EĞİTİM BİLİMLERİ

Transkript

EĞİTİM BİLİMLERİ

EĞİTİM BİLİMLERİ
e
v
e
m
Ölç
e
m
r
i
d
n
e
l
r
e
Değ
n
ı
n
ı
r
a
l
u
r
o
S
l
e
z
Ö
”
i
r
e
l
m
ü
z
ö
Ç
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
Bu soruları görün,
KPSS sorununu çözün...
İÇİNDEKİLER
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ....................................................................................................................
3
Ölçmede Hata ve Ölçme Aracında Bulunması Gereken Özellikler .....
25
İstatistiksel İşlemler ..........................................................................................................................................................................
37
Test Geliştirme ve Eğitimde Kullanılan Ölçme Araçları .......................................
65
Bilimsel Araştırma Yöntemleri ...................................................................................................................................
83
Genel Tekrar Testleri .................................................................................................................................................................
93
Deneme Sınavları ...................................................................................................................................................................................
99
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - I
Öğretim sürecinin başında öğrencilerin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek amacıyla
yapılan değerlendirmelere tanıma ve yerleştirmeye yönelik değerlendirme; öğretim
süreci devam ederken öğrenme eksikliklerini ve yanlışlıklarını belirlemek ve gidermek
için bir ünite ya da konu bittikten sonra
yapılan değerlendirmelere biçimlendirme ve
yetiştirmeye yönelik değerlendirme; birkaç
ünite ya da dönem sonunda (öğretim süreci sonunda) öğrenciler hakkında geçti-kaldı,
başarılı başarısız gibi kararlar almak için
yapılan değerlendirmelere ise düzey belirlemeye yönelik değerlendirme denir. Bu
doğrultuda öğretim sürecinde zaman zaman
eksiklerin belirlenmesinde yararlanılan değerlendirme yetiştirmeye yönelik değerlendirmedir.
Yanıt: D
3
Tabloya bakıldığında eşit oranlı ve eşit
aralıklı ölçeklerle istatistiklerin hepsi hesaplandığından I ve II numaralı yerler (X)
sembolüyle işaretlenmelidir. Sıralama ölçeklerinde standart sapma, sınıflama ölçeğinde
de yüzdelik işlem hesapları yapılamaz. Çoğu
KPSS kaynaklarında yüzdelik işlemlerin yapıldığı söylenmektedir ve bu yanlıştır. Çünkü sınıflama ölçeğinde sadece adlandırma
vardır ve bu adlandırma üzerinden hiçbir
hesaplama yapılamamaktadır. Kaynakların
belirttiği sınıflamayı oluşturan grupların
frekans sayılarında yüzdelik işlem yapıldığıdır. Ancak frekans hesaplamaları eşit oranlı
ölçek düzeyindedir ve yüzdelik hesaplamalar bu ölçekte yapılabilir. Eğer sınıflama
ölçeklerinde yüzde hesaplamaları yapılsaydı
dört işlemde yapılırdı.
Yanıt: C
2
Ölçme bir özelliğin gözlenip, gözlenen özelliğin sayı ve semboller ile ifade edilme
işlemidir. Seçenekler incelendiğinde A, B,
D ve E seçeneklerinde ölçme işlemi ile
birlikte karara yer verilmiştir yani değerlendirme yapılmıştır. Ama C seçeneğinde
sadece sınıflama düzeyinde ölçme yapılmıştır değerlendirme yoktur.
Yanıt: C
Soru incelendiğinde verilen ifadede hem
ölçme hem de yargı bulunduğu için değerlendirme söz konusudur. Yalnız seçeneklerde her ikisi yoktur ama ölçmeyi oluşturan
ölçüm seçeneklerde yer aldığı için cevap
C seçeneğidir.
Yanıt: C
5
Birimde olması gereken üç temel özellik;
eşitlik, genellik ve kullanışlılıktır. Birimde
eşitlik ölçme aracını oluşturan her birim
aralığının eşit olmasıdır. Adım, karış, kulaç
birimde eşitliği bozar.
Yanıt: A
Hocanın uyarısı → Konu tekrarı için çözümleri okuyalım!
4
ÇÖZÜM–1
1
3
4
6
KPSS’de her branş kendi alanında sıralandığından dolayı ve sınava girenlerin aldığı puanlar birbirlerini etkilediği için bağıl
değerlendirme yapıldığı görülür. Çiğdem’in
2012 yılında 83 puan alıp başvuramaması
fakat bir yıl sonra aynı puanla başvuru
yapabilmesi ölçütün gruba bağlı olarak belirlenmesinden kaynaklanmaktadır.
Yanıt: B
7
Aytaç Öğretmen’in yaptığı değerlendirmenin
sonucunda öğrenciler hakkında geçti-kaldı
şeklinde bir karar verildiği için düzey belirlemeye dayalı değerlendirme yapılmıştır.
Parçada, mutlak değerlendirme yapılmadığı
için de B seçeneği yanlıştır. D seçeneğinde
verildiği gibi 14 öğrencinin dersten kalması, grubun belirlediği puan kriterinin altında
kalmasının yarattığı bir durumdur. E seçeneğinde verilen her sorunun 4 puan olarak belirlenmesi ölçme kuralı; dersten geçme kriterinin 65 puan olduğunun söylenmesi ölçüttür.
Aytaç Öğretmen C seçeneğinde verildiği gibi
tüm öğrencilerin puanlarını belirleyerek bir
ölçme işlemi yapmıştır.
Yanıt: C
8
Eğitimde ölçülmek istenen özelliklerin çoğu
dolaylı olarak ölçülebilen özelliklerdir. Doğrudan ölçme yapılamadığı için de ölçülmek
istenen özellikler testler yardımıyla ölçülür.
Bireylerin testlere verdikleri cevaplar onların başarı ve yeteneklerinin bir göstergesi
olarak kabul edilir. Yani ölçülmek istenen
özellik; araya, o özellikle ilgisi olduğu düşünülen başka bir değişken katılarak ölçülmeye çalışılır. Baskülle ağırlığın ölçülmesi;
ağırlık, baskülün içindeki yayın sıkışma miktarına dayandırılarak ölçüldüğü için dolaylı
(göstergeyle) ölçmeye örnektir. Eşit kollu
terazi ile ağırlık değil kütle ölçülür. Ağırlığın birimi Newton, kütlenin birimi ise kilogramdır.
Yanıt: A
9
Alp, Ata ve Berk’in oyunlarında araçları
otomobil ve kamyon, tır ve otobüs diye
ayırmaları sınıflama düzeyinde ölçme yaptıklarını gösterir. Her otomobil için 1, her
kamyon için ise 2, her tır ve otobüs için
3 puan yazmaları ölçme kuralıdır. Yoldan
geçen araçları doğrudan gözlemleyerek sayma işlemi gerçekleştirdikleri için doğrudan
ölçme yapmaktadırlar. Değerlendirme de
kullanılacak ölçüt, gruba bağlı olarak değişebileceği için (en çok puanın kaç olduğu
belli olmadığı için) bağıldır. Ancak verilen
parçada henüz bir değerlendirme yapılmamıştır.
Yanıt: E
10
Mutlak (gerçek) sıfır, gerçek yokluğu gösterir. Ölçülen niteliğin gerçekte olmadığı
anlamına gelmektedir. Bağıl (izafi) sıfırda
ise sıfır ifadesi gerçek yokluğu belirtmez
çünkü sıfır noktası tanımlanmıştır. Eşit aralıklı ölçeklerde bağıl sıfır kullanılırken eşit
oranlı ölçeklerde mutlak sıfır kullanılmaktadır. Soruda seçenekler incelendiğinde E seçeneğinde verilen ifadenin eşit oranlı ölçek
düzeyinde mevcut olduğundan mutlak sıfır
ile ilgili olduğu söylenir.
Yanıt: E
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - II
4
Sınıflama ölçekleriyle yapılan ölçmelerde mod
hesaplanabilir. Örneğin bir sınıfta kız öğrencilerin sayısı 15, erkek öğrencilerin sayısı
3 ise kızlar - erkekler sınıflamasında mod
“kızlar”dır. Eşit aralıklı ölçeklerde kullanılan
sıfır bağıl sıfır olduğu için toplama ve çıkarma işlemleri yapılabilirken bölme ve çarpma
işlemleri yapılamaz. Bu nedenle eşit aralıklı
ölçeklerde farklar önemlidir. Eşit oranlı ölçeklerde sıfır mutlak sıfır olduğu için tanımlanmış değildir. Üst düzey ölçekler alt düzey
ölçeklere dönüştürülebileceğinden sıralama
düzeyindeki ölçekler sınıflama düzeyine dönüştürülebilir. Sınıflama düzeyindeki ölçekler
geçişlilik ve simetrik özelliğine sahipken sırama düzeyindeki ölçekler asimetrik ve geçişlilik özelliğine sahiptir.
Yanıt: C
2
Soruda seçenekleri incelediğimizde A seçeneğindeki “En az bilgiyi sınıflama ölçeği
taşırken en fazla bilgiyi oranlı ölçek taşır.” ifadesinin doğru olduğu görülür. Eğitim
de kullanılan ölçekler çoğunda bağıl sıfır
barındırır ve eşit aralıklı ölçek düzeyindedir. Bu nedenle C seçeneği doğrudur.
Sınıflama ölçekleri bir gruplama, adlandırma ölçeği olduğundan daha çok nitel ifadeler kullanılır. Başlangıç noktası mutlak
sıfır olan eşit oranlı ölçekte matematiksel
işlemler yapılabilir. Ancak sınıflama ölçeğin
başlangıç noktası sabit değildir, değişkenlik
gösterebilir.
Yanıt: B
Doğrudan gözlem yapılarak ölçülemeyen bir
değişkenin onunla ilgisi olduğu bilinen ya
da sanılan başka bir değişken gözlenerek
ölçülmesine dolaylı ölçme denir. Dolaylı
ölçmeler araya başka değişkenler girdiği
için net ve güvenilir sonuç vermez. Temel
(doğrudan) ölçme, ölçülecek özelliklerin araya başka bir değişken girmeden doğrudan
doğruya gözlenmesi ile yapılan ölçme türüdür. Bundan dolayı da daha güvenilirdir.
Türetilmiş ölçme için, mutlaka dolaylı ya da
doğrudan ölçme sonuçlarına ihtiyaç vardır.
Yanıt: E
3
Sıfır, mutlak ve bağıl olmak üzere iki çeşittir. Bağıl sıfır yokluk belirtmezken mutlak
sıfır gerçek yokluk belirtir. Bu nedenle
B, C, D ve E seçeneklerinde mutlak sıfır
kullanılırken A seçeneğinde bağıl sıfır kullanılmıştır. (D seçeneğinde °K kullanıldığı için
mutlak sıfır vardır. °C kullanılsaydı bağıl
sıfır kullanılmış olurdu.)
Yanıt: A
5
6
Kullanılan kriterin kesin olmadığı ve ölçme
işleminin yapıldığı gruba bağlı olarak değişen ölçüte bağıl ölçüt denir. Bağıl ölçütün
kullanıldığı değerlendirme ise bağıl değerlendirmedir. A, B, C, ve E seçeneğinde ölçme işleminden önce belirlenen ölçütler söz
konusudur. Bu nedenle mutlak değerlendirme örneğidir. D seçeneğinde ise ölçme işlemi sırasında gruba bağlı olarak belirlenecek
bir ölçüt söz konusudur.
Yanıt: D
Türetilmiş ölçme, en az iki ölçme işlemi yapıldıktan sonra yeni bir ölçme sonucuna ulaşılmasıdır. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi
III. ifade doğrudur. Hız alınan yol miktarının
zamana oranı olduğundan ve iki değişken
arasında matematiksel işlem yapıldığından
türetilmiş ölçme yapılmıştır. Türetilmiş ölçmede sadece dolaylı değil doğrudan ölçmelerde kullanılır.
Yanıt: E
ÇÖZÜM–2
1
5
6
7
Eşit oranlı ölçek, belirli başlangıç noktası (gerçek) sıfır olan, birimleri eşit ölçek
türüdür. Başarı testi ile ölçüm yapılması
ve dağın deniz seviyesine göre yüksekliğin yani rakımın belirlenmesi eşit aralıklı,
hayvanların cinsiyeti sınıflama, okul başarı
sırasının belirlenmesi sıralama düzeyindedir.
E seçeneğinde verilen zeytin sayısı eşit
oranlı ölçek düzeyindedir.
Yanıt: E
8
Sıcaklığı, Celcius ölçeği ile ölçerken kullanılan “0” (sıfır) yokluk belirtmezken Kelvin
ölçeği ile ölçüldüğünde kullanılan “0” (sıfır)
yokluk belirtir. Mutlak sıfır kullanılarak yapılan ölçek türü eşit oranlı, bağıl sıfırla
yapılan ölçek türü ise eşit aralıklıdır.
Yanıt: D
10
Ölçme kuralı, ölçme yapılacak olan özelliğin
hangi miktarına hangi değerin / sembolün
verileceği şeklinde tanımlanabilir. Soru incelendiğinde testin nasıl puanlandırılacağı
hakkında öğrencilere bilgi verilmesi ölçme
kuralına örnektir. Ölçme bir niteliğin sembol yada sayı ile ifade edilmesi olduğundan
I. ifadede projelerin puanlandırılması ölçme,
değerlendirme sürecinde karar verme olduğundan III. ifade değerlendirmedir.
Yanıt: D
11
Öğretmen ölçüt belirleyip ölçme yapmıştır.
Soruda başarılı olmak için belirlenen 70
puanı ölçüt, Arslan’ın 72 puan alması ölçmedir. Bundan sonraki basamakta öğrencinin
durumu ile ilgili karar verme aşamasıdır.
Yani ölçüm, ölçüt ve karar verme sürecinden oluşan değerlendirme basamağına
gelinmiştir.
Yanıt: E
9
Ölçme ve değerlendirme; öğrenciye güçlü
ve zayıf olduğu alanlar konusunda geri bildirim sağlar, geri bildirim ve dönüt sağlandığından öğrencinin güdülenmesinde yardımcı olur, öğretmen ve yöneticilere geleceğe
ilişkin kaynak olur, ortaya çıkan sorunların
tespit edilmesinde yardımcı olur, velilerin
öğretime katılması ve eğitim-öğretimin nitelik kazanmasında etkilidir. Ancak öğrenciler arasındaki farklılıkları ortadan kaldırma,
ölçme ve değerlendirme yapmanın amaçları
içerisinde gösterilemez.
Yanıt: C
12
II ve III. ifadeler verilecek karar için sınır
belirlendiğinden ölçüttür. I. ve IV. ifadeler
ölçme için belirlenmiş kural olduğundan ölçme kuralıdır.
Yanıt: D
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - III
Özelliklerin (değişken) gözlemlenerek gözlem
sonuçlarının sayı ve/veya sembollerle gösterilmesi sürecine ölçme denir. Sorumuzda,
öğretmen uygulayacağı sınav aracılığıyla
öğrencilerin kazanımlara ulaşıp ulaşmadıklarını gözlemleyip sayı (puan) ile gösterecektir.
Yanıt: C
2
3
Ölçme işlemi doğrudan, dolaylı ve türetilmiş;
değerlendirme ise tanıma ve yerleştirme (diagnostik), biçimlendirme (izleme, formatif) ve
değer biçme (summatif) olmak üzere üçe
ayrılır.
Ölçülmek istenen değişken başka bir değişkenden yararlanılarak ölçülüyorsa buna
dolaylı ölçme denir. Sorumuzda öğrencilere
uygulanan çoktan seçmeli test kazanımlara
4
Değerlendirme ölçme sonuçlarının (ölçüm)
bir ölçütle karşılaştırılarak yargıya, hükme,
karara varma sürecidir. Yani değerlendirme,
ölçmeyi de kapsayan daha geniş bir kavramdır. Sorumuzda I. ve III. ifadelerde bir karar
varma söz konusuyken; II. ve IV ifadelerde
yalnızca gözlem sonuçlarının sayı ve/veya
sembolle gösterilmesi söz konusudur.
Yanıt: A
5
Kriter dayanaklı değerlendirmede mutlak
ölçüt, norm dayanaklı değerlendirmede ise
bağıl ölçüt kullanılır. Mutlak ölçüt önceden
bellidir, gruptan etkilenmez, net ve standarttır. Bağıl ölçüt önceden belli değildir
ve gruptan etkilenir. Bu doğrultuda yalnız
VI. ifade mutlak iken diğerleri bağıldır.
Yanıt: D
6
Ölçme sonuçlarını karşılaştırdığımız değerlere ölçüt (kriter) denir. Ölçüt sınır, koşul ya
da kural belirtir. Değerlendirme yapılabilmesi için ölçme sonuçlarının karşılaştırılacağı ölçüte ihtiyaç vardır. “Sınavdan 45 ve
üzerinde puan alanlar başarılı sayılacaktır.”
ifadesi örnek olarak verilebilir.
Yanıt: B
Sonuçlar üzerinde istatistiksel işlemlerin
yapılabilmesine imkan tanıyan ölçekler eşit
oranlı ve eşit aralıklı ölçektir. Eşit oranlı
ölçeklerin başlangıç noktası gerçek sıfırdır
(mutlak yokluğu ifade eder) ve birimleri
arası eşit bölmelenmiştir. Bu sayede oranlı
karşılaştırma da dahil tüm istatistiksel işlemler yapılabilir.
Sorumuzda miladi ve hicri takvim ile rakım
ölçerin başlangıç noktaları izafî (göreceli)
sıfırdır ve mutlak yokluğu ifade etmezler. Bunlar eşit aralıklı ölçek düzeyinde
işlem yapabilirler. Bu ölçek türünde de
mod, medyan, standart sapma gibi değerler
hesaplanabilir. Kelvin cinsinden termometreler ve baskülün başlangıç noktası gerçek
sıfırdır ve eşit bölmelenmişlerdir. Bunlar
eşit oranlı ölçek düzeyinde olduklarından
işlem yapabilirler.
Yanıt: A
ulaşma düzeyini belirlemek için bir aracı
olarak kullanılmıştır. Yani dolaylı ölçme yapılmıştır. Öğrencilerin süreç içerisinde kazanımlara ulaşma düzeylerinin belirlenmesi
ve eksik öğrenmelerin giderilmesine yönelik
planlamalar yapmak amacıyla yapılan değerlendirme ise izleme, biçimlendirme (formatif)
amaçlı değerlendirmedir. Sorumuzda öğretmen bitirilen ünite sonunda öğrencilerin kazanımlara ulaşma derecesini belirlemek ve
eksik öğrenmeleri gidermek amacıyla sınav
yapmıştır.
Yanıt: C
ÇÖZÜM–3
1
7
8
7
Ölçülmek istenen değişkenin en az iki farklı
değişken arasında kurulan bağıntı yardımıyla ölçülmesine türetilmiş ölçme denir.
Sorumuzda, zekâ bölümü, testte saptanan
zekâ yaşı ile biyolojik (takvim) yaşı arasında kurulan bağıntı yardımıyla ölçülmüştür.
Yanıt: C
8
Gamze’nin 132 olarak tespit edilen zekâ
bölümü ölçüt olan 130 ile karşılaştırılmış
ve kendisinin üstün zekâlı olduğu hükmüne
varılmıştır. Ölçme sonuçlarının bir ölçütle
karşılaştırılarak hükme varılması işlemi değerlendirme olmaktadır.
Yanıt: D
9
Ölçülmek istenen değişkenin başka bir özellikten yararlanılarak ölçülmesi dolaylı ölçmeyken; duyu organlarıyla veya başka bir
değişkenden yararlanılmadan yapılan ölçmeler doğrudan ölçmedir. I, III ve IV. özellikler
başka bir özelliğe ihtiyaç duymadan ölçülebilirken, II. ve V. özellikler ise ancak yetenek
testi ve kimya testi aracılığıyla ölçülebilirler.
Yanıt: A
10
Ölçme işleminin (sınav) hangi şartlarda yapılacağının açıklandığı bölüme test ya da
sınav yönergesi adı verilir. I, II, IV ve V
numaralı ifadeler daha çok sınav yönergesi
ile ilgilidir.
Yanıt: D
11
Ölçülen özelliğin ne kadarlık kısmına kaç
puan verileceğinin belirtilmesine ölçme kuralı denmektedir. III. ifadede her bir sorunun doğru cevabı karşılığında 10 puan
verileceği belirtilmektedir.
Yanıt: C
12
Ölçeklerin açıklaması ve temel özellikleri
aşağıda verilmiştir.
1. Sınıflama (Adlandırma) Ölçekleri
Nesnelerin genel olarak birbirlerine göre
benzerlik ve farklılıklarını belirlemek ve sınıflandırmak amacıyla kullanılan ölçeklerdir.
Örnek: Bir sınıftaki öğrencilerin evli-bekâr,
kadın-erkek olarak gruplandırılması,
A-B, 1-2 olarak sınıflandırılması.
Bu ölçekte kullanılan sayıların sayısal değeri yoktur. İki temel özelliği vardır: Simetrilik
Geçişlilik
Örnek: A=B ise B=A , A=B ve B=C ise A=C.
2. Sıralama Ölçeği
Varlıkları belli bir özelliğe sahip oluş
miktarları bakımından büyükten küçüğe ya da küçükten büyüğe doğru sıralamak amacıyla kullanılan ölçeklerdir. Başlangıç noktaları değişkendir. Ölçme aracı
üzerindeki aralıklar birbirine eşit değildir.
İki temel özelliği vardır:
Asimetrilik
Geçişlilik
3. Eşit Aralıklı Ölçekler
Varlıkları belirli bir başlangıç noktasına
göre belli bir özelliğe sahip oluş dereceleri bakımından eşit aralıklarla sıralamak
amacıyla kullanılan ölçeklerdir. Bu ölçeklerdeki başlangıç noktası sabittir, aralıklar da
eşittir. Örneğin termometre, takvim, başarı,
zekâ, saat, tutum vs.
4. Eşit Oranlı Ölçekler
Eşit aralıklı ölçekler üzerindeki sıfır noktasının gerçek sıfır olarak tanımlanması ve
doğal sıfır olmasıdır. Örneğin metre, kilogram, amper, süre vs.
Oransal hesaplamalar ancak eşit oranlı ölçekle yapılabilir.
Yanıt: D
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - IV
"Bir öğrencinin aldığı puan bir diğerinin yarısıdır, iki katıdır, %10‘udur" gibi oranlama
yapabilmek için yapılan ölçme işleminin eşit
oranlı ölçek düzeyinde olması gerekir. Oysa
bilişsel testlerden elde edilen puanlar izafi
sıfıra göre düzenlenmiş eşit aralıklı ölçek
düzeyinde ölçme yaparlar ve bu ölçek düzeyinde oranlama yapmak imkânı yoktur. Örneğin, matematik sınavında 0 alan öğrenci hiç
matematik bilmiyor diyemeyiz. Elbette bir
miktar matematik bilgisine sahiptir ancak
bizim belirlediğimiz izafi sıfırdan daha fazla
olmadığından 0 puan almıştır.
Yanıt: D
2
Ölçme işleminden bağımsız olarak belirlenebilen ölçütler mutlak; ölçme işlemine bağlı
olarak ölçme işlemi sonucunda belirlenebilen
ölçütler ise bağıl olarak kabul edilmektedirler. Mutlak ölçütler rekabet yaratmazlarken,
bağıl ölçütler rekabet yaratırlar. Buna göre
A seçeneğindeki standart T puanı ifadesi
bağıl ölçüt olmaktadır. Çünkü standart puanlardan (Z ve T puanı gibi) elde edilen tüm
ölçütler bağıl kabul edilmektedirler. Standart
puanlar doğrudan doğruya gruptaki her bir
öğrencinin performansına bağlı olarak oluşmaktadır. Yani bir öğrencinin standart puanı
başka bir öğrencinin puanından etkilenebilmektedir.
Yanıt: A
En gelişmiş ölçek türü olan eşit oranlı
ölçeklerle elde edilen ölçümler daha az
bilgi taşıyan diğer ölçeklerle elde edilen ölçümlere dönüştürülebilir. Ancak, bu esnada
bir miktar veri kaybı olur. Bu nedenle bu
dönüştürme işleminin tersi (gelişmemişten
gelişmişe) mümkün değildir.
Yanıt: B
5
Soru kökünde formatif (biçimlendirme) amaçlı değerlendirme tanımlanmıştır. Formatif
değerlendirmelerde tüm kazanımlardan soru
sorulur (kapsam geçerliği yüksektir), öğretmenin kullandığı yöntemlerin etkili olup olmadığı hakkında öğretmene bilgi verir, amaç
öğrencilerin geçip kalmalarına karar vermek olmadığından geçip kalmayı doğrudan
etkileyebilecek ağırlıkta not verilmez ancak
öğrencileri güdülemek amacıyla ağırlığı düşük olacak bir not verilebilir. Sonuca göre
planlarda düzenlemeye gidilebilir. Örneğin,
kazanımlara ulaşma oranı düşükse öğrenemeyen öğrencilere yönelik yeni planlamalar (ek
ders, kurs vb) yapılabilir. Not vermek esas
olmamakla birlikte öğrencilerin kağıtları puanlanır ve öğrencilere aldıkları puan bildirilir.
Yanıt: D
6
Doğal birim insanlar tarafından daha sonradan geliştirilmemiş, kendiliğinden var olan
birimlerdir. Bunlar parçalandığında özelliklerini yitirirler. Örnek olarak karış, kulaç,
adım, adet verilebilir.
Sorumuzda, litre, feet, atm (atmosfer basıncı), rakım (metre) yapay birimlerken, doğru
cevap sayısı (adet) doğal birim olmaktadır.
Yanıt: E
Uzunluk, kişi sayısı (sayarak bulunan tüm
özellikler), doğru cevap sayısı gibi özellikler
başka bir özelliğe ihtiyaç duymadan doğrudan ölçülebilen özelliklerdir. Otomobilin kantarla tartılması ise kantarın içerisindeki mekanizmadan yararlanılarak gerçekleştirildiğinden dolaylı ölçme olmaktadır. Bunun yanında
eğer otomobilin tartılmasında manav terazisi
(eşit kollu) mantığıyla çalışan bir ölçme aracı
kullanılmış olsaydı yapılan ölçme işlemi doğrudan ölçme olarak kabul edilebilirdi.
Yanıt: D
3
4
ÇÖZÜM–4
1
9
10
7
Özgür, bayanın özelliklerini kendi kafasındaki özelliklerle (kriter, ölçüt) karşılaştırmış ve bir karara varmış, değerlendirme
yapmıştır. Burada verdiği karara dayanak
teşkil eden kendi kafasında daha önceden
belirlediği özelliklerdir.
Yanıt: D
8
Ölçülen özelliğin ne kadarlık miktarına, ne
kadar puan verileceğinin belirlenmesi ölçme
kuralı olarak ifade edilir. Öğretmenin cevap
anahtarı hazırlayıp, hangi sorunun doğru
cevabına ne kadar puan verileceğini belirlemesi ölçme kuralıdır.
Yanıt: C
9
Bağıl (keyfî, izafi, itibari) sıfır gerçek yokluğu ifade etmeyip insanlar tarafından belirlenmiş herhangi bir noktanın sıfır gibi kabul
edilmesini ifade etmektedir. Buna göre, rakım, celcius cinsinden termometreyle sıcaklık ölçülmesi, zekâ, tarih gibi özellikler bağıl
sıfır ile ölçülmektedirler. Sorunun B seçeneğinde bodrum katı dikkate alınmayarak
başlangıç noktası (sıfır) zemin kat olarak
kabul edilmekte (bağıl sıfır) ve buna göre
ölçme yapılmaktadır. Binanın gerçek başlangıç noktası (gerçek sıfır) bodrum kattır.
Yanıt: B
10
Ölçme, değişkenlerin gözlemlenerek gözlem
sonuçlarının sayı ve/veya sembollerle gösterilmesi süreci olarak tanımlanmaktadır. Buna
göre I. ve II. ifadeler ölçme ifadeleridir.
Değerlendirme, ölçme sonuçlarının (ölçüm) bir
ölçütle karşılaştırılarak yargıda bulunma, hükme varma, karar verme sürecidir. Buna göre
IV. ve V. ifadeler değerlendirme ifadeleridir.
Ölçüt, değerlendirmeye dayanak teşkil eden,
ölçme sonuçlarının karşılaştırılmasında esas
alınan niceliklerdir. Değerlendirmeye dayanak olan kriter olarak da tanımlanabilir.
Buna göre, III. ifade ölçüt olmaktadır.
Yanıt: A
11
Öğretmen kanısı dendiğinde anlaşılması gereken öğretmenlerin kendi içsel süreçlerinde
belirledikleri mutlak ölçütler olmalıdır. Yani
bir öğretmen "Ben 10 kazanımdan 5 tanesine ulaşmış öğrenciyi konuyu kavramış
kabul edeceğim." dediğinde bu ölçüt tüm
öğrenciler için aynı şekilde geçerlidir ve
bu ölçüte ulaşmak için aralarında herhangi
bir rekabet durumu oluşmaz. Ülke çapındaki
normlar, yani tüm ülke çapında uygulanan
KPSS, SBS, DGS gibi standart testlerden
elde edilen puanlardan belirlenen ölçütler
bağıl kabul edilirler. Yine Z ve T standart
puanlarından elde edilen ölçütler bağıl kabul
edilir. Diğer öğrencilerin başarısı dendiğinde
rekabet vardır ve öğrencinin başarısı başka
öğrencilerin başarısıyla doğrudan ilişkilidir.
Yanıt: B
12
Genellik ilkesi aynı iş için herkesin aynı
birimi kullanması ve birimlerin herkes tarafından kullanılmasıdır. Dünya'nın her yerinde "aylar" kullanıldığından genellikle ilkesine uyar, fakat eşitlik; bir ölçme aracını
oluşturan birimlerin birbirine eşit olmasıdır.
"Aylar" ifadesi buna uymaz çünkü bazı aylar 30 gün, bazıları 31 gün olmakta hatta
Şubat ayı 28 ve 29 günden oluşmaktadır.
Yanıt: B
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - V
Tanıma yerleştirme amacıyla yapılan testlerle ön koşul öğrenmeler sorgulanıp hazırbulunuşluk seviyesi belirleniyorsa mutlak
ölçüt kullanılır. Örneğin; muafiyet sınavları.
Eğer seçme amacıyla yapılıyorsa bağıl ölçüt kullanılır. Örneğin; KPSS, YGS.
Yanıt: A
2
Sınav süresinin 45 dakika olması ölçme
kuralıdır. Diğer seçeneklerde verilenler, ölçme işleminin tanımına uyar. “kılıbık” gözlem
yapılıp gözlem sonucunun sembolle gösterimidir.
Yanıt: C
5
Seçenekler incelenecek olursa:
A. Basketbol oynama becerisini ölçme; dolaylı ölçme
B.Sınıfın uzunluğunu mezura ile ölçme;
doğrudan ama tanımlanmış birim
C. Atılan gol sayısını ölçme, birebir sayma
sayıları ile atılan golleri eşleme işlemi
olduğundan doğrudan ölçme ve doğal
birim,
D. Kişi başına düşen millî geliri hesaplama;
türetilmiş ölçme,
E. Dairesel pistte 5 tur atmak için geçen
süreyi ölçme; dolaylı ölçmedir.
Yanıt: C
3
0 soru çözmek hiç soru çözülmediği anlamına geldiğinden mutlak sıfırdır. Ancak
diğer seçeneklerde verilen sıfır; sıcaklığın,
yüksekliğin, zamanın, bilginin hiç olmadığı
anlamına gelmez, kabul edilmiş bağıl sıfırdır.
Yanıt: E
6
Alfabetik listeye göre sıralamak ölçülen bir
özellik bakımından üstünlük ifade etmediği
için sınıflama ölçeğindedir.
Yanıt: E
Eğitimde
tamamlayıcı
değerlendirme
yaklaşımlarına yer verilmesinin sağladığı en
önemli fayda öğrenilen bilgilerin ve becerilerin gerçek yaşam durumlarına uyarlanmasıdır. Tamamlayıcı değerlendirmede rekabet
ortamı yaratıp öğrencilerin kıyaslanmasına
yer verilmemektedir.
Yanıt: C
4
ÇÖZÜM–5
1
11
12
7
Öncüller incelenecek olursa;
I. Dil dershanesinde sınıfların Texas, California, Indiana isimlerinin verilmesi; sınıflama ölçeği,
II. Öğrencilerin sınavlardan aldığı standart
puanları belirlemek eşit aralıklı ölçek,
III.Öğrencilerin sınavlardan aldığı standart
puanları belirlemek; eşit oranlı ölçek,
IV.Otomobilin hızını hesaplamak; eşit oranlı
ölçektir.
Yanıt: B
8
Öğretmen kanısı, hedefler, içerik, hız sınırı
mutlak ölçüt, öğrenci yeteneği bağıl ölçüttür.
Yanıt: A
10
Seçme yerleştirme amacıyla yapılan testlerde hangi alanın davranışı yoklanırsa
yoklansın aranan en önemli geçerlik türü
yordama geçerliğidir. Seçme sınavlarında
başarılı olan bireylerin yerleştirildikleri öğretim kademesinde veya işte başarılı olmaları öngörülmektedir. Bu nedenle yordama
geçerliği aranan en önemli geçerlik türüdür.
Yanıt: B
11
Düzey belirlemeye yönelik testlerde kritik
hedefler sorgulanır ve öncelikle aranan geçerlik türü kapsam geçerliğidir.
Yanıt: E
9
Seçenekler incelenecek olursa:
A.Medyan değerinin altında puan alma
bağıl ölçüt,
B.Mod değerini altında puan alma bağıl
ölçüt,
C. İlk %20’lik dilime girme bağıl ölçüt,
D.Hedeflerin %80’ine ulaşma mutlak ölçüt,
E. T puanı 70 ve üstü olma bağıl ölçüttür.
Bağıl ölçüt ölçme işleminden sonra gruba
göre belirlenen ölçüttür, mutlak ölçüt ise
gruptan bağımsız olarak, ölçme işlemi yapılmadan önce belirlenir.
Yanıt: D
12
Ölçme işlemine katılan bireylerin birbirinden etkilendiği değerlendirme türü bağıl
değerlendirmedir. İlkay Öğretmen soruda
bunu vurgulamak istemiştir.
Yanıt: B
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - VI
Ölçme bir özelliğin gözlenip, gözlenen özelliğin sayı ve semboller ile ifade edilme
işlemidir. Seçenekler incelendiğinde A, B, C
ve D seçeneklerinde bir yargıya varılma
işlemi olan değerlendirme yapılmıştır. Ancak E seçeneğinde betimleme yani ölçme
yapılmıştır.
Yanıt: E
4
Kullanılan kriterin kesin olmadığı ve ölçme işleminin yapıldığı gruba bağlı olarak
değişen ölçüte bağıl ölçüt denir. Bağıl ölçütün kullanıldığı değerlendirme ise bağıl
değerlendirmedir. B, C, D ve E seçeneğinde kullanılan ölçütler grubun başarısından
etkilendiği için bağıl değerlendirmedir. A
seçeneğinde ise ölçme işlemi sırasında gruba bağlı olarak değişmediğinden ve daha
önceden belli olduğundan dolayı mutlak ölçüt söz konusudur.
Yanıt: A
ÇÖZÜM–6
1
13
2
3
Yol uzunluğu ve ağırlık eşit oranlı ölçek ile
ölçülürken; sıcaklık eşit aralıklı ölçek olan
termometre ile ölçülür. Her ikisinin de başlangıç nok
tası vardır ve sıfırdır. Metrenin
başlangıç noktası mutlak sıfırken termometrenin bağıl sıfırdır. Bu nedenle I ve II eşit
oranlı ölçek düzeyindedir.
Yanıt: C
5
ölçülmesine dolaylı ölçme denir. Dolaylı ölçme ile yapılan ölçümlere doğrudan ölçmeye
göre hata karışma olasılığı daha yüksektir.
Sıcaklık dolaylı olarak ölçülürken uzunluk
doğrudan ölçme ile yapılır. Dolaylı ölçmede ölçülecek olan niteliğin özelliği başka
bir değişken yardımı ile ölçülür. Doğrudan
ölçmede ise ölçülen özellikle araya giren
değişken benzerdir.
Yanıt: C
Ölçüt değerlendirme sürecinde ölçme işleminden elde edilen ölçümlerin kıyaslandığı
referans noktasıdır. Verilen bilgiye göre
ölçüt öğretim görevlisinin vize ve final sınavlarının aritmetik ortalaması 60 olanların
sınavdan başarılı olacağını belirttiği ifadedir.
Yanıt: D
14
6
Öğretim sürecinin başında öğrencilerin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek amacıyla
yapılan değerlendirmelere tanıma ve yerleştirmeye yönelik değerlendirme olarak
adlandırılmaktadır. öğretim süreci devam
ederken öğrenme eksikliklerini ve yanlışlıklarını belirlemek ve gidermek için bir
ünite ya da konu bittikten sonra yapılan
değerlendirmelere biçimlendirme ve yetiştirmeye yönelik değerlendirme; birkaç ünite ya da dönem sonunda (öğretim süreci
sonunda) öğrenciler hakkında geçti-kaldı,
başarılı başarısız gibi kararlar almak için
yapılan değerlendirmelere ise düzey belirlemeye yönelik değerlendirme denir. A, B
seçenekleri biçimlendirmeye dayalı iken C
seçeneği tanımaya dayalı değerlendirme ile
ilişkilendirilebilir.
Yanıt: C
7
Yapılış amacına göre değerlendirme türlerinden olan tanıma ve yerleştirmeye dönük
değerlendirme genellikle sene başında yapılan bireylerin hazırbulunuşluklarını (ön koşul
davranışlarına sa
hip olup olunmadığını) belirlemek amacıyla yapı
lan değerlendirmedir.
Bu nedenle Şehnaz Öğretmen öğrencilerin
A seçeneğinde belirtilen ön koşul davranışları kapsamalıdır (Bu tür değerlendirmelerde ölçme aracı, sadece kritik hedef
davranışları ölçen sorulardan oluşmalıdır.).
Yanıt: A
8
Birimde olması gereken üç temel özellik;
eşitlik, genellik ve kullanışlılıktır. Birimde
eşitlik ölçme aracını oluşturan her birim
aralığının eşit olmasıdır. Adım, karış, kulaç
birimde eşitliği bozar. Birimin üç özelliğinede sahip olan seçenek E seçeneğidir.
Yanıt: E
9
Dilara Öğretmen’in ilk 10 santimetresi kırık
olan bir cetvelle ölçüm yaptığında kullanılan
ölçeğin başlangıç noktası değişmiş olacaktır.
Başlangıç noktası keyfî olarak belirlenen
ölçme araçları eşit aralıklıdır. Soruda eşit
oranlı ölçeğin eşit aralıklıya dönüştürüldüğünden bahsedebiliriz.
Yanıt: B
10
Eşit aralıklı ölçeklerde başlangıç noktası
(sıfır noktası) tanımlanmış yani keyfî olarak
belirlenmiştir. Birimleri birbirine eşit olan
ve gerçek (mutlak) bir sıfır noktası bulunan
ölçeklere “eşit oranlı ölçekler” denir. Eşit
aralıklı ölçekler üzerinde toplama, çıkarma
işlemleri yapılırken çarpma ve bölme yani
oranlama işlemleri gerçekleştirilemez. Eşit
oranlı ölçeklerde sıfır mutlak sıfır olduğu
için varyans hesaplaması da dahil olmak
üzere her türlü matematiksel ve istatistiksel işlem yapılabilir. Ölçme işlemi eşit
birimlerle yapılır. Dolayısıyla sayılar arasındaki fark anlamlıdır. Ölçme sonuçları negatif değerler alabilir. Kaliteli ölçek düzeyleri
kendinden kalitesiz olan ölçek düzeylerine
dönüştürülebilir.
Yanıt: D
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - VII
Ölçme kuralı, ölçme yapılacak olan özelliğin
hangi miktarına hangi değerin / sembolün verileceği şeklinde tanımlanabilir. Bu nedenle A
seçeneğinde verilen durum ölçme kuralına
örnektir. Maç sürelerinin hesaplanması ve
takımların maç sonunda aldıkları puanlar
mutlak sıfır kullanıldığından eşit oranlı ölçek düzeyindedir. Bu nedenle kaliteli ölçek
olan eşit oranlı ile elde edilen tüm veriler
alt düzeydeki ölçeklere dönüştürülebilir.
Yanıt: C
3
Şevket Bey’in eleştirisine göre yüzde hesaplamaları eşit oranlı ölçek düzeyinde yapılmalıdır. Diğer ölçek türlerinde yüzdelik
hesaplamalar yapılmamaktadır. Bu nedenle
seçenekler de eşit oranlı ölçek kullanılan
ifade doğru cevap olacaktır. A seçeneği
sınıflama B ve D seçenekleri eşit aralıklı,
C seçeneği sıralama, E seçeneği eşit oranlı
ölçek düzeyindedir.
ÇÖZÜM–7
1
15
Yanıt: E
4
Ölçme bir niteliğin özelliğinin sayı veya
sembollerle ifade edilme işlemidir. Bu işlemdeki sembol ya da sayılara da ölçüm
denilmektedir. Yani II. ifade ölçmenin tanımıdır. Değerlendirme ise elde edilenlerin
ölçüt ya da ölçütlerle kıyaslanarak yargıya
varılma işidir. Yani ölçme bir betimleme
işlemi iken değerlendirme karar verme işlemidir. Bu nedenle I. ifade yanlıştır.
Yanıt: B
İki değişken arasında önceden tanımlanmış
matematiksel bir işlem ile yeni bir değişken belirlemeye türetilmiş ölçme denir.
Genellikle iki değişken söz konusu olsa da
bu sayı ikiden fazla da olabilir. Belirlenecek
yeni değişkende iki değişkenin yer alacağı
varsayıldığında matematiksel işleme girmeden önce iki değişken de ayrı ayrı ölçülür.
Elde edilen ölçüm sonuçları matematiksel
işlemde yerine konulur ve yeni değişkene
ulaşılır. Suyun yoğunluğu, bir otomobilin hızı
belirlenirken türetilmiş ölçek kullanılır. Hız
yolun zamana oranıdır. Yol birimi ve zaman birimi doğrudan ölçme ile yapılır. Bu
nedenle D seçeneğinde verilen türetilmiş
ölçmede dolaylı ölçmelerden faydalanılır ifadesi yanlıştır.
Yanıt: D
2
16
5
7
Ölçüt değerlendirme sürecinde elde edilen
ölçümlerin kıyaslandığı referans noktasıdır.
Kamile Hanım elde ettikleri verileri 25
puanı ile kıyaslamıştır. Bu nedenle ölçüt
referans noktası olarak belirlenen 25 ve
üstü puan alanların dersten geçmesidir.
Yanıt: C
Yanıt: B
8
6
Başlangıç noktaları değişkenlik gösteren,
herhangi bir matematiksel işlemin yapılmadığı ve karşılaştırmaların olduğu ölçek türü
sıralama ölçeğidir.
Verilen bilgiye göre her sorunun bir puan
olarak belirlenmesi ölçme kuralına, Utku’nun
23 puan alması ölçme işlemine ve alınan
23 değeri ölçüme, Utku ile toplam 13 kişinin başarısız olması değerlendirme işlemine
örnektir. Ancak soruda bağıl ölçüte uygun
bir örnek yoktur.
Yanıt: E
Değerlendirme karar verme işlemi olduğundan I, II. ve V. ifadeler değerlendirmeye
örnektir. Ölçme bir niteliğin özelliğinin sayı
ya da sembollerle betimle işlemi olduğundan III. ve IV. ifadeler ölçmeye örnektir.
Yanıt: C
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - VIII
Ölçme işleminde ölçülecek özellikler belirlenir ve ölçme kuralı eşliğinde ölçümler elde
edilir. Ölçme işleminin yapılması için ölçme
aracı ya da ölçek gerekirken, değerlendirme de ölçüm, ölçüt ve yargıya ihtiyaç
vardır. Bundan dolayı I. ve V. ifadeler değerlendirme sürecinde gerçekleşir.
Yanıt: C
4
Birimin genellik, kullanışlılık ve eşitlik olmak üzere 3 özelliği vardır. Soruda verilen
örnek kullanılan ölçme aracındaki birimlerin
ölçme işlemi boyunca değişmemesi ve birbirine eşit olması anlamına gelen “eşitlik”
özelliği ile ilgilidir.
Yanıt: C
ÇÖZÜM–8
1
17
5
2
6
3
Verilen paragraf incelendiğinde frekansın
belirtildiği ve mutlak sıfırın kullanıldığı I.
ölçüm eşit oranlı ölçek ile, sıfırın keyfî
olarak kullanıldığı saati belirten II. ifade
eşit aralıklı ölçek ile, Hüseyin’in koştuğu
mesafenin belirlenmesi olan III. ifade eşit
oranlı ölçek ile ve koşuda belli bir sıralamayı belirten IV. ifade sıralama düzeyindeki
ölçek ile belirlenmiştir. Bu nedenle cevap
C seçeneğidir.
Yanıt: C
Ölçme sürecinde 4 çeşit ölçme düzeyinden
bahsedilmektedir. Bunlar sınıflama, sıralama,
eşit aralıklı ve eşit oranlı ölçme düzeyleridir. Eşit aralıklı ölçek düzeyinde bağıl sıfır kullanılırken eşit oranlı ölçek düzeyinde
mutlak sıfır kullanılmaktadır. Benzerlikleri
ayrılması söz konusu ise sınıflama, özelliklerin karşılaştırılması söz konusu ise sıralama
ölçek türü kullanılır. Sorudaki ifadeler incelendiğinde I ve III numaralı ifadeler eşit
oranlı iken II ve IV numaralı ifade sıralama
düzeyindedir.
Yanıt: A
Gerçek sıfır yokluk belirten sıfırdır. Seçenekler incelendiğinde kullanılan sıfırın yokluk belirttiği tek sıfır A seçeneğinde memurun maaşıdır. Diğer seçeneklerde keyfî
olarak belirlenen bağıl sıfır kullanılmıştır.
Yanıt: A
Kaliteli ölçek düzeyleri ile yapılan ölçümler
daha kalitesiz ölçek düzeylerine dönüştürülebilir. Sıralama ölçek düzeyine dönüştürülememesi için ölçeğin sınıflama düzeyinde
olması gerekmektedir. A, C ve E seçeneklerinde eşit aralıklı, B seçeneğinde eşit
oranlı, D seçeneğinde sınıflama ölçekleri
kullanılmıştır.
Yanıt: D
18
7
Ağırlıkları farklı olan kutuları dinamometre
ya da kantar gibi ağırlık ölçer kullanmadan
sadece eliyle kaldırarak kutuların ağırlıklarını belli bir sıraya koyması sıralama ölçek
türünü kullandığını gösterir. Çünkü sıralama
ölçek türünde elde edilen bilgi azdır ve
büyüklük küçüklük gibi bir ilişki söz konusudur.
Yanıt: E
8
Kullanılan kriterin kesin olmadığı ve ölçme
işleminin yapıldığı gruba bağlı olarak değişen ölçüte bağıl ölçüt denir. A seçeneğinde
en az doğru cevaplanan soru gruptan gruba
değişme gösterdiğinden bağıl ölçüt kullanıldığını gösterir. B, C, D ve E seçeneklerinde kullanılan ölçüt kesin ve nettir gruptan
gruba değişkenlik göstermemektedir.
Yanıt: A
9
Mohs sertlik skalasına göre bir mineralin
sertliğini bulmak için sertliği bilinen minerallerle ölçülmek istenilen mineraller karşılaştırılır. Ve birkaç mineralle karşılaştırma
işlemi yapıldıktan sonra sıralaması belirlenir
yani bilinen minerallerin arasında bir yerde
olduğu saptanır. Bu nedenle yapılan işlem
sıralama ölçek düzeyindedir.
Yanıt: B
10
Ölçme ve değerlendirme sürecinde kullanılan 4 farklı ölçme düzeyi bulunmaktadır.
Bunlar sıralama, sınıflama, eşit oranlı ve
eşit aralıklı ölçeklerdir. Ayrıca, gerçek sıfır
noktası olmayan, başlangıç noktası tanımlanmış ölçekler eşit aralıklı ölçeklerdir. Başarı,
yetenek ve zekâ gibi gerçek sıfır noktası
olmayan özellikler, eşit aralıklı ölçekler kullanılarak ölçülür. Yapılan ölçme işleminde
sıfır gerçek yokluğu göstereceği için eşit
oranlı ölçek düzeyinde olduğu söylenebilir.
Buna göre A, C, D ve E seçeneklerinde
eşit oranlı ölçek, B seçeneğinde sınıflama
kullanılmıştır.
Yanıt: B
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - IX
ölçülmesine dolaylı ölçme denir. Eğitimde
yapılan ölçmeler, cıvanın yükseklik değişimi
ile hesaplanan sıcaklık ifadeleri birer dolaylı ölçmedir. Bu verilen bilgi doğrultusunda
B seçeneğindeki soruya yanıt aranırken
dolaylı ölçme yapılırken, diğer seçeneklerin
cevapları doğrudan ölçme yapılarak bulunur.
Yanıt: B
2
Değerlendirmeye dayanak oluşturan değer ölçüt, ölçmeden sonra elde edilen sayı
ölçüm, gözlem sonuçları hakkında bir kural dahilinde karar verme değerlendirme
ve gözlem sonuçlarını sembolize etme ise
ölçmedir. Bu verilen bilgi doğrultusunda
Figen'in soruların % 70'ine yani 120 sorudan
84’üne doğru cevap vermesi ölçmeye örnektir. Ölçüm ise ölçmeden elde edilen sayı
yani 84 olmaktadır. Soruların yarısını yani
120 sorudan 60 ‘ını doğru cevaplayanlar
sınavdan başarılı olacağına göre ölçüt değerimiz 60’tır. Özelliğin hangi miktarına ne
değer verileceğinin belirlenmesi olan ölçme
kuralının değeri de 1’dir.
Yanıt: A
Ölçme işleminde kullanılan birimler doğal ve
tanımlanmış birim olmak üzere iki tiptedir.
Doğal birimler ölçülen özelliklerin bir bölümünde bulunan ve herhangi bir tanımlama
yapmaya gerek duyulmayan birimlerdir. Öte
yandan bazı özelliklerin ise doğal birimleri
yoktur ya da kullanışlı değildir. Uzunluk,
ağırlık, zaman vb. değişkenlerle ilgili birimler insanlar tarafından ortak karar alınarak
belirlenmiş birimler olup tanımlanmış birim
olarak adlandırılır. A, B, C, D seçeneklerinde belirtilen ifadelerde tanımlanmış birim
kullanılırken E seçeneğinde doğal birim kullanılmıştır.
Yanıt: E
5
Melih Öğretmen öğrencileri belli bir mesleklere yönlendirmeden önce onları daha iyi
tanımak için ilgi, tutum ölçekleri gibi ölçme
araçlarını kullanarak öğrenciler hakkında
bilgi edinmek istemektedir. Bu doğrultuda
yapılan değerlendirme rehberlik amacıyla
yapılan değerlendirmedir. Bu değerlendirme,
öğrencileri yetenek, ilgi ve tutum gibi özellikleri yönünden tanımak amacıyla yapılır.
Bu amaçla kullanılabilecek araçlardan bazıları tutum ölçekleri, sayısal ve sözel yetenek testleri, kelime ilişkilendirme testleri,
okuduğunu anlama testleri, problem çözme
testleri ve ilgi envanterleridir.
Yanıt: C
Ölçme kuralı ölçme işlemini yaparken ölçmeye konu olan özelliğin hangi miktarına ne değer verileceğinin belirlenmesidir.
Seçenekler incelendiğinde A seçeneğinde
ölçme, B seçeneğinde ölçüt, E seçeneğinde
mutlak ölçüt söz konusudur. D seçeneğinde
bilişsel testin puanlamasının nasıl yapılacağını belirttiğinden ölçme kuralına örnek
teşkil eder.
Yanıt: D
3
4
ÇÖZÜM–9
1
19
20
6
Nesnelerin ya da gözlenen değişkenlerin
ölçülen özellik bakımından birbirlerine benzeyip benzememelerine göre gruplara ayrıldığı ölçeklere “sınıflama ölçekleri” denir.
Yani sınıflama ölçeklerinde yapılan işlem
belli bir özellik yönünden benzeyenlerin
aynı gruba dâhil edilmesidir. Bu nedenle
A seçeneğinde verilen “Otomobiller en alt
katta yer alırken kamyonetler en üst katta yer almaktadır.” ifadesi sınıflama ölçek
düzeyindedir.
Yanıt: A
9
Soruda 3 turu en önce bitiren yarışmacının
ödül alması bağıl ölçüt kullanıldığını gösterir. Bağıl ölçütün kullanıldığı değerlendirme
de bağıl değerlendirmedir. Bağıl değerlendirmede kullanılan ölçüt gruptan gruba değişiklik göstermektedir. Bu yarışmada kullanılan ölçek türü ise ölçülen özelliğe sahip
oluş düzeyleri bakımından, kişilerin büyüklük
sırasına konulduğundan sıralama ölçek düzeyindedir.
Yanıt: A
7
Eğitim öğretim döneminin sonunda öğrencilerin başarı düzeylerini belirlemek için
sağlık bilgisi testindeki alacakları puanların
aritmetik ortalamasını göz önüne alarak değerlendirmeyi planlayan bir öğretmen summatif ve bağıl değerlendirme yapacaktır.
Çünkü başarı düzeyini belirlemek için summatif, aritmetik ortalamanın ölçüt olarak
kabul edildiği değerlendirme bağıl değerlendirmedir.
Yanıt: A
8
Ferhat Bey'in işlemiş olduğu ilk ünitesindeki hedef davranışları öğrencilerin kazanıp
kazanmadıklarına kazandılarsa ne kadarını
kazandıklarına ilişkin bilgi edinmek için biçimlendirici değerlendirme yöntemini kullanması gerekmektedir. Bilgi eksikliklerini ya
da yanlış öğrenmeleri saptamak için dönem
içerisinde yapılan sınavlar biçimlendirme ve
yetiştirme amaçlı değerlendirmelerdir. Biçimlendirme amaçlı yapılan değerlendirmelerde hedefler önem teşkil eder.
Yanıt: B
10
Ölçme ve değerlendirme sürecinde kullanılan 4 farklı ölçme düzeyi bulunmaktadır. Bunlar en kalitesizinden en kalitesine
göre sınıflama, sıralama, eşit aralıklı ve
eşit oranlı şeklinde sıralanmaktadır. I. ifade
eşit oranlı ölçek düzeyinde, II. ifade eşit
aralıklı ölçek düzeyinde, III. ifade sınıflama
ölçek düzeyinde, IV. ifade sıralama ölçek
düzeyindedir.
Yanıt: E
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - X
Birimde kullanışlılık birimlerin ölçülecek değişkene uygun büyüklükte seçilmesidir. Örneğin, yol uzunluğunun kilometre, altın bileziğin ağırlığının gram, kömürün ton, benzinin
varil birimi ile ifade edilmesi birimlerin
kullanışlılığı ile ilgilidir. C seçeneğinde belirtilen yol uzunluğu da kullanışlılık ile ilgilidir.
Yanıt: C
2
3
Ölçme dolaylı, doğrudan ve türetilmiş ölçme
olmak üzere 3 türdedir. Doğrudan gözlem
yapılarak ölçülemeyen bir değişkenin onunla
ilgisi olduğu bilinen ya da sanılan başka bir
değişken gözlenerek ölçülmesine dolaylı ölçme denir. Doğrudan ölçme ölçülecek özelliklerin, araya başka bir değişken girmeden
doğrudan doğruya gözlenmesi ile yapılan
ölçme türüne denir. Seçenekler incelendiğinde A, B, D ve E seçenekleri doğrudan
ölçme iken C seçeneğindeki ölçme türü
dolaylıdır.
Yanıt: C
Soru incelendiğinde Burcu Öğretmen öğrencilerinin sözlü yoklama ile matematik
becerilerini ölçen sorular sormaktadır. Öğretmen öğrencilerine sorduğu iki soru ile
öğrencilerin matematik bilgilerinde hakkında yorum yapacaktır. Ancak bu iki soruyu cevaplayamayan öğrencinin düşük puan
almasına rağmen matematik bilgisi sıfır
denilemez. Bu nedenle Burcu Öğretmen’in
kullanmış olduğu ölçek türü eşit aralıklıdır.
Yanıt: D
5
Ölçme ve değerlendirme sürecinde kullanılan 4 farklı ölçme düzeyi bulunmaktadır. Bunlar en kalitesizinden en kalitesine
göre sınıflama, sıralama, eşit aralıklı ve eşit
oranlı şeklinde sıralanmaktadır. Soruda belirtilen “Türkiye’nin en doğusunda yer alan
Iğdır 45° doğu meridyeninde bulunmaktadır.”
ifadesi eşit aralıklı “Okulun basketbol takımı il ikincisi olmuştur.” sıralama, “Futbol
takımının forvet oyuncusu Semih ligde en
çok golü atan kişi olmuştur.” sıralama ve
“Fırat’ın memleketi deniz seviyesinden 200
metre yüksektir.” ifadesi sıralama ölçek kullanıldığını gösterir. Verilen örneklerdende
anlaşıldığı gibi en az bilgi veren ölçeğin
eşit aralıklı en çok bilgi veren ölçeğin eşit
oranlı olduğu görülür.
Yanıt: C
sembollerle ifade edilme işlemedir. Bu işlemdeki sembol ya da sayılara da ölçüm
denilmektedir. Değerlendirme ise elde edilenlerin ölçüt ya da ölçütlerle kıyaslanarak yargıya varılma işidir. Betimleme işi
olan ölçme ölçüm, nitelik ve ölçme kuralı
elemanlarını barındırırken; değerlendirme
ölçme, ölçüt ve karar verme elemanlarını
içermektedir.
Yanıt: B
4
ÇÖZÜM–10
1
21
22
6
Birim, bir ölçme aracını oluşturan en küçük
parçadır. Ölçme işlemlerini kolaylaştırmak
ve ölçme sonuçlarının daha anlaşılır olmasını sağlamak amacıyla bir birimin sahip
olması gereken üç özellik (eşitlik, genellik,
kullanışlılık) vardır. Ölçüt ile ölçme sonuçlarının aynı birimle ifade edilmesi, ölçme sonucuyla ilgili kararların doğruluğunu olumlu
yönde etkiler.
Yanıt: A
7
Eşit oranlı ölçekler birbirine eşit olan ve
gerçek (mutlak) sıfır noktası bulunan ölçeklerdir. Bu ölçeklerde gerçek sıfır noktası bulunduğu için toplama ve çıkarma
işlemlerinin yanı sıra “çarpma ve bölme”
işlemi de yapılabilir. Yani “Ölçümlerinden
biri diğer ölçümün katıdır.” şeklinde ifadeler
kullanılabilir. Soruda Davut Öğretmen’in 60
puan alanın 30 puan alanda iki kat daha
iyi performans sergilediğini söylemesi eşit
oranlı ölçeğin kullanıldığını gösterir.
Yanıt: A
8
sembollerle ifade edilme işlemedir. Bu işlemdeki sembol ya da sayılara da ölçüm
denilmektedir. Değerlendirme ise elde edilenlerin ölçüt ya da ölçütlerle kıyaslanarak yargıya varılma işidir. Betimleme işi
olan ölçme ölçüm, nitelik ve ölçme kuralı
elemanlarını barındırırken; değerlendirme
ölçme, ölçüt ve karar verme elemanlarını içermektedir. Bu nedenle değerlendirme
yapabilmek için ölçme sonuçları ile birlikte
ölçüt ve karara varma gibi temel ögelerde
gerekmektedir.
Yanıt: E
9
Soruda I. ifadede Tacettin’in sınavdan 84
puan alıp mülakata katılamaması değerlendirme, II. ifadede Haydar’ın kurallara uygun
olarak sunum yapması ölçme, III. ifadede
Ayten’in sertifika sınavına girme hakkı kazanması değerlendirme, IV. ifadede Recep’in
50 km/sa hızla araba kullanması ölçme işlemine örnek oluşturur.
Yanıt: C
10
Doğal birimler ölçülen özelliklerin bir bölümünde bulunan ve herhangi bir tanımlama
yapmaya gerek duyulmayan birimlerdir. A,
B, C ve D seçeneklerinde tanımlanmış birim kullanılmış E seçeneğinde ise doğal
birim kullanılmıştır.
Yanıt: E
EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME - XI
Eğer illere plaka verme işlemi nüfus sayısına bağlı olarak sıralanarak verilseydi kullanılan ölçek türü eşit oranlı olurdu. Fakat
günümüzde alfabetik sıraya göre yapıldığından dolayı sınıflama düzeyinde ölçek türünde hazırlanmaktadır. Sıralama ölçek düzeyi
ise nesnelerin belli bir özelliğine sahip oluş
miktarı bakımından derecelendirilmesi ya
da sıralanması esasına dayanır.
Yanıt: D
2
3
Oluşturulan izohips eğrileri eşit aralıklı ölçek düzeyindedir. Yükseklik baz alınarak
yapılır. Dolayısıyla kullanılan sıfır keyfi
oluşturulmuş bir sıfırdır. Yani yüksekliğin
sıfır olarak belirlenmesi hiç yükseklik olmadığı anlamına gelmeyecektir. Kelvin termometresi diğer termometrelerden farklı olarak mutlak sıfır kullandığından eşit oranlı
ölçek düzeyinde bilgi vermektedir.
Yanıt: A
Ölçütler mutlak ve bağıl olarak iki gruba ayrılır. Keyfi sıfırın belirlendiği ölçütler
bağıldır. Yordama geçerliğinde de gruptan
gruba değişkenlik gösterecek kesin ve net
bir değer olmayacağından ve ölçüm değerleri birbirinden etkileneceğinden kullanılan
ölçüt bağıl olacaktır.
Yanıt: B
5
Öğrencilerin kayıt sırasına göre şubelere
yerleştirilmesi ölçmedir. Diğer seçeneklerde
yer alan ifadelerde değerlendirme süreçleri söz konusudur. Ölçme süreci içerisinde
nitelik, ölçüm ve ölçme kuralını barındırmaktadır. İstatistiksel işlemler ölçme süreci
olarak kabul edilir.
Yanıt: B
6
Bir lisedeki son sınıf öğrencilerinin %60’ının
lisans eğitimine yerleştiğini belirtmek ölçme işlemine örnektir. İçerisinde herhangi
bir ölçüt barındırmadığından değerlendirme
olamaz. Diploma notu 2.70’in altında olanların lisans üstü eğitimine başvuramayacağının ilanı ise içerisinde ölçüt barındırmaktadır. 2.70 notu ölçüttür.
Yanıt: D
Bağımsız değişken araştırma konusu olan
ifadeye işaret etmektedir. Öğrencilerin evdeki ders çalışma süresi bağımsız değişken,
TEOG sınavında gösterecekleri başarı ise
sonuçtan etkilenen yani bağımlı değişken
olacaktır. Diğer değişkenler kontrol altında tutulduğu için kontrol değişkeni olarak
adlandırılır.
Yanıt: C
4
ÇÖZÜM–11
1
23
24
7
A seçeneğinde kullanılan ölçek sınıflama
düzeyindedir. B seçeneğinde kullanılan ölçek eşit oranlı ölçek düzeyindedir. C seçeneğinde kullanılan ölçek eşit oranlıdır. D
seçeneğinde kullanılan ölçek eşit oranlıdır.
E seçeneğinde kullanılan ölçek yine eşit
oranlıdır. D seçeneğinde verilen ifade eşit
aralıklı gibi görünmektedir. Fakat 200 metre gerçek bir sıfır olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla doğru yanıt A seçeneğidir.
Yanıt: A
10
Yapılan vize sınavlarına verilen notlar anlamlıdır. Dolayısıyla değer biçmeye yönelik
değerlendirme yapılmaktadır. Not belirleyicidir, başarılı başarısız gibi kararlar alınır.
Öğretim süreci devam ederken ya da öğretim sürecinin sonunda yapılır.
Yanıt: E
11
8
Üniversitenin yaptığı muafiyet sınavı tanıma
ve yerleştirme amacıyla yapılan değerlendirmeye örnektir. Tanıma ve yerleştirmeye
yönelik yapılan değerlendirmeler genellikle
öğretim sürecinin başında uygulanmaktadır.
Not verilmez amaç bireyi tanımaktır.
Yanıt: C
9
Yapılan sınavda belirlenen kurlar sıralama
ölçek düzeyinde bilgi verir. Sıralama ölçeklerinde azlık çokluk betimlenmesinden yararlanılır. Nesnelerin belli bir özelliğe sahip
oluş miktarı bakımından derecelendirilmesi
ya da sıralanmasıdır.
Yanıt: B
Ölçüt türleri mutlak ve bağıl olmak üzere
ikiye ayrılır. Verilen örnekte karar verme
sürecinde ölçme oranının uygulandığı gruba
göre değişmeyen, kişiden kişiye farklılaşma
göstermeyen, net bir değer olarak ölçme
işleminden önce belirlenen ölçütlere denir.
Öğrencilere verilen puanlarda gruba göre
değişme göstermemekte dolayısıyla mutlak
ölçütten yararlanılmaktadır.
Yanıt: D
12
Araştırmanın bağımlı değişkeni sonuçtan etkilenendir. Bakıldığında herhangi bir bağımsız ve bağımlı değişken yoktur. Birbirleri
arasındaki ilişki incelendiğinden kullanılması
en uygun araştırma yöntemi korelasyona
dayalı araştırma yöntemi olacaktır.
Yanıt: E
ÖLÇMEDE HATA VE ÖLÇME ARACINDA BULUNMASI
GEREKEN ÖZELLİKLER - I
Öğretmenin uygulamış olduğu açık uçlu sorulardan oluşan sınavın değerlendirmesini
hazırladığı puanlama anahtarına göre yapması öğretmenin puanlamaya öznel kanılarını karıştırmadan, objektif bir puanlama
yapmak istediğini gösterir. Bu durum da
puanlama güvenirliğini, dolayısıyla sınavdan
alınan puanların güvenirliğini olumlu yönde
etkiler.
Yanıt: A
2
KR-20 ve KR-21 maddeleri 1-0 şeklinde iki
kategorili puanlanabilen testlerin maddelerinin birbiriyle iç tutarlığının belirlenmesi
amacıyla kullanılan yöntemlerdir. KR-21 ile
hesaplanan güvenirlik katsayısı KR-20 ile
hesaplanan güvenirlik katsayısından genellikle küçüktür. Bu nedenle KR-21 güvenirliğin alt sınırıdır denebilir. Yani II. ve V.
ifadeler doğrudur. KR-20, bir testin içindeki
maddelerin madde güçlükleri farklı; KR-21
ise aynı olduğu kabul edildiğinde hesaplanır
ve her iki yöntem de iç tutarlılık anlamında güvenirlik bilgisini verir. I ve III. ifadeler
de doğrudur. Ancak güvenirlik ister KR20 ister KR-21 ile hesaplansın, yapılacak
yorumda bir değişiklik olmaz. Ayrıca "katılıyorum, kararsızım ve katılmıyorum" gibi
kategorize edilmiş ölçeklerde cronbach alfa
kullanılır.
Yanıt: C
4
Bir testteki maddelerin güçlüğünün simetrik dağılım göstermesi yani çok kolay ve
çok zor maddelerden az miktarda, orta
zorluktaki maddelerden ise fazla miktarda
hazırlanması testin güvenirliğini artırır. Bu
nedenle ölçme ve değerlendirme uzmanının
Fazlı Öğretmen’e verdiği öneri de güvenirliği geliştirmek amaçlıdır.
Yanıt: D
Korelasyon, iki veya daha fazla değişken
arasında bir ilişki olup olmadığını, eğer ilişki varsa bu ilişkinin miktarını ve yönünü
sayısal olarak belirlememizi sağlayan istatistiksel bir tekniktir. Korelasyon değerleri
ile sadece iki değişken arasındaki ilişkinin
miktarı ve yönü ile ilgili yorum yapılabilir.
Buna göre en yüksek ilişki –0,84 değeri
ile güdü ile kaygı arasındadır. Çünkü iki
değişken arasındaki korelasyon değeri 1,00
ya da –1,00’a yaklaştıkça ilişki düzeyi artar.
Kaygı ile başarı arasında negatif yönlü bir
ilişki olduğundan bir değişken artıyorken
diğeri azalacaktır. Zekâ ile kaygı arasında ise aynı yönlü bir ilişki bulunmaktadır.
Fakat düzeyi oldukça düşük görünmektedir.
En düşük ilişki ise korelasyon değeri 0,00’a
yakın olan dikkat ve kaygı arasındadır. Ancak dikkat ve kaygı ters yönde olduğu için
biri artarken diğeri azalacaktır.
Yanıt: C
3
ÇÖZÜM–12
1
25
26
5
Öncelikle öğrencinin testten aldığı puan hesaplanır.
Z = X - X
Sx
X
2 = - 64 → X = 84
10
Daha sonra standart hata formülünden ölçmeye karışan hata miktarı hesaplanır. %
5’lik hata payı (% 95’lik olasılıkla) ile gerçek
puan aralığını bulabilmek için bulduğumuz
hata miktarını öğrencinin puanına iki defa
ekleyip çıkartırız.
Se = Sx . 1 - rx
Se = 10 . 1 - 0,91
Se = 3
% 68 olasılıkla 84 – 3 ---------- 84 + 3
% 95 olasılıkla 84 – 2 . 3 ---------- 84 + 2 . 3
Öğrencinin gerçek puanı % 5’lik hata payı
ile 78–90 arasındadır.
Yanıt: C
7
Ebru Hanım’ın uygulanan tarih sınavında
kendi öğrencilerine fazla puan vermesi kendi öğrencilerine yanlı davrandığını göstereceğinden sistematik hataya örnektir.
Yanıt: B
8
Geçerlik, genel anlamda bir ölçme aracının amacına hizmet etme derecesi olarak
tanımlanır. LYS’ için öğrencilerin gelişmiş
olduğu yeteneklerinin ölçmediğini ya da yeteneklerini ortaya çıkaracak bir sınav olmadığını söylemesi sınavın geçerli olmadığını
gösterir. Çünkü sınav amacına hizmet etmemektedir. Çünkü resim öğretmeni olmak
isteyen bir kişinin bilgisi matematik testi
ile belirlenmemelidir. Bunlar için uygulamalı
performans testi ya da resim teknikleri ile
ilgili soru çözmeleri daha uygun olacaktır.
Yanıt: D
6
İç tutarlılık, testi oluşturan maddelerin birbiriyle ne derece tutarlı olduğunun belirlenmesi için kullanılan güvenirlik hesaplama yöntemidir. Verilen örnekte 2 sorunun
diğerleriyle aynı davranışı ölçmediği için
çıkarılıp yerine diğerleriyle aynı davranışı ölçen soruların eklenmesi testin iç tutarlılığını yükseltmek amacıyla yapılan bir
işlemdir.
Yanıt: A
9
Testin fen bilgisini bilen grupla bilmeyen
gruba uygulanıp sonuçlar arasında negatif
bir korelasyon olması beklenir. Soruda uygulanan test amaca hizmet ederek bilen ile
bilmeyeni ayırmıştır. Bilen ile bilmeyenin
ayrıldığı testlerde iç tutarlık yüksektir. Bu
nedenle de yapı geçerliği yüksektir.
Yanıt: D
GEREKEN ÖZELLİKLER - II
Ölçme işlemlerine karışan hatalar ölçmeyi
yapan kişiden, ölçme aracından, ölçme işleminin yapıldığı ortamdan ve ölçme işleminin yapıldığı bireylerden kaynaklanabilir.
Soru öncülünde verilen parçada bahsedilen
öğretmen, uygulayacağı çoktan seçmeli testin yönergesini yeterince açık ve anlaşılır
hazırlamamıştır. Bu nedenle test öğrencilerin önüne geldiğinde öğrenciler tarafından
bazı yanlış anlamalar olmuştur. Ölçme aracının yönergesinin yeterince açık olmaması
nedeniyle buradaki ölçme işlemine karışan
hatanın kaynağının ölçme aracı olduğu söylenebilir.
Yanıt: B
3
Duyarlılık, ölçme aracındaki birimlerin küçüklüğü ile ilgilidir. Bir ölçme aracının
birimi küçüldükçe duyarlılığı artar; çünkü
ölçme aracı daha fazla ayrıntıyı ölçebilecek
duruma gelir. Birimler arasındaki uzaklığın
az olması duyarlılık ile ilgilidir. İçerdiği
konu bakımından homojen testteki sorular
benzer davranışları ölçmesi iç tutarlılıkla
ilgilidir. Bu nedenle B seçeneği doğrudur.
Bir ölçme aracının aynı gruba iki kez uygulandığında benzer sonuçlar vermesi karalılık, aynı gruba aynı anda uygulan iki test
arasında benzer ilişkinin olması eş değerlik
ile ilgilidir. Farklı puanlayıcıların ölçümlerinin aynı olması güvenirlik ile ilgilidir.
Yanıt: D
ÇÖZÜM–13
1
27
4
Bireylerin sınavdan aldıkları puanlar, bireylerin ilerideki performanslarını yordamak yani ilerde ne olacağına karar vermek
amacıyla kullanılacaksa ya da ölçüt puanları ilerideki bir zamandan elde edilmek
zorundaysa testin yordama geçerliğine bakılır. Yordama geçerliğinde ölçütten elde
edilen puanların, sınav sonucu elde edilen
puanlardan daha sonra elde edilmesi söz
konusudur.
Yanıt: A
Testteki maddelerin birbiriyle ilişkili olup
olmadığını belirlemek için kullanılan güvenirlik belirleme yöntemleri; Cronbach alfa,
KR-20, KR-21 ve eş değer yarılardır. Testteki maddelerin 1-0 şeklinde puanlandığı
ve testteki maddelerin güçlük indekslerinin
hesaplanmasının gerekli olduğu iç tutarlılık
belirleme yöntemi ise KR-20’dir.
Yanıt: B
2
Geçerlik, genel anlamda bir ölçme aracının amacına hizmet etme derecesi olarak
tanımlanır. Güvenirlik, geçerlik için ön koşuldur ama tek koşul değildir. Güvenirliği etkileyen her şey geçerliği de etkiler.
Verilen seçeneklerde maddelerin kapsamı
yeterince temsil etmesi doğrudan geçerliği olumlu etkilerken bir test için geçerlik
katsayısı, o testin güvenirlik katsayısının
karekök değerini geçemez.
Yanıt: D
5
28
9
6
Birimlerin eşitlik, kullanışlılık ve genellik
olmak üzere 3 tür özelliği vardır. Birimlerin ölçülecek değişkene uygun büyüklükte
seçilmesi kullanılış amacına uygunluk yani
kullanışlılık ile ilgilidir. Verilen paragrafta
da deney malzemelerinden bahsedilmektedir.
Hassas terazinin kullanılması aynı zamanda
duyarlılık ile ilgilidir ama duyarlılık birimin
özellikleri arasında değildir.
Yanıt: C
7
Ölçmeye karışan hata ölçmeciden, ölçme
aracından, ölçme işleminin yapıldığı ortamdan ya da ölçme işleminin yapıldığı kişiden
kaynaklanabilir. Sınav kâğıdında yönergenin
açık ve net olmaması ölçme aracından kaynaklanan bir hatadır.
Yanıt: A
Bir sorunun birden fazla özelliği içermesi
öncelikle yapı geçerliğini zedeler. Soruda
Türkçe testinin Türkçe bilgilerinin yanında
dikkat becerisini ölçmesi de en çok yapı
geçerliğini etkileyecektir. Ayrıca işlemiş olduğu hâlde dil bilgisinden soru sorulmaması
kapsam geçerliğini düşürecektir.
Yanıt: D
0
1
Öğretmenin sadece son konulardan soru sorup ilk konulardan soru sormaması kapsam
geçerliğini düşürmüştür. Bu durumda sadece son konulara çalışan Erdem’in yüksek
puan almasına sebep olmuştur.
Yanıt: E
11
Testin tamamına ilişkin güvenlik katsayısı
Spearman Brown formülüyle bulunmaktadır.
(2 . Yarı testin güvenirlik katsayısı)
Testin
=
Güvenirliği (1+Yarı testin güvenirlik katsayısı)
8
Ölçme aracının hazırlanması ve çoğaltılmasının kolay olması, ölçme işlemini yapan
kişiden istenen becerinin az olması, ölçme
aracının uygulanmasının ve puanlanmasının
fazla zaman almaması, ölçme aracının puanlanmasının hızlı ve kolay olması ölçme
aracının kullanışlığı ile ilgilidir. Ancak ölçme
aracını uygulayacak kişinin oldukça tecrübeli olması kullanışlılıkla açıklanamaz.
Yanıt: B
0,75 =
2 . y
(1 + y)
y = 0,60
Yanıt: B
12
Soruda bir testin aynı gruba belli bir zaman aralığı ile tekrar uygulanması söz
konusudur. İki uygulama puanları arasında
pozitif yönde yüksek ilişki olması kararlılık
anlamında güvenirliği gösterir ve test tekrar test güvenirliğine işaret eder.
Yanıt: E
GEREKEN ÖZELLİKLER - III
Sorumuzda testi yarılama yöntemiyle güvenirlik kestirme uygulaması yapılmıştır. Bu
yöntemle elde edilen güvenirlik katsayısı
testin yarısının güvenirliğini verir ve testin
bütününün güvenirliği aslında daha yüksektir. Testin yarısının güvenirliği (korelasyon
katsayısı) 0, 86 olarak hesaplanmıştır ki bu
değer testin oldukça yüksek bir güvenirliğe
sahip olduğunu göstermektedir. (Kesin bir
değer olmamakla birlikte genel olarak 0,70
ve üzeri yeterli kabul edilmektedir.)
Yanıt: C
4
Standart hata değerini hesaplamamız ve
normal dağılım eğrisine göre öğrencinin puanına standart hatanın 2 katı kadar eklememiz ve çıkarmamız gerekmektedir.
ÇÖZÜM–14
1
29
Se = Sx . 1 - rx
= 3 . 0, 4
= 1, 2
Öğrencinin puanı 66 olduğuna göre öğrenci
%95 ile gerçek puan aralığı;
66 - 2, 4 = 63, 6
66 + 2, 4 = 68, 4
Yanıt: A
2
3
Sistematik hatalar güvenirliği etkilemezken
geçerliği düşürürler. Güvenirlik ise, seçenek
sayısının azalması nedeniyle (5 seçenekli
madde 4 seçenekli hâle getirilmiş) düşecektir.
Yanıt: B
5
Korelasyon katsayısı en az iki değişken
arasındaki ilişkinin kuvvetini ve yönünü
gösterir.
Korelasyon katsayısı -1 ile +1 arasında
değerler alır. Değişkenler arasında doğru
orantı varsa korelasyon pozitif; ters orantı
varsa korelasyon negatif; ilişki yoksa sıfır
değerini alır. Değişkenler arasındaki ilişki
kuvvetlendikçe -1’e veya +1’e doğru yaklaşır. 0'a yaklaştıkça ilişki zayıflar.
Buna göre tarih ve geometri dersleri arasındaki -0, 90 korelasyon düzeyi en yüksek
olandır. Burada dikkat edilmesi gereken
nokta korelasyonu sayı doğrusu şeklinde
düşünmek olacaktır. Yani işarete bakılmaksızın sayı değeri büyük olan korelasyon
güçlüdür.
Yanıt: E
Ölçme sonuçlarını bir kısmına etki etmezken diğer bir kısmına etki eden hatalar sistematik hatalardır. Sorumuzda iki seçeneği
birden işaretleyenlere fazladan puan alma
imkânı tanınırken diğer seçenekleri işaretleyenlere böyle bir uygulama yapılmamıştır.
Yanıt: B
30
6
Korelasyon katsayısına bakarak öğrencilerin
başarıları ya da ortalamaları hakkında bir
yorumda bulunulamaz. Tarih ve kimya dersleri arasındaki korelasyonun negatif olması
bu derslerin birbirlerinden çok farklı özellikleri ölçtüğünün bir göstergesidir.
Yanıt: D
9
Öğrencilerin değerlendirme sürecine katılımının öğrenme üzerinde olumlu etkileri
olduğu saptanmıştır. Değerlendirmenin öğrenme üzerindeki etkisi sonuçsal geçerlik
olarak ifade edilmektedir.
Yanıt: A
7
Testte çok farklı konulardan sorular bulunması testin maddeleri arasındaki korelasyonu yani iç tutarlılığı düşürür. Tam tersine
dar kapsamlı testlerin iç tutarlılığı daha
yüksek çıkma eğilimindedir. Buna göre sosyal bilgiler testinin kapsamı inkılap tarihi
testinden daha geniş olacağından iç tutarlılığı da düşük çıkacaktır.
Yanıt: C
8
A, B, C ve D seçeneklerindeki uygulamalar
tesadüfi hataları azaltmaya yani güvenirliği
artırmaya yönelik çalışmalardır. E seçeneğindeki uygulama bazı öğrencilerin yazıları
okuyamamasına ve yanlış okumalarına neden olabileceğinden tesadüfi hataya neden
olabilir ve bu durum güvenirliği olumsuz
etkiler.
Yanıt: E
10
Cronbach (1951) tarafından geliştirilen alfa
katsayısı yöntemi, maddeler doğru-yanlış
olacak şekilde puanlanmadığında, 1-3, 1-4,
1-5 gibi (kısmi) puanlandığında, kullanılması
uygun olan bir iç tutarlılık tahmin yöntemidir.
Yanıt: A
GEREKEN ÖZELLİKLER - IV
Küçük birimlerin kullanılmasının sebebi daha
hassas, duyarlı ölçmeler yapabilmektir. Bu
sayede ölçme işlemlerine karışan potansiyel
hata miktarını azaltmak amaçlanır.
Yanıt: D
2
3
Hata türlerinden, sabit ve sistematik hatalar güvenirliği etkilemezlerken geçerliği
doğrudan düşürücü etki yaparlar. Tesadüfi
hatalar ise güvenirliği doğrudan düşürürken,
geçerliği güvenirlik düştüğü için dolaylı olarak düşürürler. Buna göre, güvenirlik yalnızca tesadüfi hatadan etkilenirken, geçerlik
tüm hata türlerinden etkilenir. Sorumuzda
sabit ve sistematik hatalar meydana geldiğinden geçerlik düşecek, güvenirlik etkilenmeyecektir.
Yanıt: A
Yapılan çalışma ile seçme sınavının yordama geçerliği araştırılmıştır. Bulunan 0, 22
korelasyon katsayısı puanlar arasında pozitif bir korelasyon olmasına rağmen yeterinde kuvvetli bir ilişki olmadığını göstermektedir. Yani seçme sınavı işe uygun adayları
belirleyememiştir. Dolayısıyla seçme sınavı
geleceğe dair tahmin yapma yeteneğinden
yoksun yani yordama geçerliği düşüktür
diyebiliriz.
Yanıt: B
5
KR-20 veya KR-21 formülleri ile güvenirlik katsayısı hesaplanıp yüksek bulunmuşsa
testin maddelerinin birbirleriyle uyumu yüksektir. (Madde korelasyonu yüksektir, grup
heterojendir, test tek boyutludur, maddeler
ayırt edicidir yorumları yapılabilir.) Bunun
yanında her iki yöntemle elde bulunan
katsayının eşit çıkabilmesi için maddelerin
tamamının güçlüklerinin eşit olması gerekir. Bu durum pratikte çok mümkün görülmemekle birlikte teorik olarak mümkündür.
Pratikte KR-20 KR-21'den büyük çıkmaktadır.
Yanıt: D
6
Summatif amaçlı testler eğitim süreci
sonunda öğrencilerin erişi düzeylerini belirlemek, öğrenmelerine değer biçmek ve
karar vermek amacıyla kullanılırlar. Fazla
kazanım bulunduğunda bunların tamamının
testte yer almaları mümkün olmadığından
kapsam geçerlikleri orta düzeyde olabilir.
Verilen katsayılar incelendiğinde kapsam
geçerliği ve güvenirliği düşük olan 3. testin
summatif değerlendirme için uygulanması
mümkün değildir.
Yanıt: C
Görseldeki cetvelin başlangıç kısmından 1
cm’lik bölümü eksik olduğundan ilk kullanımda 1 cm, 2. kullanımda 2 cm, 3. kullanımda
3 cm şeklinde sistemli olarak artan bir
hata oluşacaktır. Yani bir defa kullanılarak yapılan bir ölçümde sabit, birden fazla
kullanılarak yapılan ölçümde ise sistematik
hataya neden olacaktır.
Yanıt: D
4
ÇÖZÜM–15
1
31
32
7
Belirtilen durumda test oldukça zor ve
sonraki süreçteki başarıyı yansıtacak yeterlikte olmalıdır. 1. ve 5. test oldukça zor
testlerdir ancak 1. testin hem geçerlik değerleri hem de güvenirliği yüksektir.
Yanıt: A
10
Teste diğer kazanımları ölçen yeni maddeler eklemek duyarlılığı artıracağından
güvenirlik artar, tesadüfi hata azalır, maddeler arası uyum artar (korelasyon artar),
iç tutarlılık artar. Kapsam geçerliğinin artması için farklı kazanımlara yönelik maddeler yazmak gerekir. Aynı kazanımlarla ilgili
soru sayısını artırmak kapsam geçerliğini
etkilemeyecektir.
Yanıt: E
8
Sınavlarda kopya çekilmesi öncelikle bilen
ile bilemeyen öğrencilerin belirlenememesine yani sınavın amacına ulaşamamasına
(geçerliğin düşmesine) neden olur.
Yanıt: B
11
9
Bu tür uygulamalar, öğrencilerin motivasyonlarını artırır, farklı düzey kazanımlar ölçülebilir, dikkatli olunmazsa sorular diğer
soruların cevaplarını içerebilir yani soruların birbirlerinden bağımsız cevaplanamaması problemi doğar, öğretmenlerin işini
zorlaştırdığından kullanışlılık düşer. Yaygın
düşüncenin aksine karma soru tiplerinden
oluşan testler geçerliği düşürmektedir. Bir
soru tipine adapte olan öğrenci birden bire
diğer soru tipine adapte olmakta güçlük
çekebilmekte ve tesadüfi hatalar oluşup geçerliği düşürebilmektedir.
Yanıt: B
Belirtke tablosuyla karşılaştırma kapsam
geçerliği belirleme yöntemlerindendir. Diğer
seçenekler yapı geçerliği belirleme yöntemlerindendir.
Yanıt: E
GEREKEN ÖZELLİKLER - V
Gökçe’nin aynı kitabın içerisinde aynı sözcüğün tekrarlanıp tekrarlanmadığını incelemesi kararlılığını incelediğini gösterir. X
Akademi’nin diğer kitaplarıyla inceleseydi
tutarlılık olurdu. Objektiflik ve duyarlılıkla
soru kökünde verilen açıklamanın ilişkisi
kurulamaz.
Yanıt: A
3
I. Öğretmenin herkese aldığı puanın %10’u
kadar eklemesi, herkes için farklı ancak
belirli bir kurala dayalı olduğundan sistematik hata,
II.Sınav süresi yeterli olmadığı için son
5 soruya kimsenin erişememesi, herkes
için aynı olduğundan sabit hata,
III.Herkese aritmetik ortalamanın %10’u kadar puan eklenmesi, aritmetik ortalamanın %10’u herkes için aynı olduğundan
sabit hatadır.
Yanıt: D
ÇÖZÜM–16
1
33
4
2
5
Başarı testlerinde öncelikle aranan geçerlik
türü kapsam geçerliğidir. İzleme testlerinde
bütün hedefler, düzey belirleme testlerinde
kritik hedefler sorgulanır ve kapsam geçerliği aranır.
Yanıt: E
Seçenekler incelendiğinde;
A. Testin KR-21 değeri yüksek ve ölçülmek
istenen yapının tüm boyutlarını ölçmekte ise güvenirlik ve geçerlik yüksektir,
B.Test tekrarlı ölçümlerde benzer sonuçları vermekte ve kapsamı iyi örneklemekte ise güvenirlik ve geçerlik yüksektir.
C.Testin standart hatası düşük ise güvenirlik yüksektir, ancak gelecekteki başarıyı yordama düzeyi düşükse yordama
geçerliği düşüktür.
D.Tutum ölçeğinin Cronbach-alfa katsayısı
ve yapı geçerliği düşük ise güvenirlik
ve geçerlik düşüktür.
E.Test ölçülmek istenen kapsamı iyi örneklemekte ve yeterli duyarlılıkta ölçme
yapabilmekte ise güvenirlik ve geçerlik
yüksektir.
Yanıt: C
Dağılım 5 ile 95 arasında değiştiğinden
herkesin puanından 10 puan düşürüldüğünde
5 puan alan öğrenci -5 olamayacağı için
0 alır. Bu durum herkese aynı hatanın
yapılmasını engelleyeceğinden hata türünü
sistematik hataya dönüştürür. Sistematik
hatalar öncelikle geçerliği etkiler.
Yanıt: B
34
6
Kuder Richardson formülleri 1-0 şeklinde
puanlanabilen testlerde, tek boyutu ölçen
kişilik testlerinde, bütün soruların aynı
değişkeni veya yeteneği ölçtüğü homojen
testlerde doğru sonuçlar verir. Ancak hız
testlerinde cevaplama hızı önemli bir faktör
olduğundan testin tümü öğrencilerin %90’ı
tarafından cevaplanmadıkça Kuder Richardson formülleri yanıltıcı sonuçlar verir.
Yanıt: B
7
Zaman içinde kolay değişmeyen özelliklerin
ölçüldüğü bir testte, test tekrar test güvenirliğine bakmak gerekir. Test tekrar test
kararlılık katsayısını verir. Tabloda verilen
değerlerin arasında en büyük değerini ise I.
testte almıştır. Ayrıca KR–20 ≥ KR–21’dir.
Yanıt: A
8
KR-21 değeri eğer madde güçlükleri eşitse
KR-20 değerine eşit çıkar. Pratikte madde
güçlüklerinin eşit olması kolay sağlanamamaktadır. Bu nedenle genelde testin KR-21
değeri KR-20 değerinden düşük çıkar. KR21 değerinin KR-20 değerinden büyük çıkması ise olası değildir. Her zaman KR–20
≥ KR–21’dir.
Yanıt: B
9
Homojen, tek boyutlu testlerde iç tutarlılık
yüksektir. Testler incelendiğinde iç tutarlık
katsayısının en yüksek olduğu III. testin
daha homojen ve tek boyutlu olduğu söylenebilir. (Güvenirlik indeksi, r ≥ 0,70 ise
test homojen ve tek boyutludur denebilir.).
Yanıt: C
10
I. Öğretmenin derse devamsızlık yapmayan
öğrencilere 5 puan eklemesi ölçümlerin
öncelikle geçerliğini düşürür, DOĞRU.
II. Çoktan seçmeli testlerde düzeltme formülünün kullanılması ölçümlerin öncelikle
güvenirliğini arttırır, DOĞRU.
III.Öğrencilerin ölçülen kazanıma ulaşmamış
olması ölçümlerin geçerliğini düşürür,
YANLIŞ. Kazanımlara ulaşmamış olma
bir hata değildir.
Yanıt: C
11
Cevaplama için verilen sürenin fazla olması
tesadüfi hatalara neden olacağından güvenirliği düşürür. İdeal olarak verilen süre
grubun %90’ına yetecek kadar olmalıdır.
Verilen sürenin öğrencilerin hiçbirinin son
sorulara erişemeyeceği kadar kısa olması
sabit hataya neden olur, geçerliği düşürür.
Olması gerekenden fazla olması ise kopya
çekmek ve öğrencide motivasyon bozulması gibi durumlar tesadüfi hataya neden
olacağından öncelikle güvenirliği dolayısıyla
geçerliği düşürür.
Yanıt: E
12
Bir grup için çok zor veya çok kolay
bir test yeterince geçerli değildir, bilenle bilmeyeni ayırt edemez, geçerlik düşer.
Testin ortalama güçlüğü, test puanlarının
kullanılacağı amaca göre ayarlanır. Başarı
testlerinde orta güçlükteki sorular ayırt
edici sorulardır.
Yanıt: D
GEREKEN ÖZELLİKLER - VI
Güvenirliği etkileyen faktörlerden birisi de
öğrencinin güdülenmesidir. Öğrencilerin sınava girmeden önce sınava adapte olmaları
sağlanmaları, ölçmeye karışabilecek hatalar
en aza indirilmelidir. Bu nedenle öğrencinin
güdülenmesi güvenirliği artırır. Güvenirlik
ölçme aracının tesadüfi hatalardan arınıklığı
olduğundan cevap C seçeneğidir.
Yanıt: C
2
Bir testin geçerliği bir derece sorunudur.
Ya hep ya hiç sorunu değil. Bir test hepten geçerli ya da hepten geçersiz olmasının yerine daha az ya da daha çok geçerli
olabilir. Bir testin geçerliği tam olarak
testin kendisiyle belirlenmez. O, testin kullanılış maksadına, uygulandığı gruba, belli
bir biçimde uygulandığı gruba, uygulanma
ve puanlama biçimine de bağlıdır.
Yanıt: A
4
Verilen karekök sorusunda bilmeyen birisi maddenin seçenekleri olarak verilen
sayıların karelerini alarak cevabı bulabilir.
Bu nedenle bu soru karekök becerisini
yoklamak için uygun değildir. Bu nedenle
soru, düzeltilerek sadece karekök almasını
bilenlerin doğru cevaplayabileceği duruma
getirilebilir. Surunun bu sorunu daha çok
ölçme aracının geçerliğini etkileyeceğinden
cevap D seçeneğidir.
Yanıt: D
Soruları dengeli dağıtmayıp ilk konulardan
daha çok soru sorduğu ya da erişilemeyen
soruların son konulardan oluştuğu için kapsam geçerliği düşüktür. 60 soruluk sınava
40 dakika verdiği için güvenirliği düşüktür.
Yanıt: A
3
ÇÖZÜM–17
1
35
36
5
Kapsam geçerliğinin belirlenmesinde kullanılan ve bir alanda daha önce geliştirilmiş
olan ve geçerliği kabul edilmiş bir test
ile yeni hazırlanan testin karşılaştırılmasından elde edilen yüksek korelasyon testin
geçerli olduğunu gösterir. Geçerliğin belirlenmesinde kullanılan diğer bir yöntem ise
hazırlanmış olan bir test, testin geliştirildiği
içerikte başarılı ve başarısız grubun aldığı
puanlar karşılaştırılıp arasındaki ilişkiye bakılmasıdır. Eğer korelasyon düşük ise testin
geçerliği yüksektir. Soruda II. ifade güvenirlik ile IV. ifade hem güvenirlik hem de
yapı geçirliği ile ilgilidir.
Yanıt: C
7
İç tutarlılık ölçme aracını oluşturan maddelerin birbirleri ile tutarlı olmasıdır. Güvenirlik belirme yöntemlerinden olan “Cronbach alfa”, “Eş değer yarı”, KR – 20 ve
KR -21 yöntemleri ile hesaplanan güvenirlik katsayıları aynı zamanda iç tutarlılık
katsayılarını verir.
Yanıt: D
8
6
Sistematik hatayı iki farklı şekilde tanımlamak mümkündür. Fen bilimlerinde sistematik hata, ölçülen özelliğin miktarı değiştikçe
belli bir düzene göre değişen hatalardır.
Sosyal bilimlerde ise sistematik hata daha
çok puanlayıcının yanlılığı ile ortaya çıkar.
A, C, D ve E seçeneklerinde belirtilen
özellikler sistematik hatanın özelliği iken
B seçeneğindeki özellik sabit hataya aittir.
Yanıt: B
Yordama geçerliğinde kullanılan ölçütün
özellikleri aşağıdaki gibidir.
Ölçüt kişinin başarısını gerçekten yansıtan nesnel ve güvenilir bir ölçü olmalıdır.
Ölçüt, oldukça kararlı olmalı zaman geçtikçe değişmemelidir.
Ölçüt, ölçüsü testin yordamaya çalıştığı
değişkenle doğrudan ilgili olmalıdır.
Ölçütün elde edilmesi kolay ve pratik
olmalıdır.
Ayrıca uygunluk geçerliği için belirlenen
ölçüt daha önceden bellidir.
Yanıt: E
37
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER - I
Ranj değeri ölçümlerin küçükten büyüğe
doğru sıralandığında ilk ve son ölçüm arasındaki farktır. Gözlenen ranj değeri beklenenden büyük olduğu durumlarda puanlar
birbirine yakın olaz aksine birbirinden olabildiğince uzak olacaktır.
Yanıt: E
4
Dağılımda uç değerlerin bulunduğu durumlarda başarı hakkında yorum yapmak için
medyan değerine bakılır. Uç değer yoksa
aritmetik ortalamaya bakılır. Puanların birbirine uzaklıkları hakkında yorum yapmak
için ise çeyrek sapma kullanılır. Uç değerlerin olmadığı durumlarda ise standart
sapmadan faydalanılır.
Yanıt: B
ÇÖZÜM–18
1
2
5
Sınıfta bulunan öğrencilerin hesaplanması
için yığılmalı frekansı bulmak ya da tüm
frekans değerlerini toplamak yeterli olacaktır. Bu durumda ;
Toplam frekans = 3+3+8+12+4+16+4 = 50 değeri sınıf mevcudunu verecektir.
Yanıt: B
3
Aritmetik ortalama elde edilen ölçümlerin
frekans sayısına bölünmesi ile bulunur. Dolayısıyla tüm verilerden yararlanılır. Standart sapma da aritmetik ortalamadan ne
kadar uzaklaşıldığının belirlenmesinde kullanıldığı için tüm verilerin kullanılması esasına dayanır. Mod, medyan, ranj ve çeyrek
sapma ise belli değerler üzerinden bulunur
tüm ölçüm değerleri hesaba katılmaz.
Yanıt: B
6
Tepe değer en çok tekrar eden değerdir.
Frekans aralığına bakılırsa 16 kişiyle 26 –
30 aralığında mod değeri bulunur.
Mod = 26+30 / 2 = 28 olarak bulunur.
Yanıt: D
Aritmetik ortalama, ranj ve standart sapma
değerleri uç noktalardan etkilenir. Fakat
medyan değeri ortanca değer olduğu için,
mod değeri en çok tekrar eden ölçüm
değeri olduğu için ve çeyrek sapma tüm
ölçümler yerine %50 göz önüne alınarak
hesaplandığı için uç değerlerden etkilenmeyeceklerdir.
Yanıt: D
38
10
7
Dizi genişliğinin diğer adı ranjdır. Ranj
değeri ilk ölçüm ve son ölçüm arasındaki
farktır. Buna göre;
Ranj = 36 – 1 veya 40-5 değerlerinden 35
olarak bulunur.
Yanıt: C
8
Kesikli Çizgiler Yığılmalı Frekans
1 - 5
3
6 - 10
6
11 - 15
14
16 - 20
26
21 - 25
30
26 - 30
46
31 - 35
50
36 - 40
50
Olarak bulunur. Buradan 50/2 = 25 olarak
bulunur. 25. Değere karşılık gelen 16 - 20
aralığıdır.
Yanıt: B
9
Madde geçerliğine katkısı olmayan madde
ya tüm öğrenciler tarafından doğru cevaplanmış ya da tüm öğrenciler tarafından
yanlış hesaplanmış olacaktır. Maddeler incelendiğinde 2. Maddenin madde geçerliğine
katkısının olmadığı görülmektedir.
Yanıt: B
Grubun aritmetik ortalamasını bulmak için
tüm öğrencilerin puanı hesaplanmalı ve öğrenci sayısına bölünmelidir. Buna göre;
Özge = 4
Eren = 5
Cansu = 3
Mert = 2
Gökçe = 3
Ahmet = 4
Pervin = 1
Vildan =2 puan almıştır.
Aritmetik ortalama = 4+5+3+2+3+4+1 /8 = 3
olarak bulunur.
Yanıt: C
11
Tepe değer en çok tekrar eden değer olarak karşımıza çıkar. Buna göre ;
1 puan alan 1 kişi, 2 puan alan 2 kişi, 3
puan alan 2 kişi, 4 puan alan 2 kişi, 5
puan alan 1 kişidir. Dağılım bimodal özellik
göstermektedir. Tepe değer aralığı ise bu
durumda 3 olarak bulunur.
Yanıt: D
12
Mutlak başarısı en yüksek olan öğrenci
tüm soruları doğru yanıtlayan Eren olacaktır. Mutlak başarısı en düşük olan kişi
ise 5 sorudan yalnızca birine doğru cevap
veren Pervin olacaktır.
Yanıt: D
39
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER - II
Bağıl değişkenlik katsayısı, grubun homojenlik ya da heterojenliği ile ilgili bilgi verir.
Standart sapma .
100
V =
Aritmetik ortalama
Bağıl değişkenlik katsayısı yüksek olduğunda
grubun ölçülen özellik bakımından heterojen olduğu, bireyler arasındaki farklılaşmanın
fazla olduğu, puan dağılımının basık olduğu
yorumları yapılabilir. Formülden de anlaşılacağı gibi standart sapması yüksek aritmetik
ortalaması düşük olan grup için farklılaşma
daha fazladır diyebiliriz. Soruda kimya için
verilen veriler bu doğrultudadır.
Yanıt: C
2
Aritmetik
Standart
Medyan Mod
Ky
Dersler
Ortalama
Sapma
Matematik
60
64
80
12
-1
Fizik
52
48
48
12
1
Kimya
50
52
57
12
-0,5
Biyoloji
62
62
60
4
0
Geometri
65
65
58
5
0
Bütün derslerin normal dağılım özelliği gösterdiği görülür. Normal dağılım özelliği gösterdiği için grubun en başarısı olduğu dersi
bulabilmek için aritmetik ortalamaya bakmak
yeterlidir. Aritmetik ortalaması düşük olan
ders en başarısız ders olacağından cevap C
seçeneğidir.
Yanıt: C
Çarpıklık katsayısı
3 . (X - Xort.) formülüyle hesaplanır.
Ky =
S
Bu formülden de anlaşılacağı gibi aritmetik ortalama ile medyan arasındaki farkın
pozitif olduğu verilerin çarpıklık katsayısı
pozitif yönde olacaktır. Soruda verilen tablo incelendiğinde çarpıklık katsayısı pozitif
olan ders tarihtir.
Yanıt: A
4
Soruda öğrencinin en başarılı dersi bulabilmek için öğrencinin standart z puanı
hesaplanır.
Z =
öğrencinin puanı - aritmetik ortalama
standart sapma
Dersler
AritÖğrenci- z
metik Medyan Mod Standart
Sapma nin Puanı puanı
ortalama
Tarih
86
84
80
6
84
-0,33
Coğrafya
80
82
82
6
82
0,33
Vatandaşlık
82
82
84
6
82
0
Türkçe
80
84
84
12
78
-0,17
İngilizce
85
87
88
8
84
-0,13
Standart z puanları hesaplandığında öğrencinin coğrafya dersinde diğerlerine göre
daha başarılı olduğu görülür.
Yanıt: B
Aritmetik ortalama, medyan ve mod değerleri birbirinden farklı olan dağılımlar çarpık
dağılımlar olarak adlandırılır. Çarpıklık düzeyi
hakkında daha fazla bilgi elde edebilmek için
çarpıklık katsayısı hesaplanmalıdır. Çarpıklık
katsayısı -1 ile +1 arasında ise normal dağılım özelliği, arasında değil ise çarpık dağılım
özelliği gösterir. Çarpıklık katsayısı
3 . (X - Xort.)
formülüyle hesaplanır.
Ky =
S
Her bir dersin çarpıklık katsayısı hesaplandığında aşağıdaki çarpıklık katsayıları
bulunur.
3
ÇÖZÜM–19
1
40
5
6
Farklılaşma hakkında yorum yapabilmemiz
için bağıl değişkenlik katsayısından faydalanırız. Farklılaşmanın en az olduğu dersin
standart sapması düşük aritmetik ortalaması yüksek olması gerekir. Bu nedenledir ki
tarih dersinin farklılaşması azdır. A seçeneği doğrudur.
Öğrencilerin en başarılı olduğu dersi bulmak için ilk olarak dağılımın çarpık olup olmadığına bakmamız gerekir eğer çarpık ise
grubun başarısı hakkında medyana, çarpık
değilse aritmetik ortalamaya bakarız.
Dersler
Aritmetik
Standart Öğrencinin
Medyan Mod
Ky
Ortalama
Sapma Puanı
Tarih
86
84
80
6
84
1
Coğrafya
80
82
82
6
82
-1
Vatandaşlık
82
82
84
6
82
0
Türkçe
80
84
84
12
78
-1
İngilizce
85
87
88
8
84
-0,75
Çarpıklık katsayıları hesaplandığında hepsinin
çarpıklık katsayısının +1 ile -1 arasında
olduğu görülür. Bu nedenle aritmetik
ortalaması yüksek olan dersten yani tarih
dersinden öğrenciler başarılı olmuştur. B
seçeneği de doğrudur. Vatandaşlık dersinin çarpık katsayısı 0 olduğundan normal
dağılım özelliği göstermektedir. C seçeneği
doğrudur. Öğrencinin aritmetik ortalamanın
üstünde puan aldığı tek ders coğrafya dersidir. Simetrik dağılımlarda mod, medyan ve
aritmetik ortalamaları birbirine eşit olmalıdır. Bu nedenle coğrafya dersi puanlarının
simetrik olduğu söylenemez.
Yanıt: E
Madde güçlük indeksinin (Pj) genel formülü
aşağı verilmiştir.
n(d, ü) + n(d, a)
Pj =
N
Ancak bazı durumlarda, örneğin sınavda yeterli sürenin verilmemesi hâlinde öğrencilerden bir kısmı bazı maddeleri yetiştiremediği
için o maddeleri cevaplayamaz ve maddeler
boş bırakılmış olur. Bu durumda, madde analizi sırasında o maddeleri okuyup yapamadığı
için boş bırakanlar ile maddeleri erişemediği
için boş bırakanlar birbirinden ayrı değerlendirilir. Çünkü erişemeyen öğrencilerin maddeye erişmeleri durumunda maddeyi doğru
mu yanlış mı cevaplayacakları ya da yanıtlamayarak boş mu bırakacakları bilinmemektedir. Böyle durumlarda maddeye erişemeyenler ve maddeyi yanıtlayamayanlar madde
analiz tablosunda ayrı ayrı gösterilir. Bu
durumda kullanılacak madde güçlük indeksi
formülü aşağıdaki gibidir:
n(d, ü) + n(d, a)
Pj =
N - Ne
Madde güçlük indeksi hesaplanırken sanki o maddeye erişemeyenler sınava hiç
girmemiş gibi toplam öğrenci sayısından
çıkartılarak analiz yapılır.
Bu durumda maddenin güçlük indeksi
47 + 13
Pj =
=0,32 olarak hesaplanır.
200 - 10
Yanıt: B
41
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER - II'nin devamı
7
Madde
varyansı
hesaplanır.
Sj2 = pj . (1 – pj)
9
aşağıdaki
Buradan
Sj2 = 0,32 . 0,68
= 0,22 olarak bulunur.
formülle
Yanıt: B
Testin ortalama güçlüğü, testin bütününün
ne kadar kolay ya da zor olduğunu ifade etmek için kullanılır. Testin ortalama
güçlüğünü hesaplamak için testin aritmetik
ortalamasının testte bulunan madde sayısına
bölümü formülü kullanılır. Bu formülü uygularsak;
Matematik
= 12/20 = 0,60
Fizik
= 9/18 = 0,50
Kimya
= 40/100 = 0,40
Biyoloji
= 5/10 = 0,50
Geometri
= 25/40 = 0,625
Hesaplama sonucuna göre ortalama güçlüğü
en düşük olan test, kimya testidir.
Yanıt: C
10
Ayırt edicilik indeksi soruların testte kullanılıp kullanılmaması gerektiğine karar vermede
kullanılan bir ölçüttür. 0,40 ve yukarısında
bir değer alırsa mükemmel ayırt edici olduğu söylenir. Fakat 0,20 ve aşağısında alınan
değerler varsa "Bu maddeler düzeltilmeden
testte kullanılamaz ya da testten atılmalıdır."
ifadeleri kullanılır. Buna göre verilen maddeler incelendiğinde 2. madde 0,54 güçlük
indeksiyle orta güçlüktedir fakat 0,12 ayırt
ediciliğe sahiptir. Bu hâlde testte kullanılamaz. 7. madde 0,50 ile orta güçlükte fakat
yine -0,50 ayırt edicilik indeksiyle testte kullanılmaya uygun değildir.
Yanıt: A
8
Mutlak başarı düzeyleri hesaplanırken ortalama güçlüğünün 100 ile çarpımına bakılır.
Bu nedenle ortalama güçlüğü yüksek olanın
mutlak başarı düzeyi de yüksektir diyebiliriz. 8. sorunun çözümünde ortalama güçlük
düzeylerini hesaplamıştık. Ortalama güçlüğü
en yüksek olan geometri dersin mutlak başarı düzeyi de yüksek olacağından cevap E
seçeneğidir.
Yanıt: E
42
11
Madde güçlük ortalaması güçlük indekslerinin
toplanıp toplam madde sayısına bölünmesi ile
bulunabilir. O hâlde;
Ortalama güçlük = 0,42 + 0,54 + 0,92 + 1,00
+ 0,50 + 0,75 + 0,50 + 0,85 + 0,15 + 0,31 / 10
formülünden 0,59 olarak bulunur.
Yanıt: C
13
Puan, frekans ve yığılmalı frekans tablosuna
bakılırsa ;
Puan
Frekans
Yığılmalı Frekans
0
2
2
5
3
5
10
6
11
15
8
19
20
10
29
25
1
30
olarak bulunur. Test toplam 30 öğrenciye uygulanmıştır. 12. sıradaki kişiye karşılık gelen
puan değeri ise 15’dir.
Yanıt: C
12
Daha önceki soruda madde güçlüğü hesaplanmıştır ve 0,59 değeri bulunmuştur. Madde
güçlük ortalama 0,50 ve yakını olan maddeler orta güçlüktedir. 0’a doğru yaklaştıkça
zorlaşmakta, 1’e yaklaştıkça kolaylaşmaktadır.
O hâlde test orta güçlüktedir. Fakat ayırt
ediciliğine bakıldığında çoğu madde testte
kullanılmaya uygun değildir, dolayısıyla ayırt
ediciliği düşüktür.
Yanıt: E
43
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER - III
3
Modu bulmak için puanların frekans değerlerini bulalım.
10 10 20 20 20 30 30 40 40 40 60 80 80 90
3
}
}
2
}
3
}
}
}
}
2
1
2
1
Buna göre en çok tekrarlanan verilerimiz
yani mod = 20 ve 40 olarak bulunur.
Xort=
=
Σf
2
14
2
Xort = Medyan
Σf = Toplam frekans
Madde güçlük indekslerin toplanmasıyla
elde edilen değer aritmetik ortalamayı vermektedir. Testin ortalama güçlüğü ise aritmetik ortalamanın toplam madde sayısına
bölünerek elde edilir.
X = pj1 + pj2 + pj3 + pj4 + pj5
X = 0,30 + 0,55 + 0,75 + 0,42 + 0,48
X = 2,50
P = X → 2,50 = 0,50
n
5
Yanıt: B
= 7. ve 8. verinin ortalaması yaklaşık olarak medyan değerimiz olacaktır.
Buna göre: 7. veri = 30
8. veri = 40 olduğundan
Xort =
30 + 40
2
ÇÖZÜM–20
8
= 35 olarak bulunur.
2
4
Yığmalı frekansın en son ulaştığı değer
bize toplam veri sayısını yani testin uygulandığı öğrenci sayısını verir. Buna göre
test 26 öğrenciye uygulanmıştır. 3 öğrenci
teste katılmadığını göre sınıf mevcudu = 26
+ 3 = 29 olarak bulunur.
Yanıt: D
Çift modlu dağılımlarda başarılı ve başarısız iki grup bulunur. Bu nedenle çift modlu dağılımlarda grubun başarısı değişkendir
yorumu yapılır. IV. grafikte çift mod vardır.
Yanıt: D
Ranj = en büyük veri - en küçük veri
= 90 – 10
Yanıt: A
44
5
Aritmetik ortalama en büyük olan ders en
başarılı; en küçük olan ders ise en başarısız olunan derstir.
Aritmetik ortalamalar eşit olduğunda homojen (standart sapması küçük) gruplar başarılı; heterojen (standart sapması büyük)
gruplar başarısız kabul edilir.
Buna göre; geometri ve kimya derslerinden
geometri daha homojen olduğundan geometride öğrenciler en başarılıdır.
Matematik ve coğrafya derslerinden coğrafya daha heterojen olduğundan coğrafyada öğrenciler daha başarısızdır.
Yanıt: D
7
Üst GruptanAlt Gruptan
Doğru
+
Doğru
CevaplayanlarCevaplayanlar
P =
Toplam Cevaplayıcı Sayısı
P =
40 + 30
= 0,70
100
Yanıt: A
8
6
Standart sapması en büyük olan derste
öğrenciler ölçülen özellik bakımından birbirlerinden en fazla farklılaşmışlardır. Coğrafya dersi 7 standart sapma ile en çok
farklılaşılan derstir.
Yanıt: C
rjx =
dü – da
n
dü = üst gruptan doğru cevaplayan
da = alt gruptan doğru cevaplayan
rjx =
40 – 30 = 0,20
50
Yanıt: D
45
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER - IV
Madde ayırt edicilik indeksi, bir maddeden
elde edilen puanlarla, testin tamamından
elde edilen puanlar arasındaki ilişki (korelasyon) katsayısını verir. Sorumuzda ilişki
katsayısı olarak verilen değerler madde
ayırt edicilik indeksleridir. Buna göre testte yer almaması gereken maddeler 0,19 ve
altında ilişki katsayısına sahip olan maddelerdir.
Yanıt: A
V = Bağıl Değişiklik Katsayısı
Sx = Standart Sapma
X— Aritmetik Ortalama
ÇÖZÜM-21
1
4 .
100
40
= 0,1 . 100
= 10
V=
Bağıl değişkenlik katsayısı 20’nin altında
olduğundan “homojen ve sivridir” yorumu
yapılabilir.
Yanıt: D
5
2
Puanlara karışan minimum hata puanını
bulmak için standart hatayı hesaplamamız
gerekir.
Se = Sx . 1 - rx
= 4 .
= 1,6 puan
M.B.O. =
—
X
. 100
K
M.B.O.Türkçe =
1 - 0,84
Yanıt: B
% 68 ihtimalle gerçek puan aralığı istendiğinde öğrencinin puanına 1 standart hata
ekleyip yine 1 standart hata çıkarmamız
gerekir.
60 + 1,6 = 61,6
60 – 1,6 = 58,4
% 68 ihtimalle gerçek puanı aralığı
58,4 - 61,6’dır.
Yanıt: D
4
Test hakkında yorum yapabilmek için hem
standart sapmayı hem de aritmetik ortalamayı içeren bir değişkenlik ölçüsü olan
bağıl değişkenlik katsayısı bulunmalıdır.
10
20
M.B.O.Geometri =
M.B.O.Matematik =
M.B.O.Fizik =
M.B.O.Tarih =
45
100
35
70
. 100 = 50
40
50
16
40
. 100 = 80
. 100 = 40
. 100 = 45
. 100 = 50
En başarılı ders geometri,
En başarısız ders matematik.
Yanıt: A
6
D çeldiricisini hiç bir cevaplayıcı işaretlemediğinden çalışmamıştır.
P =
10 + 15
= 0,25 olduğundan zor bir mad100
dedir. E seçeneğine çok fazla cevaplayıcı
gittiğinden ve daha önemlisi B’ye üst gruptan öğrenciler az gitmesine rağmen E’ye
üst gruptan daha fazla öğrenci gittiğinden
E çeldiricisi doğru cevap alabilir veya so-
3
Sx
V = — . 100
X
Testlerin soru sayıları farklı olduğundan
mutlak başarı oranı (M.B.O.) bulunmalıdır.
46
runun iki cevabı olabilir. Toplamda en fazla
cevaplayıcıyı kendisine çeken C olduğundan
C en kuvvetli çeldiricidir.
Maddenin ayırt edicilik indeksi
rjx = 10 – 15 = – 0,1 olduğundan negatif
50
ayırt edicidir ve mutlaka testten atılmalıdır.
Yanıt: D
7
P=
düst + dalt
20 + 10
=
= 0,30
N
100
rjx=
düst – dalt
20 – 10
=
= 0,20
N/2
50
Yanıt: B
60
. 100 = 60
100
Pratik yoldan hesaplarsak, test 100 maddeden oluştuğuna göre öğrencinin aldığı her
puan aslında mutlak başarı oranını göstermektedir.
Yanıt: B
10
Öğrencinin bağıl (sınıfa göre) başarısını bulmak için öğrencinin puanını standart puanlardan (Z veya T) birine dönüştürmemiz
gerekir.
X = Öğrencinin puanı
—X = Aritmetik ortalama
Sx = Standart sapma
Z Puanı =
—
X – X
Sx
38 – 40
= –0,66
3
65 – 65
= 0
ZTarih =
5
60 – 70
= –2
ZKimya =
5
55 – 50
= 2,5
ZGeometri=
2
60 – 63
= – 1
ZEdebiyat =
3
ZFizik =
8
Soldan çarpık eğriler tam öğrenme modeline uygun dağılımları gösterirler. Tam
öğrenme modelinde öğrencilerin tüm hedef
davranışlara ulaşması istenir. Grafik çift
modludur ancak yine de soldan çarpıktır.
Yanıt: D
9
Mutlak başarı oranını hesaplamamız gerekir. Mutlak başarı oranı öğrencinin toplam
soru sayısının % kaçına doğru cevap verdiğini gösterir.
X = Öğrenci puanı
K = Soru sayısı
Buna göre;
M.B.O. =
M.B.O.Edebiyat =
X .
100
K
38
. 100 = 38
100
65
M.B.O.Tarih =
. 100 = 65
100
60
M.B.O.Kimya =
. 100 = 60
100
55
M.B.O.Geometri =
. 100 = 55
100
M.B.O.Fizik =
Yanıt: D
11
Normal dağılım
eğrisine
göre öğrenci
-1 Z puanı ile
grubun taralı
%34
%34
alanda kalan
miktarından
2
-2
-1
0
3
-3
1
daha başarılı
%68
olmuştur.
%95
Hesaplayacak
%99
olursak,
% 50 + % 34 = % 84’ünden başarısız; geriye
kalan % 16’sında başarılı olmuştur.
Yanıt: B
47
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER – V
4
Uç değer, verilerin arasında yer alan çok
küçük veya çok büyük değerlerdir. Ranj tanımı gereği uç değerlerden etkilenir. Aritmetik ortalama, standart sapma ve varyans
bütün veriler işe koşularak hesaplandığı için
uç değerlerden etkilenir. Ancak medyan uç
değerlerden bağımsız olarak veri dağılımının
ortasında kalan değerdir. Uç değerlerden
etkilenmez.
Yanıt: D
5
En başarılı ve en başarısız olduğu testleri bulmak için Dilan’ın puanlarını standart
puanlara dönüştürmek gerekir. Z puanlarını
bulalım.
Testlerde dağılımın basıklığı ya da sivriliği
yani grubun heterojenliği ya da homojenliği
bağıl değişkenlik katsayısı ile belirlenir.
Bağıl değişkenlik katsayısı
V=(SX/X )/100 ile hesaplanır.
Her bir test için bağıl değişkenlik katsayısını hesaplayacak olursak;
V I = (12,5/ 50)* 100= 25
V II = (8/ 40)* 100= 20
V III = (6/ 25)* 100= 24
V IV = (3/ 30)* 100= 10
V V = (2/ 20)* 100= 10
Bu durumda en heterojen yani basık dağılımın I. testte olduğu görülür.
Yanıt: A
6
Z puanı =
—
X – X
Sx
—
X = Aritmetik ortalama
X = Öğrencinin puanı
Sx = Standart sapma
ZI =
71 – 65
3
= 2
ZII =
85 – 88
2
= – 1,5
ZIII =
60 – 60
6
= 0
ZIV =
48 – 44
4
= 1
ZV =
70 – 75
5
= –1
En başarılı olduğu test I
En başarısız olduğu test II’dir.
3
Yanıt: A
III. testte Dilan aritmetik ortalamayla aynı
puanı almıştır. Buna göre grubun % 50’sinden başarılı; diğer % 50’sinden başarısız
olmuştur yorumu yapılır.
Yanıt: E
Soru sayıları farklı olan testlerden hangisinde
grubun başarılı olduğunu belirlemek için
mutlak başarı yüzdesini hesaplarız.
X
x 100
MBY =
Soru sayısı
MBY1 = (50/100) x 100 = 50
MBY2 = (40/80) x 100 = 50
MBY3 = (25/50) x 100 = 50
MBY4 = (20/30) x 100 = 66,6
MBY5 = (10/20) x 100 = 50
Yanıt: D
Veriler incelendiğinde dağılımın sağa çarpık, ortalamayı çarpıtan uç değerler olduğu,
negatif yığılmalı olduğu görülmektedir. Bu
dağılımlarda öğretimin yetersiz olduğu, grubun çoğunluğunun kazanımlara ulaşamadığı,
başka bir yöntemle öğrenme biriminin tekrar işlenmesi gerektiği söylenebilir. Ancak
gözlenen en yüksek değer mod değildir, en
çok tekrar eden değer moddur.
Yanıt: D
2
ÇÖZÜM–22
1
48
7
Bu durumda öğrencinin Z puanının
hesaplanması gerekir.
Z I =( X İ - X ) /S x =( 75- 50) /1 2 , 5 =+ 2
Z II =( X İ - X ) /S x =( 52- 40)/8 =+ 1 , 5
Z III =( X İ -X ) /S x =( 34- 25)/6 =+ 1 ,5
Z V = ( X İ -X ) /S x =( 23- 20) /3 =+ 1
Z V = ( X İ -X ) /S x =( 15- 10) /2 =+ 2 , 5
Görüldüğü üzere Gökçe’nin en başarılı olduğu test V. testtir.
Yanıt: E
8
Seçme yerleştirme amacıyla yapılan
sınavlarda bağıl değerlendirme yapılır ve
soruların zor ama ayırt edici olması beklenir.
A seçeneğini doğru cevap olursa sorunun
güçlüğü p = (46+4)/200 =0,25 ayırt ediciliği
r = ( 4 6 - 4) /100=0,42 olur. Bu durumda
soru zor ama ayırt edici olacaktır. Diğer
seçenekler ayırt ediciliği düşük olduğundan
bu durumu karşılamaz.
Yanıt: A
10
Grubun heterojenliğine bakılırken aritmetik
ortalamanın düşük, standart sapması büyük
olan testin ayırt ediciliği daha yüksek
olacağından bağıl değişkenlik katsayısından
yararlanılır. Bu duruma uygun I. testin
olduğu görülmektedir.
Soru sayısı farklı olduğunda grubun başarısı
mutlak başarı yüzdesi ile hesaplanır.
(MBY)= ( X / K ) / 1 0 0 K=soru sayısı
Testlerin mutlak başarı yüzdeleri hesaplandığında;
TEST I = 72
TEST II = 50
TEST III = 60
TEST IV = 90
TEST V = 48 bulunur.
Bu durumda mutlak başarının en büyük
olduğu test IV. test, en düşük olduğu test
V. testtir.
Soru sayısının diğerlerinden fazla olması
ise kapsam geçerliğinin yüksek olmasını garantilemez.
Yanıt: E
11
9
En kuvvetli çeldirici alt grup ve üst grupta
toplamda en çok kişiyi çeldiren seçenektir.
Madde analizi incelendiğinde en çok kişiyi
çeldiren seçeneğin 42 kişi ile D seçeneği
olduğu görülür.
Yanıt: D
Soru sayısının fazla olması duyarlılığın
yüksek olduğunu gösterir. Dağılımlar incelendiğinde hepsinin normal dağılım özelliği
gösterdiği görülmektedir. Normal dağılımlarda aritmetik ortalama ve standart sapma
kullanılır. V. testin ortalama güçlüğü diğer
testlere göre düşük olduğundan gruba zor
gelmiştir. Duyarlılığı düşük olan test 20 soruluk III. testtir. III. testin standart sapması
diğer testlere göre daha düşüktür.
Yanıt: E
49
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER – VI
4
Madde güçlük indeksi doğru cevap verenlerin toplam cevap veren öğrenci sayısına
oranlanarak bulunur. Matematik testinin sorularının madde güçlük indeksi
P1 =
10
50
= 0,20
P2 =
20
50
= 0,40
P3 =
50
50
= 1,00
Verilen sorularda medyan aralığı %50’nin
denk geldiği aralık yani 31-40 aralığıdır.
Bu aralıktan itibaren %60 öğrenci dersten
başarılı olacağından
50. 60 = 30 kişi
100
dersten başarılı olmuştur.
Yanıt: C
ÇÖZÜM–23
1
şeklinde olur. Madde güçlük indeksi 0,50’ye
yakın olan madde ideal, düşük olan madde
ise zordur.
Yanıt: C
5
2
P1 =
40
60
= 0,67
P2 =
50
60
= 0,83
P3 =
30
60
= 0,50
Ortalama güçlük = 0,67
Aritmetik ortalama ve mod değerlerini bulmak için öncelikle orta değerlerin bulunması gerekir.
11
21
31
41
X =
+ 0,83 + 0,50 =
3
0,66 ≅ 0,67
Yanıt: E
3
Musa Öğretmen her öğrencinin notuna 5
puan eklemiştir. Bu durum öğretmenin sabit hata yaptığını gösterir. Sabit hatadan
kaynaklı puanlamalar standart sapma ve
aritmetik ortalamayı değiştirmez.
Yanıt: B
=
–
–
–
20
30
40
50
Orta Nokta
15,5
25,5
35,5
45,5
f
15
5
10
20
f Orta
232,5
127,5
355
910
232,5 + 127,5 + 355 + 910
50
1625 = 32,5
50
Mod değeri en çok tekrar eden grup aralığının orta noktası olacağından 20 frekansa
sahip 45,5 değeri mevcuttur.
Yanıt: B
Ortalama güçlük indeksi testi oluşturan
maddelerin güçlük indekslerinin ortalamasıdır.
50
6
Medyan değeri 70 - 74 aralığındadır. Medyan değerinin altında değer alan 12 kişi
vardır. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.
Yanıt: A
8
Madde güçlük indeksi
Doğru cevaplayanlar
Pj =
=
N – Erişemeyenler
57
≅ 0,30
200 – 13
9
7
Mod, en çok tekrar eden değerdir. Soruda
en çok tekrar eden değer orta noktası 62
olan değerdir.
Yanıt: E
Yanıt: E
Verilen grafiği tabloya dönüştürdüğümüzde
soruyu kolaylıkla cevaplayabiliriz. Bağıl not
standart T puanı olarak bilindiğinden aşağıdaki değerlere ulaşılır.
Ham Puan
I
II
III
IV
V
80
70
80
100
90
T
puan
40
50
40
50
60
Z
puanı
–1
0
–1
0
+1
X
70
100
Tablo incelendiğinde Aslı 5. testte grubun
%84’ünden başarılı olmutur.
Yanıt: C
51
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER – VII
V =
S
X
. 100
3
Madde güçlük indekslerinin toplamı aritmetik ortalamaya eşittir.
VTürkçe =
X = P1 + P2 + P3 + P4 + P5
VMatematik =
X = 0,45 + 0,50 + 0,30 + 0,25 + 0,82
X = 2,32
Yanıt: C
2
Testin ortalama güçlüğü, aritmetik ortalamanın soru sayısı oranlanarak bulunmaktadır.
X
P =
k
2,32
P =
P ≅ 0,46
5
Yanıt: E
3
4
Grup farklılaşma hakkında yorum yapabilmemiz için bağıl değişkenlik katsayıları hesaplanmalıdır.
VBiyoloji =
VKimya =
. 100 = 6,67
6
80
4
. 100 = 7,5
. 100 = 5,3
75
5
65
3
70
. 100 = 7,7
. 100 = 4,3
Yanıt: E
5
Öğrencinin mutlak başarı oranı aşağıdaki
formülle hesaplanır.
Öğrencinin puanı
x 100
M.B.Y =
Alınabilecek en yüksek puan
48
x 100 = 96
M.B.YTürkçe =
50
90
x 100 = 90
M.B.YMatematik =
100
80
x 100 = 80
M.B.YFizik =
100
75
x 100 = 93,8
M.B.YKimya =
80
75
x 100 = 93,8
M.B.YBiyoloji =
80
Ayşe’nin Türkçe dersinden mutlak başarı
puanı daha yüksektir.
Grup başarı puanı da aşağıdaki formülle
hesaplanır.
X
x 100
G.B.Y =
Soru sayısı
Verilen tablo incelendiğinde madde güçlük indeksi düşük olan madde zor, yüksek
olan madde kolay maddedir. Varyansı yüksek olan yani madde güçlüğü 0,50’ye yakın
olan maddeler güvenirliğe katkı sağlayan
maddelerdir. Bu maddelerin varyansı yüksek olduğundan ayırt ediciliğininde yüksek
olması beklenir. Seçme amacıyla yapılacak
bir sınavın maddelerinin güçlük indeksleri
düşük olmalıdır. Bu nedenle 4. madde seçmeli testler için kullanılabilir. Madde güçlük
indeksinin düşük olması o maddenin testten
çıkarmasını gerektirmez.
Yanıt: E
VFizik =
45
ÇÖZÜM–24
1
52
G.B.YTürkçe =
45
50
G.B.YMatematik =
G.B.YFizik =
G.B.YKimya =
G.B.YBiyoloji =
75
saplandığında aşağıdaki değerler çıkmaktadır.
x 100 = 90
80
100
z Felsefe z Almanca z Psikoloji z Sosyoloji z Türkçe
x 100 = 80
x 100 = 75
100
70
80
65
x 100 = 87,5
80
x 100 = 81,3
Grup başarı puanı en yüksek olan ders
Türkçe’dir.
Yanıt: C
6
5 öğrencinin aritmetik ortalamaları bulmak
için ilk olarak öğrencilerin dersten adlıkları
puanlar toplanır daha sonra toplam frekans
sayıları olan 5’e bölünür. Aşağıdaki tabloda
öğrencilerin dersten aldıkların toplam puanı
ve aritmetik ortalaması verilmiştir.
Felsefe Almanca Psikoloji Sosyoloji Türkçe
Ergün
55
45
60
80
60
Fikret
62
70
80
90
70
Erdem
75
30
70
55
70
Serkan
62
65
70
75
60
Kıvanç
70
70
70
70
70
Toplam
330
280
350
370
330
Arit.Ort.
66
56
70
74
66
5 öğrencinin aritmetik ortalamaları incelendiğinde sosyoloji dersinde sınıf ortalamasının
altında kaldığı görülür.
Yanıt: D
7
Öğrencilerin başarılarını karşılaştırmak için
ilk olarak standart z puanları hesaplanmalıdır. Standart z puanı:
Z = öğrencinin puanı - aritmetik ortalama
standart sapma
formülünden hesaplanır.
Tüm derslere ait öğrencilerin z puanı he-
Ergün
0
0,3
-1
0,5
-1
Fikret
1
2
3
1,5
1
Erdem
2
-0,67
1
-2
1
Serkan
1
1,67
1
0
-1
Kıvanç
1,5
2
1
-0,5
1
A seçeneği incelendiğinde Kıvanç’ın Türkçe
z puanı 1 ve psikoloji dersindeki z puanı 1
olduğundan başarısı aynıdır.
B seçeneği incelendiğinde Fikret’in Almanca dersindeki z puanı 2 ve psikoloji dersindeki z puanı 3 olduğundan başarısı aynı
değildir.
C seçeneği incelendiğinde en fazla farklılaşma için bağıl değişkenlik katsayı değeri
en byük çıkan derstir. Yani standart sapması büyük aritmetik oralması düşük olan
Almanca dersinde farklılaşma en fazladır.
D seçeneği incelendiğinde Serkan’ın felsefe
dersindeki z puanı 1 ile Erdem’in Türkçe
dersindeki z puanı 1 olduğu için aynıdır.
E seçeneği incelendiğinde Ergün’ün felsefe
dersindeki z puanı 0 olduğuiçin T puanı
50’dir.
Yanıt: B
8
Başarı testleri orta güçlükte (P = 0,50)
ve maksimum ayırt edicilikte (rjx = 0,40 ve
üzeri) maddelerden oluşmalıdır.
3. maddenin güçlüğü 0,50, ayırt ediciliği
ise 0,55 olduğundan koşulu en iyi sağlayan
maddedir.
Yanıt: C
9
Ölçülen kazanıma en yüksek düzeyde sahip
olan öğrenciler en güç maddeleri doğru cevaplayabilecek niteliktedirler. Bu bakımdan
aradığımız madde diğerlerine göre oldukça
güç bir madde olmalıdır. 1. madde 0,07
güçlük indeksiyle bu koşulu sağlamaktadır.
Aradığımız madde aynı zamanda yüksek düzeyde (0,40 ve üzeri) ayırt edici olmalıdır. 1.
madde bu koşulu da sağlamaktadır.
Yanıt: A
53
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER – VIII
3
Soruda maddenin en kolay olması için cevap hangi seçenek olmalıdır diye sormaktadır. Maddenin kolay ya da zor olduğunu
öğrenmek için madde güçlük indeksinden
yararlanırız. Madde güçlük indeksi
pj =
n(d,ü) + n(d,a) formülünden hesaplanN
maktadır. Madde güçlük indeksi 1,00’a yaklaştıkça kolaylaşacağından en çok işaretlenen cevabın en kolay madde olduğu söylenebilir. Verilen tablonun seçenek dağılımları
incelendiğinde madde güçlük indeksleri en
yüksek olabilecek seçenek C seçeneğidir.
Yanıt: C
Madde güçlük indekslerin toplanmasıyla
elde edilen değer aritmetik ortalamayı vermektedir. Testin ortalama güçlüğü ise aritmetik ortalamanın toplam madde sayısına
bölünerek elde edilir.
ÇÖZÜM–25
1
X=pj1 + pj2 + pj3 + pj4 + pj5
X=0,42 + 0,38+ 0,30 + 0,25 + 0,65
X=2,00
2,00
X
P =
→
= 0,40
5
n
Yanıt: B
4
B seçeneği çeldiricisi üst gruptan daha az
öğrenci tarafından tercih edildiği için istenen yönde çalışmıştır. D seçeneği en çok
işaretlenen çeldirici olduğundan en kuvvetli
çeldirici olduğu görülmektedir. Ayrıca D
seçeneğini üst gruptan daha fazla kişi işaretlediği için ters yönde çalışmıştır. Doğru
cevap C seçeneği olsaydı madde güçlük
indeksi
pj =
5
n(d,ü) + n(d,a)
formülünden
ne
28 + 12
pj =
108 – 8
Maddeyi doğru cevaplayanların oranı ile
cevaplayamayanların oranının çarpımı bize,
madde varyansını verir. 0,00 ile 0,25 arasında değer alır. 0,25 maksimum değerdir
ve şu anlama gelir: Maddeyi öğrencilerin
yarısı doğru cevaplarken yarısı yanlış cevaplamıştır. Madde varyansı 0,25 ise öğrencilerin öğrenme düzeyleri en heterojendir.
Öğrenciler arası farklılaşma en fazladır.
Yanıt: E
= 0,40
olarak hesaplanmaktadır.
Yanıt: D
Mod en çok tekrar eden puan aralığı olacaktır. Verilen tablo incelendiğinde en çok
tekrar eden puan aralığının 31 – 40 aralığında olduğu görülmektedir.
Yanıt: C
2
54
6
8
Frekans puan aralık grafiği çizildiğinde aşağıdaki grafik ortaya çıkacaktır.
Standart z puanı,
öğrencinin puanı – aritmetik ortalama
standart sapma
formülünden hesaplanır. Bu formülden de
anlaşılacağı gibi standart sapmaya ihtiyacımız vardır. Madde varyansı standart sapmanın karesi olduğundan standart sapma
S = 36 = 6 olarak bulunacaktır.
Z =
11
10
7
Utku’nun z puanı
2
1
0
0
0
0
51-6
11-2
71-8
31-4
1-10
21-30 41-50 61-70
Z =
71 – 53
6
= 3 olarak bulunur.
Yanıt: E
Elde edilen grafiğe en çok benzer grafiğin
B seçeneğinde olduğu görülmektedir. Ayrıca verilen tablo incelendiğinde simetriğe
yakın bir dağılım olduğu görülmektedir. Bu
nedenle seçenekler arasından simetrik olan
grafiği de seçebiliriz.
Yanıt: B
9
7
Medyan veriler büyükten küçüğe sıralandığında ortadaki değerdir. Tablo incelendiğinde ortancanın 31 - 40 aralığına denk
geldiğini görmekteyiz.
Yanıt: C
Maddenin çıkarıp çıkarılmayacağını belirlemek için maddenin ayırt edicilik indeksine
bakılır. Ayırt edicilik indeksi 0,20’nin altında
ise çıkarılması gerekmektedir. Bu nedenle
ters yönde ayırt edici olan IV. maddenin
testten çıkartılması gerekmektedir.
Yanıt: D
55
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER – IX
4
Tepe değer (mod), frekansı en yüksek olan
değerdir. Ranj bir puan dağılımındaki en
büyük ölçme sonucu ile en küçük ölçme
sonucu arasındaki farktır. Medyan, küçükten
büyüğe ya da büyükten küçüğe doğru sıralanmış puan dağılımında tam ortada yer alan
ölçme sonucudur. Standart sapma dağılımın
aritmetik ortalamadan ne kadar uzaklaştığını
gösteren değerdir. Bu nedenle A, B, D ve
E seçenekleri doğrudur. C seçeneğinde belirtilen ölçümlerin toplamının ölçüm sayısına
bölünmesi aritmetik ortalama ile ilgilidir.
Yanıt: C
2
Madde güçlük indeksi
Doğru cevaplayanlar
forFrekans değeri (Katılma sayısı)
mülünden hesaplanmaktadır. 1. maddenin
pj =
3.(X – Xort)
S
Bu formülden de anlaşılacağı gibi çarpıklık katsayısının negatif çıkması yani sola
çarpık dağılım olması için medyan değerinin aritmetik ortalamadan büyük olması
gerekmektedir. Verilen tablo incelendiğinde
medyan değerinin aritmetik ortalamadan
büyük olduğu tek dersin coğrafya olduğu
görülmektedir.
Yanıt: C
5
Yanıt: D
Puan dağılımın ranjını hesaplamadan önce
öğrencilerin aldıkları toplam puanları hesaplayalım.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 T
Esra 1 1 0 0 0 1 1 1 0 0
5
Sıla
1 1 0 1 0 0 0 1 0 0
4
Eda
0 1 1 1 0 0 1 1 1 1
7
Ali
0 0 0 1 1 1 0 0 0 1
4
Veli
1 0 1 0 0 0 0 1 1 1
5
Sude 0 1 0
Ranj alınan en
puan arasındaki
Ranj = 7 – 4 =
Ky=
1 0 1 0 1 0 1 5
yüksek puan ile en düşük
farktır. Buna göre
3 olarak bulunur.
Yanıt: C
Soruda verilen derslerin dağılımları incelendiğinde hepsinin çarpık olduğu görülmektedir. Çarpık dağılımda grup başarısı hakkında
en çok bilgiyi medyan değeri vermektedir.
Bu nedenle grubun en başarılı olduğu ders
medyan değeri 46 olan sosyoloji dersidir.
Sola çarpık dağılımlarda grubun başarısı
yüksektir ama testler arası kıyaslama yaparken sadece medyan değerine bakılmalıdır.
Yanıt: A
6
Soruda ağırlıklı ortalama sorulmaktadır.
Ağırlıklı ortalama aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır.
X =
20 x 70 + 30 x 70 + 50 x 100
100
=85
Yanıt: D
güçlük indeksi olarak bulunur.
3
= 0,50 olarak bulunur.
p1 =
6
3
Dağılımın sola çarpık olup olmadığını öğrenmek için çarpıklık katsayısından faydalanabiliriz. Çarpıklık katsayısı negatif değer
aldığında sola çarpık, pozitif değer aldığında
sağa çarpık olduğu söylenebilir.
ÇÖZÜM–26
1
56
9
7
Verilen grafiğe göre frekans puan tablosu
aşağıdaki gibi oluşturulmaktadır.
Puan
10 20 30 40 50
Frekans 4 5 3 5 3
Oluşturduğumuz bu tablo incelendiğinde teste katılan kişi 20, dağılım çift modlu olup
20 ve 40’tır. Sınavın aritmetik ortalaması
10 x 4 + 20 x 5 + 30 x 3 + 40 x 5 + 50 x 3
X =
20
580
X=
20
Alınan
Alınan
Ranj = en yüksek – en düşük
puan
puan
Ranj = 50 – 10 = 40
Yanıt: E
8
Başarı hakkında yorum yapabilmek için öncelikle z puanlarının hesaplanması gerekmektedir. z puanı
standart sapma
şeklinde hesaplanır.
20 – 20
zFizik Müslüm =
= 0
4
24 – 20
zFizik Ergün =
= 1
4
24 – 25
zKimya Müslüm =
= 0,20
5
D seçeneği incelendiğinde “Müslüm’ün kimya dersindeki başarısı Ergün’ün fizik dersindeki başarısından daha düşüktür.” ifadesinin standart z puanları karşılaştırıldığında
doğru olduğu görülmektedir. Verilen bilgi
doğrultusunda A, C ve E seçenekleri hakkında yorum yapılamaz.
B seçeneğinde Ergün’ün Kimya sınavı 24
olsaydı, Fizikten daha başarısız olurdu.
Yanıt: D
z =
Bir testin güvenirliğinden bahsedebilmek
için o testin orta güçlükte ve ayırt ediciliği yüksek bir test olması gerekmektedir.
Çünkü orta güçlükte maddenin varyansı en
yüksek değerini alacaktır. Verilen veriler
incelendiğinde 3. maddenin güvenirliğe katkısı diğerlerine göre daha yüksek olacaktır.
Yanıt: C
10
Verilen test maddelerinde değişiklik yapılıp
yapılmayacağını belirlememiz için ilk olarak ayırt ediciliğe bakılması gerekir. –1 ile
+1 arasında değer alabilen ayırt ediciliği
II. maddede negatif olduğu görülmektedir.
Ayırt ediciliğin negatif olması o maddenin ters yönde çalıştığını gösterir. Ayrıca
ayırtedicilik 0,20’den büyük olmalıdır. Bu
sebeple en köklü değişiklik II. maddede yapılmalıdır.
Yanıt: B
57
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER – X
Bir maddenin analizi ile ilgili, madde güçlük
indeksi, madde varyansı ve ayırt edicilik
indeksi hesaplanır. Ayırt edicilik indeksi, bir
maddenin bilen öğrenci ile bilmeyen öğrenciyi birbirinden ayırt etmesidir. Madde
güçlük indeksi, ilgili soruya sınıfın % kaçının
doğru yanıt verdiğinin hesaplanmasını ifade eder. Testte bulunan her bir maddenin
güçlük derecelerinden yola çıkarak testin
zorluk derecesi hesaplanabilir. Madde analizi yapılırken her bir sorunun seçeneklerine
ilişkin dağılımları belirlenir ve bu dağılımlarından yola çıkarak çeldiricilerin işleme
düzeyi belirlenir. Ancak D seçeneğinde belirtilen ifade ölçme aracının kapsam geçerliği ile ilgilidir.
Yanıt: D
2
3
Mutlak başarısı ortalama güçlük ile doğru
orantılıdır. Ortalama güçlük değerinin en
yüksek olduğu derste mutlak başarıda en
yüksek olur. Bir önceki çözümdeki ortalama güçlük indeksleri incelendiğin de mutlak
başarının en yüksek olduğu dersin geometri
Yanıt: E
Soruda fizik testindeki puanların kız ve
erkek dağılımını gösteren çubuk grafiği verilmiştir. Sınıfın en çok tekrar eden puanını
yani dağılımın modu 7 öğrencinin almış
olduğu 30 puanıdır.
Yanıt: B
5
Grafik incelendiğinde aşağıdaki gibi tablo
oluşturulabilir.
Puan
Kızların
frekansı
Erkeklerin
frekansı
Σf
10
3
2
5
20
5
-
10
30
4
3
17
40
1
3
21
50
-
4
25
60
-
5
30
Grafiğin tablolaştırılmış hâli incelendiğinde
13 kız 17 erkek olmak üzere sınıfta 30 kişi
vardır. Bu nedenle A ve C seçeneğinde
belirtilen ifadeler doğrudur. Mod, frekansı
en yüksek olan değerdir. Grafiğin tablolaştırılmış hâli incelendiğinde D seçeneğinde
belirtilen “Erkeklerin puan dağılımının modu
60’tır.” ifadesi doğrudur. Sınıfta alınan en
büyük puan ile en küçük puan arasındaki
fark ranj değerini vermektedir. Ranj değerinin 50 olduğunu belirten B seçeneği
de doğrudur. E seçeneğinde geçen medyan
küçükten büyüğe ya da büyükten küçüğe
doğru sıralanmış puan dağılımında tam ortada yer alan ölçme sonucudur. Buna göre
sınıfın puan dağılımının medyanı 40 değil 30
Yanıt: E
6
Samet’in hangi dersten başarılı olduğunu
öğrenebilmek için her derse ait z puanının hesaplanması gerekmektedir. Standart
sapma ve öğrencinin aldığı puan bilindiğine
göre ortalama güçlük aritmetik ortalamanın
soru sayısına oranı olduğunu düşünürsek
aritmetik ortalamayı da aşağıdaki gibi bulabiliriz.
Ortalama güçlük aritmetik ortalamanın soru
sayısına oranı ile hesaplanmaktadır.
X
P =
n
16
18
Pmatematik=
= 0,40 Pfizik=
= 0,60
40
30
25
7
Pkimya=
= 0,50
Pbiyoloji=
= 0,35
50
20
18
Pgeometri=
= 0,72
25
Elde edilen değerler incelendiğinde ortalama
güçlüğü en düşük olan test biyoloji testidir.
Yanıt: D
4
ÇÖZÜM–27
1
58
aritmetik ortalama
P =
soru sayısı
Daha sonra da
standart sapma
formülüyle öğrencinin standart puanları hesaplanarak derslerdeki başarıları karşılaştırılır. Tabloda verilen değerler ortalama
güçlük hesaplama formülünde yerine yazıldığında;
Biyoloji için aritmetik ortalama; 48
Bilgisayar için aritmetik ortalama; 80
Felsefe için aritmetik ortalama; 88
Tarih için aritmetik ortalama; 70
Coğrafya için aritmetik ortalama; 75 olarak
bulunur. Elde edilen aritmetik ortalama değerleri ve tabloda verilen değerler z puanı
formülünde yerine yazıldığında;
52 – 48
86 – 80
=0,66 Zbilgisayar=
=1,5
Zbiyoloji=
6
4
88 – 88
63 – 70
Zfelefe=
= 0 Ztarih=
= –1
6
7
72 – 75
Zcoğrafya=
= 0,5
6
Samet’in en başarılı olduğu ders z puanının
en yüksek olduğu bilgisayar dersidir.
Yanıt: B
Z =
manın aritmetik ortalamaya oranı olduğu
için standart sapmanın en düşük aritmetik
ortalamanın yüksek olduğu derste bağıl değişkenlik katsayısı düşük olacağından biyoloji dersinde farklılaşma daha az olacaktır.
Yanıt: A
8
Grafik incelendiğinde aşağıdaki gibi tablo
oluşturulabilir.
Puan
Kızların
frekansı
Erkeklerin
frekansı
Her bir not
için toplam
frekans
30
4
4
8
Sınıfın
toplam
frekansı
8
40
3
-
3
11
50
3
2
5
16
60
2
5
7
23
70
6
1
7
30
80
4
1
5
35
toplam
kişi
sayısı
Oluşturulan bu tablo incelendiğinde en yüksek frekansa sahip olan mod değerleri erkeklerin 60, kızların 70 ve grubun 30 olarak
bulunur.
Yanıt: A
9
7
Öğrencinin farklılaşması hakkında en iyi
bilgiyi bağıl değişkenlik katsayısı verilir.
Çünkü standart sapma bir dağılımın yaygınlığını gösteren ölçülerden biridir ancak
standart sapmanın büyüklüğüne bakarak dağılımın yaygınlığı hakkında yargıya varmak
doğru olmaz. Özellikle de iki ya da daha
fazla dağılımın farklılaşması karşılaştırıldığında standart sapma doğrudan kullanılmaz.
(Alpar Reha, 2010)
V =
SX
X
x 100
Bağıl değişkenlik katsayısı standart sap-
Grafiğe göre 22 kız ve 13 erkek öğrenci
olmak üzere toplamda 35 öğrenci vardır.
Bu nedenle A, C ve D seçenekleri doğrudur. Erkek ve kız öğrencilerde alınan en
yüksek puan ile en düşük puan eşit olduğundan ranjları da eşittir. Yalnız E seçeneğinde verilen ifade doğru değildir. Çünkü
kız öğrencilere ait aritmetik ortalama
X =
4.30 + 3.40 + 3.50 + 2.60 + 6.70 + 4.80
22
X= 57 olarak bulunur.
Yanıt: E
59
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER – XI
Soruda verilen bilgileri bir tablo üzerinde
düzenlediğimizde aşağıdaki verilere ulaşırız.
S t a n d a r t Çarpıklık Medyan
sapma
katsayısı
A
4
2k
Xort
B
8
k
Xort
C 6
4k
Xort
A, B ve C derslerine ait aritmetik ortalama değerleri
A – Xort
= 2k A – Xort = 8k
4
B – Xort
= k B – Xort = 8k
B için
8
A için
C için
C – Xort
= 4k
6
C – Xort = 24k
2
Ortalamanın üzerinde not alanların daha
çok olduğu dağılım sola çarpık dağılımdır.
Bu nedenle çarpıklık katsayısı negatif ve
yüksek olan derste öğrenciler ortalamanın
üzerinde almıştır. Çarpıklık katsayısı;
Ky=
3.(X – Xort)
S
3
Öğrencinin derslerdeki başarısını karşılaştırmamız için standart z puanından yararlanmamız gerekmektedir.
standart sapma
Formülden de anlaşıldığı gibi öğrencinin
aritmetik ortalamadan düşük aldığı dersten
z puanı negatif çıkacaktır. Bu nedenle her
dersten 30 puan alan öğrenci aritmetik ortalaması 40 olan tarih dersinden diğerlerine
göre daha başarısızdır.
Z =
4
Yanıt: D
Ranj değeri dersten alınan en yüksek alınan puan ile en düşük puan arasındaki
farktır. Bu tanımda yola çıkarak derslerin
ranj değeri hesaplandığında en çok farkın
26 ranj değeri ile tarih dersinin olduğu
görülmektedir.
Yanıt: D
5
Madde varyansının en yüksek olduğu maddenin diğerlerine göre daha ayırıcıdır. Bu
nedenle 0,25 varyans değeri ile IV. madde
öğrencilerin heterojen şekilde dağılmasını
sağlar.
Yanıt: D
Elde edilen denklemlerden görüldüğü gibi
üç derse ait medyanlar birbirine eşit olduğundan aritmetik ortalamaların sıralaması
C > A = B olarak bulunur. Bu üç derse ait
ortalama başarı düzeyi için testin ortalama
güçlüğünün bulunması gerekir. Testin ortalama güçlüğü aritmetik ortalamanın testte
kullanılan madde sayısına bölünmesiyle elde
edilir. Bu üç dersin sınavında kullanılan
madde sayısı eşit olduğundan ortalama başarı düzeyleri sıralaması aritmetik ortalamanın sıralaması ile eşit olacaktır.
Yanıt: B
formülüyle hesaplanmaktadır. Tablo incelendiğinde medyan değeri aritmetik ortalamadan yüksek olan fizik dersinin dağılımının
sola çarpık dağılım özelliğini gösterdiği söylenebilir. Bu nedenle fizik testinde öğrencilerin çoğu aritmetik ortalamanın üzerinde
almıştır diyebiliriz.
Yanıt: B
ÇÖZÜM–28
1
60
6
9
I. maddenin standart sapması madde varyansının kareköküne eşit olacağından,
Sj = 0,16
Sj = 0,4 olarak bulunur.
Yanıt: B
Verilen tablo incelendiğin 91 puanını alan
kişi sayısının 3 değil 6 kişi olduğu görülmektedir. Bu nedenle A seçeneği yanlıştır.
Diğer seçenekleri incelediğimizde en çok
işaretlenen çeldirici kuvvetli çeldirici olarak
adlandırılır. Puan dağılımın ranjı en yüksek
puan ile en az puan arasındaki farkın 90
olduğunu görürüz.
Yanıt: A
7
Verilen maddenin seçenek dağılımları aşağıdaki tablo gibi özetleyerek soruyu daha
rahat cevaplayabiliriz.
Seçenekler
2.Madde
Üst Grup
A
B C* D* E
2
3
17
3
2
N
27
10
Alt Grup 4 7 7 4 5 27
Bu tablodan madde güçlük indeksi
Pj2 =
nacaktır.
17 + 7
54
= 0,44
olarak buluYanıt: B
PTür =
PMat =
PTar =
PCoğ =
8
2.Madde
Üst Grup
Seçenekler
A
B C* D
E
2
3
2
17
3
N
27
Alt Grup 4 7 7 4 5 27
Bu tablodan madde ayırt edicilik indeksi
17 - 7
rj2 =
= 0,37
olarak
27
bulunacaktır.
Yanıt: D
PVat =
A. O
Soru sayısı
12 = 0,4
30
15 = 0,55
27
12 = 0,66
18
6 = 0,4
15
= 18 = 0,6
30
Yanıt: D
61
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER – XII
Varyans bir dağılımdaki puanların ortalamadan sapmalarının kareleri toplamının ölçüm
sayısının bir eksiğine bölünmesi sonucu bulunur. Bir testte yer alan soruyu hiçbir
öğrenci doğru cevaplayamamışsa ortalaması
sıfır olacaktır. Dolayısıyla herhangi bir sapmadan da bahsetmek mümkün olmayacağından varyansı sıfır olacaktır.
Yanıt: A
4
Aritmetik ortalama bir gruptan elde edilen
ölçümlerin toplamının veri sayısına bölünmesi ile elde edilir. Tüm öğrencilerin puanının iki katına çıkarılması ölçüm değerlerini
de iki katına çıkaracaktır. Fakat frekans
değişmeyecektir. Dolayısıyla aritmetik ortalama değeri de iki katına çıkmış olacaktır.
Yanıt: B
ÇÖZÜM–29
1
5
2
6
3
Aslı Öğretmen her öğrencinin aldığı puanı
iki katına çıkararak sistematik hata yapmıştır. Eğer herkese aynı puanı vermiş
olsaydı sabit hata yapmış olacaktı. Fakat
tüm öğrencilere eklenecek puan farklılaştığı
için yapılan hata türü sistematiktir.
Yanıt: B
Sivri dağılımlarda standart sapma yani aritmetik ortalamadan uzaklaşma küçük olmaktadır. Verilen seçeneklerde hem matematik
hem de Türkçe derslerinde standart sapma
en düşük değerini almıştır. Fakat ortanca
değerine bakıldığında Türkçe dersinde normal dağılıma daha yakın bir dağılım özelliği
gösterdiği görülmektedir. Dolayısıyla doğru
yanit Türkçe dersi olmalıdır.
Yanıt: B
Normal dağılım eğrilerinde %84’ünden başarılı olabilmek için aritmetik ortalamadan 1
standart sapma fazla almak gerekmektedir.
Standart sapma değeri 4 olduğuna göre;
1.S= 4.1 = 4 olacaktır.
Aritmetik ortalama 56 olduğuna göre;
56+4 = 60 puanı bu testte %84’ünden başarılı
olabilmek için alınması gereken minimum
puan olacaktır.
Yanıt: C
Mutlak başarı yüzdesi aritmetik ortalamanın soru sayısına bölünmesi ve sonrasında
100 ile çarpılması sonucu bulunur. Verilen
ifade de soru sayısından bahsedilmemiştir.
Dolayısıyla bu gibi durumlarda soru sayısı
eşit alınmış kabul edilir. Mutlak başarı yüzdesini bulmak için yalnızca aritmetik ortalamaya bakmak yeterli olacaktır. Seçenekler
incelendiğinde en fazla aritmetik ortalamaya sahip matematik dersinin mutlak başarı
düzeyi de en yüksek olacaktır.
Yanıt: A
62
7
Sola çarpık dağılımlarda aritmetik ortalama
değeri ortanca ve mod değerinden küçük
olmaktadır. Matematik dersinde dağılım
sağa çarpık, fen bilimleri dersinde normal,
İngilizce ve sosyal bilgiler derslerinde de
sağa çarpık özellik göstermiştir. Yalnızca
Türkçe dersinde aritmetik ortalama ortancadan küçük bir değerde olup sola çarpık
dağılım olmuştur.
Yanıt: B
10
Madde ayırt edicilik indeksi 0,40 ve üzerinde olan maddeler ideal maddelerdir. Fakat
0,20’nin altında olan maddelerde düzeltme
yapılmalı ya da testten atılmalıdır. Buna
göre -0,42 değerine sahip 2. Madde, 0,12
değerine sahip 3. Madde ve 0,05 değerine
sahip 5. Madde testte kullanılmaya uygun
değildir.
Yanıt: C
8
Kemal’in farklı derslerde başarıları hakkında yorum yapmak için z puanlarının bilinmesi gerekir. Z puanı;
Z = öğrencinin- puanı- aritmetik ortalama /
standart sapma formülü ile bulunur. Buna göre;
Z matematik = 84- 80 / 2 = 2
Z Türkçe = 58- 60 / 2 = -2
Z fen bilimleri = 70 – 70 / 3 = 0
Z İngilizce = 58 – 50 / 4 = 2
Z sosyal bilgiler = 55 – 60 / 5 = -5
olarak bulunur. Verilen puan aralıklarına
bakıldığında matematik dersinde grubun
%84’ünden değil % 98’inden başarılı olduğu
görülmektedir.
Yanıt: E
11
Varyans değerleri daha önceden bulunmuştur. Buna göre 1. ve 2. maddenin varyansı
ya da 4. ve 5. maddenin varyansı birbirine
eşittir. Seçeneklerde 1. Ve 2. Maddeye yer
verilmemiştir. Dolayısıyla doğru cevap 4.
Ve 5. Maddeler olacaktır.
Yanıt: D
9
Bir maddenin varyansı o maddeyi doğru
cevaplayanların oranıyla (Pj) doğru cevaplayamayanların oranının (1- Pj) çarpımıyla
elde edilir. O halde;
1. Madde; varyans = 0,8 . 0,2 = 0,16
2. Madde; varyans = 0,2 . 0,8 =0,16
3. Madde ; varyans = 0,5 . 0,5 = 0,25
4. Madde; varyans = 0,4 . 0,6 = 0,24
5. Madde ; varyans = 0,6 . 0,4 =0,24
Olarak bulunur. En fazla değere sahip olan
3. maddedir.
Yanıt: C
12
Öğrenci motivasyonunun artırılması amaçlanıyorsa test kolay fakat ayırt edici olmalıdır. Verilen güçlük değerlerine bakıldığında
1’e en yakın değer 1. Maddede 0,8 olarak
verilmiştir. Güçlük değerinin en ideal olduğu durum 0,50’dir. 1’e yaklaştıkça kolaylaşır,
0’a yaklaştıkça zorlaşır.
Yanıt: A
63
İSTATİSTİKSEL İŞLEMLER – XIII
Çarpık dağılımlar uç değerlerin bulunduğu
durumlardır bu dağılımlarda en sağlıklı bilgiyi medyan değeri ve çeyrek sapma verir.
Normal dağılımlarda ise merkezi eğilim ve
dağılım ölçütü olarak aritmetik ortalama ve
standart sapma kullanılır.
Yanıt: D
2
Ağırlıklı ortalama= 1. sınavın puanı. %20 +
2. Sınavın puanı. %30 + 3. Sınavın puanı .
%50 hesaplaması ile bulunur. Buna göre
Özge’nin ağırlıklı ortalaması ;
Ağırlıklı ortalama = 40. %20 + 60. %30 + 50.
%50 = 51 olarak bulunur.
Yanıt: A
5
Sınıf mevcudunu bulmak için frekans değerleri toplanmalıdır. 40 puan alan 2 kişi, 50
puan alan kişi sayısı ise 5 kişidir. Toplam
kişi sayısı 20 kişi olduğundan frekansta
20’dir.
Yanıt: B
6
3
Öğretmenin hesaplamada kullandığı yöntem
ağırlıklı ortalamanın bulunmasıdır. Ağırlıklı
ortalama puanların ortalamaya katkılarının
farklı ağırlıklarda olduğu durumlarda kullanılır.
Yanıt: B
Aritmetik ortalama için her ölçüm değerini
kişi sayısı ile çarpmak ve sonra frekans
yani kişi sayısına bölmek gerekir.
Aritmetik ortalama = 40. 2 + 50. 1 + 60 . 3
+70. 5 + 80 . 4 + 90 . 5 / 20 hesaplamasından 71,5 olarak bulunur.
Yanıt: A
Tam öğrenme modelinde amaç öğrencilerin
%70’i başarılı olmadan bir sonraki konuya
geçilmemesidir. Bu özelliği gösteren dağılımlar ise sola çarpık dağılımlar olacaktır.
Sola çarpık dağılımlarda grup başarılıdır,
öğrenme yeterlidir,test gruba kolay gelmiştir ifadeleri kullanılır.
Yanıt: A
4
ÇÖZÜM–30
1
64
10
7
Puan Frekans Yığılmalı Frekans
40
2
2
50
1
3
60
3
6
70
5
11
80
4
16
90
5
20
N = 20 olduğundan hem n/2 hem de n/2 + 1
değerine bakılmalıdır.
n/2 = 20 /2 = 10 ve N/2 + 1 = 20 / 2 + 1 = 11
puanlarının olduğu aralık medyan değerini
verecektir. Tabloya bakıldığında bu puana
karşılık gelen değer 70’dir.
Yanıt: C
8
Grup kendi içinde başarılır ifadesi doğrudur. Dolayısıyla tam öğrenme modelinin son
test sonuçları olabilir. 70 ve 90 olmak üzere iki tane modu vardır yani çift modludur.
Ranj değeri 90 – 402tan 50 olarak bulunur.
Fakat grup homojen değildir. Puan aralıkları farklılık gösterdiğinden grup heterojendir.
Yanıt: D
9
Güçlük indeksi = üst gruptan doğru cevaplayanlar + alt gruptan doğru cevaplayanlar
/ toplam kişi sayısı ile bulunur. Buna göre ;
Pj= 24 + 2 / 100 değerinden 0,26 olarak
bulunur.
Yanıt: B
Ayırt edicilik indeksi = üst gruptan doğru
cevaplayanlar – alt gruptan doğru cevaplayanlar / bir gruptan doğru cevaplayan
öğrenci sayısı ile bulunur. Buna göre ;
Rj = 24 – 2 / 50 = 0,44 olarak bulunur.
Yanıt: C
11
En kuvvetli çeldirici üst ve alt gruptan en
çok öğrenciyi çeldiren seçenek olacaktır.
Verilen değerlere bakıldığında C seçeneği
22 kişiyi çeldirmiş ve en güçlü çeldirici
olmuştur.
Yanıt: C
12
Önceki ifadelerde güçlük ve ayırt edicilik indeksleri hesaplandığından zor ve ayırt
edici olduğunu söylemek mümkündür. Çeldiricilerin tamamı beklenen yönde çalışmıştır yani alt gruptan öğrenciyi kendilerine
çekebilmişlerdir. En zayıf çeldirici toplamda
en az kişiyi kendine çekerek A seçeneği
olmuştur. Soruyu boş bırakan kişiler istatistik hesaplamalarına katılmazlar. Fakat
soruyu üst ve alt gruptan eşit sayıda öğrenci cevaplamamıştır. Üst gruptan 3 kişi
alt gruptan 1 kişi soruyu boş bırakmıştır.
Yanıt: B
TEST GELİŞTİRME VE EĞİTİMDE KULLANILAN
ÖLÇME ARAÇLARI - I
Fen öğretiminde yaygın olarak kullanılan
v diyagramı ile öğrenci problemi tanımlayabilir, bu problemin çözümünde ve araştırmada gerekli olan kavramları bilir ve
verileri toplayıp bu verileri kullanabilir. V
diyagramları deney öncesi hazırlık yapmayı
sağlar, zamandan kazandırır ve öğrencilerin
üst düzey düşünme becerilerini geliştirir.
Ayrıca bilginin nasıl kullanılıp, nasıl yapılandırılacağını gösterdiğinden bilginin özümsenmesini ve anlamlı öğrenmeyi sağlar.
Yanıt: B
2
3
Performansa dayalı durum belirleme ölçütleri gözlenebilir ve makul sayıda olursa
analitik rubrik (ayrıntılı ve daha duyarlı)
tercih edilirse performans kapsam geçerliği
yönünden birçok beceriyi içerir ve performansa dayalı durum belirleme daha geçerli
ve güvenilir olur.
Yanıt: D
4
Sorudaki bilgide değerlendirmenin sonuç
odaklı değil süreç odaklı olmasından bahsedilmektedir. Süreç odaklı değerlendirmede
öğrencinin neye ulaştığı ya da ne yaptığı
değil nasıl ulaştığı ve nasıl yaptığı önemlidir. Ürüne önem vermeyen değerlendirme
yöntemleri portfolyo, proje, otantik durum
belirleme süreç odaklıdır. Bu değerlendirme yöntemlerinin içindeki performansları
ölçülürken de rubrikten yararlanılır. Ancak
tanılayıcı dallanmış ağaç sonuç odaklıdır.
Yanıt: E
5
Cevap kesinliği indeksli çoktan seçmeli
testlerde skalanın kullanılması kavram yanılgıları ya da öğrencinin şans başarısı ile
sonuca ulaşıp ulaşmadığı konusunda bilgi
verir. Bu nedenle klasik çoktan seçmeli
teste göre bu değerlendirme yöntemi daha
güvenilir olacaktır.
Yanıt: A
Portfolyoda uygulama basamağı sınıf içerisinde portfolyonun gerçekleştirilmesi ya
da oluşturulması anlamına gelmektedir. Bu
basamakta başarılı olunabilmesi için gerekli
ön hazırlık çalışmalarının yapıldığı uygulama
öncesi basamağının özenli bir şekilde geçilmiş olması gerekir. Uygulama basamağında
ilk olarak portfolyonun sağlayacağı katkı,
önemi ve süreçte neler yapılacağı gibi
açıklamalarla portfolyo sınıfa tanıtılır. İkinci
olarak portfolyoda bulunacak çalışmalar ve
bu çalışmaların türleri öğrencilerle birlikte
belirlenir. Üçüncü olarak puanlama anahtarları hazırlanır. Puanlama anahtarlarının yanı
sıra performans görevleri, öz değerlendirme,
grup değerlendirme formları da bu aşamada hazırlanır. Dördüncü olarak öğrencilerin
yapmış olduğu çalışmalar portfolyo dosyalarında toplanır. Çalışmaların toplanması aşamasında beşinci olarak-öğretmen öğrenciler
ile belirli bir sistem dâhilinde görüşmeler
yapar ve çalışmalar hakkında veya çalışmalarda geliştirilmesi gereken güçlü olan
yanlar hakkında öğrencilere dönüt verir.
Öğrencilerin çalışmalarıyla ilgilenir.
Altıncı olarak da toplanan çalışmalar puanlama anahtarları kullanılarak puanlanır.
Bu aşamada önemli olan puanlama anahtarındaki ölçütlerin iyi belirlenmiş olmasıdır.
Görüldüğü üzere portfolyoya dayalı durum
belirleme sürecinin ikinci basamağı olan uygulama basamağında, portfolyoda bulunması
gereken çalışmalar belirlendikten sonra yerine getirilmesi gereken ilk adım, puanlama
anahtarlarının oluşturulmasıdır.
Yanıt: E
ÇÖZÜM–31
1
65
66
6
Verilen ifadelere bakıldığında, III. ifadenin
yani ölçütler için verilecek derecelerin olabildiğince az sayıda belirlenmesi, yanlış olduğu
görülmektedir. Aslında dereceler belirlenirken
öğrenciler arasındaki öğrenme farklarını en
iyi yansıtacak sayının alınması gerekmektedir.
Yanıt: C
7
Verilen bilgi ile sınav için yapılabilecek
tek kesin yorum, ölçülen özellik düzeyine
göre uygun bir ölçme aracının seçilmediğidir. Çünkü özellik alt düzeydedir ve
bu özelliğin ölçümünde yazılı yoklamaların
kullanılmasına gerek yoktur. Yazılı yoklama
testini oluşturan diğer sorular hakkında bilgiye sahip olmadığımızdan ve puanlamanın
nasıl olduğu hakkında bilgi verilmediğinden
diğer seçenekler hakkında yorum yapmamız
mümkün değildir.
Yanıt: D
8
Portfolyolar öğrencilere sorumluluk duygusu kazandırır, velilerin, öğrencilerin çalışmalarından haberdar olmasını ve öğretmen veli iletişim becerilerinin gelişmesini sağlar.
Ancak portfolyolar bireysel çalışmayı ve
öğrencinin kendi başarısını ele alır. Bu sebeple öğrencilerin başarıları arasında karşılaştırma yapılmaz. Ayrıca portfolyoların;
öğrencileri süreç içerisinde izleyebilme, öğrencilerin öz değerlendirme becerilerini geliştirme ve öğretmenlerin öğrencilere etkili
geri bildirim verebilmesi gibi birçok yararı
bulunmaktadır. Bunun yanı sıra çalışmaların tamamen öğrenciye ait olup olmadığının
kesin olarak bilinememesi, puanlamada nesnelliğin tam olarak sağlanamaması, ayrıca
hazırlanmasının, puanlanmasının zaman alması ve portfolyoların saklanması problemi de
portfolyoların sınırlılıkları içerisindedir.
Yanıt: D
9
Bir bireyin performansa sahip olup olmama
durumu (var/yok şeklinde) gözlenmek isteniyorsa verilen seçeneklerde kullanılabilecek
en uygun araç, kontrol listesidir.
Yanıt: B
10
Test geliştirme süreci aşağıdaki basamaklardan oluşmaktadır.
Test geliştirme süreci;
–– Sınav amacının belirlenmesi
–– Ölçülecek davranışın belirlenmesi
–– Belirtke tablosunun oluşturulması
–– Kullanılacak soru türünün belirlenmesi
–– Maddelerin yazılması
–– Maddelerin redaksiyonu
–– Deneme uygulamasını planlama, hazırlama, uygulama
–– Madde Analizi
–– Maddeleri seçmek
–– Nihai testi oluşturma aşamalarından oluşmuştur
Soruda sorulan maddelerin yazılmasından
sonraki basamağı maddelerin redaksiyonunu
yapmaktır.
Yanıt: A
11
Eğitimde
tamamlayıcı
değerlendirme
yaklaşımlarına yer verilmesinin sağladığı en
önemli fayda öğrenilen bilgilerin ve becerilerin gerçek yaşam durumlarına uyarlanmasıdır. Tamamlayıcı değerlendirmede rekabet
ortamı yaratıp öğrencilerin kıyaslanmasına
yer verilmemektedir.
Yanıt: C
ÖLÇME ARAÇLARI - II
2
Bir testin kapsam geçerliğini sağlamaya
yönelik bir çalışmada yapılacak ilk şey hazırlanan belirtke tablosu ile uyumlu sayıda
ve düzeyde madde hazırlamaktır. Soruda
A ve C seçenekleri madde hazırlandıktan
sonra yapılacak bir işlem olup D ve E
seçeneklerinde verilen durumlar güvenirlik
belirleme amaçlıdır.
Yanıt: B
Sözlü sınavlar, soruların öğretmen tarafından sözlü olarak sorulduğu ve cevapların
da yine sözlü olarak istendiği sınav türüdür.
Amaç, öğrencilerin kendilerini sözlü olarak
ifade edebilme becerilerinin, dil yeteneklerinin ve üst düzey düşünme becerilerinin ölçülebilmesidir. Bu nedenle sorulacak soruların öğrencilerin kendisini ifade edebileceği,
üst düzey düşünme becerisini gösterebileceği ve bilgisini organize edip sözel olarak
belli bir sürede sunabileceği yapıda olması
gerekir. Soruda Savaş Öğretmen’in, İngilizce
dersinde öğrencilerinin dili doğru kullanma,
konuşma ve anlatım becerilerini ölçmek için
en uygun ölçme aracı sözlü yoklamadır.
Yanıt: D
4
Hüseyin Öğretmen’in sergide yer verdiği
çalışmalar, öğrencilerin derledikleri portfolyosunun içerisinden en iyisi olduğunu düşünerek seçtiği çalışmaları içeren, öğrenci
gelişimini takip etme ve sergileme amacıyla kullanılabilen tamamlayıcı değerlendirme
yöntemi vitrin portfolyosudur.
Yanıt: B
5
Soruda aniden öğretmenin yaptığı sınava
ilişkin, sınavın kapsam ve sonuçsal geçerliği
düşüktür, süresi yeterli değildir, güvenirlik
düzeyi oldukça düşüktür, ayırt edicilik düzeyi düşüktür gibi açıklamalar yapılabilir.
Ancak D seçeneğinde belirttiği gibi “Öğrencilerin çoğu dersten kalmıştır.” denilemez
çünkü verilen parçada Gökçe Hanım, henüz
değerlendirme yapmamıştır.
Yanıt: D
Zaman zaman kontrol listeleri, açık uçlu
sorular ve derecelendirme ölçekleri ile
yapılan akran değerlendirme, öğrencilerin
sınıf arkadaşlarını belli ölçütler doğrultusunda değerlendirmesidir. Öğrencilerin üst
düzey zihinsel becerilerinin geliştirilmesine katkı sağlar. İş birliğine dayalı öğretim
gibi grup temelli öğretim yöntemlerinde
akran değerlendirmenin kullanılması sayesinde öğrenciler akranları tarafından uygun
ölçütlerle değerlendirildiğinde, iş birliği sürecinde öğrencilerin daha bilinçli olacağı ve
öğretimin niteliğinin artacağı söylenebilir.
Akran değerlendirmenin öğrencilerin değerlendirme becerisinin gelişmesine doğrudan
etkisi olduğundan kendi öğrenmelerinin sorumluluklarını üstlenmesini sağlar. Ayrıca
öğrencilere birbirini değerlendirme imkânı
sağlamasının yanı sıra gerçek yaşam durumlarında demokratik tutumların gelişmesine katkı sağlayacağı da söylenebilir. Ancak
öğrencilerin birbirini değerlendirmesi her
değerlendirme durumunda farklılık gösterecektir. Bu konuda bir standart sağlanması
mümkün görünmemektedir.
Yanıt: C
3
ÇÖZÜM–32
1
67
68
6
Test yönergesinde öğrencilerin soruları nasıl cevaplandıracağı ve puanlamanın nasıl
yapılacağı hakkında öğrencilere bilgi verebilir. Ancak hangi tür sorular sorulacağı ve
soruların nasıl sıralanacağı testin oluşturma
aşamalarında gerçekleşir.
Yanıt: C
7
Eşleştirmeli testler iki grup hâlinde verilen
ve birbiriyle ilgili olan sözcük, sembol ya da
cümlelerin eşleştirilmesi esasına dayanmaktadır. Bu testler hazırlanırken eşleştirilecek
olan kök ve seçeneklerin tamamının aynı
sayfada olması gerekir. Kök ve seçenek sayısı birbirine eşit olmamalı, testin niteliğini
artırmak için seçenek sayısı daha fazla olmalıdır. Eşleştirme testlerde madde sayısı
6 ile 15 arası olmalı, uzun ifadeler öncül,
kısa ifadeler seçenek olmalıdır. Puanlamada
kolaylık sağlanması için seçeneklerin önündeki harflerin kodlanacağı boşluklar köklerden
sonra değil, önce gelmelidir.
Yanıt: C
8
Seçenekler incelendiğinde hepsinin bilişsel
beceriler olduğu görülür. Bloom taksonomisine göre incelediğimizde A ve E seçeneği
bilgi, B ve D seçeneği kavrama düzeyinde
iken C seçeneği daha üst düzey becerilerden olan değerlendirme basamağındadır.
Yanıt: C
9
Kim, ne, ne zaman, nerede gibi sorularına
cevap vermelerinin yeterli olduğunu düşünen Handan Öğretmen'in öğrencilerine alt
düzey davranışları ölçecek testler uygulaması daha uygun olacaktır. Bu nedenle alt
düzey davranışların ölçülmesinde kullanılan
kısa cevaplı ve doğru yanlış testlerinden
faydalanması gerekir.
Yanıt: A
10
Likert tipi ölçekler dereceleme ölçekleridir. Duyuşsal özelliklerin ölçülmesinde daha
objektif sonuçlar verir. Bu nedenle tutum
testlerinde likert tipi ölçekler kullanılır.
Yanıt: A
11
Sıralama yöntemi kağıtların en iyiden en
kötüye sıralanması ve puanlamanın bu sıralamayla yapılması esasına dayanır. Öğrenci kağıtlarının sıralamasının zor olması
nedeniyle kullanışlılığı düşüktür. Kullanışlılığı
düşük olduğundan dolayı da en son tercih
edilecek puanlama yöntemidir.
Yanıt: A
12
Kısa cevaplı testlerde ve boşluk doldurma testlerinde soruların hazırlanması ve
puanlandırılması kolaydır. Testte ölçülmek
istenen kapsamı ölçmek için fazla soru
sorulduğundan yeterlidir ama üst düzey
davranışları ölçemeyeceğinden istenilen her
kapsam için yeterli olmayacaktır.
Yanıt: B
ÖLÇME ARAÇLARI - III
Öz ve akran değerlendirme yöntemlerinin
öğrencilerin öğrenme ve bilişüstü bilgi düzeyleri üzerinde olumlu etkiler sağladığı
yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır. Yani öğrenciler değerlendirme çalışmalarına katıldıkça daha iyi öğrenmekte ve bilişüstü bilgileri artmaktadır. Bilişüstü bilgi, öğrenenin
neyi bilip neyi bilmediğine ilişkin düşünme,
kendi öğrenmesini sorgulama ve kendi düşünmesini yönetme becerisi olarak kabul
edilmektedir.
Yanıt: D
2
3
Verilen araçlar arasında soru sayısı en
fazla olan, dolayısıyla duyarlılığı en yüksek
olan çoktan seçmeli testtir. Bu nedenle
güvenirliği de en yüksek olur.
Yanıt: E
4
Sözlülerle üst düzey beceriler ölçülebileceği
gibi anında derinlemesine sorular sorarak
yanlış öğrenmelerin nedenleri de ortaya
çıkarılabilir. Diğer yöntemlerden yazılı yoklamalarda da böyle bir imkân vardır ancak
sınav sırasında (hemen) değildir.
Yanıt: B
Hazırlanan görsel zekâ testi tüm öğrencilere uygulandıktan sonra beklendiği yönde
görsel sanatlar öğretmenliği okuyan bireylerin diğer bölüm öğrencilerinden yüksek
puanlar alması testin güvenilir ve geçerliği
olduğunun kanıtıdır.
Yanıt: B
6
Tam tersine bu testlerde şans başarısı
yüksektir. Doğru-yanlış ve kısa cevaplı
testlerin hazırlanması çok fazla deneyim
gerektirmez. Yanlış öğrenmeleri göstermesi
zayıf bir yan değildir. Üç testte objektif
puanlanabilen, puanlamaya karışan hatanın
az olduğu testlerdir. Sentez basamağında
yaratıcılık bulunduğundan ve bu testler öğrencilerin verebilecekleri cevapları sınırlandırdığından sentez basamağını ölçemezler.
7
Yanıt: B
Portfolyoların hazırlanma amaçları:
Öğrencinin gelişimini izleyebilmek
Öğrencinin kendi gelişimini izlemesine
fırsat vermek
Öğrencinin zaman içerisindeki öğrenimlerini belgelemek
Öğrencinin gerçekte ne öğrendiğini ortaya koymak
Öğrencinin öz değerlendirme yapabilmesine fırsat vermek
Velilerle iletişimi, onlardan “katılım ve
geri bildirim almak yoluyla kolaylaştırmak
Bir sonraki yıllara öğrenci ile ilgili bilginin aktarılmasını sağlamak
Portfolyolar asla öğrencileri kıyaslamak
için bir araç olarak kullanılmamalıdırlar.
Unutulmamalıdır ki portfolyolar bireyseldir,
öğrenciye özeldir.
Yanıt: D
Maddeler öğrencilerin bildikleri kaynaklardan aynen alınırsa bu uygulama öğrencileri
ezberciliğe yönelteceği gibi üst düzey kazanımların da ancak bilgi düzeyinde ölçülebilmesine neden olacaktır.
Yanıt: E
5
ÇÖZÜM–33
1
69
70
8
Portfolyolar ders dışı faaliyetleri kapsamaz.
Dolayısıyla öğrencilerin ders dışı olarak,
hobi amaçlı yaptıkları çalışmalar portfolyoda yer alamaz.
Portfolyo; söz konusu dersi öğrenmek için
hazırladığı tablolardan, okuduğu makalelerden, o hafta işlenen konunun daha önceki
konularla ve/veya günlük hayatla ilişkisini anlatan bilimsel yazılardan, verilen ödev
problemlerinin veya araştırma sorularının
yazılı açıklamalarını içeren çözümlerinden,
yazılı sınav sonuçlarından, okunan bir yazıdan ne anlaşıldığını gösteren şemalardan ve
yazının eleştirisinden, deney raporlarından,
kavram haritalarından, yazılı diğer tüm materyallerden oluşabilen bir klasördür. Ayrıca
bir portfolyoda öğretmenin önceden notlandırdığı ve öğrencinin düzelttiği ödevler ve/
veya öğrencinin takip ettiği yolları izlemek
amacıyla, yaptığı bir projenin veya herhangi
bir çalışmanın müsvetteleri de yer alabilir.
Yanıt: C
9
Performans değerlendirmenin pek çok tanımı yapılmakla birlikte, performans değerlendirme, öğrencilerin bireysel farklılıklarını
dikkate alarak, onların bilgi ve becerilerini
eyleme dönüştürmelerini, gerçek yaşama
aktarmalarını sağlayacak durum ve ödevler
aracılığıyla değerlendirme yapmak biçiminde
tanımlanabilir. Programda öngörülen eleştirel düşünme, problem çözme, okuduğunu
anlama, yaratıcılığını kullanma, araştırma
yapma gibi öğrencinin bilişsel, duyuşsal, psiko-motor alandaki becerilerini aynı anda
kullanmasını, geliştirmesini ve bir ürünün
ortaya konmasını gerektiren çalışmalarıdır.
Performans değerlendirme, dersin kazanımlarıyla ilgili olarak öğrencinin günlük yaşamındaki problemleri nasıl çözeceğini ve
problem çözmek için sahip olduğu bilgi ve
becerileri nasıl kullanacağını göstermesini
ister.
Performans değerlendirme gözlenebilen bir
performans veya somut bir ürünle sonuçlanmalıdır. Sorumuzda süreç ile gözlenebilen
performansa, sonuçta ortaya çıkardıkları
ürünleri dikkate almıştır diyerek de somut
ürüne vurgu yapılmıştır.
Yanıt: B
10
Çoktan seçmeli maddelerde seçenekler
elenerek doğru cevaba gidilmemelidir. Asıl
amaç kökten hareketle, ölçülen kazanıma
sahip öğrencilerin doğru cevabı verilen
seçenekler arasından bulabilmesidir.
Yanıt: E
11
Özgün bir bilgi, işlemler takımı, ilişkiler bütünü üretme Bloom’un bilişsel hedef alanlarına göre sentez basamağındadır. Sorumuzda öğretmenin öğrencisinden özgün bir
hikaye ortaya çıkarmasını beklemesi sentez
basamağına yöneliktir.
Yanıt: E
12
Yazılı yoklamaların puanlanma yöntemleri
güvenirliği en düşük olandan en yükseğe
olarak aşağıdaki gibidir:
Genel izlenimle puanlama
Sınıflama yöntemiyle puanlama
Sıralama yöntemiyle puanlama
Cevap anahtarıyla puanlama
Yanıt: A
ÖLÇME ARAÇLARI - IV
TDA tekniği üst düzey (sentez, değerlendirme) öğrenme becerilerinin ölçülmesinde
yetersiz kalmaktadır.
Yanıt: E
Yapılan çalışma bir performans değerlendirme kapsamında bir performans ödevidir. Projelerde süre daha uzun verilir. İşperformans testleri ise psikomotor becerilere yöneliktir. Portfolyolar öğrencilerin
çalışmalarının yer aldığı ürün dosyalarıdır.
Yanıt: B
A, B ve E seçeneğinde verilen sorular
bilgi düzeyinde, C seçeneğindeki soru ise
uygulama düzeyindedir. D seçeneğindeki soruda ise öğrencilerin özgün düşüncelerini
yansıtmaları, bilinenler dışında yeni önerilerde bulunmaları beklendiğinden sentez
düzeyindedir.
Yanıt: D
4
Soru okuma tekniği, her bir kağıdın 1. sorusu puanlandıktan sonra 2. sorunun puanlanmasına geçilmesi esasına dayanır. Böylece
bir soruya verilen cevabın diğerinin puanını
etkilemesinin önüne geçilmeye çalışılır.
Yanıt: C
2
3
ÇÖZÜM-34
1
71
72
5
Kontrol listeleri performansın yalnızca olup
olmadığını, gerçekleşip gerçekleşmediğini
bildirir. Performansın gerçekleşme derecesi
hakkında bilgi veremez.
Yanıt: C
6
Puanların puanlayıcı yanlılığından etkilenmesi objektiflik anlamında güvenirliği düşürür. Buna göre, birden fazla puanlayıcı
kullanmak, kayıt alıp sonra tekrar izleyerek
puanlama yapmak puanlama objektifliğini
artırmaya yönelik önlemlerdendir. Öğrencinin heyecanını yenmesi için süre tanımak
öğrenciden kaynaklanan puanlara karışabilecek tesadüfi hataları engellemeye yöneliktir
ve bu da güvenirliği artırır. Puanlayıcıların
verilen cevaplara göre jest mimik kullanması yine hata karışmasına neden olacağından
puanlama objektifliğini artırmaz.
Yanıt: A
7
Portfolyolar öğretmenlerin iş yükünü oldukça artırmaktadır. Bu yönden kullanışlılığı
düşüktür. Özellikle kalabalık sınıflarda uygulamak zordur. Portfolyolar asla öğrencilerin
başarılarını karşılaştırmak için kullanılamaz.
Portfolyolar bireysel dosyalardır.
Yanıt: C
8
Test hazırlama sürecinin ilk basamağı hazırlanacak testin amacının belirlenmesidir.
Maddeler test düzenine sokulduktan sonra
deneme formu oluşmuş olur ve test ve
madde istatistiklerinin hesaplanıp nihai testin oluşturulabilmesi için bir grup üzerinde
uygulama yapılır.
Yanıt: E
ÖLÇME ARAÇLARI - V
Kapsam geçerliğinin iki boyutu vardır. Birincisi ölçülecek kapsamı iyi bir şekilde
örneklemesi ikincisi ise maddelerin her birinin ölçmek istediği davranışı gerçekten
ölçmesidir. Bunun düzeltilmesi aşamasında
soruların ölçülecek özelliği ölçer nitelikte
olup olmadığının araştırılması kapsam geçerliğini sağlamaya yöneliktir.
Yanıt: A
4
Oluşan hata türü tesadüfi hata olup tesadüfi hatalar öncelikle ölçme aracının güvenirliğini etkiler.
Yanıt: B
ÇÖZÜM–35
1
73
5
2
3
Doğru yanlış testleri de çoktan seçmeli
testler de objektif ve kolay puanlanabilen,
çok soru sorulabilecek, sonuçların açıklanmasının kısa zamanda yapılabileceği, anlatım
yeteneği, yazı güzelliği gibi değişkenlerin
ölçülen özelliğe karışmadığı testlerdir. Ancak büyük ölçekli sınavlarda çoktan seçmeli
testlerin tercih edilmesinin nedeni bilişsel
alanın büyük bir kısmını ölçebilmesi, güvenirlik ve geçerliğinin yüksek olmasıdır.
Yanıt: E
6
Test dışı teknikler vaka kaydı, kontrol
listesi, dereceleme ölçeği, mülakat, anket,
sosyogram ve otobiyografi olarak gruplandırılabilir. Test dışı tekniklerde süre, yer ve
yapılacak iş kişiden kişiye değiştiğinden, bu
tekniklerle elde edilen bilgilere dayanarak
bireyleri kıyaslamak olanaksızdır.
Yanıt: E
Görünüş geçerliği testin ne ölçüyor göründüğü ile ilgilidir. Kişilik testlerinde bireylerin kendi hakkında yanlış bilgi vermelerini
önlemek için görünüş geçerliği düşürülür.
Yanıt: D
Bir ölçme aracının zaman, emek ve maliyet
açılarından değerlendirilmesi ölçme aracının
kullanışlığı ile ilgilidir. Hiçbir ölçme aracı
hem hazırlanması hem de değerlendirilmesi
açılarından %100 kullanışlı değildir. Soru kökünde yazılı yoklamaların hazırlanması bakımından kullanışlı ancak değerlendirilmesinin
kullanışsız olduğu vurgulanmaktadır.
Yanıt: C
74
7
Düzeltme formülü şans başarısını azaltmak
için seçenek sayısının 1 eksiği kadar yanlışın doğru sayısından çıkarıldığı formüldür.
Doğru yanlış testi 2 seçenekli olduğu için
1 yanlış 1 doğruyu götürür. Dolayısıyla
Arda doğru yanlış testinden 20-10=10 puan
alır. 5 seçenekli çoktan seçmeli testlerde
4 yanlış bir doğruyu götürür. 12/4=3 puan
eksiltilmesi gerekir. Arda çoktan seçmeli
testten 33-3=30 puan alır. Toplamda 80 soruda 40 puan alan Arda basit bir orantıyla
100 üzerinden 50 alacaktır.
Yanıt: D
10
Bütün seçmeli testlerde tahmin etkeni
olduğu için şans başarısı az ya da çok
mevcuttur. Ancak kısa cevaplı testler, seçmeli test değildir, öğrencinin doğru cevabı
kendisinin yazdığı kâğıt-kalem testleri arasındadır. Bu nedenle şans başarısı yoktur.
Yanıt: E
8
Öğrencilerin başkalarının fikirlerini hatırlamaya, yorumlamaya ve analize teşvik eden
test türü çoktan seçmeli testlerdir. Yazılı
yoklamalar ise öğrencilerin kendi bilgilerini,
fikirlerini ifadeye, bütünleştirip örgütlemeye
teşvik eder.
Yanıt: E
9
Soru kökünde verilen ifadede hiç gerekli
olmadığı hâlde Birleşmiş Milletler’ in çağrısı, TBMM’nin kararından bahsedilmiştir.
Öğrenci 1950’den sonraki tarihler arasında
yoğunlaşacağından öğrenciye ipucu verilmektedir.
Yanıt: B
11
Soru incelendiğinde seçeneklerde yer alan
sayılar denklemde yerine konulduğunda öğrencinin denklemin nasıl çözüldüğünü bilmese bile doğru cevabı bulabileceği bir soru
olduğu görülmektedir. Bunu önlemek için
doğru cevap gizlenmiş ve ancak denklemi
çözüp x sayısını bulan öğrencinin doğru
yanıt verebileceği bir forma dönüştürülmüştür.
Yanıt: C
ÖLÇME ARAÇLARI - VI
Aslı Öğretmen belirtke tablosuna göre soruları hazırlamış ama belirtke tablosunda
yer almayan sentez ve değerlendirme soruları olmadığından soruları zorlaştırmak
istemiştir. Soruları zorlaştırırken de daha
önceden hazırlamış olduğu soruların bilişsel
basamak düzeylerini artırmıştır. Böylelikle
öğretmen bilgi basamağındaki soruyu kavrama düzeyinde, kavrama düzeyindeki soruyu
uygulama düzeyinde sorarak belirtke tablosuna uygun soru kullanmamıştır. Bu nedenle de testin kapsam geçerliğini sağlamaya
çalışırken yanlış bir işlem yapmıştır.
Yanıt: C
2
Bireyin belli durumlarda nasıl davrandığını
ölçen testler tipik davranış testleridir. Bireyin öğretim sürecinden ne kadar yararlanmış olduğunu tespit eden testler başarı
testleridir. Süre sınırlaması olmaksızın bilgi
ve beceriler bakımından kişilerin başarı düzeylerini ölçen testler güç testleridir. Bilgi ve beceri ölçümünü içeren doğru yanlış değerlendirmesine imkân veren testler
maksimum yeterlilik testleridir. Uygulayıcı
tarafından bir ve birden çok kişiye uygulanabilen testler grup testleridir. Bu tanımlar
doğrultusunda doğru cevap C seçeneğidir.
Yanıt: C
Yazılı yoklamalar genel anlamda geçerliği ve güvenirliği düşük sınavlar olmalarına
rağmen üst düzey davranışların ölçülmesinde kullanım açısından en uygun sınav
olma özelliğini de üzerlerinde taşımaktadırlar. Ancak yazılı yoklamalarda şans başarısı
yoktur. Yazılı yoklamaların güvenirliğinin
düşük olması puanlanma objektifliğinin sağlanamamasından kaynaklanmaktadır.
Yanıt: D
5
Semra Öğretmen madde türünü belirlemeden önce testin hangi amaçla kullanılacağını ve testin kapsamını belirtke tablosuna
göre oluşturması gerekir. Daha sonra madde türünü belirlemelidir. Bu nedenle Semra
Öğretmen ilk olarak test geliştirme basamağının birinci aşaması olan testin hangi
amaçla kullanılacağını belirlemelidir.
Yanıt: C
6
Düzeltilmiş puan aşağıdaki formülle hesaplanmaktadır.
Düzeltilmiş puan =
Doğru
Yanlış cevap
Cevap – seçenek sayısının 1 eksiği
Öğrenci 4 soruya yanıt vermediğinden 20
soruya yanlış cevap verdiği söylenebilir.
20
Düzeltilmiş puan = 56 –
5 – 1
= 51
Yanıt: D
Çoktan seçmeli testlerde öğrenciler sınav
süresinin çoğunu soruları okumak için harcarlar. Ayrıca bu testlerin puanlanması kolay iken hazırlanması zor ve zaman alıcıdır.
Çoktan seçmeli maddeler şans başarısına,
yani öğrencinin tahminle doğru cevabı tesadüfen bulmasına olanak sağlayan maddelerdir. Şans başarısını azaltmak için düzeltme formülü kullanılarak puanlama yapmak
puanların geçerlik ve güvenirliğini yükseltir.
Yanıt: A
3
4
ÇÖZÜM–36
1
75
76
7
Performans değerlendirme sürece ve ürüne
yönelik bir değerlendirme iken geleneksel
yöntemler sadece sonuç odaklıdır. Bundan
dolayı da geleneksel yöntemlerde geri bildirim ya sonuçta verilir ya da hiç verilmez.
Performans değerlendirmenin değerlendirmesi subjektif ve zaman alıcıdır. Geleneksel
yöntem ise daha objektif ve daha kolaydır. Ayrıca performans değerlendirilmesinde gerçek yaşamda karşılaşılan problemleri
çözmesine yardımcı olurken, geleneksel yöntemde gerçek yaşamla ilişki kurulmayabilir.
Her iki ölçme yöntemi ile de bilişsel davranışların ölçülmesi mümkündür.
Yanıt: B
9
Yanıtlayıcının cevabı; bir kelime, bir rakam
ya da en çok bir cümleyle verebileceği
maddelerden oluşan testlere “kısa cevaplı
testler” denir. Kısa cevap gerektiren testlerin en büyük dezavantajı öğrenciyi ezbere
teşvik etmesidir.
Yanıt: B
10
8
Eğitimde tamamlayıcı değerlendirme yaklaşımlarına yer verilmesinin sağladığı en
önemli fayda öğrenilen bilgilerin ve becerilerin gerçek yaşam durumlarına uyarlanmasıdır. Tamamlayıcı değerlendirme de genelde süreç ve ürün değerlendirilmektedir. Ayrıca tamamlayıcı değerlendirmede puanlama
diğer yöntemlere göre daha subjektiftir.
Yanıt: D
Sınav amacının belirlenmesi
Ölçülecek davranışın belirlenmesi
Belirtke tablosunun oluşturulması
Kullanılacak soru türünün belirlenmesi
Maddelerin yazılması ve havuzun oluşturulması
Maddelerin redaksiyonu
Deneme uygulamasını planlama, hazırlama, uygulama
Madde analizi
Maddelerin seçimi
Nihai testi oluşturma
aşamalarından oluşmaktadır.
Bu doğrultuda doğru cevap C seçeneğidir.
Yanıt: C
ÖLÇME ARAÇLARI - VII
Sinem Öğretmen’in sınav esnasında kitaplara bakmalarına izin vermesi sorulan soruların cevapları, herhangi bir kaynakta hazır
bulunmadığı gibi sınav süresi de öğrencinin
ilgili kaynağı okuyarak gerekli cevapları
bulmasına yetmeyecektir. Bazı öğrencilerin
sınav korkusunu yenmesine yardımcı olur
ama bunun dışında hiçbir değişiklik getirmez. Sınavdan önce kitabı okumuş olan,
konuların kitabın hangi sayfasında bulunduğunu hatırlayan öğrencilerin ya da okuma
hızı yüksek olan öğrencilerin hızlı okuma
becerisini ölçmeye yönelik olacaktır. Bu durumda ölçme aracının öncelikle yapı geçerliğini olumsuz yönde etkileyecektir.
Yanıt: C
Soruda sözlü yoklamaların daha çok konu
başlarında ya da konu sonlarında ön koşul öğrenmeleri ya da eksiklerini belirlemede kullanılması daha yararlı olacağından
bahsetmektedir. Ancak not verilmek için
sözlü yoklama kullanılması güvenirliği düşük olduğundan tercih edilmemelidir. Not
vermek için yapılan değerlendirme yöntemi
de düzey belirleme yönelik olan summatif
değerlendirmedir.
Yanıt: B
Bir eşleştirme maddesi grubunda yer alan
öncüller listesi ve seçenekler listesi homojen öğelerden oluşmalıdır. Yani bu iki
sütun arasında tek boyutlu bir ilişki olmalıdır. Çünkü bir eşleme takımındaki maddeler
homojen olmazsa öğrenci uygun olmayan
cevapları anında eleyerek doğru cevaba
ulaşabilir. Verilen eşleştirme testinde tek
boyut değil tarihler, kurucular ve başkanlar
gibi birkaç boyut ölçülmektedir.
Yanıt: A
4
Puanlandırılması, cevaplandırılması ve hazırlanması kolay olan test türü doğru yanlış
testidir. Bu üç özellik doğru yanlış testinin
güçlü yanlarıdır.
Yanıt: E
2
3
ÇÖZÜM–37
1
77
78
5
Kökü olumsuz kipte olan maddelerde öğrenci doğru cevabı, ölçülmek istenen özelliğe sahip olmasa da bulabilir. Bu sebeple
öğrenme eksikliklerini belirlemek amacıyla
kökü olumsuz kipte olan maddelerin kullanımı uygun olmayabilir.
Yanıt: D
6
Çoktan seçmeli test maddeleri hazırlanırken öğrenciler yanıltılmaya, şaşırtılmaya
çalışılmamalıdır. Maddeler açık ve anlaşılır
şekilde yazılmalıdır. “Hepsi” ve “Hiçbiri” gibi
seçenekler mümkünse hiç kullanılmamalıdır. Seçeneklerdeki ifadeler mantığa uygun
olmalı, bilimsel yanlış içermemelidir. Her
madde testteki diğer maddelerden bağımsız cevaplanabilir olmalı, diğer maddelerde
ipuçları verilmemeli, bir maddede verilen
bilgi diğer maddede sorulmamalıdır. Tersi
durumda hedef davranışı kazanan ve kazanmayan öğrenciler ayırt edilemez. Her
madde köküyle yalnızca bir davranış yoklanmalıdır. Aksi durumda madde doğru cevaplanmadığı zaman hangi davranışın eksikliğinden kaynaklandığı tespit edilemez.
Yanıt: A
Maddelerin redaksiyonu
Deneme uygulamasını planlama, hazırlama, uygulama
Madde analizi
Maddelerin seçimi
Nihai testi oluşturma
aşamalarından oluşmuştur
Soruda sorulan maddelerin havuzun oluşturulmasından sonraki basamağı maddelerin
redaksiyonunun yapılmasıdır.
Yanıt: B
8
Deneme uygulamasından sonra madde analizi yapılmasının temel amacı maddelerin
güvenirliğini ve geçerliğini tespit ederek
gerekli düzeltmelerin yapılması ve uygun
olmayan maddelerin testten çıkarılmasıdır.
Sınav için yeterli sürenin ayarlanması madde analizinin değil, deneme uygulamasının
amaçlarından biridir.
Yanıt: C
9
7
Sınav amacının belirlenmesi
Ölçülecek davranışın belirlenmesi
Belirtke tablosunun oluşturulması
Kullanılacak soru türünün belirlenmesi
Maddelerin yazılması ve havuzun oluşturulması
Akran değerlendirmede öğrenciler, arkadaşlarının çalışmalarını ölçütler yardımıyla
değerlendirir. Bu şekilde yapılan değerlendirmenin nota katkısı yoktur. Akran değerlendirmesi öğrenciye geri bildirim vermek,
eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek,
öğrencinin öğrenme sürecini değerlendirmesini sağlamak gibi pek çok amaç içermektedir. Ancak bu değerlendirmenin kullanılmasının öncelikli amacı öğrencinin derse dâhil
olmasını sağlamaktır.
Yanıt: B
ÖLÇME ARAÇLARI - VIII
Performans değerlendirmenin yapılması zor
ve güvenirliğini etkileyen birçok etken vardır. Soruda verilen seçenekler arasında A,
B, C ve E seçeneklerinde verilen ifadeler
performans değerlendirmesinin güvenirliğini
artıracak etkenler arasındadır.
Yanıt: D
2
Performans değerlendirme; bilginin ya da
becerinin öğrencide olup-olmadığının belirlenmesinden öte bilgi ve becerilerini kullanırken gösterdiği çabanın gözlenmesi ve
ortaya koyduğu ürünün değerlendirilmesidir.
Jüri, performans değerlendirmesi gerçekleştirmiştir.
Yanıt: D
3
Doğru yanlış testlerinde hiçbir şey bilmeyen bir öğrencinin bile doğru cevabı bulma
ihtimali % 50 olduğu için, bu madde türlerinde şans başarısı yüksektir. Doğru - yanlış madde türlerinin cevabı ya doğrudur ya
da yanlıştır. Buradan anlaşılır ki değerlendirmesinde kişisel görüşlerden etkilenmez.
Puanlaması objektiftir ve güvenirliği yüksektir. Bu tür testler kolay hazırlanabilir,
cevaplaması kısa sürer bu yüzden de fazla
sayıda soru sorulabilir. Dikkatli hazırlandığı takdirde bu durum, konu kapsamını iyi
Bu sistemle öğrencileri ezbercilikten uzaklaştırarak öğrencilerin yorumlama yeteneğini de ölçmek, sınav esnasında öğrenciler
tarafından kopya çekilmesini önlemek, öğrenciye düşünmeyi, sorgulamayı, sebep-sonuç arasında ilişki kurma becerisi kazandırmak, öğrencilerin tahmin ederek ya da
şansla doğru cevaba ulaşmasını engellemek
mümkündür. Ancak açık uçlu soruların kullanılması çoktan seçmeli testlere göre puanlandırılması daha objektif değildir.
Yanıt: A
6
Baker, O’neil ve Linn’ e göre performansın ölçülmesinin genel itibari ile 6 özelliği
vardır. Bunlar;
Performans sorularında çoktan seçmeli
maddeler yerine açık uçlu sorular tercih
edilir.
Üst düzey düşünme ve bilişsel becerilerin kullanılmasını sağlar.
Performans görevlerin tamamlanması
karmaşık görevlerden oluştuğu için daha
fazla zaman gerekir.
Öğrencilerin doğru cevaba ulaşmaları
için kullanması gereken stratejileri doğrudan uygulanmasının gerektirir.
Bireysel ya da gruplara uygulanabilir.
Performans görevlerinde hedefe ulaşılması için öğrencilere özgürlük tanınmalıdır.
Yanıt: B
Performansa dayalı durum belirlemede
ölçülecek davranışa göre kontrol listesi,
rubrik, çeteleme aracı gibi ölçme araçları
kullanılmaktadır. Sunum yapan kişinin değerlendirilmesinde de daha çok rubrik ve
kontrol listesi kullanılabilir. Ancak sunum
yapan bireyin kullanmış olduğu kelimelerin
sıklığı ya da jest mimiklerin tekrar davranışları ölçülmek isteniyorsa çeteleme aracı
da kullanılabilir.
Yanıt: E
4
örneklemesi açısından avantajlıdır. Eğitimin
herhangi bir düzeyinde kullanılamaması için
hiçbir sebep yoktur, bu yüzden eğitimin her
aşamasında kullanılabilir. Ancak öğrencilerin
yanlış öğrendikleri bilgileri teşhis etmek
için kullanılması uygun değildir. Yani tanılayıcı özellikleri yoktur.
Yanıt: A
5
ÇÖZÜM–38
1
79
80
7
Öğrencilerin dersten beklentileri, yaptıkları
çalışmalardan seçilen örnekler (yaratıcı çalışmalar, orijinal modeller, deneysel veriler,
hikâyeler, makaleler, resimler, çizimler, kavram haritaları, tablolar, grafikler vb.), ödevi
yaparken öğrencinin tuttuğu ödev günlükleri, portfolyoya koyduğu çalışma örneklerini seçme nedenleri, yaptığı çeşitli çalışma örneklerine yönelik öz değerlendirmesi,
öğrencinin ilerleyişi hakkında öğrenci ve
öğretmen tarafından hazırlanan gelişim raporları portfolyonun içerisinde yer alabilir.
Fakat sağlık raporları portfolyada yer almaz.
Yanıt: E
8
Öğrenci eğitim sürecinde,
Neler öğrendi?
Nasıl yol izledi?
Neler düşündü?
Nasıl analiz etti?
Nasıl iletişim kurdu?
Nasıl yapılandırdı?
Hangi güçlüklerle karşılaştı?
gibi sorulara yanıt aranırken kullanılan değerlendirme yöntemi portfolyodur. Seçeneklerde yer alan anket bir değerlendirme
yönteminden ziyade bir ölçme aracıdır.
Yanıt: A
9
Çoktan seçmeli test maddelerinde seçenek sayısı öğrencilerin seviyelerine uygun
olması gerekir. İlkokul 4. sınıf seviyesine
kadar 3 seçenek, lise seviyesine kadar 4
seçenek, lise seviyesinden sonra 5 seçenek
kullanılmalıdır.
Yanıt: B
10
Bilişsel basamakların alt düzeydeki davranışları çok sayıda soruyla ölçmek için
doğru yanlış ve kısa cevaplı testler kullanılabilir. Tanılayıcı dallanmış ağacı oluşturan
sorular doğru yanlış sorularıdır ve bilişsel
basamakların daha alt becerileri ölçülebilir
ancak soru sayısı sınırlıdır.
Yanıt: A
11
Her iki uygulamada da öğrencilerin sırasının değişmemesi kararlılık anlamında güvenirliğin yüksek olduğunu gösterir. Uygulanan
yöntem ise test – tekrar teste uygundur.
Yanıt: B
12
Yazılı yoklamanın puanlandırılması öğrenciler istediği cevapları yazabildiklerinden
objektif bir şekilde puanlandırılması zordur.
Bu nedenle daha güvenilir sonuçlar elde
etmek için birçok yöntem kullanılmaktadır.
Sorunun A, B, D ve E seçeneklerinde verilenler bu yöntemlerden biridir.
Yanıt: C
ÖLÇME ARAÇLARI - IX
Kişiliğin değerlendirilmesinde kullanılan
"projektif teknikler" açık seçik olmayan uyarıcılara karşı bireylerin gösterdiği kişisel
ve subjektif tepkilere dayanan yöntemlerdir. "Projektif" kelimesi "yansıtma" anlamına gelmektedir. Projektif testlerde uyarıcı
olarak resimlerden, mürekkep lekelerinden,
tamamlanmamış cümlelerden yararlanılmaktadır. Bireylerin açık uçlu sorulara gösterdiği tepkilerin ölçülmesinde de projektif
testlerden yararlanılır.
Yanıt: C
4
Öğrencilerin belirlenen ölçütlere göre ortaya koyacakları performansları değerlendirmede en uygun ölçe aracı dereceleme
ölçeği olacaktır. Dereceleme ölçeği önceden
belirlenmiş ölçütlerle öğrenci performansını ölçmek için kullanılan ayrıntılı puanlama
rehberidir. Diğer adıyla rubrik olan dereceleme ölçekleri sayesinde öğrenci performansını hangi düzeyde göstermesi gerektiği
ve hangi aşamalardan geçmesi gerektiği
hakkında bilgi sahibi olacaktır.
Yanıt: A
ÇÖZÜM–39
1
81
2
5
Eşleştirmeli testlerde şans başarısı oldukça
yüksektir. Bu şans başarısı aza indirgemek
için seçenek sayısı madde sayısından fazla olmalıdır. D seçeneğinde verilen ifade
yanlıştır. Ayrıca uzun ifadeler öncül, kısa
ifadeler seçenek olarak kullanılmalıdır. Eşleştirme grubunda yer alan tüm maddeler
aynı sayfada yer almalıdır.
Yanıt: D
3
6
Bilgileri organize edip sunmak için sözlü
yoklama kullanılması uygun değildir. Sözlü
yoklamalar genellikle ilkokulun ilk basamaklarında ve yabancı dil eğitiminde kullanılır.
Sözlü anlatım becerilerini geliştirir, dersteki önemli yerleri gösterir, hazırbulunuşluğu
kontrol etmede faydalanılır.bilgilerin organize edilip sunulmasında en uygun öğretim
aracı yazılı yoklamalar olacaktır.
Yanıt: E
Eşleştirmeli testler ve doğru yanlış testleri şans başarısı içermektedir. Bu şans
başarısını en aza indirmek için eşleştirmeli
testlerde seçenek sayısı madde sayısından
fazla kullanılmaktadır. Doğru yanlış testlerinde ise düzeltme formülünden yararlanmak doğru olacaktır.
Yanıt: A
Birbirinin zıttı olan seçenekler kullanmak
öğrenciye ipucu sağlayacaktır. Ama en büyük sorun bu değildir öğrencilerin şans
başarısı ile doğru cevabı bulma ihtimali artacaktır. Oluşturulan ölçme araçlarında en
büyük sorun sanş başarısı ile doğru cevabın
bulunmasıdır böylece ölçmeye karışan hata
miktarı artacağından güvenirlik ve geçerlik
düşecektir.
Yanıt: A
82
7
Devinişsel beceriler öğrencilerin becerileri ve performanslarının değerlendirilmesidir. Performans değerlendirmede en uygun
araçlar kontrol listesi ve rubriklerdir. Kontrol listesi öğrencilerde gözlenecek davranışların var/ yok olarak ifade edilmesini sağlar. Rubrikler ise öğrencilerin hangi aşamada nerede oldukları hakkında bilgi vermeye
yarayan tamamlayıcı ölçme araçlarıdır.
Yanıt: B
8
Çoktan seçmeli testler şans başarısının
düşük olduğu testlerdir. Fakat üst düzey
davranışları ölçmede yetersizdir, duyuşsal
alan basamaklarına yönelik hedefleri belirlemede kullanılmaz. Ancak öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerini belirlemede kullanılan
etkili bir ölçme aracıdır.
Yanıt: E
9
Soruda bir matematik problemine yer verilmiştir. Bu tür sorular doğru cevabı gizli
sorulardır. Yazılı yoklamalara karışan hata
türlerini en aza indirmek için sınav kağıtlarının anahtarla puanlanması en uygun
durum olacaktır.
Yanıt: A
10
Kısa cevaplı testler cevaplayıcının bir kelime, sembol, en çok birkaç kelime ile cevaplandırabileceği sorulardan oluşmaktadır.
Fakat yanıtlayıcıların cevaplaması için ipuçlarına yer verilmemelidir. Fakat soru köküne bakıldığında edici ifadesinin önüne ancak
ayırt kelimesinin geleceği açıktır.
Yanıt: E
11
Yapı geçerliği test ile ölçülmek istenen
maddelerin birbiriyle ilişkili olma durumudur. Eğer tamamlayıcı ölçme araçlarının
öğrenme düzeyine katkısı fazla ise yapı
geçerliği de yüksek olacaktır denir.
Yanıt: C
12
Kavram haritaları iki boyutlu görsellerdir.
Dersin girişinde öğrencilerin hazırbulunuşluğunu kontrol etmek için, gelişme kısmında kavramlar arası ilişkileri göstermek için
dersin sonunda ise değerlendirme aracı olarak kavram haritalarından faydalanılır.
Yanıt: A
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - I
Nitel araştırma yöntemleri ile yeni teoriler ve açıklamalar yapılmadan hipotezlerin
çalışmanın gelişme sürecinde tümevarımsal
bir yaklaşımla incelenmesi söz konusudur.
Nitel araştırmalarda araştırmacının rolü inceleme için bir araçtır. İlişkiler göreli, kültüre bağlı ve özeldir. Nitel araştırmalarda
daha çok görüşme ve öyküler ön plandadır.
Nitel araştırmada kuram kavram ilişkisi
her seferinde yeniden yapılandırılır. Ancak
"olgu olmadan herhangi bir bilgi edinilemez"
ifadesi nicel araştırmaların özelliğidir.
Yanıt: E
2
Matematik öğretmenliği bölümünde görev
yapan bir öğretim elemanının kullanmış olduğu problem çözme tekniği bağımsız değişkendir. Bağımsız değişkenler sonucu etkileme gücüne sahiptirler.
Yanıt: B
5
Soruda problem çözme tekniklerinden etkilenen değişken bağımlı değişken olduğundan
problem çözme becerisi bağımlı değişkendir.
Yanıt: A
6
Deneysel araştırmalar, değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini belirlemek amacı ile doğrudan araştırmacının kontrolünde
gerçekleştirilen araştırmalardır. Bu nedenle
soruda da deneysel araştırma yapılmıştır.
Yanıt: A
7
3
Araştırmalara sonuç veren, sonuçta bakılan
ve etkilenen değişkenlere bağımlı değişken,
etkisi araştırılan ve sonucu etkileme gücünde olan değişkene de bağımsız değişken
denilmektedir. Buna göre öğretim yöntem
ve tekniği bağımsız, öğrencilerin başarısı
bağımlı değişkendir.
Yanıt: A
Öğretim fakültesi öğrencilerinin öğrenim
gördükleri programın niteliğini belirlemek
amacıyla bir araştırmacının birinci, ikinci,
üçüncü ve dördüncü sınıfta okuyan öğrencilerin görüşlerini alması boylamsal çalışmalar
yapıldığını gösterir. Boylamsal araştırmalar
seçilen örneklemlerden farklı zamanlarda
birden fazla görüş toplanmasıdır.
Yanıt: A
Herhangi iki ölçüm arasında sonsuz sayıda değer alabilen değişkenlere “sürekli
değişken” adı verilir. Bu değerler tam sayı
olabileceği gibi kesirli sayı da olabilir. Herhangi iki değer arasında başka bir değer
alamayan ya da sınırlı sayıda değer alabilen değişkenlere “süreksiz değişken” denir.
Bu doğrultuda A, C, D ve E seçenekleri
süreksiz değişken iken B seçeneğinde verilen yaş sürekli değişkendir. Yaş hafta, aylar
ve yıllar cinsinden belirtilmektedir.
Yanıt: B
4
ÇÖZÜM-40
1
83
84
8
Satranç dersinin öğrenci davranışları üzerinde ne tür bir değişime neden olduğunu
öğrenmek için deneysel araştırma yapılması
gerekmektedir. Çünkü araştırmacı ele aldığı
herhangi bir değişkenin neleri, ne oranda
etkilediğini ve hangi şartlar altında değiştiğini belirlemek için deneysel araştırma
metodu kullanılmalıdır.
Yanıt: E
9
Verilen ifadeler incelendiğinde I ve II nolu
ifadelerin doğru olduğu görülmektedir. Doğada gerçekleşen bir olayı, laboratuvar ortamında inceleme işine gözlem değil deney
denir. Deneysel araştırma modelinde etkisi
incelenen değişkenin uygulandığı grup kontrol grubu olarak değil deney grubu olarak
adlandırılır.
Yanıt: B
10
Bir araştırmada, araştırmaya konu olan grubun tamamına, yani araştırmanın evrenine
ulaşılamıyorsa bu evren içerisinden evreni
temsil edecek nitelikte bir grup seçilir ve
araştırma bu grup üzerinde gerçekleştirilir.
Bu gruba da örneklem adı verilir.
Yanıt: B
11
Dönemin dokümanları özenle incelenerek ya
da o dönemde yaşamış kişilerle görüşme
yapılarak odaklanılan problemle ilgili “Geçmişte ne oldu?” sorusuna cevap aranan
araştırma türü tarihi araştırmadır. Ayrıca
tarihi araştırma, geçmişteki doğrularla ilgili
sonuçlara ulaşmak için kanıtların sistematik değerlendirilmesi ve analizi olarak da
tanımlanabilir. Bundan dolayı ortaöğretime
öğretmen yetiştirmek üzere 1848’de kurulan Darülmuallimin Nizamnamesinin önemini
ve yeni yetişecek öğretmenlerin hangi kurallara göre yetiştirildiğini ortaya çıkarmak
için de tarihi araştırma yapılmalıdır.
Yanıt: B
12
İlişkisel tarama modellerinde iki veya daha
çok sayıdaki değişkenler arasında birlikte
değişimin varlığı, derecesi belirlenmeye ya
da gruplar arasında var olan farkları ortaya çıkartan faktörler incelenmeye çalışılır.
Soruda verilen araştırmada LYS’nin yordama geçerliği ile yükseköğretim başarıları
arasındaki ilişkiye bakılması gerekmektedir.
Bu nedenle cevap D seçeneğidir.
Yanıt: D
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - II
Adımlar incelendiğinde diğer araştırmalarda
olduğu gibi ilk adım problemin tanımlanmasıdır. İkinci adımda araştırmada ele alınacak
değişkenlerin tanımlanması yapılır. Bu adımda araştırmacı araştırmanın değişkenlerini
araştırma soruları doğrultusunda belirler.
Üçüncü adımda araştırmanın yürütüleceği
grup ya da gruplar belirlenir. Daha sonra
nicel veriler elde edilerek sonuçlar yorumlanır.
Yanıt: C
2
3
Geçmişte ne oldu?, Kimler etkilendi?, Nasıl
gerçekleşti? Sonuçları nasıl oldu? gibi sorulara yanıtlar bulmak amacıyla tarih araştırma yöntemleri kullanılmaktadır.
Yanıt: E
Deneysel araştırmalar, neden-etki durumunu belirlemeye çalışmak amacıyla doğrudan araştırmacının kontrolü altında yapılan
araştırmalardır. Diğer bir araştırma modeli
ise tarama modelidir. Tarama modelinde,
geçmişte ya da hâlen var olan bir durumun var olduğu şekliyle betimlenmesi söz
konusudur. A, B, C ve E seçenekleri tarama modelinde bir araştırmayı gerektirirken
D seçeneği deneysel model oluşturularak
araştırma yapmayı gerektirir. Çünkü “Öğretim süresinin öğrenciler üzerindeki yorgunluğa etkisi”nin araştırılması söz konusudur.
Burada, araştırmacının kontrolü altında diğer değişkenler sabit tutulup “öğretim süresi” değişkeni farklılaştırılarak “yorgunluk”
değişkenine olan etkisi test edilecektir.
Yanıt: D
5
Nedensel araştırmalarda araştırmacının
grupları oluştururken rastgele seçim ve
araştırmacının süreç içerisinde bağımsız
değişken üzerinde herhangi bir değişiklik
yapamaması nedensel araştırmaları, deneysel araştırmalardan ayıran özelliktir.
Yanıt: D
Değişkenler arasında neden sonuç ilişkilerinin araştırıldığı ve değişkenlerin kontrol
altında tutularak değişmelerin gözlendiği
araştırma deneyseldir. Deneysel araştırmaların iki temel özelliği vardır. Bunlardan
birincisi bağımsız değişkenin bağımlı değişken üzerindeki etkisi doğrudan gözlenebilmesidir. Diğeri değişkenler arasında ilişkiye
yönelik olarak hipotezlerin test edilmesine
olanak sağlar.
Yanıt: E
4
ÇÖZÜM–41
1
85
86
6
Herhangi iki ölçüm arasında sonsuz sayıda
değer alabilen değişkenlere “sürekli değişken”, başka bir değer alamayan ya da sınırlı
sayıda değer alabilen değişkenlere ise “süreksiz değişken” denir. Sınav puanı ve boy
uzunluğu iki değer arasında sonsuz sayıda
değer alabileceği için sürekli; eğitim seviyesi, sınıf sayısı ve göz rengi ara değer
alamayacağı için süreksiz değişkenlerdir. Değerleri sayı ve miktar olarak ifade edilen
değişkenlere “nicel değişken”, değerleri sıfat
ve sembollerle ifade edilen, değişkenlerin çeşit ve tür bakımından kategorilere ayrıldığı
değişkenlere ise “nitel değişken” denir. Sınıf
sayısı, sınav puanı ve boy uzunluğu, sayı ve
miktar olarak ifade edildiği için nicel; eğitim
seviyesi ve göz rengi çeşit ve tür bakımından kategorilere ayrıldığı için nitel değişkenlerdir. Sınıf sayısı buçuklu olarak ifade
edilemeyeceği için nicel fakat süreksizdir.
Yanıt: B
7
Araştırmacının kontrolü altında değişkenler
arasındaki neden-sonuç ilişkilerini keşfetmek için gözlenmek istenen verilerin üretildiği ve bağımsız değişkenler üzerinde değişiklik yapabildiği araştırma türü deneysel
araştırmadır. Deneysel araştırmalar yapılan
arıştırmanın neden-etki durumunu ortaya
çıkarmak için yapılır.
Yanıt: A
8
Örneklem (sample), belli bir evrenden belli
kurallara göre seçilmiş ve seçildiği evreni
temsil yeterliği kabul edilen küçük kümedir. Evren örneklemi daima kapsamaktadır.
Örneklem seçilen kişiler arasından fazla ve
rastgele olmaksızın seçilmesi araştırmanın
daha güvenilir veriler elde etmesini sağlar.
Yanıt: C
9
Boylamsal yöntemle, aynı birey ya da grup
farklı zaman dilimlerinde tekrar tekrar incelenir, uzun sürelidir. Ancak II. ifade de
verilen bilgi boylamsal yöntemin bir özelliği
değildir.
Yanıt: C
10
Belli bir konudaki araştırmaları bir araya
toplayıp çalışmaların sonuçlarını istatistiksel tekniklerle sentezleyerek bir sonuca
ulaşmak için gerçekleştirilen araştırmalara
meta-analiz denir. Bu tür araştırmaların
amacı, bireysel çalışmaların sınırlılıklarını
olabildiğince azaltmaktır. Soruda bahsedilen
öğretim görevlisi analitik düşünme ile ilgili çalışmaların sonuçlarını sentezlemiş ve
belli istatiksel yöntemlerle yeni bir sonuca
ulaşmıştır. Yani araştırmasında meta-analiz
yöntemini kullanmıştır.
Yanıt: D
11
Erdem Öğretmen’in ulaşmak istediği ve
araştırmadan etkilenen sosyal bilgiler ders
başarısı bağımlı değişken, sosyal bilgiler
ders başarısını etkileyen ise kullandığı yöntem ve teknikler bağımsız değişkendir.
Yanıt: C
12
Bilimsel araştırma ile ilgili soruda verilen
A, B, C ve D seçeneklerin doğru olduğu
görülmektedir. Ancak E seçeneğinde belirtilen “Probleme sunulan geçici çözüm yoluna öngörü denir.“ ifadesi yanlıştır. Çünkü
probleme sunulan geçici çözümler hipotez
olarak adlandırılır. Öngörü, yasalardan yararlanarak henüz gerçekleşmeyen bir olguyu tahmin etmektir.
Yanıt: E
87
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ - III
Gelişim psikolojisinde kullanılan yöntemler;
kesitsel, boylamsal ve sırasal olmak üzere 3
tanedir. Boylamsal araştırmada aynı denekler değişik yaşlarda birkaç kez gözlemlenir,
zaman içindeki davranış değişikliği ya da
kararlılığı kaydedilir. Aynı deneklerin uzun
süre takip edilmesi gerektiğinden kısa sürede sonlanmazlar.
Kesitsel araştırmada, farklı yaş gruplarından denekler seçilir ve karşılaştırır. Bu
yaklaşımda genellikle her denek için bir tek
gözlem vardır. Gelişim değişiklikleri farklı
yaşlardan deneklerin incelenmesiyle belirlenir. Boylamsal yönteme göre daha kısa
sürede sonuçlara ulaşılır.
Sırasal yöntem kesitsel ve boylamsal yöntemin bir arada kullanılması esasına dayanır.
Yanıt: A
Eylem araştırmalarında hem araştırmacıların hem de deneklerin aktif katılımı söz
konusudur. Amaç, belli bir durumun koşullarını değiştirmeyi sağlamak amacıyla bilgi
toplamaktır.
Örnek: Başarısı düşük bir okulun öğrencilerinin başarılarını artırmak için yapılacakları
belirlerken aynı zamanda bu yönde çalışmak
Yanıt: C
Deneysel çalışmalarda araştırmacının kontrolünde olan (etkileyen, sebep olan) değişkene bağımsız değişken; doğrudan araştırmacının kontrolünde olmayıp bağımsız
değişkene göre farklı değerler alan (etkilenen, sonuç olan) değişkene bağımlı değişken
denir. Sorumuzda öğretmenlerin mesleki doyum düzeyleri bağımlı değişkenken, mesleki
doyum düzeylerinin değişmesine neden olan
etkenler bağımsız değişkendir.
Yanıt: D
4
Sürekli değişken: Matematiksel olarak herhangi iki değer arasında sonsuz sayıda başka değerler alabilen değişkenlerdir. Uzunluk,
ağırlık vb.
Nicel değişken: Sayılarla ifade dilebilen değişkenlerdir.
Buna göre bütçe açığı hem sürekli hem de
nicel bir değişken olur.
Kitaplıktaki kitap sayısı; nicel süreksiz,
Kan grupları; nitel süreksiz,
Devam edilen okul türü; nitel süreksiz
Katta bulunan daire sayısı; nicel süreksiz
değişkendir.
Yanıt: E
5
Korelasyonel yöntemler araştırılan değişkenler arasında bir neden sonuç bağı olup
olmadığını gösteremezler. Yalnızca değişkenler arasında birlikte ya da ters yönde
gözlemlenen değişikliği verirler.
Yanıt: A
2
3
ÇÖZÜM–42
1
88
6
İçerik analizi, psikoloji, sosyoloji, tarih, edebiyat, gazetecilik, siyasal bilimler gibi değişik
alanlarda farklı amaçlarla kullanılabilen bir
araştırma yöntemidir. Temelde, davranışları
doğrudan doğruya gözlemek yerine, bireylerin sembolik davranışlarını ya da iletişim
materyallerini (bir yazarın kitaplarını ya da
makalelerini, TV yayınlarının ya da filmlerin
içeriğini, okuyucu ya da izleyicilerin bu iletişim materyallerine karşı tutumlarını, vb.)
çözümlemeye dayanır.
Yanıt: B
9
Deneysel çalışmalarda bağımsız değişken
dışında bağımlı değişkeni etkileyen başka
değişkenler olabilir. Bunlara ara değişken
denir. Ara değişkenlerin etkilerinin sabitlenmesi amacıyla her iki gruptaki denekler sosyo ekonomik düzey, yaş, cinsiyet
vb gibi ara değişkenler bakımından denk
olarak belirlenirler. Böylece bağımlı değişkenin yalnızca etkileri araştırılan bağımsız
değişkenden etkilenmesi sağlanır.
Yanıt: B
10
7
Etnografik araştırmalar bir toplumu araştırmak isteyen antropologlar tarafından
geliştirilmiştir. Amaç, grup üyeleriyle doğrudan ilişki kurmak ve grubun kültürel yapılarını ve bu yapıları oluşturan davranış
ve deneyimleri açıklamaktır.
Yanıt: B
8
Üzerinde bağımsız değişkenin uygulandığı
grup deney grubudur. Sorumuzda bağımsız
değişken şiddet içerikli programlardır. Buna
göre şiddet içerikli programlar izletilen I.
grup deney grubudur. Araştırmanın sonucu
olan, bağımsız değişkenden etkilenen değişken ise bağımlı değişkendir. Sorumuzda
saldırganlık bağımlı değişkendir.
Yanıt: D
Örneklemden elde edilen bilgilerin genelleneceği büyüklüğe araştırma evreni denir.
Yanıt: A
11
Grafiğe göre şok verildiği zamanlarda baş
vurma davranışı azalmış, verilmediği zamanlarda ise baş vurma davranışı yine eski
düzeyine dönmüştür. Yani şok verilmesi baş
vurma davranışını azaltmıştır.
Yanıt: C
12
Yapılan çalışmada şok vermenin baş vurma
davranışı üzerindeki etkisi araştırılmaktadır.
Bağımsız değişken, sebep olan değişkendir.
Bu çalışmada sebep olan değişken şok vermedir. Bağımlı değişken ise araştırmanın
sonucu olan (bağımsız değişkenden etkilenen) değişkendir. Bu çalışmada baş vurma
davranışı, şok vermeden etkilendiği için, bağımlı değişkendir.
Yanıt: A
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ – IV
3
Verilen araştırmada yaş değişkeni sürekli değişkendir ve niceliksel bir yapı taşır.
Araştırma konusu itibariyle uzun vadede
betimsel araştırma türlerinden boylamsal
araştırma türünde, kısa vadede kesitsel
araştırma türünde yapılabilir. Ancak verilen
araştırmada yaş değişkeni etkileyen durumunda olduğundan bağımsız değişkendir.
Yanıt: C
Söz konusu araştırmada, araştırmanın konusu gereğince anket ve görüşme formlarından yararlanılmalıdır ancak bunlar nicel
değil nitel veri toplama araçlarıdır.
Yanıt: E
B seçeneğinde değişken 1 veya 2 sayıları
değil, cinsiyettir. Cinsiyet nitel bir değişkendir. Zaman süreklidir (saat, dakika, saniye, salise…), Z puanı sürekli değişkendir.
Tutum, ilgi, başarı puanı sürekli değişkendir.
Ancak imla hatalarının sayısı süreksiz ve
nicel değişkendir.
Yanıt: A
Araştırmalarda evren, araştırma sonuçlarını
genellemek istediğimiz bütündür. Örneklem
ise araştırılmak istenen bir olayla ilgili evrenden, belli kurallara göre seçilmiş, evreni
temsil ettiği varsayılan küçük bir küme örneklem olarak adlandırılır. Örneklem evreni
oluşturan varlıkların alt parçalarından oluşur. Verilen örneklerde örneklem üzerinde
durulmuştur.
Yanıt: B
4
2
ÇÖZÜM–43
1
89
90
5
Gözlem tekniğinde, araştırmacı ve denekler
arasında daha yakın ve biçimsel olmayan
bir ilişkinin ortaya çıkmasına olanak sağlanması tekniğin sınırlılığı değil, güçlü yönüdür.
Yanıt: E
7
Nicel araştırmanın amacı genelleme ve nedensellik ilişkisini açıklama iken, nitel araştırmanın amacı verinin, bütün derinlik ve
zenginliği içinde derinlemesine betimlenmesidir.
Yanıt: D
8
6
Görüşmecinin, karşısındakinin yanıtlarını
yanlış anlaması ya da kendi öznelliğini kullanarak yorumlaması görüşme yönteminin
sınırlılıklarındandır. Görüşmeci, cevaplayıcının kişisel özelliklerinden (görünüş, cinsiyet,
yaş, sosyal statü, tutum, tavır ya da aksan)
olumlu ya da olumsuz etkilenebilir, bu durum da veri kaynağı için yanlılığa yol açabilir. Her türlü yanlılık da geçerliği düşürür.
Yanıt: A
Korelasyon tablosuna bakarak iki değişken
arasındaki ilişkiyi sayısal olarak açıklayabiliriz. Korelasyon değerinin önündeki işaret
ilişkinin yönünü tespit ederken, sayısal büyüklük ilişkinin gücünü temsil eder. Dikkat
edilirse fizik – kimya dersleri arasındaki korelasyon katsayısı ile fizik – Türkçe
dersleri arasındaki korelasyon katsayısı eşit
olduğundan kuvveti birbirine denktir ama
yönleri farklıdır.
Yanıt: C
9
İki değişken arasındaki ilişkisinin belirlenmeye çalışıldığı araştırma türü bağıntısal
modeldir.
Yanıt: C
BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ – V
Bağımlı değişken sonuçtan etkilenen değişkendir. Çoklu zeka kuramına göre sanatsal
etkinlikler etkileyen değişken olduğundan
bağımsız değişken, sonuçtan etkilenen ritim
konusunu öğrenme düzeyi ise araştırmanın
bağımlı değişkenini oluşturmaktadır. Bunların dışında kalan tüm değişkenler kontrol
altında tutulduğundan kontrol değişkenleri
olarak adlandırılır.
Yanıt: D
2
Deneysel araştırma yöntemi içerisinde bağımsız, bağımlı ve kontrol değişkenlerini
içerir. A seçeneğinde verilen “5E modeli
ile yapılan matematik öğretiminin öğrenci
tutumuna etkisi”nin incelenmesinde de 5E
modeli ile yapılan öğretim bağımsız, öğrenci
tutumları ise bağımlı değişkeni oluşturacaktır.
Yanıt: A
5
Nedensel karşılaştırma, bireyler arasındaki
farklılıkların nedenlerini ve sonuçlarını incelemek için bireyler üzerinde herhangi bir
baskıda ya da müdahalede bulunmadan yapılan araştırmalardır. Anne babaların sahip
olduğu öğrenme düzeylerinin öğrencilerin
başarısına etkisi incelenmek istendiğinde de
nedensel karşılaştırma yöntemine başvurulması en uygun olanı olacaktır.
Yanıt: D
3
6
İçerik analizi, nitel araştırmalarda açık uçlu
sorular veya görüşmeler sonucunda elde
edilen verilerin analizinde kullanılan yazılı,
sözlü, gizli veya açık mesajlardan oluşan
ya da her türlü belgenin analiz edilmesine dayanan araştırma yöntemidir. KPSS’nin
yordama geçerliğini yoklamak amacıyla başvurulması en uygun olan araştırma yöntemidir.
Yanıt: D
Aynı okuldan farklı yaş grupları üzerinde
bir anda yapılan gözlem sonucu veriler
elde edilmesi kesitsel yöntemin kullanıldığı
göstermektedir. Boylamsal süreç ise zaman
içinde değişimin gözlenmesinin amaçlandığı
ve bireylerin sürekli veya belli zaman aralıklarıyla gözlenmesi esasına dayanan araştırma yöntemidir.
Yanıt: C
Sürekli değişken iki değer arasında sonsuz
sayıda değer alabilen değişkenlerdir. Bu
değerler tam sayı olabileceği gibi kesirli
olarak da ifade edilebilir. Verilen seçeneklerden yaş sürekli değişkene örnektir.
Diğer seçenekler ise sınırlı sayıda değer
alabildiğinden süreksiz değişkene örnek olacaktır.
Yanıt: C
4
ÇÖZÜM–44
1
91
92
7
Tarihi araştırma önceden gerçekleşmiş bir
olayı ve bu olayın günümüze etkilerinin
araştırılmasıdır. Genelde dokümanlara dayalı olarak gerçekleşir. Köy enstitülerinin
kuruluş nedenlerinin, öğretim sürecinin,
sorunlarının ve kapatılma sürecinin araştırılması da tarihi araştırma kapsamında
değerlendirilir.
Yanıt: D
8
Hakkında bilgi edinilmeye çalışılan grup
ana kütle olarak ifade edilir. Ana kütlenin
karakteristik
özellikleri parametrelerdir.
Evreni temsil eden örneklemin sayısal ve
sözel karakteristiklerini ise istatistik oluşturmaktadır.
Yanıt: B
9
Meta - analiz, belirli bir konuda daha önce
yapılmış araştırmaları bir araya toplayıp
çalışmaların sonuçlarının sentezlemek için
istatistiksel araçlara başvurarak ortak sonuçlara ulaşmayı amaçlar. Soruda açıklaması verilen araştırma yöntemi de meta
– analizdir. Meta – analiz bireysel çalışmaların zorluklarını azaltıp sonuca daha kolay
ulaşmayı sağlamaktadır.
Yanıt: E
10
Genel seçimler öncesinde bireylere uygulanan anket çalışmaları survey (betimsel)
araştırma kapsamındadır. Betimlemeli çalışmalar genelde verilen bir durumu aydınlatmak, standartlar doğrultusunda değerlendirmeler yapmak ve olaylar arasında olası
ilişkileri ortaya çıkarmak için yürütülürler.
Bu tür araştırmalarda asıl amaç incelenen
durumu etraflıca tanımlamak ve açıklamaktır.
Yanıt: B
11
Sürekli ve nicel değişkenler iki değer arasında sonsuz sayıda değer alabilen ve sayı
ile ifade edilebilen değişkenlerdir. Verilen
seçenekler incelendiğinde aylık gelirin hem
sürekli hem de nicel bir değişken olduğu
görülmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.
Yanıt: B
12
Nedensel karşılaştırmada bireyler arasındaki farklılıkların nedenleri ve sonuçlarını
incelemek için bireyler üzerinde herhangi
bir baskıda ya da müdahalede bulunulmaz.
Farklı yerlerde yetişen bireyler üzerinde
belli bir süre araştırma yapılması boylamsal
araştırma gibi görünmektedir. Fakat boylamsal araştırmalarda amaç zamansal değişimlerin incelenmesidir.
Yanıt: B
93
GENEL TEKRAR TESTİ - I
Öğretmen çıktı yani ürün değerlendirmesi
yerine süreç değerlendirmenin daha yararlı
olduğunu vurgulamaktadır. Seçenekler incelendiğinde süreç değerlendirmede kullanılabilecek proje öğretmenin kullanması gereken ölçme ve değerlendirme yöntemidir.
Yanıt: D
2
3
Bağıl değerlendirme; bağıl ölçütün kullanıldığı değerlendirme türüdür. Bağıl ölçüt ise
ölçütün ölçme sonuçlarından sonra belirlendiği bir bireyin başarısının başka bireylerden etkilendiği ölçüt türüdür. I. örnekteki
soruların yüzde olarak belirtilmesi mutlak;
II. III. ve IV ifadeler ise grubun başarısına
göre değişeceğinden bağıldır.
Yanıt: B
A seçeneğini incelediğimizde ilk ve son
konudan eklenirse geçerlik artmayabilir. B
seçeneğinde güçlük düzeyleri birbirine yakın değil orta güçlükte sorular eklenirse
güvenirlik artar. C seçeneğinde ayırt ediciliği yüksek sorular eklenirse güvenirlik
artabilir ama geçerlik olumsuz etkilenebilir.
E seçeneğinde ise güvenirlik artmayabilir.
D seçeneğinde ise belirtke tablosuna göre
soru eklenirse hedef davranışlar ile içerik
arasında geçerlik, güvenirlik, duyarlık artar.
Yanıt: D
5
Maddenin öğrencilere kolay ya da zor geldiğine bakmak için madde güçlük indeksi
hesaplanır. Maddeyi doğru cevaplayan öğrenci sayısı arttıkça soru kolaylaşır.
n (d,ü) + n (d,a)
Madde güçlük indeksi =
N
M1 maddesini toplam 84 + 52 = 136 kişi
doğru cevaplamıştır.
Görüldüğü gibi paydalar aynı olacağından
öğrencilere en kolay gelen madde 4. , en
zor gelen madde 5. maddedir.
Yanıt: E
İl Milli Eğitim Müdürü’nün “Yıl sonu başarı ortalamalarına baktığımızda SBS (Seviye
Belirleme Sınavı)´de başarılı olan bir öğrencinin, yıl içindeki ders başarısı oranının,
düşük olduğunu görebiliriz.” açıklamasından
SBS ile okul başarısı arasında ters bir
ilişki olduğunu ve yordama geçerliğinin düşük olduğunu yorumlarını çıkrabailiriz. Aynı
şekilde öğrenci başarısını hep sonuca bakarak değerlendiriyoruz. Bir içerik var ancak, sürece dayalı bir ölçme yok. Hâlbuki
öğrettiklerimizi ölçmemiz lazım. Oysa her
öğrencinin; bir yeteneği, öğrenme şekli var.
ifadesinden de anlaşılacağı gibi öğretmen
süreç değerlendirme yapılmasından ve öğrettiklerimizi ölçmemiz gerekir ifadesinden
kapsam geçerliğinin düşük olmasından yakındığı görülebilir.
Yanıt: D
4
ÇÖZÜM–45
1
94
6
9
Soruya ilişkin testten çıkarma, değiştirme
veya geliştirme kararı verilirken; sorunun
ayırt edicilik indeksi hesaplanmalıdır. 5
maddeye ulaşan öğrenci sayıları eşit olduğu
için üst gruptaki doğru cevaplayan ile alt
grupta doğru cevaplayanın farkını bulmamız
yeterli olacaktır.
Madde ayırt edicilik indeksi =
n (d,ü) - n (d,a)
n
M1 maddesi için = 84–52=32
Buradan anlaşılacağı gibi ayırt edicilik indeksi en düşük olan madde 4. maddedir.
Yanıt: D
7
5. soruda hesaplanan madde güçlük indeksleri incelendiğinde 1 ve 3. maddelerin güçlük indekslerinin farklı, 2. maddeyi alt ve
üst grupta toplam yarısı doğru cevaplandırdığı için orta güçlükte bir madde olduğu
görülmektedir. 4. maddeyi alt grupta doğru
cevaplayan sayısı fazla olduğu için istenilen
yönde çalışmıştır diyemeyiz.
Sınava katılan kişi sayısının % 54’ ü 200
kişi iken 5. maddenin güçlük düzeyi 0,45'tir.
Yanıt: B
8
Eğitim fakültesine öğrenci
nan tutum ölçeğinden elde
programa yerleştirildikten
başarıların karşılaştırılması
liği ile ilgilidir.
alımında uygulaedilen puanların
sonra akademik
yordama geçerYanıt: A
Projeler üst düzey ve yaratıcı düşünme
becerilerini geliştirme, öğrencilerin bilgiyi
paylaşma, dayanışma, empati kurma ve görev alma becerilerini geliştirme, sorumluluk
bilincini geliştirme, öğrencileri kolektif çalışmaya teşvik etme gibi amaçlarla sınav
kaygısından uzak biçimde, öğrencileri araştırmaya yönelten tamamlayıcı değerlendirme araçlarıdır. Projelerin bireyleri karşılaştırıp bireysel farkları ortaya çıkarmak gibi
bir amacı yoktur.
Yanıt: B
10
Bir birimde olması gereken özellikler eşitlik, genellik, kullanışlılıktır. Ölçme aracındaki birimlerin değişmemesi eşitlik, birimlerin
herkes tarafından kullanılması genellik; birimin amaca uygun kullanılması da kullanışlılıktır. Seçenekler incelendiğinde her bir
karışın ya da adımın uzunluğu farklı olduğu
için eşitlik ilkesini okkanın herkes tarafından kullanılmadığından genellik ilkesini, yol
uzunluğunun kilometre yerine metre kullanılması pratiklik sağlamadığından kullanışlılık
ilkesini ihlal ettiğini söyleyebiliriz. Ama E
seçeneğindeki ifade tüm özellikleri de barındırmaktadır.
Yanıt: E
11
Korelasyon tablosuna bakarak iki değişken
arasındaki ilişkiyi sayısal olarak açıklayabiliriz. Korelasyon değerinin önündeki işaret
ilişkinin yönünü tespit ederken, sayısal büyüklük ilişkinin gücünü temsil eder. Dikkat
edilirse fizik – kimya dersleri arasındaki korelasyon katsayısı ile fizik – Türkçe
dersleri arasındaki korelasyon katsayısı eşit
olduğundan kuvveti birbirine denktir ama
yönleri farklıdır.
Yanıt: C
95
GENEL TEKRAR TESTİ - II
Maddenin güvenirliğe katkısı yüksek olabilmesi için maddenin orta güçlükte ve
ayırt edici olması gerekmektedir. Soru incelendiğinde 4. maddenin orta güçlükte ve
ayırt ediciliği olabildiğince yüksek olduğu
görülmektedir.
Yanıt: D
2
Mutlak başarı yüzdesi aritmetik ortalamanın soru sayısına oranının 100 ile çarpılmasıdır. Yani ortalama güçlük ile doğru orantılıdır. Mutlak başarı düzeyi hesaplandığında
aşağıdaki veriler elde edilir.
Testler
Soru
Sayısı
Aritmetik
Ortalama
Mutlak
Başarı
I
40
20
50
II
60
40
66,66667
III
100
60
60
IV
80
35
43,75
V
80
40
50
Buradan da anlaşılacağı gibi mutlak başarı
düzeyinin en yüksek olduğu ders II. testtir.
Yanıt: B
5
En başarısız testi bulmak için ilk olarak dağılımın çarpık olup olmadığına bakılır. Dağılımlardaki aritmetik ortalamalar medyan
değerlerine çok yakın olduğundan dağılımlar
normal dağılım özelliği göstermektedir. Normal dağılımda grup başarısı hakkında aritmetik ortalamadan yararlanılır. Soru sayıları eşit
olmadığından mutlak başarı düzeyine bakılır.
Testler
3
Termometrenin sadece 24 derecenin üstü
sıcaklıkları 1 derece fazla göstermesi yanlılık olduğundan sistematik hataya örnektir.
Diğer seçeneklerde verilen örneklerde sabit hatalar yapılmıştır.
Yanıt: E
I
II
III
IV
V
Soru
Sayısı
40
60
100
80
80
Aritmetik
Ortalama
20
40
60
35
40
Mutlak
Başarı
50
66,66667
60
43,75
50
Mutlak başarı düzeyi düşük olan IV. testin
başarı düzeyi de diğerlerine göre düşüktür.
Yanıt: D
Oldukça üst düzey yeterliliğe sahip olan öğrencileri seçmek için kullanılan madde zor
ve ayırt ediciliği yüksek olmalıdır. Madde
güçlük düzeyleri sıfıra yaklaştıkça madde
zorlaşır. Bu bilgi doğrultusunda 2., 3. ve 5.
maddelerin zor olduğu görülmektedir. Ancak
2. maddenin ayırt ediciliği negatif olduğu
için testten çıkarılmalıdır ama 3. maddenin
ayırt ediciliği de yüksek olduğundan üst
düzey yeterliliğe sahip öğrencileri seçmede
kullanılabilir.
Yanıt: C
4
ÇÖZÜM–46
1
96
6
Hangi testte daha çok farklılaşma olduğunu
öğrenmek için bağıl değişkenlik katsayısına
bakılmalıdır.
S
V = X . 100
X
Bu formülden bağıl değişkenlik katsayıları
hesaplandığında standart sapması yüksek
aritmetik ortalaması düşük olan 5. testin,
bağıl değişkenlik katsayısının diğerlerine
göre daha yüksek olduğu görülür.
Yanıt: E
7
Tekrarlı uygulamalar sonucu elde edilen
puanların ortalaması alındığında hatalarda
azalma beklenir. Ayrıca objektif tipte ve
soru sayısı fazla olan testlerle yapılan ölçmeler daha duyarlı olacağından ölçme sonuçlarına daha az hata karışır. Bu durumda
en güvenilir not III. test sonuçlarından elde
edilir.
Yanıt: D
8
Deneysel araştırmalar, değişkenler arasındaki neden-sonuç ilişkilerini belirlemek amacı ile doğrudan araştırmacının kontrolünde
gerçekleştirilen araştırmalardır. Bağımlı ve
bağımsız değişkenin araştırma yöntemi deneysel yöntemdir.
Yanıt: C
9
Değişken iki türde incelenir. Etkisi araştırılan faktör bağımsız değişkendir. Yapılan
araştırmada etkisi incelenen değişken bağımsız, etkilenen değişken ise bağımlı değişen olarak adlandırılır. Soru incelendiğinde
vitamin ilacının dikkat eksikliği üzerindeki
etkisinin araştırıldığı görülmektedir. Bu sebeple etkileyen değişken vitamin ilacıdır.
Yanıt: E
10
Soru incelendiğinde öğretmenin test-tekrar
test yöntemi uyguladığı görülür. İki farklı
zamanda yapılan ölçmelerin karşılaştırılması kararlılık belirlemeye yönelik çalışmadır.
Duyarlılık daha çok ölçme aracının ölçtüğü
davranış sayısı ile ilgiliyken iç tutarlılık testi
oluşturan maddelerin düzeni ile ilgilidir.
Yanıt: C
11
Yordama geçerliği ölçüt puanlarının ölçme
sonuçlarından sonra oluşmasıyla elde edilen
geçerlik türüdür. Bireylerin sınavdan aldıkları puanlar, bireylerin ilerideki performanslarını yordamak yani ilerde ne olacağına
karar vermek amacıyla kullanılacaksa ya da
ölçüt puanları ilerideki bir zamandan elde
edilmek zorundaysa testin yordama geçerliğine bakılır. Yordama geçerliğinde ölçütten
elde edilen puanların, sınav sonucu elde
edilen puanlardan daha sonra elde edilmesi
söz konusudur. E seçeneğinde ölçüt daha
sonradan alındığından cevap E’dir
Yanıt: E
12
Ölçme aracını oluşturan en küçük yapı
taşına birim denir. Soru sayısı arttıkça
birim küçülür, birim küçüldükçe duyarlılık
artar, duyarlılık arttıkça güvenirlik artar,
güvenirlik arttıkça ölçme aracına karışan
hata miktarı azalır.
Yanıt: E
GENEL TEKRAR TESTİ - III
Görünüş geçerliğini bazı durumlarda yükseltmek, bazı durumlarda ise gizlemek gerekir. Özellikle psikolojik ve rehberlik testlerinde cevaplayıcılardan daha doğru bilgi
alabilmek için görünüş geçerliği bilerek
gizlenir. Bu nedenle seçenekler arasında
verilen kişilik testinin görünüş geçerliğinin
düşük olması beklenir.
Yanıt: B
2
Öz değerlendirme, öğrencilerin öğrenme süreci içerisinde yaptıkları çalışmaları önceden belirlenmiş ölçütler doğrultusunda değerlendirmeleri ve kendi öğrenmeleri hakkında karar vermeleridir. Akran değerlendirme ise öğrencilerin sınıf arkadaşlarının
çalışmalarını belirli ölçütler çerçevesinde
değerlendirmesidir. Bu iki değerlendirmede
temel amaç puanlama yapmak, not vermek,
yargılamak değil; öğrencilerin kendi gelişim
süreçlerine farkındalıklarını artırmak, değerlendirme becerilerini geliştirmek, ölçme
- değerlendirme sürecine katılımlarını sağlamak ve bunların da ötesinde aynı zamanda
çalışma alışkanlığı, sorumluluk duygusu gibi
duyuşsal özelliklerini geliştirmektir. Öğren-
Test maddelerinin orta güçlükte olması,
öğrencilerin sınava güdülenmesi, test için
verilen cevaplama süresinin uygun olması,
test puanlama ölçeğinin birimi, testin uygulandığı ortam güvenirliği etkilemektedir.
Ancak testin ölçme kuralı güvenirliği etkileyen bir etken değildir.
Yanıt: D
5
Ölçme işlemine karışabilecek hatalar; kaynağı, yönü ve miktarı dikkate alınarak sabit,
sistematik ve tesadüfi olmak üzere üçe
ayrılır. Ölçmeciden ölçmeciye miktarı değişmeyen hatalar sabit hatalardır. Sistematik
hatalarda ise bir oran söz konusudur. Tesadüf hata ise yönü, miktarı, kaynağı belli
Dereceli puanlama anahtarı (rubrik), gözlemlerimizi puanla tanımlanmış ölçüt ya da
ölçütlere uygun düşen boyuta kaydetmemizi
sağlayan bir değerlendirme aracıdır. Ölçme
işleminin daha objektif ve tutarlı yapılmasını, öğrencilerin kendi performanslarını değerlendirmelerini, öğretmen, öğrenci, veli ve
başka değerlendiriciler için ölçütlerin açık
olmasını sağlamak bu ölçme aracının başlıca özellikleridir. Ayrıca öğrencilerden neler
beklendiğini açıkça gösterir ve öğrenciye
verilen notların doğru biçimde açıklanmasını
sağlar.
Yanıt: B
3
cilerin içinde olacakları böyle bir süreçte
kendi öğrenmelerinin sorumluluklarını üstlenmeleri ve öğretim süreci boyunca tam
ve eksik yönlerinin neler olduklarını görmeleri sağlanabilecektir. Öğrencilerin değerlendirme sürecine katıldığı bir diğer yöntem
ise grup değerlendirmedir. Grup değerlendirme, bir grup öğrencinin, iş birliği içerisinde yürüttükleri çalışmalar kapsamında
yapılır. Grup değerlendirme, grubun genel
olarak ne kadar başarılı olduğu ve bu başarıda grup üyelerinin ne düzeyde katkısının
olduğuna ilişkin gruptaki öğrencilerin düşüncelerini içerir. Grup değerlendirme içeriğinde hem öz değerlendirmeyi hem de akran
değerlendirmeyi barındırır. Otantik (gerçek
yaşama dayalı) değerlendirmede ise öğrencilerin temel bilgi ve becerilerini gerçek
yaşam görevleri üzerinde anlamlı şekilde
uygulamalarını isteyen bir yöntemdir. Otantik durum belirleme ile öğrencilerin daha
önce öğrendikleri bilgileri yeni durumlarda
kullanıp kullanamadıkları, yeni çözüm önerileri getirip getiremedikleri ortaya konabilmektedir. Bu sayede öğrenciler pasif bilgi
kullanıcısı olmaktan kurtulup aktif öğrenen
bireyler hâline gelir.
Yanıt: E
4
ÇÖZÜM–47
1
97
98
olmayan hatalardır. Murat’ın yapmış olduğu
termometre ile ne ölçülürse ölçsün 2 derece fazla ölçmektedir. Tarık’ın termometresi
ise bazen 2 derece fazla bazen 1 derece
fazla bazen de eksik ölçümler yapmaktadır.
Bu nedenle Murat’ın termometresine sabit
hata karışırken, Tarık’ın termometresine tesadüfi hata karışmaktadır.
Yanıt: C
6
Performans görevi tanımlama, görev, yönerge ve puanlama yöntemi olmak üzere 4
bölümden oluşmaktadır. Tanımlama kısmında,
performans görevinin hangi derse, dersin
hangi konusuna, kazanımlarına, sınıf düzeyine ait olduğu verilir. Görev kısmı, performans görevinin ana kısmını meydana getirir. Bu bölümde öğrenciye çözüm bulması
gereken bir problem durumu veya yapması
gereken görevler sunulmaktadır.
Yönerge kısmında, öğrencinin görevi gerçekleştirirken dikkat etmesi gereken noktalar belirtilmektedir. Bu noktalar çalışmaya
başlamadan önce, çalışma sırasında ve çalışmanın bitiminde olmak üzere üç kısımda
incelenebilir.
Puanlama yöntemi kısmında ise öğrencinin
yaptığı çalışmanın değerlendirilmesinde kullanılacak dereceli puanlama anahtarları ve
formlar yer almaktadır.
Yanıt: C
7
Ölçme araçlarında bulunması gereken teknik
özelliklerden biri de kullanışlılık özelliğidir.
Bu özellik, ölçme aracının hazırlanmasının,
uygulanmasının ve puanlanmasının kolay ve
ekonomik olması şeklinde tanımlanır. Soruda
vurgu yapılan özellik de kullanışlılıktır.
Yanıt: D
8
Öğrencilerin konularla ilgili anahtar kavramlara verdikleri cevaplar, onların konuları
nasıl anlamlandırdıklarını açıklamak için kullanılabilir. Bu bağlamda öğrencilerin zihinsel
yapısını ve bu yapıdaki kavramlar arasındaki ilişkilerin yeterliliğini tespit etmek için
kullanılabilecek bir yöntem de kelime ilişkilendirme testleridir Kelime ilişkilendirme
testini oluşturmak için herhangi bir konuyla
ilgili 5 ile 10 arasında değişen anahtar
kavram seçilir. Seçilen kavramların konu
için en önemli noktalardan alınmasına dikkat edilmelidir. Daha sonra her kavram bir
sayfaya gelecek şekilde bir sayfa düzeni
oluşturulur. İlk sayfaya bir yönerge ikinci
sayfaya ise bir örnek yerleştirilir.
Yanıt: E
9
Pek çok kaynakta portfolyo türlerinin farklı
sınıfları mevcuttur. Bunlar derleme, vitrin,
değerlendirme, sergileme, çalışma olarak değişik kaynaklarda geçmektedir. Soruda verilen potfolyo türleri aşağıdaki gibi tanımlanabilir (Campbell ve diğ. 2000): Sergileme
portfolyosu öğrencinin iyi yansıttığına inandığı çalışmalar yer alır. Henüz tamamlanmamış çalışmalar yer almaz. Çalışma portfolyosu öğretmen öğrenci olarak da isimlendirilmektedir. Bu portfolyoda öğretmen ve
öğrenciye ilişkin ölçme ve değerlendirme
fırsatı sunar. Değerlendirme portfolyosunda
ise öğretmen her öğrencinin kişisel portfolyosunu değerlendirme amaçlı kullanır.
Yanıt: E
10
Yazılı yoklamalar (uzun cevaplı, kompozisyon tipi ya da essay tipi sınavlar) soruların
öğrencilere yazılı olarak verildiği, öğrencilerin de soruların cevabını düşünüp yazarak
cevapladığı sınav türüdür. Soruda verilen
ölçme aracında yazılı yoklamaya ait örnek
soruların yer aldığı görülmektedir.
Yanıt: D
99
DENEME – 1
Ek Bilgi: Betimleme yöntemi; olayların, objelerin, varlıkların, kurumların, grupların ve çeşitli alanların ne
olduğunu betimlemeye, açıklamaya çalışır. Betimleme
araştırmaları, mevcut olayların daha önceki olay ve koşullarla ilişkilerini de dikkate alarak, durumlar arasındaki etkileşimi açıklamayı hedef alır.
Öğrencilerin gelişim düzeyi, öğrenci yeteneği, yüzdelik
dilimler ve ülke çapındaki normlar bağıl ölçüt iken öğretmen kanısı mutlak ölçüttür.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Mutlak ölçüt diğer öğrencilerden etkilenmez
fakat bağıl ölçüt diğer öğrencilerden etkilenir. Ayrıca
mutlak ölçüt önceden kesin, net ve standarttır. Bağıl
ölçüt ise önceden belli değildir.
5.
2.
Sempozyuma katılacak öğretim görevlilerini unvanlarına göre ayırmak sıralama,
Bağımlı değişken, araştırma konusu olan durumdan
etkilendiği, değiştiği varsayılan değişkendir. Soru kökünde verilen durumda sosyoekonomik düzeye göre
öğrencilerin matematiğe karşı tutumlarının farklılaştığı
varsayılmaktadır. Bu nedenle araştırmanın bağımlı değişkeni matematiğe karşı tutumdur.
T puanına göre geçme kalmayı belirlemek eşit aralıklı,
Yanıt: A
Kitapları kalınlıklarına göre sıralamak sıralama ölçeği
düzeyinde bilgi vermektedir.
Ek Bilgi: Örneklem: Var olan evrenden, onu temsil
edebilecek bir parça seçme işine örnekleme denir.
Öğrencileri 6/A, 6/B şeklinde ayırmak- sınıflama,
Yanıt: C
Ek Bilgi: Sınıflama düzeyindeki ölçeklerin belli bir
başlangıç noktası ve birimi yoktur. Ayrıca sınıflamada
kullanılan sayı-sembol ve işaretlerin sayısal anlamı bulunmaz. Yani matematiksel işlemler yapılmaz.
3.
Bağıl not T puanı demektir ve T puanı:
T = 10Z + 50 ile hesaplanır. Bağıl notu 70 olan bir öğrencinin Z puanı:
(70 = 10Z + 50) ise Z = +2
K = 5Z + 30 = 5*(+2) + 30 = 40
olarak hesaplanır.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Puanları standart puanlara dönüştürmeyle
ölçme sonuçları birbiriyle karşılaştırılabilir. Z puanlarının, dağılımların ortalaması 0,00’a getirildiğinden mutlak olmayan, izafi bir başlangıç noktası vardır. Diğer
yandan standart puanlar elde edilirken, bir ölçme kümesinde sabit bir değer olan standart sapmaya bölme
işlemiyle birim cinsinden ifade edilmiş olur. Bu nedenle
standart puanların bir birimi vardır ve standart puanlar
eşit aralıklı ölçektedir. Z puanlarına eşit aralıklı ölçeklerle yapılan tüm işlemler yapılabilir.
4.
Nedensel-Karşılaştırma yönteminde; belli bir değişken
açısından farklılaşan grupları birbiriyle karşılaştırmak
amaçlanır. Soru kökünde verilen durumda sosyoekonomik düzey bakımından farklılaşan grupların matematiğe karşı tutum açısından farklılaşmaları araştırılmaktadır.
Yanıt: D
Yapı geçerliğini belirlemek için, doğrudan gözlenemeyen psikolojik yapılar, bireylerin test maddelerine
verdiği tepkiler aracılığıyla gözlenir. Her testin ölçmek
istediği yapıyı, ölçüp ölçmediği ya da ne derece ölçebildiği ortaya çıkarılmalıdır. Bunun içinde, öncelikle, testle ölçülmek istenen yapı tanımlanmalı ve daha sonra
testin bu yapıyı ölçmeye hizmet edip etmediği araştırılmalıdır. Bu kapsamda yapılacak çalışmalar, testin
yapı geçerliğine kanıt toplamaktır. Bir testin ya da daha
genel bir ifadeyle, ölçme aracının yapı geçerliği; ölçme
aracının, o araçla ölçülmek istenilen kuramsal yapıyı
ortaya koyabilme derecesidir. Yeliz Hanım’ın uzman
görüşüne başvurması ve hazırladığı testin sonuçlarının
geçerliği güvenirliği kanıtlanmış başka bir testin sonuçlarıyla tutarlılığını kontrol etmesi, hazırladığı testin yapı
geçerliğini belirlemeye yöneliktir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Bir ölçme aracının duyarlı, tutarlı, kararlı ve
objektif sonuçlar vermesi güvenirliğin bir göstergesidir.
1. Duyarlılık: Bir ölçme aracının daha hassas ölçümler
yapma derecesidir. Birimler küçüldükçe daha hassas
ölçümler yapılabilir ve ölçme aracı daha duyarlı hâle
gelir.
2. Kararlılık: Benzer koşullar altında aynı ölçme aracının uzun zaman aralığında (örneğin 3-4 hafta) birden
fazla uygulanması sonucunda birbirine benzer ya da
birbirine yakın sonuçlar vermesidir.
3. Tutarlılık: Birden fazla ölçmenin aynı ya da yakın sonucu vermesidir.
4. Objektiflik: Ölçme işlemini yapan kişi ya da kişilerin
tarafsız davranmasıdır. Diğer bir deyişle değerlendirme
işlemi kim tarafından yapılırsa yapılsın aynı ya da benzer sonuçların alınabilmesi anlamına gelmektedir.
olarak hesaplanır. Bu bilgi soru kökünde verilen diğer
sınava uyarlanırsa;
6.
ÇÖZÜM–1
1.
100
7.
Akademik unvanlar (profesör, doçent, yardımcı doçent
gibi) belirli bir özellik bakımından üstünlük niteliği taşıdığı için sıralama ölçeğindedir.
10. Öğrencilerin kendi içinde başarısız olduğu sınavlar
sağa çarpık dağılım gösteren sınavlardır. Bu durumda
sağa çarpık dağılım gösteren 4. sınavda öğrencilerin
kendi içinde başarısız olduğu söylenebilir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: KPSS soruları içinde eşit aralıklı ölçek ile eşit
oranlı ölçek birbiriyle karıştırılmaktadır. Aralarındaki
keskin ve tek fark eşit oranlı ölçekte sıfırın mutlak yani
gerçek sıfırı ifade etmesidir. Bir diğer deyişle sıfır, yokluğu ifade ediyorsa ölçek türü eşit oranlı ölçek türüdür.
8.
Ortalama öğrenme düzeyinin daha düşük olduğu 1. sınavın ünite işlenmeden önce yapılan hazırbulunuşluk
testi olma olasılığı daha yüksektir.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Öğrenciler mutlak bir değerlendirmeye tabi
tutulduklarında mutlak başarı yüzdesi formülü kullanılarak öğrencilerin ham puanları karşılaştırma yapılabilecek puanlara dönüştürülür. Öğrencinin sınav sonucunda elde ettiği mutlak başarı yüzdesi,
MBY =
Xi
K
Ek Bilgi: Sağa çarpık dağılımlarda;
• “Test zor,
• Öğretim yetersiz,
• Başarı düşük,
• Öğrenme düzeyi düşük,
• Hedef davranışlar kazanılmamış.” ifadeleri kullanılmaktadır.
11. Her şubenin 5 sınav için aritmetik ortalaması hesaplandığında;
A şubesi için (20+50+50+70+20) /5=42
B şubesi için (30+40+60+60+30) /5=44
C şubesi için (20+70+70+50+40) /5=50
D şubesi için (30+30+60+40+50) /5=42
E şubesi için (30+50+50+30+60) /5=44
x 100
Yanıt: C
Ek Bilgi: Aritmetik ortalamaların birbirinden farklı olduğu bir durumda grup farklılaşmasının belirlenmesinde
aritmetik ortalamayı ve standart sapmayı içine alan bağıl değişkenlik katsayısından faydalanılmalıdır.
MBY = Mutlak başarı yüzdesi
Xi = i kişisinin sınav puanı
Yanıt: D
K = Sınavdan alınabilecek en yüksek puan
formülünden elde edilir. Bu sayede öğrencinin mutlak
başarı düzeyi hakkında yorum yapılabilir.
12. Güvenirlik bileşenleri;
İç tutarlılık: Ölçek veya testtin içindeki maddelerin belli
bir kavramsal yapıya sahip olmasıdır. Yani ölçek maddelerinin birbirleriyle ilişkili olarak aynı yapıyı ölçmesidir.
İstikrarlılık: Ölçüm sonuçlarının aynı ve farklı koşullarda kararlılık göstermesi ve değişmemesidir.
Temsil Edicilik: Testin aynı ana kütleye ait farklı örneklemlerde uygulandığında benzer sonuçlar vermesidir.
9.
Grafik incelendiğinde 3. sınavın simetrik dağılım gösterdiği söylenebilir.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Simetrik dağılımlar sivri ve basık olabilir. Sivri
dağılımlarda grubun puanları birbirine yakın, standart
sapma küçük ve öğrencilerin öğrenme düzeyleri birbirine benzerdir. Basık dağılımlarda ise bu durum tam
tersi şekilde, grubun puanları birbirinden uzak, standart
sapma büyük ve öğrencilerin öğrenme düzeyleri birbirinden farklıdır.
Eş değerlilik: Aynı zamanda uygulanan iki veya daha
fazla testin benzer sonuçlar vermesidir.
Nesnellik: Gözlemciler arasındaki değerlendirme güvenirliğidir. Farklı değerlendiricilerin aynı kişilerle ilgili
olarak benzer puanları vermeleridir.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Paralel formlarla testin güvenirliği belirlenirken güvenirliğin yüksek olduğunu söyleyebilmek için
güvenirlik belirlerken elde edilen korelasyon katsayısının 0,70 ve üzerinde olması gerekir.
101
DENEME – 2
2.
Test varyansına en fazla katkı sağlayan maddeyi
bulmamız için madde varyansının en yüksek olması
gerekmektedir. Madde güçlüğü ile ilişkili olan madde
varyansının maddeyi doğru cevaplayanlar ile cevaplayamayanların çarpımına eşittir. Bu nedenle madde varyansının alabileceği maksimum değer 0,25’tir. Bunun
için güçlük indeksi 0,50 olmalıdır. Buradan hareketle
madde varyansı en büyük olan maddenin 0,50’ye en
yakın güçlükte olan madde olacağı söylenebilir. Tabloya göre ikinci maddenin, güçlük indeksi 0,50 (Pj =
20/40 olduğundan testin varyansına en fazla katkı sağladığı söylenebilir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Madde varyansının 0,25 olduğu durum dışında, sadece madde varyansı verildiğinde pj ve qj’nin tam
değerleri bilinemez.
Soruda verilen ölçme, sınıflama düzeyindedir. Bu
nedenle A seçeneğindeki “Okuldaki öğrencilerin spor
dalına göre dağılımı sınıflama düzeyindedir.” ifadesi doğrudur. Çünkü spor dallarındaki bireyler sahip
oldukları özelliklerine göre gruplandırılmıştır. Sınıflama düzeyindeki ölçmelerde medyan hesaplanamaz.
Okuldaki sporcu sayılarının frekans değerleri hesaplanırken mutlak sıfır kullanıldığından eşit oranlı ölçek
düzeyindedir. Eşit oranlı ölçek düzeylerinde oranlama
yapılabildiğinden yüzdelik değerler elde edilebilir. Ancak B seçeneğinde “Okuldaki sporcu dağılımının modu
39’dur.” ifadesi yanlıştır. Çünkü mod değeri “futbolcular” dır.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Sınıflama düzeyinde modun belirlenmesinde
eşit oranlı ölçekten yararlanılır.
4.
İşe alım için yapılacak bir testte başvuran çok işe alınacak kişi az ise testte yer alan maddelerin hem zor hem
de ayırt edici olması gereklidir. Tabloya bakıldığında
hem zor hem de yordama geçerliği yüksek ve güvenirliği kabul edilebilir derecede olan testin V. test olduğu
görülmektedir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Eğitimde kullanılan ölçme araçlarında genel
olarak her düzeyden soru sorulması beklenir.
5.
Soru incelendiğinde 3 eleme yapıldığı görülmektedir.
Birincisi ALES ve YDS puan şartlarını sağlayanların
başvurması ön koşul değerlendirmesi, ikincisi bu puanların ağırlıklı ortalaması hesaplanarak ilk 12 kişinin
sınava katılması ön değerlendirme ve son olarak bu
12 kişinin sınav sonunda ilk 4’e girerek kadroya yerleştirildiği değerlendirmedir. Buna göre ön koşul değerlendirilmesinde mutlak, ön değerlendirmede bağıl, son
değerlendirmede mutlak ölçüt kullanılmıştır. Ağırlıklı
aritmetik ortalaması 82 olan Hüseyin Bey’in elenmesi
sınavın ön koşuluna sağlayan adaylarının 12’den fazla
olduğunu gösterir.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Puanların ortalamaya olan katkılarına farklı
ağırlıklar verilerek hesaplanan ortalamaya ağırlıklı ortalama denir.
6.
Soruda Çiğdem Öğretmen’in uygulamış olduğu testin
bilen ile bilmeyeni ayırt etmediği yani amacına hizmet
etmediği görülmektedir. Bu da daha çok ölçme aracının
geçerliği ile ilgilidir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Güvenirlik, ölçme sonuçlarının hatalardan
arınık olması, niteliğin hatasız olarak ölçülebilmesidir.
Ölçme sonuçlarındaki hata miktarı ne kadar az olursa
ölçme sonuçları gerçeğe o kadar yakın, sonuçların güvenirliği de o kadar yüksek olur. Buradan anlaşılacağı
gibi güvenirlik daha çok ölçme sonuçları ile ilgilidir.
Soruyu çözmeden önce yığılmalı yüzde frekansından
yararlanarak grup aralıklarının yüzde değerlerini hesapladığımızda aşağıdaki değerlere ulaşırız.
Puan aralığı
Yığılmalı frekans yüzdesi
Yüzde
0 - 10
15
15
11 - 21
25
10
22 - 32
50
25
33 - 43
75
25
44 - 54
100
25
Yüzde sütunu, grubun yüzde kaçının hangi puan aralığında yer aldığını gösterir. Yığılmalı yüzde de yığılmalı
frekans gibi en alt puan aralığının yüzdesinden başlayarak bir üst puan aralığının yüzdesinin toplanarak devam etmesi ile elde edilir. Verilen tabloda, puan aralığı
ve yığılmalı yüzde olduğuna göre yukarıdaki tabloda
olduğu gibi puan aralıklarının yüzdesi belirlenebilir.
Testin kaç kişiye uygulandığı bilinmediği için toplam
frekans bulunamaz. Ancak yüzdeliği birbirine eşit olan
puan aralıklarının frekansları da birbirine eşit olacağı
için bununla ilgili yorum yapılabilir. 22- 32 puan aralığı,
33-43 puan aralığı ve 44-54 puan aralıklarındaki frekans sayıları eşittir. Kişi sayısı bilinmediği hâlde yüzdelikler bilindiği için aritmetik ortalama hesaplanabilir.
Aritmetik ortalamada bir oranlama söz konusu olduğu
için toplam frekansı 100 varsayarak aritmetik ortalamayı bulabiliriz. Yüzde 50’lik kısma denk gelen puan aralığı dağılımın medyan aralığını, en fazla tekrar eden yani
yüzde frekansı yüksek olan puan aralığı mod değerini
temsil edecektir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Frekans, gözlenme sıklığıdır. Frekans tabloları her bir puanı kaç kişinin aldığını gösterir.
Yığılmalı frekans, belli bir puana kadar, grupta o puan
aralığında kaç kişinin olduğunu gösterir.
3.
ÇÖZÜM–2
1.
102
7.
Öğrencinin dersler arasındaki başarısının karşılaştırılmasında standart puanlardan yararlanılır. Bundan
dolayı öğrencinin standart Z puanlarını hesapladıktan
sonra dersleri hakkında yorum yapabiliriz. Standart Z
puanı,
Z=
Xi – X
Sx
Ztarih =
20 - 18
= 0,5
4
Zkimya =
Zfizik=
formülünden hesaplanır. Buna göre,
18 - 12
=2
3
20 - 14
= 1,5
4
ZTürkçe =
Zmüzik=
35 - 30
= 1 olarak bulunur.
5
Yanıt: C
Bir bireyin performansa sahip olup olmama durumu
(var/yok şeklinde) gözlenmek isteniyorsa verilen seçeneklerde kullanılabilecek en uygun araç, kontrol listesidir. Kontrol listeleri, davranışa dönüşmesi beklenilen
hareketin gerçekleşme derecesinden ziyade, davranışın yapılıp yapılmadığı hakkında bilgi verir. Davranışın
ne düzeyde olduğuyla değil, varlığıyla yokluğuyla ilgilenir. Münazara tekniğini kullanan Funda Öğretmen’in
öğrencilerin iletişim becerilerini ölçmek için kullanabileceği seçenekler arasından en iyi ölçme aracı kontrol
listesidir.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Öz değerlendirmede kontrol listeleri, açık
uçlu sorular ve dereceli puanlama anahtarlarından faydalanılabilir.
10. Bu soru, değişkenler arasındaki ilişkiyi ölçmeye yöne-
22 - 22
=0
5
Buradan da anlaşıldığı gibi öğrencinin en başarılı olduğu ders kimya iken en başarısız olduğu ders Türkçedir.
Öğrencinin fizik dersindeki başarısı tarih dersindeki başarısından yüksektir.
Ek Bilgi: Standart z puanı, başlangıç noktası olan sıfırın bağıl sıfır ve birimlerinin standart olması nedeniyle
eşit aralık ölçeğinde puanlar verir. Bu nedenle eşit aralık ölçeğindeki verilere uygulanabilecek her türlü işlem
z puanlarına da uygulanabilir.
8.
9.
Portfolyo değerlendirme yaklaşımı ile öğrencinin süreç
içerisinde çok yönlü olarak gelişimi izlenmektedir. Portfolyo ile öğrencinin gelecekteki öğretmenlerine bilgi sunulur, öğrencilerin portfolyolarına koydukları etkinlikleri
sayesinde yetenek ve ilgili oldukları alanlar belirlenir,
bu etkinlikler sayesinde öğrenci gelişimini, kanıtlarla
sağlıklı bir şekilde izleme olanağı sağlanır. Ancak öğrencilerin öğrenme eksiklikleri portfolyo ile değil izleme
testleri ile daha iyi belirlenebilir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Portfolyo bir öğrencinin çeyiz sandığına
benzetilebilir. Bu sandıkta öğrenci hakkında her türlü
bilgi ve gelişim süreci hakkındaki detaylara ulaşılabilir.
Ayrıca portfolyo öğrencinin ve velinin değerlendirmeye
katılmasını sağlar.
lik sorulmuş bir sorudur. Grafiğe baktığımız zaman iki
değişkenin arasında herhangi bir ilişki olmadığını görüyoruz. Seçenekler incelendiğinde aralarında herhangi
bir ilişki söz konusu olmayan B seçeneğindeki çeyrek
sapma ile ranj değeridir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Çeyrek sapma: Bir puan dizisindeki yüzde
75’lik sıraya denk gelen ile yüzde 75’lik sıraya denk
gelen puanın farkının yarısıdır.
Q75 – Q25
Çeyrek sapma (Q) =
2
Q75 = Yüzde 75’lik değer
Q25 = Yüzde 25’lik değer
11. Bir bilimsel araştırmada etkisi incelenen değişken ba-
ğımsız, etkilenen değişken ise bağımlı değişkendir.
Soruda, gösterip yaptırma tekniğinin bilimsel yöntem
süreç becerilerinin etkisinin incelendiği söylenmektedir.
Etkileyen değişken olduğu görülen gösterip yaptırma
tekniği araştırmanın bağımsız değişkenidir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Bağımsız değişkenler değiştirilebilen, seçilmiş, düzenleyici ve kontrol değişkenleri olmak üzere 4
kısımda incelenir.
12. Soruda verilen çoktan seçmeli madde incelendiğinde
bilmeyenlerinde soru kökünde okuduğunda yapabileceği bir soru görülmektedir. Çünkü kökle doğru cevap
arasında bir benzerlik olduğundan öğrenci yalnızca bu
ipucundan giderek doğru cevabı bulabilir. Bu nedenle
gerekli ve yeterli bilgi sahibi olmayan bireylerin doğru
cevabı bulmalarını sağlayacak ipuçlarına yer verilmemelidir. Eğer kökle seçenekler arasında bir benzerlik
bulunacaksa çeldiricilerde olmalıdır.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Çoktan seçmeli test maddesi, farklı bölümlerden oluşur. Sorunun sorulduğu ana bölüme “madde
kökü”, olası cevapların yani doğru ve çeldiricilerin bulunduğu bölüme “seçenekler” denir.
103
DENEME – 3
12 kalem ifadesinde her bir kalem doğal birimdir, tanımlanmamıştır. Sıfır kalem dediğimizde ortada kalemin olmadığını gösterir. Bu nedenle kullanılan sıfır
mutlaktır ve yokluk belirtir. II. durumda “Hava sıcaklığı
17 °C’dir.” ifadesinde keyfi, izafi sıfır kullanılmıştır. Sıfır
noktası yokluk belirtmez. Tanımlanmış sıfırda katlama,
oranlama işlemleri yapılamaz. Bu nedenle aralıklı ölçeği örneklerde tanımlanmış sıfır kullanılır. III. durumda
Ali’nin 100 metreyi 10 sn’de koşup birinci olması oranlı
ölçek düzeyinde olup sıralama ölçek düzeyine dönüştürülmüştür.
4.
III. durumda mutlak sıfır, oranlı ölçek, tanımlanmış birim kullanılmıştır.
IV. durumda Banu Öğretmen’in diğer günlerde olduğu
gibi derse 30 dakika geç kalması yine eşit oranlı ölçek
düzeyindedir.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Eşit oranlı ölçeklerde her türlü istatistiksel
veriler elde edilirken eşit aralıklı ölçeklerde aritmetik
ortalama, standart sapma, standart puanlar elde edilebilmektedir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Birim, bir ölçme aracını oluşturan en küçük
parçadır. Doğal ve yapay olmak üzere ikiye ayrılır. Doğal birim, fiziksel olarak fark edilebilen, doğal olarak
birim niteliği gösteren birimlerdir. Kişi sayısı, nesne sayısı ölçülürken doğal birim kullanılır.
I. durumda bağıl sıfır, aralıklı ölçek ve tanımlanmış
birim kullanılmıştır. II. durumda yine bağıl sıfır, aralıklı
ölçek tanımlanmış birim kullanılmıştır.
ÇÖZÜM32
1.
5.
Eleştirel düşünen öğrencileri bu beceriye düşük derecede sahip olanlardan ayırmak istenmektedir. Eleştirel
yapıya sahip olanlar ve olmayanların ortaya konması
daha çok yapı geçerliği ile ilgilidir.
Yanıt: B
2.
Soru sayısını artırmak duyarlığı artırdığından, güvenirlik artar. Soruların açık, net, anlaşılır olması yanlış
anlaşılmaların önüne geçeceğinden güvenirliği olumlu
etkiler. Ranjın büyük olması farklılaşmayı artırdığından,
heterojenlik sağladığından güvenirliği olumlu etkiler.
Benzer konulardan sorular sormak iç tutarlığı artırır.
Ek Bilgi: Başarı testlerinde yapı geçerliği düşük, kapsam geçerliği yüksektir. Bu testlerde iç tutarlığın düşük
olması yapı geçerliğini düşürmektedir.
6.
Yanıt: B
Yanıt: B
Ek Bilgi: Testin homojenliğini bozmadan testin soru
sayısının artırılması belli bir yerden sonra homojenliği
bozacağından güvenirliği düşürür.
3.
Eş değer formlar yönteminde test gruba uygulanır ve
daha sonra eş değer yarılara ayrılır. Güvenirlik katsayısının yüksek olması yarılara ayırma işleminin sağlıklı
yapıldığını gösterir. Tek uygulamaya dayalı olması diğer yöntemlere göre avantaj sağlar. Elde edilen katsayı
bir yarıya aittir. Testin tamamına ait güvenirlik katsayısına;
rx =
2. Testin yarısına ait güvenirlik katsayısı
1 + Testin yarısına ait güvenirlik katsayısı
Ek Bilgi: Eşleştirmeli testler;
7.
––
Hazırlanması kolay, soruların fazla olmaması
hâlinde cevaplanması da kolaydır.
––
Bilişsel öğrenmelerin üst düzey davranışlarını ölçmede yetersizdir.
––
Puanlaması kolay ve objektifliği yüksektir.
Performans değerlendirmede test yönergesi düzenlenir, ayrıntılı cevap anahtarı hazırlanır. Davranışın nasıl
gözleneceği nelere dikkat edileceği öğrenci tarafından
bilinir. Her öğrenciye farklı muamele yapılmamalıdır.
Aksine tüm öğrencilere eşit muamele yapıldığından
emin olmak gerekir.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Performans görevinin özellikleri;
formülünden ulaşılır. Bu nedenle iki yarıdan elde edilen
puanlar arasındaki korelasyon testin tamamına ait güvenirlik katsayısını vermez.
––
Öğrencinin yeni bilgiyi yapılandırmasını gerektirir.
Yanıt: C
––
Gözlenebilen bir performans somut bir ürünle sonuçlanmaktadır.
Ek Bilgi: İki yarı yöntemi tek uygulamalık bir yöntemdir.
––
Süreç içine yayılmıştır, zamana bağlı değildir.
Testin homojen gruplara uygulanması farklılaşma yaratmayacaktır. Öğrenci puanlarının birbirine yakın ya
da aynı olması istenilen bir durum değildir.
Buradaki temel problem olası cevap sayısı ile soru
sayısının eşit verilmiş olmasıdır. Eşleştirme testlerinde
şans başarısı vardır ve düzeltme formülü kullanılmaz.
Şans başarısını azaltmak için olası cevap sayısı, soru
sayısından fazla yazılır.
104
8.
Puan
Yığmalı Frekans Frekans
30
4
4
40
7
3
50
10
3
60
12
2
70
13
1
Öncelikle verilen puanların frekansları bulunmalıdır.
Mod en yüksek frekansa sahip değerdir. Bu durumda 4
frekansına sahip 30 puanı dağılımın modudur. Büyükten
küçüğe sıradan dağılımın ortadaki değeri medyanı verir
ve medyan 40’tır.
Aritmetik ortalamada her bir puan frekansları ile çarpılır. Ortaya çıkan sonuçlar toplanır ve toplam frekansa
bölünür.
4 x 30 = 120
3 x 40 = 120
3 x 50 = 150
2 x 60 = 120
1 x 70 =+ 70
580
580
b 44, 6'd›r.
Aritmetik ortalama =
13
Aritmetik ortalama 44 olarak bilinir.
Bu durumda;
Mod < Medyan < Aritmetik ortalama olarak bulunur.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Sağa çarpık dağılımlar;
Aritmetik ortalama > medyan > mod şeklindedir. Böyle
dağılımlarda başarı düşüktür, öğrenme yetersizdir ve
test zordur.
9.
Üst grup ve alt gruptaki toplam öğrenci sayısı 200’dür.
Madde güçlüğünü hesapladığımızda
n
dü + n da den madde güçlüğü
pj =
formülünden
0,34 çıkacaktır.
Made ayrıcılığı için;
rj =
n dü - n da
n
10. Doğru cevap E olsaydı üst grupta doğru yapan sayısın-
dan alt grupta doğru yapanları çıkardığımızda ayırıcılık
negatif çıkacaktır. E ve C seçenekleri üst grupta az, alt
grupta daha fazla kişiyi çektiklerinden beklenen yönde
çalışmışlardır. En güçlü çeldirici en çok kişiyi kendisine
çektiğinden E seçeneğidir. En iyi çeldirici de, üst gruptan az alt gruptan çok kişinin düşmesi gerekir. Bu durumda C ve E çeldiricileri B’den daha iyidir denilebilir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Sınav sorularında çeldiricilerin soruyu bilmeyenleri eşit oranda çeldirmesi beklenir.
11. Geçerlik ≤
güvenirlik ’tir. Bu durumda geçerlik katsayısı en fazla 0,80’dir. Standart hatanın formülü
I — rx verilenleri yerine koyduğumuzda
SH = SX .
standart hatayı 3 olarak buluruz. % 68 olasılıkla Ali’nin
puanı 37 ile 43 aralığındadır. % 95 olasılıkla Ali’nin puanı 34 ile 46 aralığındadır. Geçme notu 45 olduğundan
üst sınır olan 46 puanı dikkate alındığında Ali başarılıdır. Testin aritmetik ortalaması hakkında yorum yapılamaz iken bir testin güvenirlik katsayısı en az 0,70 ve
üstünde olmalıdır.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Normal dağılım eğrisinde standart hatanın
gösterimi;
Aritmetik ortalama
Mod
Medyan
%34,13
%0,13
–3S
%2,14
%13,59
–2S
–1S
%34,13
0
%13,59
+1S
%2,14
+2S
%0,13
+3S
% 68
% 95
% 99
olacağından madde
ayırıcılığı 0,19 çıkacaktır.
Bu doğrulardan madde gruba zor gelmiştir. Ayırıcılık
düşüktür. Ayırıcılığı artırılırsa seçme amaçlı sınavlarda
kullanılabilir. Ayırıcılığının düşük ve maddenin zor olmasından dolayı güvenirliğe katkısının yüksek olduğu
söylenemez. Madde ancak düzeltilerek kullanılabilir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Madde ayırt edicilik değeri;
–– “0,40 ve üstü ise çok iyi bir madde
–– 0,30 ve 0,39 arasında oldukça iyi bir madde ama
çalışabilir.
–– 0,20 ve 0,29 arasındaki maddeler geliştirilmeye
muhtaçtır.
–– 0,19 ve altındaki maddeler çok zayıf maddelerdir
ve geliştirilemiyorsa testten kesinlikle çıkarılmalıdır.” denilebilir.
12. Çağdaş yaklaşımların, süreç temelli ölçme ve değer-
lendirme araçlarının en önemli sınırlılığı puanlama güvenirliğinin düşük olmasıdır. Puanlama güvenirliğini artırmak için dereceli puanlama anahtarı kullanılmalıdır.
Diğer bütün durumlar portfolyonun faydalarındandır.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Portfolyonun amaçları;
–– Öğrencilerin gerçek yaşamla iç içe öğrenmelerini
sağlar.
–– Gelecekteki öğrenmelere bilgi sunar ve ışık tutar.
–– Ürün ve süreci değerlendirmek için bilgi toplamayı
sağlar.
–– Öz disiplin ve sorumluluk bilinci geliştirir, öğrenciye
kendini değerlendirme becerisi kazandırır.
105
DENEME – 4
2.
Ölçüte göre yapılan değerlendirmeler ya mutlak ya da
bağıldır. Mutlak değerlendirmelerde ölçüt, değerlendirme sürecinin başında verilirken; bağıl değerlendirmelerde ölçüt, değerlendirme sürecinin sonucunda grup
üyelerinin performansı neticesinde tespit edilir. Amacına göre değerlendirmeler ise; tanıma ve yerleştirmeye
dönük (diagnostik – reflective – yansıtıcı), biçimlendirme ve yetiştirmeye dönük ( formative) ve değer biçmedüzey belirlemeye dönük (summative) değerlendirmeler olmak üzere üçe ayrılır. Tanılayıcı değerlendirme,
öğrencileri tanımak amaçlı olup öğretim hizmetini
vermeden önce yapılır. Biçimlendirici değerlendirme,
öğrencilerin eksik ve yanlış öğrenmelerini tespit etmek
ve yanlışları anında düzeltmek, eksik öğrenmeleri tamamlamak için tamamlayıcı öğretim programlarının
işe koşulması amacıyla yapılır. Değer biçici değerlendirme, öğrencilere değer biçmek amacıyla öğretim
hizmetinin sonunda yapılır. Bloom, süreçte öğrencilere
format atmak amaçlı tamamlayıcı öğretim programlarının (birebir - küçük gruplarla - akademik oyunlarla yardımcı kaynaklarla - tekrar öğretim vs.) işe koşularak
değerlendirme yapılması gerektiğini ifade etmiştir. Bu
durum biçimlendirici değerlendirme yapıldığını gösterir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Ölçmede sıfırın mutlak mı bağıl mı olduğunu
bulmak için ana “var mı yok mu?” sorusu sorulur. Eğer
“var” ise bağıl “yok” ise mutlak sıfırdır.
Eğitim ortamında ölçme aracı kullanılarak yapılan ölçmeler dolaylı ölçmedir ve bu tür durumlarda eşit aralıklı ölçekler kullanılır. T puanı 40 olan öğrenci, T puanı
80 olan öğrencinin yarısı kadar biliyordur denilemez.
T puanı 40 olan öğrenci, T puanı 80 olan öğrenciden
40 puan eksik almıştır denilebilir. Eşit aralıklı ölçeklerde
toplama ve çıkarma işlemleri yapılabilirken, çarpma ve
bölme işlemleri yapılamaz.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Eşit oranlı ölçmede kullanılan sıfır gerçektir. Bu nedenle oranlı ölçekler negatif sayı içermez ve
oransal karşılaştırma yapmaya olanak tanır.
4.
Türkçe Öğretmeni Osman Bey’in öğrencilerinin görsel
okuma, ilişkileri görebilme, çok yönlü ve analitik düşünebilme becerilerini; verdikleri cevaplara dayanarak
eksik ve yanlış öğrenmelerini tespit etmek, bilişsel
süreçlerini, yapılandırmada aksayan yönlerini ortaya
çıkarmak amacıyla kullanılan en uygun tamamlayıcı
ölçme aracı yapılandırılmış griddir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Tanılayıcı dallanmış ağaç geleneksel doğruyanlış tipindeki sorulardan oluşur fakat soruların birbirinden bağımsız cevaplanması yerine her bir soruya
verilen kararın bir sonraki soruyu etkilemesiyle oluşturulan araçlardır.
5.
Öğrencilerin yanlış öğrenmelerini düzeltmeleri için en
uygun tamamlayıcı ölçme aracı tanılayıcı dallanmış
ağaçtır. Zira tanılayıcı dallanmış ağaçta öğrenciler
hangi kapıdan çıktığını ve kaç puan aldığını anında
görmektedir. Eksik puan aldığı durumda, bu eksikliğin
ya da yanlışlığın hangi soruda olduğunu tespit eder ve
yanlış öğrenmesini anında düzeltebilir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Tanılayıcı dallanmış ağacın belli sınırlılıkları
vardır. Bunlar;
–– Üst düzey becerilerin ölçülmesinde yeterli olmayabilir.
–– Tahminle doğru cevap verme olasılığı vardır fakat
şans başarısı klasik doğru-yanlış testlerine göre
düşüktür.
–– İlk defa kullanacak öğretmen için hazırlanması zaman alıcıdır.
6.
Pazarcı, kefeli terazisinin meyve ve sebze tarttığı kefenin altına 200g ağırlığında mıknatıs yapıştırarak her
ölçüm için sabit hata yapmaktadır. Pazarcı, müşteri
için 3 kez bu hatayı tekrarlayarak 600g eksik elma vermiştir. Sabit hata tekrarlandığından sistematik hataya
dönüşmüştür.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Sabit hata güvenirliği etkilemez, geçerliği etkiler. Sistematik hata ise geçerliği en çok etkileyen hata
türü olup güvenirliği dolaylı etkiler.
7.
Ölçme araçlarında bulunması gereken üç temel özellik
vardır. Bunlar geçerlik, güvenirlik ve kullanışlılıktır. Ölçme aracının amacına hizmet etmesi geçerlik anlamına
gelir. Eldeki mevcut olan puandan hareketle geleceğe
yönelik tahminde bulunmak yordama; şu an ve geçmişe
yönelik atıfta bulunmak vardama (uyum – uygunluk)dır.
Test maddelerinin birbirine ipucu vermemesi, bağımsız
cevaplanması; bir araçla ölçülmek istenen yapının o
araçla ortaya konulma derecesi yapı geçerliğidir. Güvenirlik ise; hatalardan arınıklık, kararlılık, tutarlılık, duyarlılık, hassaslık ve objektiflik olarak ifade edilir. Ölçme
aracının kullanışlılık özelliği ekonomiklik (zaman, emek,
paradan tasarruf) anlamına gelirken, aynı zamanda hazırlama ve puanlama bakımından ölçmeciye, uygulama
bakımından da cevaplayıcıya kolaylık sağlamasıdır. Sadık Bey “Tutum Ölçeği”ni öğrencilerine uygulamış, uygulamadan sonra öğrencileriyle görüşme yaparak ölçeğin ölçtüğü özellik ile görüşmede öğrencilerin sorulara
verdikleri cevaplar arasında ilişkiler kurmaya çalışmıştır. Elde ettiği sonuçlara dayanarak ölçeğin amaçladığı
özelliği ölçtüğü yargısına ulaşması ölçme aracının yapı
geçerliğinin yüksek olduğunun göstergesidir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Başarı testlerinin yapı geçerliği düşük, kapsam geçerliği yüksektir. Başarı testlerinde iç tutarlılık
düşük olduğundan yapı geçerliği düşük olacaktır.
3.
Beden eğitimi öğretmeni olan Beyza Hanım’ın dersinde
öğrencilerini yan yana getirerek boy uzunluğuna göre
sıraya koyması uygulamasında ölçme aracı kullanmamıştır. Ölçme aracı kullanılmadan yapılan tüm ölçmeler doğrudan ölçmedir. Matematik Öğretmeni Göktuğ
Bey’in öğrencilerinin derse yönelik tutum düzeylerini
belirlemesi dolaylı ölçmedir. Eğitim ortamında gerek
bilişsel, gerek duyuşsal, gerekse psikomotor alanlara
yönelik araç kullanılarak yapılan ölçmeler dolaylıdır.
Sosyal bilgiler öğretmeni olan Şeyma Hanım’ın öğrencilerinin zekâ bölümünü (IQ) hesaplaması türetilmiş
ölçmedir. Oranlama yapılan ve formülize edilen tüm
ölçmeler türetilmiş ölçmedir. Zekâ bölümü de başarının
takvim yaşına oranlanmasıyla hesaplanmıştır.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Kefeli terazi ve yaylı kantarın ölçme türleri
birbirinden farklıdır. Kefeli terazi de kütlelerin doğrudan
doğruya karşılaştırılmasına imkân verdiği için doğrudan ölçme yapılırken yaylı kantarla bir cismin kütlesi
ölçülürken kantardaki yaygın ucuna asılı cismin ağırlığıyla uzama miktarını gösterdiği için dolaylı ölçmedir.
ÇÖZÜM–4
1.
106
8.
9.
Ölçme aracının amacına hizmet etme derecesi geçerlik
anlamına gelir. Güvenirlik ise; ölçme aracının hatalardan
arınıklığı, kararlılığı, tutarlılığı, duyarlılığı, hassaslığı ve
objektifliği olarak açıklanır. Geçerliğin ön şartı güvenirliktir. Dolayısıyla her geçerli araç, aynı zamanda güvenilirdir. Fakat güvenilir olan araç geçerli olmayabilir. Örneğin; sabit hata yapan ölçme aracı kararlı ve tutarlı ölçüm
yaptığından güvenilir olmasına rağmen amacına hizmet
etmediğinden geçerli değildir. Bu ilkelerden hareketle
soru incelendiğinde; A öğretim üyesi ne güvenilir, ne de
geçerlidir. B öğretim üyesi tutarlıdır yani güvenilirdir. Her
cuma aynı saatte gelmektedir. Zira ders başlama saatinden sonra geldiği için B öğretim üyesi geçerli değildir. C
öğretim üyesi ise her cuma ders saatinden önce fakültede bulunmaktadır ve hep aynı saatte gelmektedir. Dolayısıyla C öğretim üyesi hem güvenilir, hem de geçerlidir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Yapı geçerliğini belirlemede kullanılan yöntemlerden biri faktör analizidir. Faktör analizi, bir ölçme
aracında bulunan maddelerin aynı faktörü ölçüp ölçmediğinin belirlenmesi ya da aynı faktörü ölçen modellerin
bir araya getirilmesidir.
Kemal ile Merve’nin ALES Sözel ve Sayısal testlerinden elde ettikleri puanlardan hareketle hemen o ana bir
atıfta (tahminde) bulundukları görülmektedir. Yapılan
tahminin doğru ya da yanlışlığının kontrolünün anında
mümkün olması uyum (uygunluk-vardama) geçerliğinin
göstergesidir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Güvenirlik ve geçerlik arasındaki ilişkiye bakıldığında;
Güvenirlik, geçerlik için ön koşuldur.
Şans başarısı ve kopya her ikisini de etkiler.
Bir test için geçerlik sayısı, testin güvenirlik katsayısının
karekök değerini geçemez. ( Geçerlik ≤
Güvenirlik )
10. Madde varyansı (v) maddeyi doğru cevaplayanların
oranı (pj) ile maddeyi doğru cevaplamayanların oranının (1,00 - pj) çarpılmasıyla hesaplanır.
v = pj x (1,00 - pj)
Madde varyansının sıfır değerini alması için madde
güçlük indeks değerinin (pj) 1,00 ya da 0,00 olması
gerekir. Tablodan hareketle; 1 numaralı maddeyi sekiz öğrencinin tamamı doğru cevaplamış olup güçlüğü
1,00 değerini, 4 numaralı maddeyi hiç kimse doğru
cevaplayamadığı için güçlüğü 0,00 değerini alacaktır.
Bu durumda 1 numaralı madde için;
v = 1,00 x (1,00 – 1,00)
v = 1,00 x 0,00
v = 0,00
4 numaralı madde için;
v = 0,00 x (1,00 – 0,00)
v = 0,00 x 1,00
v = 0,00 olacaktır.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Madde varyansı, madde güçlüğü 0,50 olduğunda en büyük değerini alır ve madde varyansının
değeri en yüksek 0,25 olarak hesaplanır.
11. Madde standart sapma değeri (s), madde varyans değerinin (v) kareköküne eşittir. ( s = v )
Madde standart sapma puanı hangi durumda en yüksek, hangi durumda en düşük değer alır. Aşağıdaki tabloyu dikkatli inceleyelim:
Güçlük pj
Varyans pj x (1,00 - pj)
S.Sapma v
0,00
0,00
0,00
0,10
0,09
0,30
0,20
0,16
0,40
0,30
0,21
0,46
0,40
0,24
0,49
0,50
0,25
0,50
0,60
0,24
0,49
0,70
0,21
0,46
0,80
0,16
0,40
0,90
0,09
0,30
1,00
0,00
0,00
Madde varyansının en küçük değeri 0,00 iken, en yüksek değeri 0,25’dir. (0,00 ≤ v ≤ 0,25).
Madde varyansı en küçük değerini maddeyi herkes doğru cevapladığında (pj=1,00) ya da maddeyi hiçbir kimse
doğru cevaplayamadığında (pj = 0,00) alırken; en yüksek
değerini maddeyi grubun yarısı doğru cevapladığında
(pj = 0,50) almaktadır.
Madde standart sapmasının en küçük değeri 0,00 iken,
en yüksek değeri 0,50’dir. (0,00 ≤ s ≤ 0,50).
Madde standart sapması en küçük değerini maddeyi herkes doğru cevapladığında (pj=1,00) ya da
maddeyi hiçbir kimse doğru cevaplayamadığında
(pj = 0,00) alırken; en yüksek değerini maddeyi grubun
yarısı doğru cevapladığında (pj = 0,50) almaktadır.
Sorudaki tablo incelendiğinde 3 numaralı maddenin güçlüğü pj = 4/8 den hareketle 0,50 değerini alır. Madde standart sapma puanı madde orta güçlükteyken (pj = 0,50) en
yüksek değerine ulaşır. Bu durum, eğitim ortamında kullanılması en uygun maddenin neden orta güçlükte olması
gerektiğinin göstergesidir.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Madde standart sapması, maddenin güvenirliğinin hesaplanmasında kullanılan, maddeyi cevaplayanlar arasındaki farklılıklar hakkında bilgi veren bir
madde istatistiğidir.
12. Testin ortalama güçlüğü (P); testin aritmetik ortalama
puanının madde sayısına bölünmesiyle hesaplanır.
(P = x / K)
Madde güçlüğü (pj), maddeyi doğru cevaplayanların
sayısının öğrenci sayısı toplamına bölünmesiyle hesaplanır. Sorudaki tablo incelendiğinde;
1 numaralı maddenin güçlüğü 8/8
Madde güçlük indeks değerleri toplanırsa; 8+5+4+0+3 / 8
= 20/8 = 2,5 olduğu görülür. Testin aritmetik ortalama puanı
da madde güçlük indeks değerleri toplamına eşittir.
(Aritmetik Ortalama = ∑pj)
Testin ortalama güçlüğü; aritmetik ortalama puanının
madde sayısına bölünmesiyle hesaplanmaktadır. 5
maddelik testin ortalama güçlüğü: 2,5/5=0,50 olur.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Madde güçlüğü 0,00 ile +1,00 arasında yer
alır. +1,00’a yaklaştıkça madde kolaylaşır, 0,00’a yaklaştıkça madde zorlaşır.
107
DENEME – 5
2.
Soruda verilen ifadelerin ölçme türleri sorulmaktadır. I. ifade incelendiğinde sınav süresini ölçerken araya zamandan farklı bir değişken yani kum; II. ifadede aynı şekilde
ağırlık ölçülürken araya yay gibi farklı bir değişken girmiştir. Araya farklı bir değişken girdiğinden dolaylı ölçme
yapılmıştır. III. ifadede iki farklı değişkenin birbirine oranı
söz konusudur. En az iki ölçme işlemi yapıldıktan sonra
matematiksel işlemler yapılarak yeni bir ölçme sonucuna
ulaşılması türetilmiş ölçme yapıldığını gösterir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Ölçmenin ve psikolojinin konusu olan çoğu
değişken doğası gereği doğrudan gözlemlenemez. Bu
nedenle dolaylı olarak gözlenip ölçümler yapılır. Bir
başka deyişle sosyal bilimlerde ve eğitim alanında yapılan ölçmeler dolaylı ölçmelerdir.
ÖSYM yetkilileri ile Londra’da bulunan Pearson Ölçme
Merkezi test usulü sınavların öğrencilerin yeteneğini sınırladığı ve kopyaya imkân tanıdığı eleştirileri yüzünden
yeni bir sistem üzerinde çalışmalar yapmaktadır. Adayların bilgilerinin beş seçeneğin arasına sıkıştırıldığı bir
sistem, tam anlamıyla ölçmeyi sağlamakta artık yetersiz
olarak kabul edilmektedir. Bu talepleri ve şikâyetleri dikkate alarak ÖSYM sunduğu sınav hizmetlerini çeşitlendirmek ve adayların farklı becerilerini de ölçümleyebilmek amacıyla sınav sisteminde bazı yenilikler yapmayı
amaçlamıştır. Bu sistemle öğrencileri ezbercilikten uzaklaştırarak öğrencilerin yorumlama yeteneğini de ölçme,
sınav esnasında öğrenciler tarafından kopya çekilmesini
önleme, öğrenciye düşünme, sorgulama, sebep-sonuç
arasında ilişki kurma becerisi kazandırma, öğrencilerin
tahmin ederek ya da şansla doğru cevaba ulaşmasını
engellemek için ÖSYM sınav sisteminde açık uçlu sorulara da yer vereceğini duyurmuştur. Ancak sınavda açık
uçlu sorular sorarak yapı geçerliği artacaktır denilemez.
Çünkü yapı geçerliği testi oluşturulan soruların birbiri ile
örüntüsüdür. Soruda verilen bilgiye göre sorular hakkında bir bilgiye rastlanmamaktadır. Sadece sınav türünün
değişmesinden bahsedilmektedir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Şans başarısı ve kopya hem geçerliği hem de
güvenirliği olumsuz etkiler.
4.
Şevket Öğretmen’in öğrencilerin puanının yanlış hesaplaması maddelerin doğru ya da yanlış cevaplayanlarının sayısı değiştiği için madde güçlüğü ve madde
ayırt edicilik indeksi değişecektir. Ayrıca öğrencilerin
aldıkları puanlarda değişeceğinden aritmetik ortalamada değişecektir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Madde güçlük indeksi, testin aritmetik ortalaması, testin varyans değeri ve testin ranj değeri
grubun aldıkları puanlara göre ya da testi oluşturan
maddelere göre değişkenlik gösterir.
5.
Soruda bir testin aynı gruba belli bir zaman aralığı ile
tekrar uygulanması söz konusudur. Bu güvenirlik belirleme yöntemlerinden test-tekrar test ile mümkündür.
Ancak soruda Erdem Öğretmen ilk uygulamada doğru seçeneği işaretlemelerini ikinci uygulamada yanlış
seçeneği işaretlemelerini isteyerek bu yöntemi yanlış
uygulamıştır. Yanıt: A
Ek Bilgi: Test - tekrar test yönteminde iki test arasındaki zaman cevaplayıcıların gelişim özellikleri ve ölçülen
özelliğe göre değişebilir. Ayrıca öğrencilerin yeni öğrenmeleri de verecekleri cevapları değiştirebilir.
6.
Soruda IQ testini oluşturan boyutlardan bahsedilmektedir. 12 farklı boyuttan oluşan IQ testlerinin aslında
beyin gücünü tam olarak değerlendirmek için yetersiz
olduğu ve IQ testinde kısa dönem hafıza, konuşma becerisi, muhakeme gücü gibi farklı boyutların yer alması
gerektiğinden bahsetmektedir. Bu bilgiler testin yapı
geçerliği ile ilgilidir. Bu yapıların ölçülmesi söz konusu
olduğunda testlerin de ölçülecek yapının boyutları kaç
taneyse o kadar sayıda boyutu barındırması gerekir.
Yani her madde yapının hangi boyutunun ölçülmesine
hizmet ediyorsa sadece onu ölçüp diğer boyutları ölçmemelidir. Ancak bu durumda o yapı orijinaline uygun
şekilde ölçülebilmiş olur. Aksi durumda o yapı değil,
karmaşık ve ne olduğu bilinmeyen başka bir yapı ölçülmüş demektir.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Yapı geçerliğini belirlemek için birçok yöntem
kullanılır. Öğrencilerin işaretlediği cevabı nedenleri ile
birlikte açıklaması bu yöntemlerden biridir. Bu yöntemde testi cevaplayan kişilere her bir maddeye neden o
cevabı işaretledikleri sorulur. Cevaplayıcıların, maddenin ölçtüğü beceriyi düşünerek cevap vermeleri beklenir. Aksi takdirde maddeye başka yapılarında karıştığı
söylenebilir.
7.
Elektronik ölçme ve değerlendirme sistemi sayesinde
öğrenciler kâğıt üzerinde soru cevaplamaktan kurtulurken, öğretmenler de uzun zaman alan sınav sonuçlarını değerlendirme işleminde zaman kaybetmeden
anında geri bildirim vermektedir. Öğrenci soruyu cevaplandırdıktan sonra madde analizi gibi bazı istatistiksel bilgilere de anında ulaşmaktadır. Bu ölçme aracının
kullanışlı olduğunu gösterir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Bir ölçme aracının kullanışlı olabilmesi için
ekonomik olması, testin hazırlanışı, uygulanışı ve puanlanışının kolay olması gerekmektedir.
3.
Diyanet İşleri Başkanlığının uyguladığı çoktan seçmeli soruların 1,25 puan olarak değerlendirilmesi ölçme kuralına
örnektir. Ölçme kuralı ölçme yapılacak olan özelliğin hangi
miktarına hangi değerin ya da sembolün verileceği şeklinde tanımlanmaktadır. Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav Yönetmeliğinin 13. maddesi gereğince sınavda 70 ve üstünde
puan alanların başarılı sayılması mutlak ölçüt kullanıldığını
gösterir. Ancak açık olan kadrolara en yüksek puan alandan düşük puan alana göre sıralanarak yerleştirilme yapıldığından bağıl değerlendirme yapılmıştır. Yerleştirmeye
yönelik olan bu sınavda personel açığını oluşturan kişi
sayısı kadar 70 puanını geçen olmazsa kadroların hepsine
personel atanması mümkün olmayacaktır.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Ölçme kuralı ölçme işleminin ölçütler ise
değerlendirmenin yapılması için gereklidir. Ölçme işleminin yapılabilmesi için ölçme kuralları konur. Ölçme
kuralları uygulanıp ölçme işlemi tamamlanınca ölçümler elde edilir. Ölçümler de ölçütlerle karşılaştırılarak
değerlendirme yapılır.
ÇÖZÜM–5
1.
108
8.
Soruda öğrencinin en başarılı dersi bulabilmek için öğrencinin standart Z puanı hesaplanır.
Z=
standart sapma
Aritmetik
Ortalama
Standart
Sapma
Öğrencinin
Puanı
Z
puanı
Felsefe
45
9
36
-1
Coğrafya
35
3
32
-1
Testler
Soru sayısı
Aritmetik ortalama
Mutlak başarı
Tarih
24
9
42
2
I
25
20
80
Türkçe
40
8
40
0
II
40
30
75
Psikoloji
24
8
36
1,5
III
80
48
60
IV
50
30
60
V
40
28
70
Ek Bilgi: Standart Z puanı, başlangıç noktası olan
sıfırın bağıl olması yani keyfî olarak belirlenmesi ve
birimlerinin eşit aralıkta olması nedeniyle eşit aralık ölçeğinde puanlar verir. Böylelikle eşit aralık düzeyindeki
ölçümlere uygulanabilecek her türlü işlem standart Z
puanlarına da uygulanabilir.
sına oranının 100 ile çarpılmasıdır. Yani ortalama güçlük ile doğru orantılıdır.
aritmetik ortalama
x100
Mutlak Başarı =
soru sayısı
Dersler
Standart Z puanları hesaplandığında öğrencinin tarih
dersinde diğerlerine göre daha başarılı olduğu görülür.
Yanıt: C
9.
10. Mutlak başarı yüzdesi aritmetik ortalamanın soru sayı-
Soruda seçenekleri incelediğimizde A seçeneğinde
verilen öğrencinin Türkçe dersindeki standart Z puanı sıfır ‘0’dır ifadesinin bir önceki sorunun çözümüne
bakıldığında doğru olduğu görülmektedir. Öğrencilerin
en başarılı olduğu dersi bulmak için ilk olarak dağılımın
çarpık olup olmadığına bakmamız gerekir eğer çarpık
ise grubun başarısı hakkında medyana, çarpık değilse
aritmetik ortalamaya bakmak gerekmektedir.
3(X – Xort)
Çarpıklık Katsayısı =
Sx
Dersler
Aritmetik
Ortalama
Medyan
Standart
Sapma
Çarpıklık
Katsayısı
Felsefe
45
42
9
1
Coğrafya
35
36
3
-1
Tarih
24
27
9
-1
Türkçe
40
42
8
-0,75
Psikoloji
24
26
8
-0,75
Çarpıklık katsayıları hesaplandığında hepsinin çarpıklık katsayısının +1 ile -1 arasında olduğu görülür. Bu
nedenle aritmetik ortalaması yüksek olan yani felsefe
dersinden öğrenciler başarılı olmuştur. B seçeneği
doğrudur. Türkçe dersinin çarpıklık katsayısı +1 ile
-1 arasında olduğundan normal dağılıma yakın özellik göstermektedir. C seçeneği de doğrudur. Aritmetik
ortalamanın üstünde puan aldığı dersler felsefe ve
psikoloji dersleridir. D seçeneği de doğrudur. Simetrik
dağılımlarda mod, medyan ve aritmetik ortalamaları
birbirine eşit olmalıdır. Bu nedenle coğrafya dersi puanlarının simetrik olduğu söylenemez.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Merkezî eğilim ölçüsü olarak aritmetik ortalama yerine medyanın, değişkenlik ölçüsü olarak da
standart sapma yerine çeyrek sapmanın kullanıldığı
dağılımlar çarpık dağılımlardır. Bu çarpık dağılımlarda
bağıl değişkenlik katsayısı, çeyrek sapmanın ortancaya göre yüzdesine eşit olur.
Mutlak başarı düzeyi hesaplandığında aşağıdaki veriler elde edilir.
Mutlak başarı düzeyleri incelendiğinde III ve IV. testlerin
birbirine eşit ve diğerlerinden küçük olduğu görülmektedir. Mutlak başarı düzeyi en yüksek olan test ise I. testtir.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Mutlak başarı yüzdesi ile soru farkı olan testlerden hangisinde grubun daha başarılı ya da başarısız
olduğunun belirlenmesinde kullanılır. Ayrıca ortalama
güçlük ile doğru orantılı olduğu için testlerden hangisinin öğrencilere daha zor ya da kolay geldiğinin belirlenmesinde de mutlak başarı yüzdesi kullanılabilir.
11. Hangi testte daha az farklılaşma olduğunu öğrenmek
için bağıl değişkenlik katsayısına bakılmalıdır.
Sx
V = – . 100
x
–
Testler
x
Sx
V
I
20
4
20
II
30
8
26,7
III
48
12
25
IV
30
12
40
V
28
7
25
Bu formülden bağıl değişkenlik katsayıları hesaplandığında standart sapması düşük aritmetik ortalaması
yüksek olan I. testin bağıl değişkenlik katsayısının diğerlerine göre daha düşük olduğu görülür.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Çeyrek sapma, merkezi eğilim ölçüsü olarak
aritmetik ortalama yerine medyanın kullanıldığı çarpık
değişimlerden, değişkenlik ölçüsü olarak ortancadan
olan sapmaya ilişkin bilgi veren değişkenlik ölçüsüdür.
12. Üst düzey davranışların ölçülmesinde oldukça etkili olan
sınav türleri sözlü yoklama, yazılı yoklama ve hazırlanması zor olsa da çoktan seçmeli testler olabilir. Bireyin
kendini ifade edebilme gibi muhakeme becerilerinin ölçülmesinde sözlü yoklama kullanmak daha elverişli olacaktır. Hazırlanması uzun zaman alırken puanlanması
kolay olan sınav türü çoktan seçmeli testtir. Şans başarısı yüksek olup bilgi düzeyindeki davranışları ölçmede
etkili olan sınav türü ise doğru yanlış testleridir.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Yazılı yoklamalar güvenirliği ve geçerliği nispeten düşük ölçme araçlarıdır. Ancak üst düzey davranışların ölçülmesinde kullanıldıkları için eğitimde sıkça
karşımıza çıkmaktadır.
109
DENEME – 6
Öğrencilerin ders geçme notu aritmetik ortalama olarak
belirlendiğinden aritmetik ortalama üstünde puan alan
öğrenciler dersten geçecektir. Soruda Gülşen, Dursun
ve Nimet’in ham ve standart Z puanları verilmiştir.
2.
Ham puanları ve standart Z puanları verilen öğrencilerden iki öğrencinin ham puanı;
35 – x
Z Gülflen =
S
35 – x
S
–2 =
S= –
^ 35 – x h
2
Z Dursun =
75 – x
S
2=
75 – x
S
S=
75 – x
2
İki denklem birbirine eşitlenirse,
–
^ 35 – x h
2
=
75 – x
2
3.
– 35 + x = 75 – x
2 x = 110
x = 55 olarak bulunur.
Bir başka çözüm yolu ise;
Yanıt: D
Ek Bilgi: Standart Z puanı ya da standart T puanı
gruptaki öğrencilerin başarılarını karşılaştırmak için
kullanılır.
4.
1
3
4
5
Tuğba
12
2
8
6
14
10
Toplam
50
Ergün
12
18
18
16
16
80
Serap
Rahim
2
12
0
14
8
18
6
20
0
16
16
80
Serpil
6
8
12
20
14
60
Sibel
2
10
0
16
12
40
Nermin
0
0
18
16
16
50
Fikret
4
18
18
20
20
80
Tuğrul
8
20
16
14
12
70
Şevket
12
18
20
20
20
90
Öğrenci puanları hesaplandığında mod yani frekansı
en fazla olan 80 puandır.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Mod değeri daha çok ticarette hangi ürünün
daha fazla satıldığını belirlemek için kullanılır. Eğitimde
de en çok çeteleme aracı gibi ölçme aracında ki davranış
ya da gözlem sayılarını belirlemek için kullanılmaktadır.
Seçenekler incelendiğinde uygulanan testin en kolay
maddesi herkesin yüksek puan aldığı 4. maddedir. Bu
nedenle A seçeneği doğrudur. Mod bir önceki sorunun
çözümünde 80 olarak bulunmuştu. Mod değeri üzerinde not alan bir kişi vardır o da Şevket’tir. 80 puan
alan Fikret’in puanı, Tuğrul’un puanından yani 70‘ten
yüksek olduğu için D seçeneği de doğrudur. Serap’ın
puanı en düşük puan olup aritmetik ortalamanın altında olduğu için T puanı 50’den düşük olacaktır. En zor
madde belirlenirken öğrencilerin toplam puanı en düşük olan madde seçilir. Verilen tablo incelendiğinde 1.
madde diğer maddelere göre zor bir maddedir.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Madde güçlüğünün belirlenmesinde iki yöntem kullanılır. Birincisi grup puan dağılımlarını alt ve
üst grup olarak sınıflandırılarak yapılır. Diğeri ise tüm
sınıf dikkate alınarak öğrencilerin aldıkları puanın maksimum alınacak puana oranlanması ile bulunur.
Yapı geçerliği bir testin veya ölçme işleminin teorik bir
yapıyı ölçüp ölçmediğinin belirlenmesidir. Doğrudan
gözlenemeyen ama ilişkili olduğu düşünülen ögeler
arasındaki ilişkileri barındıran bir sistemdir. Yapıların
ölçülmesi söz konusu olduğunda testlerin de ölçülecek
yapının boyutları kaç taneyse o kadar sayıda boyutu
barındırması gerekir. Yapı geçerliğini belirlemek için
birçok yöntem vardır bunlardan biri de faktör analizidir.
Faktör analizi, aynı yapıyı ya da niteliği ölçen değişkenleri bir araya toplayarak ölçmeyi az sayıda faktör
ile açıklamayı ve aynı karakteristiğe sahip ölçme aracının maddelerini aynı faktör altında toplamayı, böylece
değişken sayısını azaltmayı amaçlayan istatistiksel bir
tekniktir. Araştırmacı ölçmek istediği psikolojik bir yapıyı ölçebilmek için o yapıyı ya da kavramı ölçülebilir ve
gözlenebilir değişkenlerle açıklamaya çalışır. Bu amaçla yazılan maddelerin gerçekte aynı yapıyı / kavramı
ölçüp ölçmediğine ilişkin denenebilir kanıtlara gereksinim vardır. Başka bir anlatımla ölçme aracında yer alan
maddelerin aynı yapıyı ölçüp ölçmediklerine ilişkin bir
inceleme gerekmektedir. Bu gereklilikleri karşılayabilmek için de faktör analizi yapılır.
Yanıt: B
Gülşen ile Dursun’un ham puanları arasındaki fark 40
iken Z puanları arasındaki fark 4’dür. Ya da Dursun ile
Nimet’in ham puanları arasındaki puan 10 iken Z puanları arasındaki fark 1’dir. Buradan anlaşıldığı gibi Z puanı 1 arttıkça ham puan 10 olarak artmaktadır. Standart
Z puanı 0 olduğunda ham puan aritmetik ortalamaya
eşit olduğuna göre Nimet’in aldığı puandan 10 puan
eksilttiğimizde standart Z puanı 0 olacaktır. Bu doğrultuda hesaplamalar yapıldığında aritmetik ortalama 55
olarak çıkacaktır.
Öğrencilerin aldıkları toplam puanı bulduktan sonra en
çok tekrar eden puan mod değerini verecektir.
ÇÖZÜM–6
1.
110
Ek Bilgi: Yapı geçerliğini belirlemek için birçok yöntem
kullanılır. Faktör analizi yapılması, yapıyı ölçtüğü bilinen başka bir testle ilişkisinin belirlenmesi, uzman görüşü alınması, öğrencilerin işaretlediği cevabı nedenleri ile birlikte açıklaması bu yöntemlerden birkaçıdır.
5.
Kategorik (nitel) değişken sıfat veya sembollerle ifade
edilen, çeşitli bakımlardan kategorilere ayrılabilen değişkenlerdir. Seçenekler incelendiğinde A, C, D ve E
seçeneklerindeki tüm değişkenler nitel iken B seçeneğinde verilen T puanı nicel değişkendir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Değerleri sayı ve miktar olarak ifade edilen
değişkenlere “nicel değişken” denir. Kardeş sayısı, sınav puanı ve ağırlık sayı ve miktar olarak ifade edildiği
için nicel değişkene örnek olarak verilebilir.
6.
Rehber öğretmeni olan Çiğdem Hanım öğrencilerine
“Kimdir Bu?” tekniğini uygulamış ve sonunda da öğrencilerde bulunan özelliklerin sıklığını belirlemek için
çeteleme aracını kullanmıştır. Çeteleme aracı (gözlem
fişi) gözlenecek davranışlardan kaçar tane bulunduğunu belirlemek amacıyla kullanılan ölçme aracıdır. Bu
araçta gözlenecek davranışlar listelenerek her davranış ortaya çıktıkça yanına bir işaret koyulur.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Bir bireyin performansa sahip olup olmama
durumu (var/yok şeklinde) gözlenmek isteniyorsa verilen
seçeneklerde kullanılabilecek en uygun araç, kontrol listesidir. Çeteleme aracı gözlenecek davranışlardan kaçar
tane bulunduğunu belirlemek amacıyla kullanılır.
7.
8.
Test geliştirme sürecinde öncelikle amaç belirlenir. Daha
sonra testin kapsamı saptanarak belirtke tablosu hazırlanır. Bunun ardından madde türü ve sayısı kararlaştırılır. Madde havuzu oluşturulur ve bir uzman tarafından
redaksiyonu yapılır. Ardından deneme testi oluşturulur,
benzer niteliklerde bir gruba uygulanır. Deneme uygulamasından elde edilen veriler analiz edilir. Teste son şekli
verilir ve asıl gruba uygulanır. Soruda bahsedilen Ayben
Hanım, madde türünü ve sayısını (40 adet) belirlemiştir.
Sonraki basamak madde havuzu oluşturmadır. Madde
havuzunda testte olmasına karar verilen madde sayısının en az üç katı madde olmalıdır. Ancak Ayben Hanım,
en az 120 adet maddeyi içeren bir madde havuzu hazırlaması gerekirken doğrudan testte bulunmasına karar
verdiği kadar madde hazırlamıştır.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Bir testin kapsam geçerliğini sağlamaya yönelik
bir çalışmada yapılacak ilk şey hazırlanan belirtke tablosu
ile uyumlu sayıda ve düzeyde madde hazırlamaktır.
KR-20 güvenirlik katsayısının yüksek olması ölçme
aracının hatalardan arınık, tek boyutlu olduğunu ve
testi oluşturan maddelerin homojen olduğunu gösterir.
Tek boyutlu olduğu görülür ama tek boyutlu olduğundan dolayı yapı geçerliği yüksektir denilemez. KR-20
değeri yapı geçerliği hakkında kesin bir bilgi vermez.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Testteki maddelerin birbiriyle ilişkili olup olmadığını belirlemek için kullanılan güvenirlik belirleme
yöntemleri; Cronbach alfa, KR-20, KR-21 ve eş değer
yarılardır. Testteki maddelerin 1-0 şeklinde puanlandığı
ve testteki maddelerin güçlük indekslerinin hesaplanmasının gerekli olduğu iç tutarlılık belirleme yöntemi
ise KR-20’dir.
9.
Sınav süresinin 40 dakika olarak belirlenmesi, ölçme
kuralıdır. Ölçme kuralı ölçme yapılmadan önce belirlenmiş ve ölçmenin nasıl yapılacağına ilişkin önceden
oluşturulmuş kurallar ve kısıtlamalardır. “Soruların %
80’ini doğru cevaplayanların yapılan sınavda başarılı
olması” ölçüttür. Ölçme sonucunda elde edilen gözlem
sonuçları ise ölçümdür. Verilen durumda “85” puanı, ölçümdür. Ölçek, ölçme sonuçlarını gösteren sayı veya
sembollerin kullanılmasında uyulması gerekli kuralları
ve kısıtlamaları belirtmek için kullanılan eşit birimlere
bölmelenmiş ölçme araçlarıdır. Başarılı ve başarısız
olarak belirlemek sınıflama düzeyinde bir ölçme yapıldığını göstermektedir.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Birim; bir ölçme aracını oluşturan en küçük
parçadır. Rüya, hayal gibi ölçülemeyen özellikler birim
değildir. Doğal birim ve yapay birim olarak ikiye ayrılır.
Doğal birim bölündüğünde özelliğini kaybeden birimdir.
Yapay birim ise bölündüğünde özelliğini kaybetmeyen
birimlerdir.
10. A, B, C ve E seçeneklerinde aritmetik ortalama, stan-
dart Z puanı ve sıralama söz konusudur ve bu veriler
ölçme yapılan gruptaki bireylerin başarısına göre değişkenlik göstermektedir. Ancak D seçeneğindeki soru
sayısının
% 80’i soru sayısı sabit olduğundan
gruba göre değişmemektedir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Kullanılan kriterin kesin olmadığı ve ölçme
işleminin yapıldığı gruba bağlı olarak değişen ölçüte
bağıl ölçüt denir. Bağıl ölçütün kullanıldığı değerlendirme ise bağıl değerlendirmedir.
11. Bir testi oluşturan maddelerin kolay ve zor olarak belir-
lenmesi sınıflama düzeyindedir. Verilen soruda seçenekler incelendiğinde A seçeneği sıralama, B seçeneği
toplama işlemi yapılabildiğinden eşit aralıklı ya da eşit
oranlı, C seçeneği eşit oranlı, D seçeneği sınıflama ve
E seçeneği eşit aralıklı ölçek düzeyindedir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Sınıflama ölçek düzeyinde yüzde hesaplamaları yapılamaz.
12. Son dönemlerde sıklıkla kullanılmaya başlanan öz
değerlendirme, akran değerlendirme vb. öğrencilerin
değerlendirme sürecine katıldığı değerlendirme türlerinin kullanılmasının ilk amacı; öğrencilerin öğrenme
sürecine etkin katılımını sağlayarak, onları süreçte aktif
hâle getirmektir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Süreçte aktif hâle gelen öz değerlendirmenin
diğer bir faydası da öğrencinin metabilişsel becerilerini
geliştirmektir.
111
DENEME – 7
Türkçeyi etkili kullanma becerisi ölçüldüğü için Elif
Hanım’ın yaptığı işlem dolaylı ölçmedir. Beceri, yetenek gibi değişkenler dolaylı ölçme ile ölçülür.
4.
Farklı öğrencilerin başarıları karşılaştırıldığında Z ve T
puanlarından yararlanılması gerekir ve standart puanı
en büyük olan öğrenci diğerlerine göre daha başarılıdır
yorumu yapılabilir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Standart puan, aritmetik ortalaması ve standart sapması farklı olan dağılımların, aynı aritmetik
ortalama ve standart sapmaya sahip dağılım hâline
dönüştürülmesidir. Standart puanlara dönüştürülmesindeki amaç, öğrencinin farklı derslerden aldığı puanların karşılaştırılmasını sağlayarak öğrenci başarıları
hakkında yorum yapmak ve öğrencilerin grup içerisindeki bağıl başarısını belirlemektir.
5.
Sınıfın başarısı belirlenmek istendiğinde aritmetik ortalamadan yararlanılması gerekir. Bu durumda;
Yanıt: C
Ek Bilgi: Dolaylı ölçme, doğrudan gözlenemeyen,
gözlense dahi yeterli duyarlıkta ölçülemeyen özelliklerdir. Türetilmiş ölçme ise bir bağıntı kurularak yapılan
ölçmedir. Ölçülmek istenen değişken üzerinde ölçme
işlemi yapılmadan bu değişkenle diğer değişkenler
arasındaki bir bağıntıdan faydalanarak elde edilen ölçümlerdir.
2.
Verilen korelasyon grafiklerine bakıldığında enflasyon
ve alım gücü arasında negatif bir ilişki vardır. Enflasyon
arttıkça alım gücü azalır. Uyku düzensizliği ve sağlık
grafiğine bakıldığında aralarında pozitif bir ilişki olduğu
görülür. Çünkü uyku düzeni arttıkça sağlıklı olma durumu artacaktır. Kardeş sayısı ile zekâ arasında anlamlı
bir ilişki yoktur. Aşı ve hastalık sayısı arasında ise ters
orantı vardır. Yapılan aşı miktarı arttıkça hastalık sayısı azalacaktır, bu ifadeler doğrudur fakat yükselti ve
basınç arasında pozitif bir ilişki değil negatif bir ilişki
vardır. Yeryüzünden yükseldikçe, yer çekimi ve atmosferdeki gazların miktarı azalır. Bunlara bağlı olarak basınç düşer. Yükselti ve basınç ters orantılıdır.
Z = (Xİ - X) / Sx formülünden,
Aynı öğrencilerin farklı derslerde veya farklı öğrencilerin aynı dersteki başarılarını karşılaştırmak için standart puanlardan (Z ve T puanlarından) yararlanılır.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Birim bir ölçme aracını oluşturan en küçük
parçacıktır. Ölçmede birim kullanmak ölçme sonuçlarının yorumlanmasını kolaylaştırır ve ölçme hatalarını
bir dereceye kadar azaltılmasını sağlar. Ölçme de kullanacak birimlerde bulunması gereken üç özellik birimin kullanışlığı, eşitliği ve genelliğidir. Eşitlik bir ölçme
aracını oluşturan her birinin birbirine eşit olmasıdır.
Genellik, aynı iş için herkesin aynı birimi kullanması ve
birimlerin herkes tarafından kullanılmasıdır. Kullanışlılık, birimin ölçülecek değişkenin büyüklüğüne uygun
olmasıdır.
X = 60
B şubesi, 2 = (75 - X) / 5
X = 65
C şubesi, -1 = (70 - X) / 5
X =75
D şubesi, 0 = (80 - X) /5
X = 80
E şubesi, -2 = (80 - X) / 5
X = 90
Yanıt: E
Ek Bilgi: Dağılımın simetrik ya da simetriğe yakın olduğu durumlarda grubun başarı düzeyi, öğrencilerin
öğrenme düzeyi ve kullanılan ölçme aracının güçlük
düzeyi hakkında bilgi edinmek için aritmetik ortalamadan yararlanılır.
6.
İlgili davranış testinde, davranışın gerçek iş koşullarında gözlenmesi çok pahalı, tehlikeli veya olanaksız
olduğu durumlarda, kişiler gerçek iş koşullarına benzetilmiş koşullarda değerlendirilir. Simülasyon uygulamaları da bu nedenle ilgili davranış testi ile değerlendirilebilir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Özdeş ögeler testine, iş örneklemi testleri
örnek olarak verilebilir. Test durumunda gözlenen davranış asıl ölçülmesi düşünülen davranışın kendisidir.
Sözelleştirilmiş davranış testi, okul yaşantısından sonra devam etmesi gereken davranışların öğrencide ne
oranda bulunduğu sorular yardımıyla tespit eden testlerdir. Bilgi testinde bilgiye sahip olmakla, uygulamak
arasında yüksek ilişki olduğu varsayılır. Sözelleştirilmiş
davranış testiyle yakından ilgilidir. Ehliyet testi okuma
ve aritmetik gibi temel beceri alanlarında daha kullanışlıdır. Bir üst öğrenme için temel olan konuların öğrenme
oranlarını belirlemede kullanılır.
3.
A şubesi, 1 = (65 – X) / 5 Aritmetik ortalaması en yüksek olan sınıfın mutlak başarının diğer sınıflara göre yüksek olacağı söylenebilir.
Yanıt: A
Ek Bilgi: İlişkisel tarama modeli iki veya daha çok sayıdaki değişken arasında birlikte değişim varlığını veya
derecesini, belirlemeyi amaçlayan araştırma modelidir.
İlişkisel tarama, korelasyon türü ile elde edilen ilişki ve
karşılaştırma yolu ile elde edilen ilişki olmak üzere iki
türlü yapılır. Nedensel karşılaştırma, bireyler arasındaki farklılıkların nedenlerini ve sonuçlarını incelemek için
bireyler üzerinde herhangi bir baskıda ya da müdahalede bulunmadan yapılan araştırmalardır.
ÇÖZÜM–7
1.
112
7.
Soru incelendiğinde sorunun sosyal bilgiler sorusu gibi
gözükse de aslında matematik sorusu olduğu söylenebilir. Bu nedenle soru sosyal bilgiler testinde yer alırsa
görünüş geçerliği yüksek olur, matematik testinde yer
alırsa yapı geçerliği yüksek olur yorumu yapılabilir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Görünüş geçerliği, bir ölçme aracının ölçmek
istediği değişkeni ne derece ölçebilir göründüğüdür.
Görünüş geçerliği testin geçerliği için yeterli kanıt oluşturabilecek bir yöntem değildir. Yapı geçerliği, bir testin
veya ölçme işleminin teorik bir yapıyı ölçüp ölçmediğinin belirlenmesidir. Doğrudan gözlenemeyen ama
ilişkili olduğu düşünülen ögeler arasındaki ilişkileri barındıran bir sistemdir.
8.
Soru kökünde açıklanan durum herhangi bir kasıt
içermediği, bilinçsizce yapıldığı için tesadüfi hatadır.
Tesadüfi hatalar, ölçme aracında aranan özelliklerden
öncelikle güvenirliğin düşmesine neden olur. Güvenirlik
düştüğü için geçerlik de düşer ancak öncelikle güvenirlik düşer.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Tesadüfi hata, ölçme sonuçlarına rastgele karışan ve yönü, miktarı, kaynağı belli olmayan hatalardır.
Hatanın tespit edilmesi zor olduğundan düzeltilmesi
zordur. Ölçmeyi yapan kişinin dikkatsizliğinden, öğrencinin psikolojik durumundan kaynaklanabilir.
10. Dereceli puanlama anahtarı (rubrik), önceden belir-
lenmiş ölçütlerle öğrenci performansını ölçmek için
kullanılan ayrıntılı puanlama rehberidir. Herhangi bir
çalışmanın puanlaması için geliştirilmiş ölçütleri içeren
araçlardır. Holistik (bütüncül) ve analitik rubrik olmak
üzere ikiye ayrılır. Holistik rubrik öğretmenin genel süreci veya ürünü bir bütün olarak parçaları dikkate almadan puanlamasıdır. Bu yöntem, öğrenme ürünleri
toplam puan olarak değerlendirmek istendiğinde kullanılmaktadır.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Analitik rubrikte etkinlik parçalarına ayrılır
ve her bir parça bireysel olarak puanlanıp daha sonra
toplanır. Odak noktası süreçtir. Puanlaması zaman alır.
Güvenirlik düzeyi holistik rubriklere göre daha yüksektir. Holistik rubrikte ise etkinlik bütün olarak puanlanır,
sonuç odaklıdır ve hızlı puanlanmaktadır.
11. Bir veri dağılımında uç değerler varsa, bu uç değerlerden etkilenmeyen merkezi dağılım ölçüsü olan medyan
ve merkezi yayılım ölçüsü olan çeyrek sapma kullanılmalıdır.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Çeyrek sapma tüm ölçümler yerine sadece
ölçümlerin %50’si dikkate alınarak hesaplanan bir değişim ölçüsüdür. Merkezi eğilim ölçüsü olarak aritmetik
ortalama yerine medyanın kullanıldığı çarpık değişimlerden, değişkenlik ölçüsü olarak medyandan olan sapmaya ilişkin bilgi veren değişkenlik ölçüsüdür. Çünkü
çeyrek sapma uç noktalardan etkilenmez.
12. Öğrenme eksiklerinin ve güçlüklerinin belirlenmesi ve
9.
“Azra ölçme değerlendirme dersinden kaldı.” ifadesi
yargı belirttiğinden değerlendirme, “Hakan kılıbıktır.”
ifadesi betimsel bir süreç olduğundan ölçme, “İlk 2
soruyu cevaplamayanların diğer soruları dikkate alınmaz.” ifadesi ölçme kuralı, “Bugün hava yağmurlu.”
ifadesi betimleme içerdiğinden ölçme, “1.80 cm boya
sahip değilsen basketbol takımına alınamazsın.” ifadesi ise ölçüttür.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Herhangi bir nesnenin niteliğini ya da özelliğini gözlemleyip gözlem sonucunun sayı ve sembollerle
ifade edilmesine ölçme denilmektedir. Ölçme kuralı,
ölçmeye konu olan özelliğin hangi miktarına ne değer
verileceğinin belirlenmesidir. Ölçüt, ölçme sonuçlarını
anlamdırırken ya da ölçümler hakkında karara varılırken ölçümlerin karşılaştırıldığı referans noktasıdır.
Değerlendirme, ölçme sonuçlarını ölçüt veya ölçütlerle
karşılaştırarak karara ya da yargıya varılmasıdır.
bunların giderilmesi amacıyla yapılan değerlendirmeler biçimlendirme ve yerleştirmeye yönelik (formatif)
değerlendirmelerdir. Öğretim süreci devam ederken
yapılan değerlendirmedir. Amaç eksikleri belirlemek
olduğundan not verilmez. Ünite sonu testleri, formatif
testler ve izleme testleri bu değerlendirmede kullanılır.
Öğrencilerin öğrenme düzeyleri belirlenerek öğrenme düzeyi hakkında değer yargısına varma sürecine
düzey belirlemeye yönelik (summatif) değerlendirme
denir. Not belirleyicidir ve öğrenci hakkında başarılı,
başarısız gibi kararlar alınır. Başarı testleri, vize ve final sınavları, erişi testi bu değerlendirme türünde kullanılmaktadır.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Erişi testi; bir öğretim programının giriş davranışları ile çıkış davranışları arasındaki farkı bulmak
için yapılır. Seçme testi, bireylerin belli özelliklere sahip
olma düzeylerini belirlemek amacıyla yapılır. Hazırbulunuşluk testi ise ön koşul bilgileri ölçme amacıyla
yapılır.
113
DENEME – 8
1.
4.
Değiştirilebilen değişken: Bir deneysel çalışmada
araştırmacı tarafından müdahale edilebilen, değiştirilebilen, kategorik diğer bir ifade ile de nitel bağımsız
değişkenlerdir.
Ek Bilgi: Dereceleme puanlama anahtarı (rubrik), önceden belirlenmiş ölçütlerle öğrenci performansını ölçmek için kullanılan ayrıntılı puanlama rehberidir. İkiye
ayrılır.
Seçilmiş değişken: Bir deneysel çalışmada araştırmacı tarafından müdahale edilmeyen, ortamda yer
alan, seçilen, nitel ve nicel olabilen bağımsız değişkenlerdir.
Bütüncül (holistik) rubrik: Öğretmenin genel süreci
veya ürünü bir bütün olarak parçaları dikkate almada
puanlamasıdır. Genellikle yazma ve diğer yaratıcı veya
sanatsal çalışmalar için kullanılmaktadır.
Düzenleyici (Moderatör) değişken: Bağımlı değişken
ile bağımsız değişken arasındaki ilişkiyi düzenleyen ve
etkileyen bağımsız değişkenlerdir.
Analitik rubrik: Önce performans veya ürünün parçalara ayrılarak her beceriyi ya da ölçütü bağımsız olarak
değerlendirmesini, sonra da bu puanları toplayarak
toplam puanın hesaplanmasını gerektirmektedir.
Kontrol (Dışsal, bozucu) değişken: Bağımlı değişken ile ilgilidir. Fakat araştırmada etkisi test edilmeyen
ve kontrol altına alınmaya çalışan değişkenlerdir.
2.
5.
Bloom taksonomisinde öğrencilerin özgün modeller, tasarılar üretmesi sentez basamağına karşılık gelir. Burada en kuvvetli çeldirici, uygulama basamağıdır ancak
uygulama basamağında öğrencinin anlama ve hatırlama basamağında öğrendiklerini kullanması söz konusudur. Özgün bir deney tasarlama söz konusu değildir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Bloom taksonomisinin en üst basamağı olan
değerlendirme basamağı, bir değeri ya da bilgiyi uygun
kriterler kullanarak sorgulama yeteneği, belirli bir görüş
ya da öneriyi eleştirme ya da savunma gibi davranışları
içermektedir.
Öğrencilerin ham puanları sıralama ölçeği türündedir.
Bu nedenle A seçeneği yanlıştır. II. aşama Z puanını
ifade etmektedir. Z puanı T puanına çevrilebilir ve eşit
aralık ölçeğindedir. Z ve T puanlarının öğrencilerin farklı
derslerdeki başarılarını karşılaştırmak için uygundur. III.
aşamada öğrenciler T puanına göre sınıflandırılmıştır.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Aritmetik ortalaması ve standart sapması
farklı olan dağılımların aynı aritmetik ortalama ve standart sapmaya sahip dağılım hâline dönüştürülmesi
ham puanların standart puana dönüştürülmesi olarak
ifade edilir. Standart puanlara dönüştürmekte amaç;
Öğrencilerin farklı derslerden aldıkları puanların karşılaştırılmasını sağlayarak, öğrencilerin başarıları hakkında yorum yapmak ve öğrencilerin grup içerisindeki
bağıl başarısı belirlemektir.
6.
Ahmet Bey’in hazırlamış olduğu test yanlı bir testtir ve
her türlü yanlılık (öğretmenin yazısı güzel olanlara fazla
puan vermesi, öğretmen yanlılığı veya soruda verilen
durum gibi test yanlılığı) sistematik hataya neden olur.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Sistematik hatanın temel özelliği, hatanın belli
bir kurala göre yapılıyor olmasıdır. Miktarın değişmesi
hatayı sistematik yapmaz. Sistematik hatadan söz edebilmek için mutlaka bir kuralın varlığından söz etmek
gerekir. Cinsiyete göre yanlılık yapılan bir durum için
hatanın kuralı cinsiyettir ya da kırık bir cetvelle yapılan
ölçme işlemi için hatanın kuralı cetvelin tekrar sayısıdır.
Deneysel araştırmada, araştırmacı bir araştırma ortamı oluşturmaktadır. Oluşturulan bu ortam içinde
araştırmacı ilgili olduğu olay, değişken ve etkenleri
ayarlamak, değiştirmek, ortadan kaldırmak gibi yollarla istediği duruma getirmekle, neden - sonuç ilişkisini
ortaya koymaktadır. Soru kökünde verilen araştırmada
“Işık kaynağı cisme yaklaştıkça (neden) gölge boyu
artar (sonuç).” şeklinde deneysel bir araştırma örneği
verilmiştir.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Meta-analiz, belirli bir konuda yapılan araştırmaları bir araya toplayıp çalışmaların sonuçlarını
sentezlemek için istatistiksel araçlar kullanarak ortak
sonuçlara ulaşmayı amaçlayan ve böylece bireysel
çalışmaların sınırlılıklarını azaltmaya çalışan bir araştırma yöntemidir.
3.
Öğretmen, ölçme aracında beklenen davranışın varlığı
ya da yokluğunu işaretlemiştir. Kullandığı ölçme aracı kontrol listesidir. Verilen ölçme aracı incelendiğinde
evet / kısmen / hayır gibi herhangi bir dereceleme gözlenmemektedir, bu yüzden dereceleme ölçeği doğru
cevap olamaz. Rubriklerde ise davranışın puanlanması
söz konusudur. Ölçme aracında herhangi bir puanlama
da verilmemiştir.
Yanıt: B
ÇÖZÜM–8
Yapılan araştırmada etkilenen yani bağımlı değişken
öğrencinin ilgi, tutum ve başarısı, etkileyen yani bağımsız değişken pekiştirme tarifeleri, kontrol değişkeni ise
yaş, cinsiyet ve hazırbulunuşluktur.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Bir araştırmada etkili olup olmadığı incelenen
değişkenlere bağımsız değişken denir. Kendi içerisinde
dört gruba ayrılır:
114
7.
Bütün hata türleri geçerliği etkiler ancak tesadüfi hatalar öncelikle güvenirliği dolayısıyla geçerliği etkiler.
Sabit hata ve sistematik hatalar ölçme sonuçlarının geçerliliğini en fazla etkileyen hata türüdür. Soru kökünde
verilen durum sistematik hata olduğu için öncelikle ölçme aracının geçerliği etkilenir.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Güvenirlik, bir ölçme aracının hatalardan
arınık olma derecesi iken geçerlik, bir ölçme aracının
istediği özelliği başka değişkenlere veya özelliklere karıştırmadan tam ve doğru olarak ölçmesine denir.
8.
10. Değişim yüzdesi bağıl değişkenlik katsayısıdır ve
Standart sapma .
100 formülü
Aritmetik ortalama
ile hesaplanır. Tabloda verilen değerler formülde yerine yazılırsa; I=12,5, II=10, III=15,63, IV=14,3, V=13,3
olarak hesaplanır.
Yanıt: C
V=
Ek Bilgi: Bağıl değişkenlik katsayısı puan dağılımının
homojenlik ya da heterojenlik bakımından incelenmesine olanak verir. Bağıl değişkenlik katsayısı büyük olan
grubun diğerlerine göre daha heterojen, küçük olan
grubun diğerlerine göre daha homojen olduğu söylenir.
Soru sayısı farklı olduğunda grubun başarısı mutlak
başarı yüzdesi ile hesaplanır.
MBY = X . 100
k
k = soru sayısı
formülünden yararlanarak tabloda verilen değerler yerine yazılırsa; I=80, II=75, III=80, IV=84 V=60 olarak
bulunur.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Dağılımın simetrik ya da simetriğe yakın olduğu durumlarda grubun başarı düzeyi, öğrencilerin
öğrenme düzeyi ve kullanılan ölçme aracının güçlük
düzeyi hakkında bilgi edinmek için aritmetik ortalamadan yararlanılır.
9.
Sola çarpık dağılımlarda değerler büyükten küçüğe
mod, medyan ve aritmetik ortalamadır. Sağa çarpık
dağılımlarda ise değerler büyükten küçüğe aritmetik
ortalama, medyan ve mod şeklindedir. Tabloda verilenlere göre I-III-IV sağa çarpık, II-V sola çarpık dağılım
göstermektedir. Seçeneklerde verilenlerden III. ve IV.
testlerin dağılımları sağa çarpıktır, benzerdir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Sağa çarpık dağılımda öğrencilerin çoğu ortalamanın altında puan almıştır, öğrencilerin grup olarak başarısı düşüktür ve test zordur (madde güçlüklerinin ortalama sıfıra yaklaşır.).
11. Ortalama güçlük, testin aritmetik ortalamasının soru
sayısına oranıdır. Aritmetik ortalama ise madde güçlükleri toplanarak hesaplanabilir.
Tabloda verilen değerler formülde yerine yazılırsa
Port = (0,42+0,64+1+0,75+0,36+0,52+,82+0,45)/8=0,6
2 olarak hesaplanır.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Testin ortalama güçlüğü genel olarak testin
ne kadar zor ya da kolay olduğu hakkında bilgi verir.
12. 3. sorunun madde güçlüğü 1 olduğuna göre bu soruyu
sınıftaki herkes doğru cevaplamış demektir. Bu durumda herkes tarafından doğru cevaplanan (ya da hiç
kimse tarafından doğru cevaplanmayan) sorular bilenle
bilmeyeni ayırt edemez, ayırt edicilik değeri 0’dır.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Madde güçlüğünün 0,00 ve 1,00 olduğu durumlarda madde ayırt ediciliği her zaman 0,00 değerini
alır. Madde ayırt edicilik indeksi -1,00 ile +1,00 arasında değer alır.
115
DENEME – 9
2.
3.
Araştırmanın türü deney grubu ve kontrol grubundan
bahsettiği için deneysel çalışmadır. Araştırmada etkisi
araştırılan (bağımsız değişken) serbest kıyafet uygulamasıdır. Bağımsız değişkenden etkilenen değişken ise
başarıdır (bağımlı değişken).
Yanıt: D
Ek Bilgi: Deneysel yöntem sonucunda kesin sonuçlar
elde edilir. Bu yöntemin araştırmaya kattığı en büyük
fayda neden-sonuç ilişkisini ortaya çıkarmasıdır. Deneysel araştırmada karşılaştırılabilir yöntemler kullanılır ve daha sonra onların sonuçları incelenir.
Bir ölçme işlemine karışan tesadüfi hatanın puan cinsinden ifadesine standart hata denir. Başka bir ifade ile, bir
ölçme işleminde kişi başına düşen tesadüfi hata oranının puan cinsinden gösterimine standart hata denir.
Soruda ise hız sınırı 90 km/saat olarak belirlenmesine rağmen her ölçme işlemine bir miktar hata mutlaka
karışacağı bilgisinden hareketle %10’luk bir tolerans
tanınmıştır. Yani ölçülen büyüklüğün %10’u kadar bir
standart hata karışabileceği kabul edilmiş ve %10’un
üzerine cezai işlem yapılmasına karar verilmiştir.
Yanıt: D
Ek Bilgi: Hata türleri sabit, sistematik ve tesadüfi hata
olmak üzere üçe ayrılır. Sabit hata; kaynağı, yönü, miktarı belli olan, ölçme yapılan özelliklerin hepsinin aynı
şekilde etkilendiği düzeltilmesi kolay olan hata türüdür.
Sistematik hata, kaynağı, yönü, miktarı belli olan, yanlılık ve taraf tutmanın söz konusu olduğu ve düzeltilmesi kolay hata türüdür. Tesadüfi hata da hatanın tespit
edilmesi zor olduğundan düzeltilmesi de zordur. Ölçme
sonuçlarına rastgele karışan ve yönü, miktarı, kaynağı
belli olmayan hatalardır.
Standart sapma normal dağılım oluşturacak kadar arttırılırsa güvenirlikte doğru orantılı olarak artar; daha
fazla arttırıldığında bu sefer güvenirlik ters orantılı bir
şekilde azalmaya başlar çünkü standart hata da artmıştır.
Verilen grafikler incelendiğinde;
I. soldan çarpık ve sivri; II. sağdan çarpık ve sivri; III.
normalden basık; IV. normalden sivri; V. ise normal dağılım göstermektedir.
En yüksek güvenirlik normal dağılımlarda gözleneceğinden cevap E’dir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Bir dağılımın normalliği, basıklığı ya da sivriliği hakkında bilgi veren bağıl değişkenlik katsayısıdır.
“V” ile gösterilen bağıl değişkenlik katsayısı;
20 G V G 25 aralığında ise normal dağılım, puanlar
ortalamaya normal uzaklıkta,
V < 20 ise sivri (homojen) dağılım, puanlar ortalamanın
yakınına yığılmış,
V > 25 ise basık (yayvan) dağılım, puanlar ortalamanın
uzağında seyir etmektedir.” yorumlarında bulunulabilmektedir.
5.
Madde öğrenci düzeyine uygun yazılmış, noktalama
işaretlerine dikkat edilmiş, seçeneklerin uzunlukları eşit
verilmiştir. Fakat madde kökünde gereksiz açıklamalara ve bilgilere yer verildiği için madde yazımı yeniden
düzenlenmelidir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Çoktan seçmeli testlerde dikkat edilmesi gereken esaslardan bazıları; madde kökünde çift olumsuz ifade kullanılmamalıdır, seçeneklerin uzunlukları
birbirine yakın olmalıdır, seçeneklerin ifadeleri madde
kökünü tamamlar nitelikte ya da madde köküyle uyumlu olmalıdır, şans başarısının önüne geçebilmek için
düzeltme formülü kullanılmalıdır.
6.
Ayşe Öğretmen’in hatası maddelerin hepsinin çok zor
ve bundan dolayı homojen yapıda olmasıdır.
Yapılabilecek en temel tavsiye C seçeneğinde verilmiştir. Her bir maddenin güçlüğü farklı olacak ancak ortalamaları 0,50 düzeyinde (test orta güçlükte) olacaktır.
A seçeneğindeki tavsiye soldan çarpık, bilenle bilmeyenin ayırt edilemeyeceği bir duruma yol açar.
B seçeneği hem uygulama açısından geçerlikten uzak
hem de test mantığı açısından yanlıştır.
D seçeneğindeki ifade doğrudur ancak C maddesi D’yi
de kapsayıcıdır. Bizden en temel tavsiye istenmektedir.
E seçeneğinin testin güçlüğü üzerinde doğrudan etkisi
yoktur.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Madde güçlük indeksi bir maddeye doğru cevap verenlerin yüzdesidir. Bir maddenin güvenirliğinin,
ayırt ediciliğinin yüksek olması için güçlük düzeyinin
orta düzeyde olması gerekir. 0,00 ile 1,00 arasında
değer alan madde güçlük indeksi 0,00’a yaklaştıkça
madde zorlaşır, 1,00’e yaklaştıkça madde kolaylaşır.
7.
Sürecin başında öğrencilerin tanınması ve yerleştirilmeleri amacıyla değerlendirme yapılmıştır. Ölçme
işleminden bağımsız olarak, öğrencilerin başarılarının
birbirlerini etkilemediği ölçüt türü ise kriter referanslı
(mutlak) ölçüttür. Kriter referanslı ölçüt kullanıldığında
rekabet olmaz, tüm öğrenciler başarılı ya da başarısız
olabilirler.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Amacına göre değerlendirme; tanıma ve
yerleştirmeye yönelik, biçimlendirme ve yetiştirmeye
yönelik, düzey belirlemeye yönelik değerlendirme olarak üçe ayrılmaktadır. Tanıma ve yerleştirmeye yönelik
değerlendirme öğrencileri çeşitli açılardan tanımak, öğrencilerin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek amacıyla
yapılır. Biçimlendirme ve yetiştirmeye yönelik değerlendirme öğrenme eksikliklerinin ve güçlüklerinin belirlenmesi ve giderilmesi amacıyla yapılır. Düzey belirlemeye yönelik değerlendirme ise öğrencilerin öğrenme
düzeyleri belirlenerek öğrenme düzeyi hakkında değer
yargısına varma sürecidir.
4.
Ölçülmek istenen değişken, başka bir değişkenden
yararlanılmadan ölçülüyorsa doğrudan, başka bir değişken aracılığıyla ölçülüyorsa dolaylı, en az iki farklı
değişken arasında kurulan bağıntıdan yararlanılarak
ölçülüyorsa türetilmiş ölçme adını alır.
Soruda ölçülmek istenen değişken adet sayarak bulunsaydı cevap doğrudan ölçme olacaktı. Oysa satıcı ağırlık
ile adet arasında bir ilişki kurarak yani ağırlıktan yararlanarak adeti belirlediği için cevap dolaylı ölçme olacaktır.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Ölçüt, ölçme sonuçlarını anlamdırırken ya da
ölçümler hakkında karara varılırken ölçümlerin karşılaştırıldığı referans noktasıdır. Mutlak ve bağıl ölçüt olarak
ikiye ayrılır. Mutlak ölçüt, ölçme başlamadan belli olan,
kişiden kişiye değişmeyen, kesin, net ve standart olan
ölçüt türüdür. Bağıl ölçüt ise, ölçme yapıldıktan sonra
belirlenen, kişilerin birbirini etkileyen, kesin, net ve standart olmayan, gruba göre değişebilen ölçüttür.
ÇÖZÜM–9
1.
116
8.
Yapılan testin sonuçlarına göre başarılı olan öğrencilerin 1. sınıfta da başarılı olacakları, başarısız olan
öğrencilerin ise 1. sınıfta başarısız olacakları yönünde
yordama yapılmaktadır. Oysa uygulamada bu durumun
tam tersi olmuştur. Dolayısıyla uygulanan testin yordama geçerliği düşüktür.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Bir ölçme aracının yordama geçerliği bu
aracın gelecekteki başarıyı, performansı tahmin etme
derecesidir. Yordama geçerliğinde karşılaşılacak en
büyük zorluk uygun bir ölçüt bulmadır. Tanıma ve yerleştirme amacıyla yapılan sınavlarda en önemli geçerlik türü yordama geçerliğidir.
9.
Öğrencinin gerçek puan aralığını bulmak için öncelikle
standart hata değeri bulunmalıdır.
Se = s 1 - rx
Se = Standart hata
Se==Standart
s 1 - rx
S
sapma
Se = 3 1 - 0, 64 = 3.0, 6 = 1, 8
rx = Güvenirlik katsayısı
Se = 3 1 - 0, 64 = 3.0, 6 = 1, 8
olarak bulunur.
%68 olasılıkla Arda’nın gerçek puan aralığı;
= (55-1,8), (55 + 1,8)
= 53,2- 56,8
= (55 - 3,6), (55 + 3,6)
= 51,4 - 58,6
= (55 - 5,4), 55 + 5,4)
= 49,6 - 60,4
Arda’nın gerçek puan aralığı %95 olasılıkla 51,4 - 58,6
puan aralığında yer almaktadır.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Standart hata, ölçülen bir özelliğin gerçek değeri ile gözlenen değeri arasındaki farkın yani yapılan
hatanın miktarının ne kadar olduğunun belirlenmesidir.
Normal dağılım; belirli matematiksel özellikler gösteren
simetrik dağılımların bir çeşidi olarak tanımlanabilir.
Normal dağılımın ortalaması, ortancası ve modu aynı
noktada çakışırlar. Normal dağılımda standart hatanın
gösterilmesi aşağıdaki gibidir.
Aritmetik ortalama
Mod
Medyan
%34,13 %34,13
%0,13 %2,14
–3S
%13,59
–2S
–1S
%13,59
0
+1S
%2,14 %0,13
+2S
+3S
% 68
% 95
% 99
10. Aritmetik ortalama = Toplam güçlük olduğuna göre her
bir maddenin güçlük indekslerini bulup toplamamız gerekmektedir.
Güçlük İndeksi =
Toplam Doğru Cevaplayan
Öğrenci sayısı
Toplam Öğrenci Sayısı
Formülü tek tek tüm maddeler için uygulamak yerine
paydaları eşit olduğundan
∑p =
12 + 24 + 16 + 26 + 13
= 1,82
50
Yanıt: A
Ek Bilgi: Testin ortalama güçlüğü madde güçlük indeksleri toplamının madde sayısına oranlamasıdır.
“1” ve “0” şeklinde puanlanan testin ortalama güçlüğü
testin aritmetik ortalamasının madde sayısına bölünmesiyle elde edilir.
11. Testin iç tutarlılığına katkısı en fazla olacak madde ayırt
ediciliği en yüksek olan maddedir. Her madde için ayırt
edicilik indekslerini hesaplayalım.
10 - 2
= 0,32
m1 =
25
14 - 10
= 0,16
m2 =
25
1 - 15
= -0,56
m3 =
25
13 - 13
=0
m4 =
25
8-5
= 0,12
m5 =
25
1. maddenin ayırt edicilik indeksi en yüksek olduğundan iç tutarlılığa katkısı en fazladır.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Madde ayırt edicilik indeksi maddenin bilen
ile bilmeyen öğrencileri birbirinden ayırıp ayırmadığı
hakkında bilgi verir. Madde güçlüğünün 0,00 ve 1,00
olduğu durumlarda madde ayırt ediciliği her zaman
0,00 değerini alır. Madde ayırt edicilik indeksi -1,00 ile
+ 1,00 arasında değer alır.
12. Neşe’nin ve Buğra’nın z puanlarını hesaplayalım.
NEŞE:
BUĞRA:
42 - 30
40 - 30
=2
= 1,66
z1 =
6
6
55 - 55 = 0
50 - 55 = -1
z2 =
z2 =
5
5
34 - 30
33 - 30
=2
= 1,5
z3 =
z3 =
2
2
8-7
5-7
z4 =
z4 =
=1
= -2
1
1
9 - 12 = -1
12 - 12 = 0
z5 =
z5 =
3
3
Neşe I. testte + 2z puanıyla sınıfın %95’inden başarılıdır.
Neşe’nin toplam z puanı = 4; Buğra’nın toplam z puanı
= 0,16 olarak bulunur. Neşe daha başarılıdır.
Buğra’nın V. testte “0” z puanı ile sınıfın % 50’sinden
başarılıdır.
Neşe’nin z puanının en düşük olduğu test V’tir.
Buğra
II.
testte
-1
z
puanı
ile
sınıfın
% 84’ünden başarısızdır.
D
Ek Bilgi: Ham puanların standart puana dönüştürülmesi aritmetik ortalaması ve standart sapma farklı
olan dağılımların, aynı aritmetik ortalama ve standart
sapmaya sahip dağılım hâline dönüştürülmesidir. Standart puanlara dönüştürülmesindeki amaç öğrencilerin
farklı derslerden aldıkları puanların karşılaştırılmasını
sağlayarak öğrencilerin başarıları hakkında yorum
yapmak, öğrencilerin grup içerisinde bağıl başarısını
belirlemektir.
Ham puanlar standart puanlara dönüştürmek için en
çok kullanılan “z” ve “T” puanlarıdır. z puanı aşağıdaki
gibi hesaplanır.
Xi - X
z=
5
zi = Herhangi bir öğrencinin standart z puanı
Xi = Herhangi bir öğrencinin puanı
X = Puan dağılımının aritmetik ortalaması
S = Puan dağılımının standart sapmasıj
z1 =
117
DENEME – 10
Ölçme sonuçlarıyla karşılaştırılan ve değerlendirmeye
dayanak oluşturan değerlere ölçüt denildiği için verilen
seçenekler incelendiğinde V. öncüldeki dönem sonu
sınavına katılabilmek için teorik ders saatlerinin en
az %70’ine uygulamalı ders saatlerinin en az %80’ine
devam etmenin zorunlu olması ölçüttür. Diğer öncüllerdeki ifadelerde ölçüt bir ifadeye yer verilmediğinden
dolayı cevap niteliği taşımamaktadırlar.
4.
Yanıt: D
Yanıt: B
Ek Bilgi: Ölçüt; mutlak ölçüt ve bağıl ölçüt olmak üzere
iki çeşittir. Mutlak ölçütün temel özelliği ölçme yapılmadan önce belirlenmiş bir kriter olmasıdır. Bağıl ölçütte
ise ölçüt, ölçme sonuçlarından çıkarılır.
2.
Cronbach alfa güvenirlik katsayısı, dereceleme ölçeğine göre hazırlanır, kısa cevaplı testlerin güvenirliğini tahmin için kullanılır ve (Psikomotor becerilerin ve
tutum ölçeklerinin puanlanmasında dereceleme ölçeği
kullanılır) iç tutarlık katsayısını verir. Cemre Hanım’ın
kullandığı ölçme aracının güvenirliğini belirlemek için
de kullanılması gereken en uygun yöntem Cronbach
alfa, bu yöntemle elde edilecek güvenirlik katsayısı da
iç tutarlık güvenirlik katsayısıdır.
ÇÖZÜM–10
1.
Ek Bilgi: Eş değer formlar yöntemi; aynı davranışı
ölçen fakat farklı sonuçlardan oluşan iki ayrı test hazırlanarak uygulanır. İki testten elde edilen puanlar arasındaki korelasyon katsayısı hesaplanır. Korelasyon
katsayısının yüksek olması testin güvenilir olduğunu
gösterir. Korelasyonla bulunan güvenirlik katsayısı; iki
uygulama aynı zamanda yapıldıysa eş değerlik katsayısı, iki uygulama arasında belirli bir zaman varsa kararlılık katsayısı olarak bilinir.
Bağımlı değişken, bir araştırmada bağımsız değişkenden etkilenen, sonuç olan, “Neye?” sorusunun cevabı
olan değişkendir. Parçada okul öncesi eğitiminde, drama yönteminin beş-altı yaş grubu çocuklarının dil kazanımına etkisi araştırılmıştır. Bu nedenle neye sorusuna
dil kazanımı cevabı verilecektir. Bu yanıta göre bağımlı
değişkenin “dil kazanımı” olması gerekir.
Yanıt: C
3.
Ölçülen özellik ile ölçmede kullanılan aracın özelliği birbirinden farklı ise bu tür ölçmelere dolaylı ölçme denir.
Bu nedenle Cemre Hanım, öğrencilerinin matematik
dersine yönelik tutumunu belirlemek için hazırladığı ölçek dolaylı ölçmeye örnektir. Tutum ölçeklerinde en çok
kullanılan yöntem likert ölçeğidir. Likert tipi ölçeklerle,
ölçülmek istenen tutumla ilgili çok sayıda olumlu ve
olumsuz ifade yazılır. Bu ifadeler için, “Tamamen katılıyorum”, “Katılıyorum”, “Kararsızım”, “Katılmıyorum” ve
“Kesinlikle katılmıyorum” biçiminde tepkide bulunulur.
Bu nedenle Cemre Hanım’ın kullandığı ölçme aracı
tutum ölçeğidir.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Derecelendirme ölçeği; performansı tanımlayan ve herhangi bir çalışmanın planlanması için geliştirilmiş ölçütleri içeren araçlardır. Bazı kaynaklarda likert
tipi ölçme araçları olarak da geçen dereceleme ölçekleri gözlenen davranışların ne kadar kaliteli yapıldığını
gösteren bir ölçme aracıdır.
5.
Sistematik hata: Ölçümden ölçüme belli oranda artan
ya da azalan hata çeşididir. Bu nedenle I. öncüldeki ‘’01 cm arası kırık bir cetvelle 100 cm’den uzun kumaşları
ölçmüştür.’’ ifadesinde 100 cm’den uzun kumaşlarda
1 cm eksik ölçme yapıldığından oluşan hata türü sistematik hataya örnektir. Tesadüfi hata: Kuralsız olarak
artan ya da azalan hatadır. Kaynağı belli değildir. Bu
nedenle II. öncüldeki ‘’İkinci gün ise dükkâna çok fazla
müşteri geldiği için cetvelin ucunun kırık olduğunu unutarak kumaşları ölçmüştür.’’ ifadesinde Ali’nin cetvelin
ucunun kırık olduğunu unutması yapılan ölçmelerde
farklı hatalar yapmasına neden olduğundan yapılan
hata türü tesadüfi hataya örnektir. Sabit Hata: Hata
miktarının her ölçme işleminde aynı olduğu, ölçümden ölçüme değişmediği hatalara denir. Bu nedenle
III. öncüldeki ‘’Ali’nin annesi masa örtüsü yapmak için
kumaş getirmesini istemiş Ali de akşam eve giderken
75 santimlik kumaş kesmiştir.’’ ifadesinde yapılan ölçme işlemi 100 cm’den kısa olan ölçmelerde sadece 1
cm eksik ölçme yapıldığından oluşan hata türü sabit
hataya örnektir.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Sabit hatanın kaynağı, yönü, miktarı bellidir.
Bu nedenle düzeltilmesi kolaydır. Ölçme yapılan özelliklerin hepsi sabit hatadan aynı şekilde etkilenir. Sistematik hatanın kaynağı, yönü, miktarı bellidir. Genellikle
ölçmeciden kaynaklanır. Düzeltilmesi mümkündür. Tesadüfi hatada ise hatanın tespit edilmesi zor olduğundan
düzeltilmesi de zordur.
Ek Bilgi: Değişkenler neden–etki durumlarına göre bağımlı ve bağımsız değişkenler olmak üzere ikiye ayrılır.
Bağımsız değişken araştırmada etkisi veya etkili olup
olmadığı incelenen değişkenlerdir. Bağımlı değişkeni
etkileme olasılığı olan ve kontrol altında tutularak bağımlı değişkeni etkilemeleri engellenen bağımsız değişken çeşidine ise kontrol değişkeni denir.
118
6.
7.
Sağa çarpık dağılım;
Mod < Medyan < Aritmetik ortalama şeklindedir. Ortalama, puanların aşırı uçta olduğu sağ tarafta yer almıştır. Böyle dağılımı olan bir test zor bir test olarak kabul
edilir. Genellikle öğretim sürecinin başında uygulanan
seviye tespit sınavları için geçerlidir. Bu nedenle İbrahim Öğretmen’in il genelinde biyoloji bilgi yarışmasına
katılacak öğrencileri seçmek için hazırladığı 100 soruluk testten alınan puanların frekans grafiği sağa çarpık
dağılım şeklindedir.
Yanıt: B
Ek Bilgi: Aritmetik ortalama, medyan ve mod değerlerine bakılarak dağılım hakkında yorum yapılamaz. Kesin yorum yapabilmek için çarpıklık katsayısı kullanılır.
Çarpıklık katsayısı +1 ile –1 arasında bir değer ise normale yakın bir dağılım gösterdiği, +1 ile – ile arasında
bir değer değil ise çarpık dağılım olduğu söylenir. Çarpıklık katsayısı negatifse dağılım sola, pozitifse dağılım
sağa çarpıktır. Çarpıklık katsayısı;
Ky =
3 < ( X - X ort)
S
X ort = Medyan
S = S tan dart sapma
Grup farklılaşmasından bahsetmek için bağıl değişkenlik katsayısını bulmak gerekmektedir. Çünkü 50
sorunun sorulduğu bu sınavlarda puanlama aralığı arttıkça standart sapma değeri de artacaktır. Bu durumda standart sapma üzerinden yorum yapmak yanıltıcı
olacaktır. 100 üzerinden olan sınavda ortalama değeri
50 üzerinden olan sınavdan büyük çıkacağından bağıl
değişim katsayısını kullanmak en doğru yoldur.Bağıl
değişkenlik katsayısının formülü;
S
.100 dür.
X
V; bağıl değişkenlik katsayısı, S ile gösterilen standart
sapma ve X ile gösterilen aritmetik ortalamadır. O halde;
V=
VKimya =
4
.100 = 10
40
VTarih =
2
.100 = 5, 71
35
VTürkçe =
VFizik =
10
.100 = 13, 3
75
3
.100 = 33, 3
9
4
.100 = 13, 3
30
olarak hesaplanır. Bağıl değişkenlik katsayısı en yüksek olan fizik dersindeki grup farklılaşması en fazla
olacaktır.
VFelsefe =
Yanıt: D
Ek Bilgi: Bir dağılımda homojenik ve heterojenlik yorumu yaparken birimler aynıysa standart sapmaya
bakılarak yorum yapılır. Genellikle birimler aynı verilir.
Birimler farklıysa bağıl değişim katsayısına bakılır. Örneğin; 50 sorunun sorulduğu iki sınavdan biri 50 üzerinden diğeri ise 100 üzerinden puanlanıyor. 50 üzerinden
olan sınavda birimler 1 olacağınadan standart sapma
küçük çıkacaktır. 100 üzerinden olan sınavda birimler 2
olacağından standart sapma daha fazla çıkacaktır. Bu
durumda standart sapma üzerinden yorum yapmak yanıltıcıdır. 100 üzerinden olan sınavda ortalama değeri
50 üzerinden olan sınavdan büyük çıkacağından bağıl
değişkenlik katsayısını kullanmak en doğru yoldur.
119
8.
T – 50
formülünden
10
her bir öğrencinin Z puanı bulunur.
T = 10. Z + 50 olduğundan Z =
55 – 50
5
Z Murat =
=
= 0, 5
10
10
9.
Madde ayırt edicilik indeksi bir maddenin bilenle bilmeyeni ayırt etme derecesidir.
rjx =
n (d, ü) – n (d, a)
N /2
formülünden yararlanarak,
Z Yusuf =
–10
40 – 50
=
= –1
10
10
Madde 11
12 – 9
3
=
= 0, 12
25
25
Z Zerrin =
–15
35 – 50
=
= –1, 5
10
10
Madde 12
14–7
7
=
= 0, 28
25
25
60 – 50
10
=
=1
10
10
Madde 13
15 – 6
9
=
= 0, 36
25
25
35 – 50
–15
=
= –1, 5
10
10
Madde 14
10 – 4
6
=
= 0, 24
25
25
Madde 15
10 – 13
–3
=
= – 0, 12
25
25
Z Ya€mur =
Z Murat =
Z=
Bireyin Ald›€› Puan - Aritmetik ortalama
S tan dart Sapma
formülünde
Aritmetik ortalamay› ya ln›z b›rak›rsak
A.O = Bireyin Aldığı Puan – Z. Standart sapma olarak
bulunur. Öğrencilerin aldığı puanlar bu formülde yerine yazılarak aritmetik ortalamalar birbirine eştilenirse
standart sapma 30 bulunur. Bulunan standart sapmayı
formülde yerine yazarsak aritmetik ortalamaları aynı
olacağından,
A. O Murat = 80 – 0, 5. 30 = 65
Madde 15 bilenle bilmeyen öğrencileri ters yönde ayırmaktadır.
Yanıt: E
Ek Bilgi: Madde ayırt edicilik indeksi maddenin bilen
ile bilmeyen öğrencileri birbirinden ayırıp ayırmadığı
hakkında bilgi verir. Madde güçlüğünün 0,00 ile 1,00
olduğu durumlarda madde ayırt ediciliği her zaman
0,00 değerini alır. Madde ayırt edicilik indeksi –1,00 ile
+1,00 arasında değer alır.
A. O Yusuf = 35 + 1. 30 = 65
A. O Zerrin = 20 + 1, 5 . 30 = 65
10. Beş maddeden alınan puanların ortalaması madde
A. O Adnan = 50 + 1, 5.30 = 95
güçlük indekslerinin toplamına eşittir.
Hatalı puan Adnan’a aittir.
M11 maddesin in güçlük indeksi
21
50
21
50
21
50
Yanıt: E
Ek Bilgi: Öğrencilerin puanları aritmetik ortalamadan
düşük olduğu zaman Z puanı negatif çıkmaktadır. Negatif değerlerle uğraşmanın güçlüğünden kurtulmak
için T puanı kullanılmaktadır. T puanının normal dağılım eğrisinde gösterilmesi aşağıdaki gibidir.
f
14
50
23
50
34,13 34,13
Testin ortalaması
S
T
0,13 2,14
13,59
–3s –2s –1s
20
30 40
13,59
2,14 0,13
x +1s +2s +3s
50 60
70
80
x
=
23
21
21
21
14
+
+
+
+
50
50
50
50
50
100
=2
50
Olduğundan beş maddeden alınan puanın ortalaması
2’dir.
=
Madde güçlükleri hesaplanır.
A. O Ya€mur = 95 – 1.30 = 65
120
rjx=
n(d,ü) – (n(d,a)
N/2
Madde 11
12 – 9
3
=
= 0, 12
25
25
Madde 12
14 – 7
7
=
= 0, 28
25
25
Madde 13
15 – 6
9
=
= 0, 36
25
25
Madde 14
10 – 4
6
=
= 0, 24
25
25
Madde 15
10 –13
-3
=
= –0, 12
25
25
diyebiliriz.
Çeldiricinin iyi olabilmesi için çeldiricilerde alt gruptakilerin sayısı, üst gruptakilerin sayısından fazla olmalıdır.
Buna göre 12.maddenin çeldiricileri doğru yönde çalışmıştır ve madde 14’ün C çeldiricisi, beklenen yönde
çalışmıştır diyebiliriz.
n(d,ü) + (n(d,a)
N
Ek Bilgi: Güvenirliğin ilişkili olduğu kavramlar tutarlılık, eş değerlik, kararlılık, duyarlılık ve objektifliktir. İç
tutarlılık; bir test maddesine verilen cevapların, testin
tamamı ile tutarlı olmasıdır. Kararlılık, ölçülmek istenen
hedeflerin sabit kaldığı sürece ölçme aracının benzer
sonuçları vermesidir. Objektiflik, bir ölçme aracının
kişiye göre değil, kesin olmasını ifade eder. Duyarlılık
ise ölçme aracının birimi ile ilgili bir kavramdır. Ölçme
aracının birimi küçüldükçe duyarlılığı artar çünkü ölçme
aracı daha fazla ayrıntıya girer.
Madde 11
12 + 9
21
=
= 0, 42
50
50
Madde 12
14 + 7
21
=
= 0, 42
50
50
Madd 13
di el yazısıyla yazmayıp madde seçeneklerinden
seçmektedir. Böylelikle, öğrencinin yazısı öğretmen
tarafından yanlış anlaşılmamaktadır. Çoktan seçmeli
test maddelerinin cevap kâğıtlarındaki cevaplarının bir
işarete dayalı olması puanlamayı yapan öğretmene
hem kolaylık hem de objektiflik sağlamaktadır. Ayrıca
soruların cevapları kesinlikle doğru veya yanlış ya da
en doğru olacak şekilde sınıflayabileceğinden çoktan
seçmeli testlerin objektifliğini artırmaktadır.
Yanıt: C
Madde ayırt edicilikleri hesaplanır. Madde 13, madde
12’den daha ayırt edici bir maddedir
Pj=
11. Çoktan seçmeli testte öğrenci sorunun cevabını ken-
15 + 6
21
=
= 0, 42
50
50
Madde 14
10 + 4
14
=
= 0, 28
50
50
Madde 15
10 + 13
23
=
= 0, 46
50
50
12. Bilgi, daha geniş ve derinlemesine ölçülecekse, ana di-
Madde güçlükleri hesaplanır.
Bu hesaplamalara göre madde 15, diğer maddelere
göre daha kolaydır.
Yanıt: A
Ek Bilgi: Çeldiricilerin doğru yönde çalışması; alt
grupta bulunan öğrencilerin üst grupta bulunan öğrencilere göre daha çok çeldiriciyi işaretlemesi anlamına
gelmektedir. Madde güçlüğü 0,00’a yaklaştıkça zorlaşmakta, 1,00’a yaklaştıkça kolaylaşmaktadır.
lini doğru kullanma ve konuşma becerilerinin ölçülmesinde kullanılacaksa sözlü yoklama yapmak uygundur.
Ancak uygulama yapılacak grup kalabalıksa ve belli
bir süre içerisinde çok sayıda soru sorulacaksa sözlü
yoklama yapmak uygun değildir. Çünkü sözlü yoklamalar bireysel olarak uygulandığından her birey için ayrı
soru sorulmasını gerektirecektir. Kalabalık gruplarda
uygulanmasını zorlaştırmaktır. Ayrıca çok fazla zaman
gerekmektedir.
Yanıt: C
Ek Bilgi: Sözlü yoklamalarda sorular önceden hazırlanmalıdır. Sözlü sınavlar bireysel olarak uygulandığından her birey için ayrı soru sorulması gerekir. Bu işlem
fazla zaman alacağından kalabalık gruplarda uygulanması zordur. Soru sayısı azdır. Bu durumda kapsam
geçerliğini ve güvenirliği düşürür.

EĞİTİM BİLİMLERİ

Transkript

Benzer belgeler

1977 Halil ALTUĞ

Şehitkamil Belediyesi Sanat Merkezi Fikir Projesi Yarışması Soru ve

Universitelerarasi Secme Sinavi

glasgow koma skalası

T Ü R K Ç E

için tıklayınız.

POEMS SENDROMU

İndirmek Tıklayınız

TÜRKİYE`NİN ALGILARI ARAŞTIRMASI

File