Prag`ın yedi günü

Prag’ýn yedi günü
Prag Baharý, Çekoslovakya'da
Alexander Dubcek'in 5 Ocak
1968'de iktidara gelmesiyle
baþlayan ve ayný yýlýn 21
Aðustos'unda Sovyetler Birliði ve
Varþova Paktý ülkelerinin ülkeyi
iþgaliyle sona eren 8 aylýk politik
özgürleþme dönemiydi.
Ülkenin iþgali yedi gün sürdü ve
bu süre içerisinde Prag halký
iþgalcilere karþý büyük bir direniþ
gösterdi. Bu yazý bu yedi günün
öyküsünü ve bu öykünün önünü ve
arkasýný anlatýyor.
PRAG 68
21 AÐUSTOS
Saat 01.00
“Dün, 20 Aðustos 1968, saat 23.00’de Sovyetler
Birliði, Macaristan, Polonya, Bulgaristan,
Demokratik Almanya ordularý Çekoslovakya
sýnýrýný geçtiler. Merkez Komite Prezidyumu,
Cumhuriyetin bütün yurttaþlarýný barýþý korumaya
ve ilerleyen ordulara direnmemeye çaðýrýyor,
çünkü þu anda devletimizin sýnýrlarýný savunmamýz
imkansýz.”
KP Merkez Komite Prezidyumu
21 AÐUSTOS
Saat 14.00
Dubçek, Smrkovsky, Kriegel
ve Spacek, bir Sovyet askeri
aracý tarafýndan Merkez
Komite binasýndan alýnýp
bilinmeyen bir yere
götürüldü.
Öte yandan þehrin her yanýna
pankartlar asýlýyor:
“Askerler defolun. Hemen!”
PRAG 68
22 AÐUSTOS
Saat 11.50
Binlerce insan Venceslas Meydanýnda
toplandý. Bunun dýþýnda Prag nisbeten
sakin. Köprüler iþgal edilmiþ
durumda.
Çekoslovak Radyosu
PRAG 68
23 AÐUSTOS
Saat 12.00
“Sabahtan itibaren duyurular
daðýtýlýyor: ‘Öðlen 12.00 ile 13.00
arasý sokaklarý boþaltýn. Prag ölü bir
þehir olacak. Bir saatlik genel grev ilan
ediyoruz.’
Öðlen. Bütün Prag’da sirenler çalýyor.
Ýþgali protesto için genel grev baþladý.
Saat 12.35. Ateþ ediliyor. Hiç þüphesiz
ilk kez deðil.”
Politika
23 AÐUSTOS
Saat 17.30
Çekoslovak Radyosu gece boyunca
tutuklamalar olacaðýnýn beklendiðini
bildirdi. Tüm ülkede oto yollarýndaki
yön iþaretleriyle apartmanlarýn ad
plakalarýnýn okunmaz hale getirilmesi,
sokak iþaretlerinin ve ev
numaralarýnýn kaldýrýlmasý yolunda bir
çaðrý yayýnlandý. Bu çaðrýya ateþli bir
karþýlýk geldi. Prag sokaklarý adlarýný
kaybettiler.
Prace
PRAG 68
24 AÐUSTOS
“Bugün ve gelecekte, ne þart altýnda olursa
olsun, iþgalcilerin bu devlette iþbirlikçi
kurumlar oluþturma giriþimlerine destek
vermeyi reddedin. Hiçbir þey duymadýnýz,
hiçbir þey görmediniz, hiçbir þey
bilmiyorsunuz, hiçbir þey söylemiyorsunuz.
Birbirinize yardým edin ve birlik olun.
Ýþgalcilere gelince, onlara asla yardým
etmeyin.”
Çekoslovakya Gazeteciler Sendikasý
Bildirisi’nden
PRAG 68
25 AÐUSTOS
“Çekler ve Slovaklar, kolkola, boyun eðmeden yürüyün. Bugün
bir tek þey açýk. Bu harika insanlar dalgalanan bayraklarý ile
önemli bir sýnavdan geçtiler. Onlar alçakgönüllü ve sessiz
olabilirler ama asla maðlup edilemezler.”
Vecerni Praha’dan
PRAG 68
26 AÐUSTOS
“Bu faþist eylem
ile SSCB kendini
uluslararasý
komünist
harekette lider
rolü oynama
yolundaki her
haktan yoksun
býraktý.”
Rude
Pravo’dan
27 AÐUSTOS
“Boþuna yoldaþlar, iyi kalpli olabilirsiniz ama buraya
iþgalciler olarak geldiniz, bizim ülke topraðýmýzý
kirlettiniz. Çocuklarýmýz sizden nefret ediyor ve edecekler
de. Ve biz babalarsa, düþkün ve iktidarsýz ama
onurumuzu yitirmeden seyrediyoruz. Bu saldýrýyý
savuþturacaðýz, ihanetin ve alçaklýðýn bizi aþaðýlamasýnýn
üstesinden geleceðiz. Eðer kalplerimizden ‘sevgi’ ve
‘barýþ’ sözcüklerini söküp atmak zorunda kalýyorsak onun
suçunu kendinizde arayýn. Sizler haysiyetsiz
iþgalcilercisiniz.”
Rude Pravo’dan
lu
ön
ü
so
ðý
sa
k
r
a
ý
s
a
Gerçek hiçbir zaman öyle olduðunu sandýðýmýz þey deðildir.
?
I. Dünya Savaþý Sonrasý
1918’de sona eren 1. Dünya Savaþý’nýn
sonuçlarýndan biri Avusturya-Macaristan
Ýmparatorluðu’nun parçalanmasýydý ve
Çekoslovak Cumhuriyeti ortaya çýkan
baðýmsýz devletlerden biriydi. 16 yýl
boyunca devlet baþkanlýðýný sürdüren
Tomas Masaryk 1935 yýlýnda görevini
Edvard Benes’e devretti. Devlet baþkanlýðý
sýrasýnda demokrasiyi hayata geçirmeye
çalýþan Benes birçok sorunla uðraþmak
zorunda kaldý. Bunlardan en zor olaný
Almanya’da Nazizmin yükseliþiydi. Hitler’in
asýl amaçlarýndan biri Versay anlaþmasýný
ortadan kaldýrmak ve diðer ülkelerde
yaþayan bütün Almanlarý tek toprak altýnda
birleþtirmekti. Bu çerçevede Hitler,
Çekoslovakya’daki Sudetenland adlý
bölgenin Almanya’ya ilhakýný istiyordu.
Hitler’in bu talebi Batýlý güçler tarafýndan
30 Eylül 1938’de Münih Anlaþmasý’yla
kabul edildi. Ama iþ bununla da kalmadý:
Mart 1939’da, Ýkinci Dünya Savaþý’nýn
hemen öncesinde Hitler Almanyasý
tarafýndan Çekoslovakya’nýn geri kalan
topraklarýnýn çoðu alýndý. Çekoslovakya II.
Dünya Savaþý’nýn sonunda Mayýs 1945’de
büyük ölçüde Sovyet kuvvetleri tarafýndan
Alman iþgalinden kurtarýldý. Buna önceden
Yalta Konferansýnda karar verilmiþti. Ve
verilen diðer bir karar da savaþ sonrasýnda
Çekoslovakya’nýn Sovyet nüfuzu altýnda
kalacak olmasýydý.
II. Dünya Savaþý Sonrasý
"Ground Round"
Berkeley Daily Californian,
16 Mart 1939
Yapýlan serbest seçimlerde komünistler
siyasi güç elde ettiler ve Çekoslovakya
1945-1948 yýllarý arasýnda adým adým bir
Sovyet uydusu haline geldi. Çekoslovakya
muhtemelen Doðu Avrupa’da II. Dünya
1950li yýllara ait bir Çekoslovak propaganda
posteri Gottwald ve Stalin’i resmediyor.
Gottwald 1946 - 1948 yýllarýnda baþbakanlýk
ve 1948 - 1953 yýllarýnda devlet baþkanlýðý
yaptý.
Savaþý’ndan sonra komünizme destek veren
tek ülkeydi. Bunun sebebi 1938’deki Münih
Anlaþmasýydý. Çekler ülke topraklarýnýn bir
kýsmýnýn Batýlý Güçler tarafýndan Nazi
Almanyasýna býrakýlmasýný
unutamamýþlardý. Öte yandan ülkenin
Naziler tarafýndan iþgal edilmiþ olmasý
nedeniyle ülkedeki direniþ gruplarý sol
ideolojiyle yakýnlýk içerisinde oldu.
Çekoslovakya’nýn ilk savaþ sonrasý
hükümeti sol “Ulusal Cephe” partilerinden
oluþuyordu. Bunlar arasýnda Komünist Parti,
Sosyal Demokrat Parti, Ulusal Demokratik
Parti, Halk Partisi ve Slovak Demokratik
Partisi vardý. Sað partilerin faaliyetlerine,
savaþ sýrasýnda Nazilerle iþbirliði yaptýklarý
gerekçesiyle izin verilmedi.
1946 yýlýnýn Mayýs ayýnda yapýlan
parlamento seçimlerinde Komünistler
oylarýn yüzde 40’ýný alarak iktidarlarýný
güçlendirdiler. 6 Temmuz 1946’da
Komünist lider Klement Gottwald
tarafýndan kurulan yeni hükümette 9
komünist bakan ve 7 diðer sol partilerin
bakanlarý bulunuyordu.
Komünist Darbe ve Stalinizasyon
dönemi
1948 baþlarýnda Komünist Ýçiþleri bakaný
komünist olmayan 8 polis memurunun iþine
son verince hükümetteki komünist olmayan
üyeler istifa etti. Amaçlarý hükümeti istifaya
zorlamak ve yeni bir hükümet kurulmasýna
zemin hazýrlamaktý. Ne var ki umduklarý
olmadý. Devlet Baþkaný Edvard Benes
istifalarýný kabul etti ve yerlerine Komünist
Parti üyeleri atandý. Bu “komünist darbe” ile
birlikte, 1948 Þubatýndan itibaren ülkedeki
tüm siyasi güç komünistlerin eline geçmiþ
oluyordu.
Bundan hemen sonra, Mayýs 1948’deki
parlamento seçimleriyle birlikte Komünistler
normal demokratik mekanizmalara daha
açýkça düþmanlýk göstermeye baþladýlar.
Seçimlerde kampanya yürütmeye çalýþan
komünist-olmayan adaylara polis
tarafýndan eziyet edildi ve aday listelerine
sadece Ulusal Cephe üyeleri alýndý.
Bununla da kalýnmayýp, seçim sonuçlarýnda
tahrifat yapýldý. Seçim sonuçlarýna göre
Ulusal Cephe oylarýn yüzde 89.2’sini aldý.
Daha sonraki komünist seçim “zaferleri”nde
bu rakam yüzde 99.9’a kadar çýkacaktý.
Çekoslovakya 1949 yýlýnda Comecon’un
kurucu üyelerinden biri oldu. Ayný yýlýn Eylül
ayýnda ilk Sovyet “danýþmanlar” sýnýf
düþmanlarýnýn nasýl bulunup ortaya
çýkarýlacaðýný göstermek üzere
Çekoslovakya’ya geldiler. Ve ilk kurbanlar
Komünistlerdi, hem de güçlü olanlar. Bu
dönemdeki Komünist Parti’den yapýlan
tasfiyelerin en göze çarpaný Çekoslovakya
Komünist Partisi Genel Sekreteri Rudolf
Slansky idi. Göstermelik bir mahkeme
sonrasýnda 20 Kasým 1952’de Slansky ve
11’i Slansky gibi yahudi olan 13 Komünist
lider ve bürokrat Troçkist-Titocu-Siyonist bir
karþý-devrimci komploya karýþmaktan suçlu
bulundular. Aralarýnda Slansky de olmak
üzere 11 kiþi idam edilirken 3 kiþi de ömür
boyu hapse mahkum edildi. Ýþin ironik yaný
mahkemeye önayak olan Sovyet
Rudolf Slansky suçlu bulunarak ölüme mahkum
edildiði Kasým 1952’deki göstermelik mahkeme
sýrasýnda... Bu tür mahkemeler Stalin
döneminin tipik görünümlerinden biriydi...
danýþmanlarý ülkeye davet eden
Slansky’den baþkasý deðildi. Kimilerine
göre Slansky’nin tasfiyesi, dönemin
Çekoslovakya devlet baþkaný ve Komünist
Parti lideri Klement Gottwald ile arasýndaki
iktidar mücadelesinden ve Stalin’in
Gottwald’dan yana tutum takýnmasýndan
kaynaklanýyordu. Kimilerine göre ise Sovyet
tarzý bir anti-semitizmden baþka bir þey
deðildi. Ve Stalin sonrasý dönemde 1968
yýlýnda Slansky ve diðerleri üzerindeki
suçlamalar kaldýrýldý ve itibarlarý iade
edildi.
1948-53 yýllarý arasýndaki baský ve
göstermelik mahkemeler zorunlu çalýþma
kamplarýný önemli ölçüde kalabalýklaþtýrdý.
þartlar yüzünden, özellikle Plzen ve
Ostrava’da gösteriler düzenlendi. Güç
kullanýlarak bastýrýlan gösteriler sonrasýnda
ele baþlarý çalýþma kamplarýna
gönderildiler.
Çekoslovakya 14 Mayýs 1955’te kurulan
Varþova Paktý içerisinde yer aldý.
1948 yýlýnda komünistler iktidarý ele geçirdiðinde
Jáchymov’da büyük bir zorunlu çalýþma kampý
kuruldu. Yeni rejime muhalefet edenler çok aðýr
koþullarda uranyum madenlerinde çalýþmaya
zorlandý. Ama Jáchymov Kampý türünün tek
örneði deðildi. 1948-1954 yýllarý arasýnda
Çekoslovakya’da 124 zorunlu çalýþma kampý
bulunuyordu.
Bunlardan en ünlüsü Jachymov uranyum
madenleriydi. Bu karanlýk ve baskýcý
dönemde rock and roll ve diðer yabancý
müzikleri veya Radio Netherlands gibi
yabancý radyo yayýnlarýný dinlerken
yakalananlar yýkýcýlýkla suçlanýyor ve hapse
atýlýyordu.
Stalin’in öldüðü 1953 yýlýnda,
Çekoslovakya’da kötüleþen ekonomik
1960’larda ekonomik durgunluk ülkedeki
komünist politik kontrolu zayýflattý.
Dönemin devlet baþkaný Antonin Novotny
liberal tavizlerde bulunmaya zorlandý ve
1965’de bir desentralizasyon programý
baþlattý. Yeni sistemin ana özelliði bireysel
þirketlerin fiyatlar ve aylýklara karar
vermede daha özgür olmalarýydý. Bu
reformlarýn Çek ekonomisine etkisi fazla
olmadý. Ve 1967 Eylül’ünde Slovak
Komünist Partisi Sekreteri Alexander
Dubcek hükümete karþý uzun bir yakýnma
listesi sundu. Ertesi ay Novotny’ye karþý
büyük gösteriler düzenlendi.
Prag Baharý:
“Ýnsan yüzlü sosyalizm”
Ocak 1968’de Çekoslovak Komünist Partisi
Merkez Komitesi Antonin Novotny’ye
güvensizlik oyu verdi ve Parti Sekreteri
olarak yerine Alexander Dubcek getirildi.
Dubcek, çok geçmeden yaptýðý bir
konuþmada þunlarý söyledi: “Sanatsal ve
bilimsel yaratýcýlýk önündeki her türlü engeli
kaldýrmak zorundayýz.”
Böylece Çekoslovakya’da Prag Baharý
baþlýyordu. Kendi deyiþiyle “insan yüzlü
sosyalizm” isteyen Dubcek bir dizi reform
yapýlacaðýný ilan etti. Bunlar arasýnda
sansürün kaldýrýlmasý ve yurttaþlara
hükümeti eleþtirme hakký verilmesi vardý.
Gazeteler yüksek makamlardakilerin
yolsuzluklarý hakkýnda ifþaatlar yapmaya
baþladýlar. Bunlar arasýnda Novotny ve oðlu
da vardý. 22 Mart 1968’de Novotny
Çekoslovakya devlet baþkanlýðýndan çekildi
ve yerine Dubcek’i destekleyen Ludvik
Svoboda geçti. Ve 8 Nisan’da Oldrich
Cernik baþkanlýðýnda yeni bir hükümet
atandý.
Nisan 1968’de Komünist Partisi Merkez
Komitesi Novotny hükümetine karþý ayrýntýlý
bir rapor yayýnladý. Bunlar arasýnda
hükümetin iskan, yaþam stardardý ve
taþýmacýlýk konusundaki zayýf karnesi de
bulunuyordu. Rapor ayrýca parti üyesi
rolünde tümden bir deðiþiklik getirdi.
Raporda üyelerin parti politikasýna koþulsuz
bir þekilde ve zorla itaat etmeleri yolundaki
geleneksel görüþ eleþtiriliyordu. Bunun
yerine her üyenin “kendi vicdanýna göre
hareket etmesi sadece hakký deðil, ödevidir
de” deniyordu.
Yeni reform programý sanayide çalýþma
konseyleri kurulmasýný, sendikalarýn üyeleri
adýna pazarlýk etme haklarýnýn ve çiftçilerin
Varþova Paktý’ndan ayrýlmayacaðýný ve
Sovyetler Birliði ile ittifakýna son
vermeyeceðini belirtti.
1968 Temmuz’unda Sovyetler Birliði
Federal Almanya’nýn Sudetenland’ý iþgal
etmeyi planladýðý yolunda kanýtlar
bulunduðunu açýklayarak, Çekoslovakya’yý
korumak için Kýzýl Ordu’nun gönderilmesi
konusunda izin istedi. Sovyet kuvvetlerinin
Prag Baharý’ný sona erdirmek için
kullanýlabileceðinin farkýnda olan Dubcek
bu teklifi geri çevirdi.
Ýþgal Baþlýyor
21 Aðustos 1968’de Çekoslovakya Varþova
Paktý üyeleri tarafýndan iþgal edildi. Kan
dökülmesini önlemek amacýyla Çek
hükümeti silahlý kuvvetlere iþgale karþý
direnmeme emrini verdi. Ýþgal sýrasýnda
5000 ila 7000 arasýnda Sovyet tanký
caddeleri iþgal etti. Ayrýca 200.000 ila
600.000 arasýnda Varþova Paktý askeri
iþgale katýldý.
Arkasýnda büyük bir halk desteðiyle Komünist Parti Sekreterliðine getirilen Alexander Dubcek
Çekoslovakya’ya kendi deyiþiyle “insan yüzlü bir sosyalizm” getirmek için bir dizi reformu hayata
geçirdi.
baðýmsýz kooperatifler oluþturma haklarýnýn
artýrýlmasýný içeriyordu. 1956 yýlýnda Macar
Ayaklanmasý sýrasýnda olanlarýn farkýnda
olan Dubcek Çekoslovakya’nýn dýþ
politikasýný deðiþtirme niyetinde olmadýðýný
açýkladý. Çeþitli defalar Çekoslovakya’nýn
Alexander Dubcek ve Ludvik Svoboda
Moskova’ya götürüldüler ve çok geçmeden,
“yoldaþça özgür tartýþma” sonrasýnda
Çekoslovakya’nýn reform programýndan
vazgeçtiðini açýkladýlar.
Ýþgal Sonrasý
Nisan 1919’da Dubcek’in yerine parti
sekreteri olarak Gustav Husak getirildi.
Ertesi yýl Dubcek partiden atýldý ve 18 yýl
boyunca Slovakya’da bir kereste deposunda
memur olarak çalýþtý.
Ýþgal sýrasýnda ve sonrasýnda 300.000
Çekoslovakyalý ülke dýþýna kaçtý. Yeni
komünist hükümet Doðu Bloðu’ndaki en
baskýcý yönetimlerden biriydi. 1969 sonlarý
1970 baþlarýndaki siyasi tasfiyeler sýrasýnda
binlerce kiþi iþinden atýldý. Ve iþsiz olmak
yasadýþý olduðu için ülkenin entelektüel
seçkinlerinin çoðu sonraki yirmi yýlý pencere
ve yer temizleyerek, kalorifer kazaný
yakarak, sebze veya gazete satarak geçirdi.
Kadife Devrim
1989 yýlý Avrupa’da domino etkisiyle
birbirini izleyen devrimlere sahne oldu.
Ýlk hareketlenme Polonya’daydý. 1980
yýlýnda kurulduktan bir yýl kadar sonra
kapatýlan Lech Walesa önderliðindeki
baðýmsýz Dayanýþma Sendikasý Nisan
1989’da yeniden yasallaþtý ve 4 Haziran
1989 parlamento seçimlerine katýlma
hakkýný elde etti. Senato’daki 100
sandalyeden 99’unu kazanan Dayanýþma
Eylül 1989’da hükümeti kurdu. Bu, Doðu
Avrupa’daki ilk komünist olmayan
hükümetti.
Macaristan’da 1989 yýlýna ait bir poster:
Yoldaþlar, artýk bitti!
Macar Demokratik Forumu
Polonya’yý Macaristan izledi. Ekim 1989’da
Komünist Partisi son kongresini düzenledi
ve Macaristan Sosyalist Partisi’ne dönüþtü.
Öte yandan parlamento 16-20 Ekim 1989
tarihleri arasýndaki oturumlarda çok partili
parlamenter seçimleri saðlayan yasa
deðiþikliðini kabul etti.
9 Kasým günü bütün dünya büyük bir
9 Kasým 1989 günü Berlin Duvarý’nýn yýkýlýþý
doðu blokundaki komünist rejimlerin yýkýlýþýnýn
simgesi oldu.
þaþkýnlýk içerisinde tarihi bir olaya tanýklýk
etti. O gün, Doðu Almanya’dan Batý’ya
kaçmak isteyen Almanlarýn önünün
kesilmesi artýk mümkün olamayýnca Berlin
Duvarý yýkýldý.
Bundan bir gün sonra, 10 Kasým 1989’da
Bulgaristan’ýn aþýrý Sovyet yanlýsý komünist
lideri Todor Zhivkov görevinden
uzaklaþtýrýldý. Daha sonra Þubat 1990’da
ise Komünist Partisi iktidardan çekilecek ve
dört ay kadar sonra ise 1931 yýlýndan beri
ilk kez serbest seçimler yapýlacaktý.
Çekoslovakya’da komünizmden
demokrasiye geçiþin yaþandýðý Kadife
Devrim böylesi bir ortamda 17 Kasým’da
baþladý ve 29 Aralýk’ta sona erdi.
17 Kasým günü, II. Dünya Savaþýnda Nazi
iþgali sýrasýnda Nazi karþýtý bir gösteri
sýrasýnda Naziler tarafýndan öldürülen Jan
Opletal’in anýldýðý Dünya Öðrenciler Günü
için toplanan 15.000 kadar öðrenci,
yürüyüþün resmen bitmesine raðmen
Komünizm karþýtý sloganlar ve afiþler
eþliðinde yürüyüþe devam ettiler. Narodni
Caddesi’nde Polis öðrencilerin yolunu kesti
ve zor kullanarak öðrencileri daðýttý. Bu ilk
kývýlcýmý grevler ve katýlýmý artan gösteriler
izledi.
19 Kasým günü Václav Havel gibi önde
gelen muhalif gruplar tarafýndan Yurttaþlýk
Forumu oluþturuldu.
20 Kasým’da yarým milyona yakýn gösterici
sokaklara döküldü. Bir gün önce bu sayý
200,000 kiþiydi. 27 Kasým’da bütün
Çekoslovakya yurttaþlarýnýn katýldýðý iki
Kadife Devrimin ilk gününde, Prag’da Dünya
Öðrenciler Günü’nü kutlamak üzere yapýlan
barýþçýl bir öðrenci gösterisi Narodni Caddesi’nde
polisin þiddet kullanmasýyla sona erdi.
saatlik bir genel grev yapýldý. Bundan sonra
Prag’ýn Wenceles Meydaný’nda ve
Bratislava’da hemen hergün gösteriler
düzenlenmeye baþladý.
28 Kasým’da Çekoslovakya Komünist Partisi
yenildiðini sezdi ve siyasi iktidar üzerindeki
tekelini kaldýrmayý kabul etti. 10 Aralýk’ta
Komünist Devlet Baþkaný Gustav Husak,
Çekoslovakya’da 1948 yýlýndan beri ilk
büyük ölçüde komünist olmayan hükümeti
atadý ve görevinden çekildi. Alexander
Dubcek 28 Aralýk’ta federal meclisin
sözcülüðüne seçildi ve Vaclav Havel 29
Aralýk 1989’da özgür Çekoslovakya’nýn ilk
devlet baþkaný seçildi. Havel’in devlet
baþkaný seçilmesiyle Kadife Devrim sona
erdi ve Haziran 1990’da, 1946 yýlýndan
20 Kasým 1989’da yaklaþýk yarým milyon kiþi
Prag’daki Wenceslas Meydaný’na akýn etti.
Hepsinin istediði tek þey vardý: Çekoslovakya
Komünist Partisi’nin yönetimine son vermek.
beri yapýlan ilk demokratik seçimler
sonrasýnda komünist olmayan bir hükümet
kuruldu.