docMakaleyi Yazdır
download 
Şikayet Transkript
Makaleyi Yazdır
OKUL ÖNCESİ EĞİTİMİ İÇİN ÖĞRETİM TEKNİKLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME (Renkli Materyal Örnekleriyle Desteklenmiştir) Editörler: Yrd. Doç. Dr. Eser ÜLTAY Yrd. Doç. Dr. Neslihan ÜLTAY Editörler: Yrd. Doç. Dr. Eser ÜLTAY Yrd. Doç. Dr. Neslihan ÜLTAY Okul Öncesi Eğitim İçin ÖĞRETİM TEKNİKLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME ISBN 978-605-318-453-9 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. © 2016, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Mayıs 2016, Ankara Yayın-Proje: Didem Kestek Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek Kapak Görseli: http://tr.depositphotos.com maj ID: 2204587 Copyright: tobkatrina Baskı: Salmat Basım Yayıncılık Ambalaj Sanayi Tic. Ltd. Şti. Büyük Sanayi 1. Cadde 95/1 İskitler/ANKARA Tel: 0312-3411020 Yayıncı Sertifika No: 14749 Matbaa Sertifika No: 26062 İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51 Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60 Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08 Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38 Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60 İnternet: www.pegem.net E-ileti: [email protected] ÖN SÖZ Son yıllarda yapılmış çalışmalar, birçok kavramın temelinin okul öncesi dönemde atıldığını göstermektedir. Okul öncesi dönem çocukları öğrenmeye aşırı istekli olup doğal bir bilim adamı gibi her şeyi araştırmaya, defalarca denemeler yapıp doğruya ulaşmaya heveslidirler. Ancak bu dönemin özellikleri itibariyle, çocuklar soyut olarak düşünemeyecekleri için veya soyut kavramları algılayamayacakları için kavramların somutlaştırılarak öğretilmesi bir gerekliliktir. Okul öncesi dönemde kavramların somutlaştırılmasında en çok başvurulan yol materyal kullanımıdır. Materyal gelişiminde uygun teknolojinin ve yöntemlerin kullanılması artık çağımız için bir zorunluluk haline gelmiştir. Bu kitap da bu noktadan hareketle okul öncesi öğretmen adayları için “Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme” dersinde okutulmak üzere yazılmıştır. Bu kitap, “Temel Kavramlar”, “Öğretim Teknolojisi ve İletişim”, “Araç Gereç Geliştirme”, “Öğretim Araç Gereçlerinin Teorik Temelleri”, “Öğretim Materyalinin Seçimi, Hazırlanması ve Tasarımı”, “Teknolojik Öğretim Araçları ve Özellikleri”, “İki ve Üç Boyutlu Araç Gereçlerin Hazırlanması ve Uygulanması”, “Bilgisayar Destekli Öğretim Araç Gereçlerinin Hazırlanması ve Uygulanması” ve “Materyal Örnekleri” bölüm isimleriyle toplam dokuz bölümden oluşmaktadır. Ayrıca bu kitap, renkli materyal örnekleriyle de desteklenmiş ve görsel açıdan zenginleştirilmiştir. Basım aşamasına kadar, kitap taslağı defalarca kontrol edilmiş ve düzenlemeler yapılmıştır. Buna rağmen gözümüzden kaçan bazı hatalar bulunabilir. Kitap içerisindeki hataları, ilk baskı heyecanına vermenizi diler, görüş ve önerilerinize ihtiyaç duyduğumuzu belirtmek isteriz. Kitabın tüm öğretmen ve öğrencilere faydalı olması dileğiyle, kitabın hazırlanması sürecinde emeği geçen herkese, ayrıca kitabın basım aşamasında desteklerini bizden esirgemeyen Sayın Yrd. Doç. Dr. Bünyamin ÇETİNKAYA’ya şükranlarımızı sunar, teşekkür ederiz. Yazarlar Adına, Editörler: Yrd. Doç. Dr. Eser ÜLTAY Yrd. Doç. Dr. Neslihan ÜLTAY Giresun, 2016 BÖLÜMLER VE YAZARLARI 1. BÖLÜM: TEMEL KAVRAMLAR Yrd. Doç. Dr. Eser ÜLTAY 2. BÖLÜM: ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ VE İLETİŞİM Yrd. Doç. Dr. Neslihan ÜLTAY 3. BÖLÜM: ARAÇ GEREÇ GELİŞTİRME Öğr. Gör. Ufuk KANDAZ 4. BÖLÜM: ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİN TEORİK TEMELLERİ Yrd. Doç. Dr. Belkıs TEKMEN 5. BÖLÜM: ÖĞRETİM MATERYALİNİN SEÇİMİ, HAZIRLANMASI VE TASARIMI Yrd. Doç. Dr. Necla DÖNMEZ USTA 6. BÖLÜM: TEKNOLOJİK ÖĞRETİM ARAÇLARI VE ÖZELLİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Müge ŞEN 7. BÖLÜM: İKİ VE ÜÇ BOYUTLU ARAÇ GEREÇLERİN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI Yrd. Doç. Dr. Binnur YILDIRIM HACIİBRAHİMOĞLU 8. BÖLÜM: BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİNİN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI Yrd. Doç. Dr. Mustafa Serkan ABDÜSSELAM 9. BÖLÜM: MATERYAL ÖRNEKLERİ Yrd. Doç. Dr. Eser ÜLTAY İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...................................................................................................................................................iii BÖLÜMLER VE YAZARLARI............................................................................................................. iv İÇİNDEKİLER......................................................................................................................................... v BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR 1.1. Eğitim................................................................................................................................................. 1 1.2. Öğrenme............................................................................................................................................ 2 1.3. Öğretme............................................................................................................................................. 3 1.4. Öğretim............................................................................................................................................. 4 1.5. Teknoloji............................................................................................................................................ 5 1.5.1. Teknoloji Okuryazarlığı...................................................................................................... 6 1.5.2. Eğitim Teknolojisi ve Öğretim Teknolojisi...................................................................... 7 Değerlendirme......................................................................................................................................... 8 Kaynaklar.................................................................................................................................................. 9 BÖLÜM 2 ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ VE İLETİŞİM 2.1. Öğretim Teknolojisinin Eğitime Yansımaları............................................................................. 11 2.2. Bilgi ve İletişim Teknolojisinden Eğitimde Yararlanması......................................................... 12 2.3. Öğretim Teknolojisi ve İletişim.................................................................................................... 16 2.4. Öğretim Materyalleri ve İletişim Arasındaki İlişki.................................................................... 19 Değerlendirme....................................................................................................................................... 21 Kaynaklar................................................................................................................................................ 22 BÖLÜM 3 ARAÇ GEREÇ GELİŞTİRME 3.1. Öğretim Sürecinin Planlanmasında Araç Gereç İlişkisi........................................................... 24 3.2. Araç Gereç ve Tasarım İlişkisi...................................................................................................... 25 3.2.1. Planlama............................................................................................................................. 26 3.2.2. Tasarlama............................................................................................................................ 27 3.2.3. Uygulama........................................................................................................................... 28 3.2.4. Değerlendirme................................................................................................................... 29 3.3. Bir Öğretim Etkinliği İçinde Araç Gereç Kullanımı.................................................................. 30 3.3.1. Giriş..................................................................................................................................... 34 3.3.2. Gelişme............................................................................................................................... 35 3.3.3. Sonuç................................................................................................................................... 36 Değerlendirme....................................................................................................................................... 39 Kaynaklar................................................................................................................................................ 40 vi Okul Öncesi Eğitim İçin Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme BÖLÜM 4 ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİNİN TEORİK TEMELLERİ 4.1. Araç Gereçlerin Öğretimde Yeri ve Önemi................................................................................ 42 4.2. Araç Gereçlerin Eğitime Sağladığı Faydalar............................................................................... 43 4.2.1. Okul Öncesi Dönemde Materyallerin Rolü................................................................... 45 4.3. Materyal Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar.......................................................... 47 4.3.1. Sağlığa Uygun Olma......................................................................................................... 48 4.3.2. Gelişim Düzeyine Uygun Olma...................................................................................... 49 4.3.3. Dayanıklı ve Ergonomik Olma........................................................................................ 49 4.3.4. Geliştirilebilir ve Erişilebilir Olma.................................................................................. 50 4.3.5. Biçimsel Özellikler Açısından Dikkat Çekici Olma...................................................... 50 4.3.6. Açık, Anlaşılır ve Kazanımlara Uygun İpuçlarını İçerme............................................ 51 4.4. Materyal Kullanımında Temel İlkeler.......................................................................................... 51 4.5. Farklı Okul Öncesi Eğitim Yaklaşımlarında Materyallerin Rolü............................................. 52 4.5.1. Montessori Yaklaşımında Materyaller............................................................................ 53 4.5.2. Reggio Emilia Yaklaşımında Materyaller....................................................................... 54 4.5.3. High Scope Yaklaşımında Materyaller........................................................................... 56 Değerlendirme....................................................................................................................................... 57 Kaynaklar................................................................................................................................................ 58 BÖLÜM 5 ÖĞRETİM MATERYALİNİN SEÇİMİ, HAZIRLANMASI VE TASARIMI 5.1. Öğretim Materyalinin Seçimi....................................................................................................... 61 5.1.1. Öğretim Materyalinin Seçimini Etkileyen Faktörler.................................................... 61 5.2. Materyallerin Hazırlanması.......................................................................................................... 64 5.3. Materyal Tasarımı.......................................................................................................................... 65 5.3.1. Tasarım Öğeleri................................................................................................................. 66 5.3.2.Tasarım İlkeleri................................................................................................................... 73 Değerlendirme....................................................................................................................................... 79 Kaynaklar................................................................................................................................................ 80 BÖLÜM 6 TEKNOLOJİK ÖĞRETİM ARAÇLARI VE ÖZELLİKLERİ 6.1. Bilgisayar......................................................................................................................................... 85 6.1.1. Bilgisayarın Okul Öncesi Eğitim Ortamlarında Kullanımı......................................... 86 6.2. Televizyon........................................................................................................................................ 91 6.3. Yansı Cihazları (Projektörler)....................................................................................................... 95 6.3.1. Yansıtıcı (Projektör).......................................................................................................... 95 6.3.2. Tepegöz .............................................................................................................................. 97 6.4. Eğitsel Amaçlı Tahtalar.................................................................................................................. 99 İçindekiler vii 6.5. CD/Mp3, Mp4, Mp5 Çalar.......................................................................................................... 101 6.6. Dijital Ses Kayıt Cihazı................................................................................................................ 102 6.7. Tablet, Akıllı Telefon.................................................................................................................... 103 6.8. Dijital (Sayısal) Fotoğraf Makinesi ve Kamera......................................................................... 104 Değerlendirme..................................................................................................................................... 106 Kaynaklar.............................................................................................................................................. 107 BÖLÜM 7 İKİ VE ÜÇ BOYUTLU ARAÇ GEREÇLERİN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI 7.1. Kavram Eğitimi Materyalleri (Eğitici Oyuncak)...................................................................... 112 7.1.1. Eğitici Oyuncak/Kavram Eğitimi Materyalleri Hazırlama Basamakları.................. 114 7.2. Duyu Eğitimi Materyalleri.......................................................................................................... 117 7.2.1. Çıngıraklar....................................................................................................................... 119 7.2.2. Mobiller............................................................................................................................ 119 7.2.3. Oyun Minderi.................................................................................................................. 119 7.2.4. Duyu/Dokunma Yastıkları............................................................................................. 120 7.2.5. Duyu Kitabı...................................................................................................................... 120 7.2.6. Duyu Küpleri/Dokunma Kesesi.................................................................................... 121 7.2.7. Ses Kutuları...................................................................................................................... 122 7.2.8. Koku Şişeleri/Koku Keseleri........................................................................................... 122 7.2.9. Dokunma Kartları........................................................................................................... 123 7.2.10. Pembe Kule.................................................................................................................... 124 7.2.11. Dolgu Oyuncaklar......................................................................................................... 124 7.3. Modüler Oyuncaklar................................................................................................................... 126 7.4. Kukla, Maske ve Kostümler........................................................................................................ 127 7.4.1. Okul Öncesi Dönemde Kuklaların Önemi.................................................................. 128 7.4.2. Kukla Yapım İlkeleri........................................................................................................ 129 7.4.3. Kukla Çeşitleri................................................................................................................. 131 7.5. Hikaye Anlatımı Materyalleri..................................................................................................... 135 7.5.1. Hikaye Kartları (Şimşek Kart)....................................................................................... 136 7.5.2. Pazen Pano....................................................................................................................... 136 7.5.3. Yap-Boz Hikaye............................................................................................................... 136 7.5.4. Tren Tekniği..................................................................................................................... 137 7.5.5. Hikaye Evi......................................................................................................................... 137 7.5.6. Hikaye Önlüğü................................................................................................................. 137 7.6. Artık Malzemelerden Materyaller............................................................................................. 137 7.6.1. Artık Materyal Çeşitleri.................................................................................................. 139 7.6.2. Artık Materyal Ürün Yapma Aşaması.......................................................................... 141 7.6.3. Örnek Artık Materyal Etkinlikleri................................................................................ 142 7.7. Tangram ........................................................................................................................................ 144 viii Okul Öncesi Eğitim İçin Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme 7.8. Origami ........................................................................................................................................ 145 7.9. Gerçek Nesne................................................................................................................................ 145 7.10. Resimler....................................................................................................................................... 146 7.11. Grafikler ..................................................................................................................................... 146 7.12. Model-Maket.............................................................................................................................. 147 7.13. Çalışma Yaprağı.......................................................................................................................... 148 Değerlendirme..................................................................................................................................... 150 Kaynaklar.............................................................................................................................................. 151 BÖLÜM 8 BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİNİN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI 8.1. Bilgisayar Destekli Öğretim ....................................................................................................... 153 8.1.1. Bilgisayar Destekli Öğretim Yazılımları....................................................................... 154 8.1.2. Etkili Öğretimin Yazılımlarının Genel Özellikler....................................................... 155 8.2. Eğitim ve İnternet......................................................................................................................... 156 8.2.1. Web 1.0 ve Öğrenme 1.0................................................................................................. 156 8.2.2. Web 2.0 ve Öğrenme 2.0................................................................................................. 157 8.2.3. Web 3.0 ve Öğrenme 3.0................................................................................................. 157 8.2.4. Eğitimde İnternet Kullanımı.......................................................................................... 158 8.2.5. İnternet’te Öğretimin Sınırlılıkları................................................................................ 159 8.3. Uzaktan Eğitim............................................................................................................................. 160 8.3.1. Uzaktan Eğitimin Sağladığı Olanaklar......................................................................... 161 8.4. Öğretmenlere Önerilebilecek Destekleyici Uygulamalar....................................................... 161 8.4.1. Bloglar............................................................................................................................... 161 8.4.2. Google Drive Paylaşım Uygulamaları.......................................................................... 163 8.4.3. Sınıf Tartışma Ortamları ............................................................................................... 164 8.4.4. Grup Çalışma Ortamları................................................................................................ 165 8.4.5. Etkileşimli Sınav Oluşturma Ortamları........................................................................ 167 8.4.6. Kodlama Öğretim Ortamları......................................................................................... 169 8.4.7. Anket Hazırlama Ortamları........................................................................................... 170 8.4.8. Animasyon Hazırlama Ortamları................................................................................. 171 8.4.9. Karekod Uygulaması....................................................................................................... 172 8.4.10. Oyun Geliştirme Ortamları......................................................................................... 173 8.4.11. Araştırma ve Gözlem Kayıt Ortamları....................................................................... 175 8.4.12. Dijital Kitap Hazırlama Ortamları.............................................................................. 176 8.4.13. Hikaye Tahtası Hazırlama Ortamları.......................................................................... 177 Değerlendirme..................................................................................................................................... 179 Kaynaklar.............................................................................................................................................. 180 İçindekiler ix BÖLÜM 9 MATERYAL ÖRNEKLERİ Materyal Örneği - 1............................................................................................................................. 184 Materyal Örneği - 2............................................................................................................................. 185 Materyal Örneği - 3............................................................................................................................. 186 Materyal Örneği - 4............................................................................................................................. 187 Materyal Örneği - 5............................................................................................................................. 188 Materyal Örneği - 6............................................................................................................................. 189 Materyal Örneği - 7............................................................................................................................. 190 Materyal Örneği - 8............................................................................................................................. 191 Materyal Örneği - 9............................................................................................................................. 192 Materyal Örneği - 10........................................................................................................................... 194 Materyal Örneği - 11........................................................................................................................... 195 Materyal Örneği - 14........................................................................................................................... 198 Materyal Örneği - 15........................................................................................................................... 200 Materyal Örneği - 16........................................................................................................................... 201 Materyal Örneği - 17........................................................................................................................... 202 Materyal Örneği - 18........................................................................................................................... 203 Materyal Örneği - 19........................................................................................................................... 204 Materyal Örneği - 20........................................................................................................................... 205 Materyal Örneği - 21........................................................................................................................... 206 Materyal Örneği - 22........................................................................................................................... 207 Materyal Örneği - 23........................................................................................................................... 208 Materyal Örneği - 24........................................................................................................................... 209 Materyal Örneği - 25........................................................................................................................... 210 Materyal Örneği - 26........................................................................................................................... 211 Materyal Örneği - 27........................................................................................................................... 212 Materyal Örneği - 28........................................................................................................................... 213 Materyal Örneği - 29........................................................................................................................... 214 Materyal Örneği - 30........................................................................................................................... 216 Cevap Anahtarı.................................................................................................................................... 217 1. BÖLÜM TEMEL KAVRAMLAR Eser ÜLTAY Kazanımlar Bu bölümün sonunda öğrencilerin, • Eğitim, öğrenme, öğretme, öğretim, teknoloji, teknoloji okuryazarlığı, eğitim teknolojisi ve öğretim teknolojisi kavramlarının tanımlarını yapabilmeleri, • Eğitim, öğrenme, öğretme ve öğretim arasındaki ilişkiyi kurabilmeleri, • Teknoloji okuryazarlığını ve teknoloji okuryazarı bireylerin özelliklerini kavrayabilmeleri beklenmektedir. Öğrencilerin belirli bir konuda derinlemesine bilgi sahibi olabilmeleri için, o konu kapsamındaki kavramları iyi kavrayabilmeleri gerekmektedir. Konu ile ilgili kavramlar iyi kavranılıp konunun temeli sağlam atıldıktan sonra yeni bilgiler bu sağlam temel üzerine kolaylıkla inşa edilebilir. Bu bağlamda, bu bölümde eğitim, öğrenme, öğretme, öğretim, teknoloji, teknoloji okuryazarlığı, eğitim teknolojisi ve öğretim teknolojisi kavramlarından bahsedilmiştir. Böylece öğrenciler eğitim, öğrenme, öğretme ve öğretim arasındaki ilişkiyi; teknoloji okuryazarlığını; teknoloji okuryazarı bireylerde bulunması gereken nitelikleri; eğitim teknolojisi ve öğretim teknolojisi kavramlarını kavrayabileceklerdir. Bu temel kavramların iyi kavranabilmesi de öğrenmenin anlamlı olması açısından önemlidir. 1.1. Eğitim Bir bilimin ürettiği sistematik bilgi birikimine ulaşmanın yolu, o bilimin kavramlarının anlamlarının bilinmesinden geçer. O nedenle bir bilim dalında ilk önce, o bilime dair kavramlar belirlenir, o kavramların tanımları yapılır, o kavramlar arasındaki ilişkiler üzerinde durulur. Eğitim bilimlerinin de en temel kavram- Temel Kavramlar 9 Kaynaklar Alkan, C. (2011). Eğitim teknolojisi (8. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Ayas, A., Çepni, S., Akdeniz, A. R., Özmen, H., Yiğit, N., & Ayvacı, H. Ş. (2011). Kuramdan uygulamaya fen ve teknoloji öğretimi (9. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık. Bacanlı, H. (2001). Gelişim ve öğrenme (4. Baskı). Ankara: Nobel Yayın ve Dağıtım. Çepni, S., Ayvacı, H. Ş., & Bacanak, A. (2012). Bilim teknoloji toplum ve sosyal değişim. Ankara: PegemA Yayıncılık. Çilenti, K. (1984). Eğitim teknolojisi ve öğretim. Ankara: Kadıoğlu Matbaası. Erdem, M. (1998). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkın Yayınları. Ertürk, S. (1972). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları. Ertürk, S. (1982). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları. Gürkan, T., & Gökçe, E. (1999). Türkiye’de ve çeşitli ülkelerde ilköğretim. Ankara: Siyasal Kitapevi. Özden, Y., & Turan, S. (2011). Eğitim bilimine giriş. Ankara: PegemA Yayıncılık. Özmen, H. (2004). Fen öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 100111. Romiszowski, A. J. (1986). Designing instructional systems. London: Kogan Page. Senemoğlu, N. (1997). Gelişim, öğrenme ve öğretim. Ankara: Spot Matbaacılık. Türkoğlu, A. (2002). Öğretmenlik mesleğine giriş (2. Baskı). Ankara: Mikro Basın-Yayın-Dağıtım. URL – 1, https://tr.wikipedia.org/wiki/Davran%C4%B1%C5%9F. 26.11.2015. URL – 2, http://notoku.com/egitim-ogrenme-ve-ogretme/#ixzz3tAVZCtEt. 02.12.2015. Varış, F. (1988). Eğitimde program geliştire. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları. Varış, F. (1994). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Yayınları. Yrd. Doç. Dr. Eser ÜLTAY 1983 yılında Isparta’nın Uluborlu ilçesinde dünyaya gelen Dr. ÜLTAY, ilk, orta ve lise eğitimini Isparta’da tamamlamış olup, lisans eğitimini 2007 yılında İstanbul’da Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesinde tamamlamıştır. Doktora eğitimini ise 2014 yılında Trabzon’da Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünde tamamlamış olup, uzmanlık alanı bağlam temelli öğrenme yaklaşımı ve kavramsal öğrenmedir. Halen Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Eğitimi ABD’de yardımcı doçent olarak görev yapmakta olan ÜLTAY, evli ve iki çocuk babasıdır. 2. BÖLÜM ÖĞRETİM TEKNOLOJİSİ VE İLETİŞİM Neslihan ÜLTAY Kazanımlar Bu bölümün sonunda öğrencilerin, • Öğretim teknolojisinin eğitime yansımaları hakkında fikir sahibi olabilmeleri, • Bilgi ve İletişim Teknolojilerinden eğitimde yararlanma yollarını kavrayabilmeleri, • Öğrenme ortamlarında teknoloji odaklı öğelerin görevlerini kavrayabilmeleri, • İletişim, iletişim sürecinin temel bileşenleri, öğretim materyalleri-iletişim arasındaki ilişki hakkında fikir sahibi olabilmeleri beklenmektedir. Bu bölümde öğretim teknolojisinin görsel ve görsel-işitsel eğitimden sonra eğitime yansıdığından söz edilmiştir. Böylece bilgi ve iletişim teknolojilerinin de öğretimde sıklıkla kullanılması gündeme gelmiştir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinden eğitim alanında farklı şekillerde yararlanılmaktadır. Bunlar bilgi kaynakları, sunum araçları, yardımcı araçlar, bilgisayar destekli öğretim, iletişim araçları ve eğitim faaliyetlerinin yürütülmesi gibi çeşitlilik gösterir. Öğrenmenin gerçekleşebilmesi için sınıf içinde genellikle kaynak görevini üstlenen öğretmen ile alıcı durumundaki öğrenci arasında iletişim kurulması gerekmektedir. Öğretmen iletmek istediği mesajları uygun kanallar aracılığıyla araç, yöntem ve teknik kullanarak alıcıya iletir. Öğretmen ile öğrenci arasındaki ortak yaşantı alanlarının fazla olması iletilmek istenen mesajların doğru algılanması bakımından önemlidir. 2.1. Öğretim Teknolojisinin Eğitime Yansımaları Öğretim teknolojisi eğitim teknolojisinin bir bileşeni olarak, öğrenmenin gerçekleştirilebilmesi için gerekli ortamların oluşturulması ve organizasyonunu 22 Okul Öncesi Eğitim İçin Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme Kaynaklar Çilenti, K. (1984). Eğitim teknolojisi ve öğretim. Ankara: Gül Yayınevi. Demirel, Ö. (2004). Öğretme sanatı. Ankara: Pegem Yayınları. Demirel, Ö., & Altun, E. (2012). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Seferoğlu, S. S. (2007). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem Akademi. Yiğit, N., Alev, N., Özmen, H., Altun, T., & Akyıldız, S. (2013). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı (Geliştirilmiş 5. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık Yayın ve Dağıtım. Yrd. Doç. Dr. Neslihan ÜLTAY 1983 yılında İstanbul’un Bakırköy ilçesinde dünyaya gelen Dr. ÜLTAY, ilk, orta ve lise eğitimini İstanbul’da tamamlamış olup, lisans eğitimini 2007 yılında yine İstanbul’da Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Fakültesinde tamamlamıştır. Doktora eğitimini ise 2012 yılında Trabzon’da Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsünde tamamlamış olup, uzmanlık alanı kavramsal öğrenme, bağlam temelli yaklaşım ve okul öncesi dönemde fen eğitimi ile materyal geliştirmedir. Halen Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Eğitimi ABD’de yardımcı doçent olarak görev yapmakta olan ÜLTAY, evli ve iki çocuk annesidir. 3. BÖLÜM ARAÇ GEREÇ GELİŞTİRME Ufuk KANDAZ Kazanımlar Bu bölümün sonunda öğrencilerin, • Öğretim sürecinin planlanmasında araç gereç ilişkisini kurabilmeleri, • Okul öncesi eğitimde gereç geliştirme sürecindeki öğelerin özelliklerini kavrayabilmeleri, • Okul öncesi eğitim etkinlikleri için araç gereç tasarımında dikkat edilmesi gereken özellikleri kavrayabilmeleri, • Araç gereçlerin bir etkinlik sürecinde kullanılması sırasında nelere dikkat edileceğini anlayabilmeleri, • Etkinliklerde kullanılan araç gereçlerin okul öncesi programındaki yeri ve önemini açıklayabilmeleri beklenmektedir. Doğumdan sonra ailemizin yanında deneyimlerimiz desteklenir. Bu destekte her zaman duygusal bir yön vardır. Aileler aldıkları oyun materyallerinin eğitsel olması dışında da ekonomik olması ve görüntünün güzel olması öncelikleri vardır. Planlı olarak zengin uyarıcıların bulunduğu ilk ortam okul öncesi eğitim kurumlarıdır. Öğretmenler etkinliklerini planlama sürecinde çocukların yaş gelişim özellikleri, okul öncesi programında yer alan kazanım göstergeleri ve kavramları belirlemelidirler. Sınıfın fiziki özellikleri, öğrenme merkezleri, öğrenme merkezinde yer alan materyaller de planlamada dikkat edilmesi gereken önemli unsurlardır. İyi planlanmış bir etkinlik planı, uygulamada kullanılan materyal ve kavramın doğru zamanda ve uygun yöntem ve teknikle verilmesi oldukça önemlidir. Bu bölümde, okul öncesi eğitim programında etkinlik planlama, uygulama ve etkinliğin değerlendirilmesi anlatılmıştır. Kalıcı öğrenme için çocuğun yakın çevresinden materyaller seçilip uygun araç gereç ile desteklenmelidir. Ayrıca bu bölümde, okul öncesi eğitim etkinliklerinde, kullanılması uygun materyal seçimi hakkında bil- 40 Okul Öncesi Eğitim İçin Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme Kaynaklar Akman, B. (2014). Erken çocukluk döneminde gelişim (5. Baskı). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Atik, B. (2003). Okul öncesinde eğitsel materyal yapımının amaçları ve önemi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. Bayhan, P. (2014). Her yönüyle okul öncesi eğitim 8 (1. Basım). Akara: Hedef CS Basın Yayın. Çelik, N., & Daşcan, Ö. (2014). Son değişiklerle okul öncesi eğitimi programı ve etkinlik kitabı. Ankara: Anı Yayıncılık. Danacı, M. (2015). Eğitimde araç gereç geliştirme. Ankara: Eğiten Kitap. Haktanır, G. (2013). Zihin araçları erken çocukluk eğitiminde Vygotsky yaklaşımı (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık. Koçyiğit, S. (2015). Okul öncesi eğitimde araç-gereç geliştirme. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları. Koşar, E., & Çiğdem, H. (2003). Eğitim ortamı tasarımı, araç-gereç ve materyal özellikleri. Ankara: Öğreti Pegem A Yayıncılık. MEB, (2013). Okul öncesi programı. Talim Terbiye Kurulu, Ankara. Yiğit, N. (2007). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (3. Baskı). Trabzon: Akademi Kitapevi. Zembat, R. (2010). Okul öncesinde özel öğretim yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık. Öğr. Gör. Ufuk KANDAZ 1973 yılında İzmir’in Ödemiş ilçesinde dünyaya gelen KANDAZ, ilk, orta ve lise eğitimini İzmir’de tamamlamış olup, lisans öğrenimini 1996 yılında Ankara’da Hacettepe Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksekokulu Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Bölümünde tamamlamıştır. İlk olarak 1996 yılında Trabzon İsmet Paşa İlköğretim Okulunda anasınıfı öğretmenliği yapmıştır. 2000-2005 yılları arasında Trabzon’da Karadeniz Teknik Üniversitesinde; 2005-2010 yılları arasında ise Erzurum’da Atatürk Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışan KANDAZ, anne çocuk sağlığı ve ilkyardım, yaratıcılık gelişimi, özel öğretim yöntemleri, eğitsel ders araçları, öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı gibi derslerin yürütücülüğünü yapmıştır. Halen Trabzon’da Karadeniz Teknik Üniversitesi Fatih Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi ABD’de öğretim görevlisi olarak görev yapmakta olan KANDAZ, evli ve iki çocuk annesidir. 4. BÖLÜM ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİNİN TEORİK TEMELLERİ Belkıs TEKMEN Kazanımlar Bu bölümün sonunda öğrencilerin, • Okul öncesi dönemde öğretim araç gereçlerinin çocuğun farklı gelişim alanlarına sağladığı katkıları kavrayabilmeleri, • Okul öncesi dönem eğitimi için hazırlanan araç gereçlerin sahip olması gereken özellikleri ve kullanım ilkelerini gerekçeleriyle açıklayabilmeleri, • Farklı okul öncesi eğitim yaklaşımlarında araç gereçlerin farklılaşan rollerini karşılaştırabilmeleri beklenmektedir. Bu bölüm okul öncesi dönemde eğitim materyallerinin çocuğun gelişimindeki yeri ve önemini temel kullanım ilkeleri ile anlatmaktadır. Okul öncesi dönem çocuklarının gelişim ve öğrenme özelliklerine göre materyal kullanımı farklı eğitim yaklaşımlarında değişkenlik gösterebilmekle beraber temelde çocuklara sağlanmak istenen kazanımlar aynıdır. Dolayısıyla eğitim yaklaşımları kendi felsefi özelliklerine göre ortam düzenlemesi ve materyal seçiminde kısmi ayrılıklar gösterse de temel ilkelerde birleşmektedir. Bu anlayışla, okul öncesi dönemde çocukların materyal kullanımının farklı gelişim alanlarına sağladığı yararlar teorik temellere dayandırılarak verilmiştir. Yaş döneminin hassaslığı sebebiyle materyal seçiminde dikkat edilmesi gereken kurallar ve düzenlemeler açıklanmış, devamında bu özelliklere dikkat edilerek seçilen materyallerin en iyi verimi almak için eğitim ortamına nasıl dahil edilmeleri gerektiği anlatılmış ve son olarak farklı okul öncesi eğitim yaklaşımlarında materyallerin önemine yönelik örnekler verilmiştir. 58 Okul Öncesi Eğitim İçin Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme Kaynaklar Aral, N., Kandır, A., & Can Yaşar, M. (2011). Okul Öncesi eğitim ve okul öncesi eğitim programi. İstanbul: Ya-pa. Avcı, N. (2015). Her yönüyle okul öncesi eğitim 17: Okul öncesinde materyal geliştirme. Ankara: Hedef Yayıncılık. Bennett, T. (2001). Reaction to visiting infant toddler and preschool centers in Reggio Emilia, Italy. Early Childhood Research Practice, 3(1), 1-8. Berk, E. L. (2013). Bebekler ve çocuklar - Infants and children: Prenatal through middle childhood. (Çeviri Ed. Erdoğan-Işıkoğlu, N.). Ankara: Nobel Yayıncılık. Bredekamp, S. (2015). Erken çocukluk eğitiminde etkili uygulamalar - Effective practices in early childhood education. (Çeviri Ed. İnan, H. Z., & İnan, T.). İstanbul: Nobel Yayıncılık. Cabı, E. (Ed.). (2013). Eğitim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem Yayınclık. Demirel, Ö., & Altun, E. (2010). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem Yayıncılık. Dilmaç, O. (2013). Görsel sanatlar dersinde öğretim materyallerinin kullanılmasına ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(1), 643661. Erişti, D. S. (Ed.). (2008). Okul öncesinde materyal geliştirme. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Greg, M. (2002). Let them play, they will learn: An argument for nationalizing the montessori style. Preschool Education in the United States. Eric Database: ED 472131. Hoffman, M., & Weikart, D. P. (2002). Educating young children: Active learning practices for preschool and childcare programs (2nd Ed.). Ypsilant: High Scope Press. Morrison, G. S. (1998). Early childhood education today. (7th Ed.). New Jersey: Prentice Hall. New, R. S. (2007). Reggio Emilia as cultural activity theory in practice. Theory and Practice, 46(1), 5-3. Oktay, A. (1999). Yaşamın sihirli yılları: Okul öncesi dönem. İstanbul: Epsilon Yayıncılık. Senemoğlu, N. (2009). Gelişim öğrenme ve öğretim. (14. Baskı), Ankara: PegemA yayıncılık. Şimşek, A. (2011). Öğretim tasarımı. Ankara: Nobel Yayıncılık. Temel, F. (Ed.). (2012). Erken çocukluk eğitiminde yaklaşımlar ve programlar. Ankara: Vize Yayıncılık. Wilbrant, E. (2012). Okul öncesinde montessori yaklaşımı. Ankara: Kök Yayıncılık. 5. BÖLÜM ÖĞRETİM MATERYALİNİN SEÇİMİ, HAZIRLANMASI VE TASARIMI Necla DÖNMEZ USTA Kazanımlar Bu bölümün sonunda öğrencilerin, • Öğretim materyalinin seçimini etkileyen faktörleri açıklayabilmeleri, • Öğretim materyali hazırlanırken dikkat edilmesi gereken unsurları kavrayabilmeleri, • Tasarım öğelerini ve tasarım ilkelerini açıklayabilmeleri beklenmektedir. Derslerde konu ya da kavrama uygun diyagram, model, üç boyutlu materyal veya afiş gibi görsel materyaller kullanılabilir. Bu materyallerin seçiminde, hazırlamasında ve tasarımında dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Bu hususlara dikkat edildiğinde hazırlanan materyaller konu/kavram öğretiminde niteliği artırabilir. Bu bağlamda kitabın bu bölümünde öğretim materyalinin seçimini etkileyen faktörler, materyallerin hazırlanması için dikkat edilmesi gereken unsurlar, materyal tasarımı, tasarım öğeleri ve tasarım ilkeleri yer almaktadır. 5.1. Öğretim Materyalinin Seçimi Öğrenme-öğretme sürecinde kaynak ile alıcı arasında bilgiyi yani mesajı taşıyan her öğe öğretim materyali olarak adlandırılabilir. Bu durumda öğretme-öğrenme etkinliklerinde öğretim materyallerinin önemi büyüktür. Öğretmenler derslerinde öğrenci seviyesine ve dersin içeriğine uygun hazır öğretim materyalleri kullanabilir. Eğer bu hazır materyaller öğrencilerinin seviyesine uygun değilse var olan bu materyallerin uygun hale getirerek kullanılmaları gerekmektedir. Bu noktada materyal seçimi ön plan çıkmaktadır. 5.1.1. Öğretim Materyalinin Seçimini Etkileyen Faktörler Materyal seçiminde dikkat edilmesi gereken bazı faktörler vardır. Bunlar: 80 Okul Öncesi Eğitim İçin Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme Kaynaklar Avcı Yücel, Ü., & Ergün, E. (2013). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı, Cabı, E. (Ed.). Öğretim materyallerinin hazırlanması ve seçimi, s.45-64. Ankara: Pegem Yayıncılık. Cabı, E. (2013). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem Yayıncılık. Çelik, L. (2012). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı, Demirel, Ö., & Altun, E. (Ed.). Öğretim materyallerinin hazırlanması ve seçimi, s.27-66. Ankara: Pegem Yayıncılık. Demirel, Ö., & Altun, E. (2012). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (6. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık. Dönmez Usta, N. (2011). Yapılandırmacı öğrenme kuramı çerçevesinde bilgisayar destekli öğretim materyali geliştirmesi, uygulanması ve etkililiğinin değerlendirilmesi: çekirdek kimyası (radyoaktivite) örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. K.T.Ü., Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon. Dursun, F. (2006). Öğretim Sürecinde Araç Kullanımı. İlköğretmen Dergisi, 1, 8-9. Fidan, N. K. (2008). İlköğretimde araç gereç kullanımına ilişkin öğretmen görüşleri. Kuramsal Eğitim Bilim, 1(1), 48-61. İşbilen, A. (2007). Tasarım ve mühendislik eğitimi birlikteliği üzerine irdelemeler. Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2, 39-45. Mishra, P., & Koehler, M. (2006). Technological pedagogical content knowledge: A framework for integrating technology in teacher knowledge. Teachers College Record, 108(6), 10171054. Seferoğlu, S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (2. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık. Shulman, L. (1986). Those who understand: Knowledge growth in teaching. Educational Researcher, 15(2), 4-14. Smaldino, S. E., Lowther, D. L., & Russell, J. D. (2012). Instructional technology and media for learning (10th Ed.). Boston: Pearson. URL-1, http://cizgi.nedir.com/ (Erişim tarihi: 10.03.2016). Wyatt, T. (1996). School effectiveness research: Dead end, damp squib or smouldering fuse. Issues in Educational Research, 6(1), 79-112. Yalın, H. İ. (2012). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (25. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık. Yanpar, T., & Yildirim, S. (1999). Öğretim teknolojileri ve materyal gelistirme. Ankara: Anı Yayıncılık. Yeşıldere, S., & Türnüklü, E. (2007). Examination of students’ mathematical thinking and reasoning processes. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 40(1), 181-213. Yiğit, N. (2007). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Trabzon: Akademi Kitabevi. 6. BÖLÜM TEKNOLOJİK ÖĞRETİM ARAÇLARI VE ÖZELLİKLERİ Müge ŞEN Kazanımlar Bu bölümün sonunda öğrencilerin, • Teknolojik öğretim araçlarını tanıyabilmeleri, • Teknolojik öğretim araçlarının kullanım özelliklerini açıklayabilmeleri, • Teknolojik öğretim araçlarının okul öncesi dönemde kullanım amaçlarını açıklayabilmeleri, • Teknolojik öğretim araçlarının okul öncesi eğitim ortamlarında kullanımına ilişkin örnekler verebilmeleri beklenmektedir. 1980’li yıllardan beri, gerek günlük yaşamda gerekse eğitim alanında insanın yaptığı tüm işleri gerçekleştirebilecek araçların “insan”ın yerine alacağı kaygısı zaman zaman gündemde olmuştur. Teknolojik araçların eğitim ve öğretimde kullanımının “insan sıcaklığı”nı tehdit eden, hatta bireyi mekanikleştiren bir unsur olarak değerlendirilmiş ve kaygı sebebi olmuştur. Bu kaygının temelde teknoloji okuryazarlığı ile teknolojinin amaca uygun kullanımına ilişkin yeterli bilgi ve becerinin eksikliğinden kaynaklandığı söylenebilir. Hangi kademe olursa olsun örgün eğitim sürecinin vazgeçilmez unsurları olan hedef kitle (öğrenci), öğretmen ve eğitim içeriği (eğitim programı/müfredat) değişmezdir. Okul öncesi düzeyde etkin, kalıcı ve gerçek bir öğrenmenin gerçekleşebilmesi için hedef kitlenin (çocuk) gereksinimleri doğrultusunda eğitim içeriğinin planlanması gereklidir. Bu süreci planlayacak, uygulayacak ve değerlendirecek olan eğitimin vazgeçilmez unsuru olan öğretmendir. Bugünden yirmi yıl sonrasına, üreten birey ve vatandaş yetiştirmekle yükümlü olan okul öncesi öğretmeni, yenilenen ve ilerleyen dünya ve buna bağlı olarak gelişen beklentiler doğrultusunda öğrenme ortamlarında yeni düzenlemelerde bulunmak durumundadır. Öğrenci merkezli öğretimin kaçınılmaz olduğu günümüz eğitim sisteminde öğretmen, öğrencilerin farklılaşan öğrenme gereksinimleri doğrultusunda çeşitli öğ- Teknolojik Öğretim Araçları ve Özellikleri 107 Kaynaklar Akkoyunlu, B., & Tuğrul, B. (2003). Okul öncesi çocukların ev yaşantısındaki teknolojik etkileşimlerinin bilgisayar okuryazarlığı üzerindeki etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 12-21. Aktaş-Arnas, Y. (2005). Okul öncesi dönemde bilgisayar destekli eğitim. Eğitim Araştırmaları, 20(5), 36-47. Aktas-Arnas, Y. (2006). The effects of television food advertisement on children’s food purchasing requests. Pediatrics International, 48, 138-145. American Academy of Pediatrics Council on Communicatios and Media. (2011). Policy Statement: Media use by children younger than 2 years. Pediatrics, 128(5), 1040-1045. Arı, M., & Bayhan, P. (2002). Okul öncesi dönemde bilgisayar destekli eğitim. Ankara: Epsilon Yayıncılık. Başboğaoğlu, U. (2007). Öğretim sürecinde kullanılan araçlar ve görsel-işitsel araçlar. İçinde Ö. Demirel ve E. Altun (Ed.). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (69-87). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Bayhan, P. (1999). Ana babaların çocukların eğitiminde bilgisayar kullanılması konusundaki duygu ve düşüncelerinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 267-279. Buckleitner, W. (1999). The state of children’s software evaluation-Yesterday, today, and in the 21st centrury. Information Technology in Child-hood Education, 211-220. Çakır, H., & Yılmaz, A. (2009). Bilgisayar destekli eğitim ile ilgili temel kavramlar. İçinde B. Akkoyunlu (Ed.). Bilgisayara giriş (155-190). Ankara: Kriter Yayınevi. Dennison, B. A., Russo, T. J., Burdick, P. A., & Jenkins, P. L. (2004). An intervention to reduce television viewing by preschool children. Arch Pediatr Adolesc Med, 158, 170-176. Erdogan, S., & Baran, G. (2008). A study on opinions of parents regarding television watching habits of their children in the four-six age group. The Social Sciences, 3(3), 245-248. Evcimen, E., Yenilmez, K., & Yemenli, E. (2012). A review of the programs of a private television channel from the perspective of preschool mathematics education. III. International Congress on Early Childhood Education’da sunulan bildiri. Çukurova University Faculty of Education, Adana, Türkiye, 12-15 September. Gülbahar, Y. (2008). Öğretim araç ve gereçleri. İçinde K. Selvi (Ed.). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (85-126). Ankara: Anı Yayıncılık. Güler, T., & Yıldız, B. (2009). Eğitsel yazılımların değerlendirilmesi ve seçimi. İçinde B. Akkoyunlu (Ed.). Bilgisayara giriş (191-208). Ankara: Kriter Yayınevi. Hatun, Ş. (2007). Tüketim kültürü ve çocuk bedenleri. İçinde N. Ahioğlu ve N. Güney (Yay. Haz.), Popüler kültür ve çocuk (1. Baskı) 31-34. Ankara: Dipnot Yayınları. Haugland, S. W, & Ruiz, E. A.(2002). Empowering children with technology: Outstanding developmental software for 2002. Early Childhood Education Journal, 30, 125-132. 108 Okul Öncesi Eğitim İçin Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme İşman, A. (2005). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: PegemA Yayıncılık. Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (2. Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık. MEB (2008). Öğretmen yeterlilikleri. Ankara: MEB Devlet Kitapları Müdürlüğü. MEB (2013). Okul öncesi eğitim programı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. MEB (2013). Okul öncesi eğitim programı ile bütünleştirilmiş aile destek eğitim rehberi (OBADER). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Nathanson, A. I. (2001). Parent and child perspectives on the presence and meaning of parental television mediation. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 45, 210-220. National Association for the Education of Young Children (1996). NAEYC position statement: Technology and young children: Ages three-eight (Electronic version). Young Children, 10, 11-16. Özakar, S., & Koçak, C. (2012). Kitle iletişim araçlarından televizyonun 3-6 yaş grubundaki çocukların davranışları üzerine etkisi. New Symposium Journal, 50(1), 31-39. Özdemir, S., & Çetin, E. (2014). Teknolojik ürünler ve sınıfta kullanımı. İçinde P. Bayhan (Ed.). Okul Öncesinde Teknolojinin Rolü (173-189). Ankara: Hedef Yayıncılık. Peters, K. M., & Blumberg, F. C. (2002). Cartoon violence: Is ıt as detrimental to preschoolers as we think?. Early Childhood Education Journal, 29(3), 143-148. RTÜK (Tarihsiz). Okullarda Medya Okuryazarlığı Dersleri Başlıyor... RTÜK Medya Okuryazarlığı Eğitim Ordusunu Kuruyor... http://www.rtuk.org.tr/sayfalar/IcerikGoster.aspx?icerik_id=2292dd1b-d27e-47bb-b0af-09fd55fe2db4,12 Eylül 2012. Sarıtaş, M.(2007). Öğretimde araç-gereçlerin etkili kullanımı. İçinde M. Sarıtaş (Ed.). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (55-106). Ankara: PegemA Yayıncılık. Şen, M. (2012). Okul öncesi dönemde teknoloji kullanımı. İçinde N. Avcı ve M. Toran (Ed.). Okul öncesi eğitime giriş (289-299). Ankara: Eğiten Kitap. URL-1, http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:GeOlkRfSjJoJ:ninova.itu.edu. tr/tr/dersler/guzel-sanatlar/3918/snt-105/ekkaynaklar%3Fg395745+&cd=4&hl=tr&ct=clnk&gl=tr (Erişim tarihi: 21.03.2016). Wright, C. J., Huston, A. C., Murphy, K. C., Peters, M., Pinon, M., Scantlin, R., & Kotler, J. (2001). The relations of early television viewing to school readiness and vocabulary of children from low-income families: The early window project. Child Development, 72(5), 13471366. Yalçin, S. S., Tuğrul, B., Naçar, N., Tuncer, M., & Yurdakök, K. (2002). Factors that affect television viewing time in preschool and primary school children. Pediatrics International, 44(6), 622-627. Yalın, H. İ. (2005). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (14. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Teknolojik Öğretim Araçları ve Özellikleri 109 Yangın, S. (2011). Öğretim sürecinde kullanılan araçlar ve etkili kullanımı. İçinde M. Küçük (Ed.). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (43-71). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Yanpar, T. (2005). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık. Yüzer, V. (2003). Öğretim materyallerinin öğretim sürecindeki yeri ve kullanımı. İçinde F. Odabaşı (Ed.). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme (85-104). Eskişehir: Açık Öğretim Fakültesi Yayını. Yrd. Doç. Dr. Müge ŞEN Dr. Müge Şen, lisans öğrenimini Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ev Ekonomisi Yüksekokulunda (1999), yüksek lisans öğrenimini Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Ev Ekonomisi (Çocuk Gelişimi) programında (2004), doktora öğrenimini ise Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Eğitimi programında (2009) tamamlamıştır. 1999-2002 yılları arasında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Anaokulunda okul öncesi öğretmeni olarak görev yapmış, 2002’de Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi İlköğretim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi ABD’de araştırma görevlisi olarak atanmış ve 2014 yılından bu yana da aynı bölümde yardımcı doçent olarak görev yapmaktadır. Okul öncesi dönemde; teknolojinin kullanımı ve bilgisayar destekli eğitim, sosyal gelişim kapsamında sosyal davranış ve akran ilişkileri, değerler eğitimi konuları ile ilgilenmekte olup öğretmen yetiştirme, oyun, hareket gelişimi ve eğitimi, konularında lisans ve lisansüstü dersler vermekte ve araştırmalar yürütmektedir. 7. BÖLÜM İKİ VE ÜÇ BOYUTLU ARAÇ GEREÇLERİN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI Binnur YILDIRIM HACIİBRAHİMOĞLU Kazanımlar Bu bölümün sonunda öğrencilerin, • Okul öncesi dönemde kullanılan materyalleri tanımlayarak, bu materyallerin çocukların gelişimine katkılarının neler olduğunu kavrayabilmeleri, • Materyallerin yapım aşamalarını öğrenmeleri, • Artık malzemeleri kullanarak kendi materyallerini üreterek etkili kullanmayı kavramaları beklenmektedir. Erken çocukluk döneminde oyun, çocukların dünyayı algılama sürecinde edindikleri yeni beceriler, deneyimler ve bilgilerdir. Oyun, çocukların bilişsel, duygusal, sosyal ve fiziksel açıdan gelişimine yardımcı olur. Oyun çocukların eğlenerek hem kendilerini hem de akranlarını anlamaya yardımcı olur. Çocuğun işi olarak tanımlanan oyun çocukların deneyimler ile edindikleri bilgileri içselleştirmesini böylece öğrenmenin kalıcılığını destekler. Çocuklar oyun yoluyla öğrenme olanaklarına ihtiyaçları vardır. Oyunlar aracılığıyla çocuklar riskleri göze alırlar, anlaşma yaparlar, problem çözerler, yeni fikirler üreterek tekrar düzenlemeler yaparlar. Milli Eğitim Bakanlığı 2013 Okul Öncesi Eğitim programının özellikleri arasında programın oyun temelli olduğu, çocuğun oyun yoluyla öğrendiği ve çocuğun kendini en iyi oyun sırasında ifade ettiği vurgulanmaktadır. Aileler, öğretmenler ve diğer tüm yetişkinler olarak öncelikle okul öncesi dönemde oyunun çocuk için önemli bir bilgi kaynağı olduğunu bilmeli, çocuk ve oyunu bir bütün olarak görmeli ve çocuğun oyun ile geçirdiği süreye saygı duymalıyız. İki ve Üç Boyutlu Araç Gereçlerin Hazırlanması ve Uygulanması 151 Kaynaklar Alkan Ersoy, Ö., & Turla, A. (2014). Günlük hayattan malzemelerle okul öncesi eğitim materyalleri hazırlama. N. Avcı (Ed.). Her yönüyle okul öncesi eğitim-8, Okul öncesinde materyal geliştirme, içinde (s. 100-124). Ankara: Hedef CS Basın Yayın. Atalay, A. (2012). Okul öncesi eğitimde materyal geliştirme (5. Baskı). Ankara: Kök Yayıncılık. Avcı, N. (2015). Kavram ve duyu eğitimi materyalleri (2. Baskı). A. K. Akyol (Ed.). Her yönüyle okul öncesi eğitim-7, Okul öncesinde materyal geliştirme, içinde (s. 35-48). Ankara: Hedef CS Basın Yayın. Bayazit, N. (2006). Modüler oyuncaklar. A. Gürcan Mutlu (ed.). Okulöncesinde materyal geliştirme (4. Baskı), içinde (s. 119-140). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Büyüktaşkapu, S. (2014). Montessori materyalleri. E. Çakıroğlu Wilbrant (Ed.). Okul öncesi eğitimde montessori yaklaşımı (3. Baskı), içinde (s.156-210), Ankara: Kök yayıncılık. Goodwin, M. P. (2008). Sensory experiences in the early childhood class-room: Teachers’ use of activities, perceptions of the importance of activities, and barriers to implementation. Unpublished master’s thesis, University of Oklahoma State. Guyton, G. (2011). Using toys to support infant-toddler learning and development. Young Children, 50-56. Güneysu, S., Çağlayan, E., & Kaygısız, P. (2005). Beyin araştırmalarının eğitime yansıması. Ankara: SMG Yayıncılık. Hirsh, A. R. (2004). Early childhood curriculum: Incorporating multiple intelligences, developmentally appropriate practice and play. United States of America: Pearson Education. Jackman, L. H. (2001). Early education curriculum: A child’s connection to the World. (2nd Ed.) United States of America: Delmar Thomson Learning. Kandır, A., & Tezel Şahin, F. (2012). Oyuncak ve oyun materyalleri: Eğitici Oyuncaklar. İstanbul: Morpa. Milli Eğitim Bakanlığı (2008). Eğitici Oyuncaklar Modülü, Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. Mesleki Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi. http://hbogm.meb.gov.tr/modulerprogramlar/kursprogramlari/cocukgelisim/moduller/egiticioyuncaklar.pdf (Erişim tarihi: 01.02.2016). Milli Eğitim Bakanlığı (2013). Okul öncesi eğitim programı. http://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf (Erişim tarihi: 03.03.2016). Manocha, A., & Narang, D. (2004). Concept development status of rural preschoolers. Journal of Human Ecology, 16(2), 113-118. Mutlu, B., Ergişi, A., Bütün Ayhan, A., & Aral, N. (2012). Okul öncesi dönemde montessori eğitimi. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 113-128. Oğuzkan, Ş., & Avcı, N. (2000). Okul öncesinde eğitici oyuncaklar. İstanbul: Ya-Pa. Sobe, N. (2004). Challenging the gaze: The subject of attention and a 1915 Montessori demonstration classroom. Educational Theory, 54(3), 281-297. 152 Okul Öncesi Eğitim İçin Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme Sperry Smith, S. (2006). Early childhood mathematics. (3rd Ed.) United States of America: Pearson Education. Şahin, Ş. (2015). Hikaye anlatımında kullanılabilecek materyaller. Ş. Öztürk Aynal, (Ed.), Okul öncesi eğitimde materyal tasarımı, içinde (27-51) Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık. Şaşmaz Ören, F., & Ormancı, Ü. (2012). Öğretmen adaylarının çalışma yaprağı geliştirme ve kullanma uygulaması ile bu uygulamaya yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 241-270. Tuğrul, B. (2002). Erken çocukluk döneminde öğrenmeyi ve öğretimi kolaylaştıran özellikler. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 142-147. Tuğrul, B., & Kavici, M. (2002). Kağıt katlama sanatı ve origami. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1). Turla, A. (2006). Okul öncesi eğitimde maskeler, kostümler ve başlıklar. Ankara: Gerhun. Yalçınkaya, T., & Yalçınkaya, D. Ç. (2009). Okul öncesi dönemde artık malzemeyi değerlendirerek yapılan oyuncaklar. İstanbul: Morpa yayınları. Yanpar, T. (2005). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık. Yıldırım Haciibrahimoğlu, B. (2015). Grafikler. B. Akman, (Ed.), Okulöncesi dönemde matematik (5. Baskı), içinde (s. 132-140) Ankara: Pegem Akademi Yrd. Doç. Dr. Binnur YILDIRIM HACIİBRAHİMOĞLU İlk ve orta öğrenimini Giresun’da tamamlayan Dr. YILDIRIM HACIİBRAHİ-MOĞLU, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesi Okul Öncesi Öğ-retmenliği ABD’de lisans eğitimini, 2006 yılında Okul Öncesi Öğretmenliği alanında yüksek lisans eğitimini tamamladı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Özel Eğitim alanında doktora unvanını alan YILDIRIM HACIİBRAHİMOĞLU, 2004-2013 yılları arasında Başkent Üniversitesi İlköğretim Bölümü Okul Öncesi Öğretmenliği ABD’de araştırma görevlisi olarak çalıştı. 2013 yılından itibaren Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Bölümünde yardımcı doçent olarak görev yapan yazar, erken çocukluk döneminde akademik beceriler, ilkokula geçiş süreci ve erken çocukluk müdahale ve kaynaştırma, alanları üzerine çalışmaktadır. 8. BÖLÜM BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM ARAÇ GEREÇLERİNİN HAZIRLANMASI VE UYGULANMASI Mustafa Serkan ABDÜSSELAM Kazanımlar Bu bölümün sonunda öğrencilerin, • Bilgisayar destekli öğretim tanımını yapabilmeleri, • Bilgisayar destekli öğretim yazılımları arasındaki farkları kavrayabilmeleri, • Uzaktan eğitimi ve biçimlerini açıklayabilmeleri, • Alanlarında bir uygulama geliştirmeleri beklenmektedir. Bu bölümde bilgisayar destekli öğretimden, yazılımlarından, üstün yanları ve sınırlılıklarından söz edilmiştir. Ancak söz edilen yazılımlar ve geliştirilen ortamlar gelişi güzel bir şekilde değil, etkili öğretim yazılımlarının genel özelliklerine dikkat edilerek geliştirilmelidir. Bilgisayar destekli öğretim uygulamaları; öğretim, benzeşim, alıştırma ve oyun amaçlı uygulamalar şeklinde gruplandırılmıştır. Günümüzde teknolojinin ve özellikle internetin hızlı gelişimi ve yayılımı sonucunda öğrenenlere farklı imkânlar sağlanmıştır. Ayrıca öğrencilerin öğrenmeleri desteklenerek birçok kişiye uzaktan eğitimle zengin fırsatlar, ya da internet üzerinden birçok zengin yazılımlar sunulmuştur. Bu yazılımlardan bloglar, paylaşım uygulamaları, tartışma, animasyon hazırlama, grup çalışma, oyun geliştirme ve dijital kitap oluşturma ortamları örnek olarak bu bölümde verilmiştir. 8.1. Bilgisayar Destekli Öğretim Bilgisayarın eğitime dâhil edilmesiyle çok çeşitli öğretim yöntemleri arasında bilgisayar destekli öğretim de yerini almıştır. Günümüzde halen önemi devam 180 Okul Öncesi Eğitim İçin Öğretim Teknikleri ve Materyal Geliştirme Kaynaklar Baki, A., Karal, H., Çebi, A., Şılbır, l., & Pekşen, M. (2009). Uzaktan eğitimde öğretim yönetim sistemi ve senkron eğitim platformu tasarim süreci: KTÜ örneği. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 1(1), 85-101. Constantinides, E., & Fountain, S. J. (2008). Web 2.0 Conceptual foundations and marketing issues. Journal of Direct, Data and Digital Marketing Practics, 231-244. Cooper, M. (2007). Accessibility of emerging Rich Web Technologies: Web 2.0 and Semantic Web, 16th International World Wide Web Conference, 1-6. Çekbaş, Y., Savran, A., & Durkan, N. (2003). Eğitim fakültesi öğrencilerinin bilgisayara yönelik tutumları. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Bilgi Teknolojileri Kongresi-II Kongre Kitabı, 311313. Demirel, Ö., Seferoğlu, S. S., & Yağcı, E. (2002). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Dönmez Usta, N., Karslı, F., & Ayas, A. (2014). The development of computer assisted instructional material about types of radioactivity degradation in nuclear chemistry. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 3(1), 51-58. Ersoy, Y. (2000). Bilişim teknolojisi ve matematik eğitimi (BiTeME): Matematik öğretimi ve öğretmen eğitimi. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi (UFBMEK-5) Bildiriler Kitabı, 16-18. Floridi, L. (2009). Web 2.0 vs. the semantic Web: A philosophical assessment. Episteme, 6(01), 25-37. Fuchs, C., Hofkirchner, W., Schafranek, M., Raffl, C., Sandoval, M., & Bichler, R. (2010). Theoretical foundations of the web: Cognition, communication, and cooperation. Towards an understanding of Web 1.0, 2.0, 3.0. Future Internet, 2, 41-59. Genç, H. (2010) İnternetteki Etkileşim Merkezi Sosyal Ağlar ve E-İş 2.0 Uygulamaları, Akademik Bilişim ’10-XII. Akademik Bilişim Konferansı, 10-12 Şubat, Muğla Üniversitesi, 611617. Halis, İ. (2002). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Nobel Yayınları. Jonassen, D. H., Peck, K., & Wilson, B. G. (1999). Learning with technology: A constructivist approach. Upper Saddle River, NJ: Merrill. Karasar, S. (2004). Eğitimde Yeni iletişim teknolojileri-internet ve sanal yüksek eğitim. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(4). Keats, D., & Schmidt, J. P. (2007). The genesis and emergence of education 3.0 in higher education and its potential for Africa. First Monday, 12(3), 1-11. Kutup N. (2010). İnternet ve sanat, yeni medya ve net.art, akademik bilişim ’10-XII. Akademik Bilişim Konferansı, 10-12 Şubat, Muğla Üniversitesi, 9-20. Morris, R. D. (2011) Web 3.0: Implications for online learning. TechTrends, 55(1), 42-46. Bilgisayar Destekli Öğretim Araç Gereçlerinin Hazırlanması ve Uygulanması 181 Murugesan, S. (Ed.). (2009). Handbook of research on Web 2.0, 3.0, and X. 0: Technologies, business, and social Applications. IGI Global. Naik, U., & Shivalingaiah, D. (2008), Coparative study of Web 1.0, Web 2.0 and Web 3.0, 6th international CALIBER – 2008. University of Allahabad, Allahabad, February 28-29 & March, 1, 499-508. Odabaş, H. (2004). İnternet tabanlı uzaktan öğrenim modelinin bilgi hizmetlerine yönelik yükseköğretim programlarında kullanımı. Saha, R., & Grover, S. (2011). Quantitative evaluation of website quality dimension for web 2.0 environment. International Journal of u- and e- Service, Science and Technology, 4(4), 15-36. Staab, S., Shadbolt, N., & Hall, W. (2006), The semantic web revisited. IEEE Intelligent System, 1541-1672. Şahin, T., & Yıldırım, S. (1999). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık. Tezci, E., & Gürol, A. (2001). Oluşturmacı öğretim tasarımında teknolojinin rolü. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3, 151-156. Uşun, S. (2000). Dünyada ve Türkiye’de bilgisayar destekli öğretim. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Yrd. Doç. Dr. Mustafa Serkan ABDÜSSELAM 1979 yılında Trabzon’da dünyaya gelen Dr. ABDÜSSELAM, ilk, orta ve lise eğitimini ÜRDÜN Amman’da tamamlamış olup, lisans ve yüksek lisans eğitimini Trabzon’da Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Fakültesinde tamamlamıştır. Doktora eğitimini ise yine aynı üniversitede Eğitim Bilimleri Enstitüsünde tamamlamış olup, uzmanlık alanı artırılmış gerçekliktir. Halen Giresun Üniversitesi Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümünde yardımcı doçent olarak görev yapmakta olan ABDÜSSELAM, evli ve iki çocuk babasıdır. 9. BÖLÜM MATERYAL ÖRNEKLERİ Eser ÜLTAY Kazanımlar Bu bölümün sonunda öğrencilerin, • Örnek materyaller yardımıyla kendi materyallerini hazırlamaları beklenmektedir.
