Uşak İli Doğa Turizmi Master Planı - V. Bölge Müdürlüğü

Transkript

T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ
UŞAK İLİ
DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI
(2013 – 2023)
http://bolge5.ormansu.gov.tr
Kurtuluş Mahallesi İsmetpaşa Caddesi No: 110 / UŞAK
Telefon : 0276 227 37 24
fax : 0276 227 37 23
http://bolge5.ormansu.gov.tr
http://www.milliparklar.gov.tr
http://www.ormansu.gov.tr
UŞAK İLİ
UŞAK
PROJE YÖNETİCİSİ
Mehmet KUŞÇU
Orman ve Su İşleri Bakanlığı 5. Bölge Müdürü
PROJE KOORDİNATÖRÜ
Uğur ULAŞOĞLU
Doğa Koruma Milli Parklar Mühendisi
PROJE EKİBİ
Sabiha PAZARCI, Yrd Doç.Dr. Selahattin POLAT,
M.Emin KAHRAMAN, Berna KARADEMİR, Yıldız GÜNEY, Ali
AYDOĞDU , Zafer VARAVİR, İbrahim HATİPOĞLU, Sadi YALGIN,
Sadık DOĞAN
Kapak Tasarımı: Ali AYDIN
İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve
Milli Parklar Genel Müdürlüğü, V. Bölge Müdürlüğü, Uşak Şube
Müdürlüğü
Adres: Kurtuluş Mahallesi İsmetpaşa Caddesi No: 90/2 UŞAK
Tel: +90-022762273724
Faks:+90-02762273723
E -MAİL: [email protected]
Yıl: MART 2013
© Her türlü kullanım hakkı T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli
Parklar Genel Müdürlüğü V. Bölge Müdürlüğü’ne aittir.
UŞAK İLİ
SUNUŞ
Bakanımız Sayın Prof. Dr. Veysel EROĞLU’nun emirleri ve Doğa Koruma ve Milli
Parklar Genel Müdürümüz Sayın Ahmet ÖZYANIK’ın talimatları doğrultusunda “Uşak İli
Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanması çalışmalarına başlanmıştır.
Bu doğrultuda, Uşak Şube Müdürlüğümüzce konu ile ilgili bir uzman ekip oluşturulmuş ve
“Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanmıştır. Söz konusu plan, Ali AYDIN ve Uğur
ULAŞOĞLU’nun koordinatörlüğünde, Ziraat Mühendisi Hüseyin SAĞLAM,
Zirve
dağcılık temsilcisi Sadi YALGIN, Uşak Üniversitesi Yrd Doç. Selahattin POLAT, Asistan
Yıldız GÜNEY, Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü Harita Teknikeri Berna KARADEMİR, İl
Genel Sekreterliği Zafer VARAVİR, Uşak Orman işletme Müdürlüğü Müd. Yrd İbrahim
HATİPOĞLU, Kültür ve Turizm Müdürlüğü Şef. Ali AYDOĞDU, Müze Müdürlüğü
Müze Müdürü Sabiha PAZARCI, Arkeolog Sadık DOĞAN, Uşak Belediyesi M. Emin
KAHRAMAN, Yaşar ERBİL’ın, katılımlarıyla oluşan proje ekibi tarafından yapılmıştır.
UŞAK İLİ
ÇALIŞMANIN MAKSADI
Bu Plan, Uşak ilinde doğa turizmi ve eko turizm konusundaki üst düzey amaç ve
hedeflerini planlamaktadır. Planda 10 yıllık dönem için toplu bir değerlendirme
yapılmaktadır.
Bu çalışmayla, İlin Doğal kaynak değerlerini ortaya çıkararak, bilinirliliğini
artırmak. Kırsal kalkınmayı temin maksadı ile yöre insansının içinde aktif olarak yer
alacağı planlamalara gidilmesini. Sportif balıkçılık ve sulak sahalara yönelik turizm
çeşitlerinde yöre insanının kırsal kalkınmasını temin maksadıyla öncelikli olarak yöre
insanının rol alacağı uygulamalara yer verilmesi.
Turizm toplam gelirlerinin arttırılması için Uşak’ta yapılmakta olan kitle turizmi
uygulamalarıyla doğa turizmi uygulamalarının kombine edilmek suretiyle turistlerin
İlimizde kalma sürelerinin arttırılmasını sağlamak için kitle turizmi-doğa turizmi
etkinliklerini içeren turizm destinasyon paketlerini ivedilikle oluşturulması,
Av turizmine profesyonel yaklaşım sağlanacaktır. Kırsal kalkınmaya yardımcı olmak
maksadıyla yöreden istihdam artırılmasına katkı sağlayacaktır. Doğa turizminden
elde edilecek gelir imkânlarının kırsal kalkınma maksadına hizmet etmesi. Doğa
turizminin gelişmesi için gerekli olan stratejinin ortaya konmasını sağlamaktır.
Bu Plan, Uşak ilinde doğa turizmi ve eko turizm konusundaki üst düzey amaç ve
hedeflerini planlamaktadır. Planda 10 yıllık dönem için toplu bir değerlendirme
yapılmaktadır
UŞAK İLİ
KISALTMALAR
AB : Avrupa Birliği
AD : Avcı Dernekleri
AFAD : Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, İl Müdürlüğü
Aİ : Avlak İşletmecileri
AK : Alan Kılavuzları
AKUT : Arama Kurtarma Derneği
ASPİM : Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü
AvS : Tescilli Avlak Sahası
AY : Aktif Yaylacılık
B : Bölgesel
Ba : Bankalar
BB : Belediye Başkanlıkları
BOG : Botanik Gezilerine Uygun Saha
BSTM : Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü
Cn : Canyoning/Kanyon Yürüyüşü
Ca : Kanoing
CBS : Coğrafi Bilgi Sistemi
Cz : Cezaevi
ÇEKÜL : Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı
ÇŞ : Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü
D : Dernekler
DaÇiG : Çayır Şeklinde Gruplanmış Dağ Çiçekleri Gezisi
DB : Dağ Bisikletçiliği
DBKMG : Dokusu Bozulmamış Kırsal Miras Gezisi
DG : Dağ-Yayla Gezisi İmkanı
DGR : Düzenlenmiş Doğa Gezisi Rotası
DKMPGM : Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
DSİ : Devlet Su İşleri Bölge/Şube Müdürlüğü
DTG : Doğal taşlardan tabiat tarihi gezisi
EBG : Endemik Bitkilerin Gözlemi
EGM : Estetik göl/baraj olan yerler
EM : Emniyet Müdürlüğü
F : Festivaller
FAM : Fahri Av Müfettişleri
GDŞ : Geri Dönüşüm Şirketleri
GG : Gastronomi Gezisi
GHS : Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü
GHSM : Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü
UŞAK İLİ
GMM : Gümrük Muhafaza Müdürlükleri
GTH : Gıda Tarım Hayvancılık
HEM : Halk Eğitim Müdürlüğü
İE : İzole İlginç Ekosistemler
İKTM : İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
İÖİ : İl Özel İdaresi
J : Jandarma
K : Konsey
KA : Kalkınma Ajansları
KDMP : Küre Dağları Milli Parkı
KED : Küre Dağları Ekoturizm Derneği
KeG : Kelebek Gözlemciliği
KHŞM : Kır Havasında Şehir Merkezleri
KK : Kamu Kurumları
KKDYP : Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı
KMG : Tabiata Uyumlu Kırsal Miras Gezisi
KOSGEB : Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı
KP : Köy Pazarları
KSM : Aktif Kış Sporları Merkezi
KSP : Kış Sporları Potansiyeli
KuG : Kuş Gözlemciliği
ZEKA : Zafer Kalkınma Ajan
M : Milletler Arası
Mğ : Mağaracılık
MEM : Milli Eğitim Müdürlüğü
MO : Meslek Odaları
MP : Milli Park
MPK : Milli Park’da Konaklama
Mu : Muhtarlar
Mü : Müstecir
OBM : Orman Bölge Müdürlüğü
Oİ : Orman İşletmeleri
OrFTGİ : Ormanaltı Florası Tanıma Gezi İmkanı
OSİ : Orman ve Su İşleri Bakanlığı Bölge/Şube Müdürlüğü
ÖG : Özel Girişim
P : Pansiyonculuk
Pa : Pansiyoncular
PF : Peyzaj Güzelliği/Fotosafari
Re : Rehberler
SA : Seyahat Acenteleri
UŞAK İLİ
SF : Sonbahar Fotoğrafçılığı
SM : Sağlık Müdürlüğü
SMMO : Serbest Mali Müşavirler Odası
SOB : Sportif olta balıkçılığı
STGS : Sürdürülebilir Turizm Gelişimi Stratejisi
STK : Sivil Toplum Kuruluşu
T : Türkiye
TA : Tabiat Anıtı
TAj : Tanıtım Ajansı
TEMA : Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma (Vakfı)
THK : Türk Hava Kurumu
THY : Türk Hava Yolları
Tİ : Turizm İşletmecileri
TKA : Tabiatı Koruma Alanı
TO : Ticaret Odası
To : Tur Operatörleri
TP : Tabiat Parkı
TSO : Ticaret ve Sanayi Odası
TURSAB : Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği
TÜBİTAK : Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
TÜRKVET : Veteriner Bilgi Sistemi
UNEP : Birleşmiş Milletler Çevre Programı
UNESCO : Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü
Ünv : Üniversite
VM : Valilik Makamı
WWF : Dünya Doğal (Vahşi) Hayatı Koruma Vakfı
YaHaG : Garantili Yaban Hayatı Gözlemi
YF : Yüksek Falezler
YHGS : Yaban Hayatı Geliştirme Sahası
YK : Yaylada Konaklama/Kamping
YP : Yamaç Paraşütçülüğü
YY : Yerel Yönetimler
UŞAK İLİ
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ..................................................................................................................................................... 1
GİRİŞ 4
1.1.
DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA,
SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ VE UŞAK VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA
TURİZMİ............................................................................................................................................................... 5
1.2. DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA ................................................................... 5
1.3.
SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ ................................................................................................ 7
1.4.
SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ, ................................................... 8
2.SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR .................................. 10
2.1 KAYNAK ANALİZİ ..................................................................................................................................... 10
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar .............................................................................................. 10
Doğal Kaynaklar: ......................................................................................................................................... 10
Kültürel Kaynaklar: ...................................................................................................................................... 11
Sosyo-Ekonomik Kaynaklar:........................................................................................................................ 11
2.2 TURİZM POTANSİYELİ ............................................................................................................................ 13
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ................................................................................................................................ 16
2.3.1.Taşıma Kapasitesinin Elemanları; ........................................................................................................... 17
3.İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI ................................ 18
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR ................................................................................................................ 18
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ ................................................................................................................ 19
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ .............................................................................................................................. 19
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM ............................................................................................................. 20
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI ............................................................................... 20
1
UŞAK İLİ
3.6 TARİHÇE ...................................................................................................................................................... 20
Tarih öncesi dönemde Uşak ve çevresi .............................................................................................................. 20
1071 den sonra Uşak ve çevresi ............................................................................................................................ 21
Cumhuriyet Döneminde Uşak ............................................................................................................................... 23
3.7 UŞAK İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ.................................................................................................. 25
3.7.1. İlin Jeomorfolojik Özellikleri ................................................................................................................... 25
3.7.2. Jeolojik Özellikler ..................................................................................................................................... 27
3.7.3. İklim Özellikleri ........................................................................................................................................ 28
3.7.4. Hidrografya ............................................................................................................................................... 31
3.7.5. Toprak Özellikleri ..................................................................................................................................... 33
3.7.6. Arazi Varlığı .............................................................................................................................................. 34
3.7.7. Orman Varlığı ........................................................................................................................................... 34
3.7.9. Yerleşim Alanları ve Nüfus ...................................................................................................................... 38
a-Kültürel Yapı ................................................................................................................................................. 41
b-Yerel Mimari Özellikleri ............................................................................................................................... 43
c-Kültür ve Geleneksel Hayat; .......................................................................................................................... 46
3.7.10. Tarım ve Hayvancılık.............................................................................................................................. 46
3.7.11. Sanayi ve Teknoloji ................................................................................................................................. 48
3.7.12. Altyapı, Ulaşım, Haberleşme ve Konaklama ........................................................................................ 48
3.7.13. Madencilik ............................................................................................................................................... 52
3.8. İLGİ GRUBU VE PAYDAŞ ANALİZİ .................................................................................................... 54
4.
UŞAK DOĞA TURİZMİ ARZI ................................................................................................................ 55
4.1 UŞAK’IN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI) ................................................ 55
4.2. UŞAK İLİNİN DOĞA TURİZMİ (ARZI) DEĞERLERİ VE BİLİNİRLİK DEĞERLENDİRMESİ . 58
4.3. UŞAK İLİNDE DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN VE KORUMA STATÜLÜ ALANLAR
61
1.Tabiat Parkı.................................................................................................................................................... 61
2.Avlak Sahaları ............................................................................................................................................... 63
2
UŞAK İLİ
4.4 SEÇKİN ÖZELLİKLİ DİĞER SAHALAR ............................................................................................... 65
Yaylalar. ........................................................................................................................................................... 65
Göletler. ............................................................................................................................................................ 68
Dağlar. .............................................................................................................................................................. 70
.......................................................................................................................................................................... 73
Şifalı Sular. ....................................................................................................................................................... 73
Vadi ve Kanyonlar. ........................................................................................................................................... 74
4.5 UŞAK İLİNDE DOĞA TURİZİM ÇEŞİTLERİ ........................................................................................ 76
Kuş Gözlemciliği: ............................................................................................................................................. 76
5. SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE
POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER
81
6.
UŞAK İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ ............................................. 88
6.1.Gelişme Stratejileri ....................................................................................................................................... 88
6.2. Pazarlama Stratejisi ..................................................................................................................................... 89
6.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi ....................................................................................................................... 89
6.4. İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin izlenmesi) ................ 89
KAYNAKLAR .................................................................................................................................................. 103
3
UŞAK İLİ
GİRİŞ
Doğa Turizmi Master Planı;
 Doğada yapılan etkinliklerin doğaya saygılı bir planla planlı şekilde yönetimi,
 Türkiye’de kitle turizminin yanında alternatif turizm türlerinin gelişmesini sağlamak,
 Türkiye tabiatının korunmasına destek verecek insan sayısını artırmak,
 Kırsal ekonominin güçlenmesini ve bu sayede köyden kente göçün yavaşlamasına katkı
 sağlamak,
 Şehirde yaşayan insanları doğayla buluşturarak ülke ve coğrafya bilgi ve sevgisini
 geliştirmek,
 Türkiye’deki insanların kırsal sahada yaşanan problemleri görüp, yaşayıp anlamasını
 sağlamak ve çözüm ortağı olmaları için fırsat sağlamak,
 İnsanları, doğanın karşı karşıya olduğu meselelere çözüm aramaya teşvik etmek,
 Ferdi tatmin ve mutluluğun artmasını temin etmek
Maksatlarını gerçekleştirmek üzere hazırlanmıştır.
Master planlar ana plan özelliği göstermektedir. Bu plan alt-uygulama planlarının ve
projelerinin yapılması ile daha etkin olarak uygulama imkanı bulacaktır.
4
UŞAK İLİ
1.1. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL
KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve UŞAK
VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için kullanılması
söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya dışında
yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin koruna alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de görülmektedir.
Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif ilişkiler içinde
olmamız lüzumludur. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline alan kişi demek
olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü taşra
kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü olması doğru bir
harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kuruluşlar korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal
kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakış açısı ile algılamaya
başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz tesirler ve
bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif çevre duyarlı turizmi ve
tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve eko turizm tabiatın korunması
için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar, korunan alanlar
ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek artmasına
yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun
azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime haline gelmiştir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir bakış
açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden biri
olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde
bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına
fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
1.2. DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP) çevre konularına
ilişkin çalışmaları giderek artan bir etki yaratmıştır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu’nun
1987 yılında tamamladığı çalışmalar sonunda “ortak geleceğimiz” adlı bir rapor hazırlanmıştır.
Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı yaklaşılması
gerektiği bu raporda vurgulanmış olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu kaynakların
sürdürülebilir olduğuna değinilmiştir. Raporda ortaya konan “sürdürülebilir kalkınma”
kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyoekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne dayanmaktadır.
5
UŞAK İLİ
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin, bir
orman kereste imalatı için kullanılabilir, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak
kullanılabilir, korunan alan olarak kullanılabilir. Alanın ve alanda yaşayan yöre halkının
özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken, bazıları ise kesinlikle
uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen seçenek
ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iş gruplarının bu
kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaşam kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia
etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaşılamasa
da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin
beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının
anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının
varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm,
ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji
üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacaktır.
Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir
Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar şu şekilde açıklanabilir;
Kırsal alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili etkinliklerin
yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan yerleşimlerinin var olduğu
alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal kalkınma kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik,
toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin bu konudaki
çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle kaynaştırılması ve
ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma süreci şeklinde
tanımlanmıştır.
Kırsal alan kalkınması; Hem bir eğitim hem de örgütlenme işi olup kırsal alan, toplumun
gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların
alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini
elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar, beslenme,
eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik
çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük
sağlamalıdır.
Sürdürülebilir kalkınma: ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik
şartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır.
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kırsal
alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında Fransız vatandaşları
tatillerinin %52’sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde, %26’sı evlerinde
geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını ifade
etmişlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli role sahiptirler.
6
UŞAK İLİ
Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı
koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili
hususlardır.
1.3. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile
bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizmin gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen
yerlerin bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup genişleterek karşılanması
amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün,
gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik
süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerçektedir.
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm gelişimi;
Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri;
a. Biyolojik çeşitliliğin korunması,
b. Ekonomik tutarlılık,
c. Kültürel zenginlik,
d. Yöre halkının refahı,
e. İstihdam kalitesi,
f. Sosyal eşitlik,
g. Ziyaretçi memnuniyeti,
h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
j. Fiziki bütünlük,
k. Kaynakların etkin kullanımı,
l. Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki
bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir.
Korunan alanlar turizme, turizm korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan
alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bir bileşendir.
Aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın
yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün
bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de lüzumludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber
7
UŞAK İLİ
sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve turizm ürünleri
ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve çeşitlenmiştir. Turistlerin
talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler hakkında
bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler, doğal hayat
ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi kazanmak da
söz konusudur.
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm
eşiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların çevresinde
yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir. Bu durumda
turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında
kullanılabilecek çok önemli bir araç olabilmektedir. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma
çalışmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına
yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluşturulması ve uygulanması gibi hedeflere
de ulaşılabilmektedir.
En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş
kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve
izlenmesi de gereklidir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz
etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir. İşte bu
nedenle bu çalışmaya “SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME (MASTER)
PLANI” çalışmasına lüzum duyulmuştur.
8
1.4. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ,
Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark
şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır.
Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı
katılımcı olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu
yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur,
yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için kararlar
ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının
becerilerini, bilgisini, en uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel
otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
-Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu
durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin
yapılabileceği gibi yöreye faydayı arttırabilir.
UŞAK İLİ
-Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır, söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
-Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa,
doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
-Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde
doğa turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına
dayandırılmasına esas olmalıdır.
- Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm doğayı koruma, kırsal
kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele alınmalıdır.
Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlde sürdürülemez olan
turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir yönetim için tehditler ve
fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler ortaya konmalıdır.
-Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu doğal,
tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de önemlidir.
-Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm
potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluşturması için gerçekçi
beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm
değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir.
Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen
faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu
sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır.
-Entegre doğal alan yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile doğa ve
turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarının etkin
desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa, ilgi gruplarının etkin
işbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık olacaktır.
-Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
-Pazarlama stratejisi de Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir parçası
olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar içermelidir.
Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu stratejide yer
almalıdır.
-Turizm destinasyonu yönetimi; yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete açık
hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu rekabetçi
yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi yaklaşımdır.
-İyi tanımlanmış amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali
portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı hazırlamak
gereklidir.
9
UŞAK İLİ
-Ziyaretçinin izlenmesi ve ziyaretçi yönetim planı: Madem ki doğa gibi hassas bir sistemde
çalışılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı
lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taşıma kapasitesinin
kontrolü için izleme programı da olmalıdır.
Geribildirimler kalitenin arttırılması, sunumların taleplere uygun hale getirilmesi
(iyileştirilmesi) ve hizmetteki aksamaların doğadaki değişimlerin takibi için çok gereklidir.
Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak
garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
2.SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR
2.1 KAYNAK ANALİZİ
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir alanın sahip
olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm gelişimi için
önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri desteklemediği
durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma
özelliğini kaybedecektir.
Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna
bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması gerekir.
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar
Doğal Kaynaklar:
Turizmin gelişimi için önemli olan yöreye özgü doğal kaynaklardır. Bu kaynakların
halihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi turizm gelişimi
için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin Doğal Kaynaklar:
Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz manzaralar, dağlar ve nehirler
gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici olmaktadırlar. Örneğin; ormandaki
ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin penceresinden gözlemlemek son
derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi
bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir.
Seçkin Doğal Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması:
Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk amaçlı
kullanımı, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları
10
UŞAK İLİ
gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir. Bazıları ise
sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun değildir.
Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü:
Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur. Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara
uygun olmalıdır.
İklim;
Mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı saatlerine
bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı mevsimlerde turizm
için elverişli olup olmadığıdır.
Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar:
Potansiyel kaynakların tespiti turizm planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici
olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri
ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
Kültürel Kaynaklar:
Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara benzerlik göstermektedir.
Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar, turistler tarafından yüksek
ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi konusunda farkındalık meydana
getirilebilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa korumaya verilen destek artacaktır.
Sosyo-Ekonomik Kaynaklar:
Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin bileşimini içermektedir. Bu konuda
yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok farklı unsurlar içermesi ve bu
unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması mümkündür. Bölgenin kalkınma
potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel
nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma isteği gibi bazı unsurların turizm ile
doğrudan ilişkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için alatyapı
kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya
koymanın yanı sıra turizim gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu,
donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı
olamayacaktır.
Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir.
Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi için
önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir.
 Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
 İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep
telefonlarının da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etüdleri
içermektedir.
11
UŞAK İLİ
 Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
 Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
 Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin
sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
 Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
 Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
 Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
 Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
 İnsan Kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm
gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi
nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır.
 İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
 Yöre halkının nüfusu,
 Göç vb. eğilimler,
 Demografik yapı,
 Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik,
geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı,
 Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
 Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
 Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini
içeren sosyal yapı,
 Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal
kaynaklar ve yönetimleri,
 Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait
olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
 Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaşma durumları,
firma sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış
ilişkileri, sektörler arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile
ilişkili olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi
oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut
kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim
sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürüdürülebilir kalkınmasına yönelik bir
vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini
sağlayacaktır.
12
UŞAK İLİ
2.2 TURİZM POTANSİYELİ
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli içermezler;
- Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir. Bu
alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
- Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde
bulunurlar,
- Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi
girişinde kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli önemli
bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir. Bu
potansiyel sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir
talebi karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen
tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli
tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri elde
edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde çalışmalar
ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;






Halen yapılan turizm,
Halihazırdaki turist miktarı,
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
Ortalama kalma zamanları,
Turist profili,
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık, güneş,
vb.)
 Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile kıyaslama
yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
 Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
“Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
 İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı makul
müdür?
 Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunlara
yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
13
UŞAK İLİ










Alana ulaşma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu (toptak, asfalt), anayolla bağlantısı,
demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler, hat/duraklar, döngü
patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon levhaları, araç-otobüs park
kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması (iyi-sayısı, orta
iyi-sayısı vb.)
Hangi standartta yiyecek sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü)
İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hotel, yatak kapasitesi, rota üstü barınma
kulübeleri, bungalov, parkları, kamp alanı, diğerleri),
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı
mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
 Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara
yakın mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında
böyle bir potansiyel bulunmamakta),
 İlin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban hayatı,
farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
 Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya
mevsime bağlı),
 Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
 Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
 Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
 doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole
olmuş alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı, hayvan-kuş, iklim,
diğerleri),
 kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar,
folklor ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vb.)
 Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı,
eğitim düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karaktestik ve
geleneksel özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil,
resmi olmayan bilgi ve beceriler, turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik
anlayışı, hizmet eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve
kimliği,
 Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve
diğer),
14
UŞAK İLİ
 Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji
kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar,
güvenlik sistemleri vd.)
 İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış
yapan çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet,
kiralık spor malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar,
dişçiler, eczaneler, kafe ve restoranlar, atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
Turizm Talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere gelen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise
alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her ziyaretçi
turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin
de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha
yüksek olmaktadır.
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
 Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı (yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
 Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
 Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan;turizme ilişkin
veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait verielr üzerinden
değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).








Turist başına ortalama harcama,
Grup hacmi ve düzeni,
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
Yaptıkları faaliyetler,
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri,
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il
veya illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm Arzı:
15
UŞAK İLİ
Konum Faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını, bir
turistin alana ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla
başarılı bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu
dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla
ulaşılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı
sayıda turist potansiyeli olacaktır.
 Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
 Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
 Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
 Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
 İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
 Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem arz
etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz
faktörüdür.
 Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
 Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
 Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal Alanın Kendine Has Özellikleri; Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol
oynaması beklentisi de son yıllarda öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların alternatif kaynak
kullanımına dönüştürülmesi için yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde
devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer alternatif kaynak kullanımları karşısında koruma ve
kullanma dengesinin uzun dönemli ekonomik değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve
kültürel miras, yaban hayatının gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken
öncelikli türler, doğa ile ilgili çalışan ve doğanın kıymetini bilen eko-turistler için son derece
önemlidir.
2.3 TAŞIMA KAPASİTESİ
- Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya
bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve
sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek
ziyaretçi sayısı,
- Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları tehlikeye
atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
16
UŞAK İLİ
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin (örn:
iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
- Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl, ay,
gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir
planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. Taşıma
kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma
kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet
etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca
Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taşıma kapasitesinin aşılmaması
ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik etkisidir.
2.3.1.Taşıma Kapasitesinin Elemanları;
Sosyal Taşıma Kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.Bu
unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse
kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun değişimin
üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin ilişkileri,
kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve toplumsal
faydalarıdır.
Ekonomik Taşıma Kapasitesi;
Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer
sektörleri de desteklemektedir.
Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin
sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani temel kıstas;
turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist sayısı
ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
Ekolojik Taşıma Kapasitesi;
Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler, ikamet
yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik
17
UŞAK İLİ
değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve
veri toplanması önemli olmaktadır.
İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi;
Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki şartlar
(doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine dayanmaktadır.
Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
- Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
- Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aşağıdaki bilgiler gerekmektedir;
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste
ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa koruma
planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme sistemi,
izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı,
özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin bilgiler
vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine ilişkin
veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi;
Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri
üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısıdır.
3.İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
3.1 İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda
sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen
bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza
ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak
için işbirliği yapmalıdır.
Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi
gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur.
18
UŞAK İLİ
3.2 İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ
Turizmde ilgi grupları;
 Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
 Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
 Bölgesel yetkililer,
 Ulusal yetkililer,
 Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar,
taşımacılar,
 Turizmle ilgili sektörler,
 Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret
ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
 İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
 Eğitim ile ilgili birimler,
3.3 İLGİ GRUBU ANALİZİ
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve
uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak
için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir doğa
turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler olduğunu ve hangi
tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı seviyelerinde
destek temini için de son derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının yönetiminden
sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
 Genel hedeflerini,
 Turizmden beklediği faydaları
 Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
Bu süreç; şu adımlardan oluşur;
1. İlgi gruplarının tanımlanması,
2. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin
kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
19
UŞAK İLİ
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim
organizasyonunun oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması
3.4 TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım
uygulanması neticesinde;
 Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
 Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
 Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamış ve turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki
olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi
yerel kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.5 YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını,
karar verme gibi hususları düzenler.
3.6 TARİHÇE
Uşak yöresi tarihin bilinen dönemlerinden beri bir yerleşim bölgesidir. Kentin bilinen en eski
adı Temenothytiadır. Kent bu adı Heraklilerden Aristomakhosun oğlu Temenostan almıştır.
Temenos, Roma İmparatorluğu dönemi sikkeleri üstündeki Temenos Oikistes (Kurucu
Temenos) ya da Ktistes yazıtları ve Temenos tasvirleriyle bilinmektedir.
Temenothyria, Flavuslardan sonra Flaviopolis adını almıştır. İl merkezi Uşak'ın eski adı
Uşşak'tır. Uşşak kelimesi iki anlama gelmektedir. Uşşak kelimesi Aşıklar Diyarı anlamına
gelmektedir. Evliya Çelebi ünlü Seyahatname’ sinde bu adı Aşıklar Diyarı olarak
yorumlamıştır. Bunun yanı sıra "Anadolu'daki tarihi yer adları" kitabında Uşak isminin
buradaki "Obsekion" kentinin isminden türediği yazılmaktadır.
Tarih öncesi dönemde Uşak ve çevresi
Uşak ve çevresinin MÖ 4000 yılından itibaren yerleşime açıldığı anlaşılmaktadır. Özellikle
bronz çağında yerleşimin daha yaygınlaştığı görülmektedir.
20
UŞAK İLİ
MÖ.2000 de Anadolu’da ilk siyasi birliği kuran Hititlerin 1000 de ise Frizlerin batı sınırını
oluşturan Uşak ve çevresi bu kültürlerden ziyade İon Kültürünün etkisi altında kalmıştır.
MÖ. 7. Yüzyılda Kral Gyges’in Lidya İmparatorluğunu ele geçirmesi ile topraklarının büyük
kısmı Lidya’da kalan Uşak. MÖ. 620’de tamamen Lidya’nın egemenliğine girmiştir. Dünyada
ilk kez parayı basan ve kullanan, döneminin en zengin krallığı olan Lidya’nın hâkimiyeti MÖ.
546 yılına kadar devam etmektedir. Bu süre içerisinde Efes’ten başlayan kral yolu yapılmış ve
yol Gediz (Hermos) nehrini takip ederek Uşak ili sınırları içerisinde Güre köyü, UşakKeromon-Agora kentlerine uğrayarak devam etmiştir.
MÖ. 546’da Lidya’nın son kralı Kroisos ile Pers Kralı Kyros arasındaki savaşta Lidya’nın
tarihten silinmesi sonucu bölge İran’dan gelen Perslerin hakimiyetine girmiştir. Pers egemenliği
MÖ. 334 yılına kadar devam etmiştir. Bu tarihte Makedonya’ lı Büyük İskender’ in Anadolu
seferi sonucu bölge tüm Anadolu gibi Büyük İskender’ in hakimiyetine girmiş, İskender’ in
ölümünden sonra ise bölge, Büyük İskender’ in generallerinden Antigon’ un payına verilmiştir.
Daha sonra bir süre Bergama krallığına bağlanan Uşak ve çevresi MÖ. 189 yılında Roma
Konsülü Montius’ un himayesine, başka bir ifadeyle Roma hakimiyetine geçmiş, Kavimler
Göçünden sonra Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılması neticesinde Doğu Roma sınırları
içinde kalan Uşak, MS. 12, Yüzyıla kadar Bizans hakimiyetinde kalmıştır.
1071 den sonra Uşak ve çevresi
1071’den sonra yöre, zaman zaman Selçuklular ile Bizanslılar arasında el değiştirmiş, 1176
yılında Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan ile Bizans İmparatoru Manüel Komnenos arasında
yapılan Miryakefalon (Kumdanlı) Savaşı sonucunda Selçuklulara geçmiştir.
Sultan II.Kılıçarslan yeni bir fetih hareketine girişerek 1182’de Uluborlu, daha sonra Kütahya
civarını fethetti. Uşak yöresinin de bu sefer sırasında Selçuklu hakimiyetine geçtiği
muhakkaktır. Çünkü; Selçuklu sınırları Denizli’ye kadar yaklaşmıştı. Bu arada Sultan ll.
Kılıçarslan 1185 tarihinde ülkeyi 11 oğlu arasında paylaştırdı. Bu taksimat sonunda KütahyaUsak-Uluborlu bölgesi Gıyaseddin Keyhüsrev’ e verildi. Bu taksimattan sonra kardeşler
arasında hakimiyet mücadelesi haşladı. l. Gıyaseddin Keyhüsrev 1192 tarihinde devletin başına
geçmeyi başardıysa da diğer kardeşlerini bertaraf edemedi ve 1196 da II. Süleyman Şah
tarafından sürgüne gönderildi. Kardeşler arasındaki bu taht mücadelesinden yararlanan Bizans
Kütahya-Uşak civarını geri aldı. Bizans Hakimiyeti 1233 tarihine kadar sürdü. Bu tarihten
itibaren Uşak civarı artık tamamen Türk hâkimiyetine geçti.
Uşak, Anadolu Selçukluları döneminde bu devletin bir anlamda sınır şehri olmuştu. Sultan
Alaaddin Kevkubad zamanında, Kütahya ve Uşak civarının kesin olarak Türk hâkimiyetine
girmesini takip eden yıllarda, bölgeye kesif bir Türkmen yerleşmesi olmuştur. Bundan sonra
Uşak ve çevresini Germiyanoğulları Beyliği’ nin hakimiyetinde görüyoruz, XIII. Yüzyılın ilk
yarısında Anadolu Selçuklu Devleti’nin hizmetinde olarak Malatya taraflarında meskun
21
UŞAK İLİ
bulunan Germiyan Asireti’nin, muhtemelen 1241’de Baba İshak isyanının bastırılmasından
sonra II. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında veya bir müddet sonra Kütahya-Uşak bölgesine
yerleştirildikleri anlaşılmaktadır. Çünkü Cimri (Alaaddin Siyavuş) hadisesinde Germiyanlıların
faal bir rol oynamaları bu aşiretin Cimri hâdisesinin ortaya çıkısından (1277) önce KütahyaUşak yöresine yerleştiklerini göstermektedir. Bu hâdise sırasında Sahip Ata Oğulları emrinde
görülen Germiyanlılar, bundan sonra artık Batı Anadolu’da en kuvvetli beylik haline gelmiştir.
Beylikler döneminde Germiyanoğulları’ na tabi olan Uşak ve çevresi, 1391 de Yıldırım
Bayezid’ in Germiyanoğulları hakimiyetine son vermesi ile Osmanlılara dahil olmuş, Fetret
Devrinde beylikler tekrar canlanmış, 1429 yılında Germiyanoğulları’ nın son hükümdarı II.
Yakup Bey’ in vasiyeti ile Osmanlı Devletine kalmıştır. Uşak, Osmanlı hakimiyetine girdikten
bir süre sonra yapılan idari taksimata göre Anadolu Eyaletine bağlı Kütahya Sancağının bir
kazasıdır. Her ne kadar Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Arşivindeki 16.yüzyıla ait 48
numaralı Kütahya Sancağı Tapu Tahrir Defterinde Uşak nahiye olarak geçmekte ise de Mustafa
Çetin Varlık’ın "16.Yüzyılda Kütahya Sancağı" (1980) isimli kitabında, 1513 tarihinde Uşak
Kütahya Sancağının kazaları arasında gösterilmektedir. Uşak bu statüsünü 1530 tarihinde de
muhafaza etmektedir.
16.yüzyılda detaylı şekilde bilgi bulabildiğimiz Uşak kazası hakkında daha sonraki yıllarda
belgelere dayalı fazla bir bilgiye rastlanmamaktadır. 17.yüzyıla ait bilgiler çoğunlukla
seyahatnamelerde mevcuttur. Bu yüzyılda yaşayan Katip Çelebi’nin (1605-1658) "Cıhannüma"
adlı eserinde ; "Uşak, Kütahya’dan doğuya bir merhale Murat Dağı yakınında, bir dere içinde
kaleli bir kasaba, 150 adet köyü bulunan mamur bir kazadır. Kasabası geniş bir ovanın
doğusuna düşüp köyleri o ovada bulunmaktadır. Seccade ve halısı meşhurdur." diye
bahsedilmektedir.
Uşak hakkında aynı yüzyılda yazılmış bir diğer kaynak da Evliya Çelebi’nin "Seyahatname"
adlı eseridir. Bu eser Katip Çelebi’nin Cihannüma’sından daha sonraki yıllarda yazılmıştır.
Verilen bilgiler kesin olmamakla birlikle Katip Çelebi’nin anlattıklarını teyit eder niteliktedir.
Seyahatname’ye göre Uşak; Kütahya Sancağı dahilinde bulunan bir kaza olup, Gevher Sultan
‘Has’sıdır. Şehir, doğuda Banaz, kıble tarafında Honaz, güneyde Komar, batıda Kule, kuzeyde
Gediz olmak üzere beş kapısı olan bir kale ile çevrilidir. Eserde kalenin özellikleri ayrıntılı bir
şekilde anlatılmaktadır. Buna göre; kalenin müstahkem olmadığı, beş arşın yükseklikte,
şeklinin kare olduğu, Buğday Pazarı kapısında hendek bulunduğu ve 1598 tarihinde Uşak
halkının Celali İsyanlarından dolayı bu kaleyi tuğla ve taşlarla tamir ettikleri anlatılmakladır.
Uşak. Osmanlı yönetimi altında l7 ve 18. yüzyıllarda münferit olaylar hariç uzun süre barış
içinde yaşamıştır. 19. yüzyılda siyasa! açıdan sakin bir dönem geçiren Uşak canlı bir ticaret
şehri haline gelmiştir. Özellikle halı ve kilimleri Uşak yoluyla İngiltere ve Fransa’ya kadar
ulaşmıştır. Alaşehir-Afyon Demiryolunun 1869 yılında tamamlanmasıyla Uşak Metropolü ile
Uşak arasında ulaşım kolaylaşmış ve ticari hayat daha da canlanmıştır. 19.yüzyılın ikinci
yarısındaki Uşak hakkında "La Turquie d’Asie" adlı eserinde bilgi veren Vital Cuinet, evlerin
22
UŞAK İLİ
büyük çoğunluğunun pişmemiş tuğladan yapıldığını, 1890 da ise hem daha sağlam hem de daha
zarif olan ahşap evlerin tercih edildiğini belirtmekledir.
Cumhuriyet Döneminde Uşak
İzmir’in işgalinden sonra Batı Anadolu’da Gediz ve Menderes vadilerinde ilerlemeyi planlayan
Yunan kuvvetleri; 25 Mayısta Manisa’yı, 29 Mayısta ise Turgutlu’yu işgal etti. Bu işgaller
karşısında Alaşehir’de Kuvayı Milliye teşkilatı kuruldu. Akabinde Uşak’ta da kıpırdanmalar
başladı. İzmir’in işgali sırasında 17. Kolordudan ayrılarak Uşak’a gelen Selanikli Kaymakam
Fuat Bey, Yüzbaşı Hakkı Bey ve Sökeli Hilmi Bey burada gizli bir cemiyet kurdular. Ödemiş’in
1 Haziranda istilaya uğraması üzerine Uşak’a gelen Alaşehir Mevkii Kumandanı Süleyman
Sururi Bey’in Teşkilatı Mahsusa ile bir irtibatı vardı. Sururi Bey’in etkisiyle bu cemiyetin adı
"Müdafaa-i Hukuk Heyeti Milliyesi" şeklinde değiştirilerek Karakol Cemiyeti ile bağlantısı
sağlandı. Kuvayı Milliyeye karşı olan kaymakam ve belediye reisinin bütün baskılarına rağmen
Uşak’ta milli hareket sindirilemedi.
Gizli cemiyetin çalışmaları neticesinde Salihli Cephesinden ayrılan bir bölük Eşme’den takviye
alarak 17 Temmuz 1919 günü Uşak’a girdi ve şehre hakim oldu. Ardından Gediz ve Simav’da
Kuvayı Milliye teşkilatı kuruldu. Kuvayı Milliyecilerin Uşak’ta hakimiyeti ele geçirmesi,
İstanbul ve İşgal kuvvetlerine "Kuvayı Milliyeciler hrıstiyan nüfusa saldırdı" şeklinde aksetti.
Düşman kuvvetleri İstanbul Hükümetine baskı yaparak Uşak’ta asayişin sağlanmasını istedi.
Hükümet, Afyonda bulunan l 500 kişilik 23. Fırkayı Uşak’a göndermek istedi. General Milne.
fırkanın Kuvayı Mılliye’ye katılabileceğin i düşünerek bunu kabul etmedi.
Eski bir ittihatçı olan İbrahim Tahlakılıc (Dalkılıç) gizli bir cemiyet olan "Müdafaa-ı Hukuk
Heyet-î Mılliyesi" cemiyetinin içinde yer almadı. Hatta bu cemiyetin zarar vermesinden endişe
duyarak 30 Temmuz 1919 da "Redd-i İlhak" cemiyetini kurdu. İbrahim Bey’in başkanı olduğu
bu cemiyet milli kuvvetlerin halka zarar vermelerini önlediği gibi Uşak’ta Kuvayı Milliye
hareketini yaygınlaştırdı.
23
UŞAK İLİ
İzmir’in işgalinin ardından Uşak’ta bu gelişmeler yaşanırken, bütün Batı Anadolu’yu
kapsayacak bir üst kongre niteliğinde "Alaşehir Kongresi" 15-16 Ağustos tarihinde toplandı.
Kongreye; Balıkesir, Manisa-Alaşehir, Sındırgı, Buldan, Gördes, Uşak, Ödemiş, Bozdağ,
İnegöl, Denizli-Nazilli, Akhisar ve Ayvalık’tan temsilciler katıldı. Kongrede Hacım Muhittin
Çarıklı başkan, Uşak temsilcisi İbrahim Bey ise Başkan yardımcısı seçildiler. II. ve III.
Balıkesir kongrelerinin ardından Ekim Ayı içerisinde Uşak’ta bir kongre toplandığına dair
bilgiler bulunmakla birlikte oldukça sınırlıdır.
Alaşehir Kongresinde kurulması kararlaştırılan "Alaşehir Heyet-i Merkeziyesi" 14 Eylül 1919’
da ilk toplantısını yaptı. Daha sonra, Heyet-i Merkeziye Talimatnamesi’ nin 8. Maddesi olan
"Heyet-i Merkeziye, karargahını kendisi için muafık göreceği mahalle nakil edebilir" hükmüne
istinaden merkezini Uşak’a nakletti. Heyet-i Merkeziye Uşak’ta ilk toplantısını İbrahim Bey’in
başkanlığında gerçekleştirdi. Sivas Kongresinde bütün cemiyetlerin Anadolu ve Rumeli
Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında toplanması karan alınmasına rağmen, Uşak’ta Heyet- i
Merkeziye "Hareket- i Milliye Redd-i İlhak Cemiyeti Heyeti-i Merkeziyesi" adını korudu. Bu
isimden daha önce Uşak’ta kurulan Redd-i İlhak Cemiyeti ile Heyet-i Merkeziyenin
bütünleştiği anlaşılmaktadır. Uşak Heyet-i Merkeziyesinin görevi sadece cepheye asker
göndermek değildi. Cephe gerisinde de ihtiyaçları gidermek için büyük gayretler sarf ediyordu.
Sivas Kongresinin toplanmasından sonra Yunan kuvvetlerinin harekete geçmesiyle İzmit,
Eskişehir ve Konya livaları en hassas bölgeler haline geldi. İstanbul Hükümeti bu bölgelerde
Kuvayı Milliye teşkilatının kurulmasını önlemeye calıştı. Heyet-i Temsiliye ise İstanbul
Hükümetini istifaya zorlayarak bu bölgelerde gücünü arttırmak istiyordu. Bu karmaşa içinde
Garbi Anadolu Umum Kuvayı Milliye Kumandanlığına Ali Fuat (Cebesoy) Paşa, Eskişehir
Mıntıka Kumandanlığına Atıf Bey, 23. Fırka Kumandanlığına Ömer Lütfi Bey getirildiler.
Harbiye Nazırı Mersinli Cemal Paşa, Batı Cephesinde yaptığı yeni düzenleme ile 23. Fırkayı
24
UŞAK İLİ
Konya’da bulunan 12. Kolorduya bağladı. Heyet-i Temsiliye yaptığı çalışmalar neticesinde 23.
Fırkayı kendi denetimi altına aldı.
23. Fırkanın 68. Alayı bir taburu eksik olarak Uşak’a yerleşti. 8 Ocak 1920 tarihinde 23 Fırkanın
kumandanlığına Aşir Bey tayin edildi. Fırkanın içinde milis tümeni de vardı. İbrahim Bey’in
isteğiyle kurulmuş olan Uşak Hücum Taburu Ocak 1920 tarihinde milis tümeninin içinde yer
aldı.
Yunanlılar silah zoruyla Sevr Antlaşmasını Osmanlı Devletine kabul ettirebilmek için 22
Haziran 1920 tarihinde taarruza başladılar. Yunan kuvvetlerinin bir kolu Bursa tarafına, bir kolu
da Uşak’in doğusuna doğru harekete geçti. 29 Ağustosta Uşak’ı işgal etti. Yunanlılar Uşak’a
girdikleri zaman eşraftan ve köylülerden pek çoğunun evlerini yağmaladılar. Ayrıca işgal
sırasında Yunan askerleri pek çok kişiyi öldürdü. Bu katliamda ne suç tespiti yapıldı ne de
mahkeme kararı alındı. Yunanlılar işgalden sonra şehre yerleşmek için bazı evlere el koydular.
Uşak’ta yerli halkı sindirmek gayesiyle nüfuzlu kişileri, Atina ve Yunan adalarındaki esir
kamplarına sürdüler. Sürgüne gönderilen 300 kadar vatandaşımız 10-12 ay sürgünde kaldılar.
Bunlar Kuvayı Milliyeye katıldıklarından dolayı sudan bahanelerle suçlandılar. 29 Ağustos
1920 de işgal edilen Uşak, iki yıl iki gün süren Yunan işgalinden 1 Eylül 1922 günü kurtuldu.
Milli mücadele yıllarında Uşak, maddi ve manevi bakımdan zarara uğramasına rağmen,
Cumhuriyet Türkiyesi’nde ilk girişimlerle sanayi hamlesini başlatmıştır.
Osmanlı devrinde Hüdavendigar Vilayetinin Kütahya Sancağına bağlı bir kaza olan Uşak, 20
Nisan 1924 tarihli 491 Sayılı Teşkilat-i Esasiye Kanunu ile yapılan idari düzenlemede yine
Kütahya Vilayetinin bir kazası olarak kaldı. Türkiye Cumhuriyetinin yeni idari yapısı içinde
Banaz, Sivaslı, Karahallı ve Ulubey Nahiyeleri, Uşak Kazasına bağlandı. 9 Temmuz 1953 tarih
ve 6129 Sayılı kanunla vilayet haline getirilen Uşak’a . Manisa ilinden Eşme ilçesi bağlandı.
Nahiyeler ilçe statüsüne getirildi.
3.7 UŞAK İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
3.7.1. İlin Jeomorfolojik Özellikleri
Uşak ili arazisi, yükseltisi kuzeydoğudan güneybatıya doğru alçalan vadilerle oldukça sık yarılmış
yer yer üzerinde münferit dağlar yükselen bir plato görünümündedir (Şekil 3). İlin doğusunda
Burgaz Dağı, Ahır Dağı, kuzeyinde Murat ve Elmadağ’ı yükselir. Bu dağların en önemlisi KD’da
Kütahya sınırı üzerinde yükselen Murat Dağı’dır (Kartal Tepe 2309 m). Kuzeyde, Gediz Çayı’nın
başlangıç kolları güneyde ise Banaz Çayı ve kolları tarafından yarılmış olan Murat Dağı, KB-GD
yönlü faylarla kesilmiştir. Uşak kuzeyinde yükselen Elmadağ ise eski volkanik bir kütledir.
Akarsular tarafından parçalanmış ve ilksel morfolojik özelliklerini kaybetmiştir.
İlin doğusunda yükselen Burgaz Dağı ise Paleozoik’e ait şist ve mermerler ile Jura yaşlı dolomitik
kalkerlerden yapılıdır. Dağı, batıdan kabaca K-G yönlü eğim atımlı fay sınırlandırmaktadır. Fay
25
UŞAK İLİ
dikliğini Kuru Çay, Kırmalı Dere, Kızıl Dere, Çamlı Dere, Payamalanı Dere, Dövüş Dere gibi
akarsular parçalamıştır. Dağın B-D yönde asimetrik bir profile sahip olmasında bu tektonik yapının
etkisi vardır. Akarsuların Burgaz Dağı’ndan plato sahasına indikleri kesimde birikinti koni ve
yelpazeleri bulunmaktadır. Sivaslı bu birikinti konilerinin birinin üzerinde kurulmuştur.
İl arazisinde batıda Gediz Çayı ve kollarının oluşturduğu Gediz-Güre platosu ile doğuda tektonik
kökenli depresyon içinde Banaz Çayı ve kollarının drene ettiği Eşme-Uşak platosu bulunmaktadır.
Bu iki platoda karasal
depolarla kaplı olup
yatay yapılıya sahiptir.
Platolar
ile
dağlık
kütleleri
fayların
oluşturduğu
yamaçlar
ayırır.
Platoların
yükseltisi
güneyden
kuzeye doğru artar.
Eşme-Uşak platosu 7501050 metre yükseltileri
arasında uzanır. Plato,
Banaz Çayı ve kolları
tarafından 200 metreye
varan oranda yarılmıştır.
Uşak ilinde Uşak ve
Comburt Ovası olmak
üzere
iki
ova
bulunmaktadır.
Bunlardan
Comburt
Ovası,
Elmadağı
kuzeyinde yer alır. Dağ
içi ova özelliği gösteren
bu ovanın temelinde
ofiolitik melaj yer alır.
Ovanın genel eğimi
güneyden
kuzeye
doğrudur.
1170-1200
metre
yükseltileri
arasında uzanan ova
tektonik olaylar sonucu
oluşmuştur.
Murat
Çayı’nın kolu olan
Canbolat Dere ve kolları
tarafından
drene
edilmektedir.
Ova,
batıdan Gediz Çayı’nın bir kolu olan Canbolat Dere ve doğudan ise Banaz Çayı ve kolları tarafından
daraltılmaktadır. Uşak Ovası ise Uşak şehri doğusunda yer alır. Banaz Çayı’nın kolu Dokuzsele
tarafından drene edilen ovanın genel eğimi batıdan doğuya doğrudur. Ovayı kuzeyden B-D yönlü
eğim atımlı fay sınırlandırmaktadır (Şekil 3).
26
UŞAK İLİ
27
Şekil 3: Araştırma alanının yükselti basamakları ve karstik şekillerin dağılımı (Uşak İli 1/100000
Ölçekli Çevre Düzeni Planı’ndan yararlanılmıştır.)
3.7.2. Jeolojik Özellikler
Uşak ili arazinde karstik kayaçlar % 35,6 gibi geniş bir alan kaplar. Araştırma alanında karstik
kayaçlardan lito-stratigrafik özellikleri bakımından karstlaşmaya en uygun olanı Pliosen
kalkerleridir. Karstik şekiller eriyebilen kayaçların bulunduğu yerlerde gelişmiştir. Bölgenin
fiziksel özellikleri karstlaşmaya uygundur. Uşak ili arazisinde litoloji, iklim ve bitki örtüsü
bakımından karstlaşma için uygun şartlar taşıyan yerlerde lapya, dolin, flüvio-karstik şekiller,
travertenler ve mağaralar gibi karst topografyası şekilleri gelişmiştir. Tektonik hatlar karstlaşmanın
yönünü belirlemiştir. Karstik şekillerin bulunduğu alanlara ulaşım imkânları sağlanarak turizmin
hizmetine sokulması konusunda gerekli çalışmalar bir an önce yapılmalıdır. Yakınlarında bulunan
diğer turistik çekiciliklerle entegrasyonu sağlanması halinde daha çok ziyaretçi çekecektir. Yörenin
ekonomik ve kültürel kalkınması açısından bu doğal çekicilikler son derece önemlidir.
Karstik şekiller çok uzun sürede oluşan şekillerdir. Bunun için korunması gereklidir. Yöre halkı bu
konuda bilinçlendirilmelidir. Çokrağan kaynağı gibi karstik kaynaklar insan aktivitelerinden
kolayca etkilendiklerinden dolayı korunmalıdır. Ulubey kanyonlarının oluşumu üzerinde flüviyal
aşındırmanın yanında karstlaşmanın da önemli rolü vardır. Kanyon, Pliosen limnik kalkerler ve
Paleozoik mermer içinde açılmıştır. Karahallı-Sivaslı-Yayalar-Çokaklı arasındaki alan örtülü karst
sahasıdır. Pliosen kalkerlerinin yayılış gösterdiği yerlerde yapılacak her türlü mühendislik
çalışmalarında karstlaşma durumu dikkate alınmalıdır. Gerek Uyuzhamamı gerekse Hamamboğazı
UŞAK İLİ
termal kaynakları sahasındaki traverten sırtları, sahanın tektonik bakımdan faal olduğunu ve KDGB yönünde sıkıştığını işaret etmektedir
LİTOLOJİ
Kuaterner (Yeni) alüvyon-kum-kil-çakıl
Kuaterner (Eski) konglomera-kumtaşı ardalanması
Kuaterner traverten
Kuaterner bazalt-tüf
Pliosen silttaşı-kiltaşı-tüfit
Pliosen kalker (kireçtaşı)
Pliosen andezit-bazalt-tüf-aglomera
Miyosen riyolit-riyodasit-tüf-aglomera
Miyosen konglomera-kumtaşı-marn-kiltaşı-tüfit
Kretase melanj
Jura dolomitik kireçtaşı
Permo-Trias mermer
Paleozoik gnays-mikaşist-kalkşist
%
5,386
16,788
0,003
0,203
4,346
29,440
3,388
3,721
10,839
3,806
0,780
5,381
15,919
Araştırma alanında ana faylar KD-GB yönlüdür ve bunlar Miyosen-Pliyosen dönemine aittir. Uşak
ili arazisinde D-B yönlü faylar tarafından da kesilmiştir. Bu faylar KD-GB yönlü faylara göre daha
gençtir. İl arazisinde volkanik arazilerin yüzeylenmiş olduğu saha ana faylara uygun olarak KD-GB
yönündedir (Şekil 2). Bu da volkanizmanın bir fay hattı boyunca gerçekleştiğini ve akarsuların
kuruluşunda da tektoniğin etkili olduğunu göstermektedir.
Mermerler, Ulubey doğusunda Musadağı’nda, Banaz Çayı’nın aşındırdığı Neojen örtüsü altında ve
Uşak kuzeybatısında yüzeylenmektedir.
Ulubey Formasyonu olarak da adlandırılan Pliosen’e ait gölsel depolar içinde karstik şekiller
gelişmiştir. Gölsel kalkerler araştırma alanında çok geniş yer kaplarlar . En kalın oldukları yerler
Ulubey yöresi olup kalınlık 250 m’ye ulaşmaktadır. Gölsel kalkerler yer yer killi-marnlı düzeyler
içerir ve düzgün, yatay ve yataya yakın tabakalanma gösterirler. Alt düzeylerde genellikle kumlu
kalkerler, daha üste doğru açık pembe renkli kalkerler ve en üst düzeylerde ise gri-beyaz renkli
kalkerler yer alır. Yer yer silisleşmişlerdir. Kalkerler gölsel ortamda oluşurken çevredeki eş yaşlı
volkanlardaki (Beydağı volkanitleri) çatlaklardan sıcak ve SiO2 ile doymuş eriyikler gelmiş ve göle
karışmışlardır. Bu geliş aralıklı olduğundan, silisler kalkerler içinde ardışıklı durumdadır. Yer yer
de yumrular şeklinde görülürler. Bu silisler göldeki diyatomelerin fazlaca gelişmesine neden olmuş
ve kalkerler içinde yer yer diatomit mercekleri de oluşmuştur (Ercan, vd., 1978). İyi çimentolanarak
taşlaşmış seviyelerinin yanı sıra zayıf ve gevşek yapılı seviyeleri de mevcuttur. Tabakaların
çimentolanma özellikleri yanal ve düşey yönde sık sık değişiklik gösterir. Genellikle ince ve orta
tabakalıdır. Yer yer laminalı, yer yer de masif görünüşlüdür
3.7.3. İklim Özellikleri
Araştırma alanı Ege ve İç Anadolu bölgeleri arasında bir geçiş alanı üzerinde bulunması
sebebiyle her iki bölgenin iklim özelliklerini bir arada gösterir. Ege’ye göre yazları sıcak ve
kurak geçen, kışları ise İç Anadolu’ya göre daha ılıman geçen bir geçiş iklimine sahiptir. Ege
Denizi üzerinden gelen hava kütlelerinin getirdiği yağışlar Uşak iklimini Orta Anadolu
ikliminden daha nemli bir hale getirir. Yıllık ortalama yağış miktarı 551.0 mm’dir. Yağışların
aylara ve mevsimlere dağılışı düzensizdir. En yağışlı mevsim kış, yağışın en az düştüğü mevsim
28
UŞAK İLİ
yazdır. Bununla birlikte geçiş iklimine sahip Uşak’ta ilkbahar yağışları da önemlidir. Hatta
Karahallı gibi bazı istasyonlarda yağış maksimumu kıştan ilkbahara kaymış bulunur ve bu
mevsimde en yağışlı ay Mayıs’tır. Yağışların kış mevsimi dışında ilkbahara doğru kayması
karstlaşmanın yıl içindeki seyrini olumlu etkilemektedir. Kış aylarında sıcaklık düşmekte, yaz
mevsiminde ise özellikle Temmuz ve Ağustos aylarında 35 oC’yi aşan sıcaklıklar
görülmektedir (Şekil 4, Tablo 2).
Ekim ayından itibaren Türkiye’nin farkı kökenli (doğuş bölgeli) hava kütlelerinin (Atlantik,
Akdeniz, Tropik kaynaklı hava kütleleri) karşılaşma alanı olması nedeniyle cephesel etkiler ve
buna bağlı olarak yağışlar artar. İlkbahar aylarında cephesel etkinin zayıflamaya başlaması ile
yağış da azalır. Yaz mevsiminde tropikal hava kütlelerinin egemen olması ile kuraklık şartları
artar. Toplam yağış miktarı ve bunun yıl içinde mevsimlere dağılımına göre Türkeş ve diğerleri
(2003) Uşak’ı “Akdeniz Geçiş” (AKDG):Orta yağışlı bir kış/ilkbahar ve çok sıcak kurak bir
yaz mevsimi ile birlikte oldukça mevsimsel; yarı kurak ve kurak-yarı nemli subtropikal” yağış
rejimine dâhil etmiştir.
Bu özellikleriyle araştırma alanı karstik gelişme için uygun olan iklim şartlarına sahiptir.
29
UŞAK İLİ
30
Şekil 4: Uşak ilindeki meteoroloji istasyonlarının uzun yıllar sıcaklık ve yağış grafikleri
Tablo 1: Uşak ilindeki meteoroloji istasyonlarının uzun yıllar sıcaklık ve yağış değerleri
1975-2004
Yağış (mm)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
TOPLAM
1984-1994
Yağış (mm)
66,3
57,4
55,4
62
44,5
19,6
16
10,5
15,6
40,7
67,3
77,4
532,7
UŞAK
Ortalama Sıcaklık
(°C)
2,4
2,9
6,3
10,8
15,8
20,4
23,6
23,3
19
13,6
7,7
3,9
12,5
SİVASLI
Ortalama Sıcaklık
(°C)
1981-1996
Yağış (mm)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
TOPLAM
1998-1992
Yağış (mm)
58,9
47,7
49,5
53,7
52
20,9
16,2
6,4
6,7
39,3
66,1
79,7
497,1
BANAZ
Ortalama Sıcaklık
(°C)
1,6
2
5,5
10,5
14,3
18,6
21,5
21,6
17,9
12,2
6
3,1
11,2
KARAHALLI
Ortalama Sıcaklık
(°C)
1984-1997
Yağış (mm)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
TOPLAM
1985-1994
Yağış (mm)
36,5
33,4
47,8
40
33,9
12,7
7,6
15,2
4,3
34,5
60,9
58,5
385,3
ULUBEY
Ortalama Sıcaklık
(°C)
3,6
3,8
7,7
12,1
16,4
21,6
25
25,2
20,9
15
8,2
4,3
13,7
EŞME
Ortalama Sıcaklık
(°C)
UŞAK İLİ
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
TOPLAM
73,6
41,6
49,9
32,6
76,9
10,7
18,6
14,6
0
42,7
74,7
55,9
491,8
2,4
2,2
6,9
11,6
15
19,6
22,6
22,7
18,9
14,5
7,8
3,8
12,3
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
TOPLAM
18,6
38,9
42,9
55,3
53
7,3
8,5
3,8
4,8
41,3
61
71,1
406,5
1,6
2
7,2
12,1
15,1
20,4
24,1
24,2
19,2
13,4
7,8
3,4
12,5
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
TOPLAM
39,3
38,7
52,8
36,1
32,6
14,3
15,4
18,1
2,1
27,5
64,8
54,9
396,6
2,8
3,7
7
12,6
16,1
21,4
25,1
25,4
21,1
15,6
8,6
4,4
13,7
3.7.4. Hidrografya
Uşak ili, Ege Bölgesinin İçbatı Anadolu bölümünde, Ege Bölgesi ile İç Anadolu bölgesinin
birbirlerinden ayrıldığı İçbatı Anadolu eşiğinin batı kenarında, 38 derece 13 dakika ve 38 derece
56 dakika enlemleri ile 28 derece 48 dakika ve 29 derece 57 dakika boylamları arasında yer
alır. Kuzeyde Kütahya, doğuda Afyon, güneyde Denizli ve batıda Manisa illeri bulunmaktadır.
5 341 km 2 alana sahip olan Uşak yüzölçümü itibariyle iller sıralamasında plaka numarası gibi
64. sıradadır. Ülke yüzölçümünün % 0.7 lik kısmını oluşturmaktadır.
Hidrografik açıdan Büyük Menderes Nehri ve Gediz Irmağı havzasında kalır. İl arazisinin doğu
kesiminin sularını Büyük Menderes Nehri’nin bir kolu olan Banaz Çayı, batı kısmının sularını
Gediz Irmağı ve kolları drene eder. Murat Dağı, Bulkaz Dağı (1876m) ve Ahır Dağı en önemli
dağlardır. İç Batı Anadolu Bölümü’nün zirvesi durumun olan Murat Dağı (Kartal Tepe 2224m)
Kütahya ili ile olan idari sınırın üzerinden geçtiği kütle durumundadır. Uşak şehri ise Elmadağ
güneybatısında, kendi adıyla anılan ovanın batı kesiminde kurulmuş 184 000 nüfuslu bir
yerleşmedir.
Zengin bir bitki örtüsü, sıcak-soğuk su kaynakları ve doğal güzelliğe sahip olan Murat Dağının
zirvesini 2309 metre yükseklikte bulunan Kartaltepe oluşturmaktadır. Zirve noktası Kütahya ili
sınırları içinde bulunan Murat dağı’nın Uşak sınırları içersinde kalan tepelik alanlarının
ortalama yükseltisi 1500 m. civarındadır.
31
UŞAK İLİ
Şekil 1. Uşak İli’nin Lokasyon Haritası
Bulkaz Dağı, Sivaslı ilçesinin doğu ve güneydoğusunda bulunmaktadır. Zirve noktası 1930 m.
de bulunan dağın yapısında kireçtaşları hakim durumdadır. Kabaca kuzey-güney istikametinde
uzanan Bulkaz Dağı, aynı zamanda Uşak-Afyon illerinin doğal sınırını oluşturmaktadır. Zengin
su kaynaklarına sahip olan dağ, bitki örtüsü bakımından zengindir.
32
Uşak ili sınırları içinde bulunan akarsular küçük çaplıdır. Üzerlerinde sulama veya elektrik
üretimi amaçlı baraj kurulmamıştır. Banaz ve Gediz çayları üzerinde vatandaşlar kendi
imkanları ile motopomp kurarak sulama yapmaktadır.
AKARSU ADI
TOPLAM
UZUNLUĞU
İL
İÇİ DEBİSİ
UZUNLUĞU
(M3/SN)
BAĞLANDIĞI AKARSU
BANAZ ÇAYI
155 km
133 km
146,48
BÜYÜKMENDERES
EŞME DERESİ 28,7 km
23 km
12,87
BÜYÜKMENDERES
GEDİZ ÇAYI
386 km
58,5
318,73
GEDİZ
HAMAM
ÇAYI
38 km
38 km
21,44
BÜYÜKMENDERES
YAVU ÇAYI
31 km
31 km
17,34
BÜYÜKMENDERES
Uşak ilinin iklimi Ege ve İç Anadolu bölgeleri arasında bir geçiş özelliği gösterir. Daha çok
kara iklimi hüküm sürer. Yazları sıcak, kışları uzun ve sert geçer. Senelik yağış miktarı 430
UŞAK İLİ
mm ile 700 mm arasındadır. Sıcaklık -24°C ile +39,8°C arasında seyreder. 0°C altında geçen
gün sayısı 70’dir. Yağışların çoğu kışın yağar. Yazın yağış oldukça azdır.
Uşak, Akdeniz yağış rejiminin etkili olduğu bir alandadır.
Yağışlar en çok kış aylarında görülür. Yaz ayları ise
kuraktır.
Mevsimlere göre yıllık yağış dağılımı
Kış
% 43,6
İlkbahar
% 28,2
Yaz
% 8,8
Sonbahar
% 19,4
İlde yağışlar ilçelere göre de farklılık gösterir. En çok yağış alan ilçe Banaz, en az yağış alan
ilçe ise Eşme'dir.
3.7.5. Toprak Özellikleri
Murat Dağı, Bulkaz Dağı ve Ahır Dağı ilin kuzey, kuzeydoğu ve doğudaki doğal sınırlarını
oluştururlar. İl topraklarının batısı, Gediz vadisi ile Ege Bölgesine açılır. İl toprakları birçok
vadiyle yarılmış dalgalı yaylalar görünümündedir. Bu yaylalar kuzeydoğudan güneybatıya
doğru alçalarak bazı kesimlerde hafif dalgalı bir görünüş alırlar.
İl arazisi genel olarak dalgalı plato görünümündedir. Kuzey ve doğu kesimleri dağlık, güney ve
batı kesimleri ise ovalar ve dalgalı arazilerden oluşmaktadır. İl topraklarının % 57,5i
platolardan, % 37 si dağlardan ve % 5.5 i de ovalardan meydana gelmektedir.
Elma Dağı, merkez ilçenin kuzeyinde bulunmaktadır. En yüksek noktası 1805 m. olan dağın
üzerinde geniş yaylalar ve otlaklar yer almaktadır. İlin diğer önemli yükselti noktalarını Ahır
Dağı ( 1915 m), Tahtalı Tepe ( 1644 m) ve Kocatepe (1298 m) oluşturmaktadır.
En önemli ovalar, Uşak ve Banaz ovalarıdır. İl yüzölçümünün % 5.5 lik küçük bir bölümünü
kaplayan bu ovalar genellikle alüvyonlarla kaplıdır.
Kalın bir alüvyon tabakasıyla örtülü bulunan Uşak ovası, oldukça verimli topraklardan
oluşmaktadır.
33
UŞAK İLİ
3.7.6. Arazi Varlığı
İLÇELER
Tarım
Alanı (ha)
Orman ve
Çayır
ve Tarım Dışı
Fundalık
TOPLAM
Mera (ha)
Arazi (ha)
(ha)
MERKEZ
87.801
39.432
3.120
6.294
136.647
BANAZ
33.949
66.948
3.000
2.403
106.300
EŞME
43.170
62.286
21.365
3.632
130.453
KARAHALLI
14.734
12.045
3.205
2.316
32.300
SİVASLI
27.358
18.655
1.561
1.026
48.600
ULUBEY
35.102
37.312
4.586
2.800
79.800
TOPLAM
242.114
236.678
36.837
18.471
534.100
YÜZDESİ
45,33
44,31
6,90
3,46
100
Uşak ovası 5 500 hektar büyüklüğünde, Uşak şehrinin kenarında bulunmaktadır. 890 m.
yüksekliğe sahip olan bu ova, doğu-batı uzanımlıdır. Kalın bir alüvyon tabakasıyla örtülü
bulunan Uşak ovası, oldukça verimli topraklardan oluşmaktadır. Ova üzerinde de az yüksek,
koyu renkli volkanik tepeler sıralanmıştır. Banaz ovası 6 500 hektardır ve Büyük Menderes
nehrinin önemli kollarından birisi olan Banaz çayının kenarında oluşmuştur. Kuzeydoğugüneybatı uzanımlı olan bu ova da oldukça verimli bir özelliğe sahiptir.
Uşak ili sınırları içinde bulunan akarsular küçük çaplıdır. Üzerlerinde sulama veya elektrik
üretimi amaçlı baraj kurulmamıştır. Banaz ve Gediz çayları üzerinde vatandaşlar kendi
imkanları ile motopomp kurarak sulama yapmaktadır.
3.7.7. Orman Varlığı
Uşak orman varlığı 219.978 Ha alan kaplamaktadır. İlin %40’ı ormanlarla kaplıdır. Uşak ili
ağaç türleri; Kızılçam, Karaçam (p.nigra, P. Şeneriyana),Sarıçam, Meşe türleri (Q. Cerris,
Q.infectoria, Q.ithaburensis, Q.troyana, Q.cocsifera), Ardıç türleri (J.cerris,J.oxicedros),
Fransız akçaağacı (Fracsinus monpesculum), Ahlat, Alıç, Sumak, menengiç, Titrek kavak,
Fındık türleri bulunmaktadır.
34
UŞAK İLİ
Ormanlık Alan Durumu
VERİMLİ ALAN
%35
BOZUK ALAN
%65
PLAN PROJE
3.7.8. Flora-Fauna ve Hassas Yöreler
İl de 17 familya 47 cins ve 68 tür bulunmaktadır. Uşak İli Sınırları İçinde Bulunan
Endemik Bitkiler Listesi
Apiaceae
Ferulago W. KOCH
Ferulago aucheri BOISS.
Ferulago macrosciadia BOISS. ET BAL.
Araceae
Arum L.
Arum balansanum R. MILL
Asteraceae
Anthemis L.
Anthemis wiedemanniana FISH. ET MEY.
Carduus L.
Carduus nutans L. subsp. falcato-incurvus P. H. DAVIS
Centaurea L.
Centaurea cariensis (BOISS.) subsp. longipapposa WAGENITZ
Centaurea drabifolia SM. subsp. drabifolia SM.
Centaurea urvillei DC. subsp. stepposa WAGENITZ
Scorzonera L.
Scorzonera acuminata BOISS.
Scorzonera tomentosa L.
Boraginaceae
Cynoglottis (GUSUL.) VURAL ET KIT TAN
Cynoglottis chetikiana VURAL ET KIT TAN subsp. paphlagonica (HAUSSKN. EX BORNM.) VURAL
ET KIT TAN
Moltkia LEHM.
Moltkia aurea BOISS.
Brassicaceae
Alyssum L.
Alyssum huetii BOISS.
Crambe L.
Crambe tataria SEBEÖK var. parviflora (HUB.-MOR. ET REESE) HEDGE ET HUB.-MOR.
Caryophyllaceae
Arenaria L.
Arenaria macrosepala BOISS.
35
UŞAK İLİ
Arenaria saponarioides BOISS. ET BAL. subsp. saponarioides BOISS. ET BAL.
Bolanthus (SER.) EICHB.
Bolanthus minuartioides (JAUB. ET SPACH) HUB.MOR.
Bolanthus spergulifolius (JAUB. ET SPACH) HUB.MOR.
Dianthus L.
Dianthus lydus BOISS.
Gypsophila L.
Gypsophila tubulosa (JAUB. ET SPACH) BOISS.
Caryophyllaceae
Saponaria L.
Saponaria chlorifolia KUNZE
Silene L.
Silene phrygia BOISS.
Silene splendens BOISS.
Velezia L.
Velezia hispida BOISS.
Fabaceae
Astragalus L.
Astragalus condensatus LEDEB.
Astragalus gaeobotrys BOISS. ET BAL.
Astragalus lydius BOISS.
Astragalus mesogitanus BOISS.
Astragalus oxytropifolius BOISS.
Astragalus paecilanthus BOISS. ET HELDR.
Astragalus prusianus BOISS.
Astragalus vulnerariae DC.
Astragalus wiedemannianus FISCHER
Cytisopsis JAUB. ET SPACH
Cytisopsis dorycniifolia JAUB. ET SPACH subsp. reeseana (GUYOT) HUB.-MOR.
Ebenus L.
Ebenus plumosa BOISS. ET BAL. var. plumosa BOISS. ET BAL.
Genista L.
Genista involucrata SPACH
Melilotus L.
Melilotus bicolor BOISS. ET BAL.
Trifolium L.
Trifolium chlorotrichum BOISS. ET BAL.
Trigonella L.
Trigonella cephalotes BOISS. ET BAL.
Trigonella rostrata (BOISS. ET BAL.) BOISS.
Guttiferae
Hypericum L.
Hypericum adenotrichum SPACH
Hypericum aviculariifolium JAUB. ET SPACH subsp. depilatum (FREYN ET BORNM.) ROBSON var.
depilatum (FREYN ET BORNM.) ROBSON
Iridaceae
Iris L.
Iris purpureobractea B. MATHEW ET T. BAYTOP
Lamiaceae
Marrubium L.
Marrubium globosum MONTBRET ET AUCHER EX BENTHAM subsp. globosum MONTBRET ET
AUCHER EX BENTHAM
Micromeria BENTHAM
Micromeria cristata (HAMPE) GRISEB. subsp. carminea (P. H. DAVIS) P. H. DAVIS
Nepeta L.
36
UŞAK İLİ
Nepeta cadmea BOISS.
Nepeta viscida BOISS.
Salvia L.
Salvia cadmica BOISS.
Salvia cedronella BOISS.
Salvia pisidica BOISS. ET HELDR.
Stachys L.
Stachys cretica L. subsp. anatolica RECH. FIL.
Wiedemannia FISCH. ET MEY.
Wiedemannia orientalis FISCH. ET MEY.
Liliaceae
Allium L.
Allium phrygium BOISS.
Allium stylosum O. SCHWARZ
Hyacinthella SCHUR
Hyacinthella lineata (STEUDEL) CHOUARD
Tulipa L.
Tulipa armena BOISS. var. lycica (BAKER) MARAIS
Poaceae
Nephelochloa BOISS.
Nephelochloa orientalis BOISS.
Pseudophleum M. DOGAN
Pseudophleum gibbum (BOISS.) M. DOĞAN
Rosaceae
Amelanchier MEDIK.
Amelanchier parviflora BOISS. var. parviflora BOISS.
Amygdalus L.
Amygdalus x balansae BOISS
Rosaceae
Pyrus L.
Pyrus anatolica BROWICZ
Rubiaceae
Asperula L.
Asperula lilaciflora BOISS. subsp. lilaciflora BOISS.
Galium L.
Galium penduliflorum BOISS.
Rutaceae
Haplophyllum A. JUSS.
Haplophyllum myrtifolium BOISS.
Scrophulariaceae
Chaenorhinum (DC.) REICHB.
Chaenorhinum litorale (BERNH.) FRITSCH subsp. pterosporum (FISCH. ET MEY.) DAVIS
Linaria MILLER
Linaria corifolia DESF.
Verbascum L.
Verbascum uschakense (MURB.) HUB.-MOR.
Valerianaceae
Valerianella MILLER
Valerianella glomerata
37
UŞAK İLİ
Fauna:
Uşak ilinin kuzey kısımlarında ve doğu kısımlarında Murat dağı ve burkaz dağlarında
Kızılgeyik türü yaşamaktadır ilin bayrak türüdür, ormanlık alanlada Yaban domuzu türü de ilin
her tarafında bulunmaktadır,
Kurt, tilki, çakal, oklu kirpi, Puhu, Atmaca, Şahin, Kulaklı Orman baykuşu, Tepeli pelikan ve
150 ye yakın ötücü ile su kuşu türleri bulunmaktadır.
3.7.9. Yerleşim Alanları ve Nüfus
1924 Türk Ticaret Salnamesinde Uşak merkezinin nüfusu 15 bin, Uşak kazasına bağlı nahiye
ve köylerin (150 civarında köy ve Karahallı, Ulubey ve Banaz Nahiyeleri) nüfusu ise 70 bin
dir. Buna göre 1924 te Cumhuriyet in 1. yılında Uşak ta 85 bin kişi yaşamaktadır. 1926 tarihli
Türkiye Cumhuriyeti Devleti Salnamesinde ise Uşak ın nüfusu 91.298 kişi olarak verilmektedir.
Cumhuriyet Devri nin ilk nüfus sayımı 28 Ekim 1927 de yapılmıştır. Bu sayım sonuçlarına göre
Uşak Kazası nın toplam nüfusu 88.463 olarak tespit edilmiştir. Bunun 40.965 i erkek. 47.678 i
kadındır. Yine aynı nüfus sayımı sonuçlarına göre merkez nüfusu 16 887dir.
İlçe sayısının az olması, merkez ilçenin gelişen sanayisiyle göç alması ve ilçelerde nüfus
artışının az oluşu nedeniyle merkez ilçenin genel nüfus içindeki payı sürekli artmıştır. 1965
yılında nüfusun % 37 si merkez ilçede yaşarken 2009 yılında bu oran % 63 seviyesine
yükselmiştir. Merkez ilçe ağırlıklı bir nüfusa sahip Uşak, bu ağırlığını diğer alanlarda da
hissettirmektedir. Son nüfus sayımına göre merkez ilçe 180.414 (köyleriyle 216.172) nüfusa
sahiptir.
38
UŞAK İLİ
Uşak il nüfus bilgileri
Yıl
Toplam
Değişim
Sıra
Yüzde
Kır - Şehir
Erkek – Kadın
1965[3]
190.536
—
62
%0.61
133.403
%70
%30
57.133
94.315
%49.5
%50.5
96.221
1970[4]
207.512
%9
62
%0.58
137.586
%66
%34
69.926
100.593
%48.5
%51.5
106.919
1975[5]
229.679
%11
64
%0.57
142.862
%62
%38
86.817
116.149
%50.6
%49.4
113.530
1980[6]
247.224
%8
64
%0.55
143.750
%58
%42
103.474
120.252
%48.6
%51.4
126.972
1985[7]
271.261
%10
62
%0.54
145.183
%54
%46
126.078
134.066
%49.4
%50.6
137.195
1990[8]
290.283
%7
58
%0.51
143.474
%49
%51
146.809
144.224
%49.7
%50.3
146.059
2000[9]
322.313
%11
58
%0.48
140.273
%44
%56
182.040
159.804
%49.6
%50.4
162.509
2007[10]
334.115
%4
51
%0.47
116.848
%35
%65
217.267
165.235
%49.5
%50.6
168.880
2008[11]
334.111
-%0
53
%0.47
116.544
%35
%65
217.567
165.506
%49.5
%50.5
168.605
2009[12]
335.860
%1
52
%0.46
114.146
%34
%66
221.714
166.944
%49.7
%50.3
168.916
2010[13]
338.019
%1
52
%0.46
112.449
%33
%67
225.570
168.064
%49.7
%50.3
169.955
2011[14]
339.731
%1
53
%0.45
110.946
%33
%67
228.785
169.343
%49.9
%50.2
170.388
39
UŞAK İLİ
Değişim, bir önceki nüfus sayımına göre değişimin yüzde olarak oranıdır. Sıra, Uşak il
nüfusunun Türkiye illeri arasındaki sıralamasıdır. Yüzde, Uşak il nüfusunun, Türkiye nüfusuna
oranıdır.
Cumhuriyet'in ilk sayımından günümüze kadar Uşak Merkez nüfusu:
Görüldüğü gibi 1950'li yıllara kadar Türkiye'nin nüfus artış eğiliminin benzeri bir artışa sahip
Uşak 20.000'in altında nüfusa sahipti. 1950 sayımında, o tarihte bağlı bulunduğu Kütahya il
merkezini nüfus olarak geçmiş (Uşak: 19.636, Kütahya: 19.448) ve 1953 yılında il olmuştur.
1955 sayımından itibaren ülkede görülen kentleşme atılımıyla birlikte hızla göç almış ve
büyümüştür. Nüfusu son 50 yılda 6 kat; son 20 yılda ise yaklaşık 2 kat artmıştır.
İlçelerinden Banaz ilçe merkezi, en hızlı büyüyen ilçedir. Banaz 1935'te 662 nüfuslu bir bucak
merkeziyken; 1953'te ilçe olmuş, 1955'te 2304 nüfusuyla Uşak ilinin en küçük ilçe merkezi
olmuştur. Ankara - İzmir karayolu üzerinde yer alması sebebiyle diğer ilçeler göre daha hızlı
gelişmiştir. 2000 yılında merkezinin nüfusu 16.000'i aşmıştır.
Eşme ilçesi esas geçim kaynağı olan tarım nedeniyle daha yavaş bir büyüme sergilemektedir.
1970'te 6200 olan ilçe merkezi, 2009'da 13.741 nüfusa ulaşmıştır.
Karahallı ilçe merkezi 1953'te ilçe olduğu tarihte Uşak'ın en büyük ilçe merkezi iken, 2007
sayımına göre en küçük ilçe merkezi durumuna gelmiştir. (1955: 4922; 2009: 4511) Bu
durumun başlıca sebebi, ekonomisinde tarımdan çok dokumacılığın önemli olması ve ülkede
gelişen teknolojiye karşın, ilçede geleneksel üretimin rekabet edememesi dolayısıyla ilçenin
göç vermesi. Bu durumu önlemek için son yıllarda ilçeye Organize Sanayi Bölgesi yapımına
başlanmıştır. Özellikle İstanbul ve Bursa'ya göç etmiş Karahallılar ilçeye yatırım yapmaya
başlamıştır.
Sivaslı ilçesi Banaz'dan sonra 2. sırada nüfus artışına sahip ilçedir. Özellikle ilçede çilek
tarımının başlatılmasıyla ilçe büyümeye başlamıştır. İlçe olduğu tarihte 3000 kadar nüfusa
sahip olan Sivaslı günümüzde 6800 nüfusa sahiptir. Ayrıca ilçe 5 tane kasaba barındırmaktadır.
Ulubey ilçesi ise Karahallı'dan sonra en fazla nüfus kaybeden ilçedir. 2000'lere kadar 19.000 20.000 olan ilçe nüfusu, 2009'da 14.912'ye düşmüştür. Bunun başlıca nedeni il merkezine olan
göçler olarak gösterilebilir. İlçe merkezi ise 1955'ten bugüne kadar 5000 civarında değişen
durağan bir nüfusa sahiptir.
Özellikle yaz aylarında Uşak İl’inde Avrupa’nın çeşitli ülkelerinin plaka işaretlerini taşıyan çok
sayıda araç görülür, bunun nedeni ise 1960`li yıllarda başlayan ve günümüzde de devam eden
büyük bir yurtdışı göçü olmasıdır.
Uşak ilinde özellikle kırsal kesimde yaşayan nüfus, içinde bulunduğu geçim şartlarının
yetersizliği sebebiyle göç etmektedir.
40
UŞAK İLİ
İlçeler
Nüfusu
Toplam Nüfusa Oranı
Merkez
209033
62,57
Banaz
38594
11,55
Eşme
36732
11,00
Karahallı
12614
3,77
Sivaslı
21827
6,53
Ulubey
15315
4,58
TOPLAM
334115
100
Uşak İlinde toplam nüfusun % 63’ü Merkez İlçede, % 11,5’i Banaz İlçesinde, % 11’i Eşme
İlçesinde, % 4’ü Karahallı İlçesinde, % 6,5’i Sivaslı İlçesinde ve % 4,5’i Ulubey İlçesinde
yaşamaktadır. Uşak İlinin ilçeleri; Merkez, Banaz, Eşme, Karahallı, Sivaslı, Ulubey’ dir.
Toplam köy sayısı 244, kasaba sayısı 24 dür.
2000 Yılı nüfus sayımına göre 322 313 olan il nüfusu, 2007 Yılında 334 115 olarak tespit
edilmiş olup, il nüfusu 11 802 kişi çoğalmış ve toplam nüfusta % 3,66’lık bir artış
gerçekleşmiştir. 2011 sayımlarında 353 234 olan nüfus binde 1,7 oranında göç vermektedir.
a-Kültürel Yapı
Uşak ili doğal, tarihi, kültürel ve folklorik değerler bakımından çok zengindir. Yoğun olarak
Lidya uygarlığının izlerine rastlanan
41
UŞAK İLİ
Uşak’ta Blaundos (Sülümenli), Selçikler (Sebaste), Güre gibi Hellenistik ve Roma dönemine
ait kentlerin yanı sıra hanlar, hamamlar, köprüler, tarihi Uşak evleri, camiler gibi çok sayıda
sivil mimari örneklerine de rastlamak mümkündür. Lidyalılar döneminde Sard’dan başlayan,
Uşak-Orkistos-Gordion üzerinden Ankara ve Zileye ulaşan tarihi Kral Yolu, M.Ö. 546 yılında
Persler tarafından yıkılmıştır. Bu yol üzerinde Ahad Köyü (Akmonia) önemli bir kenttir. Frigya,
Lidya, Hellenistik ve Roma dönemlerinde ticaret merkezinin kalıntılarına rastlamak
mümkündür. Buradan çıkarılan eserler Arkeoloji Müzesinde sergilenmektedir (T.C. Sanayi ve
Ticaret Bakanlığı, 2001).
Yöremizde gelişmiş olan cirit Orta Asya’dan beri oynanan bir ata sporudur. İlimize her yıl
Nisan ayında Türkiye genelinde müsabakalar düzenlenmektedir. Cirit atlarının en büyük
özellikleri ani manevra kabiliyetinin yüksekliği ile atın insanla aynı anda özdeşleşmesidir. Cirit
atıldıktan sonra, at manevra yaparak sahibine cirit çubuğunu vurdurmamak için geriye ani
dönüş yapar. İlimizde toplam 36 adet atlı spor ve cirit kulübü, 360 at ve 360 lisanslı sporcu
vardır.
42
UŞAK İLİ
b-Yerel Mimari Özellikleri
Tarihi Uşak evleri genellikle iki katlıdır.Bitişik nizamda inşa edilen konutlar küçük bir avlu
veya bahçeye sahiptir (Gürel veark., 2007). Eski yerleşim merkezi ve yapıların durumlarına
bakıldığında ticari ve konut alanının yan yana oluşturduğu bir yaşam alanı görülür. Bu
yapılanma toplumsal yaşamla birebir uygunluk göstermektedir. Ticari alanların işletmeleri bu
konutlarda yerleşmiş ailelerdir. Bu sistem Uşak’ın çok geçmişten getirdiği geleneksel ve
kültürel yapıyı korumaya yardımcı olmuştur. Sit alanı içindeki yerleşim düzenine bakıldığında
sokakların dar ve Evlerin yan yana olduğu görülür. Bu komşuluk ilişkilerinin çok sıcak
yaşandığını gösterir. Ayrıca evlerin bahçeleri iç kısımlarda yer alır. Bu da aileye verilen önemi
ve mahremiyeti simgeler (Gürel ve ark., 2007).
43
Uşak kentsel sit alanındaki I. grup taşınmaz kültür varlıkları şunlardır;






Ulu Cami (Köme mahallesi, H.822/M.1419)
Burma Cami (Köme mahallesi, H.980/M.1572)
Kara Ali Camii (Özdemir mahallesi, H.925/M.1518-19)
Ali Ağa Camii (Işık mahallesi, H.1261/M.1845)
Kurşunlu Camii (Aybey mahallesi, H.1174/M.1760)
Kırık Minareli Camii (Küçük Çarşı, H. 1268/M.1851)
UŞAK İLİ









Keleter Camii (Bozkurt Mahallesi, yapılış tarihi bilinmemektedir)
Hacı Kemal Türbesi (Köme Mahallesi, H.1321/M.1903)
Paşa Han (Özdemir Mahallesi, H.1314/M.1898)
Halitoğlu Hanı (Bozkurt Mahallesi, H.1310/M.1892)
Deve Hanı (İslice Mahallesi, yapılış tarihi bilinmemektedir)
Bedesten (Özdemir Mahallesi, 1901?)
Müderris Hacı Ahmed Efendi Kitaplığı (Özdemir mahallesi, H.1326/M.1909)
Birinci Arasta-İkinci Arasta (Özdemir Mahallesi, H.1877)
Ali Ağa Çeşmesi (Sarayaltı mahallesi, H.1202/M.1788)
Cumhuriyetin ilanı ve sanayi devrimi ile sanayi gelişmeye başlamış ve Cumhuriyetin ilk
Yıllarında, Uşak Şeker Fabrikası’nın kurulmasıyla bir sanayi kenti görünümüne kavuşmuştur.
Uşak kenti dericilik, trikotaj, halı, kilim, battaniye, seramik, mermer gibi başlıca sektörlerle
sanayi kenti özelliğini korumaktadır. Son yıllardaki üretim sistemindeki değişme-gelişme ve
yeni sanayileşme-modernleşme, sosyal yapıdaki geleneği ve aile yapısını da değiştirmiştir.
Kalabalık aile modelinin yerini kentlerde çekirdek aile almıştır. Bu durum tarihi yapı ve dokuya
etkisini göstermiştir. Kent içerisinde geleneksel konut türleri yerini yeni teknolojiyle inşa edilen
konutlara bırakmıştır. Eski konutlarda düzensiz olan ıslak hacimler betonarme olarak yeni inşaa
edilen yapılarda düzenli bir şekilde gerçekleşmektedir.
Ahşap kirişleme sistemiyle oluşturulan kapalı çıkmalarda (cumba), çıkmayı çerçeveleyen ahşap
profiller bulunmaktadır. Çıkma altında ise daha çok demir, ahşap ve taş malzemelerden
yapılmış olan taşıyıcı konsol elemanlara veya payandalara rastlanmaktadır Cephede pencere ve
kapılar genellikle taş söveli olup, bazı örneklerde açıklıkların üstünde sade veya süslü kemerler
ve lentolar bulunmaktadır. Cephe düzenlemelerinde dikkati çeken bir diğer unsur ise kalem işi,
ahşap, alçı ve taş süslemelerdir (Gürel ve ark., 2007).
Yapılarda pencere boşlukları genellikle dikdörtgen veya basık kemerli ahşap lentolarla
oluşturulmuştur. Kemerli pencerelerde orta kilit taşı mevcuttur. Konut cephelerinde doluluk
boşluk oranı %19, ticarethanelerde ise %55’i boş olarak yapılmıştır. Pencerelerin üst katlarda
genişlikleri 60-100 cm, yüksekliği 1.40-1.90 cm.dir. Alt katlarda ise genişlik ve yükseklikler
10 cm daha azdır. Bodrum kat pencereleri kare biçiminde olup üzerinde dökme demir
parmaklıklar bulunmaktadır (Gürel ve ark., 2007). Yapıların giriş kapıları, yer kotundan
genelde sayıları 2-5 arasında değişen birkaç basamak yukarıda yer almaktadır.
44
UŞAK İLİ
Fotoğraf : Örnek Uşak Evi
Genellikle kesme taş veya dökme beton üzeri mozaik kaplı basamaklarla ulaşılan kapılar,
kemerli olup çoğunlukla ahşap çift kanatlıdır. Çoğu yapıda kapı arkası mekanına ışık alımını
sağlayan kapı üstü pencereleri bulunmaktadır. Özellikle geç dönem örneklerin kapı ve pencere
açıklıklarının kilit taşlarında kabartma taş süslemelerle karşılaşılmaktadır. Ahşap süsleme ise
daha çok kapı ve saçak altlarında karşımıza çıkmaktadır. Yapıların dış duvarları taştan
yapılmıştır. Zemin katlar moloz yığma olarak inşa edilmiş olup ikinci katlar çoğunlukla
karkastır. Taş duvarların kalınlıkları 50-100 cm arasında değişmektedir. Ahşap karkas
kısımların kalınlıkları 20-30 cm kalınlığındadır. Ahşap karkasın üzerine bağdadi sıva
yapılmıştır. Ahşap karkas arasında dolgu olarak tuğla, kerpiç ve moloz taşlar kullanılmıştır
(Gürel ve ark., 2007).
Yapıların zemin katları günlük yaşam alanı olarak kullanılmaktadır. Birinci katlar esas İkamet
bölümü olduğu için daha fazla önem kazanmıştır. 3 katlı evlerin üst katları ise yazlık kat olarak
düşünülmüştür. Tarihi Uşak konutlarının en belirleyici özelliği ve merkezi sofalardır. Yapıların
hemen hepsinde küçük avlu ve bahçe yer alır. Avluda fırın, ocak, ekmek evi, çamaşırlık gibi
ögeler bulunur. Ön avlularda kayrak taşlarıyla döşeli taşlık denilen bir kısım yer alır.
Yapıların çatıları bitişik nizamlarda çift yüzeyli beşik çatı biçimlidir. Ayrık nizamlarda üç veya
dört yüzeyli kırma çatıdır. Yapıların orijinal durumlarında çatı kaplaması alaturka kiremittir.
Yapıların saçak uzunlukları 30-1.50 cm arasında değişmektedir. Geniş saçakların altları ahşap
45
UŞAK İLİ
kaplıdır. Bazıları ise içe doğru hafif kavisli sıva ile kaplanmış ve sıvaların üzerlerinde çiçek,
meyve motifleri ile Arapça yazılarla süslenmiştir.Alanın mevcut yerleşimi ve sokak dokusu
yaya ulaşımı önceliklidir. Gerek konut dokusunun olduğu bölge gerekse ticaret dokusunun
olduğu bölgede dar sokak yapısı görülmektedir. Sokak döşemesi Arnavut kaldırımı ile
kaplanmıştır. Dar ve kıvrımlı olan sokak dokularında karakteristik cumbalı yapılarla birlikte
ilgi çekici sokak perspektifleri meydana gelmektedir.
c-Kültür ve Geleneksel Hayat;
Uşak yerleşim alanı olarak Elma Dağ’ın güneybatı yamaçlarından güneye doğru uzanan
Dokuzsele Çayının iki yakasında genellikle düz bir arazi üzerinde kurulmuştur. Konut ve
dükkanlar da bu çerçevede Gediz Uluyolu, Tirit ve Yurt sokak gibi kuzeyden güneye ve
doğudan batıya doğru uzanan ana sokakları kesen daha küçük sokaklar üzerinde yoğunlaşmıştır
(Gürel ve ark., 2007).
Uşak kenti tarih boyunca üretici bir kent olma özelliğini koruyarak ekonomik gelişimine
geleneği ve kültürü de katarak bugünkü özelliklere sahip bir kent olmuştur. Bunun en iyi
göstergesi yaşadıkları alana yaşam biçimlerini olduğu gibi yansıttıkları mimari yerleşimlerdir.
Kuruluşundan itibaren geçiminin önemli bir kısmını topraktan elde eden
Uşak daha sonraki yıllarda sanayiye dönük bir sosyal yaşam sergilemiştir. Bu dönemde üretim
el emeğine dayanmaktadır ve dolayısıyla bu durum sosyal hayatı etkisi altına alarak organik bir
toplum yapısını oluşturmuştur. Geniş aile yapısı da mimariyi etkilemiş ve bu dönemde yapılan
konutlar büyük inşa edilmiştir (Gürel ve ark., 2007).
Uşak’ta yapılan konutların yerleşim şeklinin belirlenmesinde iklim ve doğal şartların etkisi
yanında geleneklerin de rolü büyüktür. Konutların büyük bir çoğunluğu geleneksel Türk kent
mimarisinin belirgin özelliklerini yansıtmaktadır. Kentte 1867, 1894 ve 1922 yıllarında
yaşanan yangın felaketleri yapılara büyük zarar vermiştir.
3.7.10. Tarım ve Hayvancılık
Uşak Kırsal Kesiminde Ekonomik Yapı Yaklaşık 24.210 Çiftçi ailesinin bulunduğu İlimizde
nüfusunun % 30’ u kırsalda yaşamaktadır. İşletmelerin arazi varlıkları ortalama 65,48 dekar
arasındadır. Köyde yaşayan nüfus hareketli olup, gençlerin çoğu şehirdeki tekstil ve deri
organize sanayiinde işçi olarak çalışmakta yaşantılarını köylerde sürdürmektedir. Köyde
kalanlar tarımsal üretim ve faaliyetlerini sürdürmektedir.
TARIM ALANLARININ
DAĞILIMI
KULLANILIŞ ŞEKLİ
Tarla Arazisi
Nadas
ALAN (HA)
210.071
624
TARIM ALANLARI
İÇİNDEKİ ORANI (%)
93
0
46
UŞAK İLİ
Sebze bahçeleri
Meyve-Bağ Arazisi
TOPLAM
6.807
8.075
225.576
3
4
100
İlimizde tarımsal faaliyetlerde modern tarım teknikleri ile üretim yapılmakta bu ürün çeşitliliği
ve verimliliği artırmaktadır, İl de 389 dekar alanda örtü altı tarımı yapılmakta, 6.810 ton sebze
üretilmektedir. Bu kapsamda termal enerjiden faydalanılarak örtü altı tarımına yatırım
yapılabilir. Uşak ili sınırları içinde bulunan akarsular küçük çaplıdır. Üzerlerinde sulama veya
elektrik üretimi amaçlı baraj kurulmamıştır. Banaz ve Gediz çayları üzerinde vatandaşlar kendi
imkanları ile motopomp kurarak sulama yapmaktadır
İl de nohut üretimi hububat üretiminden sonra ikinci sırada yer almaktadır. Nohut ekilişinin
tamamı leblebilik kırmızı nohut oluşturur. 10.218 çiftçi ailesi 38.070 ha alanda nohut tarımıyla
uğraşmaktadır. Verim 1.100 kg/ha olup toplam üretim 41.188 ton’dur. İlimizde üretilen
nohutun ülkemiz nohut üretimi içindeki payı %7,7 olup Türkiye’de ilk sırada yer almaktadır.
(TUİK 2010)
İl genelinde 108.781 adet büyükbaş hayvan varlığı vardır. Hayvan varlığının %86’sını kültür
ırkı, %12’si ise kültür melezinden oluşmaktadır. Genellikle süt sığırcılığı yaygındır. Büyükbaş
işletme sayısı toplamı 14.316, ortalama işletme büyüklükleri ise 7 baştır.
İl genelinde 449.776 adet küçükbaş hayvan varlığı bulunmaktadır. Arazi yapısı ve meraların
geniş alan kaplaması nedeniyle küçükbaş hayvancılık için elverişlidir. Eşme İlçesinde
koyunculukta Halk Elinde Islah Projesi yürütülmektedir. Proje ile Eşme İlçemiz damızlık
üretim merkezi olacaktır.
İl ekolojik koşullar itibariyle kanatlı yetiştiriciliğine uygundur. İlde yetiştiriciliği yapılan 166
adet broiler, 2 adet yumurtacı ve 6 adet damızlık işletmesi bulunmaktadır. Ayrıca 223 kümes
ve 2 adet kuluçkahane bulunmaktadır. Eşme İlçesinde beyaz et işleme tesisi bulunmaktadır.
Su Ürünleri Üretimini kapsamında;
İLÇE ADI
KAPASİTESİ
KARAHALLI
BANAZ
750 ton/yıl
250 ton/yıl
SON
DURUMU
FAAL
FAAL
47
UŞAK İLİ
3.7.11. Sanayi ve Teknoloji
Uşak Organize Sanayi Bölgeleri ve Küçük Sanayi Siteleri ile bir sanayi şehridir. İlde üretim
yapan başlıca sanayi tesislerinin üretim konularına bakıldığında, iplik, ham ve baskılı bez, elyaf,
battaniye, deri, seramik ve halı üretimi ön plana çıkan faaliyet konularıdır.
 İplik üretimi 71.544 ton / yıl
 Battaniye üretimi 4.695.537 adet / yıl
 Medikal tekstil 4.858 ton / yıl
 Seramik üretimi 31.900.000 m 2 / yıl
 Deri işleme 65.665 ton / yıl
 Geri Dönüşüm Tekstil Atığı 264.000 ton / yıl
 Geri Dönüşüm Sentetik-Plastik Atık 45.000 ton / yıl
 Geri Dönüşüm Hurda Lastik 2.620 ton / yıl
Uşak Ürünlerinin Ulusal Pazar Payları
Ürünler
%
Battaniye
95
Gazlı Bez
50
Strayhgarn İplik
65
Giysilik Deri
65
Seramik
18
Leblebilik Nohut
55
Open - End İplik
75
Şifanoz Açma
80
3.7.12. Altyapı, Ulaşım, Haberleşme ve Konaklama
İl genelinde 294 km si il, 173 km si devlet olmak üzere karayolu ağı 467 km dir. Uşak, AnkaraUşak Karayolu üzerinde bulunmaktadır. Bu yolun tamamı bölünmüş yol olarak tamamlanarak
trafiğe açılmıştır. Diğer karayolu bölümlerinde iyileştirme çalışmaları devam etmektedir. Uşak
il ve devlet yolarında Uşak-Banaz-3Bl.Hd. 62 km., Uşak-Kula 54 km., Uşak-Sivaslı 7 km.,
Uşak Ulubey 5,5 km., olmak üzere toplam 128,5 km. bölünmüş yol bulunmaktadır. Köy yolları
toplamı ise 3624 km.(ham 71 km., tesviye 38 km., stabilize 1.016 km., asfalt 1378 km., köy içi
tesviye yol 1.121 km.) dir.
Uşak E-96 Uşak-Ankara karayolunun üzerinde bulunan bir ilimizdir. Bu sayede Uşak
iline karayoluyla ulaşım son derece kolaydır. Karadeniz, Orta, Doğu ve Güneydoğu
Anadolu'dan Uşak’a giden tüm araçlar Uşak’tan geçmekte ve otobüsler de otogara uğrayarak
48
UŞAK İLİ
yolcu alıp indirmektedirler. Uşak’ta faaliyet gösteren Anadolu Turizm Uşak’tan Türkiye'nin
çeşitli noktalarına direkt seferler düzenlemektedir.
Uşak iline geldikten sonra şehir içine gitmek istediğiniz yere geldiğiniz otobüs
firmasının servis hizmetini kullanarak gidebilirsiniz. Anadolu Turizm ve diğer bazı firmalar bu
tür hizmet vermektedirler.
Ayrıca otogar içinde taksi durağı da mevcuttur. Yine şehir içine yolcu taşıyan
dolmuşlara da otogar önünden binebilirsiniz.
Ulaşım Planlaması
Ankara - Uşak Karayolu üzerinde bulunan İlimiz Ankara’ya 371, Uşak’e 211 km
mesafededir. Şehir yerleşimi içinden geçen Ankara-Uşak karayolunun genişletilmesi ve
bölünmüş yol haline getirilmesi çalışmaları bitme aşamasına gelmiştir. Bu yol 365 gün açık
durumdadır. İlimizde ulaşım araçları Dolmuş, Minibüs, Taksilerdir. Dolmuşlarda taşınmasına
izin verilen insan sayısı: 11, Minibüslerde: 23 kişi kapasitelidir. Ayrıca kişilerin kendilerine ait
araçlarla da ulaşım imkanları söz konusudur.
Toplu Taşıma Sistemleri
Kent içi taşımacılıkta minibüsler kullanılmaktadır. Bunlar toplu taşım sistemlerinin
%100’ ünü teşkil etmektedir. Minibüslerde yakıt olarak mazot kullanılmakta olup, yakıt
sarfiyatları yaklaşık olarak 15 litre/gün’dür.
Kent İçi Yollar
Uşak’ta Ülkemizde hemen her şehirde rastlanan ve özellikle alışveriş ve iş yerlerinin
yoğunlaştığı merkez bölgede yaşanan park yeri sıkıntısı olduğu bilinmektedir. Bu park yeri
probleminin iki temel nedeni vardır. Birincisi merkez bölgeler genellikle şehrin eski yerleşim
yerleri olduğundan buradaki yollar dardır ve araç parkına elverişli alanlar azdır. İkinci sebep
ise otomobili olan işyeri sahipleriyle değişik sebepten merkez bölgeye gelenlerin araçlarını
biraz uzağa park edip yürümek yerine ulaşmak istediği noktanın yanına kadar araçla gelmek
istemeleri ve işyeri sahiplerinin de araçlarını işyerleri yakınına yol üzerine park etmeleridir.
İlimizin merkezi Uşak – Ankara Karayolu üzerinde bulunması sebebiyle araç trafiği
oldukça fazladır. Bundan dolayı da yoğun bir kirlilik yaşanmaktadır.
Araç Sayıları
49
UŞAK İLİ
Tablo 13: 2004-2011 Yılları Araç Sayıları
Otomobil Minibüs Kamyon Kamyonet Traktör Otobüs Motosiklet Diğer Toplam
Araç
Sayısı
2004
Araç
Sayısı
2005
Araç
Sayısı
2006
Araç
Sayısı
2007
Araç
Sayısı
2008
Araç
Sayısı
2009
Araç
Sayısı
2010
Araç
Sayısı
2011
25.775
1.443
2.555
5.347
12.585
763
10.847
435
59.750
27.573
1.643
2.618
6.316
12.947
815
12.894
447
65.253
29.771
1.830
2.881
7.486
13.510
868
15.141
458
71.945
31.733
2.043
2.913
8.187
13.796
1.041
16.351
546
76.610
32.919
2.096
2.932
9.056
14.151
1.101
17.279
702
80.236
34.639
2.095
2.839
9.549
14.168
1.109
18.110
776
83.285
39.091
2.033
2.546
10.838
14.615
1.132
19.189
1.371 90.815
43.001
2.167
2.455
11.987
15.115
1.174
20.189
1.557 97.645
Demiryolu:
Afyon-Uşak-Uşak Demiryolu da il merkezinden geçmekte olup il sınırları içindeki demiryolu
uzunluğu 159 km.’dir. 1897 yılından bu yana hizmet veren hat, hızlı tren projesi kapsamına
alınmıştır.
Uşak, Afyon, İstanbul seferleri de yapılmaktadır.
Kullanılan Raylı Sistemler
İlimiz sınırları içerisinde taşımada raylı sistemler kullanılmamaktadır.
Uşak iline demiryolu ile ulaşım özellikle son senelerde konulan seferlerle son derece
kolaydır.
Uşak-Uşak-konya tren seferleri vardır.
Havayolu:
Uşak hava alanına uçuş seferleri düzenlenmemektedir,
Şekil 1. Uşak Havalimanı
50
UŞAK İLİ
İlimizdeki Havalimanı 20 Haziran 1998 tarihinde düzenlenen bir törenle hizmete açılmıştır.
2560 metre uzunluğunda ve 45 metre genişliğinde bir piste sahiptir. Talebin fazla olmaması
sebebiyle 2001 yılı içersinde kapatılma kararı alınmıştır. 2006 yılı Mayıs ayında yeniden
seferlerine başlamıştır. Havalimanımızın şu anda tarifeli seferleri bulunmamaktadır.
En yakın havaalanı Kütahya Altıntaş bölge havaalanı Uşak iline 103 km uzaklıktadır.
Alternatif olarak Denizli çal hava alanı da vardır.
Uşak’ta 5 adet konaklama tesisi, 3 adet yeme içme tesisi olmak üzere toplam 8 adet turizm
işletme belgeli tesis, 4 adet de turizm yatırım belgeli tesis mevcuttur. Bu tesislerde toplam 356
oda ve 718 yatak sayısı mevcuttur.
İlde 4 adet A grubu, 1 adet B grubu olmak üzere toplam 5 adet seyahat acentesi
bulunmaktadır.
İlimizde konaklayan turist sayısı - 2012 ( Eylül 2012 dahil) 25924 yerli, 1477 yabancı
toplam 27401 turist gelmiştir.
Tablo 14 Kültür ve Turizm Bakanlığından Turizm İşletmesi Belgeli Konaklama Tesisleri
TESİSİN ADI
TÜR-SINIF
ODA SAYISI
YATAK SAYISI
Otel Ağaoğlu
3 Yıldızlı Otel
47
94
Hotel Grand Uzcan
3 Yıldızlı Otel
57
120
Otel Şahlan 2
2 Yıldızlı Otel
51
102
Otel Dülgeroğlu
Özel Belgeli
20
40
51
UŞAK İLİ
1 Yıldızlı Otel
Otel On Arslan
TOPLAM
36
60
211
416
Tablo 15 Kültür Ve Turizm Bakanliğindan Turizm Yatirim Belgeli Konaklama Tesisleri
TESİSİN ADI
TÜR-SINIF
ODA SAYISI
YATAK SAYISI
Akmonya
Termal
Otel
Özgöbek Rönesans
Otel 2
Uşak Akmonia Hotel
)
Hotel Uşak Akdağ
TOPLAM
4 Yıldızlı Otel
106
218
4 Yıldızlı Otel
80
160
3 Yıldızlı Otel
150
300
3 Yıldızlı Otel
20
356
40
718
52
Tablo 16: Kültür Ve Turizm Bakanlığından İşletme Belgeli Yeme-İçme Tesisleri
TÜRÜ
SINIFI
TESİSİN ADI
Uşak Konağı
KAPASİTESİ
150 Kişi
Özel Tesis
Günebakan Restoran
100 Kişilik
1.Sınıf Lokanta
Uşaş
Restorant
Bahçe
1.Sınf.lok.
90+50 Kiş.Yemek Salonu,
Kiş.Açık Yemek Alanları
50-65-80
3.7.13. Madencilik
Uşak ili, Ege Bölgesinin İçbatı Anadolu bölümünde Batı ve Orta Anadolu’yu birbirine
bağlayan bölgede bulunmaktadır. Menderes masifinin kenarında bulunan Uşak ilinde
Menderes Masifine ait metamorfik birimler ile genç volkanik kayaçlar hakimdir.
UŞAK İLİ
Türkiye’nin Bergama-Ovacık’tan sonra işletilen ikinci altın yatağı Eşme-Kışladağ yatağıdır.
Yatakta ortalama 1.12 gr/ton Au içerikli 132.000.000 ton rezerv tespit edilmiş olup, bu
rezervin metal altın karşılığı yaklaşık 148 tondur. İlde demir cevherleşmelerine yalnızca
Merkez ve Banaz ilçelerinde rastlanmaktadır.
53
Foto: Ulubey altın madeni.
Merkez-Nadara Köyü’ndeki % 46-60 arasında Fe, % 3-21 SiO2ve %1-5 Al2O3tenörlü
zuhurda 39.000 ton görünür+muhtemel rezerv tespit edilmiştir. Banaz-Kızılcaören Köyü
demir zuhuru beraberinde manganez de içermektedir. Zuhurda % 46.77 Fe+Mn tenörlü
37.500 ton görünür+muhtemel rezerv saptanmıştır.
Banaz ilçesinde çok sayıda civa cevherleşmeleri görülmesine rağmen bunlar küçük boyutlu
zuhurlar olduğundan ekonomik bir potansiyele sahip değildir. İlçede Yaşamışlar, Baltalı ve
Tozlakgediği sahalarındaki % 0.25-0.8 arasında değişen civa tenörüne sahip zuhurların
toplam mümkün rezervi 57.000 tondur.
Uşak ili özellikle endüstriyel hammaddeler bakımından metalik madenlere göre daha fazla
çeşitliliğe sahiptir. Bunlar kaolen, kum-çakıl, mermer ve zımpara-diyasporit olarak
sayılabilir. Karahallı ilçesi Delihıdırlı mevkiindeki kireçtaşlarının mermer yönünden blok
verebilme ve cila alma özelliklerinin iyi nitelikli ve mermerlerin işletilebilir görünür
rezervinin 16.231.600 m3olduğu tespit edilmiştir.
UŞAK İLİ
Kaolen sahaları, Merkez ve Banaz ilçelerinde yer almaktadır. Bunlardan Merkez-Karaçayır
ve Banaz-Hallaçlar Köyü kaolen yatakları işletilmekte olup, Karaçayır sahasında % 20-28
Al2O3ve % 2-5 Fe2O3tenörlü 800 bin ton, Hallaçlar Köyü sahasında da % 16-25 Al2O3ve
% 1 Fe2O3tenörlü 70 bin ton rezerv saptanmıştır. Her iki sahadaki kaolenler ince seramik
hammaddesi olarak işletilmektedir.
İldeki bir diğer hammadde olanağı Ulubey, Banaz, Sivaslı ve Eşme ilçelerindeki kum-çakıl
sahalarıdır. Bu kum-çakıl hammaddeleri stabilize malzeme ve elenerek inşaatlarda sıva
agregası olarak kullanılabilir nitelikte olup, Ulubey-Elmacık Köyü ve Pirenderesi’nde
120.000 m3görünür+muhtemel, Banaz-Samra Köyü ve Hamamderesi’nde 3.600.000
m3muhtemel, Sivaslı-Akdere’de 150.000 m3ve Eşme Deresi yatağında 250.000 m3görünür
rezerv belirlenmiştir.
Zımpara taşı ise Ulubey-Çamlıbel sahalarında korund, hematit, manyetit, margarit ve kuvars
cevher minerallerinden oluşan zımpara taşı münkün rezervi ise toplam 5.5 milyon tondur.
3.8. İLGİ GRUBU ve PAYDAŞ ANALİZİ
İL DOĞA TURİZMİ İLGİ GRUPLARI ve PAYDAŞLARI
Kaymakamlıklar
Banaz Kaymakamlığı, Ulubey Kaymakamlığı, Sivaslı Kaymakamlığı, Karahallı Kaymakamlığı,
Eşme Kaymakamlığı
Belediye Başkanlıkları
Uşak Belediyesi, Banaz Belediyesi, Sivaslı Belediyesi, Karahallı Belediyesi, Ulubey Belediyesi,
Eşme Belediyesi, avgan Belediyesi, Güre Belediyesi.
Kamu Kurum ve Kuruluşları
Orman ve Su İşleri 5. Bölge Müdürlüğü, DSİ 2. Bölge Müdürlüğü, Denizli Orman Bölge Müdürlüğü,
Orman ve Su İşleri Uşak İl Şube Müdürlüğü, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, Gençlik ve Spor
Hizmetleri İl Müdürlüğü, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, İl Milli Eğitim Müdürlüğü,
Bilim Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü, İl Emniyet Müdürlüğü, İl Müftülüğü
Üniversiteler
Uşak Üniversitesi
Muhtarlıklar
İlçelerdeki Köy Muhtarlıkları ve Mahalle Muhtarlıkları
Sivil Toplum Kuruluşları
UTKUDER, Uşaklılar Vakfı, Zirve Dağcılık, Sosyal Tarihi Kültürel Turlar.
Turizm İşletmecileri :
Akmonya Turizm, Aşigo Turizm, Devramen Tur, MTC Megapol Turizm, Sözler Turizm
Basın
Ulusal ve Yerel Basın
Doğa Turizmi Yönünden Öne Çıkan İlçe/Köyler
54
UŞAK İLİ
4.
UŞAK DOĞA TURİZMİ ARZI
Uşak İli Doğal kaynakları zengin olması, ilçelerinde arkeolojik alanların buluması, İlin
turizmine katkı sağlamaktadır, İlin doğal kaynakları dağları,ovaları yaylaları, akarsu ları orman
varlıklarıyla, Uşak ın doğal yapısı ve iklimi ekoturizm etkinlikleri için son derece elverişlidir.
neredeyse tüm ilçeleri yer şekilleri, doğal güzellikleri ve özellikleri, yöresel özellikleri
nedeniyle doğa turizmi açısından büyük bir potansiyele sahiptir.
Banaz Murat dağı, Burkaz Dağı, İtecik Dağı, Umurbaba Dağı, Ulubey Kanyonları, KarahallıClandras, Pepuza,Ulubey Blandus, Taşyaran gibi birçok alan doğa turizmi kapsamında
projelendirilebilecek bölgelerdir. Bu alanlar çalışmanın ileri bölümlerinde detaylandırılarak
işlenecektir.
4.1 UŞAK’ın DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ (DOĞA TURİZMİ ARZI)
Uşak İli’de dağ ekosistemleri, orman peyzajları, yaban hayatı ve bitki çeşitliliği, jeomorfolik
ilginç yapılar, yaylalar, kanyonlar, tabiatla uyumlu kırsal mimari, köylerin kültürel orijinalliği,
insanı bunaltmayan aşırı sıcaklıkları olmayan iklimi ile turizme doğaya yönelik aktiviteler vb.
her türlü faaliyet için imkanı sağlar.Bu çalışma, kapsam itibariyle doğaya yönelik aktiviteleri
detaylı incelemek ve geliştirme startejisini oluşturmak için yapıldığından özellikle
sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için uygun yerler ve faaliyetler ele alınacaktır. Uşak Turizm
Bakanlığı Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı'nda tematik gelişim bölgesi içine
alınmıştır. Dolayısıyla bu doğa turizminin gelişiminde etkili olacağı düşünülerek bir avantaj
olarak değerlendirilmektedir. Bölgesi içine alınmıştır. Dolayısıyla bu doğa turizminin
gelişiminde etkili olacağı düşünülerek bir avantaj olarak değerlendirilmektedir
55
UŞAK İLİ
56
Uşak İli Turizm Haritası : İlin Doğal Güzellikleri ve Mesire Yerleri
Clandras Köprüsü: Banaz Çayı
üzerindedir. Lidyalılar tarafından kral
yolu üzerinde yaptırılmıştır. Kemer
uzunluğu 24 m, derinliği 17 m, eni 1.75
m’dir. Kalemle işlenmiş kemerin
taşları zıvanalı olarak birbirine
kenetlendirilmiştir.
Karahallı
ilçemizdedir. Cılandıras Köprüsü
kalyonun en dar ve en sarp noktasında
su seviyesinden yaklaşık 24 m.
yükseklikte Helenistik devir mimarisi
gösteren oldukça dar ve tek kemerli bir
yapı olup şu anda kullanılmaktadır. Su
kanalları nehrin batıya doğru akıntısı
yönünde sağ tarafa akmaktadır.
Kayaların yontulması ile bazen yan
yana çift, bazen de tek kanal olarak
UŞAK İLİ
kalyon içerisinde sarp yamaçlara oyulmuş durumda nehir boyunca yaklaşık 3 km. kadar devam
etmektedir.
57
Foto: Pepuza yerleşim alanı Karahallı.
Roma döneminde kurulmuş olan Pepuza şehri M.Ö. 165 yıllarında Hristiyanlığın Montanizim
mezhebini kabul eden halkın yerleşim merkezidir.Montanizimin başkenti olan bu yerleşim
merkezi M.S. 500 yıllarında Bizanslılar döneminde yok edilmiştir.
Bölgede yapılan jeofizik çalışmalarında toprak altında şehirlerde yaşayan rahip ve rahibelere
ait manastır, tiyatrolar ve sivil mimari örneklerinin olduğu tespit edilmiştir.
UŞAK İLİ
Uşak, Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Turizm Stratejisi Kavramsal Eylem Planı'nda Tematik gelişim bölgesi içine
alınmıştır.
4.2. Uşak ilinin Doğa Turizmi (Arzı) Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi
58
Uşak Doğa Turizmi Arzı Değerleri
Alan Adı
İlçesi
Ulubey Kanyonları
Sivaslı,
Karahallı,
Ulubey
T
Taşyaran Vadisi
Uşak
Hamamdere,
Yenişehir
köyleri
T
Murat dağı
Bilinirlik
Banaz
T
Banaz, Sivaslı
B
DOĞA TURİZMİ FAALİYET KONUSU
Foto Safari, Su Sporları, Trekking, Çadırlı
Kamp
Foto Safari, Kaya Tırmanışı, Trekking,
Çadırlı Kamp
Foto Safari, Yayla Turizmi, Kampçılık,
Trekking, Kış Sporları
Sportif Olta Balıkçılığı, Kampçılık,
Trekking
UŞAK İLİ
Baltalı, Küçükler,
Kızılhisar, Dümenler,
Altıntaş
Mağaracılık
Çokrağan, Ulupınar
ve Burkaz Mağaraları
Banaz
T
15 Adet Parkur
Banaz
B
Trekking, Foto Safari, Çadırlı Kamp
Karaağaç, Göğem
Göleti, Küçükler
Barajı
Kuş Gözlemciliği, Sportif Olta Balıkçılığı,
Su Sporları, Foto Safari
B
Uşak Doğa Turizmi Arzı sahalarına ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-
-
-
Karstik
yapı
elemanlarının
görselliklerinin ve boyutlarının
çok yüksek olması
Yerel
yönetimlerin
sürekli
desteklemeleri,
Ulubey kanyonlarının dünyanın
en uzun kanyonu olması
Taşyaran vadisinin çok derin
vadilerOluşturması.
Taşyaran
ve
Ulubey
kanyonlarında yırtıcı kuş ve diğer
ötücü kuş türlerinin üreme alanı
olarak tercih etmeleri.
Tüm ilçelerde çok sayıda sulama
göletlerinin olması.
Yürüyüş parkurları, Kanyon ve
Dağ temalı olması.
Parkur alanlarının filora tür
zenginliği.
Zayıf Yönler
-
-
-
-
Taşyaran vadisinin tehlikeli can
güvenliği riski oluşturması
Ulubey kanyonlarınında özel
mülkiyetin çok olması
Kanyon,
Mağaraların
tarihi
olanlarının
korunmasında
problemler .
Keşif yapacak yeterli eleman ve
uzman görevli olmaması
Statüsü olmayan karstik yapılarla
ilgili turizm yatırımı yapmak için
yasal imkanların kısıtlı olması.
Göletlerde
balık
stoklarının
minimum seviyede olması.
Göletlerde sportif olta balıkçığı
alanları ile ilgili düzenleme
olmaması ( Platform, Wc, Kamp
alanı vb.).
Yakın Bir havalimanı bulunmaması
59
UŞAK İLİ
-
Fırsatlar
Reklam yapmak için objenin var
olan yüksek gücü
Ulaşım imkanlarının kolay olması
-
STK destekleri,
-
Halkın ve yöneticilerin etkin
katılımcılığı,
-
Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın
ödenek
gönderme
yönünde
politikalarının olması,
-
Coğrafi
bilgi
sistemlerinin
gelişmesi
Ücretsiz/ücretli
tanıtım
fırsatlarının olması,
Tarihi özellikleri olan Asar,
nekropol ve mağaraların da
bulunması
Uşak müzesinden çalınan denizatı
broşunun tüm dünyaca bilinmesi.
Çevreye olan duyarlılığın artması.
-
-
-
-
Tehditler
Ulubey kanyonlarında, sanayi
kaynaklı su kirliliği olması
İnsanların mağara merakı ve tahrip
etmeleri, kirletmeleri
Bilinç eksikliği
Hazine avcılarının varlığı
Akarsularda HES projelerinin
uygulanması
İstilacı balık türleri,
Kaçak balık avcılığı.
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar
 Uşak geneli itibariyle doğa turizmi henüz taşıma kapasitesine ulaşmamıştır.
 Bu sebeple kırsal kalkınma için lüzum görülmesi halinde turizmin geliştirilmesi ve daha
da artırılması imkanı vardır.
 Turizm sahalarımızdaki etkinliklerde tabiatın öne çıkan özelliklerinin daha fazla
insanlara sunan sürdürülebilir turizme yönelik uygulamalara ihtiyaç vardır.
 EvrendedeTabiat Parkı’nda ziyaretçilerin yeme içme gezinme imkanlarını temin etmek
amacıyla restoran, cafe gibi kolaylık tesislerin bakımı alt yapı çalışmalarının da
tamamlanması gerekmektedir.
 Turizmin ilimizde kırsal kesime doğru gelişmesini temin edecek çalışmaların yapılması
gerekmektedir
 Karacahisar Kayalıkları, Altıntaş köyü Bazalt Kayalıkları düzenlenerek ayrı bir çekim
noktası olarak ele alınmalıdır.
 Ulubey Kanyonları Tabiat Parkı gibi tescil edilip düzenlenerek ayrı bir çekim noktası
olarak ele alınmalıdır.
60
UŞAK İLİ
61
Foto: Taşyaran vadisinden görünüm.
4.3. Uşak İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü Alanlar
1.Tabiat Parkı
1- Tabiat parkı
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Evrendede
Banaz
B
Uşak Evrendede Tabiat Parkı sahasına ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-
Zayıf Yönler
-Evrendede Tabiat Parkı’nın (ETP) ulaşım yönünden avantajlı konumu (şehir
merkezine yakın),
ETP’nin mesire yeri özelliklerinin
olması, cazip özellikler içermemesi,
UŞAK İLİ
-
-Evrendede Tabiat Parkı’nın (ETP)
ulaşım yönünden avantajlı konumu
(İzmir-Ankara karayolu üzerinde),
-Kaynak
değerinin
doğal
orman
ekosistemi olması (Karaçam, kızılçam
karışık ormanı)
Fırsatlar
-
-
-
Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın ödenek
gönderme yönünde imkanlarının olması,
-Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi
Ücretsiz/ücretli tanıtım fırsatlarının olması,
-Planlı bir yaklaşım ile kontrollü kullanım
doğrultusunda, alan içerisinde, kır gazinosu,çocuk
oyun alanları, çeşmeler,yağmur barınağı nın
bulunduğu bölgenin planlanması yapılması.
-Belediyenin çöpleri alması.
-Alanın orman fidanlığına ve Banaz ilçesine yakın
olması.
-
ETP’nin biyolojik açıdan az sayıda türe
sahip olması, ekosistem olarak
çeşitliliğe sahip ve ilginç olmaması,
ETP konaklama imkanlarına sahip
olmaması,
Tehditler
-
Alanın az tercih edilmesi
Beklentilerin
gerçekleşmemesi
ihtimalinin varlığı,
Ziyaretçilerin çevre kirliliğine karşı
yeterli duyarlılığı göstermemesi
Alanın sadece günübirlik, piknik
amaçlı kullanılması, her yaş grubuna
hitap eden kullanımların olmayışı
-Alan bitişiğinde orman fidanlığının ve bekçisinin
olması .
-Banaz ilçesine yakın olması
Milli Park ve benzeri sahalara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine
ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
62
UŞAK İLİ
 Uşak geneli itibariyle doğa turizmi henüz taşıma kapasitesine ulaşmamıştır.
 Evrendede Tabiat parkında bisiklet yolları ve patikalarda yürüyüş aktif gezinme
imkanlarının oluşturulması gerekmektedir.
 Turizmin ilimizde kırsal kesime doğru gelişmesini temin edecek çalışmaların yapılması
gerekmektedir.
 Ulubey Kanyonları, Taşyaran vadisi tescil edilip düzenlenerek ayrı bir çekim noktası
olarak ele alınmalıdır.
 Uşak genel itibariyle yaban hayatı gözlemi, kuş-kelebek vb doğa fotoğrafçılığı, doğa
gezisi, trekking, doğayla bütünleşmiş otantik köylere geziler, yayla gezileri, doğada
konaklama gibi yayla-orman- kültür gibi unsurları birlikte sunan çok değerli kapasiteye
haizdir. Bu sebeple mevcut tescilli ve gelişme
 Doğa turizmi potansiyeli yüksek olduğu düşünülen tescil edilmemiş sahaların bir an önce
tescillerinin ve planlarının yapılarak yatırım programına alınması gerekmektedir
 İlimizin doğa turizm potansiyelinin tanıtılması amacıyla Kültür ve Turizm
Müdürlüğü’nden teknik ve maddi kaynaklarının harekete geçirilmesi gerekmektedir.
 İlimize gelen yabancı turistlere yönelik ayrı bir tanıtım stratejisinin oluşturulması
gerekmektedir.
63
Fto: Evrendede Tabiat Parkı görünüm.
2.Avlak Sahaları
2. Avlak Sahaları
UŞAK İLİ
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Burkazdağı Örnek Avlağı
Banaz-Sivaslı
T-M
Kızılhisar Örnek Avlağı
Merkez
T-M
Ulubey Devlet Avlağı
Ulubey
T
Avlak Sahalarına ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Av turizmi deneyimi,
Çok
çeşitli
yaban
hayvanlarını
barındırması,
Zorlu kış aylarında yaban hayatına yem
desteği
yapılabilmesi
imkanlarının
olması,
Kaçak avcılığın fazla olmaması,
Sahaların her yıl envanterlerinin
yapılması,
Koruma ve kontrol teşkilatının olması,
Geyik ve Yaban Domuzu varlığının ve
trofe kalitesinin yüksekliği
Yönetim planı yapım deneyimine sahip
personeller,
Avlak sayısının arttırılması imkanı,
uygun sahaların mevcudiyeti
Havaalanı olmaması sebebi ile turist
ulaşımındaki problemler,
Av turistlerinin avlaklara yakın yerlerde
konaklama imkanlarının yetersiz oluşu,
Yetişmiş profesyonel av kılavuzlarının
olmaması,
Yönetim planlarının olmaması,
Avlak potansiyelinin (taşıma kapasitesinin
altında) avcı gelmesi,
Koruma faaliyetleri için personel
yetersizliği
Koruma faaliyetleri için araç yetersizliği.
Kiralık araçlarla koruma yapılması,
İş yoğunluğu nedeniyle doğada yeterli
izleme yapılamaması
Fırsatlar
Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi,
Mali imkanların teknolojik gelişimleri
takip ve satın alma için yeterli olması
Avlak
şirketlerinin
kurumsallaşma
çabaları,
Av sayısının artma eğilimi,
Uşak avlaklarının ünü,
Av köşkü yapımı için köylerde çok sayıda
uygun boş ev bulunması,
Tehditler
Avrupa’daki kriz sebebi ile turist sayısının
azalması,
Gelir-gider dengesinin bazen negatif
olabilmesi,
Yoğun kış dönemlerinde popülasyondaki
azalmalar.
Salgın hastalıklar.
Bilinçsiz tarımsal gübre ve ilaçlamalar.
Üreme döneminde yapılan kaçak avcılık.
Envanter giderlerinin yüksek olması.
Kullanılan
envanter
yöntemlerinin
yetersizliği,
Av turizmine ve av yaban hayatı değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
64
UŞAK İLİ
 Uşak havaalanının çalışmaması en
yakın Kütahya zafer havaalanının 103 km uzaklıkta olması, av turizmini olumsuz
etkilemektedir.
 Av turizmi için gelen turistlerinin konaklama ihtiyacı Uşak’ta mevcut otellerle
sağlanmaktadır, Uşak dışında İlçelerde ve köylerde de Butik otel/pansiyon tarzı
yapıların köylerde yapılmasının teşvik edilmesi önemli kırsal kalkınma için uygun
olacaktır, bu oteller yayla turizmi ve diğer turizm çeşitlerinin de konaklama altyapısını
temin edeceklerdir.
 Yerel profesyonel av kılavuzu ihtiyacının 5. Bölge Müdürlüğü imkanları ile eğitim
yapılarak giderilmesi, eğitilenlerin seyahat acentelerinde staj imkanlarının olması,
yabancı dil eğitimini konuşma seviyesinde almaları faydalı görülmektedir,
 Uşak İl Şube Müdürlüğünün yaban hayatı bölümü mezunu personel bakımından
güçlendirilmesi,
 Avlaklarda av sayısının artırılması için doğada av üretimi metodlarının tatbiki,
 Zorlu kış aylarında av kaynağına yem takviyesinin daha da arttırılması,
 Avlaklarımızın ve av kaynağının fuarlar, yaban televizyonu, av dergileri ve benzeri
kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı av turizmi acenteleri ile görüşme yapılarak
tanıtılması,
 Yaban hayatı izleme birimleri oluşturulması,
 Kırsal kalkınma maksadıyla, av turizmi uygulamalarından yöre insanının daha fazla pay
almasına dayalı uygulamanın daha da geliştirilmesi, payın karşılığında yöre insanının
av kaynağına müspet fayda temin edebilmesine yönelik düzenlemelerin 5. Bölge
Müdürlüğü İl Şube Müdürlüğünce yapılması,
4.4 Seçkin Özellikli Diğer Sahalar
Yaylalar.
65
UŞAK İLİ
Yaylalar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Kozviran yaylası
Banaz
B
Murat dağı sarıçiçek yaylası
Merkez
B
Üzeyir yaylası
Banaz
B
Üçoluk
Merkez
B
Umurbaba yaylası
Eşme
B
Elmadağı yaylası
Merkez
B
Burkazdağı yaylası
Banaz
B
Ayranlı yaylası
Merkez
B
Corum Yaylası
Banaz
B
Ahırdağı yaylası
Banaz
B
Havran yaylası
Banaz
B
Burkazdağı yaylası
Sivaslı
B
Uşak Yaylalarına ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-
Çok sayıda yaylanın bulunması,
Yaylaların geniş sahalarda olması
Turizm için kullanılabilir nitelikte
olanların varlığı,
Yayla turizmi için girişimcilerin
olması,
Yaylaların çok sayıda turizm çeşidine
imkan veriyor olması,
Aktif yaylacılığın azalsa da devam
ediyor olması,
Yolların mevcudiyeti
Zayıf Yönler
-
-
-
Yaylacılığın azalma trendine girmesi,
Birçok yerde yayla evlerinin sökülmüş
olması, eskimesi, tamiri için masraf
gerektirmesi,
Yaylacılık yapanların turizm altyapısı
ve turizm fikri olmaması,
Bazı mülkiyet ve yönetim meseleleri,
Yayla yollarının bakım istemesi, arazili
araçlar dışındakilerin gelmesinin çok
zor olması,
Bazı yaylalarda elektrik olmaması,
İnsan kaynağının çok az olması, eğitim
seviyelerinin düşüklüğü,
66
UŞAK İLİ
-
Fırsatlar
Tehditler
Yaylalarda konaklama için basit kampçılık imkanlarının mevcudiyeti,
- Yaylaların
mevcut
turizm
destinasyonlarına yakın ve av turizmine uygun yerlerde bulunması,
Misafirsever köylülerimizin turizmin
başlatılması için sıcak bakışları
-
Yayla evlerinin pansiyon ve benzeri
kullanımlar için uygun özelliklerinin
olmaması,
Yaylacılığın bazı yaylalarda tamamen
ortadan
kalkması,
yaylacılık
kültürünün yok olma riskinin varlığı,
Yaylalardaki bazı su kaynaklarının
isale hatları ile köylere alınmış olması,
Eski
yolların
bazı
yaylalarda
bakımsızlık sebebi ile daha da
bozulması,
Yaylaların bazılarında düzensiz yapıların
yapılması,
67
Yaylalar ve Yayla değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha
geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve
doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
 Yaylalarda pansiyonculuk uygulamalarının geliştirilmesi uygun görülmektedir,
 Yayla evlerinin turizme uygun olanlarının tespit edilerek öncelikle sahiplerinin teşvik
edilmesi, bu gerçekleşemezse av köşkü olarak kullanılmak üzere seyahat acentelerinin buna
teşvik edilmesi,
 Yaylaların tamamında atlı, yürüyüş ve bisikletli gezi rotalarının tespit edilerek işaretlenmesi
işlerinin Kaymakamlıklarca öncelikli olarak yaptırılması,
 Yaylacılığın geliştirilmesi ve desteklenmesi için İl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce
gerekli uygulamaların başlatılması,
 Mevcut, turizm destinasyonlarına bu sahaların da eklenerek zenginleştirilmesi çalışmasının
İl Turizm ve Kültür Müdürlüğü ve Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü’nce yapılması,
 Banaz İlçesi Yaylalar yönünden zengin olup, ulaşım imkanlarının da uygun olması sebebi
ile bu faaliyette ilk planda uygulamalarda yer almalıdır,
Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına dayalı
uygulamaların geliştirilmesi,
UŞAK İLİ
Göletler.
Göletler.
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Banaz Çayı
Merkez
T
Dokuzsele Çayı
Merkez
B
Gediz Çayı
Merkez
T
Adıgüzel barajı
Ulubey
T
Küçükler barajı
Banaz
B
Karaağaç göleti
Merkez
B
Altıntaş Göleti
Merkez
B
Üçpınarlar göleti
Eşme
B
Kozviran göleti
Banaz
B
Yenice göleti
Banaz
B
Uşak Göletlerine ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-
-
-
Zayıf Yönler
Sulak alanlarla alakalı bir İl Şube Müdürlüğü ve DSİ teşkilatlarının
bulunması,
Bölgede mevcut diğer turizm
destinasyonlarına ilave olarak bazı
etkinliklere imkan bulunmaktadır,
Türkiye Olta balıkçığı federasyonun
merkezinin ilde olması,
Bölgemizde sulak alan sayısının azlığı
mevcut sulak alanlardaki kuş
konaklama sayısını (kuş görselliğini)
arttırmaktadır
Dereler
katı
ve
sıvı
atıklarla
kirletilmektedir,
Köylere kanalizasyon yapılmakla beraber
atık
arıtma
sistemleri
henüz
yapılmamaktadır, bu sebeple dereler
kirlenmektedir,
Derelerin katı ve sıvı atıklarla kirletilmesi
68
UŞAK İLİ
Fırsatlar
-
Tehditler
Kuru tarım alanlarının yaygın oluşu,
Atık su arıtma projelerinin olması,
Sulak alanların korunması maksatlı
bilinç gelişmesi,
Son yıllarda olta balıkçılığına ilginin
artması.
Tarımda damlama
yaygınlaşması
su
-
Derelerdeki sanayii kaynaklı su
kirliliği.
Göletlere evsel atıkların akıtılması,.
Kaçak avcılık.
İstilacı türler.
Tarımda aşırı ilaç, gübre ve su kullanımı
kullanımının
Sulak Alan değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha da
doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar,
 İç Sular ve kıyılarda Sportif balıkçılığa uygun yerlerin İl Tarım ve Hayvancılık
Müdürlüğü ile Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü tarafından detaylı olarak
planlanması,
 Bu sahalara uygun nitelikli sportif balıkçılık iskeleleri yapılması,
 İl tarım müdürlüğü ve Orman ve Su işleri Şube müdürlüğü tarafından eğitim
çalışmalarının yapılması,
 Sportif, olta balık avcılığında, sertifikalı eğitiminin yapılması ve zorunlu hale
getirilmesi.
 Bu yerlere ait broşürün basılarak turistlerin istifadesine sunulması,
 Sportif balıkçılık ve kuş gözlemciliği gruplarına ulaşılarak bu sahalarda da çalışmalar
yapılması,
 Derelerin katı ve sıvı atıklarla kirlenmesi hususunun katı atık bertaraf tesisleri kurulana
kadar bir mekanizma geliştirilerek belediyeler ve il özel idaresi tarafından düzenlenmesi
gerektiği, kaynak temini çalışmalarına başlanması,
Sportif balıkçılık ve sulak sahalara yönelik turizm çeşitlerinde yöre insanının kırsal
kalkınmasını temin maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı uygulamalara yer
verilmesi,
69
UŞAK İLİ
70
Dağlar.
Dağlar
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Murat dağı
Banaz
T
Burkazdağı
Sivaslı
B
Kemerdağı
Eşme
B
Elma Dağı
Uşak
B
Ahır Dağı
Banaz
B
Uşak Dağlarına ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zengin biyoçeşitliliğe sahip olması.
Endemik bitki türlerinin bulunması
Zayıf Yönler
Tanınırlığının az olması,
Yol güzergahlarının bilinmemesi,
UŞAK İLİ
Bakir olması
Zengin Su kaynakları.
Yeterli tanıtım yapılamaması,
Yön levhalarının yeterli olmaması
Koruma statüsünün olmaması.
Fırsatlar
Son zamanlarda
ilginin artması,
Tehditler
doğa
yürüyüşlerine Orman yangını,
Dağcılık sporunun yaygınlaşması,
Kaçak Avcılık,
Orman üretim amaçlı müdaheleler,
Görselliği nedeniyle fotoğrafçılık için
Ağaçlandırma,
yoğun talep olması.
Ziyaretçilerce, yapılan katı atık kirliliği.
Madencilik faaliyetleri.
Dağlık alanlara ait değerlere dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha da
doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar,
 Uşak dağlarında bulunan türler, endemik türlerin belirlenmesi için ünüversitelerle ortak
projeler üretilmesi.
 Dağların sahip olduğu değerlerin afiş ve broşür basımı yapılarak tantımının yapılması
 Su kaynaklarının korunması,
 Dağların görsel güzelliği olan alanları rota açma çalışmalarının tamamlanması
 İşaret levhalarının alanın uygun yerler belirlenerek yerleştirilmesi.
 Alan klavuzluğu eğitimi verilerek yerel köylülere gelir getirici bir istihtam yaratılması.
Dağ turizmi ve yürüyüşlerin kırsal kalkınmaya katkı sağlayacak şekilde, gelişiminin
sağlanması, bölge halkına ek gelir imkanları sağlanacaktır.
71
UŞAK İLİ
Fto: Umurbaba Dağı görünüm.
72
UŞAK İLİ
73
Şifalı Sular.
Şifalı Sular.
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Hamam boğazı
Banaz
B
Hasköy hamamı
Ulubey
B
Aksaz hamamı
Eşme
B
Örencik kaplıcaları
Merkez
B
Kayağıl
Merkez
B
Uşak Şifalı Sularına ait ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-
Bölgesel seviyede tanınırlık,
Bazılarının turizm kullanımı için yeterli
miktarda olması,
Zayıf Yönler
-
Yeterince tanıtım yapılamaması
UŞAK İLİ
Valiliğin Bu konuyu sahiplenmesi,
Uşak belediyesinin bu konuyu sahiplenmesi,
Ankara -İzmir asfaltı Uşak ilinden geçmesi ,
Kaplıca alanlarının ulaşılabilirliği ve kent
merkezine yakınlığı
-
Fırsatlar
-
-
Bu kaynakları
işletecek
güçlü
girişimcilerin
bulunmaması,
potansiyelin kullanılamaması,
Yakın illerde termal turizminin çok
gelişmiş olması.
4 ve 5 yıldızlı otelinin olmaması
Tehditler
Bölgemize gelen turistlerin bu yöne kolayca
kanalize edilebilmesi
Bazı vatandaşlarımızın bu konuda girişim
düşünmeleri,
-
-
Son yıllarda termal turizme ilginin
artması.
-
Bilinçsiz
kullanımların
problem
yaratma riski,
Basit, derme çatma tesislerin turizm
faydalanmasını engellemesi,
Yakın illerde termal yatırımların çok
ilerlemiş olması
Şifalı Sular ve doğal çamur ve benzeri değerlere dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar
 Şifalı suların Uşak ve bölge için öne çıkarılmamış bir değer olması, sağlık turizmi
talebinin bu yöne de gelişmesi sebebi ile bu kaynakların detaylı incelemesinin il özel
idaresi tarafından yapılarak uygun olanların projelendirilmesi,
 Otel yapımlarının teşvik edilmesi,
 Bu kaynakların ilimizde yapılmakta olan diğer turizm destinasyonlarına entegre
edilerek bu destinasyonlara zenginlik katılmasının uygun olacağı,
 Kaynakların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
 Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına
dayalı uygulamaların geliştirilmesi,
Vadi ve Kanyonlar.
Vadi ve Kanyonlar.
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Ulubey Kanyonu
Sivaslı-Karahallı-Ulubey
M
74
UŞAK İLİ
Taşyaran Vadisi
Uşak
M
Ulubey Kanyonu ve Taşyaran Vadisi ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
-
Yerel yönetimlerin desteklemeleri (
Kanyon festivalleri),
-
Ulubey kanyonlarının dünyanın en
-
uzun kanyonu olması.
-
Taşyaran vadisinin çok derin vadiler
Oluşturması.
Fırsatlar
Taşyaran vadisinin tehlikeli can
güvenliği riski oluşturması,
Ulubey
kanyonlarınında
özel
mülkiyetin çok olması
Kanyon, Mağaraların tarihi olanlarının
korunmasında problemler,
Keşif yapacak yeterli eleman ve uzman
görevli olmaması,
Statüsü olmayan karstik yapılarla ilgili
turizm yatırımı yapmak için yasal
imkanların kısıtlı olması
Tehditler
Reklam yapmak için objenin var olan Ulubey kanyonlarında, sanayi kaynaklı su
kirliliği olması.
yüksek gücü,
etmeleri, kirletmeleri,
Ulaşım imkanlarının kolay olması,
Bilinç eksikliği,
Tarihi özellikleri olan Asar , nekropol ve Hazine avcılarının varlığı,
Akarsularda
HES
projelerinin
mağaraların da bulunması,
uygulanması.
Kanyon, Vadi ve diğer Karstik değerlere dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin
daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine
ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
 Kanyonlara yürüyüş rotalarının detaylandırılması ve gerekli olan yerlerde yürüyüş
platformlarının konulması, işaretlemelerin tamamlanması,
 Diğer doğa ve kültür turizmi değerlerinin kanyonlar bölgesi destinasyonunu destekler
mahiyette planlanması lüzumludur,
 Destinasyonları destekleyici konaklama altyapılarının teşvik edilmesi için İl Kültür ve
Turizm Müdürlüğünün gerekli çalışmaları başlatması gereklidir,
 Kanyonlara gelen suların kirletilmesi buralardaki trekking vb. uygulamalarını
engelleyeceğinden Belediyeler ve İl Özel İdaresinin arıtılmadan su bırakılmaması için
75
UŞAK İLİ
artıma
tesisi
yapılması
yönünde tedbir almaları,
Çevre ve Şehircilik İl
Müdürlüğü’nce de gerekli
takibin yapılması,
Kırsal kalkınma maksadıyla,
yöre insanının faaliyetlerden
daha fazla pay almasına
dayalı
uygulamaların
geliştirilmesi, yöre insanının
müspet
fayda
temin
edebilmesine
yönelik
düzenlemelerin İl Kültür ve
Turizm Müdürlüğü, 5. Bölge
Müdürlüğü, Kaymakamlıklar
ve diğer ilgili kuruluşlarca
yapılması,
Foto: Kanatlı Deniz atı Broşu Karun hazineleri,( Uşak Müzesi)
4.5 UŞAK İLİNDE DOĞA TURİZİM ÇEŞİTLERİ
Kuş Gözlemciliği: Uşak, Karaağaç göleti, Göğem göleti, Banaz Küçükler barajı, Ulubey
Adıgüzel barajı kurudere köyü mildi mahallesi mevkii (2000 adet karabatak ve 100 adet gri
balıkkçıl ), Eşme Üç pınarlar (Tepeli pelikan)
Kuş Gözlemciliği
Foto: Küçük Akgerdanlı Ötleğen.
76
UŞAK İLİ
-
Doğa Yürüyüşü: İnsanların açık havada yürüyüş yaparken gerek spor, gerekse tabiattan haz
alacağı imkanlar (manzara, botanik zenginliği gibi) ve kültürel değerler içeren rotalarda yapılan
doğa yürüyüşlerdir.
Budaklar köprüsü- Clandras köprüsü ( 12 Km Kolay parkur),
Clandras köprüsü- Hasköy Asarı ( 15 Km Kolay Parkur),
Hasköy Asarı-Kazancı köprüsü ( 13 Km Kolay Parkur),
Kazancı Köprüsü- Kıranköy Dört değirmenler ( 10 Km Kolay Parkur),
Taşyaran vadisi: Cemalçavuş köprüsüTarihi çatal köprüsü (15 Km Zor Parkur),
Sivaslı Burkazdağı (12 Km Kolay parkur)
Ulupınar –Boduç damı 10 Km (Kolay parkur),
İtecik dağı-Kayağıl (8 Km Kolay Parkur),
Murat dağı (Gürlek- tepedelen 15 Km Zor parkur),
Bağbaşı-Dişkaya (16 km Zor parkur),
Eşmeli Umurbaba dağı (18 Km Zor parkur),
Beylerhan köprüsü- Güre Tümülüsleri (8 km kolay parkur),
Gövem-mesudiye –altıntaş (16 Km kolay parkur),
Evrendede- İbikli Kulesi (8 Km kolay Parkur)
Yayla ve Festival Turizmi:
Uşak kentinde son yıllarda çok sayıda festival organizasyonu düzenlenmektedir. Bu
organizasyonlar arasında Uluslararası Eşme Kliim Festivali, Banaz Kiraz festivali,Uşak
Cumhuriyetin Aydınlığında Sanat festivali, Sivaslı çilek festivali,Ulubey kanyon festivalli gibi
etkinliklerin başarı ile organize ediliyor olması, kentin sanatsal anlamda giderek ivme kazanan
bir gelişim içerisinde olduğunu göstermektedir.
Etkinlik Adı
Etkinlik Zamanı
1 Eylül Kurtuluş Haftası Etkinlikleri
25 Ağustos-02Eylül
Geleneksel Yayla Şenlikleri
Haziran ayının 1.haftası
Cirit
Nisan ayında
Ulubey İlçesi
2 Eylül Kurtuluş Haftası Etkinlikleri
29 Ağustos-02 Eylül
Banaz İlçesi
31 Ağustos Kurtuluş Haftası Etkinlikleri
31 Ağustos
Kiraz, Kültür, Sanat ve Ticaret Fuarı
20-27 Haziran
31 Ağustos Kurtuluş Haftası Etkinlikleri
31 Ağustos
Çilek, Kültür ve Sanat Festivali Haftası
Haziran ayının ilk haftası
Etkinlik Yeri
UŞAK (Merkez)
Sivaslı İlçesi
77
UŞAK İLİ
Eşme İlçesi
Karahallı İlçesi
Eşme Kilim, Kültür ve Sanat Festivali
Mayıs ayının 4.haftası
Clandras Dokuma ve Kültür Festivali
05-07 Eylül
Karahallı Tekstil ve Dokuma Festivali
02 Eylül
Tablo 1: Uşak ilinde yapılan kültürel etkinlikler ve zamanları
Mağara Turizmi: Çokrak mağarası (Yukarı karacahisar köyü- Banaz) Uşak içme suyu bu
mağaradan çıkmaktadır.
Ulupınar mağarası ( Boduçdamı mahallesi- Banaz)
Burkaz mağarası (Sivaslı- Burkazdağı)
Yukarı Karacahisar Köyü kuzeyinde Çalüstü Tepe’nin bulunduğu alanda Jura yaşlı rekristalize
kalkerler içinde gelişmiş bir mağaradır. Mağaranın toplam uzunluğu 2050 metredir. Çok katlı
bir mağaradır. Üç seviyeden oluşmaktadır (Şekil 5, Fotoğraf 8). Bu durum Neojen’de tektonik
olaylara bağlı olarak taban seviyesinin değiştiğini işaret etmektedir. İlk seviye 1372 metrede
yer alır. Bu seviyede damlataşı oluşumu mevcut değildir. Bu seviyenin 15 metre altında başka
bir seviye yer almaktadır. Alt seviyede ise Uşak’ın su ihtiyacını karşılayan Çokrağan kaynağı
yer alır. Bu seviyenin uzunluğu 1100 metre olarak ölçülmüştür. Bu katta damlataşı oluşumu
devam etmektedir. Çokrağan kaynağının çıkış yaptığı yerin yükseltisi 1342 metredir. Kaynak
tektono-karstik bir kaynak özelliği göstermekte olup, kaynağın oluşumunda KD-GB ve KBGD yönlü fayların etkisi vardır. Kaynak konumlu mağara içinden sular üç ayrı yerden
çıkmaktadır. Kaynağın debisi 1.488 m3/sn ile 0.108m3/sn arasında değişmektedir. Kaynaklar
kaptaja alınmıştır.
Mağaralar
Adı
Çokrak Mağarası
Ulupınar Mağarası
Burkaz Mağarası
-
-
-
İlçesi
Banaz
Banaz
Sivaslı
Bilinirlik
M
M
M
Uşak ili Karstik Yapıları:
Kanyon, Mağara ve Vadi SWOT analizi
Güçlü Yönler
Zayıf Yönler
Karstik yapı elemanlarının
- Kanyon, Mağaraların tarihi olanlarının
görselliklerinin ve boyutlarının çok
korunmasında problemler,
yüksek olması,
- Keşif yapacak yeterli eleman ve uzman
Yerel yönetimlerin sürekli
görevli olmaması,
desteklemeleri,
- Statüsü olmayan karstik yapılarla ilgili
Son yıllarda mağaracılık araştırma turizm yatırımı yapmak için yasal
derneklerinin çoğalması.
imkanların kısıtlı olması,
Fırsatlar
Reklam yapmak için objenin var olan
yüksek gücü,
-
Tehditler
etmeleri, kirletmeleri,
78
UŞAK İLİ
-
Ulaşım imkanlarının kolay olması,
Tarihi özellikleri olan Asar , nekropol vemağaraların da bulunması,
Uşak müzesinden çalınan deniz atı
broşunun tüm dünyaca bilinmesi.
Bilinç eksikliği,
Hazine avcılarının varlığı,
Av Turizmi : Uşak av turzmi uygulamalı, 2004 yılından 2012 yılınakadar yapılmıştır, Yaban
domuzu avı yapılmaktadır, Avlak alanı içerisinde bulunan köylere elde edilen gelirlerden
kaynak aktarılarak kırsal kalkınmaya katkı sağlanmıştır.
Sportif Olta Balıkçılığı İmkanı: Uşak karaağaç, Altıntaş, Göğem göletleri. Banaz Baltalı,
Küçükler,Kızılhisar,Dümenler, Yenice, Kozviran, Kuşdemir göletleri. Gürlek ve bahadır
dereleri muratdağı kaynağından Sivaslı ilçesine kadar. Ulubey Adıgüzel barajı, İnay
göleti,Banaz çayı. Eşme Üçpınarlar, Takmak, isalar,yeleğen göletleri Sportif Olta balıkçılığının
yoğun olarak yapıldığı alanlardır.
Atlı Doğa Yürüyüşü : Uşakta 40 cirit kulübü ve 1000 adet at’ın vardır atlı doğa yürüyüşleri
yapılmaktadır, ancak belirlenen bir parkur yoktur, parkur belirleme çalışmalarına başlanacaktır.
Dağ Bisikletçiliği: Parkur belirleme çalışmaları henüz tamamlanamamıştır. Dağ bisikletçili ile
ilgili çok yoğun talepte görülmemektedir
Botanik Turizmi : Uşak Dağdemirler, dikençayı. Taşyaran vadisi hamamdere köyü,Banaz
Elmadağı, Aşağı karacahisar, Murat dağı gürlek ve bahadır köyleri. Ulupınar boduçdamı
mahallesi, Sivaslı Burkazdağı.
Yaban Hayatı (Fauna) Gözlemciliği
Foto Safari: Hem doğal hem de kültürel değerlerin birbiriyle uyumluluk gösteren değişik
peyzajların bütünleştiği görselliği yüksek yerler. Uşak Beylerhan köprüsü- Güre Tümülüsleri,
Banaz Muratdağı, Banaz Aşağıkaracahisar Bazalt Kaylıkları ve yaylası. Sivaslı Burkazdağı
Ardıç ormanları,Ulubey Kanyonları, Uşak Altıntaş Bazalt ocakları ve kaya mezarları, Taşyaran
vadisi dik kayalıklar ve derin vadi oluşumları.Banaz Ulupınar ardıç ve meşe ormanları.Uşak
arkeolojik alanları, kanyon , mağara, adi, ve yaylaları ile foto safari yapılabilen pek çok alanlar
bulunmaktadır, il de foto safari etkinliği gerçekleştirilemeiştir, fotoğrafçılık çok hızlı gelişen
bir hobi olması Uşak ilindede bu alanda bir yoğunlaşma eğitim ve dernekleşme çalışmaları
sürmektedir. Bölgenin tanıtılmasında çok etkili olacaktır.
Tarım ve Çiftlik (Agro) Turizmi
Kamp Karavan Turizmi : A.Karacahisar Elmadağı Yaylası, Murat dağı Gürlek, Bahadır
Yaylaları,Sivaslı Burkazdağı yaylası.
UŞAK İLİ ve İLÇELERİNİN ÖNE ÇIKAN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ MATRİSİ
79
UŞAK İLİ
Değerler toplamı
Kanyon yürüyüşü (C)
Mağaracılık (M)
Dağ bisikletçiliği (DB)
Dağ-yayla gezisi imkanı ( DG)
Peyzaj güzelliği/fotosafari (PF)
Yaylada konaklama/kamping
(YK)
Düzenlenmiş doğa gezisi rotası(DGR)
Tabiata uyumlu kırsal miras gezisi(KMG)
Aktif yaylacılık(AY)
Kelebek gözlemciliği imkanı(KeG)
Kuş gözlemciliği imkanı(KuG)
Sportif olta balıkçılığı imkanı(SOB)
Milli park vb sahalar(MP)
Kış sporları potansiyeli(KSP)
Estetik göl/baraj olan yerler(EGB)
Botanik gezilerine uygun saha(BOG)
Tescilli avlak sahası (AvS)
Garantili yaban hayatı gözlemi(YaHaG)
Sualtı Hayatı Gözleme İmkanı
Ormanaltı florası tanıma gezi imkanı(Mantar ve
benzeri dahil)
Endemik Bitkilerin Gözlemi
Köy Pazarları(dağ meyvelerinden reçel marmelat,
kurutulmuş meyve satılması kaydıyla)
Çayır şeklinde gruplanmış gizli kalmış dağ çiçekleri
gezisi (görselliği yüksek olacak)
Bakir doğa parçaları keşif gezisi(Bakir vadi ve bakir
orman gibi gizli kalan değerleri keşfetme gezileri)
Gastronomi gezisi (ziyaretçilere yöresel yemekler
yapılarak sunulur)
Dokusu bozulmamış kırsal miras gezisi (köyler)
Kaya inişi ve çıkışı
18
X
26
15
X
7
7
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Sivaslı
Karahallı
Eşme
Ulubey
Banaz
Aktivite/değer
Merkez ilçe
UŞAK İLÇELERİNİN ÖNE ÇIKAN
DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ MATRİSİ
17
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
80
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
UŞAK İLİ
5. SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKANLARININ
ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER
1. Evrendede Tabiatparkı (konum, tarihi, topoğrafik özellikler, yükseltiler)
İlçesi Banazköy mevkiinde bulunmaktadır. İl merkezine 37 Km km’dir. Sahada kır
gazinosu, WC, büfe, piknik üniteleri bulunmaktadır. Eski zamanlarda Evren Dede
koruluğu denilen bölgesinde, türküler çalıp söyleyen bir Türkmen koca yaşamaktadır.
Ezgiler o kadar güzeldir ki; ezgiyi duyan sese doğru koşar ve Evren Dede susmadıkça
da yanından ayrılamaz. Bir gün gelir ve artık koruluktan ses gelmez olur. Koruluğa
gidenler ise, Evren Dede’den hiçbir iz bulamazlar. Ama Uşak’lılar onun sazından gelen
nağmelerin koruluğa sindiğine ve hala rüzgar estikçe onun sazının nağmelerinin
duyulduğuna inanırlar. Elektrik içme ve kullanma suyu mevcuttur. 6,7 ha’lık bir alanda
kurulmuş olup, ziyaretçi kapasitesi günlük 300 kişi kapasitelidir..
2. Seçkin Doğa turizmi değerlerine ait bilgiler, Sahanın etrafı tabii ormanla kaplı olup,
rekreasyon amaçlı dinlenme ve piknik alanı olarak kullanılabilir.
3. Sahanın Doğa Turizmi Potansiyelinin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler, Sahanın hemen
yaklaşık 5m km kuzeyinde yer alan İbikli kulesine orman yürüyüşü yapılarak çıkılabilir.
Sahanın kuzeyinde kızıl kayalar arkeolojik sit alanı görülebilir. Orman ve tabiat seyri
yapılabilir
4. Sahanın Doğa Turizmi Yönetimi Amaçları,Sahanın tanınırlığının sağlanması,Gelen
ziyaretçi sayısının artırılması,Yöre halkının ürünlerini satabileceği pazarların oluşması Kırsal
kalkınmaya katkı sağlanması
5. Önümüzdeki 3 yıl için Turist artış öngörüsü, Evrendede tabiat parkının Gelişme planı
çalışmaları tamamlanmıştır, Gelişme planında öngörülen altyapı çalışmaları
tamamlandığında ,Alanda ziyaretçi sayısı artacaktır,
Evrendede Tabiat ParkıTurizm Talebi Değerleri tablosu
Halihazırda ki ziyaretçi Ziyaretçi (konaklamayanlar) : 1200 kişi
sayısı
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Konaklama, yeme-içme, yanında yöresel el sanatı ve yöresel
kurutulmuş veya konserve ürünler alınarak para ödeme
şekilleriyle
Kişi başına ortalama en az 15.00 TL harcama yapılmaktadır
Bireysel gezginler : % 10
Eşler: %8 Aileler : %82
81
UŞAK İLİ
Gelişlerinin İlk 5 Sebebi
12345-
Diğerleri : %..8
Doğa Gezileri,
Piknik,
Doğa yürüyüşü
Bakir Orman Gezileri,
Grup etkinliği
Kıyaslanabileceği saha
Ulaşılabilirlik Analizi
Sahanın Uluslararası Orta derecede yakın; 1 saat
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Özel taşıt
(X)
Toplu taşıma
(-)
Diğerleri
(X)
(Bisiklet, motosiklet, yürüyüş,
atlı vb.)
Ziyaretçinin Genel ulaşım
kanaati: kolay ulaşılabilir,
Toplu taşıma olmaması
ziyaretçi sayısını olumsuz
etkilemektedir.
82
Ulaşım için problemler: Var .
Altyapı Analizi
Yetersiz
Taşımacılık ağı
Yerel
ağ(toprak,
asfalt)
Anayollara bağlantı
X
Yerel
genel
taşımacılık
X
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel
yer
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için
kapasitesi
İyi
Yeterli
X
X
X
park
iyi
Toplu taşıma araçları
gitmiyor
Gelişme planı henüz
tamamlandı
X
X
işaret
Açıklama
Yetersiz
yeterli
X
X
Var
ve
yenileri
oluşturuluyor
Yapılıyor, ,
Yapılmakta
X
Yapılmakta,
X
UŞAK İLİ
X
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yeme içme konaklama analizi
Restoranların durumu
Yemek Standartları
Barınma imkanları
Oteller
Hosteller
(Misafirhaneler)
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Diğerleri: Pansiyon
Yeterli değil,
X
Yeterli
Kategori
Turistik
Sayısı
1
Yerel
11
Açıklama
En yakın Banaz
ilçesinde
Yakın
İlçeler
dahil
Yüksek standartlı yemek sunanlar : 1
Yeterli ve yöresel standartta yemek sunanlar: 8
Kötü standartta yemek sunanlar : 1
Kategori
Kuruluş Sayısı
Yatak Sayısı
(iyi-kötü-orta)
-
-
1
Sahanın kendine has seçkin ve diğer önemli özellikleri;
Var-Yok
Yok
Sunduğu değerlerden
Tek-eşsiz olanlar
var mı?
Yok
Biraz farklı ama
değerli olanlar
Yok
Diğer ilgi çeken
yerlere
benzer
olanlar
Banaz
Alan turist ziyaret Evet-Hayır
Kültür
döngüsüne
girecek
turizmi
şekilde
turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Bayrak türler
10
Neler?
-
-
-
83
UŞAK İLİ
Alandaki
varlıklar
yabanıl Diğer
ilginç
yaban
hayatı
(fauna)
Kelebekler
Endemik
bitkiler,
Tatmin edici yaban hayatı izleme imkanı
Tatmin edici yaban Memeliler
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler
var mı?
Genellikle rastlanma Yaban Domuzu,
ihtimali
Tilki, Tavşan,
Şans veya mevsime porsuk
bağlı olanlar
Alanda
bulunan
tesisler
Sahadaki tesisler
Yetersiz
X
Rekreasyonel tesisler
X
Spor tesisleri
X
Diğerleri
yaban
domuzu
Kuşlar
Açıklama
Çam baştankarası,
İspinoz, saka.
Ağaçkakan, İbibik,
Yeterli
-
İyi
ötücü orman
kuşları
Yaban
domuzu ve
kartal türleri
Durum Açıklaması
Uzun
devreli
gelişme
planına göre
yapılabilir.
Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi Değerlendirme Şekli: 1- Tamamen Sağlanabiliyor,
2- Genel Olarak Sağlanıyor, 3- Veri Yok, 4- Çoğunlukla Sağlanamıyor
5- Hiç
Sağlanamıyor
Göstergeler
1
2
3
4
5
2
3
4
5
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay 1
alırlar
X
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
X
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
X
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve
önerileri ele alınıyor
X
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
84
UŞAK İLİ
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek
veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra
zarar görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı
oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
85
X
X
X
X
X
X
X
X
Sosyal ve Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Genel
etkiler
Müspet
/menfi
Kamping&piknik Menfi
Etki
Korunan alan Kabul
Kabul
Kabul
üzerindeki
edilebilir edilemez ancak;
etki
Katı atıklar
edilebilir
Katı atıklara ait
çözümler gerekir.
UŞAK İLİ
Normal
spor Müspet
etkinlikleri
Yeme içme
Müspet
X
Doğa yürüyüşü
X
Müspet
Sadece
belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yöre yemekleri öne
çıkmalı
Patikalar
dışına
çıkılmamalıdır
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmelidir.
1- Tamamen doğru, 2- Genel olarak doğru, 3- Veri yok, 4- Çoğunlukla yanlış, 5- Hiç yok,
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
1
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
2
3
x
4
5
x
x
x
x
x
86
x
Ekolojik Taşıma Kapasitesi Verilerini Değerlendirme Sonuçları;
Ekolojik göstergelerin değerlendirmesiyle;
-
Patika dışına çıkan ziyaretçilerin olduğu, bunların zararlara sebep olabileceği, uyarı,
işaretlemeler ve alan kılavuzu sistemi ile bunların çözülebileceği,
Fiziki/idari Taşıma Kapasitesi İncelemesi ve Değerlendirmesi;
(1-Akıcı, yeterli 2- İyi, 3- Fena değil, 4- Kötü, 5- Çok Kötü)
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Yer
Kapasite 1 2 3 4
X
Korunan alana giriş yolları
X
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
X
Park etme
5
UŞAK İLİ
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Aktiviteler
Çalışanlar
akış
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
Basılı ve görsel materyal
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
87
X
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapılan değerlendirme;
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapıla değerlendirme;
1- İdaremiz personel yönünden yeterli donanıma sahip değildir, takviye edilmelidir,
2- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur,
3- Personelin donanımı arttırılmalıdır.
Psikolojik Taşıma Kapasitesi: ile alakalı değerlendirmede ise herhangi bir problem
yaşanmadığı görülmektedir. Bunun sebepleri arasında; Türk insanının hoşgörüsü önemli bir
husustur, aynı zamanda doğa turistlerinin fazla lükse düşkün olmamaları, taleplerinin ziyadesi
ile karşılanabilmesi sebebiyle sorun yaşanmamaktadır.
Taşıma kapasitesinin tüm yönleri ile incelenmesini müteakip genel değerlendirmesi şu şekilde
yapılabilir;
1- Taşıma kapasitesine ulaşılmamıştır, ekosistem ve korunan alan turizmden kısa vadede
zarar görecek durumda değildir,
UŞAK İLİ
2- İnsanların beklentilerinin yönetilmesi gereklidir, bazı beklentiler uygulanamaz
özellikler taşımaktadır,
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
-
Evrendede Tabiat Parkı’nın sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir
problem yaşamamaktadır.
Ekonomik beklentiler mevcuttur, bu sürecin iyi yönetilmesi gerekir,
Ekonomik kaynak ayrılmakta ve alt yapı yatırımları yapılmakta, kaynakların saha koruma ve
turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmaktadır.
UŞAK İLİ VE İLÇELERİNİN KIYAS YÖNTEMİ İLE KISA DEĞERLENDİRMESİ
Karşılaştırma yöntemi, kapsam dahilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile arasındaki farkı görmesi ve daha
ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimlilik arttırma yöntemidir. Karşılıklı bilgi alışverişi olarak
değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir.
Gelecek eğilimlerini şimdiden görüp, müşterinin isteklerini şimdiden karşılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir.
Karşılaştırma yapılan ilçenin/ilin başarılı oluğu hususta takip ettiği yolun ilçemizde/ilimizde alınabilirliği
araştırılmaktadır.
KIYAS YÖNTEMİ İLE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİ YÜKSEK OLAN BAZI
İLÇELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
UŞAK İLİ
Kıyaslanan
Kıyaslama
Örnek Alınacak Deneyim
İlçe
İl/ilçe
sebebi,
Denizli
İklim, doğa ve Manisa tarihi dokunun yanı sıra
Merkez
şehir yapısı
doğaya yönelik turizmde de öne
çıkmıştır.
Kula
İklim, doğa ve Kula tarihi dokunun yanı sıra
Banaz
şehir yapısı
çıkmıştır.
Gediz
İklim, doğa
Gediz tarihi dokunun yanı sıra
Sivaslı
çıkmıştır.
6. UŞAK İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ
6.1.Gelişme Stratejileri
Strateji 1.
Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teşviklerin sağlanması ile Uşak’
ta turizm sektöründe yatırımların arttırılması, Sürdürülebilir doğa turizmi
ürünlerinin, turistik kalkınma sürecinde zarar görmek yerine, faydalı olan yerel
çevre, toplum ve yöre kültürüyle uyum içinde işlenmesi
Strateji 2.
88
UŞAK İLİ
Yüksek potansiyele sahip ilçelerede yerel kalkınmada turizmin güçlü bir araç olarak
öne çıkarılması, Ürün çeşitliliğini artırma yoluyla, gelirlerin artırılmasının
sağlanması
6.2. Pazarlama Stratejisi
Strateji 1.
Milletler arası, ülke geneli, bölgesel ve yerel ölçekte markalaşmanın hedeflenmesi,
ülke çapında tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varış noktaları bazında tanıtım ve
pazarlama faaliyetlerine başlanması
Strateji 2.
Toplumun farklı kesimlerine uygun fiyatta, kaliteli turistik ürün alternatiflerinin
sunulması, faydalandırmada yüksek ekonomik güç sahibi olmanın gerekmemesi
6.3. Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi
Strateji 1.
Koruma ilkelerinin yaygınlaştırılması, bunun yanında, müşteri beklentilerine de
dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması
6.4. İzleme ve Değerlendirme Stratejisi (Turizmin etkilerinin ve sürdürülebilirliğin
izlenmesi)
Strateji 1.
Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden
yararlanılması
89
UŞAK İLİ
2
3
Öncelik
Eylem no
6.1 .KAPASİTE GELİŞTİRME Amaç: ilgili paydaşların turizm(ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
Eylem
Açıklama
Yapacak kişi İşbirliği
Süresi
ve kuruluşlar ortakları
Başlan 2 2 2
gıç
0 0 0
tarihi
1 1 1
3 4 5
Yerel halkının eko-turizm hakkında İTM, OSİ,
Belediyeler,
1
1
Ekoturizm eğitimi
2013
1
1
4
1
5
1
Ekoturizm Konseyi ve
Ekoturizm Dernekleri
Kurulması
Hizmet
ve
kalitesinin
geliştirilmesi
eğitimi, Ekoturizme sunulabilecek
ürünlerin
geliştirlmesi
ürünleri
geliştirilmesi konusunda eğitilmesi.
Bu konuda plan süresince en az 20 kurs
açılarak toplam 300 kişinin eğitilmesi
Eko-turizmde
hedef
birliğinin
sağlanması,
İşbirliği için sözleşme imzalanması
İTM, Kişiler, Muhtarlıkl
Özel girişim
ar,
2
0
2
1
Bütçesi ve Göstergeler
2 Finans
0 kaynağı
2
3
2013
belediyeler,
2013
OSİ,
Türkiye,
2013
ÜNİVERSİTE TEMA
LER
Vakfı,
DKMPGM
Yöre halkının doğa Doğayı anlatmak için yöre halkın OSİ; ÜN, KY, Muhtarlıkl 2013
eğitilmesi, ayrıca çocukların eğitimi,
HEM
ar, belde
eğitimi
Doğa
koruma
eğiticileri yetiştirmek
2
0
1
9
muhtarlıklar
Ekoturizm
Dernekleri
KY
İTM, Belediyeler,
Ürün Eko-turizm hizmetlerinin kademeli KY,
olarak geliştirilmesi için bir yerel OSİ, İÖİ, B
muhtarlıkl
nitelikler standardı oluşturulması,
ar,
Özel
Geleneksel köy evlerinin pansiyona
dönüştürülmesi projelerinin yapılması, girişimciler,
Geleneksel düğün kompozisyonunun
canlandırılması
/yaygınlaştırılması,
Plan dönemi sonunda standartlara
uygun en az 10 adet ev pansiyonu
oluşturulması
Doğa eğitimi
için
görev alacak
eğitimcilerin eğitilmesi, plan dönemi
içinde 30 adet eğitici eğitmek,
2
0
1
7
90
UŞAK İLİ
Plan dönemi boyunca 400 yetişkin,
1000 çocuğa doğa eğitmi verilmesi,
belediyele
ri,
Doğa
gönüllülerinin
seçimi
Gönüllülük sisteminin
OSİ, ÜN, KY, WWF,
Plan dönemi boyunca her ilçede 15 er B
oluşturulması
TEMA
6
2
7
3
Deneyim paylaşımı
8
2
Rehber eğitimi
9
2
10
2
Haritaların
İTM,
OSİ, WWF
oluşturulması
KY, İÖİ
Hedef
birlikteliği
için
ilgi
gruplarının
İlgi gruplarının eğitimi
İTM;
OSİ; belediyele
worshoplarla, toplantılarla hedeflere VALİLİK, KY r
yönlendirilmesi,
hedef
birliğinin
B
sağlanması 11 yıl boyunca,her yıl 1
11
2
Üniversitelerle
işbirliği
12
13
14
adet gönüllü seçilmesi
Deneyim
paylaşım
programları
oluşturulacaktır, kıyaslama bölgeleri ile
ve ülke düzeyinde deneyim paylaşımı
için
10
adet
karşılıklı
gezi
düzenlenecektir.
Uşak genelindeki alanları yönelik
tamamı yöre halkından olmak üzere
plan döneminde 50 adet Alan Klavuzu
yetiştirilmesi
Ekoturistler için rotaların yer aldığı
haritaların oluşturulması ve basımı,
workshop düzenlenecektir.
Her türlü faaliyetin planlanma,
geliştirme ve uygulama safhalarında
Uşak içinde ve
yakınındaki
üniversitelerden
bilimsel
destek
alınması için işbirliği yapılacaktır,
Av turizmine profesyonel yaklaşım
sağlanacaktır.
Yöre halkı,
KY, İTM, İÖİ,
Özel
girişimciler
OSİ, ÜN, B, TEMA
Ky, MEM
DKMP
OSİ, İTM,
OSİ,HEM,Ü
N,
ziyaretçilerle
iletişim OSİ,
HEM,
sağlanacaktır.
ÜN.
Kurtarma Timlerinin Dağ, kanyon ve mağara kurtarma OSİ,AFAD,
Timlerinin
kurulması
sonucunda Kaymakamlık
kurulması
ziyaretçilerin güvenliği sağlanacaktır.
lar
Yerel profesyonel av
klavuzu eğitimi
Yabancı
Yabancı dil eğitimi
Dernekler
2013
2013
2013
2013
2013
2013
2013
2013
2013
91
UŞAK İLİ
Faaliyet no.
Öncelik
2.FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASI Amaç; altyapıyı geliştirmek,
Eylem
Açıklama
15
1
Atık yönetimi
Özellikle katı atıkların yönetimi, vahşi
depolama engellenecektir.
Sanayi
kaynaklı atıklar arıtılacak.
16
1
Alan düzenleme
17
1
Hizmet
geliştirme
Kamping alanlarının ve günübirlik
alanların düzenlenmesi, uygun yerlerde,
ilçe planına uygun olmak üzere en az 3
motokaravan yeri düzenlenecektir.
Favori seçilen ilçelerde alan içinde
kalan, atıl binaların onarımı ve turizmde
kullanımı,sağlanacaktır.
18
1
üniteleri
bilgilendirme
Turizm Bilgilendirme Favori ilçelerde
merkezleri
kurulacaktır,
Bu
merkezlerin
Merkezleri kurulması
19
1
Patika düzenlemeleri
(trekking yol ağı
oluşturma
ve
düzenleme)
20
2
Doğa
kurulması
Müzesi
atıl okul binaları veya köy evlerinin
kiralanması veya restorasyonu ile
oluşturulması. 2019 a kadar 5 ayrı yerde
bilgilendirme merkezi kurulacaktır.
3.Bölümde Trekking güzergahı olarak
tespiti edilen tüm sahalarda patika
düzenlemeleri ve her türlü tanıtıcı,
bilgilendirici elemanların yapımı ve
yerine konması 2017 yılına kadar
tamamlanacaktır.
Favori ilçelerde Doğa Müzesi ve
Ekolojik Yorum Merkezleri kurulması
için çalışmalar yapılacaktır.
Başlan
gıç
tarihi
Muhtarlıkla (M)
belediyeler,(B)
İl özel idaresi
(İÖİ)
İl
Turizm
Md.(İTM)
Kaynakamlıklar,
(KY) İÖİ
KY, İÖİ , orman
ve su işler md
OSİ Özel girişim
ÖG
İTM, OSİ, KY, B,
İÖİ
Dernekler D
Çevre
ve
Şehircilik md
ÇŞM
2014
D, ÇŞM
2014
D;
2014
Dernekler
WWF
2014
İTM, OSİ, Ky, B,
İÖİ,
Dernekler
2013
OSİ, İTM Ky B
İÖİ
Dernekler,
Üniversite
ler
2014
Süresi
2 2 2
0 0 0
1 1 1
3 4 5
2
0
1
7
2
0
1
9
2
0
2
1
Bütçesi ve Göstergele
r
2 Finans
0 kaynağı
2
3
92
UŞAK İLİ
21
3
22
23
2
24
2
25
26
27
28
29
Mağaraların Ziyarete 3.bölümde bilgileri verilen mağaraların İTM, PSİ Ky İÖİ Dernekler,
ekoturistlerin ziyaretine açılması için
Üniversite
Açılması
gerekli düzenlemeler yapılması
ler
Ziyaretçi
merkezi
vizyonunun
İTM
OSİ
Ky
B
Dernekler,
Ziyaretçi merkezleri
katılımcılıkla
oluşturulması,
favori
İÖİ
KTM,
kurulması
ilçelerde
ziyaretçi
merkezlerinin
kurulması
için
çalışmalara
başlanacaktır.
Favori ilçelerde Karavan ve taşınabilir
ev organize kamp yerleri oluşturulması
2014
2015
Belediyeler,
Muhtarlıklar
Karavan&mobil
ev
kamp yeri
Dağ
bisikleti Favori ilçelerde Dağ bisikleti patikası
ağı için altyapı, araştırma ve
parkurları
OSİ; İTM, Ky, B,
İÖİ
Dernekler
2015
OSİ; İTM, Ky,
İÖİ; B
Dernekler
2014
Ulaştırma
imkanlarının
arttırılması
Butik
otel
pansiyonların
arttırılması
Valilik,
İÖİ,THK,UB
organizasyonun tamamlanması,
Havaalanı
ve her türlü ulaşım
seferlerinin arttırılmasıyla ziyaretçilere
kolay ulaşım imkanı sağlanacaktır.
ve İl
Kırsal kesimlerdeki
yol
kalitesinin
arttırılması
Yürüyüş
platformlarının
yapılması
Atıksu Yönetimi
ve ilçelerde butik otel ve
pansiyonculuğun
arttırılması
ile
ziyaretçilerin konaklama ihtiyaçları en
üst seviyeye getirilecektir.
Köy ulaşım yollarının ve orman yangın
yollarının iyileştirilmesiyle ziyaretçilere
kaliteli ulaşım imkanı sağlanacaktır.
Kanyonlara yürüyüş için yürüyüş
platformlarının ve
işaretlemelerin
yapılması
ziyaretçi
güvenliğini
sağlayacaktır.
Özellikle belediyeler ve atıksu oluşturan
tüm evsel ve endüstriyel atıksular
oluşturan
işletmelerden
kaynaklı
2013
93
Ky,
Turizm
İşletmeleri,
İKTM,
Kaymakamlıklar
Belediyeler,
Muhtarlıklar
Valilik,
İÖİ,OGM,OSİ
2013
OSİ,
Kaymakamlıklar
2013
Belediyeler,Özel
İdareler, Turizm
Çevre ve 2013
Şehircilik
2013
UŞAK İLİ
30
31
32
33
34
Şifalı
su
ve
çamurların
şifalı/sağlığı
uygunluğunun
araştırılması
Sportif
olta
balıkçılğına
uygun
iskelelerin yapılması
atıksular arıtılacak ve turizm alanları
korunmuş olacaktır.
ve
Sanayi
İşletmeleri, OSİ
Sağlık turizmine katkı sağlayacaktır.
Şifalı su alanlarında konaklama
imkanlarının artırılması.
OSİ, İl Gıda
Tarım
Hayvancılık
Müdürlükleri, İl
Kültür ve Turizm
Müdürlükleri
OSİ, İl Gıda
Tarım
Hayvancılık
Müdürlükleri,
OBAF
OSİ
Sportif olta balıkçılığı meraklılarına ve
sportif olta balıkçılığı turizmine altyapı
oluşturulmuş olacaktır.
Kuş
gözlem Uygun sulak alanlara kuş gözlem
kulelerinin yapılması kuleleri yapılarak kuş gözlemciliği ve
kuş gözlemciliğine dayalı turizm
altyapısı oluşturulmuş olacaktır.
Turizm alanlarında seyir noktası ve
seyir
terasları
yapılarak
cazibe
arttırılacaktır.
Turizm
alanlarına
manzara seyir noktası
ve seyir terasları
yapılması
Turizm
alanlarına Yaya, atlı ve bisikletli doğa gezi
kuru tuvalet yapılması güzergahları belirlenerek üzerinde
uygun yerlere kuru tuvaletler yapılarak
gezi parkurlarında atık yönetimi
sorununa çözüm getirilmiş olacaktır.
İl
Müdürlükl
eri
STK
94
Özel İdareler,
Belediyeler,
Kaymakamlıklar
Muhtarlıklar,
OSİ
OSİ,İl
Özel
İdaresi,
Kaymakamlıklar
UŞAK İLİ
Öncelik
Eylem no.
3. ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VE GELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN
YAPILMASI Amaç: mevcut ekoturizm ürünlerinin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi,tanıtımı ve pazarlamasını yapmak.
Eylem
Açıklama
Başlan Süresi
gıç
2 2 2 2 2 2 2 Finans
tarihi
0 0 0 0 0 0 0 kaynağı
1 1 1 1 1 2 2
3 4 5 7 9 1 3
Kültürel
ürün Geleneksel yaşam tarzı ve kültüre iTM, OSİ, Ky, Dernekler, 2014
35 1
envanteri ürünleri ilişkin olarak doğadan toplanan HEM,
üniversitel
sunuma hazır hale veya üretilen gıda maddeleri, doğal
er
getirme
materyalden üretilen el sanatları vb.
95
değerlerin tespiti, satılabilir hale
getirilmesi,
sözlü değerlerin
envanteri,
bunların
turizme
sunulabilir hale getirilmesi
Doğal
ürün Doğada gizli kalmış,
henüz İÇOM, Tarım Üniversite 2013
36 1
envanteri sunuma keşfedilmemiş
olan
turizme il
ler
hazır hale getirme
sunulabilecek değerlerin ortaya Müdürlüğü(İ
çıkarılması ve sunuma hazır hale TM),
özel
getirilmesi, bunların basılı katalog girişimciler
haline getirilmesi sağlanacaktır.
Milli
ve
Sunuma ve tanıtıma ait senaryonun OSİ; İTM, Ky,
2014
37 1
Milletlerarası
katılımcılıkla oluşturulması ve B, İÖİ,
seviyede tanıtım
çerçevede Milli ve Milletlerarası
düzeyde tanıtım materyallerinin
UŞAK İLİ
38
1
Ekolojik ürün satış
merkezleri
39
1
Ev pansiyonculuğu
40
1
Tur opreratörlerine
saha tanıtımı ve
Ekotur
destinasyonları
41
2
Müşteri beklenti ve
memnuniyet
anketleri
basımı(1 WEB sitesi, yeterli
miktarda broşür, rota haritası, CD,
2 tanıtım filmi vb.)
Favori ilçelerde yöre insanının
ürettiği ekolojik ve doğadan
toplanan ürünlerin satışına yönelik
her ilçede ena z 1 tane olmak üzere
10
adet
satış
yerlerinin
oluşturulması, vatandaşların üretim
ve satış için yönlendirilmesi.
Favori ilçelerde aynı kalite
standardındaki
Pansiyonların
pazarlama ağı içine alınması
sağlanacak,
Tur
opartörlerine
sahanın
gezdirilerek tanıtımı, görüşlerinin
alınması,
isteklerinin
değerlendirilmesi,
destinasyon
şekillendirmelerinin yapılması,bu
destinasyonlar üzerinde hizmet
kalitesi
ağı
kurulması,
destinasyonları destekleyici, olumlu
etkileyici eklerin tespiti. Yıl içinde
tur operatörleri kanalı ile gelen
turist sayısının 200.000 kişiye
çıkarılması sağlanacaktır.
Ziyaretçilerin beklentileri ve verilen
hizmetlerden
memnuniyetinin
peryodik olarak ölçülmesi, her yıl
250 şer kişi ile, sezon başı, ortası ve
İTM,
Tarım
İÖİ B
Oİ, WWF
Md. ÇEKÜL
2014
İTM; B, Ky,
İÖİ, Özel Gr.
2014
İTM,
OSİ; Dernekler,
Valilik, K, B, KTM
İÖİ,
2014
İTM OSİ KY
2013
ÜNİV
96
UŞAK İLİ
sonunda
toplam
3
anket
yapılacaktır.
Fuar ve sempozyumlara aktif İTM,
katılımlarla stand oluşturma, Uşak tarım
konulu sempozyum düzenleme, HEM,
festivallerin kültürel değerleri öne
çıkaran hale getirilmesi, her yıl en
az 2 milli fuara katılacaktır.
42
3
Fuar
sempozyumlar,
festivaller
43
2
Eko köy ve Eko Saha içinde doğal ve kültürel
değerleri bozulmamış veya küçük
beldeler
bir çaba ile bu değerlerinin sunumu
ve
korunması
kolayca
başarılabilecek
ve
ekolojik
uygulamaların
sürdürülebilirliği
sözkonusu olan Yukarı karacahisar,
, Küçükler ve Ulupınar olmak üzere
ayrıca 3 köyün Ekoköy olarak
dizaynı ve sunulması, bu konuda
diğer koruma alanlarına örnek
olacak pilot uygulama yapılması,
değerleri
dağıtım
Satış-Tutundurma Ekoturizm
programı yapılacaktır. Ekoturizm
çalışmaları
tutundurma
programı
hazırlanacaktır. Bu amaçla, gerekli
kişisel satış, reklam, tanıtım ve satış
geliştirme
etkinlikleri
belirlenecektir.
44
2
OSİ, Belediyeler,
d. Dernekler
ÜN
2014
İTM,
OSİ, Muhtarlık
Ky, İÖİ,
larWWF
TATUTA
2014
97
İTM,
OSİ, Dernekler, 2013
Tic. Ve San Belediyeler
Odası,
Özel Gr.,
UŞAK İLİ
45
1
46
2
47
2
48
1
49
2
Yerel
koruma
standardı Eko-turizm hizmetlerinin kademeli
olarak geliştirilmesi için bir yerel
nitelikler standardı oluşturulması,
bu şekilde orijinalliğin korunması
ile
bozulma
ve
kültürel
melezleşmenin önüne geçilmesi
Yeni ürünler ve Yeni ürünlerin geliştirilmesi, yeni
Ürün geliştirme
dizaynlar,
yerel
kültür
elemanlarının figüre edilmesi,
bilinmeyen veya kaybolmaya yüz
tutmuş,
yöresel
yemeklerin
sunulabilir hale getirilmesi bunların
kataloglar
halinde
basımının
sağlanması,
İyi örnekleri öne Yılda bir kez Örnek pansiyon, Örnek
lokanta, Örnek Ürün satış yeri
çıkarma
seçimi, bunlara göre kalite
standartlarının diğer aynı faaliyette
bulunan
kişi
ve
kurumlara
yaygınlaştırılması
Pansiyonculara,
lokantalara,
Sertifika/kalite
standardı programı ekolojik ürün üreticilerine yönelik
sertifika ve kalite standardı
programının
hazırlanması
ve
uygulanması
Zamanla gelişim gösteren ve
Yeni tesisler
potansiyeli artan yerlere belirlenmiş
ekoturizm standartlarına uygun yeni
eko-turizm tesisleri
İTM OSİ Ky
Dernekler
İTM ÜNİV Dernekler, 2015
OSİ
Ky Üniversite
HEM
ler,
İTM OSİ İOİ Dernekler
Ky
2015
İTM HEM Üniversite 2014
Ky B OSİ
ler,
Dernekler,
Hizmet
üretlenler
Özel Gr. OSİ, Dernekler, 2015
Ky İÖİ, İTM Belediyeler
98
UŞAK İLİ
50
2
51
1
52
1
53
54
Tur operatörlüğü, Rota kılavuzluğu,
pansiyonculuk ve yerel ürünlerin
satışı
konusunda
halkın
da
benimsediği bir iş düzenini ve
kurallar sistemini ortaya koyan
mekanizma geliştirmek,
Korunan alanlarda organik tarımla
Organik tarım
üretim
prensiplerinin
yerleştirilmesi,
plan
dönemi
sonunda sahaların yüzde 20 sinde
organik tarımın yapılıyor olmasının
sağlanması,
Favori ilçelerde, köy, belde ve
Yapı sistemi
ilçelerde yeni yapılacak yapıların
tamamen yerel mimariye uygun
olmasının zorunlu hale getirilmesi
av
potansiyelini
Avlaklarda
av Avlaklarda
artıracak ve av turizminin cazibesini
sayısının
arttıracaktır.
arttırılması
Avlaklarda
av Avlaklarda av potansiyelini
kaynağına
yem artıracak ve av turizminin
cazibesini arttıracaktır.
takviyesinin
Avlaklarda kanatlı avı için üretme
yapılması
istasyonları kurularak, Üret Sal
avlat modeli ne uygun avlaklar
tesis edilecektir. Plan dönemi
sonuna kadar 3 adet.
Kurallar sistemi
İTM OSİ Ky
B
Tur
oparatörleri,
Hizmet
üretenler
2014
Muhtarlıklar, 2014
İTM, OSİ,
İL tarım Md. Dernekler,
B, ÇŞM, M. Dernekler
Ky
Mimarlar
Odası
2014
OSİ, Avlak
İşletmecileri
2013
OSİ,Avlak
İşletmecileri,
Avcı
Dernekleri
2013
99
UŞAK İLİ
Avlaklar ve av kaynakları fuarlar,
yabancı ve yerli televizyonlar, av
dergileri vb. kaynaklarla ya da yerli
ve yabancı av turizm acentalarıyla
görüşerek tanıtılması sağlanacaktır.
55
Avlakların
tanıtılması
56
Karstik yapıların Uşak’ta dünyanın en uzun kanyonu
Ulubey kanyonu tanıtımlarının
tanıtılması
yapılması ile ziyaretçi potansiyeli
artacaktır.
57
İç sularda sportif
olta balıkçılığına
uygun
yerlerin
belirlenmesi
58
Sportif
balıkçılığı
alanlarının
tanıtılması
59
Kuş
envanterlerinin
çıkarılması
Sportif
olta
balıkçılığı
meraklılarına
yeni
alanlar
belirlenmiş olacaktır.
Olta balıkçılığı sertifikalı eğitimi
verilecektir. 10 kurs 200 kişi.
olta Sportif balıkçılık gruplarına ve tüm
bu
aktiveteyle
ilgilenenlere
balıkçılık sahalarının tanıtımı
yapılmış olacaktır.
Kuş gözlemciliği gruplarından
faydalanarak
alanların
kuş
envanterinin
çıkarılması
OSİ,
Avcı
dernekleri,İl
Kültür
ve
Turizm
Müdürlükleri
,
Avlak
işleticileri
OSİ,
İl
Kültür
ve
Turizm
Müdürlüğü,
Turizm
STKları
İl Kültür ve OBAF
Turizm
Müd.,
Balıkçılık
STK,
Üniversiteler,
OSİ,
DSİ,
Özel İdasi
OSİ,
İl
Kültür
ve
Turizm
Müd.,
Turizm
Acentaları
Kuş
Gözlemciliği
STKları,
2013
2013
2013
100
2013
2013
UŞAK İLİ
sağlanacaktır.
Kuş
kulelerinin yapımı.
gözlem OSİ,
Dkmp,Kaym
akamlıklar,
Üniversiteler
Yayla turizmi meraklılarına yeni Vatandaşlar,
Yayla
Pansiyonluğu
ve alanlar oluşturulmuş olacaktır.
Orman Bölge
yayla
turizminin
Müdürlüğü,
geliştirilmesi
Turizm
Acentaları,
OSİ
60
2013
101
Öncelik
Eylem no.
4.İZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin
yapılması, raporlama, değerlendirme ve geri bildirimlerin yapılması.
Eylem
Açıklama
Başlan Süresi
gıç
2 2 2 2 2 2 2 Finans
tarihi
0 0 0 0 0 0 0 kaynağı
1 1 1 1 1 2 2
3 4 5 7 9 1 3
Doğal
ve
kültürel
değerleri
etkileyen
Değişimin sınırlarının
61 1
OSİ,
İTM, WWF,
2014
tüm turizm faaliyetlerinin kabul Üniversiteler Dernekler
belirlenmesi
edilebilir
değişimin
sınırlarının
belirlenmesi, bu çalışmanın hedefi
yöresel düzeyde kabul edilebilir
sınırların tespitidir.
UŞAK İLİ
62
1
63
1
64
1
65
1
66
1
67
1
Çevresel
izlenmesi
Ekonomik
izlenmesi
etkilerin indikatörlere göre izlenecektir.
etkilerin indikatörlere göre izlenecektir
Sosyal ve kültürel indikatörlere göre izlenecektir
etkilerin izlenmesi
indikatörlere göre izlenecektir
Sürdürülebilirliğin
izlenmesi
Kurallar sistemine uyumun izlenmesi,
Uyumun izlenmesi
uyumsuzluğun
sözkonusu
olduğu
hususları inceleme, uzlaşma arayışı,
çözüm geliştirme, raporlama ve
değerlendirme, yaptırım uygulama,
İzlemenin raporlama,
dedğerlendirme
ve
geri
bildirimlere
dönüştürülmesi
Doğal ve kültürel değerlere etki yapan
Faaliyetlerin sınırlara göre durumunun
izlenmesi ve raporlama, değerleme ve
geri bildirimlerinin yapılması,
ÇŞM OSİ B Dernekler
, KTM
İTM, Tarım Dernekler
Md Ky B Tic , Üniv.
San Od.
OSİ,
İTM Dernekler
Üniv
,
OSİ; ÇŞM
Dernekler
,
İTM,
OSİ Dernekler
Özel
girşimciler,
Hizmet
üreten
herkes,
OSİ;
İTM Dernekler
ÜNİV
2014
2014
2014
2014
2014
102
2014
UŞAK İLİ
KAYNAKLAR
Uşak valiliği web sitesi www.usak.gov.tr.
TÜİK web sitesi www.tuik.gov.tr
Uşak kültür Turizm Müdürlüğü www.usakkultur.gov.tr
ZEKA Kalkınma ajansı www.zafer.org.tr.
Atabey, E., (2003), Tufa ve Traverten, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Yayınları,
Ankara. Atalay, İ., Yılmaz, Ö., Kafalı, F., (2004), The Effect of Neotectonic Movements on
The Formation Ulubey-Banaz Canyon, W of Turkey, The Third Turkish-Romanian
Geographical Academic S, 16-24 Eylül, 2004, İstanbul. Atalay, İ., (2005),
Genel Fiziki Coğrafya, META Basım Matbaacılık Hizmetleri, İzmir. Atalay, İ., Mortan, K.,
(2006), Türkiye Bölgesel Coğrafyası, İnkılâp Kitapevi,
İstanbul. Aysal, N., (2001), Uşak’ın Türkiye Jeolojisindeki Yeri, 21. Yüzyılın Eşiğinde Uşak
Sempozyumu, s.745-754, Uşak. Başarı, N., (1982),
Uşak, Banaz, Kızılcaören Köyü Demir Mangenez Cevherleşmesi Jeoloji Raporu, Derleme
7182, Proje No: 1981 /I, Ankara.
Baykal, F., (1955), “Alaşehir ve Uşak Ovaları (Batı Anadolu)”, İstanbul Üniversitesi Fen Fak.
Mecmuası, 20 (4), s.225-236, İstanbul.Baykara, M.O., (2007), Çokrağan-Yukarı Karacahisar
(Banaz-Uşak) Karstik Kaynaklarının Hidrojeolojik İncelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Uygulamalı Jeoloji Anabilim Dalı, İzmir.
Ercan, T., Dinçel, A., Metin, S., Türkecan, A., Günay, E., (1978), “Uşak Yöresindeki Neojen
Havzalarının Jeolojisi”, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, c.21, s.91-106, İstanbul. Ercan, T.,
(1982), “Kula Yöresinin Jeolojisi ve Volkanitlerin Petrolojisi”, Yerbilimleri 3: 1-2, İstanbul.
Erinç, S., (2001), Jeomorfoloji II, DER Yayınları, 3. Baskı, İstanbul. Güldalı, N., (1971), “Karstik
Araştırmaların Türkiye İçin Önemi”, Jeomorfoloji Dergisi, Sayı: 3, s. 54-61, Ankara.
Günal, N., (2003), Yukarı Gediz Havzasının Bitki Coğrafyası, Çantay Kitabevi, Melisa
Matbaacılık, İstanbul. Gürgen, G., (1997), “Şebinkarahisar-Alucra Çevresinde Volkanik Şekiller”,
Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 6, s. 149161,
103
UŞAK İLİ
Ankara. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, (1997), Uşak İli Arazi Varlığı, T.C. Başbakanlık Köy
Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları,
İl Rapor No: 64, Ankara. Pekcan, N., (1999), Karst Jeomorfolojisi, Filiz Kitabevi, 2. Baskı,
İstanbul. Polat, S., Karğı, S., (2008),
Karahallı (Uşak) İlçesinde Lapyalı Kalker Sökümü ve Çevresel Etkileri, Ulusal Jeomorfoloji
Sempozyumu-2008, s.54-63, Çanakkale. Sür, A., (1994), “Karstik Yerşekilleri ve Türkiye’den
Örnekler”,
Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı:3, s. 1-28,
Ankara. Şahin, C., (2006), Türkiye Fiziki Coğrafyası, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
T.C. Uşak Valiliği, (2008), Uşak İli 1/100000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Uşak. Yalçınlar, İ.,
(1955), “Banaz Çayı Havzası ve Uşak Civarında Bünye ve Morfoloji Araştırmaları”, Türk Coğrafya
Afyonkarahisar Meteoroloji Bölge Müdürlüğü Web Sitesi; Uşak İlinin İklim Durumu,
http://www.afyon.mgm.gov.tr/
Uşak Ticaret Odası Web Sitesi; Uşak Turizm Bilgileri, Uşak Valiliği Web Sitesi;
Uşak Valiliği Resmi Web Sitesi
Uşak Valiliği, 2012, Uşak İl Brifingi.
OK K., 2008; Türkiye Ormancılık Sektörü Açısından Ekoturizm, TODEG Makaleleri,
104
http://www.ekoturizmgrubu.org/makale/MAKALE.htm, Ziyaret tarihi: 12.04.2012.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı, 2012; Strateji Geliştirme Başkanlığı Faaliyet Raporu, Ankara.
Özel
Çevre
Koruma
Kurumu
Başkanlığı,
İl
Durum
Raporu,
http://www2.ormansu.gov.tr/COB/Files/durum_rapor/ockkb/ockkb_ild.pdf, Ziyaret Tarihi:
10.04.2012.

Uşak İli Doğa Turizmi Master Planı - V. Bölge Müdürlüğü

Transkript

Benzer belgeler

Özgeçmiş (CV) - Uşak Üniversitesi

Turizm Akademisyeni, Mezunu ve Öğrencisi! Mesleki Yeterlilik

Haberi Devamı İçin Tıklayınız

71490862-010.06.02 Konu ıHijyen ve çevre

Siz hiç uçan balık gördünüz mü?

Erginer, Gürbüz 1969-1970 “Uşak Takvimi”

08.05.2013 TÜRKİYE –B.A.E DUBAİ BÖLGESİ SAĞLIK TURİZMİ

Özeti için tıklayınız.

2015_Reklam_Bilgilendirme _Raporu