
Tarife
ve
İstatistik
Nomanklatürü ile Ortak Gümrük Tarifesine İlişkin 2658/87 sayılı Tüzüğünün TARIC
ile ilgili maddeleri tek tek incelenmiş ve TARIC’in temel bir profili çıkarılmaya
çalışılmıştır.
İkinci bölümde, TARIC’in kapsamı, yapısı ve unsurları irdelenmiş, bu
kapsamda
TARIC’e
entegrasyonu
ilişkin
konuları
temel
ele
kavramlar,
alınmasının
TARIC
yanında
verilerinin
temel
seviyede
iletimi
ve
TARIC’in
uygulamalarına da değinilmiştir. Bu esnada, teknik kavram ve anlatımlardan
olabildiğince kaçınılarak, teknik boyutu oldukça ön planda olan yapının daha rahat
anlaşılması amaçlanmıştır.
Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, uygulama açısından kolaylık sağlamak ve
bir
bilgisayar
sistemi
olan
TARIC’in
daha
rahat
kavranması
amacıyla
somutlaştırılmasına yönelik olarak onun yayınlanması konusu ele alınmış ve bu
yayının kağıt üzerindeki biçimi kısaca açıklanmaya çalışılmıştır. Buna ilaveten, bir
önceki bölümde kısaca değinilen uygulamaların açıklaması ve devamı olarak
TARIC’in işletiminden de bahsedilmiştir.
Dördüncü bölümde, Topluluğa 2004 yılı mayıs ayında tam üye olacak olan
ülkelerin yanı sıra Topluluğa 2007 yılında üye olacak Romanya ve Bulgaristan’da
TARIC ve daha geniş anlamda ITMS (Entegre Tarife İşletim Sistemi) konularında
yaşanan gelişmelere değinilmiştir.
Özellikle 2000 yılından bu yana Topluluğun
yoğun talep ve takipleri doğrultusunda (ITMS ve diğer Topluluk IT sistemlerinin tam
üyelik tarihi ile birlikte çalışır duruma getirilmiş olması amacı ile) söz konusu Aday
Ülkelerde yoğun çalışmalar yapılmakta olup, bu tecrübelerin Türkiye’nin TARIC ile
ilgili çalışmalarında büyük fayda sağlayacağı düşüncesi, bu çalışmada Aday
Ülkelerdeki gelişmelere de değinilmesinin nedenidir.
Beşinci bölümde, bu çalışmanın esas amacına yönelik konular ala alınmıştır.
Bu bölümde öncelikli olarak TARIC projesinin de onun bir parçası olduğu ITMS
Projesinden bahsedilmiştir. Toplulukta tarifeye ilişkin tüm sistemler ITMS başlığı
altında toplanmış olup, TARIC, TQS, EBTI gibi alt sistemler bu sistem altında
3
birbirine bağlanmış bir bütündür. Topluluk, çerçevesini belirlediği plan ve stratejiler
kapsamında Aday Ülkelerden Topluluk IT sistemlerine uyum sağlamasını beklemekte
ve bu konuda teknik ve mali yardım sağlamaktadır. ITMS projesinin özellikleri ve
gelişiminden bahsedilmesinin ardından TARIC konusunda geçmişten günümüze
Türkiye’de yaşanan gelişmelere ayrıntılı olarak değinilmiştir.
Çalışmanın sonuç bölümünde ise, TARIC konusunda yaşanan gelişmeler
ışığında Türkiye’nin durumu değerlendirilerek çeşitli
bulunulmuştur.
4
tespit ve önerilerde
BÖLÜM I
TARIC’İN TARİHÇESİ VE YASAL DAYANAĞI:
1.1. TARIC’in Tarihçesi:
Avrupa Birliği özünde aynı zamanda bir Gümrük Birliği’dir. Topluluğu kuran
Roma Anlaşması’nın2 21 adet maddesi3 (Madde 9 ila 29) malların serbest dolaşımına
değinmektedir ki bu diğer bir ifade ile Gümrük Birliği demektir. Nitekim, Anlaşmanın
9 uncu maddesi4 Topluluğun temeli olarak Gümrük Birliği’ne işaret etmektedir.
Bir Gümrük Birliği tesisi olmadan, “Ortak İç Pazar” ve “Ekonomik ve Parasal
Birlik” ten söz etmek imkansızdır.
Bu doğrultuda 6 üye ülke ve 4 gümrük bölgesi ile, her bir bölge kendine ait ayrı
tarifeye sahip olduğu halde, yola çıkılmıştır. İlk adım olarak 1950 Brüksel
Nomanklatürü bağlamında üyeler arasında ortak bir Nomanklatür benimsenmiştir.
Bu üye ülkeler arasında ortak gümrük dilinin ve tarifesinin kullanılması adına önemli
bir adım olmuştur ama yeterli görülmemiştir. Zira 25 Ocak 1958 tarihli Dış İşleri
Bakanları Toplantısı Raporunun “Teknik Gümrük Çalışmaları” başlığı altında şöyle
denmektedir:
“Dört farklı Nomanklatür’ün (Almanya, Benelüx, Fransa, İtalya) Brüksel
Nomanklatürü çerçevesinde birleştirilmesinin
“gümrük”
bağlamında oldukça
karmaşık bir iş olduğunu belirterek, Temsil Komitesi bu çalışmayı, ilgili kurumlara
25 Mart 1957 tarihinde Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu’nu
(Euratom) kuran anlaşmalar, Altılar tarafından (Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, Hollanda,
Lüksemburg) Roma’da imzalandı. Söz konusu anlaşmalar, bu tarihten itibaren ‘Roma Anlaşmaları’
olarak anılmaya başladı.Anlaşma 1 Ocak 1959 tarihi itibariyle yürürlüğe g,irmiştir.
3 Söz konusu Roma Anlaşmasının 9 ila 29 uncu maddeleri Malların Serbest Dolaşımı başlığı altında
Gümrük Birliği ve Ortak Gümrük Tarifesi çerçevesinde yer almaktadır.
4 Söz konusu 9 uncu maddede şöyle belirtilmektedir: “Topluluk; tüm eşya ticaretini kapsayan ve ithalat
ve ihracatta Üye Ülkeler arasındaki gümrük vergilerinin ve eş etkili tüm vergileri kaldırılması ve de
üçüncü ülkeler ile ilişkilerinde ortak bir gümrük tarifesinin benimsenmesini içeren; bir Gümrük
Birliğine dayanmaktadır.”
2
5
sunmak üzere hazırlamıştır. Sonuç olarak Komite, Ortak Gümrük Nomanklatürü ve
aynı zamanda Ortak Gümrük Tarifesinin (ve bu kapsamda vergi hesaplamalarının)
oluşturulması için bir gümrük uzmanları grubunu ortak çalışma yapmak üzere
görevlendirmiştir.”
“Ortak Gümrük Tarifesi”nin doğuşu işte bu şekilde olmuştur.
Adım adım seyreden gelişmeler 1 Temmuz 1968 yılında Roma Anlaşması’nın
“Gümrük Birliği” olarak bahsettiği olguyu dünyaya getirmiştir. Esasında bu gelişme,
gümrük birliğinin yeknesak gümrük kurallarını gerektirmesi ve bu kuralların o
tarihte mevcut olamamasına binaen, gerçek bir gümrük birliğinden çok tarife birliği
olarak adlandırılabilir. Zaten Roma Anlaşması gümrük kurallarının temelinin ne
olduğuna ilişkin bir madde ihtiva etmemektedir5.
Bahsedilen bu kuralların oluşturulması için 1968 yılı üzerinden bir 10 yılın
geçmesi gerekmiştir. Ve bu kuralların; “Gümrük Kodu” altında 12 Ekim 1992 tarih ve
2913/92 sayılı Konsey Tüzüğü6 ve uygulama hükümlerine ilişkin 2 Temmuz 1993
tarih ve 2454/93 sayılı Komisyon Tüzüğü7 vasıtası ile düzenlenmesi ilave 10 yıllık bir
sürede gerçekleştirilebilmiştir.
Ortak Gümrük Tarifesi de Topluluk Gümrük Kodu ile benzer bir süreçten
geçmiş ve Nomanklatürün yeknesak olarak uygulanması
için gerekli önlemlere
ilişkin düzenlemeler, 950/68 sayılı Tüzük8 ve uygulama hükümlerine ilişkin 97/69
sayılı Tüzük9 ile gerçekleştirilmiştir.
70 li yılların başında; EFTA ve Magrib ülkeleri gibi bazı ticari ortak ülkeler için
tarife indirimleri, halihazırda kendine has vergi oranları 1962 yılında yürürlüğe
girmiş olan ortak tarım politikası ve spesifik otonom önlemlerinin gerekliliği
kapsamında ortaya çıkan tarife kotaları ve askıya alma gibi uygulamalar çerçevesinde
Topluluk Ortak Ticaret Politikası başlatılmıştır.
5
Avrupa Komisyonu, “Customs 2002 Semineri- TARIC Kullanıcı El Kitabının Aday Ülkelere
Tanıtılması Seminerine İlişkin Rapor”, Budapeşte-Macaristan, 19-20 Eylül 2002, s:10
6 ATRG OJ L 302, 19.10.1992
7 ATRG OJ L 253, 11.10.1993
8 ATRG OJ L 172, 22.07.1968
9 ATRG OJ L 014, 21.01.1969
6
Topluluk, 14 Haziran 1983 tarihinde imzaya açılan Armonize Sistem
Sözleşmesini 22 Eylül 1987 tarihinde imzalayarak 1 Ocak 1988 tarihinden itibaren
uygulamaya başlamıştır10.
Armonize Sistem öncesinde Avrupa Birliğinde mal tanım ve kodlamaları için
iki ayrı doküman niteliğindeki Ortak Gümrük Tarifesi (OGT) ve Avrupa Toplulukları
Dış Ticaret İstatistiğine Ait Mal Nomanklatürü ve Üye Devletler Arasında Ticaret
İstatistiği (NIMEXE) Cetvelleri kullanılmaktaydı.
OGT alfa-numerik (hem harflerden hem de rakamlardan oluşan) bir kodlama
sistemi benimserken, NIMEXE numerik (rakamsal) bir kodlama sistemine sahipti ve
OGT’ye göre daha detaylı idi.
Lakin Topluluk bünyesinde gümrük tarifelerine ilaveten, oldukça geniş
kapsamlı diğer ticaret önlem ve uygulamalarının da mevcut olması sebebiyle, söz
konusu OGT ve NIMEXE ihtiyaçlara cevap veremiyordu.
Nitekim 1987 yılında, 2558/87 sayılı Konsey Tüzüğü çıkarılarak tarife ve
istatistik nomanklatürü Kombine Nomanklatür olarak adlandırılan tek bir çatıda
toplanmış ve bu şekilde bir düzen getirilmeye çalışılmıştır. Yaratılan Kombine
Nomanklatür, Brüksel Nomanklatürünün yerini alan Armonize Sisteme adapte
edilerek, onu temel alacak şekilde oluşturulmuştur.
Bununla birlikte, sayıları ve kapsamı zamanla daha da artan Topluluk ticaret
önlemlerinin yönetimi güçleşmiş, gerek gümrük idareleri, gerekse tüccarlar bir
anlamda gittikçe karmaşık hale gelen sistem içinde bir anlamda şaşkına
dönmüşlerdir.
Bu sorunlara çözüm olarak, Topluluk ortak ticaret politikasına ilişkin tüm bilgi
ve düzenlemeleri bir araya getirmek için çalışmaya başlamıştır. Önce bu toparlama
faaliyeti kağıt üzerinde gerçekleşmiş, daha sonra ise bir veritabanı oluşturulmuştur11.
İLGÜZ, A. Ercan, “Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC) Oluşumu, İşleyişi”, Uzmanlık Tezi,
Ağustos 1998, Ankara, s: 5-6
11Avrupa Komisyonu, “Customs 2002 Semineri- TARIC Kullanıcı El Kitabının Aday Ülkelere
Tanıtılması Seminerine İlişkin Rapor”, Budapeşte-Macaristan, 19-20 Eylül 2002, s:11
10
7
TARIC adı altında tanımlanan bu yeni sistem, tüm Topluluk dış ticaret
mevzuatına ilişkin hüküm ve ticaret önlemlerinin bir araya getirildiği Topluluk
Entegre Tarifesi olarak adlandırılmıştır.
1.2. TARIC’in Yasal Zemini
TARIC yasal dayanağını “Ortak Gümrük Tarifesi ve Tarife ve İstatistik
Nomanklatürüne ilişkin 23 Temmuz 1987 tarihli ve 2658/87 sayılı Konsey
Tüzüğü”nden12 almaktadır.
Armonize Sistem Nomanklatürünü 01.01.1988 tarihinden itibaren uygulamaya
başlayan Avrupa Topluluğu, bu uygulamanın nasıl yapılacağını, özellikle Kombine
Nomanklatür ve TARIC’e ilişkin kurallar ile kodlama sistemini, söz konusu Tüzük ile
belirlemiştir.13
2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü 17 maddeden oluşmakta idi. Fakat 1987
yılından günümüze kadar Tüzükte yapılan 5 adet değişiklik ile14 4, 7, 11 ve 13 üncü
maddeler iptal edilmiştir. Dolayısı ile bugün itibariyle Tüzükte 13 madde
bulunmaktadır.
Söz konusu Tüzüğün iki adet eki bulunmaktadır. Ek I’de Topluluk Kombine
Nomanklatürü yer alırken, Ek II’de ise Topluluğun Ticaret Önlemleri bir liste halinde
belirtilmektedir.15
TARIC’in yasal dayanağı, söz konusu 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 2 nci
maddesinde şu şekilde ifade edilmektedir:
ATRG OJ L 256, 7.9.1987 s.1 Bkz: EK 1
Ağustos 1998, Ankara, S.11
14 “Ortak Gümrük Tarifesi ve Tarife ve İstatistik Nomanklatürüne ilişkin 23 Temmuz 1987 tarihli ve
2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü” nde yapılan değişiklikler, Bkz: Ek 1
15 “2658/87 sayılı Tüzüğün 2 nci maddesinde belirtilen Spesifik Topluluk Önlemleri”;
Ortak Gümrük Tarifesi ve Tarife ve İstatistik Nomanklatürüne ilişkin 23 Temmuz 1987 tarihli ve
2658/87 sayılı Konsey Tüzüğünün II no.lu Eki,
12
13
8
“Komisyon, Ortak Gümrük Tarifesine, dış ticaret istatistiklerini, eşyanın ithalat
ve ihracatı ile ilgili ticaret, tarım ve diğer Topluluk politikalarına ilişkin ihtiyaçlara
cevap verebilmek açısından, bundan sonra “TARIC” olarak anılacak olan, Avrupa
Topluluklarının Entegre Tarifesini oluşturacaktır.
Tarife, Kombine Nomankatürü temel almaktadır ve;
(a) Bu Tüzükte yer alan önlemlerini,
(b) Ek II’de listelenen belirli Topluluk önlemlerine tabi eşyanın tanımlanması
için ihtiyaç duyulan ve “TARIC” alt pozisyonları olarak anılacak
ek
Topluluk alt ayrımlarını,
(c) 3 üncü maddenin 2 inci ve 3 üncü fıkralarında tanımlanan TARIC kodları
ve ek kodların yönetimi ve uygulanması için gerekli diğer bilgileri,
(d) Belli eşyaların İthalat ve ihracatı esnasında uygulanan tercihli tarife
oranları ve vergi muafiyetlerini içeren gümrük vergi oranları ve diğer
ithalat ve ihracat vergilerini,
(e) Belli eşyaların ithalat ve ihracatında uygulanan ve EK II’de gösterilen
önlemleri ihtiva etmektedir.”
Tüzüğün 3 ncü maddesinin ikinci fıkrasında ise TARIC alt pozisyonlarının, CN
alt pozisyonu 8 rakamlı kod numarasına ile birlikte TARIC kod numaralarını
oluşturan 9 ve 10 uncu rakamlarla tanımlanacağı ifade edilmektedir. Topluluk alt
ayrımının bulunmadığı durumlarda ise 9 ve 10 uncu rakamların “00” olacaktır.
Aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise, dört karakterden oluşan ek TARIC
kodlarının 9 ve 10 uncu basamaklarının ya hiç kodlanmamış veya eksik kodlanmış
olan belli Topluluk önlemlerinin uygulanması için kullanıldığı ifade edilmektedir.
TARIC’in kim tarafından ve ne amaçla kullanılacağı 5 inci maddenin ilk
fıkrasında belirtilmektedir. Buna göre, TARIC, Topluluk ve Üye Ülkeler tarafından,
9
Topluluğa yapılan ithalatta ve Topluluktan yapılan ihracata dair Topluluk
önlemlerinin uygulanması amacıyla kullanılmaktadır.
Maddenin devamında yer alan 2 nci fıkrada ise TARIC kod ve ek kodlarının, bu
kodlara karşılık gelen alt pozisyonlar kapsamı eşyanın ithalatında ve uygun olduğu
durumlarda ihracatında uygulanacağı belirtilmektedir.
Üye Ülkeler ulusal gereksinimleri söz konusu olduğunda, mevcut TARIC
kodları ve ek kodlarına alt ayrımlar ve ilave kodlar ekleyebilmektedirler. Üye Ülkeler
bu konuda yasal dayanağı ise aynı 5 inci maddenin 3 üncü fıkrasından almaktadırlar.
Komisyon TARIC’in oluşumundan, güncellenmesinden, işletiminden ve
iletiminden sorumludur. Bu husus 2658/87 sayılı Tüzükte şu şekilde belirtilmektedir:
“Mümkün olduğu her yerde bilgisayarlı yöntemleri kullanan TARIC, Komisyon
tarafından oluşturulur, güncellenir,.yönetilir ve iletilir. Komisyon, özellikle,
(a) Bu Tüzük’te yer alan veya Ek II’de gösterilen önlemleri TARIC’e entegre
etmek;
(b) TARIC kodları ve TARIC ek kodlarını tespit etmek ;
(c) TARIC’i anında güncellemek;
(d) TARIC’te yapılan elektronik biçimdeki değişiklikleri anında haber vermek
için gerekli adımları atar”.
Diğer taraftan, 2658/87 sayılı Tüzük, gerektiği durumlarda ve Topluluk
ihtiyaçlarına
cevap
açılmasından
daha
verebilmek
uygun
amacı
ise-
ile
TARIC’te
-eğer
Kombine
istatistiki
amaçlı
Nomanklatürde
altpozisyonlar
açılabilmesine olanak tanımaktadır.16
16
Ortak Gümrük Tarifesi ve Tarife ve İstatistik Nomanklatürüne ilişkin 23 Temmuz 1987 tarihli ve
2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü’nün 9 üncü maddesi, Bkz EK 1
10
BÖLÜM II
TARIC’İN YAPISI, UNSURLARI VE İŞLEYİŞİ
2.1. Ana Kavramlar
2.1.1. Eşya Nomanklatürü
Tarife ve ticaret önlemlerinin uygulandığı tüm eşyaların belirlenmiş ve
tanımlanmış olmaları gerekmektedir. Uygun bir tanımlama ancak bir kodlama
sistemi ile mümkündür. Bu kodlamanın temeli nomanklatür kodları ve bu kodları
tamamlayan eşya tanımlarıdır
2.1.1.1. Kodlama
Eşya kodları 10 basamaklı olarak yapılandırılmıştır.
İlk 6 basamak armonize mal tanım ve kodlama sistemine diğer adı ile
Armonize Sistem (AS) göre belirlenmiş kodlardır. AS kodunun ilk iki basamağı
eşyanın yer aldığı Fasıl’ı göstermektedir. AS’de toplam 96 adet Fasıl bulunmaktadır.
77. Fasıl halihazırda kullanılmamakta olup, gelecekte ihtiyaç duyulmasına binaen
saklanmaktadır. Bu Fasıllar 21 adet Bölüme ayrılmıştır. Bölümler, Fasılların aksine,
mevcut kod yapısına yansıtılmamaktadır ve tıpkı AS İzahnamesi ve AB Kombine
Nomanklatüründe (CN) olduğu gibi, sadece basılı TARIC versiyonunda görülür. AS
kodları her 5 yılda bir, DGÖ bünyesinde üye ülkelerin katılımıyla yapılan çalışmalar
neticesinde revize edilir. En son revizyon 2002 yılında gerçekleştirilmiş olup, bir
sonraki 2007 revizyonu için çalışmalar devam etmektedir17.
17
11
Topluluk, 6 basamaklı AS kodlarına iki basamak daha ilave ederek, 8
basamaklı CN açılımlarını oluşturmuştur. CN her yıl itibari ile revize edilerek Ekim
ayı sonuna doğru Resmi Gazete yayınlanarak, 1 Ocak itibariyle yürürlüğe girer.
CN’in Topluluk tarife ve ticari mevzuatlarını eksiksiz şekilde karşılayacak
ayrıntıda olmaması sebebiyle, CN’nin 8 basamaklı açılımlarına 2 basamak daha ilave
edilerek 10 basamaklı TARIC kodları yaratılmıştır. 2 basamak ilaveli TARIC kodları
“99”a kadar gidebilmektedir ve CN alt pozisyonu altında açılım yapılmadığı takdirde
kod “00” ile sona ermektedir. Yasal ihtiyaçlara binaen yeni kodların açılması her
zaman mümkündür.
Bu şekilde oluşan 10 basamaklı yapıyı (ilave TARIC Ek Kodu ile birlikte)
aşağıda yer alan tablo ile özetleyebiliriz:
Tablo 1: TARIC kodu ve Ek Kodların Yapısı:
AS FASIL
1 2
AS POZİSYONU
1 2 3 4
AS ALT POZİSYONU
1 2 3 4 5 6
CN ALT POZİSYONU
1 2 3 4 5 6 7 8
TARIC ALT POZİSYONU
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
EK TARIC KODU
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
11 12 13 14
TARIC veritabanında, eşya koduna iki basamaklı ek bir kod ilave edilmektedir.
Bu eke “product-line” adı verilmiştir. Bu ekin “80”den farklı olması, o eşya kodunun
sadece alt ürünler için pozisyon olarak kullanılan bir ara kod olduğunu ifade
etmektedir. Şayet ek “80” ise, bu ek eşya kodunun gerçekte sınıflandırılan bir eşya
veya eşya gurubunu temsil ettiği anlaşılır18.
2.1.1.2. Eşya Tanımları:
TARIC, eşya tanımlarını tüm resmi Topluluk dillerinde içerir. Eşya kodları o
eşyaya ilişkin tanımın herhangi bir değişikliğe uğramadan aynen kaldığı süreyi ifade
18
A.g.e. , s: 4
12
eden “tanım süreleri” ile bağlantılıdır. Her eşyaya ilişkin özel tanım süreleri de tüm
üye ülke dillerinde tanımlıdır.
Çeviri ve yazım hataları gibi küçük hatalara ilişkin düzeltmeler ürünün
tanımına direkt işlenir.
Eğer ürünün tanımı anlam olarak güncellenirken ürünün kendisi hala aynı
kalıyorsa, bu yeni oluşturulan tanım ile eşzamanlı olarak yeni bir tanım süresi
oluşturulmuş olur.
Eğer üründe değişiklik olursa, mevcut kod kapatılır ve yerine yenisi açılır.
2.1.1.3. Girinti
Eşya tanımları, tıpkı CN’de olduğu gibi hiyerarşik yapıyı daha da
belirginleştirebilmek açısından, girintiler ile ifade edilir. Girintileri mevcut hiyerarşi
içinde düzgün bir şekilde gösterebilmek için kısa çizgi ( - ) kullanılır. Bir eşya kodu
belli sayıda girinti ile ilişkilendirilir. Eşya hiyerarşik düzen içinde aşağı seviyelere
indikçe kısa çizgi sayısı dolayısı ile girinti de artar.
2.1.1.4. “Türetme” ve “Emilme”
Bir eşya kodunun parçalanarak birden çok koda ayrılması halinde veya yeni bir
kodun eski kodun yerini alması durumunda; mevcut bir eşya kodundan yeni bir
kodun türetilmesi durumu ortaya çıkar.
Bir eşya kodunun kapatılarak, o kodun diğer bir kod kapsamına alınması
durumu; bir kodun diğer bir kod tarafından emilmesi yani diğer kodun içine ilave
edilmesi şeklinde ifade edilir.
Fasıl kodları (2 basamaklı) herhangi bir koddan türetilemezler19.
19
A.g.e., s:4
13
2.1.1.5. Nomanklatür Grupları:
Eşyalar, özelliklerine göre nomanklatür gruplarına ayrılabilirler: Tarım
ürünleri, tekstil ürünleri, bir ortak pazara örgütü kapsamı ürünler, elektronik ürün
kategorileri gibi...
2.1.1.6. Artık Kodlar:
Nomanklatür kodları ürünlerin sınıflandırılması için kullanılırlar. Bazı
durumlarda, ürün kodlarını, beyan edilen her ürünün bir ürün kodunun tam
tanımına karşılık geldiği sınırlı bir yapıya ayırmak mümkündür20. Ne yazık ki çoğu
zaman bu mümkün olmamaktadır.
Bununla birlikte, bu şekilde bir ayrım yapmak gerekli de değildir. Birden fazla
ürünün aynı tarife ve istatistik uygulamasına tabi olduğu durumlarda, tüm ürünler
gümrüklerde aynı ürün kodu ile beyan edilebilirler.
Bu tip durumlarda kullanılan kodlar “Artık kod” olarak adlandırılmaktadır.
Tanımları genelde “Diğerleri” olarak ifade edilmektedir ve kendileri ile aynı
seviyedeki ürün kodları dışındaki tüm ürünleri ihtiva etmektedirler.
Örnek vermek gerekirse;
0102 10 - Damızlıklar
0102 10 10 - - Düveler (Doğurmamış Dişi Sığırlar)
0102 10 30 - - İnekler
0102 10 90 - - Diğerleri
0102 10 90 kodu, Düveler (Doğurmamış Dişi Sığırlar) ve İnekler dışındaki tüm
Damızlıkları ihtiva etmektedir.
20
A.g.e, s: 4
14
2.1.2. EK Kodlar
TARIC kodları ek kodlar kullanılarak daha da detaylandırılabilmektedir. Ek
kodlar eşya kodlarının bir parçası olmasalar da onları tamamlamaktadırlar. Bu şu
manaya gelmektedir: Ek kodlar ayrı bir nomanklatür olup varlıkları kendilerinden
menkuldür ve kendi bağımsız tanımları vardır.
Ek kodlar genelde eşya nomanklatürünün belli amaçlar için daha da
detaylandırılmasının gerektiği durumlarda kullanılsalar da eşya kodların kendilerinin
bölünüp ayrılması pratik bir yol değildir. Bu nedenledir ki, ek kodlar eşya
nomanklatürü kodlarına ilave edilmektedir.
Ek kodlar 4 basmak veya karakter uzunluğundadır. İlk basamak veya karakter
kodun türünü belirtir21. (mesela A= Antidamping)
Bazı tipik kullanım örneklerinden bahsetmek gerekirse;
•
Bazı antidamping vergileri eşya ihracatı ve üretimi yapan belli şirketlere
işaret eder. Bu şirketler ek kodlar ile ifade edilirler.
•
Bazı eşyalar, temel eşya nomanklatürü dışında tanımlanan özel bir eşya
listesine ait olup olmamalarına bağlı olarak, belli gümrük muamelelerine
tabidir. Böyle bir listede bir eşya kodunun varlığı ek kod ile gösterilir.
Örneklendirmek gerekirse; ek kod 2500 eşyanın eczacılığa dair
maddeler listesinde yer aldığı ve bu kapsamda vergiden muaf olduğunu
göstermektedir.
•
Tercihli vergi oranları eşyanın AB sınırlarına ihraç edilme yoluna bağlıdır;
kara yolu ile, deniz yolu ile, vs. Tüm bu farklı taşıma yöntemleri TARIC’ te
ek kodlar ile gösterilirler.
21
Avrupa Komisyonu, DG XXI/A/1, “TARIC Yayını”, Brüksel, 06.06.2002, s:45
15
•
“Meursing (Bileşim) Ek Kodları” bazı tarım ürünlerinin belli bir bileşimini
ifade etmektedir. Bu bileşim sakkaroz, nişasta, süt yağı, vs oranları olarak
tanımlanmıştır. Bileşime göre bazı ek vergilerin ödenmesi gereklidir. (Ek’e
tablo konabilir)
•
Belli bazı ek kodlar işlenmiş tarım ürünlerinin imalatında kullanılan temel
tarım ürünlerinin sınıflandırılmasında kullanılmaktadırlar.
Ek kodlar için belirlenmiş tanım süreleri yoktur. Tüm dillerde tanımlar 4
basamaklı kodlar ile doğrudan bağlanmıştır22.
Şu hususta unutulmamalıdır ki ek kodlar da tıpkı eşya kodları gibi artık
kodlara sahip olabilirler. Mesela, belli bir ürün için bazı şirketler indirimli
antidamping
oranından
faydalanıyor
iken,
diğer
tüm
şirketler
(Diğerleri)
antidamping vergisini indirimsiz olarak ödeyebilirler.
2.1.3. İhracat İadesi Nomanklatürü:
İhracat İadesi Nomanklatürü, bazı tarım ürünlerinin ihracatı durumunda söz
konusu olan geri ödemeler için kullanılan özel bir nomanklatürdür. Bu nomanklatür
CN koduna ilave edilen 4 basamaktan oluşur ve “ İhracat İadesi Ek Kodu” adını alır.
Eşyaların tanımı, bu ek kodun ilave edilmesi ile oluşan 12 basamaklı kod ile
ilişkilendirilir.
İhracat
iadesi
ek
kodları
CN
kodlarından
bağımsız
olarak
varolamazlar. Tıpkı TARIC kodlarının 9 ve 10 uncu basamaklar şeklinde 8 basamaklı
CN kodlarının uzantıları olduğu gibi, bu kodları da CN ‘in uzantıları olarak ifade
edebiliriz.
2.1.4. Coğrafi Alanlar:
Bir coğrafi alan bir ülke, ülke gurubu ya da bir bölge (diğer bir ifade ile alan)
olabilir. Bir ülke veya bölge, yapılan ithalatın menşeini veya ihracatın yapıldığı yeri
22
A.g.e. s: 46
16
belirtmek için kullanılır. Ülke grubu ise, benzer tarife ve ticari uygulamalara muhatap
olan ülke ve bölgeleri ortak olarak gruplandırabilmek amacı ile kullanılır.
Örneğin SPG, Genelleştirilmiş Tercihler Sisteminden faydalanan ülkelerin
gruplandırıldığı ülke grubunu ifade etmektedir.
Coğrafi alanlar belli tanım süreleri ile eşleştirilmiştirler ve tanımlar tüm
Topluluk resmi dillerinde mevcuttur.
Ülke ve bölgeler kendi ISO kodlarına göre tanımlanmışlardır. Mesela Türkiye:
TR, Azerbaycan: AZ Meksika: MX gibi. Coğrafi Nomanklatür kodu sadece tarihsel
nedenlere bağlı olarak hala mevcuttur. Mesela Meksika: 0412 gibi
Ülke grupları 4 basamaklı kodlar ile belirtilmektedir. Örneğin, ACP (Afrika,
Karayip, Pasifik) Ülkeleri: 1031 gibi.
2.1.5. Önlemler:
Önlem esas itibariyle; belli bir yerden ithal edilen veya belli bir yere ihraç
edilen eşyalara uygulanan Topluluk tarife ve ticaret mevzuatının, belirlenen bir süre
boyunca uygulanması olarak ifade edilebilir23.
2.1.5.1. Önlem Türleri:
Önlemler, özelliklerine göre “Önlem Türleri”ne ayrılırlar. Önlem türleri,
tercihleri, tarife kotalarını, tercihsiz önlemleri, antidamping önlemlerini, gözetimleri,
ithalat ve ihracat kısıtlamalarını, yasakları, vs gösterir. Önlem türleri önlemin ne
olduğunu tanımlayan ana unsurlardır.
23
17
2.1.5.1.1. Önlem Türü Dizisi
“Önlem Türü Dizisi”, beyan işlemindeki kullanımlarına göre, önlem türlerini
ve dolayısı ile önlemleri yeniden gruplamak için kullanılırlar.
Önlem türü dizisi, beyan işlemleri boyunca dizi başına kaç tane önlem
uygulandığını tanımlar. Genelde her bir dizi başına bir önlem uygulanmaktadır.
Örneğin; “C: Uygulanabilir Vergi Oranı” dizisi için, uygulanan önlem ya indirimli veri
oranına tabi bir tercihli önlemdir, ya da herhangi bir indirimin söz konusu olmadığı
bir tercihsiz önlemdir. İki önlemin aynı anda uygulanması söz konusu değildir.
Bununla birlikte, bir dizi için birden fazla önlemin uygulandığı durumlarda
görülebilmektedir. Örneğin; “D: Anti-damping Vergileri veya Fark Giderici Vergiler”
dizisi için, aynı beyana hem anti-damping hem de fark giderici vergiler uygulanabilir.
2.1.5.2. Coğrafi Alanlar
Teoride bir önlem, bir geliş (kaynak, menşe) veya varış için tanımlanır. Daha
önce belirtildiği gibi, geliş/varış bir ülke veya bölge olabilir. Coğrafi alanı hariç iki
aynı önlem hala iki ayrı önlemdir. Fakat, önlemlere ilişkin verilerin coğrafi alanlara
tutulması pratik bir yöntem olmayacağı için, önlemler TARIC’e ülke grupları için
yerleştirilmiştir. Bunun manası şudur: Önlem grup içindeki tüm ülkelere
uygulanabilir. Eğer bazı ülke grupları gruptaki diğer ülkelerden farklı olarak özel bir
tarife uygulamasına tabi ise, önlemden muaf tutulurlar ve sistemde onlar için özel
önlemler veri olarak tutulur. Bu durum, söz konusu ülkenin grubun dışında
bırakıldığını göstermez24.
Bir önlem tüm gelişlere ve varışlara uygulanabilir.
24
Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, “Arayüz Veri Belirtimleri - Unsurlar”, Brüksel, 1 Haziran 2002, s:13
18
2.1.5.3. Önlemin Geçerlilik Süreleri
Önlemler, geçerliliklerinin başlama tarih ile bitiş tarih arasında, askıya
alınmadıkları sürece, geçerli sayılırlar.Geçerlilik başlama tarihi, söz konusu önlemi
yaratan Tüzük ile belirlenir. Bitiş tarihi, ya Tüzüğün fiili yürürlükten kalkış
tarihinden ya da Tüzükte bizzat söz konusu önleme ilişkin belirtilen bitiş tarihinden
anlaşılır.
Eğer önlemin bitiş tarihi Tüzüğün yürürlükten kalkma tarihinden ileri veya bu
tarihe eşit ise, Tüzüğün yürürlükten kalkma tarihi nihai tarih olarak alınır. Diğer
durumda, yani önlemin bitiş tarihinin Tüzüğün yürürlükten kalkma tarihinden geride
bir tarih olması halinde, önlemin bitiş tarihi nihai tarih olur.
2.1.5.4. Eşyalar
2.1.5.4.1. Eşya Kodları
Bir önlem eşya kodu seviyesinde tanımlanabilir. Bu durum, önlemin söz
konusu kod kapsamı ürüne tamamen uygulandığını gösterir. TARIC veritabanında
önlemin,
üzerinde
uygulanacağı
eşya
kodlarına
doğrudan
yerleştirilmesi
gerekmemektedir. Eşyaların hiyerarşisi içinde bir üst seviyeye de yerleştirilebilir.
Eğer bir önlem tüm Fasıl’a uygulanabiliyorsa, örneğin; 93 üncü Fasıl için (silahlar ve
mühimmatlar) ihracat yasağı söz konusu olduğunda, 93 üncü Fasıl kapsamı tüm
ürünlere ilişkin önlemlere dair verilerin tutulması hiç de pratik bir uygulama
olmayacaktır. Bu çerçevede, Fasıla ilişkin eşya kodlarında 9300 00 0000 00 00 kodu
kapsamında bir tek önlem gösterilecektir. Bu durum, söz konusu önlemin 93 üncü
Fasıl kapsamı tüm eşyalara uygulanabileceğini ifade eder. Bu uygulamaya üst seviye
kodlardan alt seviye kodlara doğru bir “önlem taşması “ adı verilir25.
TARIC veritabanını yorumlarken, eşyalara uygulanan tüm önlemlere sahip
olabilmek açısından, önlem taşması prensibinin uygulanması zorunludur.
25
19
2.1.5.4.2. Ek Kodlar
Bir önlem ek kod seviyesinde de tanımlanabilir. Bu durumda birkaç husus
ortaya çıkabilir:
•
Önlem bir eşya kodu ile ek kodun bileşimine ait olabilir. Önlemin kendisi
eşya kodu ile ek kod arasında bir bağlantıdır. Ek kod ile detaylı olarak ifade
edildiği şekle bağlı kalınarak, önlem tüm eşyaya uygulanabilir. Örneğin: bir
anti-damping vergisi eşya kodu ile tanımlanan belli ürünlere –o ürünün
ancak ek kod ile tanımlanan belli bir şirket tarafından üretilip ihraç
edilmesi şartı ile- uygulanabilir.
•
Bir önlem ihraç iadesi nomanklatürüne ait olabilir. Bu durum yukarıda
bahsedilen duruma benzemektedir fakat arada bir fark sözkonusudur: CN
seviyesindeki eşya kodu ile ek kod arasındaki bağ önlemden bağımsız
olarak mevcuttur.
•
Önlem sadece bir ek koda aittir, eşya kodu ile bir bağlantısı yoktur. Bu
Meursing (Bileşim) ek kodudur ve önlem ek kod ile tanımlanan bileşime
sahip ürüne uygulanabilecek vergi oranını gösterir.
2.1.5.5. Sıra Numarası
“Sıra Numarası” bir önlemin alternatif tanımlanmasıdır. Sıra numarası tarife
kotaları, tarife tavanları ve gözetim için tanımlanmıştır. Eğer bir operatör tarife
kotalarından faydalanmak isterse, gümrük beyannamesinde sıra numarası üzerinden
söz konusu kotayı belirtmelidir.
2.1.5.6. Önlem Unsurları
“Önlem Unsurları” önlem içinde verginin ifade ediliş biçimini gösterir.
20
2.1.5.7. Ölçü birimleri ve niteleyenler
Vergiler, beyan edilen eşyanın değerinin yüzdesel ölçümü ile ifade edilebilir.
Bu “ad valorem” vergi türüdür. Gümrük vergileri ayrıca beyan edilen malın bir ölçüsü
olarak da ifade edilebilir. Bu tür vergi ise “spesifik vergi” olarak adlandırılır.
Örneğin; Eğer gümrük vergisi “100 kilo başına 15 Euro” ise, bu ölçüm için
eşyanın ölçü birimi 100 kilodur.
Ölçümü yapılan eşyanın belli özelliklerine göre ölçü birimleri “niteleyen”e
sahip olabilir. Örneğin yukarıdaki örnekte belirtilen 100 kilo tabiri, 100 kilo net kuru
madde için olabilir. Bu durumda, “net kuru madde” bir niteleyen olur.
Spesifik vergiler para birimi cinsinden ifade edilir.
2.1.5.8. Ölçüm Şartları ve Eylemleri
Önlemler belli şartlara bağlanmış olabilir. Yani bir gümrük uygulaması belli
şartlara bağlı olabilir. Bu şartlar belli belge veya ruhsatların zorunlu ibrazı, beyan
edilen ürün için minimum fiyat kriterine uyma vs. olabilir26.
“Eylem” ise şartın yerine getirilmesi sonucunda gerçekleşen gümrük
uygulamasını ifade eder. Bu eylemler; malın serbest dolaşıma girişine izin verilmesi
veya yasaklanması, spesifik vergi oranının uygulanması vs. olabilir.
2.1.5.9. Önlemlerin Çakışması
TARIC önlemlerin çakışması durumunu kabul etmez. Belirli bir beyanda, en
fazla belirli bir önlem türü uygulanabilir.
26
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD XXI, “TARIC 2’de Kullanılan Kodlar”, Brüksel, 15 Şubat 2001, s:8
21
2.1.6 Dipnotlar
Dipnotlar, operatör tarafından dikkate alınması gerekli bilgiyi ifade eden fakat
bilgisayar tarafından herhangi bir işleme tabi tutulmayan destekletici mahiyette
metinlerdir. Görüntülenmesi uygun olmayan dahili verilerin alternatif olarak
gösterilmesine veya başka bir yerde yer almayan ekstra bilgilerin teminine imkan
sağlarlar.
Dipnotlar eşya nomanklatürüne, ihracat iadesi nomanklatürüne, ek kodlara,
önlemlere ve de Meursing (Bileşim) Tablolarına eklenebilirler.
Aşağıdaki tabloda TARIC veritabanında yer aldığı şekli ile dipnot türlerine
ilişkin kod ve tanımları görebilirsiniz27:
Tablo 2: Dipnot Türleri (Kayıt No: 10000)
KOD
TANIM
CA
Ek Nomanklatür
CD
Şartlar
MH
Meursing (Bileşim Tablosu)
NC
İhracat İadesi Önlemi
NM
Nomanklatür
NX
İhracat İadesi Nomanklatürü
PB
Yayın
PN
Ek’e Bakınız
TM
Önlem (TARIC)
TN
Nomanklatür (TARIC)
27
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD XXI, “TARIC 2’de Kullanılan Kodlar”, Brüksel, 15 Şubat 2001, s:10
22
2.1.7. Yasal Mevzuatlar
Topluluk Tarife ve Ticaret Mevzuatı içinde temel yasal mevzuatlar Tüzük ve
Kararlardır. Bu mevzuatlar bir veya birkaç fonksiyona sahip olabilirler; temel teşkil
etme, geçici veya nihai anti-dampinglerin belirlenmesi, yürürlükten kaldırma, kısmi
yürürlükten kaldırma, süre uzatma, Tam Geçici Durdurma (FTS), Kısmi Geçici
Durdurma (PTS)
Bu yasal mevzuatlar için TARIC’te kullanılan genel ifade “Tüzük”tür.
2.1.7.1. Tanımlama
Yasal mevzuatın tanımlanması 4 unsurdan oluşur:.
•
Aşağıda belirtilen değerlerden oluşan önek;
o Taslak Tüzük, Karar ve Anlaşmalar için ‘C’ sembolü,
o Tüzükler için ‘R’ sembolü,
o Kararlar için ‘D’ sembolü,
o Anlaşmalar için ‘A’ sembolü,
o Bilgi için ‘I’ sembolü. Bilgi sadece bilgilendirme amacıyla kullanılır ve
yasal bir bağlayıcı yönü yoktur. Mesela TARIC in yapısı ve içeriğinden
de bahseden ve her yıl yayınlanan ayrıntılı açıklama,
o Avrupa Topluluğu Adalet Divanı Kararları için ‘J’ sembolü,
•
Yayın yılı (iki haneli);
•
Topluluk Resmi Gazetesinde yayınlandığı şekli ile Tüzük No.su (4 haneli);
23
•
Tüzük No.su için sonek. Sonekler Tüzükleri, tek bir mevzuat olarak
yayınlansalar da, mantıksal olarak ayırmak amacıyla kullanılırlar (Mesela,
bir tek Tüzük içinde yer alan farklı geçerlilik sürelerini belirtebilmek için).
2.1.7.2. Türler ve Fonksiyonları
2.1.7.2.1. Taslak Tüzükler
Genelde mevzuatlar Resmi Gazete’de yayınlanmalarından önce TARIC
veritabanına işlenirler. Taslak mevzuat bu durumda yayınlanacak mevzuatın yerini
alır.
Eğer taslak mevzuat daha onaylanmamış ise, hakkında tartışmalar devam
etmekte demektir ve dolayısı ile taslak mevzuattaki önlemler sadece bilgi amacı ile
kullanılırlar. Söz konusu onaylanmamış mevzuatın ancak temel veya değişikliğe
uğramış bir mevzuat olması halinde sistemde onaylanmamış taslak olarak belirtilir.
Eğer onaylanma aşamasında söz konusu taslak mevzuat reddedilirse, TARIC’e
işlenen tüm ilgili önlemler iptal edilir28.
Taslak mevzuat onaylanması ile birlikte basıma hazır hale gelir ve resmi basım
için basım bürosuna gönderilir. Bu aşamada mevzuat TARIC veritabanına
onaylanmış taslak olarak girilebilir. Söz konusu mevzuatın içeriği sabit olup, resmi
hüviyet kazanmak için sadece Resmi Gazetede basımı beklediği için, TARIC’ e işlenir
işlenmez uygulanmaya başlar. Bu özellik, TARIC kullanıcılarına, herhangi bir
mevzuat yürürlüğe girmeden önce ondan haberdar olma avantajını sağlar. Ayrıca
geçmişe dönük olarak yürürlüğe giren mevzuatlar için de oldukça kullanışlı bir
özelliktir.
Gerçek Tüzük yayınlandıktan sonra, getirdiği önlemeler ile birlikte, taslak
tüzüğün yerine alır. Bazı istisnai durumlarda, birden çok yayınlanmış tüzük bir taslak
28
24
tüzüğün yerini alır. Böle olunca, her bir yayınlanmış mevzuat taslak mevzuatın belirli
kısımlarının yerini alır.
2.1.7.2.2. Önlem Yaratan Tüzükler
Sadece temel, anti-damping ve değişiklik tüzükleri tarife ve ticaret önlemleri
getirebilir. Bu yüzden bu tüzüklere “Önlem Yaratan Tüzükler” adı verilir. Diğer tür
tüzükler ise sadece varolan önlemlerin uygulanmasın etkileyen tüzüklerdir.
Bu tüzüklerden, temel tüzükler ve kısmi/nihai anti-damping tüzükleri
tamamen yeni tarife ve ticaret önlemleri getirirler ve başka tüzüklerden tamamen
bağımsızdırlar, kendiliklerinden oluşmuşlardır.
Değişiklik tüzükleri ise ya bir temel tüzüğü veyahut başka bir değişiklik
tüzüğünü değiştiren tüzüklerdir.Bu tür tüzükler, değiştirdikleri tüzüklerin tarife ve
ticaret ile ilgili hükümlerini etkilerken tüzüklerin bizzat kendilerini kaldırmaz veya
uzatmazlar.
2.1.7.2.3. Süre Uzatan Tüzükler
Bu tüzüklerin kendilerinin bir geçerlilik süresi olmamasına rağmen, temel veya
değişiklik tüzüklerinin bitiş tarihlerine ilişkin geçerlilik sürelerini uzatırlar. Dolayısı
ile süre uzatan tüzük kapsamı önlemlerin geçerlilik süreleri uzatılmış olur.
Süre uzatan tüzükler değişik geçerlilik sürelerine sahip birden fazla tüzüğün
mevcut geçerlilik süresini uzatabilir ve bir tüzüğün geçerlilik süresi birden fazla
uzatılabilirler.
2.1.7.2.4. Tam Yürürlükten Kaldıran Tüzükler.
Bu tüzükler temel, değişiklik veya FTS tüzüklerini yürürlükten kaldırırlar.
Yürürlükten kaldırılan tüzük ve ilgili önlemleri hiç varolmamış kabul edilirler. Bu bir
25
yasanın iptali ile aynı anlama gelmektedir. Nadiren kullanılır. Mesela, hatalı yayınlar
olduğu durumlarda.
Tam yürürlükten kaldıran tüzüklerin geçerlilik süreleri yoktur.
2.1.7.2.5. Kısmi Yürürlükten Kaldıran Tüzükler
Bu tüzükler belli bir tarihte temel, değişiklik veya FTS tüzüklerini yürürlükten
kaldırırlar. Belirli olmayan bir bitiş tarihine sahip tüzüklere bir bitiş tarihi getirirler
veya varolan bir bitiş tarihini daha ileri bir zamana atarlar. Yürürlükten kaldırılan
tüzükte yer alan önlemlerden özel bir bitiş tarihine sahip olanlar hariç, tüm
önlemlerin bitiş tarihleri değişir.
Kısmi yürürlükten kaldıran tüzüklerin geçerlilik süreleri yoktur. Bu tüzükler,
önlem yaratan tüzükler veya FTS tüzüklerinin geçerlilik sürelerini sona erdirirler.
2.1.7.2.6. Tam Geçici Durdurma (FTS) Tüzükleri
FTS tüzükleri bir tüzüğün uygulanmasını belirli bir zaman için askıya alır.
Yani, tüzük kapsamı önlemlerin uygulanması FTS geçerli olduğu süre boyunca askıya
alınmış olur. FTS yürürlükten kalktığı veya geçerlilik süresini doldurduğunda, askıya
alınan önlemler tekrar uygulanmaya başlarlar.
2.1.7.2.7. Kısmi Geçici Durdurma (PTS) Tüzükleri
PTS tüzükleri sadece tüzük kapsamı bazı önlemlerin askıya alınması gerektiği
hallerde kullanılır29.
29
26
Diğer taraftan, PTS tüzükleri bağımsız TARIC unsurları olarak ortaya
çıkmazlar. Askıya aldıkları önlemlerde sadece bu tüzüklere ilişkin atıf ve geçerlilik
süreleri belirtilir.
2.1.7.3. Tüzük Grupları
“Tüzük Grupları”, tüzüklerin özelliklerine göre sınıflandırılması ile oluşur. En
önemli tüzük grupları, Tek İdari Belge’nin (Topluluk Gümrük Beyannamesi) 36
numaralı kutusunun içeriğine (tercih) karşılık gelmektedir30.
2.1.8. Sertifikalar
Sertifikalar, beyan sahibi tarafından ibrazı zorunlu olan TARIC içindeki belirli
belgeleri ifade eder.
Sertifikalar şartlar ve dipnotlar bölümlerinde belirtilirler.
TARIC’ e entegre edilmiş başlıca sertifikalar şunlardır:
Doğruluk, Kalite ve Hazırlanma Sertifikaları
Anti-damping önlemleri söz konusu olduğunda aranan belgeler
İhracat Yetkisi
Gözetim belgeleri
İthalat/İhracat Lisansları
Belli şartlar uygulanmadığı sürece, EUR.1 veya Form A gibi menşe ispat
belgeleri TARIC’ e entegre edilmemiştir. Bunun sebebi, çok fazla sayıda önlemin,
özellikle de tercihli önlemlerin menşe ispat belgesi aramasıdır.
30
27
2.2. TARIC’te Verilerin İletimi
2.2.1. Tam Çıkarma31 (Full Extraction)
TARIC’i kullanan tüm sistemler, kendi veritabanlarına ilk yüklemeyi
yapabilmek için “start-up data files” adı verilen başlangıç veri dosyalarına ihtiyaç
duyarlar32. İşte “Tam çıkarma”, diğer bir hedef veritabanına otomatik olarak
yüklenebilen bir biçimde TARIC veritabanının bir kopyasını içeren bilgisayar
dosyaları grubudur. Bu gerçekleştirildiğinde, hedef veritabanı değişiklik dosyalarını
almaya hazır hale gelmiş demektir.
Tam çıkarma dosyaları, ürün kodlarının tanımları gibi dile bağımlı verilere ve
önlemler içinde tanımlanan vergi oranları gibi dilden bağımsız verilere ayrılmıştır.
Dile bağımlı veriler içeren dosyalar sadece bir dil ihtiva ederler.
Dosyalar ayrıca aktif veri ve arşiv veri olarak da ayrılırlar. Aktif veri, belli bir
aktif tarih veya sonrasına kadar geçerli olan veridir. Arşiv veri ise belli bir arşiv tarihi
veya sonrasına kadar geçerli olan fakat aktif tarihte geçerli olmayan veri tipidir. Bu
ikinci dosya isteğe bağlıdır ve gerektiğinde eski veriye ulaşmak için kullanılır.
Örneğin:
Aktif tarih: 1. Ocak 2002: Aktif dosya 1 Ocak 2002 tarihi ve bu tarih
sonrasında geçerli olan verileri ihtiva eder. Bu tarihten önce iptal edilmiş
verileri içermez;
Arşiv tarih: 1 Ocak 2001: Arşiv dosya 1 Temmuz 2001 tarihi veya bu tarih
sonrasında geçerli olan verileri ihtiva eder lakin aktif tarih olan 1 Ocak
2002 tarihinde artık geçerli değildir. I Temmuz 2001 tarihinden önce iptal
edilen verileri içermez.
İngilizce “Extraction” tabirinin çevirisi, “Çıkarma” olarak kullanılmıştır.
Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, “Arayüz Veri Belirtimleri - Prensipler”, Brüksel, 1 Haziran 2002,
s:2
31
32
28
Hacimlerine bağlı olarak, tam çıkarma dosyaları genelde CD-ROM gibi veri
depolayıcılar vasıtası ile iletilirler.
2.2.2. Değişiklik Dosyalarının Çıkarılması:
TARIC dataları ile ulusal veritabanının güncel tutulması için değişiklik
dosyalarının yaratılarak, üye ülke veritabanlarına iletimi zorunludur. Bu dosyalar
TARIC veritabanında yapılan güncellemeleri içerir. Bu dosyalar düzenli olarak ve
genelde hemen hemen her gün oluşturulurlar ve Brüksel yerel saati ile saat 19.00’da
üye ülke idarelerine iletilirler.
Bir değişiklik dosyası, bir önceki değişiklik dosyasının oluşturulmasından bu
yana TARIC veritabanında yapılan tüm güncellemeyi ihtiva eder. Değişiklik dosyası
hem dile bağımlı verilerin hem de dilden bağımsız verilerin tümünü içerir33.
TARIC verileri ile kendi veritabanlarını güncel tutmak isteyen üye ülke
idareleri
değişiklik dosyalarını
ardışık olarak
işlemelidirler.
Tüm
dosyalar
işlenmelidir, aksi takdirde güncellemeler arasında boşluklar oluşur ve ulusal
veritabanı ile Komisyonun merkezi TARIC veritabanı arasında uyumsuzluk ortaya
çıkar. Değişiklik dosyaları tanımlanıp depolanabilmeleri açısından ardışık şekilde
numaralanmışlardır.
Değişiklik dosyaları üye ülke idarelerine CCN/CSI network ağı üzerinden
otomatik olarak gönderilirler.
33
s:8
29
2.2.3. Değişiklik Dosyasının Alımı ve Verilerin İşlenmesi:
2.2.3.1. Genel:
Günlük değişiklik dosyası Üye Ülkelere CCN/CSI network ağı üzerinden
gönderilir. Bu dosyanın daha ileri işlenmesi Üye Ülkenin otomasyon seviyesine
bağlıdır. Lakin, burada bir işlem gereklidir. Bu işlem otomatik veya otomatik
olmayan şekilde gerçekleştirilebilir. Bundan sonraki aşamada, CCN/CSI ağının ve
yerel TARIC sunucusunun (server) Üye Ülke network ağı ile tam entegrasyonunun
sağlanmış olması gerekmektedir34.
2.2.3.2. Otomatik olmayan (Manual) Prosedür:
Bu prosedürde, Üye Ülkeler değişiklik dosyasının gelip gelmediğini CCN/CSI
üzerinden otomatik olmayan bir şekilde, kendileri kontrol etmek durumundadırlar.
Alınan değişiklik dosyasının ne şekilde işleneceği Üye Ülkenin mevcut kaynaklarına
bağlıdır.
2.2.3.3. Otomatik Prosedür:
Komisyon tarafından bu prosedür tavsiye edilmektedir. Üye ülkeler TARIC
dosyalarının yüklendiği bilgisayara “bekçi köpeği” adı verilen gözcü bir program
koyarlar. Bu program sürekli çalışan bir programdır ve bu programın temel amaçları
şunlardır:
34
TARIC değişiklik dosyalarının seçilmesi,
Değişiklik dosyalarının statüsünün kontrol edilmesi,
Yerel veritabanına değişiklik verilerinin işlenmesini başlatılması.
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “TARIC Sentezi”, Brüksel, 29 Eylül 2000, s:3
30
2.2.3.4. Veri İşleme Kuralları:
Değişiklik dosyasının işlenmesi aşamasında şu kurallara uyulması önerilir:
Başlık
seviyesinde
(numaralandırma,
kayıtların
sayıları)
değişiklik
dosyasının genel bir kontrolü,
Kayıtın her bir alanının biçimsel ve içerik olarak kontrolü,
Yerel veritabanını güncellerken mantıksal kontrolün gözden geçirilmesi,
Uzman kullanıcılar için hataları bulunabilir hale getirilmesi,
Mantıksal hatalar bulunduğunda, Komisyon ile bağlantıya geçilmesi.
2.3. Entegrasyon
2.3.1. Entegrasyon Çalışması
Entegrasyon çalışması, Ortak gümrük mevzuatın doğru, eşzamanlı ve yeknesak
uygulamanın
sağlanması
ve
Üye
ülke
gümrük
idarelerine
uygun
şeklide
gönderilebilmesi amacı ile kodlanmış veri halindeki söz konusu mevzuatın tercüme
edilerek TARIC veritabanına yerleştirilmesi olarak tanımlanabilir.
Entegrasyon çalışması iki bölüm olarak ele alınabilir: Yeni mevzuatın
entegrasyonu, varolan mevzuatın muhafazası.
2.3.1.1. Yeni Mevzuat
TARIC yöneticileri tarife ve tarife-dışı önlemlere ilişkin yeni mevzuat
önerilerinin detaylandırılması çalışmalarına aktif olarak katılırlar. Böylece, yeni
mevzuat olarak ne beklendiğinden haberdar olurlar.
Bu şekilde gerçekleşen birimler arası danışma prosedürü TAXUD’a, Tarım,
Ticaret, Balıkçılık, Teşebbüs ve diğer Genel Müdürlüklerce hazırlanan mevzuat
önerilerini inceleme ve öneride bulunma imkanı vermektedir.
31
Öneri tüm danışma birimlerinin olurunu aldıktan sonra, TAXUD söz konusu
mevzuatı TARIC’ e entegre etme fırsatını yakalamış olur. Artık öneri TARIC
veritabanına “onaylanmamış taslak Tüzük” olarak işlenecektir.
2.3.1.1.1. Mevzuat
İlk aşama, önerinin fonksiyonunu belirlemektir. Bu açıdan, taslak tüzüğün
yeni bir önlem mi yaratacağı yoksa varolan bir önlemi mi değiştireceği (önlem
yaratan tüzük) ya da içerikte hiçbir değişikliğe yol açmadan sadece varolan bir
mevzuatın geçerlilik süresini mi etkileyeceğinin (yürürlükten kaldırma, süre uzatma
veya Tam Geçici Durdurma) tanımlanabilmesi açısından taslak mevzuatın analiz
edilmesi önem arz etmektedir.
2.3.1.1.2. Eşya Kodları
İkinci analiz, yeni eşya kodlarının oluşturulmasının gerekli olup olmadığını
belirleyecektir. (TARIC seviyesinde daha tanımlanmamış olan ürünlerin öneri
tarafından özel olarak irdelendiği durumlarda)
Yeni eşya kodunun oluşturulduğu durumlarda, yeni kodun hangi koddan
türetildiğini tanımlanabilmesi ve artık bir kodun (“Diğerleri”) yaratılması amacı ile,
yaratılan söz konusu yeni kodun içine yerleştirileceği nomanklatürün yapısının analiz
edilmesi zorunlu olacaktır.
2.3.1.1.3. Önlemler
Üçüncü aşama, veritabanına yerleştirilecek önlemler ile herhangi bir çatışmaya
mahal
vermemek
açısından,
varolan
bazı
önlemlerin
iptal
edilmesi
veya
değiştirilmesinin gerekli olup olmadığının kontrol edilmesidir. Bu analiz varolan
durumun ayrıntılı bir incelemesini gerektirir. Esasen TARIC yöneticileri, aynı türe ait
varolan önlemlerin entegre edildiği seviyeyi (AS, CN veyahut TARIC), geçerlilik
32
sürelerini ve de ilişkili oldukları kaynağı (ülkeler veya ülke grubu) dikkate almak
zorundadırlar.
2.3.1.1.4. Diğer Unsurlar
Yeni mevzuatın TARIC’e tümüyle entegrasyonu, dipnotlar, ek kodlar veya
sertifikalar gibi ikincil unsurların yaratılması veya değiştirilmesi manasına gelebilir.35
Şu da ifade edilmelidir ki, önlem türleri, koşul veya eylem kodları gibi bazı
temel unsurların yaratılması gerekebilir. Bu durumda Üye Ülkeler, gerektiği hallerde
sistemlerini bu yeni oluşumlara adapte edebilmek açısından, bilgilendirilirler.
2.3.1.2. Bakım Çalışması
Her bir TARIC yöneticisi anti-damping vergileri, diğer ticaret önlemleri,
tercihli anlaşmalar veya GTS tavizleri gibi spesifik dosyalardan sorumludurlar.
TARIC’ e bir dosyanın entegre edilmesi diğer bir dosyanın entegrasyonunu
etkileyebilir. Bundan dolayı, TARIC yöneticileri sorumlulukları altında bulunan her
hangi bir mevzuatın (CN, otonom askıya alma veya kotalar...) önlemler üzerindeki
muhtemel etkisini analiz etmek ve gerekli uyum tedbirlerini almak zorundadırlar.
Örneğin:
Kombine Nomanklatürde tanımlanan eşya kodlarının yapısı her sene
değişir. Bu şu manaya gelir: Güncellenmiş CN kodlarına bağlı olan tüm
TARIC kodları güncellenmelidir ve dolayısı ile bu TARIC kodlarına entegre
edilen tüm önlemlerde yapılan güncelleme doğrultusunda kaydırılmalıdır.
İndirimli gümrük vergileri genelde üçüncü ülkelere uygulanan vergi
oranlarında yapılan aritmetik indirim olarak tanımlanır. (Mesela üçüncü
ülke ülkelere uygulanan vergi oranının %30’u gibi) Dolayısı ile, her üçüncü
35
33
ülke vergi oranları değiştiğinde, indirimli vergi oranlarının da yeniden
hesaplanması gerekir.
Bazı mevzuatların entegrasyonu bazen CN kodlarının daha ayrıntılı TARIC
kodlarına ayrılmasını gerektirir. Eşya kodlarının yapısında bu tür bir
değişikliğe
gidilmesi
halihazırda
varolan
önlemlerin
kaydırılmasını
gerektirebilir.
2.4. Ulusal Entegrasyon
2.4.1. Giriş
TARIC’te yer alan önlemler AB mevzuatında yasal bir temele sahiptir.
Topluluk içinde uyumlaştırması daha sağlanmayan mevzuatın ulusal seviyede
entegrasyonu gerçekleştirilebilir.
TARIC-AB mevzuatı önlemlerin içine yedirilir. Önlemler TARIC veri iletimi ile
günlük olarak güncellenir.
Ulusal önlemlere örnek vermek gerekirse:
•
KDV
•
Vergi
•
Bitki sağlığı önlemleri
•
Silah ve mühimmat
•
Vs.
34
2.4.2. Muhtemel İlgili Kayıtlar
Tablo 3: TARIC Kavramları ve Kayıtları
KAVRAM
KAYIT (NO)
Tüzük Grubu
150
Ana Tüzük
285
Değişiklik Tüzüğü
290
Önlem Türü Dizisi
140
Önlem Türü
235
Coğrafi Alan (Grup)
250
Coğrafi Alan Üyeliği
25515
Ek Kod Kimliği
120
Ek Kod Türü/Önlem Türü
240
Ek Kod
245
Dipnot Türü
100
Dipnot
200
Önlem
430
2.4.3. Entegrasyon için Genel Kurallar
Ulusal önlemlerin entegrasyonu hususunda Üye Ülkeler belli kurallar üzerinde
mutabakata varmışlardır. Bu kuralların amacı, veri iletim sorunlarının önlenmesi ve
ulusal verilerin TARIC veritabanında herhangi bir uyuşmazlığa yol açmasına izin
verilmemesidir. Bu kurallardan kısaca bahsedecek olursak:
•
Normal olarak, ulusal verilerin TARIC’e entegrasyonunda serbesttirler.
Verilerin kodlanması için, TAXUD/416/9436 ve TAXUD/1605/200237
simgeli belgeler kullanmaları için Üye Ülkelere alan sağlamaktadır.
Üye Ülkeler için kodlar örneğin:
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/416/94 (Rev.9), TARIC 2’de Kullanılan Kodlar”, Brüksel, 15 Şubat
2001
37 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/1605/02, TARIC’in Tam İşletme Kuralları”, Brüksel, 11 Ocak 2002
36
35
o Ek kod türleri (kayıt 12000): Q-Z arası kodlar ve 0,1,5 türler.
o Sertifika türleri: Üye Ülkeler için kullanım amacıyla sayısal kodlar
önerilmiştir.
•
İzlenecek entegrasyon yöntemi Üye Ülkelerin tercihine bırakılmıştır.
Entegrasyon TARIC prensiplerine sadık kalmalıdır. Bununla birlikte
yöntem gümrük beyannamelerinin sınırlamalarını da hesaba katmalıdır.
Mesela; ek kod için elverişli sadece bir pozisyon vardır. Bu kodların ulusal
amaçlar için kullanımı, üzerinde tartışılması gereken bir husustur.
•
SID (sistem tanımlayıcı) bir önlem için o önleme özgü bir numaradır38.
Komisyon sadece “0” (sıfır) dan büyük SID numaralarının kullanımına
karar verir.
Bazı Üye Ülkeler önlemlerini negatif bir SID numarasına
entegre etmeye karar verebilirler.
•
Üye Ülkeler Komisyon tarafından kendilerine iletilen verileri değiştirmeye
yetkili değillerdir. Eğer gerek duyarlar ise veriye ilave bilgi ekleyebilirler.
Örneğin; Bir Üye Ülke için Topluluk dipnotu kafi gelmiyor ise, bu dipnota
başka bir dipnot eklenebilir.
2.4.3.1. Önlemlerin Entegrasyonu için Uygulanacak Kurallar
1. Halihazırda bir kodlama mevcut ise, o kullanılacaktır.
2. Halihazırda bir Kodlama mevcut değilse, bir tane yaratılabilir. Fakat
herhangi bir önlem bu koda ilave edilirken aşağıda belirtilen kuralların
uygulanmasına dikkat edilmesi gerekmektedir:
•
Temel bir Tüzük ancak bir tüzük grubu mevcut ise sisteme tanıtılabilir.
38
s:5
36
•
Yeni bir tane oluşturmadan önce tüzük gruplarının kodlaması mutlaka
kontrol edilmelidir. Eğer gerekiyor ise yeni bir tane oluşturulabilir (kayıt
150).
•
Bir değişiklik tüzüğü işaret edilen temel tüzüğün var olması koşulu ile
sisteme tanıtılabilir. Dolayısı ile önce bir temel tüzük oluşturulur. Bu
kurucu bir tüzük olmalıdır (kayıt 285).
•
Eğer temel tüzük oluşturulmuş ise, değişiklik tüzüğü artık sisteme
tanıtılabilir (kayıt 290).
•
Sisteme girmek istenilen önlem için halihazırda bir önlem türü dizisi olup
olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer yoksa bir tane oluşturulmalıdır (kayıt
140).
•
Sisteme girmek istenilen önlem için halihazırda bir önlem türü olup
olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer yoksa bir tane oluşturulmalıdır (kayıt
235).
•
Yeni bir ülke grubu kullanılmak istenir ise bir tane oluşturulur (kayıt 250)
ve tek bir ülke ile ilişkilendirilir (kayıt 25515/26015).
•
Önlem için ek kodlar kullanılmak istenir ise yeni ek kodlar oluşturulur
(kayıt 245). Fakat, öncelikli olarak yeni bir önlem türü kimliğine gerek
olmadığından emin olunmalıdır (kayıt 120). Daha sonra ise, ek kod önlem
türü ile ilişkilendirilir (kayıt 240).
•
Önlemlere dipnot eklenmek istenirse, öncelikli olarak bu dipnotların
oluşturulması gereklidir. Oluşturmadan önce ise, halihazırda varolan bir
dipnot türü tanımının kullanılmasının mümkün olup olmadığı kontrol
edilmelidir. Mümkün değil ise yeni bir tane yaratılabilir (kayıt 100).
•
Ancak tüm bu kurallar göz önünde bulundurulduğu takdirde ulusal bir
önlemin TARIC’e entegrasyonu mümkün olabilir.
37
Bir önlem için yeni bir ölçüm birimi veya ölçü birimi niteleyeni gerektiği
durumlarda, öncelikli olarak kayıt 210 ve kayıt 215 olarak bunların oluşturulması
gerektiği unutulmamalıdır. Buna ilaveten, ölçüm birimi kodu veya ölçü birimi
niteleyeni kodu arasındaki ilişkilendirmenin kayıt 220 adı altında mutlak surette
yapılması gerekmektedir.
38
BÖLÜM III
TARIC’İN YAYINLANMASI VE İŞLETİMİ
3.1. TARIC Yayını
Avrupa Komisyonu her sene 2658/87 sayılı Tüzüğün 6. maddesi uyarınca
TARIC’i yayınlar39.
TARIC Topluluk Resmi Gazetesinin C serisinde, her yılın Nisan ayı itibari ile
yayınlanmaktadır40.
TARIC yayını Bilgi Teknolojileri Birimi ile Tarife Birimi tarafından
hazırlanmaktadır. Gerekli veri ve referanslar. Yayınlanmak üzere Resmi Yayınlar
Ofisine (OPOCE) gönderilir41.
TARIC 4 cilt olarak yayınlanır ve toplam 5 adet eki bulunmaktadır.
Bunlar:
•
Tarım Payları, Şeker için Ek Vergiler ve Un için Ek Vergiler
•
Eczacılık Maddeleri Listesi
•
CITES
•
Çifte Kullanımlı Eşyalardır
•
Bir Giriş Fiyatı Uygulanan Ürünler
TARIC’in Topluluk Resmi Gazetesinde basılmış haline ilişkin örnek sayfalar için bkz. Ek 2
2003 yılı TARIC’i Topluluk Resmi Gazetesinde 30 Nisan 2003 tarihinde yayınlanmıştır.( OJ C
103/A 30.04. 2003)
41 Avrupa Komisyonu; DG TAXUD/B5/RL D(2002)12946, “TARIC konusunda Açıklamalar;
Komisyondan Cevaplar”; Brüksel, 16 Mayıs 2002 s:4
39
40
39
3.1.1. TARIC’in Düzeni
3.1.1.1. Genel
TARIC olarak bilinen Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi Topluluk gümrük
bölgesine ithal edilen ve bazı durumlarda da buradan ihraç edilen spesifik ürünlere
uygulanan muhtelif kuralları göstermek üzere düzenlenmiştir.
TARIC nomenklatürü 21 Bölüm (romen rakamı ile) ve 96 fasıldan
oluşmaktadır. Bazı bölümlerin ve fasılların başında notlar veya ek notlar
bulunmaktadır.
TARIC, 10000 civarında (sekiz rakamlı kodlanmış) pozisyon içeren ve Ortak
Gümrük Tarifesi ile Topluluğun dış ticaretine ve Üye Ülkelerin kendi aralarındaki
ticarete
ilişkin
istatistiklerin
temel
nomenklatürünü
oluşturan
kombine
nomenklatüre (CN) dayanmaktadır.
TARIC, büyük kısmı aşağıda belirtilen önlemlerden kaynaklanan 18000
civarında ileri seviyede (iki ek rakam veya bir ek kod ile kodlanmış) alt bölümler
ihtiva etmektedir:
1. Şartlı vergi muafiyetleri
2. Tarife kotaları
3. Aşağıda sayılan ülkelere tercihli tarife (kotalar ve tavanlar dahil):
uygulanmaktadır
•
ACP Devletleri (Afrika, Karayipler ve Pasifik Devletleri) ve OCT
(denizaşırı ülkeler ve topraklar)
•
Cezayir
•
Andora
•
Bulgaristan
•
Ceuta
•
Şili
40
•
Hırvatistan
•
Kıbrıs Rum Kesimi
•
Çek Cumhuriyeti
•
Mısır
•
Estonya
•
Avrupa Ekonomik Alanı (EEA) (İzlanda, Lihtenştayn, Norveç)
•
Faroe Adaları
•
Makedonya Eski Yugoslavya Cumhuriyeti
•
Macaristan
•
İzlanda
•
İsrail
•
Ürdün
•
Letonya
•
Lübnan
•
Lihtenştayn
•
Malta
•
Melilla
•
Meksika
•
Fas
•
Norveç
•
İşgal edilmiş Filistin toprakları
•
Polonya
•
Romanya
•
San Marino
•
Slovakya
•
Slovenya
•
Güney Afrika
•
İsviçre
•
Suriye Arap Cumhuriyeti
•
Tunus
•
Türkiye
41
•
Batı Balkan Ülkeleri (Arnavutluk, Bosna-Hersek, Sırbıstan ve
Karadağ)
4. Gelişmekte olan ülkelere uygulanan genelleştirilmiş tercihleri sistemi (GTS)
5. Antidamping ve fark giderici vergiler
6. Fark giderici vergiler
7. Tarımsal kısımlar (işlenmiş tarım ürünleri)
8. Birim Kıymetler (bazı çabuk bozulur eşya için dönem kıymetleri)
9. Minimum fiyatlar ve referans fiyatları
10. İthalat yasaklamaları
11. İthalat kısıtlamaları
11.1. Miktar Sınırlamaları
11.2. CITES dahil diğer kısıtlamalar
12. İthalat gözetimleri
13. İspanya için tamamlayıcı ticaret mekanizması
14. İhracat yasaklamaları
15. İhracat kısıtlamaları
15.1. Miktar Sınırlamaları
15.2. CITES dahil diğer kısıtlamalar
16. İhracat gözetimleri
17. İhracat vergi iadeleri
Antidamping vergiler, fark giderici vergiler, eczacılık maddeleri, bazı tercihli
tarife kotaları, balık referans fiyatları ve bazı ithalat ve ihracat kısıtlamalarına ilişkin
dipnotlar ve ek kodlar her faslın sonunda ve diğer ek kodlar ise TARIC’in Ek’lerinde
yer almaktadır.
3.1.1.2.Düzen
Aşağıda TARIC’te yer alan bilgileri ihtiva eden (Resmi Gazete’de basıldığı
format) ve 11 adet sütundan oluşan tablo gösterilmektedir:
42
Çift numaralı sayfalarda ( Resmi Gazete’nin sol tarafında yer alan) ilk 6 sütun
yer alır (1-5b sütunlar).
Tablo 4: 1-5b sütunları (sayfanın sağ tarafında)
1
2
3
4
5a
5b
Kombine
TARIC
Tanım
Birim
İthalatla
İhracatla
Nomanklatür
altpozisyonu
Miktar)
Ilgili
Ilgili
hususlar
hususlar
(Yasak,
(Yasak,
gözetim)
gözetim
Kodu
Tek numaralı sayfalarda ( Resmi Gazete’nin sağ tarafında yer alan) diğer 6
sütun yer alır (6-11. sütunlar)
Tablo 5: 6-11. sütunları (sayfanın sol tarafında)
6
7
8
TARIC
Vergi Oranları
Kodu
3. ülkeler
9
10
Tercihli Vergi Oranları
Çift Numaralı (Sol Taraftaki) Sayfalar
Çift numaralı sayfalarda aşağıda açıklanan altı sütun bulunmaktadır:
• 1 ve 2 nci Sütunlar: Kodlar
1. sütun, sekiz rakamlı CN kodlarını içermektedir.
43
11
2. sütun, TARIC Nomenklatürü alt pozisyonları için 2 rakamlı kodu
ihtiva etmektedir. Son iki rakam ise dahili bilgisayar anahtarlarını
göstermektedir.
•
3. Sütun: Eşyanın Tanımı
3. Sütun, eşyanın CN’deki tam tanımını ve buna ilave olarak
gerektiğinde TARIC’in amacı doğrultusunda daha ileri alt ayrımları içerir. Bu
sütunda ithalatta (bazı hallerde ihracat ) olduğu gibi Topluluk içi ticarette de
uygulanacak muhtelif Topluluk mevzuatının kapsadığı özel bazı ürünlerin
tesbiti mümkün bulunmaktadır. Topluluk önlemlerinin entegrasyonunun
gerekli kıldığı bu TARIC alt pozisyonları 2. sütunda gösterilen kodlar ile
belirtilmektedir.
Tekstile ilişkin fasıllarda, tekstil ürün kategorileri, ürün tanımı sonunda
parantez içinde gösterilmiştir (“TEXT” kısaltması ve bunu takiben dört
karaktere kadar bir kategori numarası)
•
4. Sütun: Yardımcı Birimler
Kısaltmalarla gösterilen ek birimler42, ilgili eşyanın kg. ağırlığı dışındaki
bazı ek özelliklerine ilişkin istatislikler toplanmasına olanak sağlamaktadır
•
Sütun - 5(a) ve 5(b): Gözlemler
Sözkonusu “gözlemler” menşe/varış yeri ile birlikte bazı önlemlerin
yürürlükte
olduğunu
gösteren
kısaltmalardır.
numaralanmış bir dıpnot izlemektedir43.
Sütun 5(a) ithalata, sütun 5(b) ihracata uygulanır.
42
43
ATRG OJ C 103 30.04.2003, s:23
ATRG OJ C 103 30.04.2003, s:24
44
Bu
kısaltmaları
bazen
Washington Sözleşmesinin hükümleri çerçevesinde ithalat ve ihracat
gözetimlerinin ayrıntıları TARIC’in 3 no.lu
ekinde yer almaktadır. Bu
referanslar esas olarak hayvanlar, bitkiler ve söz konusu 3 no.lu ekte
sayılanlardan yapılan eşyaları belirten kodlara sınırlandırılmıştır.
Tekstil ürünleri için (50 ila 63. fasıllar) gözetim önlemleri, miktar
sınırlamaları ve ithalat kısıtlamaları 5(a) sütununda gösterilmektedir.
5(b) sütunundaki “DURX” kısaltması, tanımları 149/2003 sayılı Konsey
Tüzüğünde44 yer alan çift kullanımlı eşyalar listesinde yer alan çift kullanımlı
eşyalara ilişkin ihracat kısıtlamalarını ifade eder. Söz konusu Yönetmelik
kapsamı liste TARIC’in 4 no.lu ekinde45 yer almaktadır. Bu tanımların
yorumlanabilmesi için, listenin başında belirtilen notlar ve özellikle de
parçalara
ilişkin
kural
(Genel
Notlar-
2
inci
madde)
göz
önünde
bulundurulmalıdır. Bu listede ayrıca numaralanmamış eşyalar çift kullanımlı
da olabilir ve bu sebepten ötürü 1334/200046 sayılı Tüzüğün 4 üncü maddesi
hükümleri uyarınca ihracat kısıtlamalarına tabidir. Bunun da ötesinde, çift
kullanımlı eşyaların CN kodlarına yaptığı atıf yalnızca çift kullanımlı eşyalar
listesinin bir yorumudur ve 149/2003 sayılı Konsey Tüzüğünün içeriğini
değiştirmez.
Tek Numaralı (Sağ Taraftaki) Sayfalar
Sağ taraftaki sayfalar 6 dan 11 e kadar altı sütuna bölünmüştür.Bu
sayfalar,TARIC kodlarını ve menşe ülkeye bağlı olarak eşyaya tatbik edilecek kanuni
ve tavizli gümrük vergilerini içerir. Bu vergiler 7. sütunda - ‘Üçüncü Ülkeler İçin Vergi
Oranları” (S=Şartlı muafiyet, K=kota), ve 8 ila 11. Sütunlarda- ‘Özel (Tercihli) Vergi
Oranları’ (S=şartlı muafiyet, K=kota, P=tavan) sıralanmış bulunmaktadır.
Çifte Kullanımlı Eşya ve Teknolojilerin İhracatının Kontrolü İçin Bir Topluluk Rejimi Kuran
1334/2000 Sayılı Tüzüğü (EC) Değiştiren ve Güncelleyen 27 Ocak 2003 tarih ve 149/2003 sayılı
Konsey Tüzüğü
45 TARIC Ek 4: Çifte Kullanımlı Mallar
46 Çifte Kullanımlı Eşya ve Teknolojilerin İhracatının Kontrolü İçin Bir Topluluk Rejimi Kuran
1334/2000 Sayılı Tüzük (EC)
44
45
Kota ve tavanların ayrıntılarını normal olarak ilgili mevzuatta gösterilen
miktarlar ile bir bağ görevi yapan altı rakamlı bir sayı (sıra-numarası) takip eder.
8 ile 11. sütunlarda yeralan tercihli oranlar genel olarak menşe belgesi veya
dolaşım belgesi refakatindeki eşyaya uygulanır (dipnotlar ile istisna getirilmemiş ise);
aksi taktirde 7. sütundaki oran uygulanır.
Bu sutunlarda kullanılan semboller aşağıdaki gibidir:
- Tire işareti (‘‘) bir “özel” vergi oranı bulunmadığını ve bu nedenle 7.
Sütundaki oranın uygulanacağını ifade etmektedir.
- Sıfır (‘0’) o fasıldaki ürünlerin ithal vergisinden muaf olarak ithal edileceğini
ifade etmektedir.
7 ila 11. Sütunlardaki bir oranda farklılık mevcutsa (mesela eşyanın menşei
ülke ve/veya sevkedildiği ülkeye göre), bu husus uygun ülke kodu harfleri47 ile
işaretlenmiştir. İstisnalar ‘excl’ işareti ve bunu takip eden ilgili ülkenin alfa kodu
harfleri ile gösterilmektedir..
•
6. Sütun: TARIC Kodu
Takip kolaylığı sağlamak için, TARIC kodu sağ taraftaki sayfaların
başında da gösterilmektedir.
•
7. Sütun :Üçüncü Ülkeler İçin Vergi oranları (S= şartlı muafiyet,
K= kota)
Bu sütun verginin ahdi veya otonom olup olmadığını belirtmeksizin,
normalde erga omnes uygulanacak oranları göstermektedir. Şartlı muafiyetler
47
ATRG OJ C 103 30.04.2003, s:25-31
46
için vergi oranları ‘S’, tarife kotalarına tabi vergi indirimleri ‘K’ harfi ile
belirlenmiştir.
Bu vergilerle ilgili eşyanın menşe ülkesi dikkate alınmaksızın uygulanır.
Bununla birlikte genel olarak uygulanabilir şartlı muafiyet, kota veya vergi
indirimi yoksa bu ya sütun 8 ila 11’de (eşyanın menşei veya sevk edildiği ülke ,
sütun başlığında sayılmış ise), veya sütun 7’de bir dipnot vasıtasıyla belirtilir.
Bu vergilere ilave edilebilecek antidamping veya fark giderici vergiler söz
konusu ise sütun 5(a)’da gösterilir.
•
8. Sütun: Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS)
Bu sütun GTS düzenlemeleri çerçevesinde Avrupa Toplulukları tarafından
gelişmekte olan ülkelerden yapılan ithalata sağlanan tercihli tarifeleri
göstermektedir48.
•
9. Sütun: AEA (İzlanda (IS), Lihtenştayn (LI) ve Norveç (NO),
İsviçre (CH); PHC (Çek Cumhuriyeti (CZ), Slovakya (SK),
Macaristan (HU) ve Polonya (PL)); Bulgaristan (BG); Romanya
(RD); Estonya (EE), Letonya (LV); Litvanya (LT); Slovenya (SI)
Bu sütun, söz konusu ülkelerin Toplulukla olan Anlaşmaları uyarınca,
bu ülkelerden yapılan ithalatta uygulanacak tercihli tarife oranlarını
göstermektedir.
İzlanda, Lihtenştayn ve Norveç, bu ülkelere, Avrupa Ekonomik Alanı
Anlaşması
hükümleri uygulandığı zaman ortak şekilde ‘EEA’ sembolü ile
gösterilirler.
Bir ortak vergi oranı uygulandığında, Çek Cumhuriyeti, Slovakya,
Macaristan ve Polonya ortak şekilde PHC olarak gösterilirler. Bir tercihli
48
ATRG OJ C 103 30.04.2003, s:25
47
kotaya ek olarak, bu ülkelerden herhangi biri veya tümü için özel oran tespit
edilmiş ise, söz konusu kota dolduğu andan itibaren tatbik edilir.
•
10. Sütun: Andora (AD); San Marino (SM) ve Türkiye (TR)
Bu sütun; Andora Prensliği ile San Marino ve Türkiye Cumhuriyetlerine
uygulanacak vergileri göstermektedir.
Bu sütundaki tire (‘-‘) işaretinin istisnai bir anlamı vardır. Andora ve
San Marino için vergi uygulanmayacağı; ayrıca sütunda bu ülkelerden
bahsedilmediği durumda, uygulanacak herhangi bir önlemin olmadığı
anlamına gelir.
Andora’ya ithal edilmek üzere üçüncü ülkelerden sevkedilmiş eşya bu
Prenslik adına aşağıda sayılan gümrük idarelerinin birinden serbest dolaşıma
alınabilir: Tououse-Portet, I’Hospitalet-Pas de la Case, La Tour de Carol,
Perpignan, Madrid, Barcelona, Toulouse-Blagnac ve Farga de Moles.
San Marino’ya ithal edilmek üzere üçüncü ülkelerden sevkedilmiş eşya
bu ülke adına aşağıda sayılan gümrük idarelerinin birinden serbest dolaşıma
alınabilir: Forli (Cesena), Cenova, Livorno, Ravena, Rimini, Roma II, Orio al
Serio, Milano II, Bologna ve Trieste.
•
11.
Sütun:
ACP
Devletleri
(LOMA),
OCT
(LOMB)
(LOMA+LOMB=LOMAB); Ceuta (XC); Şili (CL), Hırvatistan
(HR), Kıbrıs (CY); Faore Adaları (FO); İsrail (IL); Maşrek
(MCH)-Mısır(EG), Ürdün (JO), Lübnan (LB), Suriye (SY);
Magrep (MGB)-Cezayir (DZ), Fas (MA), Tunus (TN); Malta
(MT); Türkiye (TR); BCMS (Bosna- Hersek (BA); Hırvatistan
(HR); Makedonya (XJ) ve Slovenya
(SI)
Cumhuriyetleri; İşgal Altındaki Topraklar (XI).
48
Eski Yugoslav
Bu sütun sözkonusu ülkelerin Toplulukla olan Anlaşmaları uyarınca, bu
ülkelerden yapılan ithalatta uygulanacak tercihli tarifeleri veya belirli ülkelere
uygulanmakta olan otonom Topluluk düzenlemelerini gösterir.
3.2. TARIC’in İşletimi
3.2.1. Genel
Topluluk Entegre Tarifesi, tüm tercihli önlemleri de içeren (266 adet ticari
ortak ile) tarım ve sanayi ürünlerine ilişkin mevzuat hususunda bilgiler ihtiva eden
merkezi olarak işletilen bir sistemdir. Bununda ötesinde, ithalat ve ihracatta
uygulanan tüm ticaret politikaları (tercihli önlemler, gözetim, miktar kısıtlamaları,
yasaklar, anti-damping önlemleri vs.) sistemde mevcuttur.
Üye ülkeler, tarife verilerinin AB içinde başarılı bir şekilde yönetim ve dağıtımı
için en iyi yolun bilgisayarlı bir sistemin oluşturulması olduğunda uzlaşmışlardır.
TARIC olarak bilinen bu sistem TAXUD bünyesinde yer almaktadır ve gümrük
işlemlerinin, ve Topluluk tarifesinin yayınlanması için gerekli tüm verileri
içermektedir ve de söz konusu bilgilerin güncellenerek tüm AB üyesi Ülkelerin
gümrük İdarelerine iletimine de imkan vermektedir. Bu bilgiler tüm Topluluk resmi
dillerinde tutulmaktadır. Sistemin teknik desteği TAXUD Birim D3 (Unit D3)
tarafından sağlanır.
Bu bağlamda, üye ülkeler TARIC verilerini kabul etmek, bu veri kapsamı
bilgiyi yorumlamak ve de bunları ülkelerindeki gümrük işlemlerinin yönetiminde
uygulamakla yükümlüdürler. Bu sebeple her üye ülkede bu gereği yerine getirmek
üzere ayrı bilgisayar sistemleri mevcuttur. Bundan dolayıdır ki, aday ülkelerin AB’ye
girmeden önce ulusal tarife sistemlerini bu doğrultuda geliştirerek AB sistemine
uyum sağlamaları gerekmektedir. Bu sistemlerin kapsam ve dizaynlarını nasıl olacağı
hususu üyelerin kendi kararlarına bırakılmıştır. Fakat sistemin TAXUD’un merkezi
49
TARIC veritabanından kendilerine iletilecek verileri orijinal formatında kabul edecek
özellikte olması gerekmektedir49.
Entegre Tarife Kodlarının üçüncü ülkelerle ticaret gümrük işlemlerinde ve
istatistik beyanlarında kullanımı zorunludur. Bununla birlikte, gümrük idarelerinin
çalışma tarifelerini oluşturması, entegre tarife verilerinin sayısını artırmaktadır. Bu
artışlar tarife kodunda istatistik amaçlı olarak ek basamaklar kullanılmasını veya
vergi oranlarını içermektedir. Sonuç olarak ise, ulusal tarife sisteminin, TARIC
verilerinin uygulama ve yorumlanmasına ilişkin gereklere cevap vermesinin yanı sıra,
ulusal verileri de destekleyecek yapıda olması gereklidir.
3.2.2.
TARIC
çerçevesinde
Birim
B5’in
(Unit
B5)
Fonksiyonel
Sorumlulukları
Entegre Tarife İşlerinin ve TARIC Veritabanının işletiminden TAXUD Genel
Müdürlüğü B5 Birimi sorumludur. Bu birim, tarifeye ilişkin mevzuat bağlamında,
TARIC
veritabanının
güncellenmesi
ve
hatalarının
düzeltilmesi
ile
görevlendirilmiştir. Birimin görevleri şu şekilde sıralanabilir.
•
Diğer Komisyon Genel Müdürlükleri ile beraber (Dış İlişkiler, Ticaret,
Teşebbüs, Tarım, Gelişim, Çevre, Balıkçılık) Toplulukla ilgili tarife
mevzuatının hazırlanması çalışmalarına katılmak,
•
Taslak
haldeki
yasaların
pratikte
uygulanabilirliğine
ilişkin
görüş
belirtmek,
•
Muhtemel hata ve değişiklik talepleri açısından yasal mevzuatlara ilişkin
taslakları incelemek;
•
Yorum farklılıkları durumunda Yasal Servislere danışmanlık yapmak;
•
TARIC bilgisayar sistemine ithalat ve ihracata ilişkin gelecekte veya
halihazırda uygulanacak yasal mevzuatın aktarılması;
49
50
•
İthalat ve ihracatla ilgili önlemlerin TARIC veritabanına entegrasyonu
•
TARIC kodlarının simgelerini belirlemek;
•
Veritabanının ulusal bilgisayar sistemlerine entegre edilmek üzere, Üye
Ülkelere elektronik ortamda transfer edilmesi;
•
Ticaret politikası değişikliklerini Üye Ülkelere elektronik ortamda transfer
edilmesi;
•
Gelecekte yürürlüğe girecek mevzuatın elektronik ortamda transfer
edilmesi;
•
TARIC veritabanı hakkında, özellikle Üye Ülke İdarelerinden gelecek soru
ve taleplere cevap vermek;
•
TARIC’i yıllık olarak Topluluk Resmi Gazetesinde yayınlamak;
•
Verilerin doğrulanması ve Topluluk resmi dillerine çevirisinin yapılması;
•
Kamuya açık TARIC verilerinin internet ağı üzerinden kamuya sunulması
(Veri Dağıtım Sistemi – DDS)
Bu şekilde sıralanan görev ve sorumlulukların merkezi olarak TAXUD Birim
B5 tarafından gerçekleştirilmesi, ulusal tarife sistemlerinin kapsam ve şeklini haliyle
etkileyecektir. Bu çerçevede, bazı Üye Ülkeler merkezden belirleme uygulamasından
memnun olurken, bazı ülkelerin ise direkt alıp aynen uygulamadan önce verilerin
kalitesini sorgulamaktadırlar50.
Bu bağlamda, TARIC sistemini yakın zamanda uygulamaya geçirecek olan
aday ülkelerin kendi ulusal tarife sistemlerini oluştururken, TAXUD Birim B5’in
50
51
fonksiyon ve görevlerini ve bu bağlamda ülke olarak hangi çerçevede inisiyatiflerini
kullanabilecekleri ve karar alabileceklerini iyice özümsemeleri gerekmektedir.
3.2.3. TAXUD Merkezi TARIC Veritabanı
Bir Ulusal Tarife Sisteminin TAXUD Merkezi TARIC Veritabanında tutulan
verilerin gümrük işleri için uygulamayı ifade etmesi nedeniyle, bu sistemindeki
verilerin merkezi sistem vasıtasıyla belirlenen prensipleri temel alması normaldir.
Bununla birlikte, ulusal tarife sistemi ile TARIC’in iki farklı ana fonksiyona hizmet
emesi nedeniyle, ulusal sistemin dizaynı TARIC veritabanın dizaynından oldukça
farklı olabilmektedir.
TARIC Veritabanının mevcut dizaynı şu ana veri gruplarını ve veri depolarını
içermektedir:
Nomanklatür:
•
Nomanklatür Grubu
•
Kombine Nomanklatür
•
TARIC Kodu
•
Ek Kod
•
Ek Kod Tipi
Yönetmelik:
•
Yönetmelik Tipi
•
Yönetmelik Grubu
•
Yönetmelik Yenileme (Yönetmeliğin bir diğeri ile yer değiştirmesi)
•
Yönetmelik Yürürlükten kaldırılma
•
Yönetmelik Süre Uzatımı
•
Yönetmelik Değiştirme
Coğrafi Alan
•
Ülke
52
•
Ülke Grupları (266 tercihli ortak)
•
Bölge
Önlem
•
Önlem Türü (ithalat kısıtlamaları, uygulanabilir vergi oranları...)
•
Önlem Etkisi
•
Önlem Şartı
•
Vergi İfadesi
Dipnot
•
Meursing Tablosu (Bileşim Tablosu)
•
Sertifika Türü
•
Parasal Birim
•
Ölçü Birimi
3.2.4. TARIC hakkında bazı Rakam ve Gerçekler
•
Birim B5’te veri hazırlama ve veri girişi için 10 ila 15 kişi görev yapar.
Bu sayı yeni üye ülkelerin Topluluğa katılımı ile artabilecektir.
•
15 personel operasyonel destek, teknik koordinasyon, yönetim ve bakım
ile görevlendirilmiştir.
•
TARIC’te CN’ e ait 12 000 başlık, TARIC Kodlarına ilişkin ise 20.000
başlık bulunur.
•
Önlem sayısı 400.000 adettir. (her yıl değişebilir)
•
Her an uygulanabilir olan önlem sayısı ise 100.000 adettir.
•
Toplam Veritabanı : ±2.000.000 kayıt mevcuttur (3 Gbytes + 10%/yıl)
Verilerin birçoğu veritabanında değişik kodlar şeklinde tutulur. Bu kodlara
yeri gelince değinilecektir
53
3.2.5. TARIC Arayüzü
Daha öncede belirtildiği üzere, merkezdeki TARIC Veritabanında yapılan
değişiklikler Üye Ülke Gümrük İdarelerine elektronik ortamda iletilir. Bu iletim
özellikle CCN/CSI network ağı vasıtası ile gerçekleştirilmektedir. Bu sebepledir ki,
TARIC ile dahili bir bağlantı kurulmasının öncelikli şartı işleyen bir CCN/CSI
network bağlantısının sağlanmış olmasıdır. Bu bağlantının yapısı, özellikleri, işleyişi
ve fonksiyonları ayrı bir çalışma konusudur.
Elektronik TARIC verilerinin iletimi hayli detaylı olarak yapılandırılmıştır ve
her Üye Ülke verileri kendi dilinde alır. TARIC Arayüz Veri özellikleri belli
prensiplere, kendine özgü kayıtlara, terminolojiye, tanımlara ve de işletim kurallarına
sahiptir51.
Aday ülkelerin minimum gecikme ile iletilen verileri alıp yorumlayabilmelerine
imkan sağlayan bir bilgisayarlı sistemi AB’ye üyelikten bir yıl öncesinde hayata
geçirmiş olmaları zorunludur. Bu sürecin en önemli bölümü, TARIC Arayüz Veri
Özelliklerinin tam anlamıyla kavranmasıdır.
İleti dosyaları Üye Ülkelere, hafta sonları hariç, günlük olarak iletilir. Tabi ki
TARIC kapsamında meydana gelen değişikliklerin yoğunluğuna göre veri iletiminin
sıklığı azalıp artabilir. Nitekim, CN’deki değişiklikler çerçevesinde özellikle her yıl
başı ve ortasında ileti miktarları maksimum seviyeye ulaşır.
Her yıl yaklaşık olarak 3000 civarında kayıt yine yıllık olarak 1000 civarında
Yönetmelik modifiye edilir. Üye Ülkelere iletilen ortalama günlük veri transferi 100
kilobayt ila 6 megabayt arasında değişmektedir (Üye Ülke başına - günlük)
3.2.6. Ulusal Tarife Sistemi
Her bir Aday Ülke Gümrük İdaresinin AB’den kendilerine iletilecek olan
TARIC ile ilgili bilgileri alabilmeleri için bilgisayarlı bir ulusal gümrük tarifesi sitemi
51
Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, “Arayüz Veri Belirtimleri - Prensipler”, Brüksel, 1 Haziran 2002, s:2
54
geliştirerek uygulamaları gerekmektedir. İdareler ayrıca alınacak bu bilgiyi doğru ve
diğer Üye Ülkeler ile uyumlu bir şekilde yorumlayıp uygulayabileceklerini
kanıtlamakla da yükümlüdürler. Bunu en mükemmel şekilde başarabilmenin bir
yolu, ulusal tarife sistemini diğer ilave verileri de yönetebilecek (KDV, Vergi, Ulusal
Ek Kodlar vs) ve TARIC ile ulusal tarife bilgilerini Ulusal Gümrük Beyannamesi
İşleme Sistemine entegre edebilecek fonksiyonlara haiz bir yapıda dizayn etmektir.
Daha ileri bir seviye ise, bu sistemde TARIC verileri yanında Kota Ve Bağlayıcı Tarife
Bilgilerinin de ihtiva eden bir sistemin yaratılmasıdır.
Bu tür çalışmaların hafife alınmaması gerekir zira Belçika ve Hollanda
Gümrük İdareleri bu tip bir sistemi ancak 2 yıl gibi bir sürede tamamlayabilmişlerdir.
Ulusal Prosedürel Gereklilikler:
Ulusal Gümrük Tarife Sistemi ve bu kapsamda TARIC’in hayata geçirilmesi
Gümrük İdarelerinde örgütsel ve fonksiyonel açıdan önemli değişikliklere yol
açacaktır. Bu kapsamda göz önünde bulundurulacak hususlar başlıklar halinde:
•
Ulusal Mevzuat Revizyonu
•
Tarife Ve Tarife Yönetimi Birimlerinde Görevli Personele İlişkin
Revizyon
•
•
o
Görev Ve Sorumlulukların Yeniden Tanımlanıp Belirlenmesi
o
Eğitim
o
Yeniden Konuşlandırma
Gümrük İşlemlerine İlişkin Revizyon
o
Gümrük Beyannamesi İşlemleri Üzerindeki Etkileri
o
Gelir Toplama Üzerindeki Etkileri
o
İstatistik Verilerinin Tutulması Üzerindeki Etkileri
Diğer Ulusal Birimler-Kurumlar
o
Ulusal İstatistikler
o
Ticaret Birimi
55
o
Tarım-Balıkçılık Birimi
o
Diğer
İdari
Birimler/Kurumlar
İçin
Seminer
Ve
Atölye
Çalışmaları
•
•
Ticari Faaliyetler
o
Elektronik Veri Değişimi (EDI) – Direkt Tüccar Girdisi (DTI)
o
Ticaret Seminerleri
o
Ticari Yayınlar
İdarelerin Tarıc Verilerine Dahil Etmedikleri Fakat Entegre Tarife
İşletim Sistemlerine Dahil Edecekleri Ek Ulusal Zorunluluklar. (KDV
Bilgisi, Vergi Bilgisi...)
•
Teknik Yardım Gereklilikleri (İşlevsel Açıdan)
Yukarıda başlıklar halinde belirtilen hususların, TARIC’in Ulusal Tarife İşletim
Sistemlerine entegrasyonu için ulusal stratejinin bir parçası olarak algılanması
zorunludur. Dolayısı ile, en önemli unsuru TARIC olan ITMS’in ulusal sistem ve
fonksiyonlarında
gerektirdiği
değişikliğin
kavranmaktadır.
56
boyutları
bu
şekilde
daha
rahat
BÖLÜM IV
ADAY ÜLKELER’DE
TARIC’E UYUM KONUSUNDAKİ GELİŞMELER
4.1. Bulgaristan
4.1.1. TARIC’e İlişkin Gelişmeler
Bulgaristan TARIC ile ilgili çalışmalar kapsamında, 2000 yılı başında
Viyana’da düzenlenen TARIC atölye çalışması ile 2000 yılı haziran ayında TAIEX
tarafından Brüksel’de düzenlenen TARIC seminerine katılmıştır. Bunun ardından
Bulgaristan’ın Avusturya Gümrük İdaresi ile çok yakın bir işbirliği içerisinde, TARIC
konusunda teknik destek sağladığı görülmektedir. Bulgaristan, TARIC için yasal
değişikliklerin gerekliliğin farkında olmakla birlikte, ulusal tarifeleri %80 oranında
TARIC Nomanklatürü ile uyumludur.
Nitekim TARIC ile uyumlu bir şekilde tarife yapısını tanımlayan bir Bakanlar
Kurulu Kararı yürürlüğe girmiştir.
Bulgaristan TARIC’in ulusal bazda bağımsız olarak kullanılması için aşamalı
bir yaklaşım öngörmektedir. İlk aşama, Avusturya Gümrük İdaresi ile bağlantılı
olarak TARIC için ticari gereksinimlerin analizini içermekte olup, ikinci aşama ise
uygulama aşamasıdır. Avusturya Gümrük İdaresi ile yürütülen yakın işbirliği
sayesinde bugün Bulgaristan TARIC’in teknik gerekliliklerine ilişkin eksiksiz
denebilecek bir anlayışa sahiptir. Tüm TARIC tabloları ve ilişkilerinin içeriğine dair
bilgilere sahip olan Bulgaristan, DG TAXUD tarafından sağlanan TARIC başlangıç
dosyalarını daha yüklememiştir.
Bulgaristan ilk aşamayı tamamlamak için yeterli teknik bilgiye sahip olduğunu
düşünmektedir. Bununla birlikte, ikinci aşamanın başlatılması 2004 yılının ikinci
57
çeyreğinde planlanmakta olup, bunun için 2003 PHARE Programının fonlarından
yararlanılması düşünülmektedir52.
Bulgaristan Entegre Gümrük Bilgi Sistemi (BICIS) Bulgaristan Gümrük
İdaresi’nin AB’ye üyelik için gerekli gördüğü tüm fonksiyonlara sahiptir. BICIS
Entegre Tarife İşletim Sistemleri (ITMS) kapsamı altsistemleri de içermenin yanında
(Fakat şu an TARIC kullanımda değil, onun yerine ulusal tarife yapısını baz alan
işletim sistemi kullanılmaktadır) yakın
gelecekte tam otomatik hesaplama
modülünün de devreye girmesi öngörülmektedir.
2003 PHARE Programına ilişkin mali düzenlemesi (2003 yılı sonu) ile proje
ön çalışması ve ITT aşamasının sonuçlandırılmasını takiben(2004 yılı ortalarında),
TARIC ile ilgili ITMS Bilgi Teknolojileri (ITMS IT) projesinin 2004 yılının ortalarında
başlaması öngörülmektedir.
4.1.2. “Interconnectivity” Takımının Tavsiyeleri
“Interconnectivity”
Takımının
Bulgaristan
Gümrük
İdaresinin
TARIC
konusundaki plan ve çalışmalarına ilişkin görüşü; özellikle ikincil yasal mevzuat
bağlamında, yasal değişikliklere ihtiyaç duyulduğu ve TARIC konusunda teknik
yardımın gerekliliği doğrultusunda adımlar atılmasına ilişkindir.
Almanya ile yürütülen Twinning Projesinin yanı sıra, mevzuat alanında daha
ileri teknik yardıma ilişkin hükümleri gibi hususların göz önünde bulundurulması
istenmektedir. Bilgisayarlı Gümrük İşlemlerinde (özellikle beyanname doldurma)
TARIC önlemlerinin uygulanması hususuna da dikkat çekilmektedir.
Ayrıca, TARIC ile BICIS arasında bağlantıyı sağlayacak TARIC Arayüzünün
(TARIC Interface) bilgisayarlı beyan sistemi ile beraber analiz edilmesine dikkat
çekilmektedir.
52
Bulgaristan Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 1.1), Brüksel, 17 Ağustos 2002, s:10
58
TARIC Bulgaristan Gümrük İdaresi’nin “IT Projelerine İlişkin Öncelikler
Listesi”nde ikinci öncelikli proje olarak belirtilmiştir. BICIS projesi kapsamında
Bulgaristan Gümrük İdaresi’nin TARIC’in önceliğini gözden geçirmesi istenmektedir.
Bu bağlamda, IT ve tarife uzmanlarından oluşacak bir TARIC inceleme grubunun en
kısa sürede çalışmalarına başlamasının gerektiğine işaret edilmektedir.
4.2. Estonya
Estonya 2000 yılı Temmuz ayında, PHARE fonundan desteklenen Estonya
Ulusal Tarife Projesini başlatmıştır. Bu proje,TARIC ile bir Arayüz hazırlanmasını da
içermektedir.
IT Projeleri kapsamında Estonya ve Interconnectivity Takımı öncelikleri
belirlemiştir. Bunlar53:
•
ITMS 1 (TARIC – Bilgisayarlı Ana Tarife Projesi)
•
ITMS 2 (tarife ile ilgili diğer sistemler: TQS, EBTI, ISPP, SMS, ECIC, BOI,
şartlı muafiyet)
•
NCTS;
•
SEED/EMCS
Bu kapsamda Polonya Gümrükleri Ana Gümrük Projesini incelemek üzere bu
ülkeye bir ziyaret düzenlenmiş fakat Polonya’nın siteminin bir hesaplama modülü
içermemesi sebebiyle söz konusu sistemin benimsenmesinden vazgeçilmiştir.
TARIC
uygulamalarına
ilişkin
tecrübelerinden
faydalanmak
amacıyla,
Avusturya Gümrük İdaresinde iki haftalık bir inceleme gezisi gerçekleştirmiştir.
Ulusal Tarife Projesinin kapsamı ve teknik altyapısını belirlemek ve Estonya
Gümrük
İdaresinin
IT
Stratejisi
doğrultusunda,
daha
ileri
faaliyetlerin
zamanlamasının tespiti için Twinning kapsamında İsveç Gümrük İdaresi ile bir
anlaşma yapılmıştır. Ocak 2001’ de başlayıp Temmuz 2003’te son bulacak olan
53
Estonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v3.2), Brüksel, 8 Ocak 2003, s:8
59
Twinning kapsamı Estonya-İsveç ortak çalışması oldukça faydalı ve verimli sonuçlar
doğurmaktadır.
Ana Tarife Sistemine ilişkin Projeye Başlama Belgeleri (PID) 2001 yılı Aralık
ayında onaylanmış ve ilk uygulama ilişkin belgeler 20 Mayıs 2002 tarihinde
hazırlanmıştır. Bu kapsamda 11 Kasım 2002 tarihinde projenin teknik altyapı
çalışmalarına başlamak için kontrat imzalanmıştır ve en geç iki hafta içinde
çalışmaların başlaması karara bağlanmıştır.
Söz konusu Proje kapsamında;
Yasal amaçlar için altsistemlerin hazırlanması, Topluluk TARIC sistemi ile
elektronik bir Arayüz oluşturulması, ASYCUDA beyan işleme sitemi (hesaplama
modülü) Arayüz oluşturulması, tüm resmi kurumlar için (anlaşma imzalanması
şartıyla) tarife verilerinin kontrol ve tedariki, ticaretle ilgilenenler için tarifeye ilişkin
bilgileri oluşturulması, tarife sınıflandırma kararlarının oluşturulması, konsolide bir
tarifenin oluşturulması, basılı bir tarifenin hazırlanması gibi hususların hayata
geçirilmesi öngörülmektedir54.
Proje kapsamında sadece iki IT uzmanı çalışmakta olup bu sayı yetersiz
görülmektedir.
UNCTAD ve Estonya/İsveç ortak çalışma grubu TARIC ile ASYCUDA arasında
kurulacak köprünün (bağlantı) çerçevesini belirlemek amacı ile 19 Temmuz 2002
tarihinde bir toplantı düzenlemişlerdir. Lakin UNCTAD tarafından geliştirilecek
köprü ancak test amaçlı olarak 2003’te faaliyete geçebilecektir55.
4.3. Macaristan
Macaristan Gümrük İdaresi 1995 yılından beri “IT İlerleme Stratejisi” adı
altında IT alanında gümrük idaresinde yapılacak yeniliklere ilişkin hedef ve stratejiler
belirlemektedir. Bu konuda her yıl uygulanacak stratejiler güncellenerek bir rapor
olarak yayınlanmaktadır.
54
55
Estonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v3.2), Brüksel, 8 Ocak 2003, s:10
A.g.e. s:11
60
IT Projeleri kapsamında Macaristan’ın öncelikleri ise şu şekilde belirlenmiştir:
•
CCN/CSI
Yüksek Öncelikli
•
ITMS kapsamı projeler:
o TARIC
Yüksek Öncelikli
o TQS
Yüksek Öncelikli
o EBTI
Orta Öncelikli
o SMS
Orta Öncelikli
o ISPP
Orta Öncelikli
o CDPS
Düşük Öncelikli
(CDPS Macaristan Gümrük
projelendirilmektedir)
İdaresince
•
NCTS
Yüksek Öncelikli
•
EMCS
Orta Öncelikli
ITMS
kapsamında
Bu projeler kapsamında Macaristan Gümrük İdaresinin Ocak 2002’de
başlatmış olduğu çalışmalar 2 yıl sürmesi planlanan bir çalışmadır ve 2 yıl için 40
adet personel Macaristan Maliye Bakanlığı’nın onayladığı toplam 13 milyon
EURO’luk bir bütçe çerçevesinde bu projelerde görevlendirilmiştir.
Macaristan
Gümrük
İdaresi
TARIC
Projesini
iki
aşamalı
olarak
değerlendirmektedir56.
•
Aşama 1:
o Temel Sistem (12.12.2002 tarihinde bitiş)
o Yükleyici
o Sadece HQ’da (Oracle çekimlerinin gece boyunca iletimi) sorgulama
yapabilme
•
Aşama 2:
o TARIC ve Ulusal verilerin tek bir veritabanında birleştirilmesi
o Basılı bir tarife öngörülmüyor
o Hesaplama modülü
56
Macaristan Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.0), Brüksel, 19 Nisan 2002, s:15
61
o Herkes tarafından sorgulama yapılabilmesi
TARIC veritabanına ulusal tarife önlemleri entegre edilerek bu şekilde tüm
gümrük idarelerinin sisteme referans amaçlı direkt bağlantı kurmaları sağlanacaktır.
Macaristan İdaresi, ITMS Proje Takımında aktif olarak görevli olan DG
TAXUD’da çalışan bir ulusal TARIC uzmanından 3 aylık süreyle faydalanmıştır.
TARIC Projesi’nın ilk aşaması 2003 yılı başı itibariyle tamamlanmıştır. Bu ilk
aşamada, TARIC ve CDPS’in birbiriyle entegrasyonu gerçekleşmemiş olsa da, gümrük
memurları gümrük vergilerini otomatik olmayan bir şekilde hesaplamak için gereken
TARIC veritabanı bilgilerine sahiptirler. Hesaplama Modülü’nün ise 2003 yılı Eylül
ayında devreye girmesi beklenmektedir.
Bundan sonra gerçekleşecek 2 inci Aşamada ise CPDS’nin başta TARIC olmak
üzere tüm ITMS altsistemleri yanında işletim ve destek sistemleri (risk analizleri,
merkezi verilerin depolanması ve güvenliği gibi) entegrasyonu amaçlanmaktadır.
4.4. Letonya
Letonya’da gerçekleştirilen bir TARIC semineri kapsamında Avusturya’lı bir
TARIC uzmanı, TARIC’in yapısı ve fonksiyonları konusunda 1 hafta süren bir eğitim
vermiştir. Letonya’nın TARIC ile ilk ciddi karşılaşması bu seminer ile olmuştur
diyebiliriz.
Letonya Gümrük İdaresi’nin yakın zamana kadar TARIC çalışmaları
çerçevesindeki önceliği tarife kodlarının TARIC’e uyumlaştırılması hususunda
olmuştur.
Letonya Gümrük İdaresi, birçok aday ülkede olduğu gibi, bilgisayarlı gümrük
işlemlerinde veritabanı sistemi olarak ASYCUDA’yı kullanmaktadır. Bu kapsamda,
Topluluk
IT
uzmanları
TARIC
ve
ASYCUDA
bağlantısının
(Arayüz
ile
gerçekleştirilecek olan) sağlanması konusunda incelemelerde bulunmak üzere
Letonya’ya gitmişlerdir. Letonya Gümrük İdaresi, sözkonusu bağlantının sağlanması
62
çalışmalarında, yine bir ASYCUDA kullanıcısı olan Estonya ile aynı yaklaşımın
paylaşılmasını benimsemiştir.
Letonya’da TARIC projesi, yine birçok aday ülkede olduğu gibi, Ana Tarife
Sistemi çalışmaları ile iç içe yürümektedir. Ana Tarife Sistemi Projesinde çalışmak
üzere, 7 tane gümrük konularında (merkez - tarife bölümü ve bölge bürolarında
görevli) ve 3 tane de IT alanında uzman olan toplam 10 kişi görevlendirilmiştir.
Letonya Gümrük İdaresi, taslak bir ITMS Proje Başlatma Belgesi hazırlayarak
geliştirmiş ve proje kapsamında RITI adlı bir danışmanlık firması ile bir kontrat
yapılmış ve bu çerçevede proje yönetimi ve ITMS Kullanıcı Gereklilikleri ile ilgili ilk
görüşme 2003 yılı Şubat ayında gerçekleştirilmiştir57.
TARIC veritabanının çevirisine ilişkin çalışmalara başlanmış, bu çerçevede
özel bir çeviri şirketi ile anlaşma imzalanmıştır.
Letonya
Gümrük
İdaresinin
interconnectivity
programında
önceki
gecikmelerin sonucunda , ve Topluluğa resmen üye olunacağı Mayıs 2004 tarihine
kadar TARIC ve diğer gerekli sistemlerin tamamlanmasını teminen, ITMS konusunda
çeşitli ara çözümler geliştirme ihtiyacı duymuştur.
Bu bağlamda, İsveç Gümrük İdaresi ile ikili bir anlaşma çerçevesinde
uygulanan çözümler, her iki ülke IT uzmanlarınca üzerinde çalışılan bir konudur.
ITMS kısa ve orta vade çözümlerinin karşılanabilmesi için teknik bir ara çözüm
olarak “alternatif#258” en mantıklı seçenek olarak ortaya çıkmıştır.
Letonya Gümrük İdaresi, TARIC ve ITMS’in fonksiyonel gerekliliklerini yerine
getirme konusunda, TARIC konusu üzerinde çalışmak üzere 3 aylığına Birim B5’e
(TAXUD B5) stajyer gönderilmesi hususunda D2 Biriminin yardımını talep etmiştir.
Tamamen Letonya’nın ulusal fonlarından finanse edilen Alternatif#2’ nin
uygulaması en geç 31 Aralık 2003 tarihinde uygulamaya geçirilecektir.
57
Letonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 4.2), Brüksel, 12 Şubat 2003
İsveç Gümrük İdaresinin sıkıştırılmış TARIC sisteminin bir kopyası Letonya Gümrük İdaresinin
servis sağlayıcına yerleştirilecektir. İsveç Gümrük İdaresi kendisine Brüksel’den gönderilen verileri
sıkıştırdıktan sonra network üzerinden doğrudan Letonya Gümrük İdaresine bu sıkıştırılmış verileri
güncellemesi için iletecektir.
58
63
4.5. Litvanya
Litvanya’da entegre gümrük tarifesini tanıtan ulusal mevzuat 2000 yılı Mart
ayında yürürlüğe girmiştir. Litvanya’da tarifenin yönetim ve yayınlanmasından
sorumlu olan kuruluş Litvanya Ekonomi Bakanlığı’dır. Litvanya Gümrük İdaresi
tarifenin elektronik bir versiyonunu 2001 yılı Şubat ayında Ekonomi Bakanlığına
iletmiştir. Bu tarifenin Litvanyada hazırlanan ilk ve tek elektronik versiyonu
olmuştur.
Litvanya Gümrük İdaresi, Fransız “Bull”59 firması tarafından geliştirilen ve
Polonya Gümrük İdaresince uygulanmakta olan ISZTAR Ana Tarife Sistemini temel
alan bir ana tarife sisteminin geliştirilmesi (LITAR) için söz konusu firma ile bir
kontrat yapmıştır.
Fakat Litvanya Gümrük İdaresi söz konusu sistemde, aşağıda belirtilen
hususlar çerçevesinde, çeşitli değişiklikler yapılmasını ve basitleştirmeye gidilmesini
talep etmiştir:
•
TARIC verilerinin ve ulusal önlemlerin tek bir veritabanında yer alması;
•
Tüm önlem türlerinin tek bir ekranda görüntülenebilmesi;
•
Veriler için “onaylama konumu” olmaması;
•
“Hassas süreler”in olmaması;
•
En son versiyon TARIC-2 karşılıklı değiştirilebilir veri kalıpları ile tam
uyumluluk;
•
Veri yükleyici (başlangıç dosyaları ve günlük iletimler için);
•
Web yayını imkanı;
•
Esnek kağıt yayını çözümü.
Bull ile yapılan anlaşma çerçevesinde ayrıca, Ana Tarife Sistemi ile
Litvanya’nın kullanmakta olduğu ASYCUDA++ sistemi arasında bir arayüz
oluşturulması da söz konusudur. Bu kapsamda, arayüz oluşturulması çalışmaları için
Bull Firması IT alanında faaliyet gösteren, açık sistemler için yazılım ve sunucu üreten bir Fransız
firmasıdır. Ülkemizde kullanılan BİLGE sisteminin temelini oluşturan Farnsa’daki SOFIX sistemini
kurmuştur. Polonya, Litvanya, Malta , Güney Kıbrıs’ta ana tarife, otomatik beyan ve vergi hesaplama
sistemlerini kurmuştur.
59
64
bir şartname hazırlanması amacı ile UNCTAD ile Litvanya Gümrük İdaresi arasında
teknik işbirliği üzerine bir anlaşma imzalanmıştır.
UNCTAD’ın ASYCUDA sisteminin yeni bir versiyonunu (versiyon 1.18) bu
sistemin kullanıcılarına sağlaması beklenmektedir.Bu yeni versiyon LITAR ile bir
arayüzü de ihtiva etmektedir. Söz konusu yeni versiyonun kullanıcı ülkelere
yüklenmesi 2003 yılı ortalarında planlansa da bu versiyonun tam kullanımının hangi
tarihte olacağı belirsizdir.
Diğer taraftan, geçerlilik kazandırma/hesaplama modüllerinin sistem içinde
oluşturulması konusu Bull ile yapılan sözleşme kapsamında olmayıp, Hawlett
Packard (HP) firması ile bu hususta ayrı bir kontrat imzalanmıştır. Nitekim
hesaplama modülünün işlevsel bir prototipi 2002 yılı sonunda hazır hale gelmiştir.
LITAR Projesinin son kabulü 2003 yılı Nisan ayı içersinde öngörülmektedir60.
Diğer taraftan, halihazırda Polonya’da Bull firması tarafından geliştirilmekte
olan
ISZTAR2
Ana
tarife
Sisteminde,
LITAR
Projesi
tecrübelerinden
de
faydalanılmaktadır.
Litvanya Gümrük İdaresi TARIC konusundaki çalışmalarında teknik yardıma
şiddetle ihtiyaç duymaktadır. Herhangi bir ortak Topluluk Üyesi bulunamamasından
dolayı, Twinning Programı kapsamında bir teknik ve idari destek alınamamıştır.
Kişisel ilişkiler vasıtası ile sadece Belçika ve Avusturya’dan sınırlı destek temin
edilebilmiştir.
4.6. Malta
Malta Gümrük İdaresi “2002 e-gümrük projesi” adı altında, Bull Integris
firması ile TARIC gibi birçok elektronik tarife sistemlerin Bilgisayarlı Genel Gümrük
60
Litvanya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.2), Brüksel, 8 Ocak 2003, s:14
65
Beyan İşleme Sistemi ile entegrasyonunun sağlanmasını da içeren bir kontrat
imzalanmıştır.
E-VITA sistemi, bilgi temelli tarife sınıflandırma aracı olup, gümrük çalışanları
ve ithalatçılar tarafından:
•
Kombine Nomanklatür ve Topluluk TARIC sistemi;
•
Ek kod bilgisi;
•
Bölüm ve Fasıllara ilişkin Açıklama Notları;
•
Bağlayıcı Tarife Bilgisi;
•
İlgili metinlere linkler;
•
İstisnalara ilişkin tarife ile ilgili tüm bilgilere oldukça kolay bir şekilde
ulaşmaya imkan veren bir yapıdır.
Tüm bu yeni projeler, gümrük çalışanları için çok yeni olan gümrük işe alanları
ile ilgilidir. Örneğin; TARIC önlemleri (yasaklar, anti-damping vs...), AB kota sistemi,
şartlı vergi muafiyetleri, ECICS, BTI, BOI, IPR vb. Bu sebeple Malta Gümrükleri,
gümrük çalışanlarının “iş” konusunda oldukça kapsamlı bir şekilde eğitilmeleri
gerektiğini düşünmektedir.
Bu çerçevede Malta Gümrükleri, eğitim ihtiyaç duyulan konuları tespit ederek
oluşturduğu eğitim planını uygulamaya koymuştur. Planın ilk aşamasında gümrük
çalışanlarının eğitimi amaçlanmış olup, daha sonraki aşama ticaretle uğraşanlar için
düzenlenecektir. İkinci aşama için halihazırda çalışmalar devam etmektedir
E-custom 2002 projesi içinde bir TARIC modülünün oluşturulması da
bulunmaktadır. Ulusal tarife önlemlerinin (ithalat vergisi, KDV ve diğer vergiler)
TARIC’ e entegre edilmesi konusu Malta Gümrüklerince bir sorun olarak
görülmemektedir.Fakat diğer taraftan, AB’ye üyelik sonrasında hangi vergilerin
uygulanmaya devam edeceği (tarım vergileri gibi) konusu açık değildir.
Tarife ile ilgili sistemler için (TARIC nomanklatürü, EBTI, kavramlar dizini vs)
herhangi bir çeviri çalışması yapılmamaktadır zira bu sitemler için halihazırda
İngilizce kullanılmaktadır.
66
Malta Gümrük İdaresi, özellikle TARIC çalışmalarında Danimarka Gümrük
İdaresi ile de yakın işbirliği içindedir.
Malta
Gümrük
İdaresi
31.12.2002
tarihinde
TARIC
uyumlu
ITMS
sistemlerinin test için hazır olmasını öngörmüş olup, 31.12.2003 tarihi itibari ile de
tüm sistemin çalışır hale getirilmesini hedeflemektedir.
4.7. Polonya
TARIC/ISZTAR 1& 2 – Entegre Tarife İşletim Sistemi
ISZTAR 1 27 Eylül 2001 tarihinde tamamlanmış ve aynı yıl ekim ayında
faaliyete geçmiştir. ISTZAR TARIC, TQS, EBTI, SMS; ECICS; BOI ve Şartlı Vergi
Muafiyeti sistemlerini içermektedir. BOI ve Şartlı Vergi Muafiyeti Sistemleri bir
arayüze gerek duymamaktadır. Tüm Topluluk ITMS Sistemlerini içeren ISZTAR
projesinin gelişimine kısa bir şeklide göz atarsak:
Tablo 6 : ISZTAR Projesinin Gelişim Aşamaları61
OLAY
TARİH
Fonksiyonel Kullanımın Başlaması
Ekim 2001
(Faaliyete Geçiş Tarihi)
Veri Girişi Ve Doğrulanmasının Bitirilişi
2002 Tarifesinin Yayımı
Mart 2002
Haziran 2002
Yeni Kullanıcılar İçin Tarife Tarayıcıya
Devam Etmekte
Giriş
Veritabanının Güncellenmesi
Devam Etmekte
Geçerli Hale Getirmek İçin ISZTAR Ve
2002 Sonu
CELINA Arasında Arayüz Oluşturulması
ISZTAR 1’ in Nihai Kabulü
61
27.03.2003
Polonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.33), Brüksel, 8 Ocak 2003, s.2
67
Polonya Gümrük İdaresi ISZTAR 2’nin daha da geliştirilmesi için, TARIC 2 ile
tam uyumu da kapsayan, bir geliştirme ve bakım sözleşmesini Mart 2002 tarihinde
imzalamıştır.
ISZTAR2 Projesinde planlanan ilave uzantılar ve işlevsel değişiklikler şu
şekilde olup, bu amacın gerçekleştirilmesinde Litvanya Gümrük İdaresi ile işbirliği
yapılması öngörülmektedir:
•
Halihazırdaki ISZTAR 1 sisteminin sahip olduğu veri modeli ile TARIC2
sisteminin fonksiyonları arasındaki farklılıkların analizinin yapılması
•
Ek unsur ve kodların analizi
•
Yeni iş kuralları ve çoklu dağılım görevinin analizi
•
Arayüzün analizi (başlangıç dosyaları ve günlük dosyalar)
•
ISZTAR 2 sisteminde veri modeli ve işlevsel uzantıların geliştirilmesi ve
uygulanması
•
Standart bir internet tarayıcı vasıtasıyla tüm gümrük idarelerinin ISZTAR
verilerine ulaşabilmesine imkan veren teknik bir prototip oluşturulması
Polonya Gümrük İdaresinin yürütülen tüm bu projeler kapsamında hedefi, 1
Ocak 2004 tarihi itibari ile sistemini TAXUD TARIC 2 ve Polonya CELINA sistemi
(Otomatik Gümrük Beyan İşleme Sistemi) ile tam uyumlu olarak çalışacak şekilde
için hazır hale getirmektir.
4.8. Romanya
Romanya Gümrük İdaresi TARIC Projesi kapsamında, bir arayüz ile TARIC
bağlantısı sağlanacak olan Romanya Entegre Tarife İşletim Sisteminin geliştirilmesi
projesi üzerinde çalışmaktadır. Proje TARIR adı altında yürütülmektedir.
TARIC’e ilişkin olarak;
•
Belçikalı iki tane tarife uzmanı Romanya Gümrük İdaresini TARIC
hakkında bilgilendirmiştir.
68
•
Romanya, Avusturya Gümrük İdaresi tarafından Viyana’da düzenlenen
TARIC konulu seminere katılmıştır
•
Romanya TARIC yayını hakkında bilgilenmiştir.
Romanya’nın TARIC yayınına uyumlu olarak ulusal tarifesini 2001 yılında
basılı olarak yayınlanmıştır. Lakin, basılı TARIC yayınından farklı olarak, ulusal vergi
ve KDV oranlarını da içermektedir.
ASYCUDA++ ‘nın Romanya versiyonu 8’li CN yapısına 3 haneli ulusal
açılımlar da ilaveli olarak yapılandırılmış bir tarife modülü de içermektedir. Sistemin
kodlama yapısı; TARIC ve ulusal tarife gereklilikleri yanında ulusal istatistik
ihtiyaçlarını da karşılayacak şekilde 20 karaktere kadar arttırılabilecektir62.
Romanya Gümrük İdaresi, gelecekle ilgili planlara ilişkin olarak ise:
Topluluk Entegre Tarifesi TARIC ile tam uyumlu olan Romanya Entegre
Tarifesi – TARIR’ in uygulanması kapsamında Avusturya Gümrük İdaresi ile
Twinning Programı çerçevesinde işbirliği sözleşmesi imzalamak üzeredir. Bu işbirliği
ile hedeflenen amaç ve yararlar:
•
Ulusal ihtiyaçları karşılayacak şekilde ve bunun yanında TARIC yapısı
ile uyumlu olarak, TARIR ve ilgili diğer tarife işletim sistemlerine ilişkin
prensip ve kuralların geliştirilmesi;
•
TARIR’in bakımını sağlamak açısından (yasal hükümler, gümrük
tarifesi- vergiler ve yasal yükümlülükler, ticari tercihler, gümrük
işlemlerinde gerekli belgeler, kısıtlamalar/kotalar vs.) ve ticaret
birlikleri ve gümrük birimlerine dağıtımını gerçekleştirmek bakımından
bir TARIR İşletim Siteminin geliştirilmesidir.
TARIR’in ICIS (Entegre Gümrük Bilgi Sistemi) ile entegrasyonu, bilgisayarlı
gümrük beyan işleme sistemi ve kaçakçılık, istatistik, muhasebe, iletişim gibi
62
Romanya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 2.0), Brüksel, 19 Nisan 2002, s.12
69
tamamlayıcı sistemlerin desteklenmesi açısından TAXUD ile işbirliği içinde Entegre
Tarife İşletim Sistemlerinin dizaynı ve geliştirilmesi 2002 PHARE Ulusal Programı
çerçevesinde
önerilerek,
bu
projelerin
hayata
geçirilmesi
için
çalışmalara
başlanmaktadır.
2007 yılında tam üyelik öngören Romanya Gümrük İdaresi, esas IT
gelişmelerini 2005 yılı öncesinde düşünmemektedir.
2005 yılı için öngörülen gelişmelere ilişkin plan şu şekilde belirlenmiştir:
•
Romanya Entegre Tarifesinin (TARIR) uygulanması
Aralık 2003
•
Gümrük İşlemleri Sistemi ile (BİLGE benzeri) TARIC’in entegrasyonu
Mayıs 2005
•
Topluluk TARIC sistemi ile TARIR İn entegrasyonu
Ekim 2005
4.9. Slovak Cumhuriyeti
Slovak Gümrük İdaresinin kullanmakta olduğu Nomanklatür Topluluk CN’i ile
,ölçü birimleri de dahil, aynıdır. Gümrük Tarifesi her yıl bir tüzük olarak yayınlanarak
resmi bağlayıcılık kazanmakta ve Maliye Bakanlığı tarafından da bir yayın olarak her
yıl basılmaktadır. Slovak Cumhuriyetinin Gümrük Tarifesi, genel, kanuni ve tercihli
vergi
oranlarını,
KDV’yi,
ulusal
vergiyi,
muhtemel
ithalat
ek
vergilerini,
ithalat/ihracat kısıtlamalarını, zorunlu ruhsat ve sertifikalarını vs. içerir şekilde bir
entegre tarife olarak yayınlanır.
1 Temmuz 2001 tarihinde yürürlüğe giren yeni Gümrük Kanunu ile eşyaların
10 basamaklı olarak kodlanması kabul edilmiştir.
Gümrük idaresi içinde yer alan Gümrük Politikaları ve Tarife bölümü ulusal
entegre tarifeden sorumludur ve tam üyelik gerçekleşene kadar da TARIC’in
entegrasyonundan sorumlu olacaktır. Bu çerçevede söz konusu birim temsilcileri,
70
Topluluk tarafından düzenlenen TARIC atölye çalışmalarına aktif olarak katılım
sağlamışlardır. Bir Temsilci topluluk bünyesinde üç ay süre ile TARIC konusunda
çalışmıştır. Slovak Gümrük İdaresi TARIC hakkında yeterli bilgiye sahip olmak ile
birlikte, TARIC’in Slovak Gümrük İdaresince kullanılmayan, tarım ürünleri ve antidamping vergileri gibi önlemleri içerdiğini görmektedir. Yeni Gümrük Kanunu
TARIC’e giriş için bir temel teşkil etmektedir. Lakin, pratik seviyede, tarım ve antidamping konuları diğer ulusal idari girdilere gerek duyabilir.
TARIC
kullanıcı
el
kitabı
halihazırda
çeviri
aşamasında
olup,
Çek
Cumhuriyetinin de gayri resmi desteği ile ayrıntılı olarak incelenecektir.
TARIC ile ilgili olarak Slovak Gümrük İdaresince Referans Tablolarının
Konfigürasyon Yönetimi (CMR) sistemi ilişkin bir proje başlatılmıştır.Bu projenin
amaçları:
•
Ulusal tarifeyi TARIC’e yaklaştırmak amaçlı bir araç geliştirilmesi;
•
DM1 (bilgisayarlı beyan işleme sistemi) ASYCUDA ve Tranzit (Slovak
Ulusal Transit Sistemi) gibi halihazırdaki sistemlere referans niteliğinde
veri sağlamak;
•
Mali Bilgi Sistemi (FIS)’ne referans niteliğinde veri sağlamatır.
Buna ilaveten söz konusu proje kapsamında, mevcut ulusal sistemler ile
Topluluk sistemlerinin bağlanması konusunda anal,z çalışmaları yapılmıştır.
Diğer taraftan, Interconnectivity uygulama stratejisi kapsamında şu faaliyetler
gerçekleştirilmiştir:
•
Projelerin kapsamı ve tanımlanması;
•
Projelerin örgütsel yapısı;
•
Rol ve sorumlulukların tanımlanması
•
Zamanlama
•
Kaynak Gereklilikleri
Slovak Gümrük İdaresi, TARIC başlangıç dosyalarını yükleme ve bu dosyaların
yapılarını inceleme hususunda da oldukça başarılı çalışmalar yapmıştır.
71
Temmuz 2002’den beri, ISST (Slovakya’nın ulusal Entegre Tarife işletim
Sistemi) projesi için bir proje takımı oluşturulmuş ve IBM ile bir sözleşme
yapılmıştır.
Proje üç aşamadan oluşmaktadır63:
•
Aşama 1: Detaylı Analiz
(Proje Başlatma Belgesi, Kullanıcı Gereklilikleri... )
•
Aşama 2: Gelişme
•
Aşama 3: Proje uygulama
(Haziran 2004 tarihinde bitirilmesi hedeflenmiştir)
Birinci aşama 5 Kasım 2002 tarihinde tamamlanmıştır. Bunun akabinde,
TARIC pilot sistemini 2003 yılı içinde test edebilecek şekilde yazılım ve donanım
yapısını hazırlanmasına geçilmiştir.
Bu kapsamda;
•
Başlangıç dosyalarının işletimi;
•
Ulusal verilerin girişinin gerçekleştirilmesi;
•
Günlük güncelleme dosyalarının işlenmesi;
•
Ulusal
veri
ve
TARIC’in
sorgulamasının
yapılması
hususları
bulunmaktadır.
Slovak Gümrük İdaresinin, ITMS’in geliştirilmesi ve TARIC veri yönetimi
konularında danışman talebi olumlu bulunarak, iki uzman bu konuda Topluluk
tarafından PHARE Programı çerçeve sözleşmesi kapsamında görevlendirilmiştir.
63
Slovakya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.0), Brüksel, 12 Şubat 2003, s:9
72
Slovak Gümrük İdaresi, Çek Gümrük İdaresi ile TARIC konusunda yakın
işbirliği yapmakta olup, ortak bir çalışma grubu da oluşturulmuştur
Slovak Gümrük İdaresi’nin TARIC kapsamında karşılaştığı problemler ise;
ulusal bütçenin söz konusu projelerin finansmanında yetersiz kalması, TARIC’in
üyelikten bir sene önce hazır olması gerekirken, bunun mümkün görünmemesi (bu
2004 Mayıs ayında üye olacak aday ülkelerin çoğunluğunun problemidir), ellerinde
yeterli TAXUD belgesinin bulunmaması, ASCYCUDA ile TARIC arasında geçişi
sağlayacak Arayüz konusundaki belirsizlik olarak belirtilebilir.
4.10. Slovenya
Sloven Gümrük idaresi, Interconnectivity takımın Ekim 2000 tarihinde
gerçekleştirdiği inceleme gezisinin hemen ertesinde bir TARIC çalışma grubu
oluşturulması çalışmalarına başlamıştır. TARIC Projesinin Gümrük İdaresinde mi
yoksa Ekonomi İlişkiler ve Gelişme Bakanlığında mı sorumluluğu altında olduğuna
ilişkin tartışma, TARIC’in proje yönetiminin şubat 2002 tarihinde hükümet
tarafından resmi olarak Slovenya Gümrük İdaresine verilmesi ile son bulmuştur.
Sloven Gümrük İdaresi TARIC projesini iki aşamalı olarak ele almaktadır:
1. Aşama 1: TARIC ve ulusal tarife önlemlerini içeren bir ulusal
veritabanı oluşturulması: Yeni proje hala oluşturulma aşamasındadır.
Oluşturulan
proje
komitesi
projeyi
gözden
geçirmektedir.
TARIC
veritabanının geliştirilmesi ile ilgili bir kontrat 15 Mayıs 2002 tarihinde
imzalanmıştır. Bundan sonraki aşamalarda, sistemin TAXUD tarafından
temin edilecek başlangıç dosyaları ile test edilmesi planlanmaktadır.
Sloven Gümrük İdaresince TARIC konusunda detaylı çalışmalar
gerçekleştirilmiş olup Avusturya Gümrük İdaresinin bu konuda desteği
sağlanmıştır. Avusturya bu kapsamda bir hafta süre ile TARIC konusunda
Sloven Gümrük İdaresinde bir seminer vermiştir. TARIC konusunda
Avusturya ile bağlantı devam ettirilmekte olup, en son olarak, TARIC
73
konusunda idarenin cevabını merak ettiği sorular bir liste halinde
yanıtlanması için Avusturya Gümrük İdaresine iletilmiştir.
İlk aşama için uygulama planı şu şekilde belirlenmiştir:
15 Mayıs 2002
Veritabanı geliştirilmesi için özel bir firma ile
kontrat imzalanası
31 Mayıs 2002
Ulusal Modelin tanımlanması
1 Haziran 2002
2
nci
aşama
için
belgelerin
hazırlanmaya
başlanması
15 Temmuz 2002
İlk aşamanın geliştirilmesinin tamamlanması ve ilk
testin gerçekleştirilmesi
1 Eylül 2002
CCN/CSI network ağı vasıtası ile Brüksel’den temin
edilecek verilerin canlı olarak test edilmesine
başlanması
2. Aşama 2: Gümrük Bilgi Sistemi (CIS) ile TARICîn bağlantısının
sağlanması: CIS üzerinde yeni bir TARIC kontrol ve hesaplama
modülünün geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Sloven
mevzuatta
Gümrük İdaresi halihazırda başlangıç
ye
alan
TARIC
verilerini
analiz
dosyaları
ederek
ve
detayları
hazırlamaktadır.
İkinci aşama için uygulama planı şu şekilde belirlenmiştir:
1 Eylül 2002
Hesaplama modülü ve kontrolün İkinci aşama
geliştirilmesi
1 Aralık 2002
Kontrat imzalanması
1 Şubat 2002
Kılavuz Belge ve talimatların başlatılması (ticaret ile
ilgili bilgiler)
1 Şubat 2003
Hesaplama
modülü
yazılımımda
başlanması
1 Temmuz 2003
İkinci aşamanın nihai olarak test edilmesi
74
testlere
1 Eylül 2003
Halihazırdaki ulusal tarife ile paralel şekilde, TARIC
ve hesaplama modülünün canlı olarak faaliyete
geçmesi
TARIC başlangıç dosyalarını ve TARIC yapısına benzeyen DDS web sitesinin
yapısını içeren belgelerin güncellenmiş versiyonlarına ilişkin yeni CD-ROM
Komisyondan temin edilmiştir.
TARIC Kullanıcı El Kitabının çevirisi ise halihazırda devam etmektedir.
Diğer taraftan, Sloven Gümrük İdaresi’nin, TARIC sisteminin TQS gibi diğer
tarife ile ilgili sistemler ile ne şekilde entegre olacağı üzerinde çalışması
gerekmektedir.
75
BÖLÜM V
ENTEGRE TARİFE İŞLETİM SİSTEMİ (ITMS) KAPSAMINDA TARIC
PROJESİ VE TÜRKİYE’NİN TARIC’E UYUMU
5.1. ITMS VE TARIC Projesi
5.1.1. Genel
Ortak Gümrük Tarifesi ve Ticaret Politikaları kapsamında, yeni kuşak Aday
Ülkelerin sistem ve mevzuatlarını Topluluğun mevzuat ve sistemlerine uyarlamaları
çalışmalarında AB yeni bir strateji ve uygulamalar geliştirmiştir.
Bu çerçevede, tarifeye ilişkin tüm mevcut topluluk sistemleri tek bir çatı
altında toplanmış ve aday ülkelerin, Topluluğun tarife sistemine uyum sağlarken
takip edeceği yol belirlenmiştir. Tüm tarife sistemlerini tek bir sistem altında
toplayan sistemin adı “Entegre Tarife İşletim Sistemi”dir64. Bu sistem kapsamında,
başta TARIC olmak üzere; EBTI, TQS, IPR, TCO/TCT gibi alt sistemler yer
almaktadır ve tüm aday ülkelerin bu sistemlerin hemen hemen tamamına üyelikten
önce entegre olmaları beklenmektedir. Bu zorunlu entegrasyonda oldukça geniş
kapsamı ile TARIC başı çekmektedir.
ITMS’e aday ülkelerin entegre olmaları her sistemin; ya özel bir web tabanlı
uygulama ile (internet browser) veya TAXUD XML Arayüz Standartlarına uyumlu bir
sistemin geliştirilmesi şeklinde; iki opsiyonlu girişi ile sağlanır. Her iki durumda da
giriş CCN/CSI üzerinden sağlanmaktadır.
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “Entegre Tarife İşletim Sistemi için Genel Proje Başlangıç
Dokümanı”, 9 Ocak 2002, s:8
64
76
Şekil 1: ITMS Sisteminin CCN/CSI Network Ağı Üzerinden İşleyişi
TAXUD
CCN/CSI
Ulusal Alan (Domain)
Web
Uygulaması
Web Tarayıcı
Arayüz
Standartı
Arayüz
Standartı
Topluluk üyesi ülkeler arasında tarifeye ilişkin verilerin değişimi için üzerinde
mutabakata varılmış kriter ve biçimin ve de açık arayüzlerden oluşan bir Entegre
Tarife Ortamına şiddetli şekilde ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyacın yansımaları farklı
alanlarda tezahür etmiştir. Bunlardan en önemlisi Bilgi Teknolojileri (IT)
sistemlerinde olmuştur.65
Bu bağlamda TAXUD, aşağıda belirtilen amaçlar doğrultusunda “Entegre
Tarife Ortamı” projesini başlatmıştır:
•
İşlevsel ve teknik açıdan, tarifeye ilişkin sistemler alanında açık arayüz
stratejisinin açıklık getirmek;
•
Komisyon ve Üye Ülkelerin açık sistemler geliştirmesine imkan vermek
için gerekli ortak kriter ve biçim anlayışının gerçekleştirilmesi;
Tarifeye ilişkin sistemler (IT sistemleri); TARIC, TQS, EBTI, ISPP (Information Systems for
Processing Procedure), SMS, ECICS, BOI ve Şartlı Vergi Muafiyetleridir.
65
77
•
Tarifeye ilişkin sistemler alanında Üye Ülkelerin bağlantılarını
sağlamak ve kolaylaştırmak,
•
Tüm tarifeye ilişkin sistemler için belirli önerinin teknik ve işlevsel
etkilerini analiz etme becerisine sahip IT ve iş uzmanları için tartışma
platformu oluşturmak,
Aday ülkelerin, Topluluğa girişleri ile birlikte, TAXUD’dan tarifeye ilişkin
dosyaları alabilmek ve de tarifeyle
ilgili verileri karşılıklı olarak değiştirebilecek
durumda olmaları beklenmektedir.
Bu çerçevede Aday Ülkelere, Topluluk üyesi olmaları ile birlikte, AB tarife
mevzuatının etkin ve verimli bir şekilde uygulanmasını ve gerektiği şekilde karşılıklı
veri değişimini sağlayacak ulusal bir Entegre Tarife İşletim Sistemi geliştirmeleri
önerilmektedir.
TAXUD tarafından başlatılan “Interconnectivity” Çalışması Topluluk IT
sistemleri ile karşılıklı çalışabilirlik (inter-operability) için uygulama planları
geliştirme konusunda Aday Ülkelerin büyük zorluklar ile karşılaştığını ortaya
koymuştur. Bunun altında kısmen yatan neden, kaynak ihtiyaçları ve Topluluk
sistemi
ile
benzer
ulusal
sistemlerin
geliştirilmesi
konusunda
zamanlama
hususlarındaki detaylı bilgiden yoksun olunmasıdır.
5.1.1.1. Karşılıklı Çalışabilirlik Uygulama Stratejisi (IIS)
TAXUD bu çalışma kapsamında, “Karşılıklı Çalışabilirlik Uygulama Stratejisi
Belgesi”ni hazırlamıştır. Bu belge, her Aday Ülkenin halihazırdaki durumuna göre
oluşturduğu ulusal karşılıklı çalışabilirlik uygulama stratejilerini geliştirmek için her
bir Aday Ülkenin gümrük ve vergi idareleri tarafından uyarlanana genel bir karşılıklı
çalışabilirlik uygulama stratejisi (IIS) olarak düşünülmüştür. IIS’nin Aday Ülke
İdarelerince geliştirilmesi, uyarlanması ve kabulünü takiben, projelerin
hayata
geçirilmesi için ayrı projelerin oluşturulması ve proje takımlarının kurulması
zorunludur.
78
IIS -Topluluğa üyelik için istenildiği şekilde- IT sistemleri ile karşılıklı
çalışabilirliğin sağlanması için Aday Ülkeler tarafından 5 projenin uygulamaya
geçirilmesini önermektedir. Bu 5 proje:
•
CCN/CSI
•
ITMS
o Tarif Intégré Communautaire (TARIC)
o Tarife Kotaları ve Gözetimi (TQS)
o Avrupa Bağlayıcı Tarife Bilgisi (EBTI)
o Model İşletim Sistemi (SMS)
o Veri İşlenmesi Prosedürleri için Bilgi Sistemleri (ISPP)
o Avrupa Kimyasal Maddelere İlişkin Gümrük Envanteri (ECICS)
o Bağlayıcı Menşe Bilgisi (BIO)
o Şartlı Vergi Muafiyetleri
•
NCTS
•
SEED/EMCS
•
VIES
Her bir ITMS kapsamı sistem için Topluluğa üyelik çerçevesinde ortaya çıkan
zorunluluklar şu şekilde belirtilebilir:
Tablo 7: ITMS Sisteminde Aday Ülkelerin Takip Etmesi Gereken Öncelikler
Sistem
TARIC
Aday Ülkeler İçin Gereklilikler
Öncelik
TAXUD’dan alınacak TARIC dosyalarının alımı, yorumlanması ve Yüksek
etkili
uygulamasını
kolaylaştırmak
için
bir
Tarife
İşletim
Sisteminin geliştirilmesi ve üyelikten bir yıl öce işler hale
getirilmesi zorunludur.
TQS
Topluluğa üyeliğin ilk gününden itibaren, Topluluk Kotaları Yüksek
kapsamı tercihli vergi oranlarına tabi eşyaların ithalatına ilişkin
gümrük beyannamelerinin günlük olarak işleyişine imkan veren
bilgisayarlı sistemin geliştirilmesi zorunludur.
79
Gözetim
Gözetim
altında
bulunan
eşyalara
ilişkin
gümrük Orta
beyannamelerinden edinilen verilerin TAXUD’ a iletimi. Bu iletim,
manuel olarak (TAXUD’un özel Gözetim Web Sitesi kullanılarak)
veya geliştirilecek bilgisayar uygulaması ile otomatik olarak
yapılabilir.
EBTI
Aday Ülkeler, Topluluk Gümrük Kodunun yasal hükümlerine Orta
uyumlu olarak verdikleri Bağlayıcı Tarife Bilgileri hakkında Avrupa
Topluluğunu elektronik ortamda haberdar etmekle yükümlüdürler.
Bu manuel olarak (üyelik tarihinden önce kullanımı mümkün
olacak TAXUD’un özel EBTI Web Sitesi kullanılarak) veya
geliştirilecek bilgisayar uygulaması ile otomatik olarak yapılabilir.
SMS
Aday Ülkeler, gerektiği durumlarda elektronik görüntüleri (transit Orta
pulları, menşe mühürleri ve pulları, adresler gibi) algılayıp,
iletebilecek durumda olmalıdırlar. Bu, manuel olarak (2002 yılı
sonunda kullanımı mümkün olacak TAXUD’un özel EBTI Web
Sitesi üzerinden) veya geliştirilecek bilgisayar uygulaması ile
otomatik olarak yapılabilir
ISPP
Aday Ülkeler ulusal Dahilde İşleme Veritabanı kayıtları (artı olarak Orta
gelecekte Hariçte İşleme ve Gümrük Gözetimi Altında İşleme
Veritabanları da dahil edilecektir) hakkında Komisyonu elektronik
ortamda bilgilendirmeleri zorunludur. Bu bilgilendirme, manuel
olarak (2002 yılı sonunda kullanımı mümkün olacak TAXUD’un
özel IPR Web Sitesi üzerinden) veya geliştirilecek bilgisayar
uygulaması ile otomatik olarak yapılabilir.
ECICS
ECICS’in kullanımı için yasal bir gereklilik yoktur. Fakat kimyasal Düşük
ürünler doğru olarak sınıflanmalıdır. Aday Ülkeler için herhangi
bir IT Arayüzü şartı getirilmemiştir.
BOI
BOI ile ilgili bilgilerinin elektronik ortamda Komisyona iletimi Düşük
yasal bir gerekliliktir. Fakat BOI için TAXUD’da halihazırda bir IT
sistemi mevcut değildir. Bu sebeple bir IT Arayüzü geliştirilmesi
için bir gereklilik bulunmamaktadır. BOI bilgilerini oluşturmak ve
TAXUD’ a basılı olarak iletmek için mevzuat ve prosedürün hazır
olması gerekmektedir.
Şartlı Vergi Bir IT sistemi öngörülmemektedir. Bu sebeple bir IT Arayüzü Düşük
Muafiyeti
geliştirilmesine
gerek yoktur. Şartlı Vergi Muafiyeti ile ilgili
tacirlerin taleplerine cevap verecek ve TAXUD’ a basılı olarak
iletecek şekilde prosedürün hazır olması gerekmektedir
80
5.1.1.2. Geliştirme Adımları
ITMS tarife ile ilgili olan ve çoğu aday ülkelerde kota yönetimi hariç olarak
Gümrük Tarifesi Bölümlerinin sorumluluğunda bulunan bir kısım işlevleri bir sistem
altında birleştirmektedir. Bu işlevler “İşlevsel Modüller” olarak belirtilmiştir66
Söz konusu işlevsel modüllerin hangi aşamada ne seviyede işler hale
getirileceğini gösterecek şekilde, TARIC ve tarife ile ilgili diğer sistemleri Üye
Ülkelerin Komisyonun belirttiği üzere AB üyeliğinden bir yıl öncesinde hazır hale
getirilebilmesi amacı doğrultusunda, “Geliştirme Adımları” belirlenmiştir.
Bu bağlamda, aşağıda yer alan tabloda ITMS projesi kapsamında Üye
Ülkelerin hangi sistemlerini hangi öncelik ile
hazır hale getirmeleri gerektiği
gösterilmektedir:
Tablo 8: ITMS - Modüller Bazında Adım Adım Öncelikler
MODÜL
1. ADIM
MODÜL 0: Sistem İskeletleri
Çalışır Halde
MODÜL 1: Yükleyici
Çalışır Halde
MODÜL 2: Ulusal Tarife
Çalışır Halde
2. ADIM
MODÜL 3: Hesaplama Usulleri
Çalışır Halde
MODÜL 4: Tarifeye İnternetten Ulaşım
Çalışır Halde
MODÜL 5: Kota
Çalışır Halde
MODÜL 6: Gözetim
Çalışır Halde
3.ADIM
MODÜL 7: ISPP
Çalışır Halde
MODÜL 8: SMS
Çalışır Halde
MODÜL 9: BTI
Çalışır Halde
MODÜL 10: BOI
Çalışır Halde
MODÜL 11: CDPS Arayüzü
Çalışır Halde
MODÜL 12: Sistem İdaresi
Çalışır Halde
MODÜL 13:Yardımcı Uygulamalar
Çalışır Halde
Bu arada, 3 üncü adımda öngörülen geliştirmeler Topluluk üyeliği sonrasında
da gerçekleştirilebilecektir.
İşlevsel Modüller Tablosu için bkz: Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “Entegre Tarife İşletim
Sistemi için Genel Proje Başlangıç Dokümanı”, 9 Ocak 2002, s: 12
66
81
5.1.1.3. Alan ve Veritabanları
ITMS Kapsamı Projelere ilişkin sistemler bütününün tam yapısı ve işleyişi ise
genel bir yaklaşımla, aşağıdaki şekil ile ifade edilebilir:
Şekil 2: Topluluk IT Sistemlerinin İşleyiş Yapısı
Avrupa
Komisyonu
ULUSAL MERKEZ
CCN/CSI
Topluluk
Veritabanı
Kopyalama
Gümrük Ofisi
Sisteme
Giriş
Birleştirici
Uygulama
Sunucusu
Intranet
Yükleyici
Ulusal
Veritabanı
Gümrük Ofisi
Gümrük Ofisi
Veri Yönetimi/İdare
ULUSAL ALAN
Internet
İnternet Kullanıcısı
Yukarıda şekil ile ifade edilen yapı içinde, fark edileceği gibi, iki alan
bulunmaktadır:
•
Avrupa Komisyonu
82
•
Ulusal Alan
Avrupa Komisyonu genelde TAXUD’u Ulusal Alan içine bir nevi kopyalayan
TARIC, EBTI vs gibi arayüzleri temin eder. Kopyalama iki yönlü olarak gerçekleşir;
Topluluktan Üye Ülkeye ve Üye Ülkeden Topluluğa doğru güncelleme yapılması.
Ulusal Alan, gümrük ve tarifeye ilişkin ulusal mevzuatı da ihtiva eden bir
veritabanını da barındırmaktadır. Tek bir Veri ambarı oluşturulması açısından, tüm
veritabanları (Komisyon ve Üye Ülke veri tabanları) tek bir veritabanında; Ulusal
Veritabanında, birleştirilir.
Ulusal
Veritabanının
üzerinde
birkaç
uygulamanın
geliştirilmesi
gerekmektedir. Bu uygulamalar, işlevleri ve ilgili kullanıcılara bağlı olarak 3 grubu
ayrılır:
a) Veri Yönetimi:
Veri yönetimi, merkez veritabanının işletimi, bakım faaliyetleri gibi
faaliyetleri ifade eder. Bu faaliyetler veritabanının fiziksel olarak yer aldığı
mekanlar gibi ulusal merkezlerde gerçekleştirilir.
b) Gümrük Ofisleri67 Uygulamaları:
Bu uygulamalar, ulusal merkezde konuşlanmış uygulama sunucuları
vasıtasıyla ulusal veritabanına hem okunup yazılabilecek biçimde girecektir.
c) İnternet Sorgulaması:
Ulusal Alanının kapsamında yer alacak bir alt birimin, vergi
hesaplaması ve sorgulama için İnternet kullanıcılarının hizmetine sunulması
mümkündür.
Veri Yönetimi yüksek güvenilirlik gerektiren hayati önemde bir faaliyettir. Veri
tabanı ile aynı alan içinde ve az sayıda kullanıcı tarafından gerçekleştirildiği için en
uygun yaklaşımın kullanıcı/dağıtıcı yaklaşımı olduğu görülmektedir.
Gümrük Ofisleri, Türk Gümrük Teşkilat yapısında Gümrük Müdürlükleri olarak karşılığını
bulmaktadır.
67
83
5.1.2. ITMS Proje Organizasyonu
5.1.2.1. ITMS Proje Yönetim Yapısı
Aşağıdaki şekil Komisyon tarafından tavsiye edilen proje yönetim yapısını
göstermektedir. Projeye başlangıçta ilk ve temel adım olan Proje Başlangıç Belgesi
(PID) şekilde belirtilen yapıya göre oluşturulur.
Şekil 2: Proje Yönetimi Yapısı
Yönetici Komite
Karşılıklı Çalışabilirlik
Program Direktörü
DG TAXUD
Birim B5
ITMS Proje
Sahibi
IT Daire
Başkanı
Koordinasyon
Birimi
DG TAXUD
Birim D3
Proje
Danışmanı
ITMS İş Proje
Yöneticisi
ITMS IT Proje
Yöneticisi
Harici Unsurlar:
Bankalar,
Brokerlar
Ticari Kurumlar
Diğer Bakanlıklar
Müteahhidin
Proje Lideri
İş Proje
Takımı
Müteahhidin
Proje Takımı
84
IT Destek
Takımı
DG TAXUD
Test Takımı
Proje yönetim yapısını genel olarak değerlendirmek gerekirse:
•
Koyu renkli kutular, Gümrük İdaresi dışında yer alan yapıları ifade eder.
Diğer
kutular
ise,
Gümrük
İdaresi’nin
sorumlulukları
belirlemesi
gerekeceği pozisyonları göstermektedir.
•
Tek yönlü oklar tek taraflı ve hiyerarşik bağlantıya işaret ederken, çift yönlü
oklar ise iki taraflı iletişimin olduğunu göstermektedir.
•
Önceki tecrübelere dayanan faaliyetleri tavsiye edecek ve önerilerde
bulunacak harici bir Proje Danışmanı atanması öngörülmektedir.
•
Ayrıca değişik alt projeler için birçok proje takımı oluşturulabilir. Mesela
TARIC konusunda çalışacak özel bir proje takımının oluşturulması gibi.
•
IT Proje Yöneticisi, CCN/CSI ağ geçidinin yapılandırılması için CCN/CSI
Proje Yöneticisi ile bağlantı kurmalıdır.
5.1.2.2. ITMS Projesinde Görev ve Sorumluluklar
ITMS Projesi çerçevesinde belirlenmiş görev ve sorumluluklar şu şekildedir.
•
Yönetici Komite: Bu komite her bir Gümrük İdaresinde Genel Müdürler
tarafından kurulabilir. Komitenin başkanı yine Genel Müdürdür.
Yönetici Komitenin Başkanı katılımcılar ve iş düzeni de dahil olmak
üzere kendi örgütünü belirleyecektir68.
Yönetici Komitenin görevi Karşılıklı Çalışabilirlik Programı ve
diğer ilgili programların yönetimi, geliştirilmesi, izlenmesi ve gözden
geçirilmesi olarak ifade edilebilir. Söz konusu komite, öncelikleri
belirleme ve projeye ilişkin en temel kararları almaya yetkili otoritedir.
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “Karşılıklı-çalışabilirlik Uygulama Stratejisi – Önerilen
Yaklaşım”, Brüksel,1998, s:23
68
85
“Karşılıklı
•
Çalışabilirlik”
(Inter-operability)
Program
Direktörü:
Program direktörünün görevi, ITMS Projesini içeren Karşılıklı
Çalışabilirlik Programının belirlenen strateji ve hedeflere uygun gelişip
gelişmediğini kontrol etmektir69.
Program Direktörünün asli görevlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
o ITMS Projesinin gelişimini, mevcut iş planı, Topluluğa giriş
stratejisi ve ulusal Karşılıklı Çalışabilirlik Uygulama Stratejisi
çerçevesinde takip etmek,
o Programın gelişimini etkileyebilecek herhangi bir stratejik
değişikliği üzerinde anlaşmak ve Yönetici Komiteye onay için
sunmak,
o Karşılıklı Çalışabilirlik ile ilgili Proje Sahibinin işlerini yönetmek.
• .Koordinasyon
Birimi:
Koordinasyon
Birimi,
üzerine
düşen
sorumlulukları, projenin tamamlanması için gerekli faaliyetlere ve
görevlere doğrudan dahil olmadan yerine getirir:
Koordinasyon
Birimi
temel
olarak
iki
alanda
faaliyet
göstermektedir; Sözleşme Yönetimi ve Kalite Yönetimi.
•
ITMS Proje Sahibi:
Proje Sahibi, iş amaç ve önceliklerini ortaya
koymaktan sorumludur. Proje boyunca tüm işletim temel belgelerini
onaylar70.
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “Entegre Tarife İşletim Sistemi için Genel Proje Başlangıç
69
70
A.g.e. s:24
86
Proje Sahibi ayrıca, projenin koordinasyonu ve Program
Direktörü ile iletişimden sorumludur. Kurumun Tarife Dairesi içinden
görevlendirilmesi ve IT alanına yabancı olmaması gereklidir.
• IT Proje Yöneticisi:
IT Proje Yöneticisi, Proje Sahibi tarafından
oluşturulan “Kullanıcı Gereklilikleri” ve önceliklerine göre projenin
teknik (IT) faaliyetlerini yönetmek ve yürütmek için görevlendirilen
memurdur.
Bununla birlikte, Müteahhit, IT Destek Takımı ve İş Proje
Yöneticisi ile iletişimden de sorumludur.
• İş Proje Yöneticisi: Proje Sahibi tarafından oluşturulan Proje planları,
Proje Kalite Planları ve önceliklerine göre projenin iş ve işlevsel
faaliyetlerini yönetip idare etmek üzere Tarife Bölüm Başkanı veya
Yönetici Komite tarafından görevlendirilen memurdur.
İş Proje Yöneticisi ayrıca kullanıcı gereklilikleri ve işlevsel
detayların tartışılması esnasında IT Proje Yöneticisi ve Proje Takımı
Üyeleri arasındaki iletişimden sorumludur.
Projenin uygulanması süresi boyunca diğer görevlerinden
arındırılarak tam gün bu iş için görevlendirilmenin yanında temel
seviyede IT alanında bilgi sahibi olmalıdır.
5.1.2.3. Proje Takımının Profili Nasıl Olmalıdır?
Proje Sahibi: ITMS Proje Sahibi olarak Gümrük İdaresinin Tarife Bölümü
Başkanı veya Başkan Yardımcısının görevlendirilmesi tavsiye olunmaktadır. Proje
kapsamı tüm tarife ile ilgili sistemlere ilişkin sağlam bir geçmişe ve ulusal ve
Topluluk mevzuatı ile tarifeye ilişkin sistemlerin işleyişi konusunda eksiksiz bir
anlayışa vakıf olmalıdır. ITMS Projesi için proje gereklilikleri hususunda üst seviye
87
yöneticileri ve karar mercilerini etkileyebilmek açısından yeterli derecede kıdemli
olmasını da bir başka zorunluluk olarak belirtebiliriz.
IT Proje Yöneticisi: ITMS IT Proje Yönetmeninin Gümrük İdaresinde,
tercihen Gümrük Beyan İşleme Sistemi - CPDS (Türkiye için BİLGE sistemi) ve tarife
yönetiminde en az 5 yıllık tecrübesi olan kıdemli bir IT uzmanı olması
önerilmektedir.
IT Takımı Üyeleri: Ulusal IT uzmanları harici müteahhidin IT uzmanları ile
birlikte IT geliştirme takımını oluşturmak üzere birlikte çalışırlar. Her bir ulusal IT
uzmanının Gümrük İdaresinin IT bölümünde asgari üç yıllık tecrübesi olması ve
ulusal CPDS’nin teknik altyapısını, Topluluk IT sistemleri için TAXUD Birim D3
tarafından yayınlanan teknik belirtim gerekliliklerini ve ulusal geliştirme standartları
kavramış olması zorunludur.
İş Proje Yöneticisi: ITMS İş Proje Yöneticisinin gümrük beyannamesi
işlemleri ve tarife işlerinde en az 5 yıllık tecrübesi olan kıdemli bir gümrük memuru
olması tavsiye edilmektedir.
İş Takımı Üyeleri: Tarife uzmanlarının Gümrük İdaresinin Tarife
Bölümünde ve/veya Gümrük Beyanname İşleme Biriminde en az üç yıllık iş
tecrübesinin olması gerekmektedir. Aday Ülkeler için ITMS’in öncelikle kurulması
gereken modülleri, Topluluk üyeliklerinin ilk günü itibariyle Topluluk ile TARIC ve
TQS verilerinin değişimini sağlamaları gerektiği için, TARIC ve TQS sistemleridir. Bu
yüzden asgari iki takım üyesinin tarife önlemlerinin uygulanması konusunda uzman
olması ve TARIC ile Topluluk Kota Sistemi konularına yabancı olmaması71 diğer bir
zorunluluk olarak belirtilebilir.
Türkiye gibi bazı Aday Ülkelerde mevcut ulusal kota sistemi Gümrük İdaresi dışında başka bir devlet
kurumu tarafından (Ticaret/Ekonomi Bakanlığı veya Türkiye için Dış Ticaret Müsteşarlığı, vs)
yönetildiği için, bu Aday Ülkelerin ITMS Proje Takımında diğer bakanlıklardan tecrübeli kişilere de
yer vermeleri gerekebilir.
71
88
5.1.3. Temel Proje Faaliyet ve Belgeleri
Genel manada ITMS’in ve bu kapsamda TARIC Projesinin hayata geçirilmesi
için Topluluk çeşitli aşamalar öngörmektedir. Üye Ülkeler bu öngörülen plan ve
aşamalar çerçevesinde hareket etmekle yükümlüdürler.
Söz konusu Proje aşamalarını şu şekilde ifade edebiliriz72:
•
Ön Çalışma Aşaması
•
Teklif Aşaması
•
IT Projesinin Başlangıç Aşaması
•
Sistem Tanımlama Aşaması
•
Dizayn Aşaması
•
İnşa ve Test Aşaması
•
Çalıştırma ve Bakım Aşaması
5.1.3.1. Ön Çalışma Aşaması
Bu aşamada, ITMS Projesi için Ön Analiz ve Ön Çalışma Raporunun
tamamlanması öngörülmektedir. Bu ön çalışmaların sonuçları PID adı verilen Proje
Başlangıç Dokümanına eklenir.
Bu çerçevede, en uygun çözüme (kapsam, işlevsellik, temel teknik trendler vs)
ilişkin kararlar proje başlamadan önce alınmış olmalıdır.
5.1.3.1.1. Proje Başlangıç Dokümanının Hazırlanması
ITMS için ulusal PID’in hazırlanması, Ön Çalışma Raporu sonucunda alınan
kararlara dayanmak mecburiyetindedir.
Ulusal ITMS PID’i Yönetici Komite tarafından onaylanmak zorundadır.
72
89
5.1.3.1.2.
Teklif
Davetinin
(ITT)
ile
Kullanma
Şartlarının
(ToR)
Yayınlanması
ITT, teklif sahiplerinin İdarenin belirlediği ticari gerekliliklerini görmelerini
sağlar. Davette, konu, zamanlama, kısıtlamalar, varsayımlar, faturalam ve ödeme,
vergi hükümleri, harcamalar, cezalar, idari bilgi, güvenilirlik gibi bölümler
bulunmaktadır.
ITT ekinde yer alan ToR, teklif sahiplerini proje ve beklenen faaliyetler
konusunda teknik olarak bilgilendirmeyi amaçlamaktadır. ToR, teklif sahiplerini tüm
maliyetleri hesaplamalarına imkan verecek şekilde detaylı bilgi sunmaktadır.
Müteahhitten
beklenen
kalite
seviyesine
ilişkin
Gümrük
İdarelerinin
gereklilikleri, Proje Kalite Planı (PQP) için bir taslak oluşturularak ifade edilmelidir.
Müteahhit
projenin
başlangıç
aşaması
boyunca
bu
Proje
Kalite
Planını
gerçekleştirmek zorundadır.
ITT ve ekinde yer alan belgeler (ToR, PQP) Yönetici Komite tarafından
onaylanmak mecburiyetindedir
5.1.3.2. IT Projesinin Başlangıç Aşaması
Başlangıç
aşamasında
aşağıda
belirtilen
belgelerin
hazırlanması
gerekmektedir:
5.1.3.2.1. Proje Kalite Planının (PQP) Oluşturulması
Bu ilk aşamada Müteahhitten, ITT’nin ekinde yer alan PQP taslağına dayanan
bir PQP hazırlaması ve onay için Proje Sahibine sunması istenmektedir.
Onaylandıktan sonra tüm proje takımı PQP’nin içeriği hakkında bilgilendirilir.
90
5.1.3.2.2. Proje Takımı Üyelerinin Eğitimi
Eğer Müteahhit tarafından önerilen analiz ve geliştirme araçları İdare
tarafından daha önceden kullanılmamışsa, İdarenin asgari 2 adet IT uzmanının
Müteahhittin Geliştirme Takımına dahil edilmek üzere eğitilmesi zorunludur.
5.1.3.2.3. Analiz ve Geliştirme Ortamı için Sistem Yapısının Tanımlanıp
Yüklenmesi
Analiz ve Geliştirme Ortamlarının detaylarının tanımlanması, satın alınması
ve/veya yüklenmesi gereklidir. Analiz ve Geliştirme Ortamları ile kastedilen bürolar,
büro mobilyaları, bilgisayarlar, network, giriş hakları, veritabanı, geliştirme araçları
gibi unsurlardır.
5.1.3.3. Sistem Tanımlama Aşaması
5.1.3.3.1. İşlevsel Tanımlamanın Oluşturulması
Bu belge sistem verileri ve sistem işlemlerinin kesin işlevsel tanımlarını
içermekte olup, tüm kullanıcı ve teknik tasarımcılara yeni sistemin işlevleri hakkında
detaylı bir perspektif sunmalıdır73.
5.1.3.3.2. Eğitim – Bilgi Stratejilerinin Gözden Geçirilmesi
Yeni sistem konusunda eğitim, sistemin çalışmaya başladığı ilk günden
itibaren başarılı şekilde kullanımı için oldukça önemlidir. Bunun yanında eğitimin
doğru zamanda sağlanması da hayati bir husustur. Eğitimin tasarımı, geliştirilmesi,
ve gerçekleştirilmesi konuları proje uygulama planında belirtilmelidir.
73 Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “Entegre Tarife İşletim Sistemi için Genel Proje Başlangıç
91
Eğitim
konusu
yeni
IT
sistemlerinin
teknik
kullanımı
ile
sınırlandırılmamalıdır. Bazı Aday Ülkelerde, bu ülkelerin yabancı oldukları fakat
AB’de işlemekte olan yeni gümrük iş prosedürleri (mesela Topluluk Kota sistemi gibi)
konusunda personelin eğitilmesi bir zorunluluktur.
Eğitim sağlanması gereken bazı başlıklara değinmek gerekirse:
•
Gümrük İş Eğitimi: Yeni alt sistemlerin çoğu, birçok Aday Ülkenin gümrük
personelleri için de yeni olan, gümrük iş sahaları ile ilgilenmektedir.
Mesela; anti-damping, kısıtlamalar gibi bazı TARIC önlem türleri, Topluluk
Kota Sistemi gibi..
Gümrük Personelinin bu yeni iş sahalarında eğitiminin ITMS
Uygulama Stratejisinin bir parçası olarak düşünülmesi gerekmektedir.
•
Tacirlerin Eğitimi: ITMS’in tanıtımına ilişkin Gümrük Komisyoncuları ile
ithalatçı ve ihracatçılarla irtibata geçilmesi düzgün bir uygulama için
oldukça gerekli bir husustur. Ticaretle uğraşan kesimleri yeni sistem ve bu
sistemin işleri üzerinde oluşacak etkileri konusunda haberdar etmenin
yanında, sistem ve prosedürleri hakkında bilgilendirme seminerleri ve
eğitimler düzenlemek gerekli olabilir.
•
Teknik Eğitim: Teknik Eğitimin IT Proje Takımı için geliştirme
stratejisinin bir parçası olarak sağlanması önerilmektedir.
•
İşlevsel Eğitim: Yeni sistemin işlevleri hakkında kullanıcıların eğitimi özel
önem arz etmektedir. Bu husus eğitim stratejisi ve uygulama planına dahil
edilmelidir.
5.1.3.3.3. Verilerin İnşası, Dönüştürülmesi ve Çevrilmesinin Gözden
Geçirilmesi
Verilerin inşa, dönüştürülme ve çevirileri için belirlenen ve PQP’de tanımlamış
olan stratejinin aşağıdaki hususları içerip içermediği kontrol edilmelidir:
92
•
Tüm veri kaynak ve karakteristiklerinin listesi:
- Ulusal Tarife Önlemleri;
- Ulusal BTI;
- Ulusal IPR ve OPR durumları;
- Ulusal pullar ve mühürler;
- TARIC tanımları
- Ve diğerleri…
•
Dönüştürme işleminin ayrıntılı bir tanımı (Mesela ulusal dildeki TARIC
tanımları belli bir girdi formatında DG TAXUD’a iletilmiş olmalıdır);
•
Veri dönüştürme ve çevirme ile yeni sistemde yükleme yapabilmek için
gerekli tüm yazılım ve donanımların listesi (tarayıcı, geçici arayüz gibi);
•
Personel, yazılım, eğitim, yardım durumları ile projeye ilişkin kilometre
taşlarını göz önünde bulundurarak tahmini bir dönüştürme sırasının
belirlenmesi
5.1.3.3.4. Test Etme Stratejisinin Gözden Geçirilmesi
PQP’de de tanımlanmış olan Test Etme Stratejisi gözden geçirilerek
detaylandırılmalıdır74:
5.1.3.4. Dizayn Aşaması
Dizayn aşamasında, kullanıcı gereklilikleri göz önünde bulundurularak
hazırlanan sistem veya alt-sistemlerin işlevsel özellikleri, detaylı teknik özelliklere
çevrilir.
74
A.g.e. s:36
93
Bu çerçevede oluşturulacak “Teknik plan” (veya şartname) işlevsel planın
içeriği ile tutarlı olmalıdır. Söz konusu teknik plan, işlevsel özelliklerin anlamlı,
yönetilebilir ve test edilebilir teknik unsurlara çevrilmesine hizmet etmelidir.
Teknik
Planın
oluşturulmasının
ardından
sıra
“Test
Planları”nın
oluşturulmasına gelir. Test için gerekli test dosyaları test etme stratejisi ve de işlevsel
ve teknik özellikler ile uyumlu olmalıdır.
Dizayn aşamasında en son adımı “Eğitim Planı”nın oluşturulmasıdır. Söz
konusu planda75;
•
Bireysel eğitim modülleri;
•
İlgili durum çalışmaları (örnek olaylar) ve eğitim materyalleri,
•
Gerekli IT ve IT-harici etkinliklerin detaylı olarak açıklanmış olması
gereklidir.
5.1.3.5. İnşa ve Test Aşaması
Bu aşama kapsamında yer alan hususlar;
•
Test etme, Eğitim ve Üretim Ortamlarının Yüklenmesi;
•
Programların Planlarının Oluşturulması;
•
Program ve İşlemlerin İnşa ve Yorumlanması;
•
Testlerin Yürütülmesi (Kabul hariç);
•
Sistem Elkitaplarının Oluşturulması;
•
Eğitim Materyallerinin Geliştirilmesidir.
75
94
5.1.3.6. Çalıştırma ve Bakım Aşaması
Bu aşamada yer alan faaliyetler ise kabul testlerinin gerçekleştirilmesi,
verilerin dönüştürülmesi, eğitim kurslarının düzenlenmesi ve en son aşamada da
projenin
hayata
geçirilmesi
için
sistem
hazırlayacak
firma
ile
kontratın
imzalanmasıdır.
5.2. Türkiye’nin TARIC’E Uyumu
Türkiye’nin TARIC’e uyumu konusu AB ile Türkiye arasında 1/95 sayılı
Ortaklık Komitesi kararı uyarınca Gümrük Birliği tesis edilmesinden de öncesine
uzanmaktadır.
5.2.1. CASCU Projesi
TARIC Türkiye’nin gündemine ilk olarak 1994 yılında, Gümrük İdareleri
Otomasyon Projesinin bir alt projesi olarak düşünülen CASCU (Customs Automation
System- Customs Union) Projesi ile gelmiştir.
Proje çerçevesinde ilk aşamada, Brüksel ile Ankara arasında TARIC verilerinin
elektronik olarak aktarılması ve bu TARIC verilerinde Komisyon tarafından yapılacak
güncellemelerin de ulusal veritabanına iletilmesi, TARIC’in Türkçe versiyonun
oluşturulması ve bir ileri adım olarak Merkez (Ankara) ile Taşra (Gümrük İdareleri)
arasındaki bağlantının gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.
Avrupa Birliği Komisyonu ile yapılan görüşmeler sonucunda CASCU Projesine
ilişkin Anlaşma76 imzalanmış ve toplam tutarı 230.000 ECU olan (140.000 ECU
fizibilite çalışması, 73.664 ECU seyahatler, 16.336 ECU ise tercüme ve diğer giderler
olmak üzere) bağış niteliğindeki yardım sağlamıştır.
Topluluk ile Türkiye arasında imzalanan “Türkiye ile İşbirliği Konusunda Finansman Anlaşması”,
REf No: B7-4033 B93 SIN 009920, Ankara, 1994.
76
95
Anlaşmanın aşamaları ise aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
•
Komisyon (DG XXI) Gümrük Müsteşarlığı bilgisayar altyapısını
incelemek amacı ile Türkiye’ye bir durum tespiti ziyareti yapacaktır.
•
Bu ziyaretten sonraki iki ay içersinde 2 tarife, 2 bilgisayar uzmanı ile bir
tercüman incelemede bulunmak üzere Brüksel’e gidecektir.
•
Bu ziyaret akabinde danışman tayini ve ihale ile ilgili şartlar (Komisyon
ile irtibat halinde) hazırlanacaktır.
•
Danışman tayini Gümrük Müsteşarlığı ve Komisyon tarafından
onaylanacaktır.
•
Danışman tarafından gerçekleştirilecek fizibilite çalışması an fazla 6 ay
sürecek ve bu çalışma kapsamında iki bilgisayar uzmanı gerekecektir.
Bu çerçevede Avrupa Komisyonu (DG XXI) temsilcileri S.F. Hewitt ve M.H.
Walker, Gümrük Müsteşarlığının mevcut bilgisayar altyapısını inceleyerek durum
tespiti (fact finding) yapmak, CASCU sistemi ile tarife ve ticaret politikaları açısından
amaçlanan kesin hedefleri belirlemek açısından 15.16 Eylül 1994 tarihlerinde bir
ziyarette bulunmuşlardır.77
Söz konusu temsilcilerin hazırladığı raporda78 CASCU Projesinin amacı
hükümetin ihtiyaçlarına daha hızlı cevap verebilmek ve daha esnek bir gümrük
idaresi yaratmak olan büyük çaplı modernizasyon programlarının bir parçasını teşkil
etmek olduğu belirtilmektedir.
CASCU Projesi ile öngörülen amaçlar Dünya Bankası raporuna göre şu şekilde
sıralanmaktadır:
Ağustos 1998, Ankara, S.109
78 HEWITT S.F. & WALKER M.H. ,“CASCU Projesi ile ilgili Türkiye Ziyareti Raporu (14-18 Eylül
1994)”, 28 Eylül 1994, Brüksel
77
96
•
Özel Sektöre daha iyi hizmet sunmak,
•
Daha etkili gümrük kontrolleri gerçekleştirebilmek,
•
Gümrük Kanunu’nun uygulanmasında yeknesaklığı sağlamak,
•
Daha etkin gelir toplayabilmek,
•
Ticaret istatistiklerinin daha sağlıklı toplanması,
•
Personel kaynaklarının daha rasyonel kullanımıdır.
Söz konusu raporda CASCU gibi kapsamlı ve iddialı bir projenin
uygulanmasının en öncelikli gerekliliği olan proje yönetimi araçları ve bunların
kullanımı hakkında oldukça sınırlı bilginin bulunduğu eleştirisi getirilirken, proje
takımı kurma ve proje planı oluşturma görevini yerine getirecek nitelikte bir proje
yöneticisi bulma konusundaki zafiyete dikkat çekilmiştir.
Komisyon, proje altyapı inceleme çalışmaları esnasında TARIC, EBTI, TQS
gibi sistemlere ilişkin detaylı bilgiyi de Türk Gümrük İdaresine sağlamıştır.
Komisyon temsilcilerinin Gümrük Müsteşarlığını ziyaretleri sonrasındaki
değerlendirmeleri sonucunda, bir pilot projenin dahi uygulamaya başlamak üzere
öngörülen
01.01.1996
tarihinde
gerçekleştirilemeyeceği
görüşü
Gümrük
Müsteşarlığına iletilmiştir.
CASCU Projesi kapsamında TARIC ile ilgili bu gelişmeler yaşanırken, Gümrük
Müsteşarlığı Fransız Gümrük İdaresi ile, Fransız Gümrüklerince kullanılan SOFIX
sistemini değerlendirmeye yönelik ön görüşmelere başlamış bulunmaktaydı.
Nitekim, Dünya Bankası kredi desteği ile Modernizasyon Projesi olarak
gündeme gelen ve bugün BİLGE Sistemi olarak hayata geçirilmiş olan bilgisayarlı
gümrük sistemi CASCU Projesinin bir süre sonra rafa kaldırılmasına neden olmuştur.
CASCU kapsamında temin edilen 230.00 ECU’lük bağış niteliğindeki yardım
ise kullanılamadan AB Komisyonuna iade edilmiştir.
97
Türkiye’de, TARIC’in kendisinden ilk kez bahsettirdiği CASCU Projesi
konusunu kapatmadan önce S.F. HEWITT ve M.H. WALKER’in raporlarından şu
önemli ve gerçekçi tespitlerini belirtmek oldukça faydalı olacaktır:
“Halihazırda Türk Gümrük İdaresi Fransız Gümrük İdaresi ile SOFİX
sistemini değerlendirmeye yönelik ön görüşmelere girmiş bulunmaktadır (SOFIX;
UNIX işletim sistemi ile çalışan SOFI’nin
bir türevidir). DG XXI, üye ülkelerin
sistemleri hakkında yorum yapmaktan kaçınarak, SOFIX veya herhangi bir beyan
işlemlerine
ilişkin
sistem
değerlendirmesine
girişilmeden
önce,
“Kullanıcı
İhtiyaçlarının” (Users Requirements) tespit edilmesi ve daha sonra sistemi uyumlu
yapmak için Kullanıcı ihtiyaçlarında ve sistemin kendisinde yapılması gereken
değişiklikler ile düzeltmelerin belirlenmesinin önemini vurgulamaktadır.
Görebildiğimiz kadarı ile Türk Gümrük İdaresinin Kullanıcı İhtiyaçları
hususunda ayrıntılı bir tanımlaması yoktur”.79
Yukarıdaki paragraftan da görüleceği üzere, Komisyon Modernizasyon
Projesinin hayata geçirilme safhasında Türkiye’yi sistem için gereken ihtiyaçları
tespit etmesi ve özellikle Topluluğun halihazırdaki sistemi ile (TARIC ve o tarihte
faaliyette olan tarife ile ilgili diğer elektronik sistemler) oluşturulacak sistemin
uyumu hususunu düşünmesi için uyarmaktadır.
Bu uyarı, o tarih itibariyle ertelenen TARIC uyumunun ileride Türkiye’nin
Topluluk Entegre Tarife Sistemlerine uyum sağlamasında bir sorun yaşamaması için
geleceğe yönelik bir gönderme olarak da düşünülebilir.
5.2.2. En Son Gelişmeler
TARIC konusu CASCU Projesinin hayata geçirilmeden rafa kaldırılması ve
sağlanan Dünya Bankası kredisi ile Modernizasyon Projesi çerçevesinde Bilgisayarlı
79
HEWITT S.F. & WALKER M.H. ,“CASCU Projesi ile ilgili Türkiye Ziyareti Raporu (14-18 Eylül
1994)”, 28 Eylül 1994, Brüksel
98
Gümrük
Etkinlikleri
(BİLGE)’nin
uygulamaya
geçirilmesi
ile
Türkiye’nin
gündeminden uzaklaşmıştır.
Lakin 2002 yılında Komisyonun TARIC’in hayata geçirilmesi için Türkiye’ye
bir proje hazırlaması hususunda tavsiyede bulunması ve bu proje için gerekli mali
desteğin sağlanabileceğini çeşitli platformlarda Türk temsilcilere iletmesi ile TARIC
yeniden Gümrük Müsteşarlığı’nın gündemine oturmuştur.
Komisyonun, başlatılması konusunda ısrar derecesinde tavsiyede bulunduğu
ve Türkiye’nin gerçekleştirmeyi düşündüğü projeler içinde finansman ve teknik
destek sağlama hususunda en hevesli göründüğü TARIC projesi esasında Türkiye’yi
biraz hazırlıksız ve aniden yakalamıştır.
TARIC Projesinin ilk etapta Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde oluşturulan AB
Mevzuat Uyum Komitelerinde ele alınması benimsenmiştir.
2002 yılı son çeyreğinde, en erken ayda bir toplanan 3 no.lu Teknik
Komite^de TARIC konusunda yürütülen çalışmalar istenen verimi sağlayamamıştır.
Bu verimsizliğin temel nedenleri şu şekilde belirtilebilir:
•
TARIC konusunda Gümrük Müsteşarlığının ve daha geniş çerçevede
Türkiye’nin nasıl bir strateji izlemesi gerektiği belirsiz kalmış, Komitenin
takip edeceği herhangi bir hedef oluşturulamamış ve bu doğrultuda bir
plan geliştirilememiştir.
•
Komite çalışmalarına başlanılmadan önce TARIC konusunda Komisyonun
talep ve imkanlarının ne olduğu detaylı olarak sorgulanmamış, çalışmalar
kapalı şekilde yürütülmüştür.
•
TARIC teknik yönü ön planda olmakla birlikte, esasında Topluluğun tüm
dış ticaret mevzuat ve politikalarının bütünleştirildiği bir sistemdir. Fakat
TARIC genel olarak sadece bir elektronik sistem olarak algılanmış ve bu
çerçevede
Komite
çalışmaları
Gümrük
Müsteşarlığı
Muhabere
Elektronik Dairesi Başkanlığı’nın koordinesinde sürdürülmüştür.
99
ve
Yukarıda kısaca belirtilen sebeplerden ötürü 3 no.lu Teknik Komite
bünyesinde yürütülen çalışmalar kendisinden beklenen verimi sağlayamamış ve bir
süre sonra ise tamamen durmuştur.
TARIC konusunda ciddi sayılabilecek gelişmeler 2003 yılı itibariyle
gerçekleşmeye başladığı söylenebilir.
Nitekim bu çerçevede ilk gelişme, Uluslararası Teknik Yardım Birimi Başkanı
Frank JANSSENS’in 2003 yılı AB Teknik Yardımı ile ilişkili olarak ülkemizi ziyaret
etmesi ile olmuştur.
Ülkemizin Katılım Ortaklığı Belgesi ve Ulusal Program çerçevesinde yerine
getirmesi gereken taahhütleri gerçekleştirmesine destek olmak amacı ile AB
tarafından verilen katılım öncesi mali yardımın 2003 yılı programlama çalışmalarına
ilişkin görüşmelerde bulunmak üzere 19-20 Şubat tarihleri arasında gerçekleştirilen
ziyaret kapsamında Gümrük Müsteşarlığı projeleri için sağlanacak. Teknik yardımın
ne şekilde kullanılacağı da değerlendirilmiştir.80
Toplantı esnasında, 2003 yılı AB Mali Yardım Programı çerçevesinde Türkiye
için 144 milyon Euro tutarında bir miktarın yaklaşık %20’lik bölümünün gümrük
alanında
kullanılmasının
öngörüldüğünü
belirten
JANSSENS,
Gümrük
Müsteşarlığının mevcut proje önerileri hakkında bilgi talebinde bulunmuştur.
TARIC konusunda Komisyonun Türkiye’ye gerekli desteği sağlamaya hazır
olduğu fakat mevcut teknik altyapının ve Gümrük İdaresinin konuya ilişkin
gereksinimlerinin belirlenmesi için detaylı bir çalışmanın yürütülmesi, Komisyon
yetkilisi tarafından toplantıda dile getirilen diğer bir husus olmuştur.
Söz konusu toplantıda ayrıca Gümrük Müsteşarlığı’nın BİLGE sistemi
hakkında sunuş yapılmış ve BİLGE içinde yer alan Tarife Modülü’nün işleyişi maket
bir program üzerinden Komisyon yetkilisi Sn. JANSSENS’e gösterilmiştir.
“2003 Yılı AB Teknik Yardımlarına İlişkin Komisyon Yetkilerinin Ziyaretine ilişkin Rapor”, Gümrük
Müsteşarlığı AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara, 19-20 Şubat 2003,
80
100
Sonuç olarak ortaya çıkan tablo şu şekilde ifade edilebilir:
•
Bilge Sistemi ulusal bir nitelik arz etmekte olup, Topluluk uygulamam ve
sistemleri açısından gereksinimleri karşılamayacağı aşikardır.
•
TARIC ile Bilge’nin uyumu konusunda teknik altyapı incelemesi
gerekmektedir.
•
Komisyon 2003 yılı için 500.000 Euro tutarında bir ödeneği Türkiye’nin
TARIC’ e uyumu kapsamında tahsis etmiş olup, bu miktar önümüzdeki
dönem kullanılmak üzere rezerv edilebilecektir81.
•
Mart ayı sonunda bir TARIC uzmanının İdaremizi ziyaret ederek,
Türkiye’nin TARIC’e ne şekilde uyum sağlayacağı konusunda ortak bir
çalışmanın gerçekleştirilmesi uygun bulunmuştur.
19-20 Şubat 2003 tarihleri arasındaki gerçekleştirilen ziyaret ile bir kez daha
ifade edilen Topluluk Entegre Tarifesi – TARIC’e ilişkin proje çalışmaların
başlatılmasına ilişkin Komisyonun talebi, AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü,
Gümrükler Genel Müdürlüğü ve Muhabere ve Elektronik Dairesi Başkanlığının
katılımları ile Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde 25 Mart 2003 tarihinde düzenlenen
bir toplantıda tartışılmıştır.
Toplantıda ifade edildiği üzere, konunun teknik boyutuna ilişkin Muhabere ve
Elektronik Dairesi; Türkiye’nin halihazırda TARIC’in birçok fonksiyonlarını da ihtiva
eden BİLGE sistemine sahip olduğu ve TARIC’in mevcut sistem ile uyumunda büyük
problemlerle karşılaşılacağını düşündüklerini belirtmişler ama diğer taraftan
TARIC’in BİLGE82 ile doğrudan ilişkilendirilmeden, bağımsız bir sistem şeklinde ve
sadece referans olarak kullanılmasının bir sakınca taratmayacağını ifade etmişlerdir.
Aynı toplantıda AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün dile getirdiği bir diğer
önemli husus ise, ilk etapta TARIC’in teknik yönünden ziyade yasal yönünün ele
A.g.r. s:2
“Gümrük Müsteşarlığı Bünyesinde Gerçekleştirilen TARIC Değerlendirme Toplantısına İlişkin
Rapor”, Gümrük Müsteşarlığı AB ve DIŞ İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara, 25 Mart 2003
81
82
101
alınması gerektiği, zira Türkiye’nin TARIC’in yasal dayanağını oluşturan 2658/87
sayılı Konsey Tüzüğüne tam uyumun bulunmadığı ama Ulusal Programda taahhüt
edildiği belirtilmiştir.
TARIC konusunda ilk kez Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde tüm ilgili
birimlerin katılımı ile gerçekleştirilen toplantı sonucunda;
•
Gümrük Müsteşarlığı ve Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkililerinin katılımı ile
TARIC (ve Dahilde İşleme Rejimi Veritabanı) konusunun ele alınacağı bir
toplantı düzenlenmesi
•
AB Komisyonu yetkilerince, TARIC konusunda önümüzdeki aylarda
gerçekleştirilecek ziyaret ve seminere Müsteşarlık ilgili birimlerince katılım
sağlanması ve;
•
Tam üyelik gerçekleşene kadar, TARIC’in Topluluğun tüm dış ticaret
önlemlerine ulaşabilmesine imkan verecek şekilde, ancak referans olarak
kullanılabileceği hususları benimsenmiştir.83
25 Mart 2003 tarihinde gerçekleştirilen toplantıda da öngörüldüğü gibi 2003
yılı AB Teknik Yardımı kapsamında TARIC ve Dahilde İşleme Veri Tabanı Proje
Önerilerinin değerlendirilmesi ve Türkiye’nin görüşünü belirlemek amacı ile 28 Mart
2003 tarihinde, Gümrük Müsteşarlığı ve Dış Ticaret Müsteşarlığı temsilcilerinin
katılımları ile bir toplantı gerçekleştirilmiştir.
Toplantıda, genel olarak hakim olan görüş, gerek teknik gerekse yasal
altyapının uyumsuz olduğu düşüncesine dayanarak, TARIC konusunda bir Projenin
başlatılmasına şu aşamada gerek olmadığı yönünde olmuştur.
Toplantıda iki Müsteşarlığın ortak olarak benimsedikleri hususlar şu şekilde
belirtilebilir84:
A.g.r. s:2
“2003 Yılı AB Teknik Yardımları Kapsamında TARIC ve Dahilde İşleme Veri Tabanı Proje
Önerilerinin Değerlendirilmesi Toplantısına İlişkin Rapor”, Gümrük Müsteşarlığı, Ankara, 28 Mart
2003,
83
84
102
•
31 Mart 2003 tarihine kadar Komisyon onayına sunulmak üzere, AB
Komisyonu Teknik Yardım Bürosuna iletilmesi talep edilen TARIC Proje
önerisinin bu yıl Komisyona iletilmeyerek, 2004 yılı teknik yardım
programı döneminde tekrar değerlendirilmesine;
•
Konu ile ilgili Gümrük ve Dış Ticaret Müsteşarlıklarında yeterli bilgi
birikimini temin etmek üzere, Komisyondan teknik bilgi desteği yönünde
yapılacak faaliyetler konusunda talepte bulunulmasına karar verilmiştir.
•
Ayrıca, 2658/87 sayılı Konsey Tüzüğü içeriğine uyum sağlamak konusunda
her iki Müsteşarlığın
AB Genel
Sekreterliğine iletecekleri izleme
çizelgelerine ekleyecekleri ifadelerinde “Tüzüğe tam uyum için devam
etmekte olan çalışmaların tam üyelik ile birlikte sonuçlandırılacağı”
yönünde ortak bir ifade kullanmalarının yararlı olacağı yönünde mutabık
kalınmıştır.85
2658/87 sayılı Tüzük ile ilgili olarak Müsteşarlığımızın Avrupa Birliği Genel Sekreterliğine iletmiş
olduğu çizelgede söz konusu Tüzüğe kısmen uyum sağlanmış olduğu belirtilerek, tam uyumun tam
üyelik ile sağlanacağı belirtilmiştir. Ayrıca Tüzükle ilgili şu açıklamalara yer verilmiştir:
85
“Mevcut: Gümrük Giriş Tarife Cetveli’nde değişiklik yapan 95/7591 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı.
(İlk uyum söz konusu 95/7591 sayılı BKK ile sağlanmış olup, Türk Gümrük Giriş Tarife Cetveli
Topluluğun o yıl içinde Kombine Nomanklatüründe yaptığı değişiklikler esas alınarak, her yıl Aralık
ayında yeni bir BKK olarak yayınlanmaktadır. En son BKK: 2002/4976 sayılı BKK olarak 29 Aralık
2002 tarih ve 24078 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır).
Uyum Düzeyi: TAM ÜYELİK
Açıklama: 2658/87 sayılı Tüzüğün 1 no.lu ekinde yer alan Kombine Nomanklatür’ e (CN) kısmen
uyumluyuz. (Eşya kodları ve tanımlarına, gümrük birliği kapsamı ürünlerin vergi oranlarına, ölçü
birimlerine, Bölüm ve Fasıl Notları ile Ek Notlara). Tam uyum, tam üyelik ile sağlanacaktır.
Söz konusu Tüzükten yasal dayanağını alan TARIC’e uyum tam üyelik ile öngörülmektedir.
Yine Tüzükte belirtilen
a) CN İzahnamesi
b) Sınıflandırma Kararlarına ise 2005 yılında (orta vade) tam uyum öngörülmektedir.
Söz konusu Tüzüğün 2 no.lu ekinde liste halinde belirtilen Topluluğun ticaret önlemlerine uyum ise
Dış Ticaret Müsteşarlığının sorumluluğunda bulunup, bu önlemlere kısmen uyumlu
bulunulmaktadır. Tam uyum ise tam üyelik ile sağlanacaktır”
Hazırlık aşamasındaki Ulusal Programın en son halinde ise ABGS önerisi doğrultusunda, Tüzüğe
ilişkin “tam üyelik” olarak belirtilen uyum tarihi. “müzakere sürecinde belirlenecektir” şeklinde
değiştirilmiş, ayrıca “kısmi uyum” tabiri “büyük ölçüde uyumlu” şeklinde revize edilmiştir.
103
Diğer taraftan, TARIC konusunda 2003 yılının eğitim ve bilgilenme yılı olarak
değerlendirilmesi yönündeki ortak kararın gereği olarak, her iki Müsteşarlığın ortak
çalışma ziyaretleri ve eğitim programları talebinde bulunmalarının yararlı olacağı
sonucuna varılmıştır.
Uluslararası Teknik Yardım Birimi Başkanı Frank JANSSENS’in ülkemizi
ziyareti sırasında kararlaştırıldığı üzere, mart ayı sonunda TARIC konusunda uzman
yetkililerin TARIC ve ITMS Sistemleri hakkında bilgi vermek ve halihazırdaki teknik
altyapı için incelemeler yapmak ve görüş alışverişinde bulunmak üzere ülkemizi
ziyaret etmesi hususu, o tarihlerde yaşanan Irak Savaşı sebebiyle ertelenmiştir.
Savaşın sona ermesinin hemen ardından 6-8 Mayıs 2003 tarihlerinde
planlanan ziyaret gerçekleştirilmiştir.
Bu ziyaret ile Gümrük Müsteşarlığı ilk defa, Topluluğun tüm elektronik
sistemlerine Aday Ülkelerin uyum sağlaması yönündeki çalışmalarında koordinatör
ve yönlendirici nitelikte teknik yardım sağlamakla görevli “Interconnectivity Takımı”
ile tanışmıştır.
“Interconnectivity Takımı” üyeleri Marc JAMAR ve Brain MEARNS’ın üç gün
süren ziyaretleri sırasında, “AB mevzuatına uyum kapsamında gümrük idarelerinin
aynı otomasyon ve elektronik alt yapı ile donatılmış ortak bir veri tabanı
kullanılmasını öngören Topluluk IT Sistemlerinin BİLGE sistemi ile uyumunu
Gümrük Müsteşarlığı yetkilileri ile beraber değerlendirmişlerdir.
Komisyon
yetkililerinin
verdiği
teknik bilgiler
ile
BİLGE sisteminin
değerlendirilmesi neticesinde oluşan gözlem ve sonuçlar şu şekilde özetlenebilir86:
•
TARIC, Komisyon tarafından alınan dış ticaret önlemlerinin yansıtıldığı bir
veri tabanı olup, üçüncü ülkelerle yapılan ticarette kullanılması zorunludur.
Üçüncü ülkelerle yapılan ticarette kullanılmasının temel nedeni, üye
“TARIC Konusunda Komisyon Yetkililerinin Gümrük Müsteşarlığını Ziyaretlerine İlişkin Rapor”,
Gümrük Müsteşarlığı, Ankara, 6-8 Mayıs 2003
86
104
ülkelerin
gümrük
gelirlerinin
AB
bütçesine
aktarılmak
üzere
denetlenmesinin gerçekleştirilmesidir.
•
Üye Ülkeler gümrük gelirlerini Komisyon tarafından TARIC vasıtası ile
iletilen önlemler kapsamında mutlaka Topluluk bütçesine aktarmalıdırlar.
•
Türkiye tam üye değildir ve Topluluk ile arasındaki Gümrük Birliği tam
olarak uygulanmamaktadır.
•
Türkiye
hala
Topluluğun
ortak
dış
ticaret
politikalarına
uyum
sağlamadığından TARIC uygulamasına geçmesi imkansız görünmektedir.
Bu sebeple, TARIC tam üyeliğe kadar ancak referans veri tabanı olarak
kullanılabilecektir.
•
Topluluğun IT
Sistemleri kapsamında; CCN/CSI, TARIC, NCTS,
EMCS/Seed, EDI, TQS, ECIC, Gözetim, IPR, SMS, Şartlı Muafiyet, EBTI,
BOI ve VIES sistemleri bulunmaktadır.
Toplantı esnasında Komisyon yetkilileri, Türkiye’nin kendi imkanları ile
TARIC projesini uygulamaya koymak zorunda olduğunu belirtmiştir. Bunun üzerine
Türk yetkileri, TARIC’i gündeme getiren tarafın Komisyon olduğu ve bu sebeple
teknik yardımın sağlanması gerektiği vurgulanmıştır.
Bu noktada, Aday Ülkelerin 2000 yılından bu yana devam eden Bilgisayarlı
Ulusal
Tarife
Sistemlerini
oluşturma
çalışmaları
sırasında
Topluluk
mali
imkanlarından ve de Twinning ve PHARE gibi Topluluk Programlarından
yaralandıkları ve özellikle Topluluk IT sistemleri kapsamında oturmuş yapıları ve
uygulamaları
olan
Üye
Ülkelerden
teknik
destek
aldıkları
göz
önünde
bulundurulmalıdır.
Bu açıdan bakıldığında, Türk Gümrük İdaresinin Topluluğun desteği olmadan
BİLGE sistemini hazırlayarak, tüm gümrük işlemlerini bilgisayar ortamına taşımış
olması önemsenmeyecek bir adımdır
105
Nitekim, Topluluğun yukarıda belirtilen hususları, diğer Topluluk IT sistemleri
yanı sıra halihazırda gündemde olan TARIC projesinde Türkiye’nin teknik ve mali
açıdan desteklenmesi kapsamında göz önünde bulundurmasının gerekli olduğu
aşikardır.
Komisyon yetkileri Brüksel’deki merkezden gönderilen TARIC verilerini
Ankara’dan almak için araya bir Arayüz yerleştirilmesinin gerekeceği belirtilmiştir.
Ayrıca Komisyon yetkilileri, Türk Gümrük İdaresinde görevli iki personele
Komisyonun TARIC servisinde uzun süreli staj sağlanması hususunun Komisyona
teklif edileceğini belirtmişlerdir.
5.2.3. Beklenen Gelişmeler
TARIC konusunda şu an beklenen ilk gelişme Temmuz ayı içerisinde
gerçekleştirilecek olan TARIC semineridir.
TARIC konusunda ilk etapta eğitim ve bilgilenme ihtiyacına ilişkin talebimiz
Topluluk tarafından olumlu karşılanmış ve TARIC konusunda tam anlamı ile uzman
bir Komisyon yetkilisinin tüm detayları ile TARIC’i anlatacağı bir seminer
düzenlenmesi kararlaştırılmıştır.
Söz konusu seminere Gümrük ve Dış Ticaret Müsteşarlıklarından toplam 60
kişi katılacak olup, Türkiye’nin TARIC konusunda halihazırdaki bilgi eksikliğini
gidermesi açısından bu seminer oldukça önemli bir fırsattır.
TARIC konusunda geleceğe dair beklentilerden bahsederken, kısa ve uzun
vadeli beklentiler olarak bir ayırım yapmak yerinde olacaktır.
Kısa vade için hedef eğitim ve bilgilenme olarak tespit edilmiştir ve bu
çerçevede 2003 yılı TARIC adına eğitim ve bilgilenme yılı olarak belirlenmiştir
106
Uzun vadede ise, TARIC konusunda projenin başlatılarak, tarifeye ilişkin diğer
sistemlerle birlikte Topluluk IT sistemleri ile bağlantının sağlanması hedeflenmiştir.
Uzun vade hedefin içeriği ve nasıl olacağı konusunda diğer Aday Ülkelerde
olduğu gibi, Türkiye’nin pek seçim şansı bulunmamaktadır. Zira Topluluğun sürekli
geliştirip yenilediği ve TARIC’in de bunun büyük bir parçası olduğu bir IT sistemi
vardır. Aday Ülkelerden beklenen ise ulusal sistemlerini, Topluluk IT sistemleri ile
sorunsuz şekilde haberleşebilecek şekilde uyumlaştırmalarıdır.
Kısa ve uzun vadelerin kapsamının ne olduğu belirli olduğuna göre, geriye tek
kalanın bu vadelerin hangi tarihlerde başlayacağının belirlenmesidir diyebiliriz.
TARIC konusunda geleceğe ilişkin stratejiler belirlenirken bu noktanın göz
önünde bulundurulması gerekmektedir.
Yeni Ulusal Programda, TARIC konusuna uyuma ilişkin olarak tam uyumun
müzakere sürecinde belirleneceği belirtilerek, uzun vadenin Türkiye’nin üyelik için
Topluluktan alacağı müzakerelere başlama tarihi ile birlikte başlayacağı zımni olarak
ifade edilmiş bulunmaktadır.
107
BÖLÜM VI
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
TARIC’i, Topluluğun ticaret mevzuatı ile Topluluk tarifesini birlikte derlenerek
bir bütün olarak sunulduğu ve işletiminden Avrupa Komisyonu- Vergilendirme ve
Gümrük
Birliği
Genel
Müdürlüğü
sorumlu
olduğu
bir
veritabanı
olarak
tanımlayabiliriz.
TARIC olarak bilinen Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi, Topluluk gümrük
bölgesine ithal edilen ve bazı durumlarda ise gümrük bölgesinden başka ülke veya
bölgelere ihraç edilen spesifik ürünlere uygulanan muhtelif kuralları göstermek üzere
düzenlenmiştir.
TARIC, 2658/87 sayılı Tüzüğün 2 maddesi uyarınca Kombine Nomanklatür ile
birlikte oluşturulan bir araçtır. Tarifeye ilişkin ticari ve tarımsal önlemlerin yanı sıra
uygulamada olan vergileri de göstermekte olup genel manada, Armonize Sistem
hükümlerini, Topluluk Kombine Nomanklatür hükümlerini ve sayısı 17’yi bulan dış
ticaret önlemlerine87 ilişkin özel Topluluk mevzuatı hükümlerini içermektedir.
Sekiz rakamlı olarak kodlanmış 10.000 civarında pozisyon içeren TARIC,
Ortak Gümrük Tarifesi ile Topluluğun kendi içinde ve üçüncü ülkeler ile ticaretine
ilişkin istatistiklerin temel nomanklatürünü oluşturan CN’e dayanmaktadır. TARIC,
söz konusu pozisyonlara ilaveten 18.000 civarında ileri seviyede alt bölümler ihtiva
etmektedir ki bu alt bölümler iki ek rakam veya bir ek kod ile kodlanmışlardır.
Söz konusu ticaret önlemleri, Tarife ve İstatistik Nomanklatürü ile Ortak Gümrük Tarifesine İlişkin
2658/87 sayılı Konsey Tüzüğünün II No.lu Ekinde liste halinde belirtilmiştir.
87
108
TARIC kapsamında yer alan, Nomanklatür yorumu ile ilgili kurallar, vergiler
hakkındaki genel kurallar, nomanklatür ve vergilere birlikte uygulanan genel kurallar
ve özel hükümlere ilişkin açıklamalar CN hükümlerini yansıtmaktadır88
Komisyon için Topluluğun Ortak Dış Ticaret Mevzuatını yeknesak olarak
sunmayı sağlamanın tek yolu dış ticaret önlemlerinin entegre edilmesi ve eşya
kodlama çalışmalarının tek elden, Komisyon tarafından gerçekleştirilmesidir.
Bu manada, Komisyonun B-5 Birimi TARIC’ten sorumludur. Birim B-5, Dış
İlişkiler, Ticaret, Teşebbüs, Tarım, Gelişme, Çevre, Balıkçılık gibi Genel Müdürlükleri
ile birlikte tarifeyle ilgili mevzuatın hazırlanmasında çalışır. Nitekim, taslak
mevzuatların pratik uygulamaları konusunda bu birimin görüşlerine başvurulur.
Her yıl Nisan ayı sonuna kadar Avrupa Topluluğu Resmi Gazetesinde
yayınlanan TARIC’in 5 eki bulunmaktadır. Bu ekler;
•
Tarım Payları, Şeker için Ek Vergiler ve Un için Ek Vergiler
•
Eczacılık Maddeleri Listesi
•
CITES
•
Çifte Kullanımlı Eşyalar
•
Bir Giriş Fiyatı Uygulanan Ürünler’dir.
TARIC bilgi ve pratik kullanım amacı ile yayınlanmaktadır fakat kendisinin
bizzat yasal bir statüsü yoktur. Bununla birlikte, 2658/87 sayılı Tüzüğün 5 inci
maddesinin 2 nci fıkrası uyarınca TARIC kodlarının üçüncü ülkelerle ticaret
kapsamında
gümrük
ve
istatistik
beyannamelerinde
kullanımı
zorunlu
bulunmaktadır. Bu çerçevede, TARIC kodu Tek İdari Belgesinin 33 no.lu kutusunda
belirtilmektedir.
88
ÖZDEMİR Deniz; Kombine Nomanklatür; Uzmanlık Tezi, Ankara, 1998, s: 43
109
Topluluk Ticaret Politikalarına ilişkin mevzuatlarda yapılan değişiklikler ki; bu
aynı zamanda TARIC’te değişiklik yapılması manasına gelmektedir; Üye Ülkelere
anında iletilmelidir. Bu durum, söz konusu 2658/87 sayılı Tüzüğün 6 maddesinin d
bendi uyarınca ortaya çıkan bir zorunluluktur. Süreklilik arz eden söz konusu
değişikliklerin bir veritabanının yardımı olmadan mevzuata yansıtılması neredeyse
imkansızdır.
Nitekim,
veritabanına
duyulan
bu
gereksinim
TARIC’in
oluşturulmasının altında yatan en önemli denenlerinden birisidir. Bu veritabanın
geliştirilmesi ve de çalışmasından Bilgi Teknolojileri ile ilgilenen TAXUD Birim D3
sorumludur.
TARIC veritabanında yapılan düzenli güncellemeler Üye Ülkelere her gün,
bazen günde birkaç kez olmak üzere, elektronik ortamda iletilmektedir. Henüz
yürürlüğe girmemiş gelecek mevzuata ilişkin veriler de özel bir prosedür çerçevesinde
iletilebilmektedir. Bu şekilde Üye Ülkeler kendi idarelerini ve kullanıcılarını gelecek
yenilik ve değişikliklere hazırlama fırsatını yakalamış olurlar.
Toplulukta TARIC-I ve TARIC-II olmak üzere iki tür TARIC kullanılmaktadır.
Ancak, bu iki TARIC arasında yapı ve mevcut hükümler itibariyle herhangi bir
farklılık bulunmamaktadır. Bu farklılık sadece bilgisayar sistemindeki veri
tabanından kaynaklanmaktadır. TARIC-II daha gelişmiş bir veri tabanına sahiptir.
AB ülkelerinin bir kısmı oldukça masraflı olan TARIC-II’yi kullanırken, kaynakları
kısıtlı olan üye ülkelerde TARIC-I kullanılmaktadır89.
Avrupa Birliği, TARIC başta olmak üzere tüm Topluluk IT sistemleri ile Aday
Ülkelerin kendi bilgisayar sistemleri arasındaki bağlantının sağlanması yönünde
oldukça ısrarcı ve titiz davranmaktadır.
89
GÜNEY Yusuf, “Bütün Yönleriyle Tarife ve Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC)”, Gümrük
Kontrolörleri Derneği, Yayın no:4, Ankara, Mart 1997, s:144
110
Bu kapsamda, Komisyonun 2000 yılı itibari ile yeni bir perspektif ile Topluluk
IT sistemlerine uyum konusunda Aday Ülkeler için yepyeni bir plan ve strateji
geliştirdiği görülmektedir. Bu plan ve stratejinin kapsamına Bölüm V’te ayrıntılı
olarak değinilmiştir.
Topluluk, Aday Ülkelerden çizdiği bu plan ve strateji kapsamında projeler
oluşturmalarını talep etmekte ve bu çerçevede yürütülen faaliyetleri adım adım
izlemekte, gerektiği durumlarda teknik ve mali desteklerde bulunmaktadır. Bu destek
ve takip süreci özellikle 2004 Mayıs ayında Topluluğa resmen üye olacak Aday
Ülkeler için oldukça sıkı ve yoğun geçmektedir.
Topluluk ITMS ve diğer tüm Topluluk IT sistemleri arasında en çok TARIC
üzerinde önemle durmaktadır. Bunun başlıca sebepleri ise; öncelikle TARIC’in
Topluluğun tüm dış ticaret önlemlerini kapsayan geniş içerikli bir enstrüman olması,
Topluluk dış ticaret mevzuat, politika ve önlemlerinin tüm Üye Ülkeler arasında
yeknesak bir şekilde uygulanması için vazgeçilemez bir role sahip olması ve
Topluluğun kendi bütçesine aktarılacak Üye Ülkelerin gümrük vergisi gelirlerini bu
sistem ile rahatça tespit ve kontrol etme imkanına sahip olmasıdır.
Avrupa Birliği’nin özünün Gümrük Birliği olarak ifade edersek, Gümrük
Birliği’nin de özünün TARIC olduğunu belirtmek abartı bir ifade olmayacaktır. Zira
TARIC’i aktif bir şekilde uygulayan bir ülkenin Topluluk dış ticaret mevzuatlarına
ilişkin hüküm ve uygulamalardan hiçbirisine aykırı hareket imkanı kalmamaktadır.
Topluluk TARIC vasıtası ile ortak gümrük tarifesi ve dış ticaret uygulamaları
çerçevesinde tüm kontrolü elinde bulundurmakta ve tüm Üye Ülkeler arasında
uygulamada yeknesaklığı sağlamaktadır.
Bu nedenledir ki; Topluluğun tüm Aday Ülkelerden beklentisi TARIC’i
Topluluğa üyeliklerinin ilk günü itibari ile aksaksız bir şekilde uygulamaya geçirmiş
olmalarıdır.
2004 yılı itibarı ile Topluluğa resmen üye olacak ülkelerin mevcut bilgisayar
altyapılarının oldukça zayıf olması ve tarifeye ilişkin mevzuatlarının Topluluk
mevzuatları ile büyük oranda uyumsuz olmaları sebebiyle Komisyon 2000 yılı ile
111
birlikte IT Sistemlerine uyum konusunda çalışmaları başlatarak söz konusu ülkeleri
yönlendirmeye başlamıştır.
Bu amaçla, özellikle 2002 yılı ile birlikte Aday Ülkelerin Twinning ve PHARE
gibi Topluluk Programları çerçevesinde TARIC konusunda tecrübeli Üye Ülkelerin
yakın destekleri ile projelere başlamaları teşvik edilmiştir. Bununla birlikte, çeşitli
seminer, uzman değişimi ve atölye çalışmaları ile ülkelere teknik destek sağlanmaya
çalışılmıştır.
Doğal olarak Topluluk, öncelikli olarak 2004 yılında tam üye olacak ülkelerle
daha yoğun olarak çalışmaktadır. Öncelikli hedef, TARIC’in temelini teşkil eden
Kombine Nomanklatür’ün (ve Kombine Nomanklatür İzahnamesi) söz konusu
ülkelerce
çevirisinin
yapılarak
ulusal
mevzuatlarına
yansıtılması
ve
ulusal
tarifelerinin belkemiği haline getirilmesidir.
TARIC ve tarife ile ilgili diğer sistem ve mevzuatlara uyum konusunda
Polonya, Macaristan ve Çek Cumhuriyeti’nin başı çektikleri görülmektedir.
Topluluk 2004 mayıs ayından önce söz konusu ülkelerin TARIC’i uygulamaya
geçirebilmelerini teminen, her ülkenin kendisinin belirleyeceği bir TARIC uzmanını
2003 yılı Ekim ayından başlamak üzere 6 ay süre ile Komisyonda çalışmak üzere
görevlendirmesini talep etmiştir. Bu şekilde bu ülkelerdeki çalışmalar yakından takip
edilerek, Brüksel ile Aday Ülke Gümrük idareleri arasında bağlantının oluşturulması
hedeflenmektedir.
2007 yılında tam üyelikleri söz konusu olan Romanya ve Bulgaristan ise
TARIC ve diğer IT sistemleri konusunda çalışmalara devam etmekle birlikte, 2004
yılı ikinci yarısından itibaren Topluluğun yakın takibine gireceklerini öngörmek
yanlış olmayacaktır.
Türkiye’nin durumuna gelince; TARIC Projesi, 1994 yılında gündeme gelen ve
Modernizasyon Projesi ile birlikte rafa kaldırılan CASCU Projesinin ardından,
Topluluğun bir proje hazırlanması talebi doğrultusunda 2002 yılında tekrar
Türkiye’nin gündemine girmiştir.
112
AB aramızdaki Gümrük Birliği nedeni ile Türkiye’nin durumu diğer Aday
Ülkelere göre farklılık arz etmektedir. Gümrük Birliği ilişkisi Topluluk ile uyum
açısından diğer Aday Ülkelere nazaran Türkiye’ye büyük avantaj sağlamıştır. Örneğin
diğer Aday Ülkelerce çevirisi daha yeni yapılan veya tamamlanma aşamasında olan
CN, 1996 yılından beri ulusal tarife sistemimizin AS ile birlikte temelini
oluşturmaktadır.
Bunun yanında, sanayi ürünlerinde Topluluğun Ortak Gümrük Tarifesi
uygulanmakta olup, yine Topluluğun üçüncü ülkelerle ticarette uyguladığı tercihli
tarifeler de Türkiye tarafından uygulanmaktadır.
TARIC’in, 2002 yılı ikinci yarısından sonra Gümrük Müsteşarlığı bünyesinde
AB’ye Uyum çalışmaları kapsamında kurulan Teknik Komitelerde incelenmesine
karar verilmiştir. Nitekim konunun teknik boyutunun ön planda olması sebebiyle,
Muhabere ve Elektronik Dairesi Başkanlığının koordinatörlüğünde faaliyet gösteren
3 no.lu Teknik Komite tarafından ele alınmıştır.
Lakin, TARIC hakkında yeterli derecede bilgi sahibi olunmaması ve ne
yapılması
gerektiğine
ilişkin
bir
strateji
geliştirilmemesi
sebebiyle
Komite
çalışmalarından verim alınamamıştır.
Komite çalışmasından beklenen verimin alınamamasının bir diğer nedeni ise
TARIC projesinin daha çok teknik yönünün ön planda tutularak, kapsamının ve
ulusal tarife yapısı ve mevzuatına getireceği değişikliğin bir bakıma göz ardı
edilmesidir. Bu açıdan çalışmaların koordinasyonunun teknik bir birim tarafından
gerçekleştirilmesinin, yapılan çalışmaların eksik ve verimsiz seyrine katkısı olduğu
söylenebilir.
2003 yılı ile birlikte, gerek konu hakkında bilgi sahibi Komisyon yetkililerinin
ülkemizi ziyareti, gerekse konunun kurum içi ve de kurumlar arası toplantılarda
görüşülmesi
neticesinde,
TARIC’in
daha
görülmektedir.
113
verimli
bir
şekilde
ele
alındığı
Gümrük Müsteşarlığı’nın TARIC’e ilişkin kısa vade hedefi seminer, inceleme
gezisi ve uzman değişimi gibi eğitim faaliyetleri aracılığı ile konuya ilişkin bilgi
edinmek şeklinde belirlenmiştir.
Bu hedef gerçekleştirilirken, bir yıldan az bir süre zarfında tam üye olacak
Aday Ülkelerin özellikle 2002 yılından buyana yaşadıkları süreci göz önünde
bulundurulması faydalı olacaktır.
Türkiye tarafından genelde katılım sağlanmayan çeşitli seminer, atölye
çalışmaları ve inceleme gezileri Aday Ülkelerin TARIC konusunu gerçek boyutları ile
kavrayarak, çalışmalarını bu doğrultuda gerçekleştirmelerine oldukça yardımcı
olmuştur.
Diğer taraftan, Avusturya, İsveç gibi TARIC konusunda en tecrübeli Üye
Ülkelerin teknik desteğini alan Aday Ülkeler, bu ortak çalışmaları için Twinning ve
PHARE Programlarından verimli bir şekilde yaralanmışlardır.
Göz önünde bulundurulması gereken diğer bir husus ise, Aday Ülkelerin 2001
yılından bu yana tarife konusunda gerçekleştirdikleri IT ve mevzuat uyum
çalışmalarının Türkiye tarafından büyük oranda 2000 yılı öncesinde gerçekleştirilmiş
olduğudur. Lakin son bir yıl dikkate alındığında ise Aday Ülkelerin gerisinde kalındığı
görülmektedir.
Türkiye açısından TARIC projesi konusunda haklı nedenlere dayanan bir
çekincenin varlığından söz edilebilir. Zira diğer Aday Ülkelerde olduğu gibi
Türkiye’nin önünde tam üyelik için veya tam üyelik müzakerelerine başlamak için
belirli bir tarihin olmaması proje çalışmalarının başlatılması önünde büyük bir engel
teşkil etmektedir.
Diğer taraftan, her ne kadar TARIC’in amaç ve kapsamına sahip olmasa da
Türkiye’nin halihazırda BİLGE gibi bilgisayarlı bir gümrük sisteminin olması ve bu
114
sistemin TARIC ile uyumu konusunun belirsizliğini koruyor olması TARIC’e dair
çekinceleri kuvvetlendirmektedir.
Bununla birlikte, Avrupa Birliğine tam üye olmayı hedeflemiş olan ve bu
konuda yoğun gayret gösteren Türkiye’nin varolan engel ve zorlukların arkasına
saklanması düşünülemez.
Bu doğrultuda, tam üyelikle birlikte uygulamaya geçirilmesi zorunlu olan
TARIC konusunda Türkiye’nin gerçekçi plan ve stratejiler belirlemesi gerekmektedir.
Tüm Aday Ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de TARIC Gümrük İdaresinin
sorumluluğunda bulunmaktadır. Bu nedenle Komisyon TARIC konusunda resmi
muhatap olarak Gümrük İdaresini kabul etmektedir.
TARIC gibi Topluluğun ortak gümrük tarifesinin ve dış ticaret önlemlerini
ihtiva eden ve onların uygulanmasını sağlayan kapsamlı bir sistemin kurulması ve
işletilmesinden sorumlu olmak azımsanmayacak bir görevdir.
Bu kapsamda Gümrük Müsteşarlığından ilk etapta gerçekleştirmesi beklenen
hususlar:
•
Öncelikli olarak TARIC konusunda Topluluğun eğitim imkanlarının
mümkün olduğunca değerlendirilmesi ve TARIC’in tüm ayrıntıları ile
beraber incelenmesi;
•
İlgili birim ve kurumlarda TARIC konusunda uzman personelin
yetiştirilmesi;
•
Topluluğun sayıları bir hayli olan TARIC ve ITMS ile ilgili doküman ve
belgelerinin incelenmesi ve çevirilerinin yapılması;
115
•
Yukarıda kısaca bahsedilen TARIC Projesine ilişkin varolan çekincelerinin
ve diğer Aday Ülkelere göre farklılık arz eden yönlerin Topluluğa iletilmesi
ve görüş alışverişinde bulunulması;
•
Muhtemelen tam üyelik için bir müzakere tarihinin belirlenmesi ile
birlikte başlatılacak olan TARIC Projesinin mümkün olan en kısa sürede
bitirilebilmesi için, gerekli mevzuat ve sistem değişikliklerinin tespit
edilmesi ve bu çerçevede bir faaliyet planının hazır bulundurulması,
üyelikten önce gerçekleştirilmesi mümkün olan değişikliklerin ise vakit
kaybetmeden gerçekleştirilmesi olarak sıralanabilir.
Bununla
birlikte,
TARIC’in
Topluluk
mevzuatına
uyum
sağlanması
noktasındaki öneminin yanı sıra Türkiye açısından bir başka önemi ise; ülkemizde
dağınık bir görünüm arz eden tarife ve dış ticaret önlemlerine ilişkin uygulamaların
bir başlık altında toplanabilmesine hizmet edecek olmasıdır. Tüm tarife ve dış ticaret
önlemlerinin otomasyonu ve ilgili tüm mevzuatların toparlanıp birleştirilmesi
anlamına gelecek bir çalışmanın zaman, bütçe ve personel açısından
getireceği
tasarruf ve kolaylıklar hiçte küçümsenmeyecek boyutlardadır ve bu çerçevede bir
çalışmanın gerçekleştirilmesi için TARIC Projesinin başlatılmasına gerek de
olmayabilir.
116
EK I
Tarife Ve İstatistik Nomanklatürü İle Ortak Gümrük Tarifesine İlişkin
23 Temmuz 1987 Tarihli
KONSEY TÜZÜĞÜ (EEC) No 2658/87
AVRUPA TOPLULUKLARI KONSEYİ,
Avrupa Ekonomik Topluluklarını kuran Antlaşmayı ve özellikle 28, 43 ve 113.
maddeleri dikkate alarak,M1
İspanya ve Portekiz’in Katılım Yasasını dikkate alarak,
Komisyon’un önerisini dikkate alarak, 90
Avrupa Parlamentosu’nun görüşünü dikkate alarak ,91
Ekonomik ve Sosyal Komite’nin görüşünü dikkate alarak ,92
Avrupa Ekonomik Topluluğunun, ortak gümrük tarifesinin kullanımını içeren bir
gümrük birliğine dayandığını göz önüne alarak;
Topluluğun dış ticaret istatistiklerine ilişkin verilerinin toplanması ve değişiminin en
iyi, tarife ve istatistik gereksinimlerinin eş zamanlı karşılanabilmesi için mevcut
Ortak Gümrük Tarifesi ile Nimexe Nomanklatürlerinin yerini alan bir Kombine
Nomanklatürün kullanımıyla gerçekleştirilebileceğini dikkate alarak;
Topluluğun, Gümrük Tarifelerinde Eşyanın Sınıflandırılmasına ilişkin Nomanklatür
hakkında 15 Aralık 1950 tarihli Sözleşmenin yerine geçmesi amaçlanan ve “armonize
ATRG C 154,12.6.1987, sayfa 6
ATRG C 190, 20.7.1987
4 1 Temmuz 1987 tarihli “Görüş” (Daha Resmi Gazete’de yayınlanmamıştır)
90
91
117
sistem” olarak bilinen Armonize Eşya Tanımı ve Kodlama Sistemi Sözleşmesi’ne akit
taraf oluğunu göz önüne alarak;
Sonuç olarak söz konusu Kombine Nomanklatürün
armonize sisteme dayalı
olduğunu dikkate alarak;
Üye Devletlerin
ulusal istatistik alt ayrımları
açmasına izin vermenin uygun
olduğunu göz önüne alarak,
Belirli spesifik Topluluk önlemlerinin Kombine Nomanklatür çerçevesinde ele
alınamadığını; bu nedenle
ilave Topluluk alt ayrımlarının açılması ve bunların
Avrupa Toplulukları entegre tarifesi (TARIC)’ne dahil edilmesinin gerekli olduğunu;
TARIC’in verimli yönetimi, anında güncelleştirme için bir sistemi gerektirdiği; bu
yüzden Komisyona TARIC’in yönetimi için yetki verilmesinin zorunlu olduğunu
dikkate alarak;
Katılım Yasasıyla sağlanan geçiş dönemi tarife düzenlemeleri sebebiyle İspanya ve
Portekiz’in TARIC düzenini diğer Üye Devletlerle aynı manada
kullanamayacak
olduğunu; bu iki Üye devlete geçiş düzenlemeleri uygulama dönemi süresince
TARIC’i uygulamama yetkisinin verilmesinin uygun olduğunu göz önüne alarak;
Üye Devletlerin ilave ulusal gereksinimlerini karşılamak üzere TARIC alt
pozisyonlarından sonra
alt ayrım açması uygun görüldüğünü; bu alt ayrımların
678/85 (EEC), 1900/85 (EEC) ve 222/77 (EEC)93 sayılı Tüzüklerde belirtilen
şekillerde kullanılacak kodları belirleyen 22 Temmuz 1986 tarih ve 2793/86 sayılı
Tüzük hükümleri uyarınca uygun kod numaraları ile tanımlanmasının gerekli
olduğunu dikkate alarak;
Kombine Nomanklatür veya kısmen veya tamamen ona dayalı veya ona alt ayrımlar
ilave eden diğer bir nomanklatürün tüm Üye devletler tarafından uyumlu şekilde
uygulanmasının gerekli olduğu; bu amaca yönelik hükümlerin Topluluk düzeyinde
kabulünün mümkün olmasının gerekli olduğunu; ayrıca AKÇT’nin 86/98/ECSC sayılı
93
ATRG L 263, 15.9.1986 sayfa 74
118
Kararında94 yer alan Ortak Gümrük Tarifesi
nomanklatürünün yeknesak
uygulamasını temin eden Topluluk hükümlerinin Avrupa Kömür ve Çelik
Topluluğunu kuran Antlaşma’nın yetki kapsamına giren ürünlere uygulandığını
dikkate alarak;
Bu hükümlerin hazırlanması ve uygulanmasının Üye Devletler ve Komisyon arasında
yakın işbirliğini gerektirdiği; herhangi bir gecikmenin sebep olabileceği ciddi
ekonomik sonuçlar göz önüne alınarak bu hükümlerin uygulanmasının hızlı bir
şekilde yürütülmesinin gerekli olduğunu dikkate alarak;
Kombine Nomanklatürün yeknesak uygulamasını sağlamak üzere Komisyon’a
Kombine
Nomanklatür,
TARIC
ve
Kombine
Nomanklatüre
dayalı
diğer
nomanklatürlerle ilgili tüm sorunlardan sorumlu bir komite tarafından yardım
edilmesinin gerekli olduğunu; Kombine Nomanklatürün uygulanma tarihinden önce
mümkün olduğunca çabuk bu Komite’nin faaliyete geçmesinin gerekli olduğunu göz
önüne alarak;
Kombine Nomanklatürün kapsamını tanımlamak üzere ön hükümler, bölüm ve fasıl
ek notları ile uygun dipnotlar belirlemenin arzu edilir olduğunu dikkate alarak;
Ortak Gümrük Tarifesinin yalnızca tavizli, kanuni ve Kombine Nomanklatüre dayalı
olarak bu Tüzüğün Ek I’ inde belirlenen diğer ilgili vergilerden değil aynı zamanda
TARIC ve diğer Komisyon mevzuatında yer alan tarife önlemlerinden oluştuğunu
dikkate alarak;
Tavizli vergi oranlarının belirlenmesinde GATT (Tarife ve Ticaret Genel Anlaşması)
müzakerelerini dikkate almanın uygun olduğunu göz önüne alarak;
Önceki nomanklatürden Kombine Nomanklatüre geçişin özellikle üçüncü ülkenin
armonize sistemi kabul etmediği durumlarda belirli tercih sistemleri açısından menşe
kurallarının uygulanmasına ilişkin zorlukları içerebileceğini dikkate alarak; bu
durumlarda söz konusu güçlüklerin giderilmesine yönelik uygun önlemler almanın
gerekli olacağını göz önüne alarak;
94
ATRG L 81, 26.3.1986, sayfa 29
119
Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu’nu kuran Antlaşma kapsamında yer alan ürünlere
ilişkin nomanklatür ve gümrük vergileri Ortak Gümrük tarifesinin bir parçası
olmamasına rağmen, bu ürünler için tavizli oranların bilgi mahiyetinde bu Tüzükte
yer almasının uygun olacağını dikkate alarak;
Kombine Nomanklatürün oluşturulmasını müteakip, özellikle ortak tarım politikası
alanındaki birçok Topluluk mevzuatının bu nomanklatürün kullanımını dikkate
almak amacıyla adapte edilmesinin gerekli olduğunu; bu adaptasyonların, genel bir
kural olarak herhangi bir özde değişikliğe yol açmadığını; basitleştirme amaçlarına
yönelik olarak söz konusu mevzuata gerekli teknik değişiklikleri Komisyonun kabul
etmesine imkan vermenin uygun olduğunu göz önüne alarak;
Bu Tüzüğün yürürlüğe girişinin, Ortak Gümrük tarifesine ilişkin 28 Haziran 1968
tarih 950/68 (EEC) sayılı Konsey Tüzüğü95, son olarak 2055/84 (EEC) sayılı
Tüzükle96
değiştirilen
Ortak
Gümrük
Tarifesi
nomanklatürünün
yeknesak
uygulanmasına ilişkin önlemler hakkında 16 Ocak 1969 tarihli 97/69 (EEC)97 sayılı
Tüzüğün iptalini gerektirdiğini dikkate alarak;
BU TÜZÜĞÜ KABUL ETMİŞTİR:
Madde 1
1. Bundan sonra “Kombine Nomanklatür” olarak anılacak ya da kısaltılmış haliyle
“CN” olarak adlandırılacak eşya nomanklatürü, Ortak Gümrük Tarifesi, Topluluğun
dış ticaret istatistikleri ve eşyanın ithalat ve ihracatı ile ilgili diğer Topluluk
politikalarına
ilişkin
ihtiyaçlarının
hepsini
oluşturulmuştur.M5
2. Kombine Nomanklatür,
ATRG L 172,22.7.1968 sayfa 1
ATRG L 191, 19.7.1984 sayfa 1
97 ATRG, L 14, 21.1.1969 sayfa 1
95
96
120
aynı
anda
karşılamak
üzere
(a) armonize sistem nomanklatürü;
(b) bu nomanklatüre ilave olarak, “CN alt pozisyonları” şeklinde anılan ve
karşılarında vergi oranlarının belirtildiği Topluluk alt açılımları;
(c) ön hükümler, bölüm veya fasıl ek notları ile CN alt pozisyonlarına ilişkin dip
notlardan oluşmaktadır.
3. Kombine Nomanklatür Ek 1’de yayımlanır. Ortak Gümrük Tarifesinin vergi
oranları ile diğer gerekli bilgilerin yanı sıra istatistiki ölçü birimleri adı geçen Ek’te
yer almaktadır.
Söz konusu ek kanuni vergi oranlarından oluşmaktadır.
Bununla birlikte, tavizli vergi oranlarının kanuni vergi oranlarından düşük olduğu
veyahut kanuni vergi oranlarının uygulanmadığı hallerde, tavizli vergi oranları söz
konusu Ek’te belirtilmiştir.M5
Madde 2
Komisyon, Ortak Gümrük Tarifesine, dış ticaret istatistiklerine, eşyanın ithalat ve
ihracatı ile ilgili ticaret, tarım ve diğer Topluluk politikalarına ilişkin ihtiyaçlara cevap
verebilmek açısından, bundan sonra “TARIC” olarak anılacak olan, Avrupa
Topluluklarının Entegre Tarifesini oluşturacaktır.
Tarife, Kombine Nomankatürü temel almaktadır ve;
(a) Bu Tüzükte yer alan önlemlerini,
(b) Ek II’de listelenen belirli Topluluk önlemlerine tabi eşyanın tanımlanması için
ihtiyaç duyulan ve “TARIC” alt pozisyonları olarak anılacak
ayrımlarını,
121
ek Topluluk alt
(c) 3 üncü maddenin 2 inci ve 3 üncü fıkralarında tanımlanan TARIC kodları ve ek
kodların yönetimi ve uygulanması için gerekli diğer bilgileri,
(d) Belli eşyaların İthalat ve ihracatı esnasında uygulanan tercihli tarife oranları ve
vergi muafiyetlerini içeren gümrük vergi oranları ve diğer ithalat ve ihracat
vergilerini,
(e) Belli eşyaların ithalat ve ihracatında uygulanan ve EK II’de gösterilen önlemleri
ihtiva etmektedir.M5
Madde 3
1. Her bir CN alt pozisyonu 8 rakamlı kod numarasına sahiptir:
(a) ilk altı rakam, armonize sistem nomanklatürü pozisyon ve alt pozisyonlarına
ilişkin kod numaralarıdır;
(b) yedi ve sekizinci rakamlar, CN alt pozisyonlarını gösterir. Armonize sistem
pozisyon veya alt pozisyonu Topluluk amacı için bölünmediyse, yedi ve sekizinci
rakamlar ‘00’ olacaktır.
2. TARIC alt pozisyonları, 1 inci fıkrada belirtilen kod numaraları ile birlikte TARIC
kod numaralarını oluşturan 9. ve 10. rakamlarla tanımlanacaktır. Topluluk alt
ayrımının bulunmaması durumunda 9. ve 10. rakamlar “00” olacaktır.
3
İstisnai olarak, dört karakterden oluşan ek TARIC kodları, 9 ve 10 uncu
basamakları ya hiç kodlanmamış veya eksik kodlanmış olan belli Topluluk
önlemlerinin uygulanması için kullanılabilir. M5
Madde 4 M5
122
Madde 5
1. TARIC, Topluluğa yapılan ithalata ve Topluluktan yapılan ihracata ilişkin Topluluk
önlemlerinin uygulanması için Topluluk ve Üye Devletler tarafından kullanılır.
2. TARIC kodları ve TARIC ek kodları, bu kodlara karşılık gelen alt pozisyonlar
kapsamı eşyanın ithalatında ve uygun olduğu hallerde ihracatında uygulanır.
3. Üye Devletler, ulusal gereksinimleri için alt ayrımlar veya ek kodlar ekleyebilirler.
Tanımlayıcı kodlar, 2454/93 sayılı Tüzüğe uygun olarak bu alt ayrımlara ve ek
kodlara tahsis edilirler.M5
Madde 6
Mümkün olduğu her yerde bilgisayarlı yöntemleri kullanan TARIC, Komisyon
tarafından oluşturulur, güncellenir,.yönetilir ve iletilir. Komisyon, özellikle,
(a) Bu Tüzük’te yer alan veya Ek II’de gösterilen önlemleri TARIC’e entegre etmek;
(b) TARIC kodları ve TARIC ek kodlarını tespit etmek ;
(c) TARIC’i anında güncellemek;
(d) TARIC’te yapılan elektronik biçimdeki değişiklikleri anında haber vermek için
gerekli adımları atar. m5
Madde 7 M3
Madde 8
Topluluk Gümrük Kodu’nun 247. maddesinde hükme bağlananM3 Komite, başkanın
kendi inisiyatifi ile veya bir Üye Devlet temsilcisinin talebi üzerine sunulan :
123
(a) Kombine Nomanklatüre ilişkin;
(b) TARIC nomanklatürü ve Kombine Nomanklatüre tamamen veya kısmen dayalı
veya buna alt ayrımlar ekleyen ve tarife önlemlerinin uygulanması
ile
eşyanın
ticaretine ilişkin diğer önlemlerin uygulanması amacıyla özel Topluluk hükümlerince
oluşturulan diğer bir nomanklatüre ilişkin herhangi bir konuyu inceleyebilir.
Madde 9
1. Aşağıda belirtilen konulara ilişkin önlemler Madde 10’da belirtilen usule uygun
olarak kabul edilecektir:
(a) Özellikle;
-
Madde 8’de atıfta bulunulan nomanklatürlerde eşyanın sınıflandırılmasına;
-
Açıklama notlarına ve;
-
Gerektiği hallerde ve Topluluğun kendi ihtiyaçlarına cevap vermek açısından,
Kombine Nomanklatürde açılmasından daha uygun olduğu durumlarda;
TARIC’te istatistik amaçlı altpozisyonların açılmasına ilişkin olarak;
Kombine Nomanklatür ve TARIC’in uygulanmasıM5
(b)
İstatistik ve ticaret politikasına ilişkin gereksinimlerdeki değişikleri dikkate
almak için Kombine Nomanklatür değişiklikleri;
(c) Ek II değişiklikleri ;
(d)
Konsey veya Komisyon tarafından kabul edilen kararlar uyarınca Kombine
Nomanklatür değişiklikleri ve vergilerde düzenlemeler;
124
(e) Metinlerin birleştirilmesi veya açıklığa kavuşturulması amacına yönelik veya
teknolojik / ticari gelişmeleri dikkate almak için kabul edilmesi amaçlanan Kombine
Nomanklatür değişiklikleri;
(f)
Armonize sistem nomanklatüründeki değişikliklerden kaynaklanan Kombine
Nomanklatür değişiklikleri;
(g) Gümrük İşbirliği Konseyi’nde tartışılacak armonize sistemin uygulanması,
işlemesi ve yönetimi ve bunların Topluluk tarafından uygulamalarına ilişkin
sorunlarM5.
2.
İlk fıkra ile kabul edilen hükümler
- Gümrük vergileri oranlarını,
- Tarımsal harçlar, geri ödemeler veya ortak tarım politikası çerçevesinde
uygulanabilir diğer miktarlar veya tarımsal ürünlerin işlenmesinden kaynaklanan
belirli ürünlere özel plan dahilinde uygulanabilen miktarları,
- Topluluk hükümleri altında belirlenen miktar kısıtlamalarını,
- Ortak tarım politikası çerçevesinde kabul edilen nomanklatürleri değiştirmez.
3. CN alt pozisyonlarındaki değişiklikler gerekli görülürse anında TARIC alt
pozisyonları şeklinde düzenlenecektir. Değişiklikler, Madde 12’de atıfta bulunulan
şartlar altında CN’e dahil edilecektir.
Madde 10
1. Komisyon 2913/92 sayılı Tüzüğün98 247. maddesi uyarınca oluşturulan Gümrük
Kodu Komitesinin yardımını alır.
98 ATRG L 302, 19.10 1992, s. 1. En son olarak 955/1999 sayılı (ATRG L 119, 7.5.1999, p.1) Tüzük ile
değiştirilmiştir
125
2. Bu fıkraya atıf yapıldığı durumlarda, 1999/468 sayılı Kararın99 4 ve 7 nci maddeleri
uygulanır.
1999/468 sayılı Kararın 4 üncü maddesinin 3 no.lu fıkrasında yer alan süre üç ay
olarak belirlenir.
Madde 11M3
Madde 12M5
1. Komisyon her yıl, Konsey veya Komisyon tarafından benimsenen önlemlerden
doğan, madde 1’ e uygun vergi oranları ile birlikte Kombine Nomanklatürün tam
metnini ihtiva eden bir Yönetmeliği kabul eder. Söz konusu Yönetmelik 31 Ekim’den
geç olmamak kaydıyla Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi’nde yayımlanır ve
müteakip yılın 1 Ocak tarihinden itibaren uygulanır.
2. Ortak Gümrük Tarifesi veya TARIC’e ilişkin önlem ve bilgiler, mümkün olan her
zaman, bilgisayar ortamında elektronik formatta iletilir.
3. Komisyon, Ortak Gümrük Tarifesi veya TARIC’in yeknesak bir şekilde
uygulanabilmesini
teminen,
Üye
Ülkelerin
gümrük
laboratuarlarındaki
uygulamaların koordinasyon ve uyumunu, mümkün olduğunca bilgisayarlı yöntemler
kullanarak, geliştirir.
Madde 13M5
Madde 14
31
Aralık
1987
nomanklatüründen
99
tarihinde
doğan
yürürlükte
menşe
olacak
kuralları
ATRG L 184, 17.7.1999, s. 23.
126
Gümrük
temelinde
İşbirliği
bir
tercihli
Konseyi
tarife
uygulandığında, bu kurallar o tarihte yürürlükte olan Topluluk kararlarına uyarınca
uygulanabilir kalacaktır.
Madde 15
1. Kombine Nomanklatür temelinde oluşturulan eşya tanımları ve kodları, bu
Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce Topluluk tarafından akdedilen uluslararası
anlaşmalara ve söz konusu nomanklatürlerin uygulanmasında alınan önlemlere halel
getirmeksizin Ortak Gümrük Tarifesi ve Nimexe nomanklatürüne dayalı olanların
yerine geçecektir.
Tarife ve istatistik nomanklatürünü içeren Topluluk mevzuatı Komisyon tarafından
değiştirilecektir.
2. Çeşitli Topluluk mevzuatında yeralan Nimexe’e yapılan atıflar Kombine
Nomanklatüre yapılmış kabul edilecektir.
Madde 16
950/68 (EEC) ve 97/69 (EEC) sayılı Tüzükler iptal edilmektedir.
Madde 17
Bu Tüzük Avrupa Toplulukları Resmi Gazetesi’nde
yayımlanmasını müteakip
üçüncü günde yürürlüğe girecektir.
Madde 1-5 ve Madde 12-16, 1 Ocak 1988 tarihine kadar uygulanmayacaktır.
Bu Tüzük bütünüyle bağlayıcı olup, tüm Üye Devletlerde doğrudan uygulanır.
Brüksel, 23 Temmuz 1987.
127
Tarife Ve İstatistik Nomanklatürü İle Ortak Gümrük Tarifesine İlişkin
23 Temmuz 1987 Tarihli
ve
2658/87 Sayılı
Konsey Tüzüğünde Yapılan Değişiklikler:
M1
3528/89 sayılı ve 23 Kasım 1989 tarihli Konsey Tüzüğü (EEC)
(ATRG L 347, 28.11.1989, s.1)
M2
3845/89 sayılı ve 18 Aralık 1989 tarihli Konsey Tüzüğü (EEC)
(ATRG L 374, 22.12.1989, s.2)
M3
2913/92 sayılı ve 12 Ekim 1992 tarihli Konsey Tüzüğü (EEC)
(ATRG L 302, 19.10.1992, s.1)
M4
1969/93 sayılı ve 19 Temmuz 1993 tarihli Konsey Tüzüğü (EEC)
(ATRG L 180, 23.07.1993, s.9)
M5
254/2000 sayılı ve 31 Ocak 2000 tarihli Konsey Tüzüğü (EC)
(ATRG L 28, 03.02.2000, s.16)
128
EK II
TARIC’in Topluluk Resmi Gazetesinde (OJ C 103/A 30 Nisan 2003)
Yayınlanmış Versiyonundan Örnek Sayfalar
129
130
131
132
133
134
135
136
KAYNAKÇA
•
GÜNEY Yusuf, “Bütün Yönleriyle Tarife ve Avrupa Toplulukları Entegre
Tarifesi (TARIC)”, Gümrük Kontrolörleri Derneği, Yayın no:4, Ankara, Mart
1997
•
ÖZDEMİR Deniz, “Kombine Nomanklatür” (Uzmanlık Tezi), Gümrük
Müsteşarlığı AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, Ankara, Eylül 1998
•
İLGÜZ A. Ercan, “Avrupa Toplulukları Entegre Tarifesi (TARIC)- Oluşumu,
İşleyişi” (Uzmanlık Tezi), Gümrük Müsteşarlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü,
Ankara, Ağustos 1998
•
Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, “Arayüz Veri Belirtimleri - Unsurlar”,
Brüksel, 1 Haziran 2002
•
Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, “Arayüz Veri Belirtimleri - Prensipler”,
•
Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, “Arayüz Veri Belirtimleri - Kayıtlar”, Brüksel,
1 Haziran 2002
•
Avrupa Komisyonu, DG XXI/A1, “Arayüz Veri Belirtimleri – İşleme Kuralları”,
•
Avrupa Komisyonu; DG TAXUD/B5/RL D(2002)12946, “TARIC konusunda
Açıklamalar; Komisyondan Cevaplar”; Brüksel, 16 Mayıs 2002
•
Avrupa
Komisyonu,
DG
TAXUD/D3,
“Referans
Verilerinin
Ortak
Kodlanması”, Brüksel, 22 Nisan 2002
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/1605/02, TARIC’in Tam İşletme Kuralları”,
Brüksel, 11 Ocak 2002
137
•
Bulgaristan Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 1.1), Brüksel, 17 Ağustos 2002
•
Çek Cumhuriyeti Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 1.1), Brüksel, 18 Temmuz 2002
•
Estonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v3.2), Brüksel, 8 Ocak 2003
•
Macaristan Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.0), Brüksel, 19 Nisan 2002
•
Letonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 4.2), Brüksel, 12 Şubat 2003
•
Litvanya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.2), Brüksel, 8 Ocak 2003
•
Malta Birleştirilmiş Ülke Raporu (v1.0), Brüksel, 18 Temmuz 2002
•
Polonya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.33), Brüksel, 8 Ocak 2003
•
Romanya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 2.0), Brüksel, 19 Nisan 2002
•
Slovakya Birleştirilmiş Ülke Raporu (v 3.0), Brüksel, 12 Şubat 2003
•
Slovenya Birleştirilmiş Ülke Raporu, Brüksel, 4 Haziran 2002
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/KDJ/D(02)28072, “Referans Verilerinin
Yönetimi”, Entegre Tarife Ortamı Proje Grubu, Brüksel,16 Ocak 2002,
•
Avrupa Komisyonu, TAXUD/D3, “Entegre Tarife Ortamı (ITE) Proje Grubu
Durum Raporu – Aralık 2001”, Brüksel, 2002
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D3, “Entegre Tarife Ortamı (ITE) Proje
Grubu 6 Eylül 2002 Tarihli Toplantı Tutanağı”, 2002, Brüksel
138
•
Avrupa Komisyonu, “Customs 2002 Semineri- TARIC Kullanıcı El Kitabının
Aday Ülkelere Tanıtılması Seminerine İlişkin Rapor”, Budapeşte-Macaristan,
19-20 Eylül 2002
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD, “TARIC Kullanıcı El Kitabı”, Brüksel, 9 Eylül
2002
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “Entegre Tarife İşletim Sistemi için
Genel Proje Başlangıç Dokümanı”, 9 Ocak 2002
•
Avrupa Komisyonu, DG XXI/D3, “Bir Entegre Tarife Ortamı Oluşturulması
İçin Proje Grubunun 3. Toplantısı’nın Gündemi”, 26 Mart 2002, Brüksel
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D3, “Tarifeye İlişkin Bilgi Sistemlerinin
Entegrasyonu Hakkında Ön Rapor”, Brüksel, 29 Kasım 2001
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/416/94 (Rev.9), TARIC 2’de Kullanılan
Kodlar”, Brüksel, 15 Şubat 2001
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “Interconnectivity Çalışması: Son
Rapor”, Brüksel,12 Haziran 2001
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD XXI, “TARIC 2’de Kullanılan Kodlar”,
Brüksel, 15 Şubat 2001
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “TARIC Sentezi”, Brüksel, 29 Eylül 2000
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD/D2, “Karşılıklı-çalışabilirlik Uygulama
Stratejisi – Önerilen Yaklaşım”, Brüksel,1998
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD XXI/0184/94 (Rev. 1), “Ülke ve Ülke Grupları
Kodları”, Brüksel, 1994
139
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD XXI/2040/93, “Koşul Kodlarının Listesi”,
Brüksel, 1993
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD XXI/2041/93 (Rev. 1), “Ek Kod Türleri”,
Brüksel, 1993
•
Avrupa Komisyonu,DG TAXUD XXI/0633/92 (Rev. 1), “Tüzüklerin İşletimi”,
Brüksel,1992
•
Avrupa Komisyonu, DG TAXUD XXI/1233/91 (Rev. 4), “Önlem Dizileri ve
Rejimler”, Brüksel, 1991
•
“TARIC
Konusunda
Komisyon
Yetkililerinin
Gümrük
Müsteşarlığını
Ziyaretlerine İlişkin Rapor”, Gümrük Müsteşarlığı, Ankara, 6-8 Mayıs 2003
•
“2003 Yılı AB Teknik Yardımları Kapsamında TARIC ve Dahilde İşleme Veri
Tabanı Proje Önerilerinin Değerlendirilmesi Toplantısına İlişkin Rapor”,
Gümrük Müsteşarlığı, Ankara, 28 Mart 2003,
•
“Gümrük Müsteşarlığı Bünyesinde Gerçekleştirilen TARIC Değerlendirme
Toplantısına İlişkin Rapor”, Gümrük Müsteşarlığı AB ve DIŞ İlişkiler Genel
Müdürlüğü, Ankara, 25 Mart 2003
•
“2003 Yılı AB Teknik Yardımlarına İlişkin Komisyon Yetkilerinin Ziyaretine
ilişkin Rapor”, Gümrük Müsteşarlığı AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü,
Ankara, 19-20 Şubat 2003,
•
HEWITT S.F. & WALKER M.H. ,“CASCU Projesi ile ilgili Türkiye Ziyareti
Raporu (14-18 Eylül 1994)”, 28 Eylül 1994, Brüksel
140
Avrupa Topluluğu Resmi Gazeteleri:
•
OJ C 103/A, 30 Nisan 2003
•
OJ C 103, 30 Nisan 2003
•
OJ L 351, 28 Aralık 2002
•
OJ L 290, 28 Ekim 2002
•
OJ L 261, 28 Eylül 2002
•
OJ L 68, 12 Mart 2002
•
OJ L 28, 3 Şubat 2000
•
OJ L 184, 17 Temmuz 1999
•
OJ L 253, 11 Ekim 1993
•
OJ L 180, 23 Temmuz 1993
•
OJ L 302, 19 Ekim 1992
•
OJ L 347, 28 Kasım 1989
•
OJ L 256, 7 Eylül 1987
•
OJ L 14, 21 Ocak 1969
•
OJ L 172, 22 Temmuz 1968
141

TARIC - AB Uzmanları Derneği

Transkript

Benzer belgeler

TC GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI Gümrükler Genel

Mayıstan itibaren gümrüklerde %100 tarama dönemi başlıyor

Meksika Gümrük Vergisi ve Dış Ticaret Verileri Arama Modülü

aylık ab bülteni - Türkiye İhracatçılar Meclisi

2015 GM Mesleki Yeterlilik Sınavı A Grubu Soru ve Cevapları

Program Posteri

HER YÖNE KONUŞABİLECEĞİNİZ TARİFELERİMİZ

Pdf Görüntüle - SYK Gümrük Müşavirliği

Gümrük Terimleri Sözlüğü

ey türk gençliği!