Kısırlık sizce ne zaman tarih olacak? Her geçen gün kısırlığın

1
Kısırlık sizce ne zaman tarih olacak?
Her geçen gün kısırlığın sebepleri daha iyi anlaşılmakta ve bu nedenlere yönelik tedaviler
geliştirilmektedir. Gün geçtikte daha fazla çiftin kısırlık sorununa çözüm bulabilmekteyiz.
Birçok bayanın iş ve kariyer planlarına öncelik verip çocuk sahibi olmayı daha ileri yaşlara
attığı günümüzde, her geçen gün daha zorlu vakalarla karşılaşmakta ve çözüm bulmaya
çalışmaktayız. Kısırlık sorunu çiftlerin çocuk sahibi olmayı daha ileri yaşlara atmaları ve
çevresel faktörler nedeniyle daha da sıklaşacaktır. Bundan 10 yıl önce çocuk sahibi olmanız
imkansız dediğimiz bir çok çift günümüzde tedavi ile çocuk sahibi olabilmektedir.
Mikroenjeksiyon metodu geliştirilmeden önce çok düşük sperm sayısı olan erkeklerin baba
olmaları olanaksızdı. Günümüzde artık bu sorun en kolay tedavi edilen kısırlık sebeplerinden
biri oldu. Aslında iş teknolojiye kalsa herkes çocuk sahibi olabilir. Ancak bazı teknolojilerin,
örneğin klonlama gibi, etik ve kanuni açıdan kontrol altında tutulması gerekir. Dolayısı ile
gelişen teknoloji ile beraber sorunların bir çoğunun gelecekte giderileceğine inanıyorum,
ancak kısırlık hiç bir zaman tamamen ortadan kalkmayacaktır.
Kısırlığın nedenleri arasında ilk sırada neler vardır?
Kısırlık kadından, erkekden veya her ikisinden birden de kaynaklanabilir. Kısırlık vakalarının
%40’ı erkekte sperm sayı ve kalitesinin düşüklüğüne bağlıdır. Vakaların %20’sinde kadında
yumurtlama problemleri, % 20’sinde ise tüplerin tıkalı olması ve rahmin bebeği taşıyabilme
özelliklerine sahip olmaması gibi sorunlar kısırlık nedenleridir. Yüzde 20 vakada da hem
erkek hem kadında sorun vardır. Bunların yanı sıra endometriozis gibi hastalıklar, çevresel
faktörler, akraba evlilikleri, genetik sorunlar ve dengesiz beslenme de kısırlığın oluşmasında
rol oynayabilir. İş ve aile hayatında olabilecek aşırı stres de üreme fonksiyonlarını negatif
yönde etkileyerek kısırlığa yol açabilir.
Türkiye’de henüz tedavi edilemeyen ancak yurtdışında tedavi edilebilen kısırlık
nedenleri var mı?
Türkiye şu sıralar kısırlık tedavisi açısından dünyanın en başarılı ülkelerinden biridir.
Yurtdışında uygulanan, ileri teknoloji gerektiren bir çok tedavi şekli başarılı bir şekilde
ülkemizde uygulanabilmektedir. Ancak, Türkiye’de hukuki düzenlemeler nedeniyle halen
donör, yani eşininki haricinde, yumurta veya sperm kullanarak kısırlık tedavisi
yapılamamaktadır. Ayrıca gene kanuni nedenlerden dolayı, Türkiye’de bebeğin doğana
kadar başka bir bayanın rahminde taşındığı taşıyıcı annelik yöntemi de uygulanamamaktadır.
Bir kadının rahmi yoksa veya hiç yumurta üretemiyorsa, veya eşinin hiçbir sperm üretimi
yoksa bunların tedavisi kanunen Türkiye’de mümkün değildir. Bunların haricinde Türkiye’de
tedavi edilemeyen bir kısırlık nedeni yoktur, bu konuda dünyada uygulanan en ileri teknoloji
ülkemizde de mevcuttur.
Kısırlık tedavisi hep masraflı mıdır?
Kısırlık tedavisi her zaman masraflı değildir. Bir çok genç çift sadece bilgilendirilme ve doğru
tarihlerde cinsel ilişkinin sağlanmasıyla dahi hamile kalabilmektedirler. Bunun yanında
adetlerin düzenlenmesini sağlayan basit bir hormon tedavisi veya yumurtlamayı uyaran çok
masraflı olmayan ilaçların hastaya uygulanması bir çok çiftin çocuk sahibi olmalarını
sağlayabilir. Sperm sayısının veya hareketliliğinin azalmış olduğu durumlarda aşılama
(inseminasyon) tedavisi de nispeten az masraflı ve başarılı tedavilerdendir. Tüm bunların
başarısız olduğu veya tüplerin tıkalı olduğu, veya çok düşük sperm sayısının bulunduğu
durumlarda diğer tedavi yöntemlerine göre daha masraflı olan, başarı oranının çok yüksek
olduğu tüp bebek veya cerrahi işlemleri uygulamaktayız.
Bir çift kısır olduğunu nasıl anlar? Ancak bir takım tahlillerin mi yapılması gereklidir?
2
Düzenli cinsel ilişkiye rağmen, 35 yaşından genç bir bayan 1 yıl içerisinde, 35 yaşından
sonra ise 6 ay içinde hamile kalamıyorsa, çiftin kısırlık açısından araştırılması gereklidir.
Başlangıçta, erkekler için sadece sperm testi yeterli olurken, bayanlarda hormonal testlerin
yanında ultrasonografi ve gerekli durumlarda tüplerin açık olup olmadığını belirleyen röntgen
filmleri çekilmelidir. Eğer bu tahlillerden bir sonuç alınamazsa teşhis amaçlı laparoskopi de
yapılabilmektedir. Bu testlerin yapıldığı çiftlerin yüzde yirmisinde, testler normal olmasına
rağmen kısırlık devam edebilir. Bu çiftlerde bazen genetik testler de yapılabilir. Tüm bu
testlerin sonucunda çiftin ne tür kısırlık tedavisinden en fazla fayda göreceği belirlenir ve
uygulanmaya geçilir.
Tüp bebek bir kısırlık tedavi yöntemi midir?
Kısırlığın bir çok tedavi yöntemi vardır. Tüp bebek bunlardan sadece bir tanesidir. Zahmetli
ve diğer tedavi yöntemlerine göre daha pahalı olmakla beraber, diğer tedavilerin çözüm
olamadığı kısırlık problemlerine karşı etkili ve başarılı bir yöntemdir. Bu tedavi yönteminde,
kısırlık sorunu olan kadına günlük yumurta gelişimini arttırıcı enjeksiyonların yanında, günlük
yakın ultrason ve hormon düzeylerinin takibi de gereklidir. Yumurtalar gelişimini
tamamladıktan sonra ultrason altında bu yumurtalar bir iğne yardımı ile toplanır ve labaratuar
ortamında eşinin spermi ile döllenir. Eğer erkeğin sperm sayısı çok düşükse direkt olarak
sperm yumurtanın içine enjekte edilerek (mikroenjeksiyon metodu) yumurtanın döllenmesi
sağlanabilir. Ardından 3 ile 5 gün sonra döllenmiş yumurtalar kadının rahmine yerleştirilir.
Tüm kısırlık tedavi yöntemleri arasında tüp bebek en ileri teknolojinin kullanıldığı en başarılı
yöntemdir, ancak gereksiz yere de kullanılmamalıdır.
Kimler kısırlık açısından risk altındadır?
Günümüzde bir kadının çocuk sahibi olup veya olmamasını belirleyen en önemli faktörlerden
biri yaşıdır. Bir kadın yirmili yaşlarında en üretken çağında iken, özellikle otuzlu yaşların
sonlarına doğru bu üretkenlik azalmaya başlar. Kırk yaşından sonra da bir bayanın hamile
kalması iyice zorlaşır. Bunun yanında adetlerin düzensiz olması, daha önceden geçirilmiş
cinsel yollardaki iltihabi hastalıklar, rahmin yapısını bozan miyom gibi selim urlar kısırlık
riskini arttırmaktadır. Bunların yanı sıra çocuklukta veya gençlikte geçirilmiş olan bazı
bulaşıcı hastalıklar, çevresel toksinler, ileri derecede stresli yaşam tarzı, gereksiz ilaç
kullanımı da kısırlık riskini arttırabilir. Aşırı içki ve sigara tüketimi de kısırlık riskini
arttırmaktadır. Ülkemizde sıklıkla görülen akraba evlilikleri hem kısırlık, hem de başka
genetik bozuklukların önemli sebeplerindendir.
Dünyada kısırlık konusundaki son gelişmeler nelerdir?
Dünyada kısırlık konusundaki en son gelişmeler daha ziyade genetik konusunda
yoğunlaşmaktadır. İlerleyen yaşlarda gözlenen yumurta kalitesindeki azalmayı önleyici veya
düzeltici metodları geliştirmeye yönelik bir çok araştırma yapılmaktadır. Bunların yanı sıra tüp
bebek tedavisinde daha başarılı sonuçların alınması için yeni metodlar geliştirilmektedir.
Hormonal bozuklukların daha iyi anlaşılması nedeni ile de yeni ilaç tedavileri
geliştirilmektedir. Gelecekte kısırlık dahil birçok soruna çözüm olabilecek gelişme de kök
hücresi araştırmalarıdır. Tahminim 5 yıl içinde yumurta veya sperm üretemeyen bir kişinin
kök hücrelerinden sperm veya yumurta üretilerek çocuk sahibi olması mümkün olabilecektir.
Bunun yanı sıra her ne kadar spermin dondurulup saklanması konusunda başarılıysak da,
yumurtaların dondurulup saklanması henüz başarılı bir şekilde mümkün değildir. Bu konuda
yoğun çalışmalar mevcuttur ve yakında iyi sonuçlar alınacağından eminim.
Evlenmeden bir kadın ya da erkek kısır olup olmadığını nasıl öğrenebilir?
Bir kadının veya bir erkeğin kısır olup olmadığını anlamak için bazı testler yapılabilir. Bir
erkeğin basit bir sperm testi ile kısır olup olmadığını anlaşılabilir. Kadınlarda hamile kalmayı
3
etkileyen bir çok etken olması nedeni ile kısırlık testleri biraz daha karışıktır. Bir bayanın
doğal yollarla hamile kalabilmesi için yumurtlayabilmesi, tüplerinin açık olması ve rahminin
bebeği taşıyabilecek özelliklere sahip olması gereklidir. Biz bunların doğru işleyip
işlemediğini gösteren testleri ancak hamile kalmayı bir süre deneyip kalamamış olan
bayanlarda uygulamaktayız. Her ne kadar evlenmeden bir çok hormon testleri yapılabilirse
de, diğer testlerin evlenmeden önce tek tek yapılması hem zahmetli ve masraflı, hem de
gereksizdir.
Anti-aging ile kısırlık tedavisi mümkün müdür?
Önceden gelişmiş olan kısırlığın tedavisi anti-aging ile maalesef mümkün değildir. Anti-aging
ile yumurtlamanın sağlanması, tıkalı olan tüplerin açılması veya sperm sayısının arttırılması
söz konusu değildir. Ancak anti-aging ile ve genel olarak sağlıklı ve stressiz bir yaşam tarzı
ve dengeli beslenme ile ileride gelişebilecek olası bazı kısırlık problemleri engellenebilir ya
da en azından geciktirilebilir.
Prof. Dr. Aydın Arıcı