Detaylı bilgi için tıklayınız.

KOLIBRI FoodScreen
Gıda Duyarlılık (Intolerans) Testi
Kişiye Özel Beslenme ile Sağlığınıza Kavuşun !
Đndeks:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
Tebrikler!
Önemli Not
Gıda duyarlılığı nedir?
Gıda duyarlılığının belirtileri
Gıda alerjisi ve gıda duyarlılığı arasındaki farklar
Gıda duyarlılığı nasıl teşhis edilir?
Gıda duyarlılığı test sonuçları nasıl yorumlanır?
Gıda duyarlılığı nasıl tedavi edilir?
Günlük beslenmenizi değiştirmeden önce
Eliminasyon diyetleri
Rotasyon prensibi
Gıdaların beslenmeye yeniden eklenmesi
Gıdaların hazırlanması ve saklanmasında önemli noktalar
Sıkça sorulan sorular (SSS)
• Kırmızı, turuncu, sarı, yeşil renkler neyi ifade ediyor?
• Bir besine karşı alerjim olduğunu biliyorum, bu besin için
KOLIBRI FoodScreen test sonucum neden yeşil
(negatif)?
• Sevmediğim, hatta yemediğim bir besine karşı nasıl
alerjik olabilirim? (çapraz reaksiyonlar)
• Duyarlılık geliştirdiğim gıdalar için bir rotasyon planını
izlemem gerçekten gerekli mi yoksa bu besinleri
diyetimden tamamen çıkarsam olur mu?
• Tüm hafta boyunca tek tip gıdayla beslensem olur mu?
• Duyarlılık testi yaptırmadığım bir gıdayı rotasyon planı
çerçevesinde tüketebilir miyim?
• Duyarlılık geliştirdiğim gıdaları ne kadar süreyle yememeli
ve bu gıdaları beslenmeme ne zaman ve hangi sırayla
yeniden eklemeliyim?
• Et duyarlılığı olan kişiler gerekli proteinleri nasıl alırlar?
• Duyarlılık geliştirdiğim bir gıdadan üretilmiş bir besin
desteğini kullanabilir miyim?
Sözlük
Referans
KOLIBRI FoodScreen
-2-
Tebrikler !
KOLIBRI FoodScreen test ile sağlığınızı iyileştirmek adına olumlu bir adım
attınız.
En gelişmiş laboratuvar teknolojisi ile gıda duyarlılığınızı belirlemeye karar
vererek, sağlıklı bir yaşam için yeni bir bakış açısı geliştirmeye
başlıyorsunuz.
KOLIBRI FoodScreen test sonuçları, kendi metabolizmanıza uygun gıdalar
üzerine kurulu bir beslenme programı belirlemenize yardımcı olacaktır.
Test sonuçlarından en üst düzeyde yararlanmak için kitapçığı dikkatlice
inceleyiniz.
Kitapçık, gıda duyarlılıklarınıza göre beslenmenizi güvenli bir biçimde
değiştirmeniz ve bunu yaparken de dengeli beslenmeden uzaklaşmamanız
için gerekli bilgi ve tavsiyeleri içermektedir.
Önemli Not:
KOLIBRI FoodScreen test, hızlı reaksiyon tipi gıda alerjilerini
belirlemez. Hızlı veya IgE aracılı gıda alerjileriniz olması durumunda,
alerjik olduğunuz bu gıdalar için KOLIBRI FoodScreen test
sonucunuz yeşil (negatif) olsa bile bu gıdalardan kaçınmaya devam
ediniz.
KOLIBRI FoodScreen IgG duyarlılık test sonuçları doğrultusunda
diyete başlamadan önce, mutlaka doktor görüşü alınarak diyetisyen
tarafından hazırlanmış bir diyet uygulanmalıdır.
Ayrıca, IgE gıda alerjileri ve IgG gıda duyarlılıkları hakkındaki
sorularınız için de doktorunuza danışınız.
KOLIBRI FoodScreen
-3-
IgE gıda alerjisi toplumun %5’ten az bir kısmında görülürken, gıda
duyarlılıkları toplumun %70’ten fazlasını etkilemektedir!
1.
Gıda duyarlılığı nedir?
Gıda duyarlılığı, bazı besinler ve içeriklerine
karşı, her tüketimlerinden özellikle de yüksek
miktarda tüketimlerinden sonra gelişen
olumsuz reaksiyondur. Gıda duyarlılığı için
kullanılan tıbbi terim, alerjik olmayan gıda
hiper-hassasiyetidir. Bir besin, içecek, gıda
katkı maddesi veya bileşenine karşı oluşan,
belirtileri birden fazla organ veya sistemi
etkileyen fakat gerçek alerji olmayan
gecikmiş olumsuz reaksiyondur. Gıda
duyarlılığı, vücut bazı gıdalarla başa çıkamadığı zaman oluşur. Bu,
genellikle vücudun o gıdanın sindirimi için gerekli bazı kimyasal ve
enzimleri yeterince üretememesinden kaynaklanır. En yaygın gıda
duyarlılıklarına bir örnek olan inek sütü, laktoz adı verilen bir çeşit şeker
içermektedir. Pek çok insanda, normalde ince barsağı çevreleyen
hücrelerde üretilen laktaz enzimi eksikliği görülür. Laktaz enzimi olmayan
bu kişiler, süt şekerini kan dolaşımına karışabilecek daha basit biçimlere
dönüştüremezler.
KOLIBRI FoodScreen
-4-
2.
Gıda duyarlılığının belirtileri
Gıda duyarlılığı nadiren zararlıdır fakat mide
bulantısı (nausea), şişkinlik, abdominal ağrı ve
ishal gibi hoş olmayan ve şüpheli gıda/içecek
alımından saatler veya günler sonra başlayan
belirtileri vardır.
Belirtilerin şiddeti, kişinin ürettiği enzimin miktarına ve tüketilen gıdanın
miktarına göre değişkenlik göstermektedir. Alkol duyarlılığında, deride
yoğun kızarma, mide bulantısı, çarpıntı ve bitkinlik hissi belirtileri görülebilir.
Kilo vermede zorluk çekme,
gıda duyarlılığı ile alakalı
olabilir ve eliminasyon
diyetleri ile tedavi edilebilir.
Gıda duyarlılığının neden olabileceği genel belirtiler
aşağıda sıralanmıştır:
Karın ağrısı, ağrı ve acı, akne, şişkinlik, kabızlık,
kronik yorgunluk, depresyon, ishal, baş dönmesi,
egzama, bitkinlik, irritable bowel sendorumu (IBS),
kaşıntı, sıvı tutma, baş ağrısı, hiperaktivite, iştah
kaybı, migren, mide bulantısı, pişik, solunum
sıkıntısı, huzursuz bacak sendorumu, rinit, sinüzit,
mide krampları, tansiyon, ürtiker, kilo alma,
bronşlarda hırıltı.
KOLIBRI FoodScreen
-5-
3.
Gıda alerjisi ve gıda duyarlılığı arasındaki farklar
Gıda duyarlılığı, bazı besin ve içeriklerinin her tüketiminden sonra
görülen olumsuz reaksiyondur; gıda alerjisiyle aynı değildir, çünkü gıda
duyarlılığında bağışıklık sistemi aktive edilmemiştir. Gıda duyarlılığı, gıda
zehirlenmesi ile de aynı değildir; çünkü gıda zehirlenmesi, yiyen her kişide
aynı belirtilere sebep olacak zehirli maddelerden kaynaklanır. Ayrıca,
gıda duyarlılığının belirli besinlere verilen psikolojik reaksiyonlarla da ilgisi
yoktur.
Buna karşın gıda alerjisi, belli bir besine karşı vücudun bağışıklık
sisteminin geliştirdiği ani tepkidir. Bu tip reaksiyonlarda, vücudun
bağışıklık sistemi yanlışlıkla bir gıdayı “işgalci” olarak tanımlar ve
genellikle birkaç dakika içinde hızlı bir alerjik reaksiyon verir. Gıda alerjisi,
genellikle saniyeler veya dakikalar içerisinde akut, tipik semptomlar
geliştirir. Bazı aşırı durumlarda, hayati tehlike taşıyabilir. Reaksiyon, eser
miktarda gıda ile tetiklenebilir ve IgE antikorlarının aracılık ettiği bir
reaksiyondur.
KOLIBRI FoodScreen
-6-
Gıda duyarlılığı, gıda alerjisiyle aynı değildir çünkü gıda duyarlılığında
bağışıklık sistemi aktive edilmemiştir. “Gecikmiş gıda alerjisi” olarak da
bilinen gıda duyarlılığı gecikmiş kronik semptomlara sebep olur. Teşhisi
zordur; çünkü risk oluşturan gıdaların reaksiyona girme süresi, gıdanın
tüketiminden saatler hatta günler sonra bile olabilir. Gıda duyarlılığı
nadiren hayati tehdittir ve IgG4 antikorları ölçülerek değerlendirilir.
4.
Gıda duyarlılığı nasıl teşhis edilir?
Bilimsel olarak kanıtlanmış ELISA (enzym-linked immunosorbent assay)
test yöntemini kullanan KOLIBRI FoodScreen test, artan gıdaya-özgü
IgG4 antikor seviyelerini tespit etmektedir. Bireyin reaksiyon verdiği
gıdaları belirlediği için eliminasyon diyetlerinin hızlı takibi için kullanılır.
Tahmin aşamasını kaldırır, böylelikle gıda duyarlılığının teşhis süresini
belirli biçimde hızlandırır. IgG4 için pozitif fakat IgE için negatif sonuçlar,
gıda duyarlılığını gıda alerjisinden ayırt etmeye yardımcı olur.
KOLIBRI FoodScreen
-7-
5.
Gıda duyarlılığı test sonuçları nasıl yorumlanır?
Gıda duyarlılığı düz bir “evet/pozitif” veya “hayır/negatif” ile
yorumlanamaz. Duyarlılığın farklı dereceleri olabilir ki bunlar da yeme
alışkanlıkları, stres seviyesi, sağlık durumu, beslenme durumu, hormon
seviyesi, mevsim değişimi veya bağışıklık sistemini etkileyen başka
etkenlerin değişmesiyle farklılaşabilirler.
Test sonuçları, test edilen gıdaya ilişkin bulunan IgG4 seviyesini gösteren
dört farklı alanda belirtilmiştir:
Kırmızı: Kırmızı alanlardaki gıdalar, ciddi reaksiyonlara işaret etmektedir
ve bu gıdaların tüketimine en az 6 ay ara verilmelidir.
Turuncu: Turuncu alanlardaki gıdalar, orta derecede reaksiyonlara işaret
etmektedir ve bu gıdaların tüketimine en az 3 ila 6 ay arasında ara
verilmelidir.
Sarı: Sarı alanlardaki gıdalar, hafif derecede reaksiyonlara işaret
etmektedir ve eğer mümkünse tüketilmemelidir (özellikle sonuçta bazı
kırmızı ve turuncu gıdalar da mevcutsa). Bu gıdaların tüketimi, reaksiyon
artışını engellemek adına dört günde bir ile sınırlandırılmalıdır.
Yeşil: Yeşil alanlardaki gıdalar, herhangi bir reaksiyona işaret
etmemektedir ve bu gıdalar rahatlıkla tüketilebilir. Fakat, herhangi bir gıda
duyarlılığı olan kişilere yeşil ile işaretlenmiş gıdaların tüketimi de
dönüşümlü olarak (rotasyon prensibi) tavsiye edilir.
KOLIBRI FoodScreen
-8-
KOLIBRI FoodScreen
-9-
KOLIBRI FoodScreen
- 10 -
KOLIBRI FoodScreen
- 11 -
6.
Gıda duyarlılığı nasıl tedavi edilir?
Gıda duyarlılığı ile başa çıkmanın en basit yolu
duyarlı olunan besini tüketmemektir. Örneğin,
laktoza karşı duyarlılığı olan bebek ve çocuklara
inek sütü yerine soya sütü verilebilir. Yetişkinler
duyarlı oldukları bazı gıdaları az miktarda
tüketmeye dayanabilirler, bu yüzden reaksiyon
verip vermediklerini anlamak için deneme yoluna
gidebilirler. Laktoz duyarlılığı için laktaz enzimi
içeren kapsüller de faydalı olabilir.
Duyarlı olduğunuz gıdaları diyetinizden çıkarırken önemli olan, besin
eksikliklerinden kaçınmak için bu gıdaların yerini tutabilecek uygun,
alternatif gıdaların diyetinize eklenmesidir. Pratikte bunu nasıl
yapabileceğiniz konusunda bir diyetisyenden tavsiye almanız
gerekmektedir. Herhangi bir diyete başlamadan veya çocuğunuzu bir
diyete başlatmadan önce mutlaka doktorunuza danışınız.
Uygulanan diyetin yeterli protein, kalori, mineral ve vitamin içeren dengeli
bir diyet olması mutlaka gereklidir. Bunun için hasta, doktor ve uzman bir
diyetisyenin ortaklaşa hareket etmesi esastır.
Gıda duyarlılığı tedavisinin anahtarı, duyarlı olunan besinlerden kesin bir
şekilde uzak durmaktır. Uyguladığınız diyetin başarılı olmamasının nedeni
aşağıdaki üç maddeden biri olabilir:
•
•
•
Uyguladığınız diyet yeterince disiplinli değil
Hasta diyetten çıkarılan besinleri gizli bir şekilde tüketiyor
Boya benzeri gıda katkıları veya salisilat ve histamin gibi
kendiliğinden oluşan bazı kimyasallar reaksiyona neden olabilir, bu
durumda konan gıda duyarlılığı teşhisi yanlıştır
KOLIBRI FoodScreen
- 12 -
Yapılan gıda duyarlılığı teşhisi doğru olmasına rağmen uygulanan diyet
başarılı olmuyorsa tedaviye bazı ilaçların eklenmesi gerekebilir. Konuyla
ilgili doktor, hastanın semptomlarına göre uygun ilaç tedavisine karar
verecektir.
7.
Günlük beslenmenizi değiştirmeden önce
• Hamileler, herhangi bir sağlık sorunu olan veya ilaç kullanan kişiler
diyetlerini değiştirmeden önce mutlaka bir doktor ve diyetisyen görüşü
almalıdır.
• Öğünlerinizi mümkün olduğunca önceden planlayınız. Reaksiyon
vermediğiniz gıdalarla hazırlanmış yemek tariflerini toplayarak ve bu
tariflere göre alışveriş yaparak “ne yiyeceğim?” derdinden
kurtulabilirsiniz.
• Yiyebildiğiniz besinleri bilin! Bazı besinlere duyarlı olsanız da
rahatlıkla tüketebileceğiniz pek çok gıda mevcut. Yiyemediğiniz
gıdalar yerine yiyebildiğiniz gıdalara odaklanmak sizin için daha
olumlu olacaktır.
• Bir gıdayı diyetinizden çıkarırken diyetinize onun yerini tutacak ve
reaksiyon göstermediğiniz bir gıdayı eklemeye çalışın.
• KOLIBRI FoodScreen test sonucunuz negatif olsa bile sizi kötü
yönde etkilediğini düşündüğünüz besinlerden uzak durmaya devam
edin.
• Duyarlı olduğunuz gıdalar diğer hangi besinlerin içinde yer alıyor
öğrenin. Bazı hazır gıdalar ve soslar, kendileriyle doğrudan ilgili
olmayan fakat sizin duyarlı olduğunuz çeşitli gıdaları içerebilirler.
KOLIBRI FoodScreen
- 13 -
8.
Eliminasyon diyetleri
Uygulanan eliminasyon diyeti, herhangi bir
reaksiyona yol açma ihtimali düşük ve uygulandığı
sürece kişiye gerekli besin ve enerjiyi sağlayacak
gıdaları içermelidir. Bu sebeple, profesyonel
beslenme tavsiyesi alınması gereklidir. Hastaya
veya hastanın ebeveynlerine şüpheli besinlerden
uzak durmanın önemi dikkatli bir şekilde anlatılmalıdır. Şüpheli
besinlerden birini yanlışlıkla dikkatsiz biçimde tüketmek, semptomların
tekrar ortaya çıkmasına ve test sonuçlarının geçersiz hale gelmesine
neden olabilir.
Eliminasyon diyeti esnasında tüketilen tüm gıda ve ilaçların listesi
tutulmalı, semptomların şiddeti kayıt altına alınmalıdır. Eliminasyon
diyetinin ilk haftalarında bazı semptomlar görülebilir, hatta bunlar
başlangıçta çok şiddetli olabilir. Bazı hastalar duman ve kokulara karşı
hassaslaşabilirler ve bazı semptomlar gösterebilirler. Tedavinin kötüye
gitmemesi için bu gibi durumlarda hastalara bu ortamlardan kaçınmaları
önerilir. Özellikle petrol ürünleri, boyalar, temizlik malzemeleri, parfüm,
sigara dumanı ve spreyler bu sınıfa girmektedir. Diyet tamamlandığında
bu ürünlere hassaslık daha az sorun oluşturmaktadır. Eliminasyon
diyetine sıkı şekilde bağlı kalındığında klinik olarak 2 ve 4 hafta arasında
iyileşmeler görülmektedir.
KOLIBRI FoodScreen
- 14 -
Normal beslenmeye geri dönüş, şüpheli ve diyetten çıkarılmış besin ve
besin gruplarının diyete tek tek yeniden katılmasıyla kademeli bir şekilde
yapılır. Diyete eklenecek gıda 3-7 gün arasında giderek artan miktarlarda
alınır ve herhangi bir olumsuz etkiye sebep olup olmadığı gözlemlenir.
Ancak herhangi bir olumsuzluk gözlenmezse düzenli olarak tüketilebilir.
9.
Rotasyon prensibi
Bir besini diyetinizden belirli bir süre çıkardıktan sonra (genellikle bu süre
3 ay kadardır, fakat doktor veya diyetisyen tarafından karar verilmelidir),
bu besin rotasyon prensibine dayanarak herhangi bir sorun yaşamadan
tekrar tüketilebilir. Rotasyon prensibi, önceden kaçındığınız besin veya
besin gruplarını (örneğin patates ve domates aynı gruptadır) dört günde
bir tüketmeniz demektir. Bunu uygulamak zor olabilir, fakat reaksiyon riski
olmadan besin çeşitliğinizi artırmanıza olanak
sağlar. Bir süre sonra bu şekilde beslenmeye
alışacaksınız ve planın sağlık için yararı uygulama
zorluğundan ağır basacaktır.
KOLIBRI FoodScreen test duyarlı olduğunuz gıdaları belirlediğine göre,
artık sağlığınızı iyileştirme sürecine başlayabilirsiniz. Bunu başarmak için
KOLIBRI FoodScreen testin duyarlı olduğunuzu belirlediği besinlerden ve
bileşenlerinden uzak durmanız çok önemlidir. Rotasyon diyetinin amacı
sınırlandırılmış beslenme planınızla başa çıkabilmenize yardımcı olmaktır,
böylece dengeli bir şekilde beslenebilirsiniz.
Beslenmede çeşitlilik önemlidir. Đnsan sindirim sistemi her gün aynı gıdayı
sindirmek üzere tasarlanmamıştır; sistem dönemsel beslenmeye daha
uygundur.
Sağlıklı vücutlar, çeşitlendirilmiş ve aralıklı beslenme ile az çeşitlendirilmiş
beslenmeye oranla çok daha iyi başederler. Bazı gıdalar içerdikleri benzer
yapılar sebebiyle aynı besin ailesinden gelmektedirler. Öyle ki bir besin
ailesinde yer alan bir gıdaya karşı gelişen duyarlılık, aynı ailedeki başka
KOLIBRI FoodScreen
- 15 -
bir gıda tarafından da tetiklenebilir. Hassas bir bünyeniz varsa ve aynı
besin ailesinden gelen gıdaları sürekli tüketiyorsanız, bu gıdalara karşı
duyarlılık geliştirme riskiniz bulunmaktadır. Bu riski engellemek için
duyarlı olmadığınız besin gruplarından oluşan yedi günlük bir rotasyon
oluşturmalısınız. Bir besin ailesindeki bir gıdayı tükettikten sonra o ailenin
üyesi diğer besinlerden en az üç gün uzak durarak
“birikim” neticesinde oluşabilecek bir duyarlılık
reaksiyonundan kaçınmış olursunuz. Bu üç günlük
arada vücudunuz, bu gıdanın moleküllerinden “arınır”,
böylece aşırı yüklemeyi engellemiş olursunuz. Bu,
rotasyon planının ana prensibidir ve size sağlıklı bir
beslenme seçeneği sunar.
Đzin verilen gıdaların bir listesini oluşturmak günlük menünüzü
hazırlamada daha yaratıcı olmanızı sağlayacaktır. Çapraz reaksiyon
riskine karşı dikkatli olmalısınız. Örnek olarak; elma, huş ağacı poleni ile
çapraz reaksiyon vermektedir. Lateks duyarlılığınızı biliyorsanız kivi
ve/veya muz tüketiminde dikkatli olmalısınız çünkü bu grup da çapraz
reaksiyon göstermektedir.
Sebzeler aynı gün içinde tüketilmelidir çünkü üç gün içerisinde besinsel
değerinin çoğunu kaybetmektedir. Günlük beslenme planınızı
tamamladığınızda tekrar birinci günden başlayınız. Yaptığınız günlük
plandaki herşeyi yemek veya gün içinde bir besini tek
seferle sınırlandırmak zorunda değilsiniz.
Mümkün olduğu kadar işlenmiş gıdalardan, gıda katkı
maddelerinden, koruyucu maddelerden uzak durmaya
çalışın.
Bazı semptomlar ile karşılaştığınızda, rotasyon besin
planınızı medikal check-up veya teşhis yerine kullanmayın. Tüm
semptomların gıda duyarlılığı ile ilgili olduğunu varsaymayın. Herhangi bir
semptomla karşılaştığınızda lütfen doktorunuzla görüşün, semptomların
sebebi ciddi başka bir hastalık da olabilir. Duyarlı olduğunuz bir besini
eliminasyon diyetinizin 12. ve 24. haftaları arasında yemeye karar
verirseniz halen duyarlı olabileceğinizi göz önünde bulundurun.
KOLIBRI FoodScreen
- 16 -
10.
Gıdaların beslenmeye yeniden eklenmesi
Diyetinizden çıkardığınız besinleri en az üç aylık bir kaçınmadan sonra
tekrar yemeye başlayabilirsiniz. Eliminasyon diyetinin ilk sekiz haftası
boyunca daha az değil daha çok duyarlı olacaksınız. Đlk birkaç gün gıda
bırakmaya bağlı semptomlarınız olabilir ama bunlar hızla
kaybolacaklardır. Pek çok kişi eliminasyon diyetini tamamladıktan sonra
bile rotasyon planına uymaya devam etmektedir çünkü bu şekilde daha iyi
hissetmektedirler. Başkaları, yoğun tempoları ve sürekli olarak gıda
seçimlerine dikkat etmekte zorlandıklarından bunu yapamamaktadırlar.
Eliminasyon diyetinin yapılması gereken en az süre 3 aydır, şiddetli
reaksiyon veren kişiler için bu süre uzatılabilir.
Gıdaların beslenmeye yeniden
eklenmesi, bir seferde sadece
bir gıda için yapılmalıdır.
Duyarlılıktan şüphelenilen veya
alerjik olduğu bilinen gıdaları
tekrar denemek için en iyi
zaman sabahları aç karnına ve
septomların görülmediği
zamanlardır. Deneme için saf,
işlenmemiş, mümkünse organik gıda kullanın.
Deneme sonrası bir reaksiyonla karşılaşırsanız, başka bir besini test
etmek için en az dört gün bekleyiniz. Reaksiyon verdiğiniz besini tekrar
denemek için üç hafta bekleyiniz. Reaksiyon vermezseniz, besini aynı
ailedeki diğer gıdalarla rotasyon planına alınız. Eğer geçmişte bir besine
karşı aşırı reaksiyon göstermişseniz bu besini diyetinize tekrar eklemenin
mümkün olmayabileceğini hatırlayınız. KOLIBRI FoodScreen testini altı ay
sonra tekrar etmek, daha önce reaksiyon verdiğiniz bir besini şu anda
tolere edip edemeyeceğinizi anlamak için uygun bir yoldur.
KOLIBRI FoodScreen
- 17 -
11.
Gıdaların hazırlanması ve saklanmasında önemli noktalar:
Beslenmenizi iyileştirmek için genel bir tavsiye: duyarlı olmadığınız, pek
çok çeşit gıdayı içeren bir diyet yapınız. Taze, mümkünse organik
yiyecekler tüketin. Konserve vb. işlenmiş gıdalardan uzak durmaya
çalışın. Đşlenmiş gıda üreticilerinin ürün etiketlerinde her zaman tüm
içerikleri belirtmediğinin farkında olun. Etikette yazılı olmayan bir bileşene
karşı reaksiyon verebilirsiniz. Bu sebeple, taze gıdalardan oluşan bir diyet
yapmak çok daha kolay olacaktır. Aşağıdaki noktalara dikkat ederek
sağlığınızı önemli ölçüde iyileştirebilirsiniz:
•
•
•
•
Günde en az 2 litre şişelenmiş su içiniz.
Aşırı besin geçirgenliği olarak da bilinen
“leaky gut” sendromuna sebep olarak bilinen alkolden
uzak durun. Yiyecek partiküllerinin barsak membranından direkt
geçişine yol açan bu sendrom, gıda duyarlılığı ile ilişkili faktörlerin
başında gelmektedir.
Yiyeceklerinize tuz eklemeyin. Taze besinler, beslenmeniz için gerekli
miktarda tuz içermektedir.
Yiyecekleri yavaş ve iyi çiğneyerek yiyin. Mümkün olduğunca çiğ
besin tüketin. Çiğ gıdalar çiğnenir çiğnenmez sindirime yardımcı
olmaya başlayan enzimler içerirler.
• Spor yapın. Her gün az da olsa egzersiz
yaparak, sağlıklı bir yaşam tarzını
sürdürebilirsiniz. Boş geçirilen
zamanlardaki can sıkıntısı gereksiz
yiyecek tüketimine sebep olacaktır.
KOLIBRI FoodScreen
- 18 -
•
KOLIBRI FoodScreen test sonucunuzda yeşil alanda belirtilen
gıdaları öğrenerek bu gıdaları düzenli olarak bulundurun. Geç saatte
yemeklerden (özellikle yüksek yağ ve karbonhidrat içeren) sakının.
Sindirimi zor bu gıdalar uyku bozukluklarına sebep olabilir.
Yiyeceklerin Hazırlanması:
Yiyecekler hazırlanırken çoğunlukla
göz ardı edilen bir nokta, pişirme
esnasında kullanılan yağın çeşitidir.
Kullandığınız
yağın
KOLIBRI
FoodScreen test sonucunuzda yeşil
alanda belirtilen bir gıdadan elde
edilmiş olması gerektiğini unutmayınız.
Pişirme Đşlemi Gıdaları Nasıl Etkiler?
Pişirme işlemi besinlerin içerdiği gerekli vitaminleri yok edebilir. Bu
yüzden diyetinize çiğ veya az pişmiş besinleri eklemeniz yararlıdır. Ayrıca,
içerisinde sebze haşladığınız suyu çorba, sos vb. yapımında kullanarak
mümkün olduğunca besin kaybını azaltmaya çalışabilirsiniz. Bu suyu
kullanmak B, C vitaminleri gibi suda çözünen vitaminlerin ve minerallerin
kaybını azaltacaktır. A,D,E, K gibi yağda çözünün vitaminler ise yağ ile
pişirilme sırasında kaybedilir.
Saklama Koşulları Gıdaları Nasıl Etkiler?
Dondurmak, gıdaları saklamak için en iyi yöntemdir, dondurulmuş gıdalar
-18°C’nin altında muhafaza edilmelidir. Konserve veya cam ambalajda
saklanmak üzere işlenmiş gıdalar, geçirdikleri ısıtma işleminin sonucu
olarak tiamin, folik asit ve C vitamini gibi besinleri kaybederler.
KOLIBRI FoodScreen
- 19 -
12.
Sıkça sorulan sorular (SSS)
Kırmızı, turuncu, sarı, yeşil renkler neyi ifade ediyor?
KOLIBRI FoodScreen testi; kanınız ile test maddeleri reaksiyona
girdiğinde kanınızda meydana gelen değişimleri, elektronik olarak ölçmek
üzere dizayn edilmiştir.
Yeşil: Yeşil alanlardaki besinler, bu maddelere karşı daha önce hızlı,
immünolojik reaksiyon göstermemiş olmanız kaydıyla “güvenli” olarak
tanımlanır. Örneğin, bir gıdaya karşı daha önce pozitif sonuç aldığınız bir
deri testi veya IgE RAST test sonucunuz mevcutsa KOLIBRI FoodScreen
test sonucunuz negatif olsa bile bu besine karşı reaksiyon verebilirsiniz.
Bu gıda maddelerinden kaçınmanız gerekir. Önceden yapılmış herhangi
bir deri testi veya IgE RAST test sonucunuz mevcut değil fakat bir gıdaya
karşı tüketiminden sonra birkaç dakika ile 2 saat arasında deri, solunum
veya mide-barsak yollarını etkileyen bir reaksiyon veriyorsanız, bu gıdaya
karşı klasik alerjiniz var olabilir. KOLIBRI FoodScreen test sonucunuz
negatif olsa bile bu gıdadan kaçınınız.
Sarı: Sarı alanlardaki besinler, ciddi bir reaksiyon göstermemektedir fakat
az da olsa reaksiyon gösterirler, bu yüzden bazı semptomlarla
karşılaşabilirsiniz. Özellikle gıdaların sıklıkla veya yüksek miktarda
tüketilmesi durumunda reaksiyon olabilir. Bu gıdalardan kaçınabilir veya 4
günlük rotasyon prensibi dahilinde tüketebilirsiniz.
Turuncu: Turuncu alanlardaki besinler, ortalama bir reaksiyona sebep
olmaktadırlar ve en az 3 ile 6 ay süresince tüketilmemelidirler.
Kırmızı: Kırmızı alanlardaki besinler, ciddi reaksiyonlara sebep olmakta ve
6 ay süresince tüketilmemelidirler.
KOLIBRI FoodScreen
- 20 -
Bir besine karşı alerjim olduğunu biliyorum, bu besin için KOLIBRI
FoodScreen test sonucum neden yeşil (negatif)?
Daha önce de belirtildiği gibi reaksiyonunuzun sebebi IgE adı verilen
spesifik bir bağışıklık sistem maddesi (immunoglobulin) olabilir. Bu madde
KOLIBRI FoodScreen test tarafından ölçülmemektedir. IgE reaksiyonları
genellikle barizdir çünkü kısa bir sürede (genellikle 2 saatten az) oluşurlar
ve semptomları önemli ölçüde ve tipiktir.
Eğer reaksiyonunuz bu sınıfa giriyorsa bu klasik bir gıda alerjisidir ve
buna sebep olan gıdadan kesinlikle uzak durmalısınız. Bu gıdayı tekrar
denemeden önce doktorunuzla görüşmeniz tavsiye olunur.
Pozitif KOLIBRI FoodScreen test sonucu nedeniyle diyetinizden birkaç ay
süreyle çıkarttığınız bir gıda için daha sonra yapılan test sonucunuzun
negatif olması, yüksek ihtimalle bu gıdaya karşı duyarlılığınızı yitirdiğiniz
anlamına gelmektedir. Rotasyon planına göre beslenmenin tekrar
duyarlılık kazanmaktan koruduğu düşünülmektedir. KOLIBRI FoodScreen
test ile altın standart olarak kabul edilen Çift Kör Plasebo Kontrollü Oral
Provokasyon (Double Blind Oral Challenge) arasında yapılan bilimsel
karşılaştırma çalışmaları, KOLIBRI FoodScreen test için %83,4 doğruluk
göstermiştir. Yanlış sonuç ihtimali çok düşüktür.
Sevmediğim, hatta yemediğim bir besine karşı nasıl alerjik olabilirim?
Bir gıdaya duyarlı olmak için o gıdayı tüketmek ya da sevmek gerekli
değildir! Bazı durumlarda kişi bir besini hiç tüketmediğine emin olduğu
halde o besine karşı reaksiyon oluşturabilmektedir. Bu durum, hiç de
alışılagelmedik
değildir
ve
yanlış
test
sonuçları
olarak
değerlendirilmemelidir. Bu duruma sebep „çapraz reaksiyon“lardır.
Antikorlar sadece spesifik olduğu antijenleri değil ayrıca başka besinlere
ait diğer antijenleri de tanırlar. Bunun sebebi bazı gıdaların görünüşte
benzer olmamalarına rağmen bazı aynı molekül ve molekül yapılarına
sahip olmalarıdır.
KOLIBRI FoodScreen
- 21 -
Aynı antikorlar tarafından tanınabilen bu ortak yapılara epitop adı verilir. Bu
fenomen uzun süredir gözlenmektedir ve modern moleküler
tanı
yöntemleri ile her gün daha fazla ortak epitop tanımlanmaktadır. Đki alerjen
arasında % 70’in üzerinde moleküler benzerlik olması durumunda klinik
çapraz reaksiyon düşünülebilir, % 40-%70 arasındaki benzerlikte de klinikle
ilişkili çapraz reaksiyon mümkün olabilir.
CCD ‘Cross reactive carbonhydrate
determinant’ (Çapraz reaksiyona neden
olan karbohidrat belirleyicisi) olarak
tanımlanır. CCD’ler bitkisel ve hayvansal
kökenli birçok alerjende bulunmaktadır.
Moleküler yapılarındaki belirgin benzerlik
nedeni ile güçlü çapraz reaksiyonlara
sebep olurlar.
Hangi moleküle karşı duyarlı olunduğu önemlidir. Klinikle ilişkili çapraz
reaksiyon oluşabilmesi için her iki besin veya polende ortak olarak bulunan
moleküllere karşı duyarlılık geliştirmiş olmak gerekir.
Klinik ile ilişkili çapraz reaksiyona neden olan diğer faktörler: Alerjenin
konsantrasyonu, alerjenin ısı direnci (bazı durumlarda ortam ısısının
yüksek olması alerjenin yapısının bozulmasına sebep olur), vücudun
fiziksel faaliyet sonucu yorgun düşmesi, ilaç alımı.
KOLIBRI FoodScreen
- 22 -
Aşağıda, duyarlılığı pozitif test edilmiş bazı gıdaların verebileceği çapraz
reaksiyonlarla ilgili bilgi verilmiştir. Bu çapraz reaksiyonların sizde oluşup
oluşmayacağı yukarıda da bahsedildiği üzere pek çok faktöre bağlıdır. Bu
bilginin amacı sizi çapraz reaksiyonlar hakkında bilinçlendirmek ve bazı
uyumsuz test sonuçlarını anlamayı mümkün kılmaktır.
Örneğin Tropomiyozin:
Tropomiyozin ev akarlarının ana alerjenidir. Pek çok
kişi akarlara karşı Tip 1 alerjiden muzdariptir. Bir
çoğuna, alergologlar tarafından desansibilizasyon
tedavisi uygulanmaktadır. Bazıları ise hiç ilaç
almadan da bu alerjinin üstesinden gelmektedir. Her iki durumda da ortak
olan, kişilerin akarlara karşı IgG ve IgG4 geliştirmeleridir. Bu IgG4
konsentrasyonları yüksek değerlerdedir ve KOLIBRI FoodScreen test ile
tespit edilebilirler. Değerler, normal koşullarda Klass 1 ve 2, aşırı
durumlarda ise Klass 3 seviyelerindedir.
Tropomiyozin sadece ev akarlarında değil aynı zamanda
pek çok omurgasız hayvanda da görülen bir moleküldür.
Bunların arasında midye, yengeç, karides,ıstakoz, kalamar
bulunur. Tüm bu canlılarda tropomiyozin farklı
konsantrasyonlarda bulunur.
Sonuç olarak, ev akarlarına
karşı duyarlılığınız sebebiyle, hiç yemeseniz de yengece
karşı reaksiyon verebilirsiniz.
KOLIBRI FoodScreen
- 23 -
Aşağıda, çeşitli gıda ve polenler arasında görülebilen çapraz
reaksiyonlar listelenmiştir.
KOLIBRI FoodScreen
- 24 -
Rotasyon planını izlemem gerçekten gerekli mi yoksa duyarlılık
gösterdiğim besinleri diyetimden tamamen çıkarsam olur mu?
Dr. Herbet J. Rinkel 1934 yılında Rotasyonla Çeşitlendirilmiş Diyet
(Rotasyon Planı) prensibini geliştirmiştir. Gıda duyarlılığına sahip veya
eğilimli kişiler, bu planı çeşitli sebeplerden dolayı yararlı bulmaktadır:
• Yeni gıda duyarlılıkları geliştirme olasılığını azaltmaktadır.
• Bir gıdayı tekrar tüketmeden önce, bağışıklık sistemi üzerindeki
önceki, olumsuz etkilerini iyileştirme imkanı tanımaktadır.
• Teşhis edilmemiş diğer gıda duyarlılıklarının tanımlanmasına
yardımcı olabilmektedir.
Duyarlılık gösterdiğiniz gıdaları beslenmenizden çıkartıktan sonra diğer
besinleri aşırı tüketmek vücudun bu besinlere karşı da reaksiyon
göstermesine sebep olabilir. Rotasyon planınızı aşırı stresli buluyorsanız,
plana uymak yarardan çok zarar verebilir. Bazı sosyal durumlarda ve
seyahat ederken planınıza uymak zor olabilir . Bu durumlarda da
planınıza uymaya çalışın, planı bozduğunuzda ise mümkün olan en kısa
sürede plana geri dönmeye çalışın.
Tüm hafta boyunca tek tip gıdayla beslensem olur mu?
Çay, su ve portakal suyu sevmeyip kahveyi çok seviyorsunuz diye her
gün kahve içmeniz doğru olmayacaktır. Kahveye karşı duyarlılık test
sonucunuz negatif olsa bile ileride kahveye karşı duyarlılık
geliştirebilirsiniz. Herhangi bir duyarlılığı olmayan kişiler dahi mümkün
olduğunca çeşitli gıdalarla beslenmeye gayret etmeliler.
Tek bir yiyecek, ihtiyacımız olan tüm besin maddelerini içeremez.
Tükettiğimiz gıdaları çeşitlendirmek farklı besinleri alma şansımızı
artırmaktadır. Ayrıca gıdaların üzerinde bulunan tarım ilacı, böcek ilacı ve
hormon kalıntıları yüzünden sürekli aynı gıdayı yiyen kişilerde bu
maddelerin yüksek alımına bağlı olarak zararlı etkiler oluşabilir. Aynı
besini iki gün üst üste tüketmek endişe verici değildir; üst üste 4-5 gün
tüketim sakıncalı olabilir.
KOLIBRI FoodScreen
- 25 -
Duyarlılık testi yaptırmadığım bir gıdayı rotasyon planı çerçevesinde
tüketebilir miyim?
Belirli bir gıda için duyarlılık testi yaptırmadıysanız, bu gıdayı yemeniz
durumunda reaksiyon gösterip göstermeyeceğiniz bilinemez. Bir besin
ailesinden bir veya daha fazla gıda için pozitif (özellikle turuncu yada
kırmızı) sonucunuz varsa, o ailede yer alan başka gıdalara karşı da
duyarlı olma ihtimaliniz yüksektir. Genel tavsiye, rotasyon planına
uymanızdır.
Duyarlılık geliştirdiğim gıdaları ne kadar süreyle yememeli ve bu
gıdaları beslenmeme ne zaman ve hangi sırayla yeniden eklemeliyim?
Duyarlılık gösterdiğiniz gıdayı beslenmenizden çıkarttıktan sonra yaklaşık
8 hafta boyunca bağışıklık sisteminiz bu gıdaya karşı aşırı duyarlı
olacaktır.
Örneğin, havuca karşı turuncu veya kırmızı derecede duyarlılık
gösterdiğinizi ve beslemenizden çıkarttığınızı varsayalım. Đki hafta sonra
havuç yemeniz durumunda daha önce karşılaşmadığınız aşırı derecede
semptomlarınız olabilir. Sekiz hafta sonunda bu aşırı duyarlılığın
azalacağı düşünülür. Bu yüzden genelde 3-6 aylık bir eliminasyon süresi
tavsiye edilmektedir.
Sarı derecede duyarlılık gösterdiğiniz ve daha önce diyetinizden
çıkardığınız bir besini tekrar diyetinize ekleyip eklemeyeceğinizi görmek
için genelde üç hafta beklemek yeterlidir.
Son olarak rotasyon planınıza daha önce test ettirmediğiniz bir besini
eklemek istediğinizde bu besini ve türevlerini 4-5 gün tüketmeyin; 5.
veya 6. günün sabahında aç karnına deneyin.
Dikkat: Bu deneme sonrası çok şiddetli reaksiyon görülebilir, bu sebeple
gıdaları beslenmenize geri kazandırma sürecini doktorunuza danışmanız
gereklidir.
KOLIBRI FoodScreen
- 26 -
Et duyarlılığı olan kişiler gerekli proteinleri nasıl alırlar?
Et duyarlılığı olan kişiler için günlük protein ihtiyaçlarını karşılamak bazen
zor olabilir. Sağlığınızı iyileştirmede en iyi sonuçları elde etmek için
protein içeren gıda alımını artırmanız gerekli olabilir. Belki yumurta, balık,
soya ve mercimek vb gıdaları ete alternatif olarak tüketebilirsiniz. Dengeli
beslenme ile ilgili bilgi için diyetisyeninize başvurunuz.
Duyarlılık geliştirdiğim bir gıdadan üretilmiş bir besin desteğini
kullanabilir miyim?
Kesinlikle hayır! Bu günlerde pek çok üretici hipoalerjenik besin takviyeleri
üretmektedir. Etiketleri lütfen dikkatli okuyunuz.
Örneğin, mısıra karşı duyarlılığınız varsa piyasada satılan pek çok vitamin
C’nin kaynağının mısır olduğunu göz önünde bulundurun. Vitamin E,
çoğunlukla tahıl filizi yağından veya soyadan yapılmaktadır. Jelatin
kapsülleri ise genellikle sığır veya domuz kaynaklıdır. Bunlar örnek olarak
verilmiştir. Satın aldığınız besin desteklerinin kaynağının ne olduğunu
kontrol etmeyi ihmal etmeyiniz.
KOLIBRI FoodScreen
- 27 -
13.
Sözlük
Alerjen: Alerjik tepkiye neden olan, genellikle protein veya glikoprotein yapılı madde.
Alerji: Spesifik bir immün yanıt sonucu oluşan sağlığa olumsuz etki.
Anaflaksi: Vücuda yabancı olarak tanımlanan bir maddeye vücudun gösterdiği ani
reaksiyon (IgE kaynaklı). Ciddi durumlarda hayati tehlike riski vardır.
Antikor: Bağışıklık sistemi tarafından üretilen, vücuttaki enfeksiyonları ve diğer
yabancı maddeleri tanıyan protein.
Antijen: Vücuda giren ve kendisine karşı antikor oluşmasına sebep olan protein yapılı
madde.
Astım: Solunum yollarında daralma hissi veren kronik enflamatuvar hastalık, allerjik
yanıt veya bağışık sistemi kaynaklı olmayan nedenlerden kaynaklanabilir.
Atopik dermatit: Kaşıntı, kuruluk ve çizikli deri gibi semptomlarla karakterize olmuş
deri hastalığı.
Avidite: Antikorun bir antijene bağlanma kuvveti.
Çölyak hastalığı: Đnce barsak duvarlarının gluten duyarlılığı sebebiyle hasar gördüğü
hastalığa verilen isimdir. Gluten; buğday, arpa gibi tahıllarda bulunan bir proteindir.
Glutenin ve gliadin, glutenin iki formudur.
Desansibilizasyon: Vücudun bir madde veya uyarıya verdiği olumsuz tepkiyi azaltma
veya yok etme yöntemidir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (Attention deficit hyperactivity
disorders (AD/HD)): Dikkatsizlik, hiperaktivite ve düşünmeden hareket etme ile
tanımlanan durum.
Gıda alerjisi: Bir gıdaya karşı gelişen ani ve ciddi immünolojik reaksiyon, IgE
düzeylerinde yükselme ile görülür.
Gıda duyarlılığı: Bir gıdaya karşı gelişen kronik ve uzun süreli immünolojik reaksiyon,
IgG düzeylerinde yükselme ile görülür.
IBS (Irritable bowel sendromu): Genel anlamıyla ince barsak sinirlerinin
hassasiyetinin azaldığı, ince barsak hareketlerinin normal aktivitesinin hasar gördüğü
veya beynin bu fonkiyonları kontrol eden kısmında görülen hasar sonucu fonksiyonel
bir hastalıktır. Endoskopi, X-ray veya kan testleri esnasında herhangi bir yapısal
bozukluk tespit edilememektedir. IgG antikorlarının teşhisi IBS sendromu yaşayan
kişilerin gıda düzenlemelerinde yararlı bir yardımcı olarak görülmektedir.
IgG: Immünoglobulin G, bir antikor sınıfı
Immünglobulin: Bağışıklık sistemi tarafından üretilen, antikorların yapısını oluşturan
protein.
Kaçınılması gereken besin / uygun olmayan besin: Gıda duyarlılığı testinde pozitif
sonuç veren besin.
Rotasyon gıdası: Gıda duyarlılığı sebebiyle, ancak 4 günde bir tüketilmesi tavsiye
edilen gıda.
KOLIBRI FoodScreen
- 28 -
14.
Referans
1. Aas K: The diagnosis of hypersensitivity to ingested foods. Clinical Allergy 1978; 8:39-50.
2. AMA Council on Scientific Affairs, In Vitro Testing for Allergy. Report II of the Allergy Panel Council on
Scientific Affairs. JAMA, 1987, 258(12):1639-43.
3. AMA Council on Scientific Affairs, In Vivo Diagnostic Testing and Immunotherapy for Allergy. Part I,
JAMA, 1987, 258:1363-7.
4. Atkinson et al.: Food elimination based on IgG antibodies in irritable bowel syndrome:a randomised
controlled trial; Gut 2004; 53: 1459–64.
5. Bleumink E: Food Allergy; the chemical nature of the substance eliciting symptoms. World Reviews in
Nutrition and Diet 1970; 12:505-570.
6. Bübl, R. Schön, B., Rakoski, J.: Allergenspezifische IgG-Antikörper bei Atopikern; Allergologie 16, 7, 299304 (1993).
7. Canadian Paediatric Society, Allergy Section. Blood Tests for Allergy in Children.
8. Can Med Assoc J, 1990, 142(11):1207-8.
9. Cohen, G.A., Hartmann, G., Hamburger, R.N., O’Connor, R.D.: Severe anemia and chronic bronchitis
associated with a markedly elevated specific IgG to cow’s milk protein; Annals of Allergy 55, 38-40 (1985).
10. Devey, M.E., Wilson, D.V., Wheeler, A.W.: The IgG subclass of ntibodies to grass pollen allergens
produced in hay-fever patients during hyposensitization; Clin. Allergy 6, 227 (1976).
11. Durham, S.R., Lee, T.H., Cromwell, O., Shaw, R.J., Merret, T.G., Merret, J., Cooper, P, Kay, A.B.:
Immunologie studies in allergen-induced late-phase asthmatic reactions; J. Allergy Clin Immunol 74, 49 (1984).
11. Djurup, R., Osterballe, O.: gG subclass antibody response in grass pollen-allergic patients undergoing
specific immunotherapie; Allergy 39, 433-441(1984).
12. Enrique E et al.: Specific immunotherapy for food allergy: basic principles and clinical aspects. Curr Opin
Allergy Clin Immunol. 2006 Dec;6(6):466-9.
13. Isolauri et al.: Food allergy in irritable bowel syndrome: new facts and old fallacies.Gut 2004; 53: 1391- 93.
14. Rowntree, S., Platt-Mills, T.A.E, Cogswell, J.J, Mitchell E.B.: A subclass IgG4-specific antigen-binding
Radioimmunoassay (RIA): Comparison between IgG and IgG4 antibodies to food and inhaled antigens in adult
atopie dermatitis after desensitization treatment and during development of antibody responses in children;
J.Allergy Clin. Immunol 80, 622-630 (1987).
15. Sabbah A et al.: Determination of specific IgG4 in allergy; Allerg Immunol (Paris). 1987 Sep;19(7):268-81.
16. Shakib, F., McLaughlan, P., Stanworth, D.R., Smith, E., Fairburn, E.: Elevated serum IgG and IgG4 in
patients with atopic dermatitis; Br. J. Derm: 97, 59-63 (1977).
17. Van der Zee S et al.: IgG4 and hyposensitization; N Engl Reg Allergy Proc. 1987 Nov-Dec; 8(6):389-91
18. Wojdani, A., Etessami, S., Cheung, G.P.: IgG is not the only inhibitor of IgE in the RAST test; Annals of
Allergy 55, 463-468 (1985).
19. Wüthrich, Brunello: Neurodermitis atopica (atopische Dermatitis) in Fuchs/Schulz, Manuale
Allergologicum V,14,21-22
20. Zar S et al.: Food specific serum IgG4 and IgE titers to common food antigens in irritable bowel syndrome.
Am J Gastroenterol 2005; 100; 1550–57.
21. Brostoff, Jonathan & Gamlin, Linda: Food Allergies and Intolerance.
22. Brostoff, Jonathan & Gamlin, Linda: The complete guide to Food Allergy and Intolerance
23. Crook, William G.; The Yeast Connection Handbook.
24. Dumke, Nicolette M.: Allergy Cooking with Ease: The no wheat, milk, eggs, corn, soy, yeast, sugar, gran
and gluten cookbook
25. Fenster, Carol: Special Diet Solution: Healthy cooking without wheat, gluten, dairy, eggs, yeast or refined
sugar
26. Hagnab, Bette: The gluten-free Gourmet: Living well without wheat
27. Sheasby, Anne: Gluten Free cooking.
28. Rettner, Rafael: Vegetarian cooking for people with allergies.
29. Rivera, Rudy & Deutsch, Roger D.: Your hidden food allergy are making you fat.
KOLIBRI FoodScreen
- 29 -
KOLIBRI FoodScreen
- 30 -