tc orman ve su işleri bakanlığı

T.C.
ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI
DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
IV. BÖLGE MÜDÜRÜLÜĞÜ
i
KISALTMALAR
AFAD: Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
ÇŞM: Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü
DKMP : Doğa Koruma ve Milli Parklar
GZTF: Güçlü, Zayıf, Tehdit, Fırsat
HEM: Halk Eğitim Müdürlüğü
İTM: İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
KO: Kent Ormanı
MP: Milli Park
MSY: Mesire Yeri
OGM: Orman Genel Müdürlüğü
OSİ: Orman ve Su İşleri Bölge Müdürlüğü
ÖÇK: Özel Çevre Koruma
STK: Sivil Toplum Kuruluşu
SA: Sulak Alan
TP: Tabiat Parkı
KY:Kaymakamlık
Bl: Belediye
ii
ÖNSÖZ
Bilim ve teknolojide gerçekleşen ilerlemeler neticesinde her alanda değişim ve
gelişmelerin yaşandığı günümüzde turizm alanında da önemli değişimler
yaşanmaktadır. Deniz-kum-güneş destinasyonları ağırlıklı geleneksel turizm
anlayışı yerelden küresele değişim göstererek yerini doğaya dayalı (doğa
turizmi) turizme bırakmaktadır. Bu kapsamda, Orman ve Su işleri Bakanı Sayın
Prof. Dr. Veysel EROĞLU, 21-22.01.2012 tarihlerinde Manisa’ya yapmış
olduğu ziyaretleri sırasında Manisa’nın turizm çeşitliliğine vurgu yaparak
Manisa’nın Doğa Turizmi ve Yaban Hayatı Potansiyelini içine alan bir master
plan yapılmasını emirlemiştir.
Bakanımız Sayın Prof. Dr. Veysel EROĞLU’nun emirleri ve Doğa Koruma ve
Milli Parklar Genel Müdürümüz Sayın Ahmet ÖZYANIK’ın talimatları
doğrultusunda “Manisa İli Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanması
çalışmalarına başlanmıştır.
Bu doğrultuda, Manisa Şube Müdürlüğümüzce konu ile ilgili bir uzman ekip
oluşturulmuş ve “Doğa Turizmi Master Planı” hazırlanmıştır. Söz konusu plan,
Şube Müdürü Uğur BAYİL’ın ve Biyolog Hülya SALMANLI’nın katılımlarıyla
oluşan proje ekibi tarafından yapılmıştır.
Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi
potansiyeline sahip olan Manisa’de, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz
önüne alarak doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye
duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak, doğa turizminin geliştirilmesi
amaçlanmıştır.
Manisa İli Doğa Turizmi Master Planının hazırlanmasında aşamasında ilk
toplantı Sayın Valimiz İbrahim DAŞÖZ başkanlığında yapılmış ve alt gruplar
oluşturulmuştur. Konu ile ilgili Müdürlüğümüzde dört toplantı yapılmış ve
Manisa İli Eko-Turizm başlıkları oluşturulmuştur. Bu toplantılara katılan ve
emek veren 4.Bölge Müd. Milli Parklar Şb. Müd. M.İbrahim ÇOLAK, Gıda
Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğün’den N.ZURNACI, Madost adına Yönetim
Kur. Başkanı Ali Haydar ÖZLÜ, Spilos Trekkinğ’den M.GÜLLÜPINAR,
Manisa Tenis Dağcılık Klb.’den M.A.SEL, Manhat’dan A.BAKKALOĞLU,
Manosk’dan O.Güzel ve katkı veren tüm paydaşlarımıza teşekkür ederim.
Uğur BAYİL
Manisa Şube Müdürü
iii
ÇALIŞMANIN AMACI
Bu çalışmanın amacı; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile
zengin bir doğa turizmi potansiyeline sahip olan Manisa’da, bugünün
ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak değerlerin,
sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle
planlanarak doğa turizminin geliştirilmesini sağlamaktır. Bu plan ile
Manisa İlinde doğa turizminin geliştirilmesi için amaç, hedef ve
stratejiler saptanarak yapılması gereken projeler belirlenmiştir.
Bu master plan, Manisa İlinin doğa turizmi konusundaki üst düzey
amaç ve hedeflerini açıklamaktadır. Planda 2013-2023 yıllarını
kapsayan 10 yıllık dönem için toplu bir değerlendirme yapılmaktadır.
Bu kapsamda, master plan çerçevesinde daha alt düzeyde detaylı
eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanabilir.
Bu plan, başta Orman ve Su İşleri Bakanlığının birimleri olmak üzere
belediyeler, kaymakamlıklar, doğa dernekleri ve konu ile ilgili kurum
ve kuruluşların doğa turizmi ile ilgili yapacakları faaliyetler ve
yatırımlar için yol gösterici bir çalışma niteliği taşımaktadır.
iv
İÇİNDEKİLER
1.
1.1
1.2
1.3
1.4
2.
2.1
2.1.1
2.2
2.3
2.3.1
3.
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
4.
4.1
4.1.1
4.1.2
4.1.3
4.1.4
4.1.5
4.1.6
4.1.7
4.1.8
4.1.9
4.1.10
4.2
4.2.1
4.2.2
4.2.3
4.3
KISALTMALAR…………………………………………………………………….
2
ÖNSÖZ……………………………………………………………………………….
3
ÇALIŞMANIN MAKSADI…………………………………………………………
4
GİRİŞ………………………………………………………………….......................
Doğal Alanlar, Yöre İnsanın Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir
Tur. Alternatifi ve Manisa İlinin Sürdürülebilir Doğa Turizmi……………………...
Doğal Alanlar ve sürdürülebilir Kalkınma……………………………………………
Sürdürülebilir Doğa Turizmi………………………………………………………….
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi……………………………………...
7
SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN
ÇALIŞMALAR……………………………………………………………………...
Kaynak Analizi………………………………………………………………………..
Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar…………………………………………...
Turizm Potansiyel…………………………………………………………………….
Taşıma Kapasitesi…………………………………………………………………….
Taşıma Kapasitesinin Elemanları……………………………………………………..
İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN
OLUŞTURULMASI………………………………………………………………...
İlgi Grupları/Paydaşlar………………………………………………………………..
İlgi Grubu Kategorileri………………………………………………………………..
İlgi Grubu Analizleri………………………………………………………………….
Toplum Temelli Yaklaşım……………………………………………………………
Yerel Organizasyonun Oluşturulması………………………………………………...
İlgi Grubu ve Paydaş Analizi…………………………………………………………
MANİSA’NIN TÜRKİYE VE BÖLGESİNDEKİ YERİ, COĞRAFİ VE
İKLİM ÖZELLİKLERİ, KIRSAL KESİM EKONOMİSİ………………………
Manisa İlinin Genel Özellikleri……………………………………………………….
Coğrafi Konum………………………………………………………………………..
Fiziksel Özellikler…………………………………………………………………….
İklim Özellikleri………………………………………………………………………
Bitki Örtüsü…………………………………………………………………………...
Nüfus………………………………………………………………………………….
Ulaşım………………………………………………………………………………...
İl ve İlçe Sınırları……………………………………………………………………..
Havzalar ve Akarsular………………………………………………………………..
Jeotermal Sahalar……………………………………………………………………..
Biyolojik Çeşitlilik……………………………………………………………………
Ekonomik ve Sosyal Yapı…………………………………………………………….
Ekonomi………………………………………………………………………………
Sosyal Yapı…………………………………………………………………………...
Kültürel Özellikler……………………………………………………………………
Manisa’nın Tarihi ve Kültür ve Arkeolojik Değerleri ……………………………….
7
7
9
10
12
12
12
14
17
17
19
19
19
19
20
20
21
22
22
22
22
22
23
23
24
26
26
28
28
31
31
32
33
35
v
4.3.1
4.3.2
Tarihi………………………………………………………………………………….
İlçelerin Tarihi Gelişimi………………………………………………………………
35
37
5.
5.1
5.2
5.3
5.4
MANİSA İLİ DOĞA TURİZMİ ARZI…………………………………………….
Manisa İlinin Doğa Turizmi Değerleri ve Bilinirlik Değerlendirmesi………………..
Manisa İlinde Doğa Turizmi Amaçlı Kullanılan ve Koruma Statülü Alanlar………..
Seçkin Özellikli Diğer Sahalar………………………………………………………..
Manisa İlinde Doğa Turizmi Çeşitleri………………………………………………...
39
39
39
43
46
6.
SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (*) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSYELLERİNİ GELİŞTİRME
İMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLE………..
Spil Dağı Milli Parkı………………………………………………………………….
Mesir Tabiat Parkı…………………………………………………………………….
Süreyya Tabiat Parkı………………………………………………………………….
Marmara Gölü Sulak Alanı…………………………………………………………...
Manisa İli ve İlçelerinin Kıyas Yöntemi İle Kısa Değerlendirilmesi…………….......
50
50
64
72
80
87
MANİSA İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ………
Gelişme Stratejileri…………………………………………………………………..
Pazarlama Stratejisi…………………………………………………………………...
Ziyaretçi Yönetimi Stratejisi………………………………………………………….
İzleme ve Değerlendirme Stratejisi…………………………………………………...
TABLOLAR…………………………………………………………………………
88
88
88
88
88
89-94
6.1
6.2
6.3
6.4
6.5
7.
7.1
7.2
7.3
7.4
vi
1.
GİRİŞ
1.1. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI,
KIRSAL
KALKINMA,
SÜRDÜRÜLEBİLİR
TURİZM
ALTERNATİFİ VE MANİSA VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR
DOĞA TURİZMİ
Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı
yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber
yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için
kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda
veya dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin koruna alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de
görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif
ilişkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline
alan kişi demek olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar
Genel Müdürlüğü taşra kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü
olması doğru bir harekettir.
Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kuruluşlar korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal
kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyle farklı bir bakış açısı ile algılamaya
başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz tesirler ve
bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif çevre duyarlı turizmi ve
tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması
için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar, korunan
alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek
artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında,
yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime
haline gelmiştir.
Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir
bakış açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden
biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde
bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına
fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.
1.2. DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA
1980’li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP)çevre konularına
ilişkin çalışmaları giderek artan bir etki yaratmıştır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu’nun
1987 yılında tamamladığı çalışmalar sonunda “ortak geleceğimiz” adlı bir rapor
hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok
farklı yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmış olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip
olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna değinilmiştir. Raporda ortaya kona “sürdürülebilir
kalkınma” kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik,
kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne dayanmaktadır.
Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin,
bir orman kereste imalatı için kullanılabilir, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak
kullanılabilir, korunan alan olarak için kullanılabilir. Alanın ve alanda yaşayan yöre halkının
7
özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilir, bazıları ise kesinlikle
uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen seçenek
ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iş gruplarının bu
kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaşam kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia
etmeleri mevzuubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman
ulaşılamasa da bu hedef üzerine ulaşılmayı gerektirir.
Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin
beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının
anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının
varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır.
Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı,
turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta
enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacaktır.
Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal Alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir
Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar şu şekilde açıklanabilir;
Kırsal alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili
etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan
yerleşimlerinin var olduğu alanları “kırsal alan” olarak tanımlayabiliriz.
Kırsal kalkınma kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları
ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin
bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle
kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma
süreci şeklinde tanımlanmıştır.
Kırsal alan kalkınması; hem bir eğitim hem de örgütlenme işi olup kırsal alan, toplumun
gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların
alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum
istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar,
beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler,
sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke
planları ile bir bütünlük sağlamalıdır.
Sürdürülebilir Kalkınma: ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik
şartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır.
Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır.
Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 2005 yılında Fransız
vatandaşları tatillerinin %52’sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde,%26’sı
evlerinde geçirdiklerini ve %9’luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını
ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli role sahiptirler. Tabii kaynakların
korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı koruma, iyi hayat
şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır.
8
1.3. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ
Sürdürülebilir kalkınma ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir
kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile
bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizm gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen
bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup genişleterek karşılanması
amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün,
gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik
süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerçektedir.
Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü’nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm
gelişimi;
Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı,
Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli,
Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun
vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır.
Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri;
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.
k.
l.
Biyolojik çeşitliliğin korunması,
Ekonomik tutarlılık,
Kültürel zenginlik,
Yöre halkının refahı,
İstihdam kalitesi,
Sosyal eşitlik,
Ziyaretçi memnuniyeti,
Yetkinin yerele doğru dağıtılması,
Toplumun genelinin refah ve mutluluğu,
Fiziki bütünlük,
Kaynakların etkin kullanımı,
Çevre temizliğidir.
Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki
bağ, koruna alanların tarihçesi kadar eskidir. Korunan alanlar turizme, turizm korunan
alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne
alınması gereken önemli bir bileşendir.
Aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın
yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün
bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının “sürdürülebilir kırsal
kalkınma” ilkeleri çerçevesinde tespiti de lüzumludur.
Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme
eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber
sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve turizm
ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve çeşitlenmiştir.
Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler
hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler,
doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi
kazanmak da söz konusudur.
9
Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm
eşiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların
çevresinde yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir.
Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin
arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araç olabilmektedir. Dolayısıyla turizm
sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra
ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluşturulması ve
uygulanması gibi hedeflere de ulaşılabilmektedir.
En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş
kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve
izlenmesi de gereklidir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan
olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir.
İşte bu nedenle bu çalışmaya “SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME
(MASTER) PLANI” çalışmasına lüzum duyulmuştur.
1.4. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ
Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz
konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır.
Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark
şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır. Yani kararlar
merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı katılımcı
olamamaktadır.
Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu
yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı kurulur,
yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için
kararlar ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre
halkının becerilerini, bilgisini, en uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının,
yerel otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır.
Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur.
Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu
durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonları gibi faaliyetlerin
yapılabileceği yöreye faydayı arttırabilir.
Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır, söz konusu
gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da
sorumluluk alacaklardır.
Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa,
doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır.
Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı
olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda
turizmin temel kaynağı olmaktadır.
10
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın ilimizde doğa turizmine konu
sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına dayandırılmasına esas
olmalıdır.
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nda turizm doğayı koruma, kırsal
kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele
alınmalıdır. Hâlihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlimizde
sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetleri de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir
yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler
ortaya konmalıdır.
Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu
doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de
önemlidir.
Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir, bir alanın turizm
potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluşturması için gerçekçi
beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm
değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir.
Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen
faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu
sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır.
Entegre doğal alan yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile doğa
ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarını n
etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa ilgi
gruplarının etkin işbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık
olacaktır.
Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır.
Pazarlama stratejisi de Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı’nın bir parçası
olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-Pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar
içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu
stratejide yer almalıdır.
Turizm destinasyonu yönetimi; yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete
açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu
rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi yaklaşımdır.
-İyi tanımlanmış amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe,
mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı
hazırlamak gereklidir.
Ziyaretçinin izlenmesi ve ziyaretçi yönetim planı: Mademki doğa gibi hassas bir sistemde
çalışılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı
lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme hem de taşıma kapasitesinin
kontrolü için izleme programı da olmalıdır. Geribildirimler kalitenin arttırılması, sunum
taleplere uygun hale getirilmesi (iyileştirilmesi) ve hizmetteki aksamalarla doğadaki
değişimlerin takibi için çok gereklidir. Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için
ortaya konan ana hedeflere ulaşmak garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir.
11
2. SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE
İLİŞKİN ÇALIŞMALAR
2.1. KAYNAK ANALİZİ
Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir alanın sahip
olduğu akynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu
kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir.
Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo ekonomik özellikler de turizm gelişimi için
önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri desteklemediği
durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal oma
özelliğini kaybedecektir.
Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna
bağlı olduğundan kaynak envanterinin yapılması gerekir.
2.1.1 Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar;
Doğal kaynaklar: turizm gelişim için önemli olan yöreye özgü olan doğal kaynaklardır. Bu
kaynakların hali hazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi
turizm gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir.
Seçkin doğal kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz
manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici
olmaktadırlar. Örneğin ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin
penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk
amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirmektedir.
Seçkin doğal kaynakların hali hazırdaki ekonomik kullanımlarının tanımlanması: Doğal
kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk amaçlı kullanımı,
nehirler ve göllerin sportif balıkçılık ve su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi.
Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir
değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun değildir.
Kaynağın korunma durumu ve statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur.
Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır.
İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı,
saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı
mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır.
Turizm gelişimi için potansiyel doğal kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm
planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter
çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile
tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır.
Kültürel kaynaklar: Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara
benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar,
turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi
konusunda farkındalık yaratılabilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa korumaya
verilen destek artacaktır.
12
Sosyo-ekonomik kaynaklar: Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin
bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok
farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması
mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik
unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma
isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır.
Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için altyapı
kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya
koymanın yanı sıra turzim gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu,
donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı
olamayacaktır.
Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir.
Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi
için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir.
-
-
-
-
Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının
sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir.
İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep
telefonlarının da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etüdleri
içermektedir.
Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir.
Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji
kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike
içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır.
Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin
sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır.
Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı
atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir.
Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir.
Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli
olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok
önemlidir.
Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır.
İnsan kaynakları; Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm gelişiminde
anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür ve
kimliği oluşturmaktadır.
İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir;
-
Yöre halkının nüfusu,
Göç vb. eğilimler,
Demografik yapı,
Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik,
geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı,
Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme,
Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim,
Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini
içeren sosyal yapı,
Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal
kaynaklar ve yönetimleri,
13
-
-
Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri,
yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait
olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir,
Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye-ile yoğunlaşma durumları, firma
sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri,
sektörler arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili
olabilmektedir.
Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi
oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut
kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır.
Analiz aynı zamanda; bölgenin sürdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon
oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini sağlayacaktır.
2.2.TURİZM POTANSİYELİ
Yüksek değerlere sahip doğal ekolojik sahalar her zaman yüksek turizm potansiyeli
içermezler;
Bazı doğa parçaları araştırma yapan uzmanlara, iyi eğitimli ekoturistlere hitap etmektedir. Bu
alanlar sayıca az olduğu için de sınırlı bir turizm potansiyeli içerirler,
Bazı doğal sahalar, erişim, güvenlik gibi nedenlerle turistler için elverişli olmayan yerlerde
bulunurlar,
Ekolojik kaynakların kullanımlar karşısındaki duyarlılığı (taşıma kapasitesi), ziyaretçi
girişinde kısıtlamalara sebep olmaktadır,
Bir sahanın daha fazla turist çekebilmesi için ihtimalleri ortaya koyan turizm potansiyeli
önemli bir konudur. Turizm potansiyelinin tespiti için arz ve talebin ortaya konması gerekir.
Bu potansiyel sınırlıysa başarılı bir turizm girişimini başlatmak imkanı olmayacaktır.
Turizm ekonomik bir faaliyet olduğundan ancak turizm pazarında sürdürülebilirliği için bir
talebi karşılaması lüzumludur.
Turizme ilişkin motivasyon ve istekler değişkendir, kaynakların değeri aynı kalırken değişen
tüketici davranışları turizm potansiyelini etkilemektedir. Dolayısıyla turizm potansiyeli
tüketicinin bakış açısı (talebi) ile değerlendirilmelidir.
Turizm potansiyeline ilişkin veri toplarken, istatistiki veriler, anketler gibi yöntemlerle veri
elde edilebilir, ayrıca derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemleme, olaylar üzerinde
çalışmalar ile veri elde etmek için kullanılan niteliksel araştırma metotları kullanılmaktadır.
Turizm potansiyeli için “turizm talebi” incelemesi aşağıdaki hususların tespiti ile yapılabilir;
-
Halen yapılan turizm,
Halihazırdaki turist miktarı,
Her bir ziyaretçinin günde harcadığı miktar,
Ortalama kalma zamanları,
Turist profili,
Dürtü analizi; hangi temel etmenlerin turistler için rol oynadığı,(doğa, kültür, sağlık,
güneş, vb.)
Benzer bir il veya saha ile kıyaslama yapılması, milli veya milletlerarası bir il ile
kıyaslama yapılması ve neden o ilin tercih edildiği,
Gelecekte rakip olacak iller hangileridir, nedeni,
14
“Turizm arzı” incelemesinde ise aşağıdaki hususlar öne çıkmaktadır;
-
-
-
İlimizde bir uluslar arası havaalanı var mıdır veya yakın bir ilden yararlanma imkanı
makul müdür?
Alan ulaşım hangi araçlarla olur?(demiryolu, özel taşıt, genel taşımacılık, vd.), bunalar
yaklaşım nasıl olmaktadır (kötü, yeterli, iyi gibi),
Alana ulaşma durumu (kolay-rahat, çaba ile, zor ve tehlikeli)
İle gelmek için yabancı turistler ülkemizden vize alıyor mu?
Sahamızın istikrarlı bir yönetimi var mı?,
Güvenlik ve ulaşım açısından ne gibi problemler yaşanabilir?
Alt yapı incelemesi; taşımacılık ağı, yerel yolun durumu( toptak, asfalt), anayolla
bağlantısı, demiryolu ağı, yerel genel taşımacılığın yaygınlığı, program, ücretler,
hat/duraklar, döngü patikaları, patikalar, yollar, işaret levhaları, genel enformasyon
levhaları, araç-otobüs park kapasitesi, bilgi alma, tercüme kolaylıkları,
Yiyecek içecek ve barınma; restoran sayısı, restoranların sınıflandırılması(iyi-sayısı, orta
iyi-sayısı vb.)
Hangi standartta yiyecek sunuluyor?(yüksek, yeterli, kötü)
İl ve çevresinde ne tür barınma alanları var? (otel, hostel, yatak kapasitesi, rota üstü
barınma kulübeleri, bungalov parkları, kamp alanı, diğerleri),
Hangi standartlarda barınma sunuluyor? (yüksek, yeterli, kötü),
İlinizin seçkin özellikteki doğal alanlarının özellikleri (sundukları ile tek mi?, biraz farklı
mı?, diğer seçkin özellikli yerlere benziyor mu?),
Alan turist gezi rotasına girecek şekilde turistlerin ilgisini çekebilecek diğer sahalara
yakın mı? (diğer çekici sahalara yakın, orta derecede potansiyel, düşük veya yakında
böyle bir potansiyel bulunmamakta),
İlimizin alanlarında yaban hayatı; (bayrak tür, ilginç diğer türler, temsil edici yaban
hayatı, farklı yaban hayatı izleme aktiviteleri, yürüyerek, botla, gözlem noktası ile vb.),
Yaban hayatı izleme de tatmin edicilik durumu (garanti etme, genellikle, şans veya
mevsime bağlı),
Bölgedeki önemli yaban hayatının tanımı,
Yardımcı tesislerin durumu (rekreasyonel, spor, diğer; durumu:kötü-yeterli-iyi),
Kaynakların turizm potansiyelinin değerlendirilmesi;
-
-
-
-
doğal değerler: (sahiller, sahil kayalıkları, kumullar, dağlar, ormanlar, korunmuş izole
olmuş alanlar, şelaleler, göller, nehirler, mağaralar, yaban hayatı-hayvankuş,denizcanlıları, iklim, diğerleri),
kültürel değerler; (tarihi binalar, tarihi yerler, anıtlar, arkeolojik yerler ve koleksiyonlar,
folklor ve gelenekler, el işleri, müzeler, sahne sanatları, sanayi mirası vd.)
Toplumun turizm potansiyeli; (insan kaynakları; aktif nüfusun büyüklüğü ve yapısı, eğitim
düzeyi ve profesyonel bilgi, beceriler, eğitimler, orijinal-karaktestik ve geleneksel
özellikleri, ekonomik faaliyetler-sanatlar profesyonel olmayanlar dahil, resmi olmayan
bilgi ve beceriler, turizm gelişimine yaklaşımlar, misafir severlik anlayışı, hizmet
eğilimleri, yerel kuruluş ve idareler ile yönetişim, alanın kültürü ve kimliği,
Ekonomik kaynakların turizm potansiyeli; (tarım, ormancılık, balıkçılık, sanayi ve diğer),
Altyapı; (su sistemleri, ulaşım ağları, sağlık imkanları, ulaşım terminalleri, enerji
kaynakları, kanalizasyon sistemleri, katı atık ve yok etme sistemi, caddeler/yollar,
güvenlik sistemleri vd.)
İş ve hizmet altyapısı; (fırınlar, kasaplar, bakkallar, süpermarketler, doğrudan satış yapan
çiftlikler, kiralık araç, servis istasyonları, taksiler, otobüsler, kiralık bisiklet, kiralık spor
malzemeleri ve bakımı, postaneler, bankacılık hizmetleri, doktorlar, dişçiler, eczaneler,
kafe ve restoranlar, atm’ler, bankalar, diğer iş ve hizmetler.)
15
Turizm talebi; turizmin mevcut durumunun incelenmesi;
Ziyaretçi; boş zamanlarını geçirmek için bir yere elen kişi olarak tanımlanabilir, turist ise
alanda bir veya daha fazla gece konaklamaktadır. Her turist bir ziyaretçidir, ancak her
ziyaretçi turist değildir. Dolayısı ile turist ve ziyaretçi sayılarının ayrılması gerekmektedir.
Ziyaretçi ve turist ayrımı farklı talepleri sebebi ile yapılmak durumunadır, ayrıca her ikisinin
de farklı etkileri bulunmaktadır. Bir turistin ortalama harcaması alanda daha fazla zaman
geçirdiğinden, konaklamaya, ilave yiyecek ve içeceğe ödeme yaptığından genellikle daha
yüksek olmaktadır.
Turizme ilişkin mevcut durumun ortaya konabilmesi için;
- Turist ve ziyaretçileri ayrı ayrı sayısı(yıllık, mevsimlik, aylık, haftalık, günlük),
- Son on yılda turistlerin/ziyaretçilerin değişimi,
- Ortalama kalış süreleri, konaklama ve ulaşım şekilleri önemlidir.
(Sürdürülebilir doğa turizm gelişme planımızda ana unsur turizm olduğundan; turizme ilişkin
veri kullanılamaz olduğu hallerde ikinci en iyi seçenek olarak ziyaretçilere ait veriler
üzerinden değerlendirme yapılması mecburiyeti doğmaktadır).
-
Turist başına ortalama harcama,
Grup hacmi ve düzeni,
Turistlerin ağırlıklı yaş grubu,
Yaptıkları faaliyetler,
Ziyaret edecekleri-ettikleri yere ilişkin seçimleri,
Memnuniyeti, deneyimleri ve para harcama şekilleri,
İkinci ziyaretlerin yüzdesi ve sayısı,
Kullanılabilir ilave veriler.
Talep incelemesinde ilimizi rakip olarak gördüğümüz veya bizimle rekabet eden benzer il
veya illerle karşılaştırmak faydalı ve yerinde olacaktır.
Turizm arzı:
Konum faktörü; Bir ilin başka turizm pazarları ile ilişkili olarak nasıl konumlandığını, bir
turistin alan ulaşmak için harcadığı zamanı, parayı/enerjiyi belirtir.
Bir saha ne kadar güzel olursa olsun, hedef grup tarafından kolayca ulaşılabilir değilse asla
başarılı bir turizm gelişimi sağlanamayacaktır. Yerel nüfusun değil turistin algılama durumu
dikkate alınmalıdır. Örneğin bakir alanları ziyaret etmekten zevk alan ve ilkel patika yollarla
ulaşılan yerleri ziyaret etmek isteyen turistler için düşünülen uzak mesafeler için alanın sınırlı
sayıda turist potansiyeli olacaktır.
- Uzun mesafeden gelen turistler için hava alanına uzaklık çok önemlidir,
- Tur operatörlerinin çoğu havayolu ulaşımını zorunlu görmektedirler, bu sebeple bağımsız
turistler veya tur operatörleri hedeflenebilir,
- Tren, otobüs veya özel araçlarla erişim de konum faktörleri içinde önemlidir,
- Alana ziyaret iklim şartları açısından da kısıtlı imkanlara neden olabilir,
- İle özgü yapılan bürokratik işlemlerin bıktırıcılığı da önemlidir, sık sık güvenlik birimleri
tarafından kimlik sorulmak, aranmak gibi,
- Turizm arzında; işaretlemeler, doğru yönlendirmeler, bilgiye ulaşma kolaylığı da önem
arz etmektedir. Haritalar, broşürler, internet imkanı, kılavuz ve rehberler önemli bir arz
faktörüdür.
16
-
-
Yiyecek içecek sunumu ve konaklama arzı; Sunumun ürün ve hizmet kalitesi, hijyenik
standartlar, özgünlük/otantik, yöresel olması, yer ve ürünlerin çeşitliliği, ortam ve
konukseverlik önemlidir.
Restoranların sınıflaması önceden yapılırsa turist için kolaylık olacaktır.
Konaklama tüm türleri içerebilmelidir, ürün ve hizmetlerin kaliteli olması, özellikle
hijyeniklik konaklamada çok önemlidir.
Doğal alanın kendine has özellikleri;
Doğal alanların değer yaratması, kırsal kalkınmada rol oynaması beklentisi de son yıllarda
öne çıkan bir görüştür. Doğal alanların alternatif kaynak kullanımına dönüştürülmesi için
yapılan baskılar sonucu tehdit altında olduğu yerlerde devamlılığını sürdürebilmeleri, diğer
alternatif kaynak kullanımları karşısında koruma ve kullanma dengesinin uzun dönemli
ekonomik değerinin gösterilebilmesine bağlıdır. Tabiat ve kültürel miras, yaban hayatının
gözlemlenmesi, yöreye özgü özellikler ve korunması gereken öncelikli türler, doğa ile ilgili
çalışan ve doğanın kıymetini bilen eko-turistler için son derece önemlidir.
2.3. TAŞIMA KAPASİTESİ
Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya
bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve
sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek
ziyaretçi sayısı,
Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları tehlikeye
atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca
destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin
(örn: iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı,
Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını
tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl,
ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır.
Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir
planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. Taşıma
kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma
kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet
etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki “sürdürülebilirlik” taşıma
kapasitesinin aşılmaması ile temin edilir.
Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek
tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik
etkisidir.
2.3.1. Taşıma Kapasitesinin Elemanları;
Sosyal taşıma kapasitesi,
Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz
etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.Bu
unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse
kalkınma asla olmaz.
Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun
değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin
17
ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve
toplumsal faydalarıdır.
Ekonomik taşıma kapasitesi;
Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve
sektörleri de desteklemektedir.
Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve
ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir.
temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir.
Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari
sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır.
diğer
yerel
Yani
turist
Ekolojik taşıma kapasitesi;
Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler,
ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik
değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi
ve veri toplanması önemli olmaktadır.
İdari/fiziki taşıma kapasitesi;
Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi
sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki
şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine
dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır.
Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır;
-
Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi),
Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi,
Fiziksel kapasiteyi değerlendirmek için aşağıdaki bilgiler gerekmektedir;
Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı
liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas
türler,
Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa
koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme
sistemi, izleme sistemi,
Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler,
konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı,
özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin
bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine
ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve
göstergeler.
Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür.
Psikolojik taşıma kapasitesi;
Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri
üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi
sayısıdır.
18
3. BÖLÜM-İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL
ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
3.1. İLGİ GRUPLARI/PAYDAŞLAR
İlgi grupları, “belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda
sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen
bireyler, gruplar veya organizasyonlar” olarak tanımlanabilirler.
Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza
ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir.
İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları
gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak
için işbirliği yapmalıdır. Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir
tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri
verilmesi ile mümkün olur.
3.2. İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ
Turizmde ilgi grupları;
-
Yöre halkı, kişiler ve kurumlar,
Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri,
Bölgesel yetkililer,
Ulusal yetkililer,
Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar,
taşımacılar,
Turizmle ilgili sektörler,
Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve
sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler,
İşçi sendikaları, dernekler, STK’lar,
Eğitim ile ilgili birimler,
3.3. İLGİ GRUBU ANALİZİ
İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve
uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet
okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır,
sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler
olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı
seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir.
İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının
yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının;
-
Genel hedeflerini,
Turizmden beklediği faydaları ve
Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır.
19
Bu süreç; 12 adımdan oluşur, bunlar;
İlgi gruplarının tanımlanması,
Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi,
Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi,
İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün
tahmin edilmesi,
5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi,
6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin
kazanılması,
7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması,
8. Paydaşların bir araya getirilmesi,
9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması,
10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,
11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim organizasyonunun
oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi)
12. İzleme ve geri bildirimin yapılması
1.
2.
3.
4.
3.4. TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM
Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı’nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım
uygulanması ile;
-
Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak,
Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve
Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür,
Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel
mirasının bozulmamış ve mümkünse turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre
üzerindeki olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların
kendi yerel kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir.
3.5. YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI
İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi
gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır.
Bu işbirliği imzalanmış resmi bir dokümana dönüşebilir, Sürdürülebilir Doğa Turizmi
Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi hususları
düzenleyebilir.
20
3.6. İLGİ GRUBU VE PAYDAŞLAR
S. No
1
2
3
4
5
6
7
8
Kurum
İl
İlce
Manisa Avcılık Ve Atıcılık İhtisas
Manisa Merkez
Spor Kulübü Derneği
Karaköy Avcılık Atıcılık Ve Spor
Manisa Merkez
Kulübü Derneği
5322422781
Karaoğlanlı Kara Avcılıği Kulübü
Manisa Merkez
Derneği
2572405
Yangın Doğal Afet- Kazalardan
Korunma Ve Yardım Derneği
Manisa Tenis Dağcılık Spor
Kulübü Derneği
Sancak Çevre Eğitim Gençlik Ve
Spor Kulübü Derneği
Posta Güvercinini Sevenler
Derneği
İzdağkur İzcilik Dağcılık Doğa
Sporları Gençlik Spor Kulübü
Derneği
Telefon No
5326036402
Manisa Merkez
2362329884
Manisa Merkez
23 93 392
Manisa Merkez
23 75 291
Manisa Merkez
-
Manisa Merkez
237 90 70
9
Manisa Posta Güvercini Derneği
Manisa Merkez
2340638
10
Hayvanları Koruma Derneği
Manisa Merkez
Nişancıpaşa Avcılık, Atıcılık Ve
Amatör Balıkçılar İhtisas Kulübü Manisa Merkez
Derneği
Manisa Mesir Atıcılık Ve Avcılık
Manisa Merkez
Spor Kulübü Derneği
2343130
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Yok
Adres
75. Yıl Mehmet Akif Ersoy 17 B
Topçu Asım Kumludere Cad
- 148 Karaoğlanlı Ksb. 0
Cumhuriyet Meydanı 4
Tüzükteki Adres
Akgün Sakarya 112 0
233
5945
23 75
291
- Yarhasanlar Mah. İbrahim
Gökçen Bulvarı - 79 1
(Tüzükteki Adres) Sakarya
Mah. Atatürk Bulvarı - 50 Kuyualan Mh. - 3403 Sk.
16/A -
237 90
70
Sakarya Mahalle Uzunyol
Caddesi 124/A
Kuşlubahçe Mah Okull Sk.
31/B
Mimar Sinan - Akkuş 5 2
Yok Ege Mah. Kamilsu Cad.
Yok 100 B
Manisa Merkez
5356855737
Manisa Merkez
0555 539 23
66
Utku Mahallesi Çimentepe
Caddesi No.6 A
Dinçer Mahallesi Kumludere
Caddesi 2608 Sokak No.18
A
Atatürk Mh. Horozköy Cd. 234 B
Utku Mh. Çimentepe Cad. 31/1 -
Manisa Merkez
05387258097
2396198
Yarhasanlar Mh. - 2306 Sk.
23/A -
Manisa Merkez
5072209532
Karaali Köyü
Manisa Merkez
-
- Alaybey Mh. - 808 Sk.
25/A -
231 85 81
Güvercin Sevenler Ve Yetiştirenler
Manisa Merkez
Derneği
Yenimahalle Güvercin Sevenler
Derneği
Manisa Doğa Sporları Topluluğu
Kulübü Derneği
Manisa Yaban Avcılık Atıcılık Ve
Amatör Balıkçılık Spor Kulübü
Derneği
Karaali Avcılar, Atıcılar Ve
Balıkçılar Derneği
Doğal Yaşamı Ve Evcil Hayvanları
Sevenler Derneği
Saruhan İzcilik Gençlik Ve Spor
Kulübü Derneği
Genç Doğal Yaşam Spor Kulübü
Derneği
Manisa İzcilik Gençlik Ve Doğa
Sporları Kulübü Derneği
Faks No
23 13 437 - 0
542 533 07 75
0 532 375 55
Manisa Merkez
66
Manisa Merkez
Manisa Merkez 0533 574 5520
Utku Mh. İzmir Cd. No: 20
Merkez Efendi Mh. İzmir
Cd. No: 264/2
- İnönü Mah. İstasyon Cad. - No:162/C
21
4. MANİSA’NIN TÜRKİYE VE BÖLGESİNDEKİ YERİ,
COĞRAFİ VE İKLİM ÖZELLİKLERİ, KIRSAL KESİM
EKONOMİSİ
4.1.
MANİSA İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ
4.1.1. COĞRAFİ KONUMU
Manisa; 38° 04’ - 39° 58’ kuzey enlemleri ile 27° 08’ - 29° 05’ doğu boylamları arasında yer
alır.
Ege Bölgesi’nin asıl Ege bölümünde yer alan Manisa; kuzeyinde Balıkesir, kuzeydoğusunda
Kütahya, doğusunda Uşak, güneydoğusunda Denizli, güneyinde Aydın ve İzmir, batısında
yine İzmir ili ile çevrilidir.
4.1.2. FİZİKİ ÖZELLİKLERİ
Gediz depresyonu içinde yer alan Manisa; 13.810 km² yüzölçümüne sahiptir. İl merkezi 71 m.
yüksekliktedir. Ancak kuzeydoğuya doğru gidildikçe yükseklik artmakta ve Demirci’de ilçe
merkezi 850 m. yüksekliğe ulaşmaktadır.
Manisa ilinin önemli dağları, bölgenin de en yüksek dağı olan Bozdağlar (Kumpınar 2070 m),
eteklerinde il merkezi kurulu olan Spil (Karatepe 1517 m) ve Yunt Dağı (Nemrut Tepe 1074
m) ile en önemlileridir. Demirci Dağları, Manisa, Kütahya, Balıkesir sınırlarını da oluşturur
ve en yüksek yeri Ziyaret Tepe 1800 m.dir. Demirci Dağları’nın güneybatı uzantısı olan
Çomaklı ve Dibek Dağları’nın en yüksek noktası Aysekizi Tepesi 1034 m.dir. Alaşehir
Çayı’na paralel uzanan Uysal Dağı’da 1135 m. yüksekliğe sahiptir.
İlin kuzeydoğusu ile doğusunda Demirci, Gördes ve Kula civarı 1000 m’ye kadar ulaşan
platolardan oluşmaktadır. Kula volkanik sahası ise en son faaliyetini zamanımızdan yaklaşık
12.000 yıl önce göstermiş Batı Anadolu’nun en önemli jeolojik oluşumları arasında yer
almaktadır.
Bozdağlar ile Yunt Dağları arasındaki depresyonik alan içinde Manisa pek çok ovaya da
sahiptir. Bunların başlıcaları Gediz, Bakırçay, Alaşehir, Salihli, Turgutlu ovalarıdır.
En önemli iki akarsuyu bulunmaktadır. Bunlar Gediz (384 km) ve Bakırçay (204 km)’dır.
Salihli ve Gölmarmara ilçeleri arasında tektonik oluşumlu, denizden yüksekliği 74 metre olan,
yaklaşık 12 km²’lik alanı kaplayan Marmara Gölü vardır. Manisa’nın üç tane de barajı
bulunmaktadır. Bunlar Demirköprü, Afşar ve Sevişler barajlarıdır. Ayrıca Gördes Baraj’ı yeni
tamamlanmış ve Güneşli Barajı inşa halindedir.
4.1.3. İKLİM ÖZELLİKLERİ
Manisa; makroklima Akdeniz iklim şartları altındadır. İlin kuzeydoğusu Akdeniz iklimi ile
karasal iklimin geçiş noktasında yer alır. Yıllık sıcaklık ortalaması 16.8 °C olup en sıcak ay
olan Temmuz ortalaması 34.4 °C ve en soğuk ay olan Ocak ayı ortalaması 3.0 °C dir.
Yıllık yağış ortalaması 740 mm ile yarı kurak bir karakter taşımaktadır.
22
AYLAR
OCAK
ŞUBAT
MART
NİSAN
MAYIS
HAZİRAN
TEMMUZ
AĞUSTOS
EYLÜL
EKİM
KASIM
ARALIK
YILLIK
ORTALAMA
SICAKLIK ºC
6.8
8.0
10.4
15.1
20.1
25.0
27.6
27.2
23.1
17.6
12.3
8.4
16.8
ORTALAMA
GÜNEŞLİ GÜN
3.8
3.6
5.3
5.4
7.4
14.2
23.0
24.1
19.4
11.1
5.1
4.0
126.4
ORTALAMA
YAĞIŞLI GÜN
11.6
8.8
8.6
5.5
3.3
0.6
0.1
0.0
0.7
3.9
6.2
10.4
59.7
ORTALAMA
YAĞIŞ (mm)
128.8
106.2
78.6
55.8
40.0
15.1
6.4
4.6
15.8
50.0
90.9
147.8
740.0
ORTALAMA
BAĞIL NEM(%)
75
71
66
61
57
48
45
46
51
62
73
76
61
4.1.4. BİTKİ ÖRTÜSÜ
Akdeniz iklim şartlarına bağlı olarak ilin birinci bitkisi kızılçamdır. Daha sonra yaygın olarak
maki türler yaygınlık gösterir. Ilıman iklimin soğuk sektörüne ait olan karaçamlar dağlık
kesimlerin bitkisi olarak 850 m yükseklikten sonra varlığını gösterir. Bölgenin bir diğer
yaygın ağaç türü ise palamut başta olmak üzere meşe türleridir.
4.1.5. NÜFUS
Manisa, Türkiye’nin Ege Bölgesinde yer alan bu şehir "Şehzadeler Şehri" olarak da bilinir.
Şifalı Mesir Macunu ve Sultaniye Üzümü ile tanınır. Antik çağda "Magnesia", Roma
İmparatorluğu döneminde tam ismiyle "Magnesia ad Sipylum" olarak anılmıştır. Dünya
dillerindeki Mıknatıs ve Magnezyum kelimelerinin kökeni Manisa'nın ismidir.
İzmir'e yakınlığının da sağladığı avantajlarla hızla gelişen bir merkezdir. Türkiye’nin en
gelişmiş ve en büyük organize sanayi bölgelerinden birisine sahiptir. Vestel grubu, Indesit,
Bosch, Schneider, ECA, Eczacıbaşı, Ülker gibi birçok marka ve firma, üretim üssü olarak
Manisa'yı tercih etmektedir. Bölgenin İzmir'den sonra ikinci büyük sanayi ve ticaret
merkezidir. Kent merkezi olarak Türkiye'nin en yoğun göç alan şehirlerinden birisidir. 2012
resmi verilerine göre merkez ilçe nüfusu 349.236 kişidir.
Manisa İl Haritası
23
4.1.6. ULAŞIM
Manisa ilinde 779 köye 4923 km yol ile hizmet verilmektedir. Yolların 3403 km’si asfalt, 922
km’si stabilize, 385 km’si tesviye edilmiş yol ve 213 km’si ise ham yol olarak
kullanılmaktadır. Bu durum toplam köy yollarının %69.1 oranında asfaltlanmış , % 18.7
oranında stabilize olarak kullanıldığını göstermektedir. Köy yollarının % 87.8’lik bölümünde
ulaşım sorunu bulunmamaktadır.
Gelişmişlik ölçütü olarak asfalt yol uzunluğunun, yol ağı içindeki büyüklüğü ilçelere göre
farklılaşmaktadır. Asfaltlanmış yol bakımından en iyi durumdaki ilçe Turgutlu İlçesidir.
Burada köy yollarının % 94’ü asfaltlanmıştır. İkinci sırada % 90 ile Saruhanlı ilçesi Üçüncü
sırada ise % 89 oranla Gölmarmara gelmektedir. Merkez İlçe % 80 oranla beşinci sırada, %
56 oranla ise Selendi ilçesi son sırada yer almaktadır.
Manisa İli İzmir’e dolayısıyla limana 36 km karayolu ve 65 km demir yolu ile bağlıdır.
Manisa’den gelen demiryolu biri kuzeye (Balıkesir-Bandırma) diğeri doğuya (Uşak-AfyonAnkara) olmak üzere hatta ayrılır. Manisa ayrıca kara yolları ile Akhisar üzerinden Balıkesir,
Bursa ve İstanbul İllerine Bergama-Çanakkale olmak üzere Kuzey Ege kesimine, TurgutluUşak-Afyon üzerinden Ankara’ya ve oradan diğer illere bağlanır.
İl sınırları içinde 265 km demiryolu, 1093 km karayolu ağı bulunmaktadır. Ayrıca asfalt,
stabilize, tesviyeli, ham yol ve TCK yolu olmak üzere toplam 5938 km köy yolu vardır.
Günlük olarak Manisa’dan Ankara’ya geçen Mavi Tren, Manisa ekspresi, Eskişehir’e Ege
Ekspresi, Bandırma’ya Marmara Expresi ve Uşak’a Uşak Expres seferleri bulunmaktadır.
Ayrıca Diyarbakır’a giden posta treni Manisa’dan geçmektedir.
Hava yolunu kullanmak isteyenler için Manisa Adnan Menderes Hava Limanı idealdir.
Manisa ve İlçeler Mesafe Cetveli
Manisa (km)
52
Ahmetli
48
86
Akhisar
110
57
101
Alaşehir
159
122
109
132
Demirci
66
55
28
74
126
Gölmarmara
107
107
59
118
51
87
Gördes
75
113
27
128
153
55
80
Kırkağaç
123
71
95
82
57
88
36
116
Köprübaşı
118
66
111
28
132
83
126
132
89
Kula
71
19
63
38
102
36
88
190
52
47
Salihli
131
76
120
19
159
93
145
247
109
47
57
17
69
33
101
142
51
92
60
115
110 63
120
Saruhanlı
155
83
148
65
57
115
108
210
114
37
84
127
Selendi
88
126
40
141
166
68
93
13
129
145 203 260
73
267
Soma
31
21
79
78
143
76
128
106
92
87
48
104
119
64
40
Sarıgöl
97
Turgutlu
24
25
4.1.7. İL VE İLÇE SINIRLARI
Manisa ilinin; yüzölçümü 13.810 km2 dir.
İlçe sayısı, Merkez ilçe ile beraber 16, Belediye sayısı 74, köy sayısı 779, köy altı yerleşim
birimi 493’tür.
İlin komşu illere olan uzaklıkları; Aydın 156 km., Balıkesir 137 km., Denizli 206 km., İzmir
36 km., Kütahya 316 km., Uşak 193 km. dir.
4.1.8.HAVZALAR VE AKARSULAR
A- GEDİZ HAVZASI
GEDİZ IRMAĞI
Manisa’nın en önemli akarsuyudur. Gediz ilçesinin 26 km. Doğusunda, Murat dağlarının
yamaçlarından doğar. İlçenin 7 km. Kadar güneyinden geçer. Sonra kuzeyden Selendi,
Kocaçay, Demirci ve Kumçaylarını; güneyden de Alaşehir ve Nif çaylarını alır. Gedize’e
katılan öbür yan derelerin en önemlisi Kurşunlu, Tabak, Sart, Gencer, Yeniköy, Karaçalı,
Irlamaz ve Keçilili’dir.
Salihli-Manisa arasında Gediz ırmağına katılan yan dereler sulama açısından çok önemlidir.
Dağlık kesimde doğan bu yan dereler hızla düşük yükseltili bir alana iner. Bu nedenle
Gediz’in su düzeyinin artmasında olumlu etkileri vardır.Ama taşkınlara yol açarlar. Bu
derelerce taşınan madde miktarı 1 km2 de 150-200 m3 e ulaşmaktadır. Bu yan derelerinde
katılımıyla büyüyen Gediz ırmağı, Salihli, Manisa, Menemen ovalarını geçtikten sonra
Foça’da Çamaltı tuzlası yakınlarında Ege Denizine dökülmektedir.
Selendi’de yapılan ölçümlere göre Gediz Irmağı’nın taşıdığı su miktarı, en çok 773 m3/sn.
Dir. En az 2.35 m3/sn dir. Manisa’da yapılan ölçümlere göre ise taşıdığı su en çok 482 m3/sn,
en az 14.6 m3/sn dir. Bu iki ölçümün farklılığı, iki ölçüm yeri arasında Demirköprü Barajının
bulunmasından kaynaklanmaktadır. Bu ölçümlerde taşınan ortalama su miktarı da Selendi’de
25.4 m3/sn, Manisa’da 107.5 m3/sn olarak saptanmıştır.
26
ALAŞEHİR ÇAYI
Güre ilçesinin 13 km kuzey batısında, Çal dağı ile Koparan ve Karagöz köylerinin kuzey
yamaçlarında çeşitli kollar şeklinde doğar. Çayın uzunluğu yaklaşık 115 km, su toplama alanı
2680 km2 dir. Alaşehir çayı kollarından biri olan Kocaçay, kuzeybatı yönünde akarak Derbent
köyünün kuzeyinden dar bir vadiye girer. Avşar bahçelerinden sonra Alaşehir ovasına ulaşır.
Ovada yaklaşık 4 km kadar kuzey yönde aktıktan sonra Hacılar köyü yakınında Derbent çayı
ile birleşir. Bu iki kolun birleşmesiyle Alaşehir Çayı adını alan Akarsu, batı yönünde akarak
Alaşehir ve Salihli ovalarını geçer ve Gediz Irmağına ulaşır.
DSİ Ölçümlerine göre akarsuyun saniyede aktığı su miktarı ortalama 15.7 m3 , bir yılda aktığı
toplam su miktarı ise 494 m3 dolayındadır.
Alaşehir çayının yatağı suyla kolaylıkla taşınabilen çok ince taneli maddelerden oluşmaktadır.
Bu nedenle çayın yatağı hemen hemen yok olmuştur. Yılda 8 ay kuruyan çay, yağışlarla
kabarır ve Alaşehir ovası için büyük tehlike oluşturur.
SELENDİ ÇAYI
Kütahya’nın Simav ilçesi yakınlarındaki Salhane ve Derbent dağlarının güney yamaçlarından
doğan Selendi çayının su toplam alanı 702 km2 dir. Dağlık bir alanda derin vadiler açarak
Selendi platosunu baştanbaşa geçen çay, Tahtacı köyü yakınında Gediz Irmağına
katılmaktadır.
Dereköy’de yapılan ölçümlere göre taşıdığı su miktarı saniyede ortalama 4.5 m 3, 1 yılda
akıttığı toplam su miktarı 143 milyon m3 dolayındadır.
DELİNİŞ (KOCAÇAY) ÇAYI
Simav’ın 3 km kuzey batısında, Simav dağlarının güney yamaçlarından doğar ve güney
yönünde akar. Yağcı yöresinden sonra güneybatıya yönelir ve Borlu bucağı yakınında Gediz
ırmağı ile birleşir.
Su toplama alanı 827 km2 olan Deliniş çayının akıttığı su miktarı saniyede ortalama 6.4 m3, 1
yılda akıttığı toplam su miktarı 201 milyon m3 dolayındadır.
DERMEK (DEMİRCİ) ÇAYI
Demirci’nin 13 km kadar doğusundan, Demirci dağlarının güney yamaçlarından kaynaklanır.
Güney yönünde akarak Adala’nın doğusunda Gediz ile birleşir.
DSİ Ölçümlerine göre çayın taşıdığı ortalama su miktarı saniyede 8.1 m3, 1 yılda akıttığı
toplam su miktarı 254 milyon m3 tür.
GÖRDES ÇAYI
Demirci dağlarının güney yamaçlarından doğan Sarmaşık deresi, Medar çayı ile birleşerek
Gördes çayı adını alır. Daha sonra Kum çayı adını alan akarsuya birkaç yan derecikde katılır.
Çay daha sonra Gediz ile birleşir.
Yaklaşık 90 km uzunlukta olan Gördes çayının su toplama alanı 1560 km2 dolayındadır.
NİF ÇAYI
Yamanlar dağının doğu yamaçlarından kaynaklanır. Kemalpaşa ve ovasında doğu yönünde
akar, sonra kuzeye döner. Turgutlu-Çobanisa arasında taşkınlara neden olduğundan, Gediz’le
birleştiği yere dek geniş bir kanala alınmıştır.
Nif çayının su toplama alanı 1087 km2 dir. Akışı çok düzensizdir. Kış ve ilkbahar aylarında
çok yükselen çayın suyu yaz aylarında çok azalır.
27
B- EGE HAVZASI
Manisa il alanının küçük bir bölümü bu havzaya girer. Ülkenin küçük havzalarında yer alan
Ege Havzasının su toplama alanı 10.000 km2 dir. Ortalama yıllık su hacmi 1.740 milyon m3 e
ulaşmaktadır. Suları Bakır çay aracılığıyla Ege Denizi’ne boşalan havzada 904.000 ha.
Üzerinde ovalık alan vardır. Bu ovalık alanın yaklaşık 637.000 ha. ı sulanabilir niteliktedir.
BAKIRÇAY
İlin Ege Havzasına giren topraklarındaki en önemli akarsuyu Bakırçay dır. Gölcük dağlarının
doğu yamaçlarından kaynaklanan Bakırçay, Kırkağaç ve Soma yakınlarından geçerek
Kınık’ın kuzeyinde Yağcı çayı ile birleşir. Maden ve Kabak dereleri ile birleştikten sonra
Bergama yakınlarında güneybatıya yönelerek Çandarlı körfezinde Ege Denizi’ne dökülür.
DSİ Ölçümlerine göre su toplama alanı 2887 km2, akıttığı ortalama su miktarı saniyede
14.485 m3 tür. 1 yılda akıttığı toplam su miktarı ise 465 milyon m3 dolayındadır. Çayın akışı
düzensizdir.
4.1.9. JEOTERMAL SAHALAR
İlin jeotermal zenginlikleri;
- Alaşehir-Sarıkız Kaplıcaları
- Manisa-Ilıcak Suyu
- Turgutlu-Urganlı Suları
- Salihli-Sart Kaplıcaları
- Salihli-Kurşunlu Kaplıcaları
- Kula-Acısu Madensuyu
- Kula-Selendi Eymir Kaplıcaları
- Soma-Menteşe Kaplıcaları olarak değerlendirilmiştir.
- Demirci Belediyesi Hisar Kaplıcaları Termal Tesisleri
- Demirci Borlu Kaplıcaları olarak değerlendirilmiştir.
4.1.10. BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK
ORMANLAR
İl, bulunduğu coğrafyanın özelliklerinden dolayı, batı-doğu doğrultusunda toprak, jeolojık,
morfolojik yapı, iklim durumu itibariyle farklılıklar gösterir. Bu farklılık bitki örtüsündede
değişiklikler yaratır. Batı-doğu yönündeki bu bitki örtüsü farklılaşması düzenli ve kesindir.
Kademelenme biçiminde değildir. Dağ kütlelerinin deniz etkisini kesmesi, yer yer Akdeniz
iklimi ve Karasal iklim, bitki türlerinin iç içe bulunmasına yol açmaktadır. Yükseltiye bağlı
olarak ovca bitkileri, makiler, kuraklığa dayanıklı ve sürekli yeşil kalabilen Akdeniz bitkileri
ve ormanlar şeklinde bir yayılma göze çarpar. Ormanlar genelde 150 m. üzerindeki
yüksekliklerde topluluklar halinde bulunur. Palamut, Meşe, Kızılçam, Karaçam yaygın orman
bitkileridir.
Ormanlarda az miktarda Ahlat, Karaağaç, Çınar ve Ardıç’a da rastlanır. İlde sık görülen maki
bitki türleri ise; geniş yapraklı taş ıhlamuru, mastık, kocayemiş, funda, ladin, zeytin ve az
miktarda defne, kuşkonmaz ve üvezdir. Tarımın hızla gelişmesi, kullanılan ilaç ve gübreler
nedeniyle ova kesimlerindeki doğal bitki örtüsü ortadan kalmıştır. Yağış rejiminin etkileri,
ormanlardaki insan tahribatı, erozyon nedenleriyle ormanlık alanlarda bitki örtüsünün
fakirleşmesi göze çarpmaktadır.
Manisa ili genelindeki bitki örtüsünün sık rastlanan başlıca türleri şunlardır. Karaçam,
Kızılçam, Ardıç, Kavak, Söğüt, Ceviz, Kestane, Gürgen, Meşe, Palamut, Karaağaç, Dut,
Defne, Çınar, Kaya armudu, Taş ayvası, Orman çileği, Yabani elma, Vişne, Ahlat, Böğürtlen,
Üvez, Geven, Erguvan, Korunga, Yonca, Katır Tırnağı, Üçgül, Beyaz tırfıl, Sütleğen, Somak,
28
Hatmi, Menengeç, Ebegümeci, Ilgın, Çiğdem, Ladin, Mersin, Sarmaşık, Sandal ve Turp,
Meyankökü, Gelincik, Yüksükotu, Sığırkuyruğu, Hindiba, Isırgan, Kuzukulağı, Labada,
Horozibiği, Menekşe gibi bitkilerdir.
Son yıllarda, yüksek kesimlerdeki doğal bitki örtüsünü olumlu anlamda etkilemek ve
ekonomik fayda sağlamak amacıyla, delice zeytin aşılaması, menengeçe, antep fıstığı
aşılaması, ceviz, kestane, fıstık çamı yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Orman Bölge Müdürlüğü’nün Manisa ili dahilinde kalan orman alanlarının büyük bölümü
genel olarak bozuk niteliktedir. Manisa ili dahilindeki genel saha 1.335.269 ha olup, bunun
444.868 ha’ı normal ve büyük sahalar dahil olmak üzere orman alanı, 890.401 ha’ı ormansız
alandır. Ağaç türü olarak, ibrelilerden Kızılçam, Karaçam, Asli türler başta gelmekte olup
yapraklı tür olarak Meşe baltalığı ve diğer maki formasyonu teşkil etmektedir.
Manisa İli, 2010 Yılı Ağaç Türlerinin Yayılışı
Ağaç Türü
Toplam Alan (Ha)
Kızılçam
Karaçam
Fıstıkçamı
Meşe
Kestane
Selvi
Sedir
Ardıç
Karışık
211260,5
45759,0
2985,0
119536,0
81,0
12,0
0,0
1929,0
44812,0
TOPLAM
426374,5
FLORA
Türkiye Florası, içerdiği yaklaşık 10.000 kadar bitki taksonu ile bulunduğu bölge ülkeleri
arasında en zengin floralardandır.
Türkiye Florası fitocoğrafik açıdan 3 farklı bölgeye ayrılmaktadır.
1- Batı ve Güney Anadolu'yu kapsayan Akdeniz (Mediterranean) fitocoğrafya bölgesi.
2- Marmara ve Trakya'yı içine alan tüm Kuzey Anadolu'yu kapsayan Avrupa-Sibirya (eurosiberian) fitocoğrafya bölgesi.
3- İç, Doğu, ve Güneydoğu Anadolu'nun içinde bulunduğu İran-Turan (İrano-Turanien)
fitocoğrafya bölgeleridir.
Manisa ili flora-fauna yönünden zengin bir ilimizdir. Ege Bölgesinin bu bölümünde
topoğrafya şartları değişiklikler gösterir. Alt bölgelerde ova bitkileri, yukarı bölgelere doğru
makiler ve alpin bitkileri görülmektedir.
Manisa’da yaz kuraklığının tipik olarak yaşandığı Akdeniz iklimi ve maki üyeleri hakim
durumundadır. Bunlar arasında da az miktarda otsu ve yumrulu bitkiler bulunmaktadır.
Botanik açıdan kuraklığa dayanıklı, genellikle sert yapraklı ve herdem yeşil çalı ve alçak
boylu ağaçların oluşturduğu odunsu bitki topluluğu olan makinin başlıca üyeleri sandal,
kocayemiş, mersin, keçiboynuzu, kermes meşesi, pırnal meşesi ve defnedir.
Özellikle büyük kuraklığın yaşandığı yaz aylarında yeşil kalan hemen hemen hiçbir otsu
bitkiye rastlamak mümkün değildir.
İlimizde yetişen endemik bitki; Manisa Lalesi’dir. En yoğun olduğu alan Spil Dağı, Milli
Parkıdır.
29
Manisa ili genelindeki bitki örtüsünün sık rastlanan başlıca türleri şunlardır:
Karaçam, Kızılçam, Ardıç, Kavak, Söğüt, Ceviz, Kestane, Gürgen, Meşe, Palamut, Karaağaç,
Dut, Defne, Çınar, Kaya armudu, Taşayvası, Orman çileği, Yabani Elma, Vişne, Ahlat,
Böğürtlen, Üvez, Geven, Erguvan, Korunga, Yonca, Katır Tırnağı, Üçgül, Beyaz tırfıl,
Sütleğen, Somak, Hatmi, Menengeç, Ebegümeci, Ilgın, Çiğdem, Ladin, Mersin, Sarmaşık,
Sandal ve Turp, Meyankökü, Gelincik, Yüksükotu, Sığırkuyruğu, Hindiba, Isırgan,
Kuzukulağı, Labada, Horozibiği, Menekşe.
FAUNA
Ülkemizin faunası henüz tamamen bitirilmiş değildir. Özellikle omurgasız hayvanlar
(böcekler, yumuşakçalar vs.) üzerindeki çalışmalar oldukça azdır. Omurgalı hayvanlar ise
sayıca daha az olduklarından ve daha çok dikkat çektiklerinden daha iyi bilinmekte ve
tanınmaktadır. Özellikle kuş ve yabani hayvanlar faunası tamamen bilinmekle birlikte yöresel
olarak tam araştırılmış değildir.
Manisa ili, coğrafi büyüklüğü, toprak yapısı, iklim ve bitki örtüsünün elverişliliği nedeniyle,
oldukça çeşitli ve zengin bir yabanıl hayvan varlığına sahiptir.
Spil Dağı Milli Parkında bulunan “Yılkı Atları” yörenin endemikleridir. Bunun haricinde
endemik olmamakla beraber Türkiye genelinde nadir yörelerde yetişen “Karaca”
bulunmaktadır.
Başta doğu ve kuzeydeki dağlar ve platolar olmak üzere, ilin yüksek kesimlerinde seyrek
olarak karacaya rastlanmaktadır.
Karaca; İlimizin 4 bölgesinde bulunmaktadır.
1- Merkez ilçe, Sarıçam, Bahadır, Çakmaklı köyleri çevresi.
2- Akhisar ilçesi, Arabacıbozköy, Evkavtepe, Beyce, Yatağan, Kırkağaç, Soma, Eynez
köyleri ile Bergama ilçesine sarkan ormanlık alanda.
3- Soma ilçesi, Şifa dağı ( Deniş, Evciler, Beyce, Göktaş, Yağcılı, Tabanlar yöreleri.)
4- Demirci ilçesi, Söğütçük köyü (Hoşçalar, Kargınşıhlar, İrişler, ve Çamköy) ormanları.
Yukarıda adı geçen bölgelerde çok sayıda olmakla beraber sayıları gün geçtikçe artmaktadır.
Aynı yörelerde daha sık olarak domuz, tilki, çakal, sincap, kirpi, tavşan gibi yaban hayvanları
bulunur.
İlde kanatlı av hayvanları olarak; atmaca, şahin, akbaba, doğan, kerkenez, turaç, kara ve gri
ağaçkakan, kaya kırlangıcı, ev kırlangıcı, üveyik, yaban güvercini, sığırcık, çulluk, keklik,
leylek türleri bulunmaktadır. Nehirler ile Marmara Gölü ve baraj havzalarında mevsimine
göre yaban tavuğu, ördek ve yaban kazlarına rastlanmaktadır. Marmara Gölü su alanı, sulak
çayırları, sazlıkları ile su kuşları için önemli bir kışlak ve kuluçka yeridir. Kutan,
Karaboyunlu Batağan, Karabatak, Çamurcum, Bozdalağan, Sakar Meke, Yılan Kartalı, Kızıl
Bacak, Mahmuzlu Kızkuşu, Kuğu, Angıt türleri yılın önemli bölümünü bu alanda geçirirler.
Yine ilin göl ve barajlarında sazan, aynalı sazan, yılan balığı, tatlı su levreği, yayın gibi balık
türleri bulunmakta ve avlanmaktadır. İldeki zengin yabanıl yaşam, kontrolsüz ve bilinçsiz
avlanma ve kullanılan tarım ilaçları nedeniyle büyük zarar görmekte, türü tükenen kimi
hayvanlar nedeniyle doğal denge bozulmaktadır.
30
4.2. EKONOMİK VE SOSYAL YAPI
4.2.1. EKONOMİ
Sanayi
Manisa’da önceki yüzyıllarda da dokumacılık, gıda maddeleri imali, dericilik ve tarım aletleri
gibi alanlarda faaliyet gösteren çok sayıda atölye ve imalathane bulunmakla birlikte,
sanayinin asıl gelişimi merkez ilçenin kuzeybatısında yer alan organize sanayi bölgesinin
hizmete girmesiyle hız kazanmış, sanayileşme hareketine küçük sanayi sitelerinin de büyük
katkıları olmuştur. İl genelinde 311 sanayi işyeri ve 3875 şirket faaliyet göstermektedir.
Merkez ve ilçelerde bulunan toplam 11 küçük sanayi sitesinden başka 14 sitenin de yapımı
devam etmektedir.
Tarım
İl topraklarının önemli bir kısmını oluşturan Gediz Ovası; ülkemizin en verimli
topraklarındandır. Ekilebilir alanların genişliğinin yanı sıra, uygun iklim koşulları ve sulama
imkanları sayesinde tarımın gelişmiş olduğu Manisa, tarımsal üretim açısından ülkemizin ilk
üç ilinden biridir. Yörenin en tanınmış ürünü çekirdeksiz üzümdür. Gediz Ovası’nda
dünyanın en kaliteli çekirdeksiz üzümleri yetişmekte, ülke kuru üzüm üretiminin % 89’u, yaş
üzüm üretiminin % 31’i Manisa’da gerçekleşmektedir.
Özellikle Akhisar, ülke tütün üretiminde de 1. sırada olan Manisa’da kaliteli şark tütünlerinin
yetiştiği bir ilçedir.1970’li yıllarda ülke üretiminin %21’ni sağlamaktayken, tütün ekim
alanlarının daraltılarak alternatif ürün arayışlarına gidilmesiyle, bu oran % 19’a inmiştir.
Bir diğer önemli ürün de antik dönemden bu yana, yörede yetiştirildiği bilinen zeytindir. Bağ
bahçe bitkileri içinde üzümden sonra ikinci sırayı alan zeytin, daha çok Akhisar, Kırkağaç,
Manisa Merkez ve Saruhanlı ilçelerinde görülmekte ve ülke üretiminin % 8’i Manisa ilinden
sağlanmaktadır.
İklim özellikleri ve sulanabilir alanların genişliği nedeniyle, il ekonomisinde önem arz eden
ürünlerden birisi de pamuktur. İldeki pamuk üretimi Türkiye üretiminin % 7’sini oluşturmakla
birlikte, verim ve kalitesi yüksektir.
Hububat üretimi diğer ürünlerin yanında fazla önemi arz etmez. Ancak uygun iklim ve arazi
özelliği ile sulama imkanları sayesinde gelişmiş olan sebze ve meyve üretiminin, yöre
tarımında özel bir yeri vardır.
Hayvancılık
Verimli toprakların bitki üretimine ayrılarak, meraların giderek azalması hayvancılığı
olumsuz etkilemekle birlikte, son yıllarda otlak ve mera hayvancılığının yanı sıra, kentsel
yerleşimlere yakın alanlarda et ve süt amaçlı ahır hayvancılığında artış görülmüştür.
Et ve yumurta amaçlı tavukçuluk Manisa Merkez ile Akhisar, Salihli, Alaşehir ve Turgutlu
gibi büyük ilçelerde, arıcılık ise yüksek kesimlerde görülmektedir.
İlde mevcut Marmara Gölü ile Demirköprü, Avşar ve Sevişler baraj göllerinde balıkçılık
yapılmaktadır. Bu alanlarda, faaliyet gösteren toplam 6 su ürünleri kooperatifi ile kafes
balıkçılığı yapan 10 işletme bulunmaktadır.
Ormancılık
Çevre koşulları orman yetişmesine uygun olan Manisa’da, ormanlık alan oranı, Türkiye
ortalamasının üzerindedir. Karaçam, kızılçam, fıstık çamı, ardıç gibi iğnelilerle, meşe ve
kestane gibi yapraklı türlerden oluşan ormanlar, daha çok Manisa Merkez, Gördes, Demirci,
31
Alaşehir, Sarıgöl ve Soma ilçelerinde yoğunlaşmıştır. 1960’lı yılların sonlarından itibaren
orman yangını ve diğer nedenlerle azalma görülen ildeki ormanlık alanlar, verimli ve bozuk
orman olmak üzere toplam 444.868 hektardır.
Madencilik
Yeraltı kaynakları bakımından zengin bir bölgede olan Manisa’da en önemli maden linyittir.
Soma ilçesinde TKİ Ege Linyitleri İşletmesince üretilen kömürün iyi kalite olanları ısınma ve
sanayi amaçlı kullanılmakta, düşük kalitede olanları ise Soma Termik Santrali’nde elektrik
enerjisi üretiminde kullanılmaktadır.
Ayrıca mermer, perlit, zımpara, altın, antimuan, bitümlüşist, asbest, disten, feldspat, titan,
zeolit, cıva, manganez, bakır, kurşun-çinko, nikel ve demir rezervleri mevcut olup, bunların
bir kısmı işletilmektedir.
4.2.2. SOSYAL YAPI
Manisa Saruhan Beyliği döneminde beylik merkezi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde ise
Saruhan Sancağı ve bir dönemde Saruhan Eyaleti olmak üzere, hemen her dönem idari,
iktisadi ve kültürel önemini korumuştur. Önceki dönemlere ilişkin yeterli bilgi olmaması
nedeniyle, bilinen en eski eğitim 1378 yılında Saruhanoğulları’ndan İshak Çelebi tarafından,
Ulu Camii bitişiğine yaptırılan Fethiye ya da İshak Çelebi Medresesi’dir.
Şehir Osmanlı döneminde, özellikle Şehzade Sancağı olduğu 15. ve 16. yüzyıllarda büyük
ölçüde imar görmüş, cami, han, hamam, köprü, çeşme gibi bir çok eserin yanı sıra 9 sıbyan
mektebi ve 4 medrese yapılmıştır. Bu eserlerden bir kısmı günümüze ulaşabildiyse de bir
kısmı zaman içinde ya da Kurtuluş Savaşı sırasındaki büyük yangında yok olmuştur.
Günümüzde okullaşma ve okuryazar oranı bakımından Türkiye ortalamasının üzerinde olan
Manisa, altyapı ve sosyal hizmetler açısından da ülkemizin önde gelen illerinden biridir.
Daha önce 9 Eylül Üniversitesi’ne bağlı olarak Manisa Merkezde eğitim vermekte olan
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Buca Eğitim Fakültesi’ne bağlı eğitim veren Beden
Eğitimi ve Spor Bölümü ile Demirci Eğitim Yüksek Okulu 1992 yılında Celal Bayar
Üniversitesi’nin kurulmasıyla bu üniversite bünyesinde eğitim vermeye devam etmektedirler.
Halen Celal Bayar Üniversitesi’ne bağlı olarak eğitim veren fakülte, yüksekokul ve enstitüler
şunlardır:
Fakülteler
-
Eğitim Fakültesi
Fen-Edebiyat Fakültesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Mühendislik Fakültesi
Tıp Fakültesi
Yüksekokullar
-
Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
Sağlık Yüksekokulu
Tütün Eksperliği Yüksekokulu
Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu
32
Meslek Yüksekokulları
-
Ahmetli Meslek Yüksekokulu
Akhisar Meslek Yüksekokulu
Alaşehir Meslek Yüksekokulu
Demirci Meslek Yüksekokulu
Gördes Meslek Yüksekokulu
Kırkağaç Meslek Yüksekokulu
Köprübaşı Meslek Yüksekokulu
Kula Meslek Yüksekokulu
Manisa Organize Sanayi Böl. Meslek Yüksekokulu
Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu
Salihli Meslek Yüksekokulu
Sarıgöl Meslek Yüksekokulu
Saruhanlı Meslek Yüksekokulu,
Soma Meslek Yüksekokulu
Turgutlu Meslek Yüksekokulu
Enstitüler
- Fen Bilimleri Enstitüsü
- Sağlık Bilimleri Enstitüsü
- Sosyal Bilimler Enstitüsü
Araştırma ve Uygulama Merkezleri
-
Aile Planlaması İnfertilite Uygulama ve Araştırma Merkezi
Alerji ve Astım Uygulama ve Araştırma Merkezi
Atatürk İlkeleri ve İnk. Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi
Bilgisayar Araştırma ve Uygulama Merkezi
Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi
Deney Hayvanları Uygulama ve Araştırma Merkezi
Deneysel Fen Bilimleri Uygulama ve Araştırma Merkezi (DEFAM)
Kadın Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi
Mahalli İdareler Araştırma ve Uygulama Merkezi
Manisa ve Yöresi Türk El Sanatları Araştırma ve Uygulama Merkezi
Manisa ve Yöresi Türk Tarihi ve Kültürünü Uygulama ve Araştırma Merkezi
Uygulamalı Matematik ve Hesaplama Merkezi (AMCC)
Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi (Üniversite Hastanesi)
Sanayi İşbirliği Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (USİTEM)
Sürekli Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi (CBUSEM)
Yabancı Diller Araştırma ve Uygulama Merkezi (YADAM)
4.2.3. KÜLTÜREL ÖZELLİKLER
Manisa Müzesi
Yörede bulunan eserler önceleri Muradiye Külliyesi’nin medrese bölümünde depolanmaya
başlanmıştır. Zamanla eserlerin çoğalması sebebiyle medrese bölümü dönemin yerel
yöneticilerinin girişimleriyle 29 Ekim 1937 tarihinde müze olarak açılmıştır. Medrese bölümü
de yetersiz kalınca 1972 yılındaki restorasyon çalışmalarından sonra yapılan düzenlemeyle,
imarethane bölümü arkeolojik eserlere, medrese bölümü ise etnografik eserlere ayrılmıştır.
Batı Anadolu’nun çeşitli yerlerinden toplanan arkeoloji bölümündeki eserler, yöredeki eski
uygarlıkların kültür ve yaşam özellikleri hakkında fikir vermeleri açısından büyük önem arz
33
etmektedir. Müzenin diğer bir önemli özelliği, Lidya Krallığı’nın başkenti Sardes
Örenyeri’nde 1958 yılından beri sürdürülen kazılarda bulunan eserlerin burada
sergilenmesidir. Arkeoloji bölümünde bronz çağdan Bizans dönemi sonuna kadar lahitler,
mezar taşları, mozaikler, toprak kaplar, heykeller, büstler, cam ve fildişi objeler
sergilenmektedir. Ayrıca Sardes Örenyeri’nden çıkarılan eserlerin ve mozaiklerin yer aldığı
Sart salonu, antik çağ altın takıları, gümüş eşyaları ve oyun takımları örnekleri ile antik
çağdan Osmanlı dönemine kadar uzanan döneme ait altın, gümüş ve bronz sikkelerin yer
aldığı hazine odası ayrı bir çekiciliğe sahiptir.
Beylikler döneminden Osmanlı dönemine, yöre halkının gelenek, görenek ve yaşam tarzına
ilişkin çeşitli eşyaların sergilendiği, medrese binasında yer alan etnografya bölümünde ise
giysiler, silahlar, saray ve tekke eşyaları, çini sanatımızdan çeşitli örnekler, 17. ve 18. yüzyıla
ait yazma eserler ve yazı takımları, kur’an ve cüz muhafazaları ile, oyma ve fildişi kakmalarla
süslü hakiki kündekari tekniği ile yapılmış Ulu Camii minber kapısı görülebilir.
Kütüphaneler
Yöredeki bilinen en eski kütüphane, Saruhanoğulları’ndan İshak Çelebi tarafından 1378
yılında yaptırılmış olan Fethiye Medresesi bünyesindeki kitaplıktır.
Osmanlı döneminde ise Fatih Sultan Mehmet’in şehzadeliği sırasında, 1445 yılında Saray-ı
Amire bünyesinde ve sonraki yıllarda da Manisa Merkezde, Akhisar, Turgutlu, Alaşehir,
Soma, Kırkağaç ve Gördes ilçelerinde çeşitli kütüphaneler oluşturulduğu bilinmektedir.
Günümüzde il genelinde Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı 29 kütüphane ve bu
kütüphanelerde 239.422 adet kitap bulunmaktadır. Bunların yanında Turgutlu, Gölmarmara
ve Borlu Belediyelerine ait kütüphaneler ve Demirci ilçesinde de şahıs tarafından açılmış özel
bir kütüphane bulunmaktadır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı kütüphanelerin 2002 yılı istatistiklerine göre kitap
ve okuyucu sayılarının ilçeler bazında dağılımı:
İLÇE
Kütüphane Sayısı
Kitap Sayısı
Okuyucu Sayısı
Manisa Merkez
6
64.750
224.060
Ahmetli
1
2.835
833
Akhisar
5
44.327
73.297
Alaşehir
1
9.875
10.542
Demirci
2
17.320
2.882
Gördes
2
11.378
12.486
Kırkağaç
1
8.923
3.396
Köprübaşı
1
7.648
6.512
Kula
1
9.680
0
Salihli
3
19.345
105.270
Sarıgöl
1
7.375
11.878
Saruhanlı
2
9.740
4.368
Selendi
1
4.557
7.040
Soma
1
9.809
22.381
Turgutlu
1
11.860
14.098
TOPLAM
29
239.422
499.043
34
4.3. MANİSA’NIN TARİHİ, KÜLTÜREL VE ARKEOLOJİK
DEĞERLERİ
4.3.1. TARİHİ
Manisa ve yöresine ait yazılı tarih öncesi ile ilgili pek bilgi yoktur. Salihli ilçesi baraj gölü
yakınlarındaki Sindel Köyü’nde bulunan Paleolitik Çağ’a (Yontma Taş Devri) ait fosil ayak
izleri yörede o dönemde bulunan insan topluluklarının varlığını kanıtlayan ve yaklaşık olarak
26000 yıl öncesine ait kalıntılardır.
Yine Kırkağaç İlçesi Yortan Köyünde bulunan mezarlar ise farklı bir mezar kültürünü ifade
eden Tunç Devrine ait kalıntılardır.
Hermessos ve Kaikos ya da bugünkü adıyla Gediz Bakırçay vadilerinde kurulmuş olan
Tantalis (Manisa) ve Thyateira (Akhisar) bölgede bilinen ilk yerleşimlerdir.
Eldeki bilgilere göre Manisa’nın, Yunanistan’ın Teselya Bölgesindeki Pelion Dağı civarında
yaşayan ve daha sonra buraya göç eden Magnetler tarafından kurulduğu tahmin edilmektedir.
M.Ö. 1450-1200 yıllarında Hititlerin etkisinde kalan bölgede, Akpınar Mevkii’ndeki Kybele
bereket tanrıçası kabartması o dönemde, yöredeki Hitit varlığına işaret eden eserlerdir. M.Ö.
1200’lere doğru bölgeye geldiği sanılan Lidyalılar kısa sürede Kızılırmak’a kadar bütün Batı
Anadolu’ya egemen olmuşlardır. Tarihte devlet güvencesinde ilk parayı basan Lidya
Krallığı’nın Başkenti bugünkü Salihli yakınlarındaki Sardes (Sart) şehriydi. Paktolos (Sart)
Çayı’ndan çıkarılan altın madeni ile ünlüydü. Lidya krallığı gücü ve zenginliği ile ünlü son
kral Krezüs’ün adıyla özdeşleşmiştir. Ancak M.Ö. 546 yılında Persler tarafından yıkılmıştır.
Sardes Şehri ile Gediz Nehri arasında yer alan ve irili ufaklı çok sayıda tümülüsün yer aldığı
Bintepeler Mevkii bu devri simgeleyen eserleri barındırmaktadır.
Bölge Lidya Krallığı’nın sona erdiği M.Ö. 546 yılında M.Ö. 334 yılına kadar Pers
egemenliğinde kalmıştır. Sardes bu dönemde de önemli ticaret merkezi olma özelliğini
korumuştur. M.Ö. 334 ‘de Trakya üzerinden Anadolu’ya geçen Büyük İskender, Pers
ordularını yenerek Suriye’ye doğru ilerlemiş ve bölgedeki Pers egemenliğine son vermiştir.
Anadolu’yu satraplıklarla idare eden Büyük İskender’in M.Ö. 323 yılında ölümünün ardından
bu satraplıkların birbirleriyle mücadelesi M.Ö. 301 yılında İskender İmparatorluğunun sonunu
getirmiştir. Bu döneme ait en önemli eser SardesÖrenyeri’ndeki Artemis Tapınağı’dır.
İskender İmparatorluğunun yıkılmasından sonra bölge Bergama Krallığı’nın egemenliği altına
girmiştir. Bölgenin önemli kentlerinden olan Philadelphia’ya (Bugünkü Alaşehir) ismini de
dönemin krallarından II.Attalos Philadelphos vermiştir. Bergama Krallığı III.Attalos ‘un
ölümünden sonra (M.Ö. 133 ), vasiyeti üzerine Roma İmparatorluğunun yönetimine
devredilmiştir. M.S. 17 yılında meydana gelen büyük depremde bölgedeki Magnesia,
Thyateira, Philadelphia ve Sardesgibi bütün yerleşimler büyük ölçüde yıkılmışsada İmparator
Tiberius’un katkılarıyla yeniden ihya edilmişlerdir.
Roma döneminde bölgede üretim ve ticaret canlanmış, Gediz ve Bakırçay vadilerinde mevcut
tarımsal ürünlere yeni çeşitler eklenmiştir. M.S. 395 yılında Teodisius’un imparatorluğu iki
oğlu arasında pay etmesiyle Manisa ve çevresi başkenti İstanbul olan Doğu Roma yani Bizans
İmparatorluğu’nun sınırları içinde kalmıştır. Hristiyanlığın batıya doğru yayılmasında,
bölgedeki Philadelphia,Sardes ve Thyateira kentlerinin önemli rolü olmuştur.Magnesia da bu
dini ilk benimseyen kentlerden olup daha sonra da önemli bir piskoposluk merkezi haline
gelmiştir.
35
İstanbul’un 1204 tarihinde Latinler tarafından işgal edilmesi üzerine imparatorluk merkezi
İznik’e taşınmıştır. İmparator Lannes DucasVatatzes’in otuz yılı aşkınbir süre Magnesia’da
oturması nedeniyle kent, ekonomik, sosyal ve stratejik açıdan Batı Anadolu’nun en önemli
kentlerinden biri haline gelmiş ve imparatorluk merkezi görevini üstlenmiştir. Lannes Ducas
Vatatzes 1255 yılında Manisa’da ölmüş ve buraya gömülmüşsede mezarının yeri belli
değildir. İlimizdeki Sardes, Philadelphia, Thyateira ve Magnesia kalesi kalıntıları Bizans
döneminden günümüze kalan kalıntılardır.1261 yılında İstanbul’un Latinlerden geri alınması
Manisa’nın önemini yitirmesine neden olmuştur.
Türklerin Anadolu’ya girişi Malazgirt Savaşı’ndan öncelere dayanmaktaysa da Manisa 1313
yılına kadar Bizans İmparatorluğu yönetiminde kalmıştır.
Saruhanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat’ın maiyetindeki
Harzem Beylerinden Saruhan’ın torunu Alpag’nın oğlu Saruhan Bey tarafından kurulmuştur.
1313 yılının 25-26 Ekim’ine tekabül eden Regaip Kandili gecesi Manisa, Saruhan Bey
komutasındaki askerler tarafından fethedilerek beyliğin merkezi haline getirilmiştir. Beyliğin
toprakları; kuzeyde Karesi, doğuda Germiyan, güneyde Aydın Beyliği toprakları ile çevrilidir.
1346 yılında ölen Saruhan Bey’in türbesi şehrin merkezindedir. Yerine önce oğlu İlyas Bey
geçmiş, onun ölümüyle bey olan İshak Çelebi ise beyliğe en ihtişamlı dönemlerini yaşatmıştır.
Bugün Manisa’da Saruhanoğulları döneminden kalan başta Ulu Camii ve Medresesi,
Mevlevihane ve Çukur Hamam gibi birçok eseri İshak Çelebi şehre kazandırmıştır. Tahminen
1390 yılına doğru vefat etmiş ve kendi yaptırdığı türbesine gömülmüştür.
Manisa 1391 yılında Yıldırım Beyazid tarafından Osmanlı topraklarına katılmış, ancak
Ankara Savaşından sonra Timur Bölgeyi yeniden eski sahiplerine iade etmiştir. 1412 yılında
ise Çelebi Mehmet tekrar ve kesin olarak Manisa’yı Osmanlı egemeliği altına sokmuş ve
Saruhan Sancağı adıyla idari bir birim haline getirmiştir. Manisa 1437-1595 yılları arasında
Osmanlı şehzadelerinin saltanat tecrübesi kazandıkları Batı Anadolu Bölgesinin en önemli
siyasi merkezlerinden biri haline gelmiştir. Bu dönemde II.Murad, Fatih Sultan Mehmed,
Kanuni Sultan Süleyman, II.Selim, III.Murad, III.Mehmed ve I.Mustafa gibi daha sonra
Osmanlı tahtına da oturmuş padişahların da içerisinde olduğu 16 şehzade Manisa’da sancak
beyliği yapmışlardır.
Bu dönem zarfında Manisa’da şehzadeler ve maiyyetlerinde adlarını yaşatacak cami, medrese,
han, hamam, imaret, çeşme, hastane, köprü ve kütüphane gibi birçok vakıf eserleri
yaptırmışlardır. Bunların bir kısmı günümüze kadar ulaşabilmiştir (Bkz. Tarihsel-Kültürel
Çevre). II.Murad’ın yaptırmış olduğu başta Saray-ı Amire olmak üzere birçok eser ise zamana
yenik düşmüştür.
16. yüzyıl sonlarına kadar genelde sakin olan Saruhan Sancağı’ndan bu tarihten sonra bütün
Anadolu’da olduğu gibi eşkıyalık hareketlerigörülmeye başlar. Yaklaşık iki asır devam eden
eşkıya, suhte (medrese öğrencisi) ve sipahilerin yağma ve alanlarından bölge büyük zarar
görmüştür.18. yüzyılın ikinci yarısından itiren bölgeye hakimolan Karaosmanoğlları bu tür
hareketleri büyük ölçüde sona erdirmiştir.
30 Ekim 1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi’nin 7.maddesine dayanılarak 15 Mayıs
1919’da bölgede Yunan işgali başlar. İşgal sırasında Manisa merkezde İstihsal-ı Vatan,
Cemiyet-i Müderrisin, Demircide Müdafa’a-i Hukuk-u Osmani, Gördes’de Hareket-i Milliye
Teşkilatı, Kırkağaç’da İstihsal-ı Vatan, Kula’da Redd-i İlhak, Soma’da Müdafa’a-i Hukuk ve
Turgutlu’da Müdafa’a-i Hukuk-u Osmani adlı cemiyetler Yunan işgaline karşı mücadeleler
verilmiştir. 30 Ağustos 1922’deki Dumlupınar Meydan Muharebesi’nin zaferle sonuçlanması
üzerine Fahreddin Paşa komutasındaki kolordu Manisa’e doğru ilerleyerek Yunan direnişini
36
kırmıştır. Bunun üzerine Manisa’e doğru kaçan Yunanlılar ve yerli Rumlar kenti ateşe vermiş,
günlerce süren bu büyük yangında tarihin Manisa'ya kazandırdığı büyük kültürel mirasın
önemli bir kısmı yok olmuştur. Yaklaşık üç yıl Yunan işgalinde kalan şehir 8 Eylül 1922
tarihinde kurtarılmıştır.
1923’te Saruhan adıyla vilayet olan şehrin adı, 1927 yılında Manisa olarak değiştirilmiştir.
Cumhuriyet döneminde yeniden imar gören Manisa, karayolu ve demiryolu ulaşımı
bakımından önemli bir noktada yer alır. Zirai, ticari ve sanayi açısından ülkemizin gelişmiş
illeri arasında bulunmaktadır.
4.3.2. İLÇELERİN TARİHİ GELİŞİMİ
AKHİSAR
Pelopia adıyla anılan kent Selökidler döneminde Thyateria adıyla yeniden kuruldu. XII.yy’da
İslam akınlarını durdurmak için Bergama’dan Thyateria’ya gelen Bizans İmparatoru
Andronikos başarılı olamadı ve kent Osmanlıların eline geçti. İlk zamanlar askeri bir merkez
olan Köklice adıyla tanınan kasaba daha sonra önemini yitirmiştir. Bugünkü adını şuanda
bulunmayan bir kaleden almıştır.
ALAŞEHİR
Kent Bergama Kralı II.Attalos’ca kurularak Philadeipheia adıyla anıldı. Attalos’a verilen
Philadeiphos (Kardeş Dostu) sanında kaynaklanmaktaydı. Bizanslılar için, Türklere karşı
önemli bir kale kenti işlevi gördü. İlk kez, 1075’ten sonra Türklerin eline geçen yöre,
XIII.yy’da Latinlerce yağmalandı. 1391’de Yıldırım Beyazıd tarafından Osmanlı topraklarına
katıldı. 1402’de bir süre Timur’un eline geçtiysede kısa bir süre sonra yeniden Osmanlı
egemenliği affına girdi. Alaşehir, Milli Mücadele sırasında yapılan Alaşehir Kongresiyle
ünlüdür. Kongre, 16 Ağustos 1919’da dağınık Kuvayı Milliye birliklerinin birleştirilmesi
amacıyla toplandı. Batı Anadolu’daki vilayet ve kazalardan gelen 21 temsilcinin katıldığı
toplantıda, Yunan işgaline karşı önemli kararlar alınarak, İngiltere, ABD, Fransa ve İtalya
temsilcilerine birer nota gönderildi. Kent, 4 Eylül 1922’de büyük bölümü yanmış olarak,
Yunan işgalinden kurtarıldı.
DEMİRCİ
Bugünkü Borlu Bucağına bağlı İcikler Köyü sınırları içinde, Roma Döneminin önemli
kentlerinden Sidas yer almaktaydı. 1920’de iki kez Yunanlılarca işgal edilen kent, 17
Temmuz 1921’de yeniden Yunan güçlerinin denetimi altına girdi, 30 Ağustos 1922’ye
kadarda işgal altında kaldı.
GÖLMARMARA
İlk yerleşimin ne zaman kurulduğu bilinmemekle birlikte eski yerleşimin şimdiki gölün
bulunduğu alan olduğu, sonradan şimdiki yerine taşındığı anlaşılmakta, adını yakınındaki
gölden ve mermer yataklarından aldığı sanılmaktadır, Saruhanoğulları’yla Türklerin eline
geçen Osmanlı döneminde ise Saruhan Sancağı sınırları içerisinde bulunan Gölmarmara, 1867
yılında Akhisar Kazasına bağlı bir nahiye haline getirilmiştir. 1920-1922 yılları arasında işgal
altında kalmış, 1987 yılında ise ilçe olmuştur.
GÖRDES
Antik Çağ’da Gordium adıyla anılmaktaydı. Yunanlılar zamanında burada bir kale
yaptırılarak, kente ‘‘YuliaGordus’’ adı verilmişti. 1922’de Yunan işgalinden kurtulan
37
kent1940’ta toprak kayması sonucu oturulamaz duruma gelince, sağlam bir yüzey üzerinde
yeniden kuruldu.
KIRKAĞAÇ
Oldukça yeni bir yerleşim yeri olduğu için tarihine ilişkin pak bir bilgi yoktur. Kent 24
Haziran 1920’den 6 Eylül 1922’ye değin Yunan işgalinde kaldı.
KÖPRÜBAŞI
İlçe çevresi Hitit, Lidya, Pers, Bergama, Saruhanoğulları ve Osmanlı egemenliği altında
kalmıştır. Demirköprü Barajı sebebiyle Borlu sakinlerinden bir kısım 1958 yılında şu an
Köprübaşı ilçesinin bulunduğu yere taşınmıştır. 1959 yılında yerleşim, 1968 yılında Belediye
olan Köprübaşı, 1990 yılında da ilçe olmuştur.
KULA
Kula 1866’da Saruhan Sancağı’na bağlandı. 28 Haziran 1920’de Yunan işgaline uğrayan
kasaba, 4 Eylül 1922’de kurtuldu.
SALİHLİ
Kentin 10 km batısındaki Sardes kenti, Lidya devletinin merkeziydi. M.Ö. 547’de Pers Kralı
II. Kiros’un eline geçen Sardes, Anadolu ve İyonyasatraplıklarının başkenti oldu. M.Ö. 334’te
İskender’in yönetimine girdi. İskender’in ölümünden sonra da komutanları arasında çatışma
konusu oldu ve birçok kez el değiştirdi. M.Ö. 282’de Selevkos, bu kargaşa ortamına son
vererek Sardes’e tek başına egemen olduysa da, aynı yıl, Bergama’da gelişen bağımsız yerel
hareket sonucunda, üstünlüğü son buldu. M.Ö. 213’te Selökid Kralı III. Antiokhos’ca
Roma’ya bırakıldı. Sardes’te günümüze değin gelen toprak üstü kalıntılarından en önemlisi
M.Ö. III. yy’a tarihlenen Artemis tapınağıdır. Ayrıca Roma döneminden kalan bir de
Gimnazyum vardır.
Yine kentin 6,5 km kuzeyinde Bintepeler’de Lidya Kral mezarlarına rastlanmaktadır.
SARIGÖL
İnegöl adı altında Alaşehir’e bağlı bir bucak merkeziyken, Sarıgöl adını alarak, 1957 yılında
ilçe oldu.
SARUHANLI
Selendi bugünkü adını, ilçenin 4 km batısına, Karaselendi köyü sınırları içinde kalıntıları
rastlanan Salandos kentinden almaktadır.
SOMA
Türklerden önce, yöredeki yerleşim merkezi Garma adıyla anılmaktaydı. 1867 yılında kaza
merkezi olan Soma, 1881’de Saruhan Sancağına bağlandı. Soma24 Haziran 1920’den 6 Eylül
1922’ye kadar Yunan işgalinde kalmıştır.
TURGUTLU
Eski yıllarda kasaba adıyla anılmaktaydı. Turgutlu, 29 Mayıs 1919’dan 7 Eylül 1922’ye kadar
Yunan işgalinde kaldı.
38
5. MANİSA İLİ DOĞA TURİZMİ ARZI
Dağ ekosistemleri, orman peyzajları, yaban hayatı ve bitki çeşitliliği, jeomorfolik ilginç
yapılar, tabiatla uyumlu kırsal mimari, köylerin kültürel orijinalliği, insanı bunaltmayan
sağlıklı soğuk-ılıman iklimi ile turizme doğaya yönelik aktiviteler vb. her türlü faaliyet için
imkanı sağlar.
Bu çalışma, kapsam itibariyle doğaya yönelik aktiviteleri detaylı incelemek ve geliştirme
startejisini oluşturmak için yapıldığından özellikle sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için
uygun yerler ve faaliyetler ele alınacaktır.
5.1. MANİSA’NIN DOĞA TURİZMİ (ARZI) DEĞERLERİ VE
BİLİNİRLİK DEĞERLENDİRMESİ
5.2.MANİSA İLİNDE DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN VE
KORUMA STATÜLÜ ALANLAR
Değerin bilinirliği; Bölgesel seviyede B, Ülke seviyesinde T ,
Milletlerarası seviyede: M
Milli Park ve Benzeri Sahalar
Adı
Spil Dağı Milli Parkı
Mesir Tabiat Parkı
Süreyya Tabiat Parkı
Kula Peribacaları Tabiat Anıtı
İlçesi
Manisa Merkez İlçe
Merkez Uncu Bozköy
Merkez İzmir Karayolu
Kula
Bilinirlik
T_M
B
B
B
39
S PİL DAĞI MİLLİ PARKI
Manisa Milli Park ve Benzeri Sahalarına Ait SWOT Analizi
Güçlü Yönler
-
-
Spil Milli Parkının ülkemizde de
tanınırlığının olması,
Bakanlığımızın Manisa İl Yönetimi,
İlçelerin kamu ve yerel yönetimlerinin
tamamının MP ve TP için yatırım
yapma düşüncesi ve projelerinin olması,
Mesir TP’nin Uzun Devreli Gelişme
Planının bitirilmiş olması,
TP lerin tümünün ulaşım yönünden
avantajlı konumu,
Spil MP ve TP’nın İzmir iline yakınlığı,
Spil Milli Parkının pek çok Doğa
Sporuna uygunluğu,
Yakında havaalanı bulunması
Zayıf Yönler
-
-
Fırsatlar
-
Süreyya TP’nin İzmir-İstanbul karayolu
üzerinde bulunması
Mesir TP’nin Uzun Devreli Gelişme
Planının tamamlanmış olması,
STK destekleri,
Halkın ve yöneticilerin etkin
katılımcılığı,
Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın ödenek
gönderme yönünde imkanlarının olması,
Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi
Ücretsiz/ücretli tanıtım fırsatlarının
olması,
Manisa Şubesinin Müdürlük olarak yetersiz
sayıda teknik elemanı olması,
Uzun devreli gelişme planlarının hepsinin
tamamlanmamıış olması,
Devlete bağımlı kırsal yapı,
TP lerin koruma görevlisi sayısının yetersizliği,
Süreyya TP’nin mesire yeri özelliklerinin
olması, cazip özellikler içermemesi,
TP’nin biyolojik açıdan az sayıda türe sahip
olması, ekosistem olarak çeşitliliğe sahip ve
ilginç olmaması,
Süreyya TP’nin saha olarak küçük olması,
Mesir TP’nin daha fazla ziyaretçi taleplerine
yetecek kadar tesisleşmeye müsait yapısının
olmaması,
Tehditler
-
Vatandaşların beklentilerinin bazı bölgelerde
yükseltilmiş olması,
Turizm yatırım taleplerinin ölçüsüz olması ve
muhtemelen yönetim planına aykırı olması,
Beklentilerin gerçekleşmemsi ihtimalinin
varlığı,
Yerel yöneticilerin kırsal kalkınmada turizmi
gerek ve yeter şart olarak görmeleri,
Korunan sahalara yerel yöneticilerin korunan
alan değil de turizm alanı olarak bakmaları
40
Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları (YHGS)
Adı
yok
İlçesi
Bilinirlik
Avlaklar
Adı
Yunt Dağı Devlet Avlağı
Çakmak Devlet Avlağı
İlçesi
Merkez
Merkez
Bilinirlik
B
B
Manisa ili Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ve Avlaklar SWOT analizi
Güçlü Yönler
-
-
Çok çeşitli yaban hayvanlarını
barındırması,
Zorlu kış aylarında yaban hayatına
yem desteği yapılabilmesi
imkanlarının olması,
Kaçak avcılığın fazla olmaması,
Koruma ve kontrol teşkilatının
olması,
Yönetim planı yapım deneyimine
sahip personeller,
Havaalanı olması
Zayıf Yönler
-
Fırsatlar
-
-
Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi,
Mali imkanların teknolojik
gelişimleri takip ve satın alma için
yeterli olması
Av sayısının artma eğilimi,
Yetişmiş profesyonel av kılavuzlarının
olmaması,
Avlak potansiyelinin (taşıma kapasitesinin)
üstünde gelmesi,
Av Turizminin olmaması.
Tehditler
-
Envanter giderlerinin çok yüksek olması
sebebi ile mali külfet,
Gelir-gider dengesinin bazen negatif
olabilmesi,
Av turizmine ve av yaban hayatı değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve
tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Butik otel/pansiyon tarzı yapıların köylerde yapılmasının teşvik edilmesi önemli
kırsal kalkınma için uygun olacaktır, bu oteller yayla turizmi ve diğer turizm
çeşitlerinin de konaklama altyapısını temin edeceklerdir.
2- Manisa İl Şube Müdürlüğünün yaban hayatı bölümü mezunu personel bakımından
güçlendirilmesi,
3- Avlaklarda av sayısının artırılması için doğada av üretimi metodlarının tatbiki,
4- Kırsal kalkınma maksadıyla, av turizmi uygulamalarından yöre insanının daha fazla
pay almasına dayalı uygulamanın daha da geliştirilmesi, payın karşılığında yöre
insanının av kaynağına müspet fayda temin edebilmesine yönelik düzenlemelerin 4.
Bölge Müdürlüğü İl Şube Müdürlüğünce yapılması,
41
JEOLOJİK OLUŞUMLAR
Mağaralar
Adı
At Vadi Mağaraları 4 ad.
Arapini Mağarası
Karadelik Mağarası
Rüzğarlı Mağarası
Nur Kadın Boğazı
Nur Kadın Boğazı
Delik Yar
İlçesi
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Salihli
Demirci
Bilinirlik
B
B
B
B
B
B
B
Kanyonlar
Adı
İlçesi
Salihli _Adala
Adala Kanyonu
Bilinirlik
B
Şelaleler
Adı
İlçesi
Bilinirlik
Şelale Yok.
İlginç Kayalıklar
Kula Peribacaları
Divlit
Şahin Kayası
Kula
Kula
Gördes
T
B
B
Manisa ili Karstik Yapıları:
Kanyon, Mağara ve Şelaleleri SWOT analizi
Güçlü Yönler
-
-
Envanteri yapılmamış ancak varlığı
bilinen mağara sayısı,
Karstik yapı elemanlarının
görselliklerinin ve boyutlarının çok
yüksek olması,
Yerel yönetimlerin sürekli
desteklemeleri,
Zayıf Yönler
-
Fırsatlar
-
Tarihi özellikleri olan mağaraların da
bulunması,
Mağara gruplarının bulunması,
Mağaraların tarihi olanlarının korunmasında
problemler,
Mağaraların envanterinin yapılmamış olması,
Mağaraların dağınık bir coğrafyada ve zor
ulaşılır olması korunmasını zorlaştırmaktadır,
Keşif yapacak yeterli eleman ve uzman görevli
olmaması,
Tehditler
-
İnsanların mağara merakı ve tahrip etmeleri,
kirletmeleri,
Bilinç eksikliği,
Hazine avcılarının varlığı,
42
Kanyon, Mağara, Şelale ve diğer Karstik değerlere dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin
önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Destinasyonları destekleyici konaklama altyapılarının teşvik edilmesi için İl Kültür ve
Turizm Müdürlüğünün gerekli çalışmaları başlatması gereklidir,
2- 4. Bölge Müdürlüğünce eğitimi başlatılan Milli Park Alan Kılavuzluğu çalışmasının Manisa
ili için de planlanması,
3- Turistlerin can güvenliği sebebi ile Dağ, Kanyon ve Mağara Kurtarma Timlerinin kurulması
AFAD İl Müdürlüğünce eğitilmeleri lüzumludur,
4- Envanteri çıkarılan mağaraların haritalandırılmış olanlarının yabani hayat ve benzeri
ekosistem unsurları yönünden zarar görmeyenlerinin, ulaşılabilir ve estetik olanların
öncelikli olarak turizme kazandırılması,
5- Mağaraların kullanımında ekolojik sürdürülebilirlik ilkelerine dikkat edilmesi,
6- Mağaralarda tahribat ve benzerinin önlenmesi için lüzumu halinde mekanik tedbirler
alınması, jandarmanın bu hususları da gözetmesi, muhtarların duyarlı davranmaları,
5.3. SEÇKİN ÖZELLİKLİ DİĞER SAHALLAR
Orman Meyveleri (Planlanabilir Olanlar: Ürün Toplama İmkanı Olanlar eklenecek)
Adı
Kuşburnu
Kestane
Böğürtlen
Mantarlar
Hünnap
Ahlat
İlçesi
Tüm ilçelerde
Turgutlu_DemirciAlaşehir
Tüm İlçeler
Tüm ilçelerde
Demirci
Tüm İlçeler
Bilinirlik
B
B
B
B
B
B
Yaylalar
Adı
Sultan Yaylası
Başalan Yaylası
Ovacık Yaylası
İlçesi
Merkez
Demirci
Turgutlu
Bilinirlik
B
B
Dağlar Dağ Ekosistemleri
Spil Dağı
Yunt Dağları
Boz Dağ
Şifa Dağı
Çal Dağ
Mekez -Turgutlu
Merkez
Salihli
Soma
Turgutlu
T
B
T
B
B
43
Manisa ili Yaylaları ve dağ ekosistemleri SWOT analizi
Güçlü Yönler
-
-
Spil Dağında Milli Parkın blunması,
Dağın Kış ve Yaz ayları için ter türlü
spora uygun olması.
Dağ evlerinin pansiyon ve benzeri
kullanımlar için uygun özelliklerinin
olması,
Spil Dağlarında endemizm oranının
ve biyoçeşitliliğin yüksek olması
Yolların mevcudiyeti,
Bakanlığımızın yeni Yatırmlara
destek ve mali destek vermesi.
Fırsatlar
Zayıf Yönler
-
Yayla kültürünün olmaması,
Bazı mülkiyet ve yönetim meseleleri,
İnsan kaynağının çok az olması,
Tehditler
Yaylalarda konaklama için basit
- Yaylacılığın bazı yaylalarda tamamen
kampçılık imkanlarının mevcudiyeti,
ortadan kalkması, yaylacılık kültürünün yok
- Spil Dağının ve Milli Parkın Manisaolma riskinin varlığı,
ve İzmir İllerine çok yakın mesafede
bulunması.
Yaylalar ve Dağ ekosistemlerine Yayla/dağ değerlerine dayalı doğa turizmi
uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan
yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine
yönelik stratejik kararlar;
- Yaylalarda pansiyonculuk uygulamalarının geliştirilmesi uygun görülmektedir,
- Yayla evlerinin turizme uygun olanlarının tespit edilerek öncelikle sahiplerinin teşvik
edilmesi, bu gerçekleşemezse
- Yaylacılığın geliştirilmesi ve desteklenmesi için İl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünce
gerekli uygulamaların başlatılması,
- Mevcut, turizm destinasyonlarına bu sahaların da eklenerek zenginleştirilmesi
çalışmasının İl Turizm ve Kültür Müdürlüğü ve Orman ve Su İşleri İl Şube
Müdürlüğü’nce yapılması,
- Kırsal kalkınma maksadıyla, yöre insanının faaliyetlerden daha fazla pay almasına
dayalı uygulamaların geliştirilmesi,
-
Yayla Dağ ve Kıyı Ekosistemi değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü
yönlerin daha da geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve
tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
1- Kırsal kalkınmayı temin maksadı ile yöre insansının içinde aktif olarak yer alacağı
planlamalara gidilmesi,
2- Turizm değerlerinin ortaya çıkarılması için detaylı etüt ve envanter çalışmalarının İl
Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile 4. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılması,
3- İkinci konutların turizme kazandırılarak konaklama kapasitesinin geliştirilmesi için
bazı pilot bölgelerde çalışmaların başlatılması,
4- Av turizminin bu bölgelerde de geliştirilmesi imkanlarının temin edilmesi,
5- Mevcut yaz dönemi turizminin altyapı problemlerinin belediye ve
kaymakamlıklarca tespit edilerek çözümlerin aranması,
6- Katı atıkların bertarafı hususunda gerekli tedbirlerin alınması,
44
Göller ve Barajlar, sulak sahalar
İlçesi
Gölmarmara
Salihli
Alaşehir
Soma
Spil Dağı MP
Gördes
Adı
Marmara Gölü
Demir Köprü Barajı
Avşar Barajı
Sevişler Barajı
Sülüklü Göl
Gördes Barajı
Bilinirlik
T
T
B
B
B
B
Manisa Sulak Sahaları Doğa Turizmi SWOT analizi
Güçlü yönler
-
-
-
-
Sulak alanlarla alakalı bir İl Şube
Müdürlüğü ve DSİ teşkilatlarının
bulunması,
Bölgede mevcut diğer turizm
destinasyonlarına ilave olarak bazı
etkinliklere imkan bulunmaktadır,
Ege bölgesinde sulak alanların varlığı
mevcut sulak alanlardaki kuş konaklama
sayısını (kuş görselliğini) arttırmaktadır,
Manisa ilinin Kuş Göç yolları üzerinde
olması
Baraj ve Göletler Balık yetiştiriciliğinin
olması,
Marmara Gölünün Uluslararası Öneme
sahip olabilecek bir sulak alan olması
Zayıf yönler
-
-
Fırsatlar
-
-
Marmara Gölünün Sulak Alan Alt Havza
Biyolojik Çeşitliliği Yönetim Planlarına
Hazırlanmış olması
Sulak alanlara ulaşılabilirliliğin olması
Dereler katı ve sıvı atıklarla kirletilmektedir,
Köylere kanalizasyon yapılmakla beraber atık
arıtma sistemleri henüz yapılmamaktadır, bu
sebeple dereler kirlenmektedir,
Pirinç vb. sulama için yer yer derelerdeki suyun
tamamının alındığı görülmektedir
Tehditler
-
Tarımsal Faaliyetlerin sulak alanları giderek
tehdit etmesi
Marmara gölünün giderek sığlaşması ve
kirlenmesi
Sulak Alan değerlerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha da geliştirilmesi,
güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa
turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar;
- İç Sular ve kıyılarda Sportif balıkçılığa uygun yerlerin İl Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ile
Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü tarafından detaylı olarak planlanması,
- Akarsu ve göllerde balıklandırma çalışmalarının yapılması
- sportif balıkçılık sahalarına uygun nitelikli sportif balıkçılık iskeleleri yapılması,
- Bu yerlere ait broşürün basılarak turistlerin istifadesine sunulması,
- Sportif balıkçılık ve kuş gözlemciliği gruplarına ulaşılarak bu sahalarda da çalışmalar yapılması,
- Marmara Gölüne kuş gözlem kuleleri yapılması,
- Derelerin katı ve sıvı atıklarla kirlenmesi hususunun katı atık bertaraf tesisleri kurulana kadar
bir mekanizma geliştirilerek belediyeler ve il özel idaresi tarafından düzenlenmesi gerektiği,
kaynak temini çalışmalarına başlanması,
- Sportif balıkçılık ve sulak sahalara yönelik turizm çeşitlerinde yöre insanının kırsal
kalkınmasını temin maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı uygulamalara yer
verilmesi,
45
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
5
X
X
X
1
X
X
X
X
4
Turgutlu İlçesi
14
Selendi İlçesi
2
Sarıgöl İlçesi
6
Soma İlçesi
4
Saruhanlı İlçesi
Kula İlçesi
3
Salihli İlçesi
Gölmarmara İlçesi
3
Köprübaşı İlçesi
Gördes İlçesi
2
Kırkağaç İlçesi
Demirci İlçesi
5
Ahmetli İlçesi
20
Alaşehir İlçesi
Değerler toplamı
Canyoning/kanyon yürüyüşü
(C)
Mağaracılık (M)
Dağ bisikletçiliği (DB)
Dağ-yayla gezisi imkanı ( DG)
Peyzaj güzelliği/fotosafari
(PF)
Düzenlenmiş doğa gezisi
rotası(DGR)
Tabiata uyumlu kırsal miras
gezisi(KMG)
Pansiyonculuk(P)
Kır havasında şehir
merkezleri(KHŞM)
Aktif yaylacılık(AY)
Kuş gözlemciliği
imkanı(KuG)
Sportif olta balıkçılığı
imkanı(SOB)
Milli park vb sahalar(MP)
Milli park vb. nde
konaklama(MPK)
Estetik göl/baraj olan
yerler(EGB)
Tescilli avlak sahası (AvS)
Endemik Bitkilerin Gözlemi
(EBG)
Çayır şeklinde gruplanmış dağ
çiçekleri gezisi (görselliği
yüksek olacak) (DÇG)
Gastronomi gezisi (Gezi günü
belirlenir. Gezi günü
ziyaretçilerle yöresel yemekler
yapılarak yedirilir) (GG)
Dokusu bozulmamış kırsal
miras gezisi (köyler) (KMG)
Yaya gezi imkanı (Y)
Tarihi eserler, sit alanı (Ts)
Mağara gezisi (Mğ)
Jeolojik ve jeomorfolojik
değerler (Jm)
Kanyon görme imkanı (Cn)
Atla geziye uygun (At)
Akhisar İlçesi
Aktivite/değer
Merkez İlesi
5.4. MANİSA İL VE İLÇELERİNİN ÖNE ÇIKAN DOĞA TURİZMİ
DEĞERLERİ MATRİSİ
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
46
Doğa Gezisi Güzergâhları:
Atlı Doğa Gezisi Güzergâhları
İlçe
Merkez
İlçesi
Rotanın
Adı
Bilinirlik
Uzunluğu
(km)
Spil Dağı
M.P
T
20
Mesir
T.P
B
5
Süreyya
T.P
B
2
Görsel Değerleri
Orman diri örtüsü, kayalık
habitatları, Gölet Manzarası, Yılkı
atları Manisa manzarası
Orman diri örtüsü, kayalık
habitatları, Gölet Manzarası,
Manisa manzarası
Orman, Dere
Rota Güçlük
Sınıflandırması(Kolay
-Orta-Zor)
Orta
Kolay- Orta
Kolay
Doğa Yürüyüşü ve Bisikletli Gezi Güzergâhları
Adı
Mesir Tabiat Parkı Yürüyüş Yolu
Spil Dağı Milli Parkı
Sülüklü Göl –Dede Dağı
Spil Dağı-Yarık kaya kanyonu
Spil Dağı Rosvet Kule-Yaka Köy
Sülüklü Göl Eşkıya Yatağı(Mağralar)-Ayvacık
Oduncu vadisi _At alanı yaylası
Turgutlu Çal dağı
Adala Su Uçtu Şelalesi
Manisa Türkmen Şelalesi
İlçesi
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Merkez
Turgutlu
Salihli
Merkez-İzmir
Bilinirlik
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
Manisa İli Doğa Yürüyüşleri, Bisikletli ve Atlı Gezi Rotaları SWOT analizi
-
-
-
-
-
Güçlü yönler
Orman spor yürüyüş grubunun
düzenli olarak halka açık doğa
yürüyüşleri yapmakta olması
Merkez
ve
ilçelerde
rota
çalışmalarının devam etmesi,
Yerli turistlerin de artan nispette bu
güzergahları
tercih
etmeleri,
rotalardan duyulan memnuniyet,
Rotaların Manisa ilinin kaynak
değerlerini ortaya koymada başarılı
olması,
Fırsatlar
Rotaların tespiti için gönüllü
çalışmayı talep eden grupların
bulunuşu,
Bugüne kadar yapılan çalışmalar
sebebi ile deneyimlerin bulunması,
Mevcut rotalardan alınan geri
bildirimler,
-
Zayıf yönler
Rotaların bazıları pek benimsenmemesi, uzun
ve yorucu bulunması,
Atlı geziler için köylerde at/katır bulmanın
zorluğu,
Tabelalara zarar verilmesi,
Tabela
ve
işaretlemelerin
henüz
tamamlanamamış olması,
Köylerde insan kaynağının zayıf olması,
Tehditler
47
4
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
MERLEZ
SALİHLİ
17
X
13
X
Mağaracılık(M)
X
X
X
Dağ bisikletçiliği(DB)
X
X
X
Dağ-yayla gezisi imkanı ( DG)
X
X
Peyzaj güzelliği/fotosafari(PF)
X
X
X
Düzenlenmiş doğa gezisi rotası(DGR)
X
X
X
Tabiata uyumlu kırsal miras gezisi(KMG)
X
Kır havasında şehir merkezleri(KHŞM)
X
Kuş gözlemciliği imkanı(KuG)
Sportif olta balıkçılığı imkanı(SOB)
X
Milli park vb sahalar(MP)
X
Milli park vb. nde konaklama(MPK)
X
Kış sporları potansiyeli(KSP)
X
Estetik göl/baraj olan yerler(EGB)
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Köy Pazarları(Orman meyvelerinden reçel marmelat, kurutulmuş
meyve satılması kaydıyla)
Gastronomi gezisi
X
X
X
X
X
X
X
4
X
X
Endemik Bitkilerin Gözlemi
Eşsiz ve talebi var olan doğal değere sahip olma
7
X
Tescilli avlak sahası (AvS)
Dokusu bozulmamış kırsal miras gezisi (köyler)
AKHİSAR
GÖRDES
5
Canyoning/kanyon yürüyüşü(C)
Değerler toplamı
SOMA
GÖLMARMARA
7
Aktivite/değer
TURGUTLU
KULA
Yaya, Atlı ve Bisikletli Doğa gezilerine dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha da geliştirilmesi, güçlü
yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik
stratejik kararlar;
Mevcut başarılı rotalardaki uygulamanın başarı faktörlerinden faydalanarak yeni rotaların da aynı mantıkla yapılması,
Rotalarda kırsal hayatın değerlerine ve bu kültürün sürekliliğine azami dikkat gösterilerek, kırsal sahalardaki
insanlarımızın bu etkinlikten en yüksek seviyede fayda temin etmelerinin sağlanması,
Mevcut rotalar üzerindeki işaretlemelerin, tabiatın korunmasına ait tanıtıcı düzenlemelerin 4. Bölge Müdürlüğüne
bağlı birimlerce yapılması,
Mevcut rotalar üzerinde manzara seyir noktalarında ilgili birimlerce(Kaymakamlıklar, 4. Bölge Müdürlüğü, Gençlik
Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü) seyir terasları yapılması,
İnsanlarımızın son yıllarda kilo vb. problemleri sebebi ile harekete ihtiyaçlarının olması sebebi ile il-ilçe şehir
merkezleri civarında da tabiata gezi amaçlı hafta içi ve hafta sonu aileleri ile beraber yürüyecekleri rotaların Gençlik
Hizmetleri ve Spor İl Müdürlüğü tarafından meydana getirilmesi, bu rotalarda tabiatı tanıtıcı düzenlemelerin 4. Bölge
Müdürlüğüne bağlı birimlerce yapılması,
Rotalarda güvenliğin temini için özellikle tehlikeli rotalarda erken uyarı, alan kılavuzu vb. hizmetlerin verilmesinin
gerektiği, tehlike anında ne yapmaları gerektiği bilgilendirmelerinin yol boyunca yer verilmesi, (ilk yardım bilgileri
panosu, ve telefon numaraları vb.),
Rotalar üzerinde kişilerin satın alma ihtiyaçlarını gidermek üzere köylü vatandaşlarımıza öncelik vererek uygun
yerlerde basit satış noktalarının yapılmasının Kaymakamlıklarca gerçekleştirilmesi, bunun kırsal kesimdeki
vatandaşlar için faydalı olacağı gibi rota yürüyen/gezen insanlar için de ihtiyaçlarını karşılama şansı verecektir,
Bölgesel olarak kaymakamlıklar, belediyeler veya bazı gruplar tarafından tespit edilmiş ve benimsenmiş çok sayıda
güzergah olduğu, bunların uygun niteliklere haiz olanların işaretlemelerinin tamamlanması, broşürlerinin basılması
işlemlerinin yerine göre Belediye ve Kaymakamlıklarca yapılması,
X
X
X
48
MANİSA ’ NIN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ ÖNE ÇIKAN İLÇELERİ
Manisa’nın doğa turizmi yönünden öne çıkan ilçeleri;
-
Merkez ilçe, (Spil Dağı Milli Parkı, Mesir ve Süreyya Tabiat Parkı)
Kula,(Peri Bacaları Tabiat Anıtı, Divlit)
Salihli İlçesi,(Demir Köprü Barajı, Adala kanyonu)
Gölmarmara İlçesi,(Marmara Gölü Sulak Alanı )
Gördes İlçesi ( Kayacık- Şahin Kaya)
Bu ilçelerde turizm odaklanması ve gelişimi için yapılması gerekenlere geçmeden önce
Milletlerarası seviyede önemli olan sahaların özellikleri incelenerek doğa turizmi konusunda
bu sahalardaki deneyimlerin neler olduğu, geliştirilebilmesi için gerekenler, diğer bölgelere
yaygınlaştırılması imkanları irdelenecektir.
49
6. SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (*) YILDIZ ALANLARIN
DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSYELLERİNİ GELİŞTİRME
İMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER
6.1. SİPİL DAĞI MİLLİ PARKI
Yurdumuzun Ege Bölgesinde değişik jeolojik ve
morfolojik bir yapıya sahip, flora bakımından
birçok endemik bitki türlerini barındıran tarihi,
arkeolojik ve mitolojik kalıntılara sahip, bilimsel
araştırmalar yönünden olduğu kadar rekreasyon
imkanları bakımından büyük değer taşıyan Spil
Dağı; 22.04.1968 tarihinde Bakanlık oluru ile
Milli Park olarak ilan edilmiş olup, Orman ve Su
İşleri Doğa Koruma ve Milli Parklar 4. Bölge Müdürlüğü Spil Dağı Milli Park Müdürlüğü
sorumluluğunda 6694 ha büyüklüğünde bir Milli Parktır.
Spil Evleri, Kanyonlar, vadiler, inler, mağaralar,
dolinler ve lapyalar gibi karstik oluşumlar,
jeolojik yapısından kaynaklanan ilgi çekici yer
şekilleridir. Kızılçam, karaçam, ardıç ceviz,
meşe ve maki bitkilerinin oluşturduğu zengin
bitki türleri yanında, Milli Parkta bilimsel
araştırmalarla belirlenen 78 adet endemik bitki
türü bulunmaktadır.
Arenaria sipylea (spil arenaryası), Silene
sipylea (spil nakıl çiçeği), Achillea nobilis
subsp. sipylea (spil civanperçemi), Cirsium
sipyleum (spil dikeni), Centaurea sipylea (spil
peygamber dikeni), Origanum sipyleum (spil
mercanköşkü), Tymus sipyleus (spil kekiği)
Spil Dağında ilk olarak tanımlanan ve Spil
Dağı’nın ismi verilen endemik bitkilerdir.
Centaure
sipylea
(spil
peygamberdikeni), Tragopogon subacaulis (spil tekesakalı), Alkanna areolata var.
sublaevis (spil havacıvası) dünyada sadece Spil Dağında bulunmaktadır.
Anemone coronaria (dağ lalesi), Tulipa orphanidae (lale),Tulipa sylvestris (sarı lale),
Paeonia mascula (şakayık) Spil Dağı Milli Parkında yetişen ve ekonomik önem arz eden
bitkilerdir.
Osmanlı İmparatorluğu'nun bir devrine adını veren ve Avrupa ülkelerine de götürülen Manisa
Laleleri de Milli Parkta tabii olarak yetişmektedir. Spil Dağında doğal olarak yetişen lale türü
Tulipa orphanidae’dir ve mayıs ayının ilk haftasında çiçek açar ve yaklaşık 15 gün çiçekleri
açık kalır. Osmanlı Lale Devri döneminde Spil Dağında doğal olarak yetişen Manisa lalesi
toplanarak Manisa’nın Laleli semtinde yetiştirilerek İstanbul’a gönderilmiştir. Dağının 1968
yılında Milli Park olarak ilan edilmesinden sonra doğal yetişme alanları koruma altına alınmış
ve her geçen gün sayılarında ve kalitelerinde artış gözlenmektedir.
50
Başta yüzlerce yaban atları olmak üzere Çakal, domuz, tilki, sansar, porsuk, keklik ve ötücü
kuşlar yörede yaşayan yaban hayvanlarıdır.
Milli Parkın tarihi ve mitolojik yönü de zengindir. Mitolojiye göre Spil Dağı'na adını veren
zaman tanrısı Kronos'un karısı Kybele Sipylena'dir. Kybele bütün tanrıların, tanrıçaların
olduğu gibi bitkilerin, hayvanların ve insanların bereket tanrıçasıdır. Akpınar mevkiinde kaya
üzerinde oturmuş röliyefi vardır.
51
Bir diğer kaynağa göre de Frikya Kralı Menos un kızı Sibel’in un bu dağa atılarak vahşi
hayvanlar tarafından büyütülmesinden dolayı dağa Spilos adı verilmiştir.
Ağlayan Kaya olarak bilinen yer ise mitolojiye göre 14 çocuğunun tanrıça Leto nun çocukları
Apollon ve Artemis tarafından öldürülmesi sonucu, çocuklarının ardından ağlayan Niobe'ye
aittir.
52
Arazinin jeo-morfolojik yapısı dağcılık, tracking, yamaç paraşütü ve atıcılık sporlarına
uygundur. At alanı mevkiinde halkın kamp ve günübirlik rekreasyon ihtiyaçları karşılanabilir.
Milli Parkın Dulkadın mevkiinde mağaralar eskiden yerleşim birimi olarak kullanılmıştır,
Buraya ait bazı buluntular Manisa Müzesi'nde sergilenmektedir.
Parkın yakınında Sıcaklığı en az 21 dereceye kadar yükselen ılıca mevcuttur.
Spil Dağı, üzerinde bir çok küçük farklı bölgeyi barındırır. Bu bölgeleri çoğunlukla Spil'in
zirvesine çıkarken görürsünüz. Bazı bölgeler Spil'e İzmir tarafından çıkış yolu üzerinde yer
alır, bazı bölgeler ise Spil'e Manisa tarafından çıkış yolu üzerinde yer alır. Manisa'dan Spil
Dağı'na çıkarken yol üzerindeki bazı önemli bölgeler şunlardır;
Ağlayan Kaya(Niobe)
Manisa Tarzanı
Seyir Terası
Sultan Yaylası(kiraz yaylası)
Turgutalp Köyü
Yangın Gözetleme Kulesi
Yamaç Paraşütü
Zirve
Piknik (At Alanı)Alanı
Kamp Alanı
Spil'in İzmir'e bakan yamacı tarafında ise, Beşpınar Köyü yer alır.
Spil'in Turgutlu yönünde ise, Ayvacık Köyü ve Sülüklü Göl yer alır.
Spil Dağı Yürüyüş Güzergâhları
1-Spil Dağı Çörçör – Karakoca Köyü
Spil Dağı Kırgebeoluk başlangıcı, Çörçör
Yangın Gözetleme Kulesi yol ayrımı, kuleye
gelindiğinde batı yönünde traktörün açtığı
yoldan devam edilerek bitiş noktasına
ulaşılır. Su ihtiyacı kullanıma göre
değişeceğinden yedekli olunması, işaretleme
manuel yapıldığından küçük sapmalar
olabileceğinden dikkatli bir göz patikayı
görecektir.
Tüm izlere rağmen yolu kaybedecek
olursanız hep kuzeye ilerlediğiniz takdirde
53
sizi yola götürür. Parkur Manzaraya hakim olduğundan zevkle yürünebilir. Bu faaliyet
Karakoca Köyünde sonuçlanacaktır.
2-Manisa Spil Dağı Oduncu Vadisi
Yarkesiği-Atalanı Yaylası
Manisa Ulu Camii toplanma ve
hareket noktası, bayrak direği
sağınızda kalacak şekilde yıkık sur
kalıntılarının arasından, zeytinlik
içinden, Tarzan top yeri ve
kulübesinden yolun sıfırlandığı
yerden sola sur yıkıntısının önünden
hafif sağa (patikayı takip ederseniz
de sizi gideceğiniz noktaya ulaştırır
burası zaman kaybı) yukarıya sola ve
sağa
kaçmadan
göz
kararı
güneyinize gelecek şekilde ufki noktada kesişen tepedeki yamayla ortayı tutturduğunuz da
sizi tepeyi aşacağınız patikaya getirir. Burada kısa bir mola rüzgara dikkat.
Hafif aşağıya inen patikayı tekrar yukarıya sola aşağıya gidenine sapmadan devam edin
solunuza gelen taşlı geçide girmeden sağa ikinci taş geçidin içinden sağa yükselin(yürüyerek)
hafif meyilli bir yürüyüş sizi aşağıya(sağa girmeden) soldan götürür. Solunuzda yukarıda
görülen asfalt yolu takiben göz takibinizin bittiği noktada patikayı terk edin. Yola çıktığınızda
hemen yol kenarında “ORMANDA ATEŞ YAKMAK YASAKTIR” levhasının bulunduğu
yerden takriben 150 m sonra solda “ROTA” da belirttiğimiz noktadan Oduncu Vadisi
güzergah başlangıcıdır. Parkur bire bir olmasa da asıl güzergaha yakın işaretleme yapılmıştır.
Bundan sonrası size kalıyor.
Sultan Yaylası
Sultan(kiraz) Yaylası, Manisa'nın
yamacında yer alan bir yerleşkesidir.
Yayla, merkeze 14 km uzaklıktadır.
Sultan Yaylası, Kiraz Yaylası adıyla
da bilinir. Kiraz, çam ağaçları ve
soğuk sularıyla meşhur dinlenme
yeridir. Köyü andırır ama daha çok
özel mülklerden oluşmuş bir
yerleşim yeridir. Araç ile Manisa'ya
uzaklığı yaklaşık 10 dakikadır.
Manisa'dan Spil Dağı zirvesine
doğru çıkarken asfalt yoldan hemen
sağa dönüş vardır. Burada Sultan Yaylası tabelası bulunur. Sultan Yaylası Spil’e çıkarken
kullandığınız asfalt yoldan 100-150 metre içeride yer alır ve yoldan geçerken görülür. Sultan
Yaylası belli bir yükseklikte yer aldığı için yazları serin, kışları ise soğuk olur. Sultan(kiraz)
Yaylasından Manisa'yı ve Gediz Ovasını kuşbakışı olarak rahatça görebilirsiniz. Sultan
Yaylası'nın Turgutalp Köyüne olan mesafesi araç ile yaklaşık 5 dakikadır. Spil Dağı'nın
kuzeyinde yer alan Sultan Yaylası (Kiraz Yaylası) gözde yaylalardan biridir.
Sülüklü Göl
Spil Milli Park'ın doğusunda 600 m yükseklikte bulunan ve sülük dolu olduğu için "Sülüklü
Göl" olarak adlandırılan bir göl bulunmaktadır. Sülüklü Göl Manisa'dan Spil Dağı'nın
54
zirvesine giderken Yangın Gözetleme Kulesini geçtikten sonra yolun sol kenarında bulunur.
Yoldan geçerken çok rahat görülebilir. Göl yüzölçümü bakımından çok büyük değildir. Spil
Dağı'ndaki hayvanların su kaynağı sayılır ve ayrıca Spil Dağı'nda serbestçe dolaşan yılkı
atları da buradan su içmektedir. Bu sebeple Spil Dağı'nda serbestçe dolaşan Yılkı Atları ile
karşılaşmanız çok büyük bir olasılıktır.
Yamaç paraşütü
Manisa şehir üzerinde uçulabilen ender yamaç paraşütü yerlerindendir. Yüksekliği 1517 m'ye
varan, Manisa'nın hemen güneyindeki Spil Dağı kuzey yamaçlarının, çeşitli yüksekliklerde,
yamaç paraşütüne imkan veren bir yapısı vardır. Bu özelliği ile her seviyeden sporcu için,
yamaç paraşütüne uygun bir alan oluşturmaktadır. Hakim rüzgarın kuzeydoğu olduğu bölgede
yeni başlayanlar için ideal olan Kırtık Mevkii 170 m yüksekliktedir. Biraz yukarısında, uçuş
için düzenlenmiş bir alana sahip 300 m yüksekliğinde bir yer daha bulunmaktadır. Sultan
Yaylası yolu üzerinde de, yol kenarında İlimiz Valiliği'nce tesviye edilmiş 400 m
yüksekliğinde bir alan mevcuttur. 750 m yükseklikteki Seyir tepe ve 1250 m yükseklikteki
Karlık Mevkii'nden de iniş alternatifli olmak üzere, yağmur barınaklarının bulunduğu yerden
şehir manzaralı uçuşlar gerçekleştirilebilmektedir. 1517 m yükseklikteki Yangın Kulesi
alanından da Manisa ve Turgutlu istikametine daha uzun uçuşlar yapılabilmektedir.
MASHAVK (Manisa Sportif Havacılık Kulübü Derneği) Manisa'da aktif Yamaç Paraşütü
gruplarındandır.
Manisa Spil Dağı Uçuş Yerleri
1- Karlık Tepesi (1375 m)
2- Bülbül Tepesi (400 m)
3- Seyir Tepesi (850 m)
4- Kırtık Tepesi-1 (300 m)
5- Kırtık Tepesi-2 (170 m)
55
Zirve
Manisa Spil Dağı'nın en tepesidir. Manisa'ya bakan ve çıkılabilir yerdir. Dağcılar tarafından
rağbet edilir ve yürüyerek ulaşılır.
Piknik Alanı( At Alanı)
Piknik Alanı(At alanı), Manisa Spil Dağı'nın en üst bölgesinde bulunan düzlük bir yerdir.
Burada günü birlik olarak piknik yapabileceğiniz her türlü imkan vardır. Piknik masaları,
çeşmeler, çocuk parkı, araç park alanı, geniş uçurtma alanları, futbol voleybol alanları için boş
yerler, ağaçlar ve gölgeler hepsi sizi bekliyor. Hafta içi fazla kalabalık olmayan burası, hafta
sonları özellikle yazın çok kişi tarafından tercih edilmektedir. Hafta sonları genelde giriş ve
konaklama ücretlidir. Piknik alanının hemen yanında jandarma yer alır. Spil Piknik alanı hem
güvenlidir hem de temiz ve bakımlıdır. Piknik yapmak, mangal yapmak ve dinlenmek gibi
aktiviteler için uygun ortama sahiptir. Hem Manisa'nın hem de İzmir'in gözde piknik alanı
tercihlerindendir. Piknik Alanı'nda futbol oynayabilir, voleybol oynayabilir, yürüyüş
yapabilirsiniz. Oldukça geniş bir alanda çeşme ve tuvaletler gibi temel ihtiyaçlar çok iyi
düşünülmüş bir halka açık alandır.
Manisa Spil Dağı Piknik Alanı(At Alanı)
56
Ayvacık Köyü
Ayvacık, Manisa ilinin Spil Dağı üzerinde yer alan köyüdür. Spil Dağı'nın Turgutlu yönünde
yer alır. Köy konum olarak Spil Dağı Atalanı'na yakındır. Köyde pansiyon (Hanımağa Çiftliği
-kırsal turizm) bulunur. (Nursel KARAOSMANOĞLU Cep: 0533 661 0629 E-mail:
[email protected] Spil Dağı-Ayvacık Köyü Manisa Lütfen rezervasyon
yaptırınız.) Temiz dağ havası alıp yürüyüşler yapabileceğiniz bir yerleşim yeridir. Köyde,
ilköğretim okulu yoktur fakat taşımalı eğitimden yararlanılmaktadır. PTT şubesi yoktur ancak
PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Ayvacık Köyünün eski adı Beyazıd-ı
Sani(II. Beyazıd) olup, yaz aylarında Şehzadelerin dini eğitim aldıkları yerdir. Sonraları 93
harbi sırasında Anadolu’ya göç eden Müslüman Bulgarlar (Pomaklar) yerleşmiştir.
Paşa İni Mağaraları
Ayvacık köyünün hemen alt tarafından (Kuzey Batısı) toprak yolu takiben kolayca ulaşılacağı
gibi, Spil Dağı (Karadal Sırtları) ile seyir tepesi arasında kalan eski kar kuyularını ortalayıp
tabandaki ana düzlüğe inip hemen sağa patikayı takip ederek Paşa İnine ulaşılır.
Tabanda su yalağının hemen sağ ilerisinde dikkat edilirse mağara görülecektir.
Nur Kadın Mağrası
Nurkadın Boğazı mevkiinde yer
alan aynı adla anılan mağara
Ayvacık sınırları içerisindedir.
Yaklaşık.1000m.Yüksekliktedir.İlk
olarak
1990
yılında girildiği
söylenilse de resmi olarak 1992
yılında tescillenmiştir.
1998
yılında ise ana salon ve koridor net
çalışılarak
haritalandırması
yapılmıştır.
Definecilerin
ve
bilinçsiz ziyaretçilerin tahribatına
uğrayan mağara sarkıt, dikitlerinin
kırılmış olması onun güzelliğinin
görülmesini engellemiyor.
57
Beşpınar Köyü
Spil Dağı'na İzmir tarafından çıkıştaki yol üzerinde bulunan Beşpınar Köyü küçük bir
yerleşim yeridir. Spil Dağı'nın İzmir Kemalpaşa'ya bakan eteklerinde yer alır.
Spil Dağı Milli Parkının Eko-turizm Potansiyelinin öne çıktığı ve sunduğu aktiviteler.
-
Yürüyüş ve Sırt Çantalı Geziler,
Dağcılık ve Tırmanış,
Bisiklet Gezileri,
Atlı geziler,
Yaban Hayatı Gözlemciliği (fauna gezileri),
Doğa Gezileri,
Foto-safariler,
Ekosistem Tabanlı Doğa Eğitimi Programları,
Bilimsel Turizm,
Aile/Yerli Turistler,
Yamaç Paraşütü
Otocros
Spil Dağı Milli Parkının Eko-turizm Yönetimi Amaçları
-
-
Yüksek kalitede küçük ölçekli hizmetler, yerli ve yabancı konuklara iyi bilgi ve
açıklamalar içeren, iyi yönetilen eko-turizm köyleri ağı oluşturmak;
Nitelikli Alan Kılavuzları yetiştirmek,
Nitelikli konaklama yerlerinin oluşmasını teşvik etmek;
Rotalar: Yürüyüş ve dağ bisikleti patikalarından oluşan bölgesel bir ağ kurmak, doğa ve
kültür gezileri için önemli rotalar ve noktalar belirleme ve bunlara ulaşım ve
bilgilendirme planı geliştirme.
Ulaşım: İl merkezinde ile bağlantılı servislerin olması;
58
Spil Dağı Milli Parkının Turizm Talebi Değerleri
Halihazırdaki ziyaretçi
sayısı
Para harcama
Ziyaretçi Profili
252.195 kişi, konaklama ve rekreasyon amaçlı gelen
Gelişlerinin ilk on sebebi:
Kıyaslanabileceği bir saha
Alanda para harcayacak tesis ve hizmet yok
Bireysel gezginler: % 20
Eşler: %20
Aileler: %40
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya
gelmesi şeklinde): %10
Diğerleri: %10
1Rekreasyon
2Doğa Gezileri,
3Konaklama
4Botanik gezileri,
5Yaban Hayatı Gözlemciliği (fauna gezileri),
6Bakir Orman Gezileri,
7Doğa Eğitimi Programları
8Fotosafariler,
Uladağ Milli Parkı (Kayak turizmi hariç)
Spil Dağı Milli Parkının Turizm Arzı Değerleri
Ulaşılabilirlik
Orta derecede yakın; 2 saat (2-4 saat arasında)
Sahanın Uluslararası
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Özel taşıt
(x)
Ziyaretçinin Genel ulaşım kanaati:
Toplu taşıma
(-)
Alana ulaşım kolaydır
Diğerleri
(x)
(Bisiklet, motosiklet,
yürüyüş, atlı vb.)
Ulaşım için problemler: Milli Parkın kuzey bakısındaki Manisa’dan çıkan yolda kışın kar ve
buzlanma olduğundan ulaşım sorunu yaşanmaktadır.
Altyapı
Taşımacılık ağı
Yerel ağ(toprak, asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel genel taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel yer işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Restoran sayısı
Yetersiz
Yeterli
X
X
X
X
İyi
Açıklama
X
X
X
Sadece kamp alanından ücret alınıyor,
Var ve yenileri oluşturuluyor,
Yapılıyor,
Yapılıyor,
X
X
Var, daha fazlası yapılıyor,
Alt yapı çalışmaları devam ediyor,
X
Yeterli değil,
X
X
Bölgede tesis yok,
59
Restoranların durumu
Yemek standartları
Barınma imkanları
Oteller
Hosteller
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kategori
X
Diğerleri: Pansiyon
X
Alan turist ziyaret
döngüsüne girecek
şekilde turistlerin
ilgisini çekecek diğer
alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl
varlıklar
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Kuruluş sayısı
Yatak Sayısı
25 adet bungalow var. Eski
tamamen yenilenmesi
gerekiyor.
Yapılan imar planına göre
yeni kamp alanı açılıyor.
Ayvacık köyünde bir adet
pansiyon mevcut.
Sahanın kendine has özellikleri;
Tek-eşsiz olanlar
Var
var mı?
Biraz farklı ama
Var
değerli olanlar
Diğer ilgi çeken
Var
yerlere benzer
olanlar
Evet
Marmara Gölü: Kuş
Gözlem turizmi
Pamukkale travertenleri,
Kula Peri Bacaları: Jeoturizm, Selçuk Efes
Meryem Ana, Sart
Harabeleri: Kültür turizmi
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler
var mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
Şans veya mevsime
bağlı olanlar
Alanda bulunan
tesisler
Sahadaki tesisler
Açıklama
X
Kamp alanı
Sunduğu değerlerden
Sayısı
Kategori
Manisa lalesi
Yılkı atları,
Karstik oluşumlar,
mağara ve inler.
Kuş gözlemciliği ,jeoturizm etkinlikleri ile
kültürel etkinlikler.
Manisa lalesi
Yılkı atları
Endemik bitkiler,
78 tür
Kelebekler
30’den fazla tür
Memeliler
Kuşlar
X
X
X
X
Yetersiz
X
X
X
Yeterli
Açıklama
Yırtıcı ve ötücü orman
kuşları, keklik
Yaban domuzu, tilki
İyi
Durum açıklaması
İmar planında
öngörülmüş olup alt yapı
çalışmaları devam ediyor.
60
Kaynak adı
Dağlar
Ormanlar
İzole alanlar
Şelaleler
Göller
Nehirler
Yaylalar
Mağaralar
Yaban hayatı
Memeli
Kuşlar
Kelebekler
İklim
Peyzaj dokusu
Kanyonlar
Tabiatla uyumlu kültürel miras
Var
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Doğal Kaynakların Potansiyeli
1
2
3
4
5
Açıklama
X
Peyzaj, Jeomorfoloji,
X
Peyzaj değeri, ekolojik değer
X
X
X
X
X
X
X
X
Çeşitlilik öne çıkar
X
X
Tabiata uyum için yapılan kumul
ağaçlandırması
1-5 arası değerlendirme şekli;
1)
İnsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
2)
Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
3)
Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
4)
Herhangi bir farklı şey sunmaz,
5)
Turizm için ilginç değil,
Spil Dağı Milli Parkının Taşıma Kapasitesi Analizi
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi
Değerlendirme şekli: 1- Tamamen sağlanabiliyor, 2- genel olarak sağlanıyor, 3- veri yok,, 4- çoğunlukla
sağlanamıyor 5- Hiç sağlanamıyor
Göstergeler
1
2
3
4
5
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
X
X
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para yatırımı yapabilir
X
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
X
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri ele alınıyor
X
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
X
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
X
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
X
İyi bir işbirliği içindeler
X
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
X
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
X
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
X
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
X
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
X
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden sonra gelişme
X
gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
X
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
X
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
X
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
X
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
X
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar görmemiştir.
X
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
X
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
X
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
X
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
X
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
X
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
X
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
X
Turizm hayat kalitesini artırıyor
X
61
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- Spil dağı Milli parkı sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem
yaşamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler ve turizme hazırlıklar mevcuttur, bu sürecin iyi yönetilmesi gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmalı,
kaynakların turizm gelişimi için yerinde kullanımı
sağlanmalıdır.
4- Turizm sosyal hayata etkisi olmadığından yerel halkın planlama içine sokulması
gerekmektedir.
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Kamping & piknik
Genel
etkiler
Menfi
Ahşap hediyelik
eşyaların satılması,
Dağ sporları
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Müspet
Korunan alan
üzerindeki etki
Katı atıklar
Kabul
edilebilir
X
Müspet
X
Müspet
X
Doğa yürüyüşü
Müspet
X
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Müspet
X
Müspet
X
Kabul
edilemez
Etki
Kabul edilebilir ancak;
Katı atıklara ait
çözümler gerekir.
Planlı ve yasal üretime
dayanmalı
Sadece belirtilen
yerlerde yapılırsa
Yöre yemekleri öne
çıkmalı
Patikalar dışına
çıkılmamalıdır
Belirtilen yerlerde ve
kurallara uygun olarak
Alan kılavuzu eşliğinde,
Ekolojik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- Spil Dağı Milli Parkında özellikle katı atık sorunu görülmektedir.
2- Doğa bilincinin geliştirilmesi için doğa okulları açılmalı, alanda sürekli bir rehber
bulunmalıdır.
3- Orman içi güzergahlar oluşturulmalı bu güzergahlar dışına çıkılmamalı. Ayrıca Manisa
lalesi gibi türlerin yetişme alanları ziyarete tamamen kapatılmalıdır.
4- Müspet olarak ele alınan faaliyetler taşım kapasitesinin altında olduğundan artırılması ve
izlenmesi alakalı tedbirler alınacaktır.
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeleraşağıdaki şekilde incelenmiştir.
1- tamamen doğru , 2- genel olarak doğru, 3- veri yok,, 4- çoğunlukla yanlış
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
Ekolojik göstergeler
1
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
gelmektedir
Korunan alanımızın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Turizm gelişimi sebebi ile balık miktarı azalmıştır
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
2
5- Hiç yok
3
4
5
X
X
.
X
X
X
X
X
X
62
Ekolojik göstergelerin değerlendirmesiyle;
1- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
2- Patika dışına çıkan turistlerin olduğu, bunların zararlara sebep olabileceği, uyarı,
işaretlemeler ve alan kılavuzu sistemi ile bunların çözülebileceği,
3- Turistlerin yaban hayatını rahatsız az da olsa ettikleri, unun da etkin denetim, alan
kılavuzu, uyarılar, otokontrol gibi mekanizmalar ile çözülebileceği düşünülmektedir.
4- Netice olarak, Spil Dağı Milli Parkında ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike
işareti vermemektedir. Ancak, alan kılavuzu, saha görevlisi, işaretleri tabelalar,
bilgilendirme ve uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi yönetim programı yapılarak bu
olumsuzluklar önlenebilecektir.
Fiziki/idari taşıma kapasitesi incelemesi ve değerlendirmesi aşağıya alınmıştır;
1-Akıcı,yeterli2- iyi, 3- fena değil, 4- kötü, 5- çok kötü
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Kolaylık tesisleri
Patika ağı
Yaban
hayatı
noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Yer
Kapasite 1 2 3 4
Korunan alana giriş yolları
X
Korunan alandaki yol ağı
X
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
X
Akış
X
Yer sayısı
X
Biletleme
Yönlendirme
X
İşaret levhaları
X
Yetkililer
X
Ziyaretçi merkezi
Ofisler
X
5
Tedarik
Seçenekler
X
X
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
izleme Sayısı ve uygunluğu
Seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
X
X
X
X
X
X
X
63
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapıla değerlendirme;
1234567-
İdaremiz personel yönünden yeterli donanıma sahip değildir, takviye edilmelidir.
Saha içindeki geziler için paket turlar oluşturulmalıdır, özel sektörün teşviki lüzumludur.
Alan kılavuzlarının sahada görev alması bilgi ihtiyacını da çözecektir.
Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur.
Ziyaretçi merkezi acilen açılmalıdır.
Personelin donanımı arttırılmalıdır.
Yöre halkı teşvik edilmelidir.
Psikolojik taşıma kapasitesi ile alakalı değerlendirmede ise alandaki köy halkının alana
gelen ziyaretçilerden memnun oldukları görülmektedir. Mutlak koruma alanındaki Tapulu
arazilerin kontrollü kullanım alanına alınması köylülerin milli parka bakış açısını olumluya
çevirecektir.
Taşıma kapasitesinin tüm yönleri ile incelenmesini müteakip genel değerlendirmesi şu
şekilde yapılabilir;
1- Taşıma kapasitesine ulaşılmamıştır, ekosistem ve korunan alan turizmden kısa vadede
zarar görecek durumda değildir,
2- Toplum Milli Parkla ilgili beklentilere sahiptir, bu beklentilerin turizmin artışı ile bir
bölümünün gerçekleşmesi mümkündür,
3- İnsanların beklentilerinin yönetilmesi gereklidir, bazı beklentiler uygulanamaz özellikler
taşımaktadır,
4- Doğa eğitim tabanlı turizm aktivitelerinin gelişerek ilin turizm potansiyelini arttırmasını ve
turizm 12 aya yayılmasını beklemektedir.
6.2. MESİR TABİAT PARKI
Manisa Merkezde bulunan Alan 12.1
hektar olup 13.04.2008 tarihinde
Tabiat parkı ilan edilmiştir. Şu anda
ateşsiz piknik amaçlı kullanılan 5,00
hektarlık bölümünün 3 hektarı yerli
bitki türleri ile arboretum şeklinde
ağaçlandırılmış olup, bu bölümde
yaklaşık 92 adet değişik bitki türü
dikimi yapılmıştır. geven, zakkum,
kekik v.b. bitkileri bulunmaktadır.
Fauna:Alanda göçmen kuşlardan
sığırcık ile birlikte diğer değişik kuş
türleri bulunmaktadır. Görülen kuş
türleri; serçe, karga, kırlangıç,
arıkuşu,
belli
başlı
türler
arasındadır. Faunanın bir biyolog
tarafından tam olarak tespit edilmesi
gerekmektedir.
İklim:Akdeniz iklimi hakimdir.
Yazları sıcak ve kurak, kışlar ılık ve
yağışlıdır. Ortalama yıllık yağış
miktarı 845,9 mm dir.
64
Arkeolojik ve tarihsel değerler: Mesir
Tabiat Parkının 3,0 ha ‘lık bölümünü
oluşturan tanıtım parkı, Manisa halkına
ve
Celal
Bayar
Üniversitesi
öğrencilerine hizmet edecek şekilde alan
düzenlemeleri yapılmıştır. Mesir Tabiat
Parkı alanı içerisinde su değirmeni bendi
bulunmaktadır.
Kaynak ve Peyzaj değerler: İçerisinde
yer alan 92 adet değişik bitki türü ile
Mesir Tabiat Parkı aynı zamanda
rekreasyonel kullanımlara açık bir
alandır. Ayrıca birçok flora ve fauna
elemanına yaşama ortamı oluşturan
Bozköy Deresi ve Kent Ormanı Göleti
şelaleleri ile ziyaretçi kullanımları
açısından potansiyel oluşturan Mesir
Tabiat Parkı önemli bir peyzaj kaynak
değerine sahiptir.
Ayrıca mesir macunu karışımında bulunan
bitkilerin canlı ve cansız örneklerinin sergilenmesi
yapılarak Manisa Mesir Macunu tarihine hizmet
edecektir.
Gerçekleşirilebilecek faaliyetler: Piknik ve
dinlenme, doğa yürüyüşü, doğa eğitim merkezi ve
planetoryum
Manisa Merkez de bulunan tabiat parkına 1 nolu
Belediye Minibüsleri ile ulaşmak mümkün yada
özel araçlarla.
Tabiat parkımız İzmir Bornova’ya 25 Km
mesafededir.
Mesir Tabiat Parkı Turizm Talebi Değerleri
Halihazırdaki ziyaretçi 90.300 kişi
sayısı
Para harcama
Günübirlik gelenler günde ortalama 3 TL harcıyorlar.
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler : %5
Eşler: % 20 Aileler : % 40
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya gelmesi
şeklinde) : % 30
Diğerleri : %5
Gelişlerinin ilk on
1Günübirlik piknik
sebebi:
2Doğa gezileri,
3Manzara seyir, Fotoğraf Çekimi
4Doğa Eğitimi Programları (çok nadir)
Kıyaslanabileceği bir
saha
65
Mesir Tabiat Parkı Turizm Arzı Değerleri
Ulaşılabilirlik
Sahanın Uluslararası İzmir Adnan Menderes Havaalanı 50 km
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Özel taşıt
(x)
Ziyaretçinin
Genel
ulaşım
Toplu taşıma
()
kanaati: Şehre yakın ancak Toplu
Diğerleri
(x)
Taşım yok. Oto Park sorunu var..
(Bisiklet,
motosiklet,
yürüyüş, atlı vb.)
Ulaşım için problemler: Toplu Taşıt Araçları tabiat parkına kadar gitmiyor.
Altyapı
Taşımacılık ağı
Yerel
ağ(toprak,
asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel
genel
taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel
yer
işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Kır Kahvesi
Yetersiz
X
Restoranların
durumu
Kategori
Yemek standartları
Barınma imkanları
Oteller
Hosteller
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Diğerleri: Pansiyon
Yeterli
İyi
Açıklama
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Yeni
kırkahvesi
planlanmış
yapılacak
Sayısı
Açıklama
X
Turistik
Günübirlik alan içinde
Yerel
1
Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli standartta yemek sunanlar: 1 adet
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş sayısı
Yatak Sayısı
----
---
---
66
Sahanın kendine has özellikleri;
Nitelik
Tek-eşsiz olanlar var
mı?
Biraz farklı ama değerli
olanlar
Diğer ilgi çeken yerlere
benzer olanlar
Sunduğu değerlerden
Alan turist ziyaret döngüsüne
girecek şekilde turistlerin ilgisini
çekecek diğer alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl varlıklar
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler var
mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
Şans veya mevsime bağlı
olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
diğerleri
Akdeniz bitki örtüsü
enklavlarının bulunması
Şehir merkezine yakınlığı
ve şehir manzarası
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı
Endemik bitkiler,
Var
Kelebekler
Var
Memeliler
Kuşlar
Açıklama
Var
Var
Var
Var
Sincap, şahin, ağaçkakan ve
ötücü kuşlar
Sincap, Şahin, ile ötücü
kuşlar
Yetersiz
Doğal Kaynakların Potansiyeli
Kaynak adı
Dağlar
Ormanlar
İzole alanlar
Şelaleler
Göller
Nehirler
Yaylalar
Mağaralar
Koylar
Yaban hayatı
Memeli
Kuşlar
Kelebekler
İklim
Peyzaj dokusu
Kanyonlar
Tabiatla uyumlu
kültürel miras
Açıklama
Durum
Yeterli
X
iyi
X
Var
Var
Var
Yok
Yok
Yok
Var
Yok
Yok
Yok
Yok
1
2
3
4
5
Durum açıklaması
Uzun devreli gelişme planına
göre yapılabilir.
Açıklama
Yok
1-5 arası değerlendirme şekli;
1)
İnsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
2)
Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
3)
Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
4)
Herhangi bir farklı şey sunmaz,
5)
Turizm için ilginç değil,
67
Mesir Tabiat Parkı’nın Taşıma Kapasitesi Analizi
Değerlendirme şekli: 1- Tamamen sağlanabiliyor, 2- genel olarak sağlanıyor, 3- veri yok,, 4çoğunlukla sağlanamıyor 5- Hiç sağlanamıyor
IDMP Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay
alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve
önerileri ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm
gelişiminden sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya
çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek
veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra
zarar görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı
oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
1
2
3
X
4
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
68
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- MesirTabiat Parkı’nın sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem
yaşamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler mevcuttur, bu sürecin iyi yönetilmesi gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmakta ve alt yapı yatırımları yapılmakta, kaynakların saha koruma
ve turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmaktadır.
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Faaliyet
Genel
etkiler
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
eşyaların
satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Rafting
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
Korunan alan
üzerindeki
etki
Etki
Kabul
Kabul
Kabul edilebilir ancak;
edilebilir edilemez
X
Alanda bazı
düzenlemeler yapılması
gerekir.
X
X
X
X
X
X
Günübirlik ziyaretçiler
yemek ihtiyaçlarını
genelde yanlarında
getirdikleri yiyecek ve
içeceklerden
karşılamaktadırlar. Bu
konuda alanda düzenli
rekreasyonel
alanlarının
oluşturulması
gerekmektedir.
X
Yok
Yok
Yok
X
X
69
Ekolojik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- Mesir Tabiat Parkı’nda özellikle kışın katı atık sorunu görülmektedir.
2- Günübirlik ziyaretçiler taşıma kapasitesinin üstünde olduğundan sayının sınırlanması, yeni
sahaların açılarak talebin karşılanması gerekir, bu meyanda çalışmalar devam etmektedir.
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmiştir.
1- tamamen doğru , 2- genel olarak doğru, 3- veri yok,, 4- çoğunlukla yanlış
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
1- tamamen doğru , 2- genel olarak doğru, 3- veri yok,, 4- çoğunlukla yanlış
Ekolojik göstergeler
1
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana gelmektedir
Korunan alanımızın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
5- Hiç yok
5- Hiç yok
2
3
X
4
5
X
X
X
X
X
X
Ekolojik göstergelerin değerlendirmesiyle;
1- Flora ve faunanın turizmden fazla etkilenmediği,
2- Netice olarak, henüz ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti vermemektedir.
Ancak, saha görevlisi, işaretleri tabelalar, bilgilendirme ve uyarmalar ile iyi bir ziyaretçi
yönetim programı ile olumsuzluklar önlenebilecektir.
Fiziki/idari taşıma kapasitesi incelemesi ve değerlendirmesi aşağıya alınmıştır;
1-Akıcı, yeterli 2- iyi, 3- fena değil, 4- kötü, 5- çok kötü
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Olanaklar
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Yer
Kapasite
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
akış
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Yok
Ofisler
Yok
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
Yok
seçenekler
Paket doğa turları
Yok
Bisiklet kiralama
Yok
Araç kiralama
Yok
At-katır kiralama
Yok
Yeterli sayıda
Donanımlı
1
2
X
3
4
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
70
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapıla değerlendirme;
-
İdaremiz personel yönünden yeterli donanıma sahip değildir, takviye edilmelidir,
Tabiat Parkının yönetim planı mevcuttur. İmar Planı onaylandıktan sonra gerekli tesislerle
ilgili yatırımlar yapılacak ve ziyaretçi ihtiyaçları karşılanacaktır.
Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler Mevcuttur ancak yeterli değildir.
Psikolojik taşıma kapasitesi ile alakalı değerlendirmede ise kayda değer
problem yaşanmadığı görülmektedir.
herhangi bir
Taşıma kapasitesinin tüm yönleri ile incelenmesini müteakip genel değerlendirmesi şu
şekilde yapılabilir;
1- Taşıma kapasitesine ulaşılmamıştır, ekosistem ve korunan alan turizmden kısa vadede
zarar görecek durumda değildir,
2- Kurumlar özellikle Tabiat Parkı ile ilgili beklentilere sahiptir, bu beklentilerin turizmin
artışı ile bir bölümünün gerçekleşmesi mümkündür,
3- İnsanların beklentilerinin yönetilmesi gereklidir, bazı beklentiler uygulanamaz özellikler
taşımaktadır,
PAYDAŞ ANALİZİ
Faaliyet
Sorumlu Birim
Giriş kontrol hizmetlerinin yürütülmesi
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi
Manisa İl Şube Müdürlüğü, Kolluk
Kuvvetleri
Bakım-onarımı ve temizlik işlerinin
yürütülmesi
Yolların, içme ve kullanma suyu ve
kanalizasyon şebekelerinin, elektrik ve
telefon hatlarının bakımı ve onarımı
Katı atık toplama işlerinin yürütülmesi
Manisa İl Şube Müdürlüğü, , İşletmeciler
Manisa İl Şube Müdürlüğü, Manisa
Belediyesi, İl Özel İdaresi, TEDAŞ, Telekom
Manisa Belediyesi, İşletmeciler
Alanın tanıtımı
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Ziyaretçilerin ve yöre halkının
bilgilendirilmesi
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Ziyaretçi memnuniyetinin ölçülmesi
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Alanda bilimsel faaliyetlerin yapılması
Alanda doğa eğitimlerinin düzenlenmesi
Alan kılavuzları eşliğinde turların
düzenlenmesi
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü, Manisa İl Şube Müdürlüğü,
Üniversiteler
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü, Manisa İl Şube Müdürlüğü,
Üniversiteler, STK’lar
Manisa İl Şube Müdürlüğü
71
6.3. SÜREYYA TABİAT PARKI
Manisa Merkezde bulunan Alan 4.85 hektar olup 11.07.2011 tarihinde Tabiat parkı ilan
edilmiştir. Alanın şu anda piknik amaçlı kullanılan bölümünün tamamı orman vasfında ve
ağalık karekterizasyona sahiptir. fıstık çamı, selvi ve çınar ağaçları ile kaplı olup yer yer
zakkum çiçekleri mevcuttur.
Fauna: Alanda Görülen kuş türleri; serçe, karga, kırlangıç, arıkuşu, belli başlı türler
arasındadır. Fauna kapsamında bilimsel bir çalışma yapılmamıştır.
İklim: Akdeniz iklimi hakimdir. Yazları sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Ortalama
yıllık yağış miktarı 845,9 mm dir.
Arkeolojik ve tarihsel değerler: Manisa merkez sınırlarında yer alan Süreyya Tabiat
Parkının içinden geçen karaçay deresinin üzerinde yer alan köprü kalıntısının 18-19 yy
Osmanlı dönemine ait olduğu sanılmaktadır. İşlenmiş yöresel taş ve tuğlanın Horasan harçla
tutturulması ile inşa edilmiş olan köprünün derenin batı kenarındaki ayağı kısmen ayaktadır.
72
Gerçekleşirilebilecek faaliyetler: Piknik ve dinlenme, doğa yürüyüşü, at gezisi.
Merkeze 5 km mesafede olan tabiat parkına özel araçlarla ulaşılabilir. Tabiat parkı İzmirİstanbul kara yolu üzerinde ve İzmir Bornova’ya 25 km mesafededir.
Süreyya Tabiat Parkı Turizm Talebi Değerleri
Halihazırdaki ziyaretçi 80.150 kişi
sayısı
Para harcama
Günübirlik gelenler günde ortalama 5 TL harcıyorlar.
Ziyaretçi Profili
Bireysel gezginler : %5
Eşler: % 20 Aileler : % 40
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya
gelmesi şeklinde) : % 30
Diğerleri : %5
Gelişlerinin ilk on 1- Günübirlik piknik
sebebi:
2- Doğa gezileri,
3- Manzara seyir, Fotoğraf Çekimi
4- Doğa Eğitimi Programları (çok nadir)
73
Süreyya Tabiat Parkı Turizm Arzı Değerleri
Ulaşılabilirlik
Sahanın Uluslararası İzmir Adnan Menderes Havaalanı 45 km
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Özel taşıt
(x)
Ziyaretçinin
Genel
ulaşım
Toplu taşıma
()
kanaati: Şehre yakın ancak Toplu
Diğerleri
(x)
Taşım yok. Oto Park sorunu var.
(Bisiklet,
motosiklet, İzmir-İstanbul Karayolu Üzerinde.
yürüyüş, atlı vb.)
Ulaşım için problemler: Toplu Taşıt Araçları tabiat parkına kadar gitmiyor.
Altyapı
Taşımacılık ağı
Yerel
ağ(toprak,
asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel
genel
taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel
yer
işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Kır Kahvesi
Restoranların
durumu
Yetersiz
X
Yeterli
İyi
Açıklama
X
X
X
X
YOK
X
X
X
X
X
Yenisi Planlanıyor.
Sayısı
Açıklama
X
Kategori
Günübirlik
içinde
Turistik
Yemek standartları
Barınma imkanları
Oteller
Hosteller
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Diğerleri: Pansiyon
Yerel
1
Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli standartta yemek sunanlar: 1 ad
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş sayısı
----
---
alan
Yatak Sayısı
---
74
Sahanın kendine has özellikleri;
Nitelik
Durum
Tek-eşsiz olanlar var
mı?
Biraz farklı ama
Akdeniz bitki örtüsü
değerli olanlar
enklavlarının bulunması
Diğer ilgi çeken
Şehir merkezine yakınlığı ve
yerlere benzer olanlar
doğal güzellik
Sunduğu değerlerden
Alan turist ziyaret döngüsüne girecek
şekilde turistlerin ilgisini çekecek
diğer alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl varlıklar
Bayrak türler
Diğer ilginç yaban
hayatı
Endemik bitkiler,
Kelebekler
Tatmin edici yaban
hayatı izleme imkanı
Garanti edilen türler var
mı?
Genellikle rastlanma
ihtimali
Şans veya mevsime bağlı
olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
diğerleri
Var
Kuşlar
Memeliler
Açıklama
Sincap, şahin, ve ötücü
kuşlar
Sincap, Şahin, ile ötücü
kuşlar
Var
Yetersiz
X
Açıklama
Yeterli
X
iyi
Durum açıklaması
Uzun devreli gelişme planına
göre yapılabilir.
Doğal Kaynakların Potansiyeli
Kaynak adı
Var
1
2
3
4
5 Açıklama
Dağlar
Var
Ormanlar
Var
İzole alanlar
Yok
Şelaleler
Yok
Göller
Yok
Nehirler
Var
Yaylalar
Yok
Mağaralar
Yok
Koylar
Yok
Yaban hayatı
Yok
Memeli
Kuşlar
Var
Kelebekler
İklim
Kanyonlar
Yok
Tabiatla uyumlu
Kültürel miras
1-5 arası değerlendirme şekli;
İnsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
1) Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
2) Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
3) Herhangi bir farklı şey sunmaz,
4) Turizm için ilginç değil,
75
Süreyya Tabiat Parkı’nın Taşıma Kapasitesi Analizi
Değerlendirme şekli: 1- Tamamen sağlanabiliyor, 2- genel olarak sağlanıyor, 3- veri yok,, 4çoğunlukla sağlanamıyor 5- Hiç sağlanamıyor
IDMP Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi
Göstergeler
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay
alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para
yatırımı yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri
ele alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden
sonra gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
1
2
3
X
4
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- Süreyya Tabiat Parkı’nın sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem
yaşamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler mevcuttur, bu sürecin iyi yönetilmesi gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmakta ve alt yapı yatırımları yapılmakta, kaynakların saha koruma
ve turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmaktadır.
76
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Genel
etkiler
Kamping&piknik
Ahşap Hediyelik
eşyaların
satılması,
Dağcılık,trekking
Su sporları
Rafting
Olta balıkçılığı
Normal spor
etkinlikleri
Yeme içme
Doğa yürüyüşü
Mağaracılık
Kanyoning
Yaban hayatı
gözlemi
Bilimsel geziler
Korunan alan
üzerindeki
etki
Kabul
Kabul
edilebilir edilemez
X
Kabul edilebilir
ancak;
Alanda bazı
düzenlemeler
yapılması gerekir.
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
X
X
X
X
X
Günübirlik
ziyaretçiler yemek
ihtiyaçlarını genelde
yanlarında getirdikleri
yiyecek ve
içeceklerden
karşılamaktadırlar.
Bu konuda alanda
düzenli rekreasyonel
alanlarının
oluşturulması
gerekmektedir.
X
Yok
Yok
Yok
X
X
Ekolojik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- Süreyya Tabiat Parkı’nda yol üstünde olması nedeni ile katı atık sorunu görülmektedir.
2- Özellikle Bahar ve yaz aylarında Günübirlik ziyaretçiler taşıma kapasitesinin üstünde
olduğundan sayının sınırlanması, yeni sahaların açılarak talebin karşılanması gerekir.
77
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmiştir.
1- tamamen doğru , 2- genel olarak doğru, 3- veri yok,, 4- çoğunlukla yanlış
5- Hiç yok
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
1- tamamen doğru , 2- genel olarak doğru, 3- veri yok,, 4- çoğunlukla yanlış 5- Hiç yok
Ekolojik göstergeler
1
2
3
4
5
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
X
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar
X
veriyor
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana
X
gelmektedir
Korunan alanımızın suları gözle görünür şekilde
X
kirlenmektedir
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
X
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
X
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
X
Ekolojik göstergelerin değerlendirmesiyle;
1- Flora ve faunanın turizmden fazla etkilenmediği,
2- Netice olarak, henüz ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti vermemektedir.
Fiziki/idari taşıma kapasitesi incelemesi ve değerlendirmesi aşağıya alınmıştır;
1-Akıcı, yeterli 2- iyi, 3- fena değil, 4- kötü, 5- çok kötü
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Olanaklar
Patika ağı
Yaban
hayatı
noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
Yer
Kapasite
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
akış
Yer sayısı
Biletleme
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Yok
Ofisler
Yok
Tedarik
Seçenekler
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
izleme Sayısı ve uygunluğu
seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
1
2 3
X
X
4
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
X
X
78
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapıla değerlendirme;
-
-
İdaremiz personel yönünden yeterli donanıma sahip değildir, takviye edilmelidir,
Tabiat Parkının yönetim planı hazırlanma aşamasındadır. Yönetim planında yeni
tesislerle ilgili yatırımlar( At Alanı, Peintbool, Restoran, Havuz, Oyun sahaları) yapılacak
ve ziyaretçi ihtiyaçları karşılanacaktır.
Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur, yapılmaktadır,
Sahada tuvalet, otopark, vb. temel ihtiyaçların karşılanması için altyapı çalışmalarına
ağırlık verilmektedir,
Psikolojik taşıma kapasitesi ile alakalı değerlendirmede ise kayda değer
problem yaşanmadığı görülmektedir.
herhangi bir
Taşıma kapasitesinin tüm yönleri ile incelenmesini müteakip genel değerlendirmesi şu
şekilde yapılabilir;
1- 1-Taşıma kapasitesine ulaşılmıştır ancak ekosistem ve korunan alan turizmden kısa
vadede zarar görecek durumda değildir,
2- Kurumlar özellikle Tabiat Parkı ile ilgili beklentilere sahiptir, bu beklentilerin turizmin
artışı ile bir bölümünün gerçekleşmesi mümkündür,
3- İnsanların beklentilerinin yönetilmesi gereklidir, bazı beklentiler uygulanamaz özellikler
taşımaktadır,
PAYDAŞ ANALİZİ
Faaliyet
Giriş kontrol hizmetlerinin yürütülmesi
Güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi
Bakım-onarımı ve temizlik işlerinin
yürütülmesi
Yolların, içme ve kullanma suyu ve
kanalizasyon şebekelerinin, elektrik ve
telefon hatlarının bakımı ve onarımı
Katı atık toplama işlerinin yürütülmesi
Alanın tanıtımı
Ziyaretçilerin ve yöre halkının
bilgilendirilmesi
Ziyaretçi memnuniyetinin ölçülmesi
Alanda bilimsel faaliyetlerin yapılması
Alanda doğa eğitimlerinin düzenlenmesi
Alan kılavuzları eşliğinde turların
düzenlenmesi
Sorumlu Birim
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Manisa İl Şube Müdürlüğü, Kolluk
Kuvvetleri
Manisa İl Şube Müdürlüğü, , İşletmeciler
Manisa İl Şube Müdürlüğü, Manisa
Belediyesi, İl Özel İdaresi, TEDAŞ, Telekom
Manisa Belediyesi, İşletmeciler
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü, Manisa İl Şube Müdürlüğü,
Üniversiteler
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü, Manisa İl Şube Müdürlüğü,
Üniversiteler, STK’lar
Manisa İl Şube Müdürlüğü
79
6.4. MARMARA GÖLÜ SULAK ALANI
Marmara Gölü, Manisa ilinin doğusunda, il merkezine 78 km uzaklıkta ve yaklaşık 6912
hektar büyüklüğünde sığ bir tatlı su gölüdür. Gölün deniz seviyesinden yüksekliği 75 m,
uzunluğu 12 km ve genişliği 6 km’dir. Gölün yüzölçümü 65 km2 ve en derin yeri 9 m olarak
Bilinmektedir. Gördes Çayı ve Demirköprü Barajı’ndan gelen sularla beslenen Marmara Gölü
aynı zamanda güneydoğudaki DS_ regülatörü ile de boşaltılmaktadır. Önemli nehirlerimizden
biri olan Gediz Nehri de gölün güneyinden geçmektedir. Göle en yakın yerleşim yerleri batıda
Hacıveliler Köyü, kuzeyde Sazköy, kuzeydoğuda Yeniköy, güneydoğuda Kemer damları
Köyü ve güneyde Tekelioglu Köyü’dür.
Marmara Gölü yukarıda sayılan özelliklerin yanı sıra doğal bir yayılım alanına sahip olması
sebebiyle Sazan Balığının lezzeti de farklıdır. Özellikle Gölmarmara ile Hacıveliler köyü
arasında ve Hacıveliler Köyü yakınında bulunan restoran ile Gölmarmara ' (Karpuz Kaldıran
Karpuz Çatlatan) olarak bilinen Akpınar Mesire alanındaki restoranlarda bu balığın lezzet
farkını sizde hissedebilirsiniz.
Marmara Gölünün bulunduğu sahada Paleozoik yaşlı araziler yaygındır. Bunlar şist ve
mermerlerden oluşan formasyonlardır. Gölün Kuzey batısındaki tepelerde vaktiyle işletilen
mermer ocakları şimdi terkedilmiştir. Evliya Çelebinin Mermere (Mermercik) diye bahsettiği
Gölmarmara adı bu ocaklardan almıştır. Gölmarmara’nın yanı başındaki bu tepeye ‘Marmara
dağı’ adı verilmiştir.
GERÇEKLEŞTİRİLEBİLECEK FAALİYETLER
Doğa sporları, Olta balıkçılığı, Fotoğrafçılık, Kuş gözlemi
80
Flora:Zengin bir bitki örtüsüne sahip Marmara Gölünde hayıt (Vitex agnus), zakkum
(Nerium olender) bol miktarda bulunmaktadır. Ayrıca bir çok sucul bitkiler gölde
yetişmektedir. Ancak bu güne kadar göl florası hakkında herhangi bir bilimsel araştırma
yapılmamıştır.
Fauna: Marmara Gölünün planktonlar ve dip
canlıları bakımından zengin oluşu gerek çeşitlik ve
gerekse yoğunluk bakımından yüksek düzeyde
yaban
hayatının
barınmasına
imkan
sağlanmaktadır. Marmara gölü su kuşları için
uygun biyotoplar (sazlık, bataklık, adacık, kamışlar
gibi değişik ortamlar ) sunması dolayısıyla çok
sayıda yerli kuş türü barındırmakta ve ayrıca göç
yolu üzerinde göçmen türlerinde önemli bir
kışlama ve kuluçka alanıdır. Marmara Gölünde Su
Kuşları Faunası konusunda araştırma yapılmış
olup, araştırma sahasında yaşadıkları belirlenen 15
takımdan 40 familyaya ait 101 kuş türü
bulunmuştur. Türkiye genelinde bulunan 421 kuş
türünden 101 tanesinin Marmara Gölünde ortaya
çıkarmaktadır. Önemli türlerden bazıları
Latince
Türkçe
Tachybaptus
ruficollis
Küçük Batağan
Phalacrocorax carbo
Karabatak
Pelecanus
crispus
Tepeli Pelikan
Platalea
leucorodia
Kaşıkçı
Phoenicopterus ruber
Flamingo
Tadorna
ferruginea
Angıt
Anas
clypeata
Kaşıkgaga
Aythya
ferina
Elmabaş Patka
Aythya
fuligula
Tepeli Patka
Circus
aeruginosus
Saz Delicesi
Gallinula
chloropus
Saztavuğu
Fulica
atra
Sakarmeke
Marmara Gölü Tabiat Turizm Talebi Değerleri
Halihazırdaki ziyaretçi sayısı
Kesin bir bilgi yok.
Para harcama
Ziyaretçi Profili
Günübirlik gelenler günde ortalama …. TL harcıyorlar.
Bireysel gezginler : %10
Eşler: % 20 Aileler : % 10
Tur grupları (tanıdık ve benzer talepteki kişilerin bir araya
gelmesi şeklinde) : % 10
Diğerleri Avcılar : % 70
1- Günübirlik piknik
2- Doğa gezileri,
3- Kuş Gözlemi
4- Balıkçılık
5- Avcılık
İzmir Kuş cenneti.
Gelişlerinin ilk on sebebi:
Kıyaslanabileceği bir saha
81
Marmara Gölü Sulak Alanı Turizm Arzı Değerleri
Ulaşılabilirlik
Sahanın Uluslararası İzmir Adnan Menderes Havaalanı 90 km
havaalanına yakınlığı
Alana Ulaşım
Özel taşıt
(x)
Ziyaretçinin
Genel
ulaşım
Toplu taşıma
(x )
kanaati: Şehre yakın ancak Toplu
Diğerleri
(x)
Taşım yok.
(Bisiklet,
motosiklet,
yürüyüş, atlı vb.)
Ulaşım için problemler: Toplu Taşıt Araçları Gölün yanına kadar gitmiyor. kadar gitmiyor.
Altyapı
Taşımacılık ağı
Yerel
ağ(toprak,
asfalt)
Anayollara bağlantı
Yerel
genel
taşımacılık
Programlar
Ücretler
Ring patikaları
İşaret levhaları
Genel
yer
işaret
levhaları
Bilgi panoları
Araçlar için park
kapasitesi
Bilgi alma ve tercüme
kolaylıkları
Kır Kahvesi
Restoranların
durumu
Yemek standartları
Barınma imkanları
Oteller
Hosteller
Yatak&kahvaltı oteli
Rota üstü kulübeler
Bungalov tarzı
Kamp alanı
Diğerleri: Pansiyon
Yetersiz
X
İyi
Yeterli
Açıklama
X
X
X
Yok
Yok
X
X
X
X
X
X
Kategori
Sayısı
Açıklama
Turistik
Günübirlik alan içinde
Yerel
1
Yüksek standartlı yemek sunanlar :
Yeterli standartta yemek sunanlar: 1 ad ( Akpınar)
Kötü standartta yemek sunanlar :
Kategori
Kuruluş sayısı
Yatak Sayısı
----
---
---
82
Sahanın kendine has özellikleri;
Sunduğu değerlerden
Nitelik
Tek-eşsiz olanlar var
mı?
Biraz
farklı
ama
değerli olanlar
Diğer
ilgi
çeken
yerlere benzer olanlar
Alan
turist
ziyaret
döngüsüne girecek şekilde
turistlerin ilgisini çekecek
diğer alanlara yakın mı?
Alandaki yabanıl varlıklar
Bayrak türler
Diğer ilginç
hayatı
Açıklama
Durum
Su Kuşları
Manzara, Kuş Gözlemi,
Balıkçılık, Fotosfari
Salihli
harabeleri
Tepeler
Sart
Bin
Filamingolar
yaban
Endemik bitkiler,
Kelebekler
Tatmin edici yaban hayatı
izleme imkanı
Garanti edilen türler var mı?
Genellikle rastlanma ihtimali
Şans veya mevsime bağlı olanlar
Alanda bulunan tesisler
Sahadaki tesisler
Rekreasyonel tesisler
Spor tesisleri
Diğerleri
Kaynak adı
Dağlar
Ormanlar
İzole alanlar
Şelaleler
Göller
Nehirler
Yaylalar
Mağaralar
Koylar
Yaban hayatı
Memeli
Kuşlar
Kelebekler
İklim
Peyzaj dokusu
Kanyonlar
Tabiatla uyumlu kültürel miras
1-5 Arası değerlendirme şekli;
Var
Memeliler
Yetersiz
X
X
X
Kuşlar
Açıklama
Var
101 Değişik Kuş Türü
Su Kuşları
Yeterli
İyi
Doğal Kaynakların Potansiyeli
Var
1 2 3 4 5
Var
Yok
Yok
Yok
Var
X
Var
Yok
Yok
Yok
Yok
Var
Var
Yok
Var
Açıklama
X
X
İnsanlar sahayı özelikle bu kaynak için ziyaret ederler, çekirdek üründür,
Kaynak alanı ziyaretçiler tarafından mutlaka ziyaret edilir,
Alanda kaynağın olması ziyaretçi deneyimine katkı sağlar,
Herhangi bir farklı şey sunmaz,
5- Turizm için ilginç değil,
1234-
Durum açıklaması
Uzun devreli gelişme planına
göre yapılabilir.
83
Marmara Gölü Sulak Alanı’nın Taşıma Kapasitesi Analizi
Değerlendirme şekli: 1- Tamamen sağlanabiliyor, 2- genel olarak sağlanıyor, 3- veri yok,, 4çoğunlukla sağlanamıyor 5- Hiç sağlanamıyor
IDMP Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi
Göstergeler
1
Tüm ilgi grupları turizmden elde edilen gelirden eşit pay alırlar
Tüm ilgi grupları turizm gelişimine oranlı bir miktar para yatırımı
yapabilir
Yerel ekonomi için turizm faydaları açıktır
Turizm gelişimiyle ilgili paydaşların ihtiyaç,istek ve önerileri ele
alınıyor
Tüm ilgi gruplarına önem veriliyor
İlgi gruplarının birbiriyle olan ilişkileri iyi
Beraber çalışmanın önemi biliniyor
İyi bir işbirliği içindeler
Belirli kararların alınma amacı saklanmıyor
Yerel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Bölgesel ilgi grupları karar almada söz sahibi
Diğer sektörler de turizm gelişimine fayda sağlıyor
Turizm kırsal ekonomiye destek veriyor
Geleneksel faaliyetler ve üretim türleri turizm gelişiminden sonra
gelişme gösterdi
Turizm gelişimi istihdamı artırma beklentilerini karşılıyor
Yerel halk, özellikle gençler için yeni iş imkanı ortaya çıktı
Kendi turizm işini kurmak isteyenlere yeterli destek veriliyor
Turizm işi kurmak için eğitim ve öğretim veriliyor
Planlı turizm uygulaması yapılıyor
Yerel köyler ve kamusal alanın özelliği turizmden sonra zarar
görmemiştir.
Turizm temel olarak yerel mal ve hizmetlerden faydalanır
Bölgemizi ziyaret eden turist sayısı yeterlidir
Turizm kültürel mirasın devamına yardımcı oluyor
Turizm endüstriyel mirasın sürdürülmesi için yardımcı oluyor
Turizm gelişimi peyzaj dokusuna zarar vermiyor
Turizm doğanın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm kültürel manzaranın korunmasına yardımcı oluyor
Turizm hayat kalitesini artırıyor
2
3
X
4
5
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- Sulak Alan’nın sosyal ve ekonomik taşıma kapasitesi yönünden bir problem
yaşamamaktadır.
2- Ekonomik beklentiler mevcuttur, bu sürecin iyi yönetilmesi gerekir,
3- Ekonomik kaynak ayrılmakta ve alt yapı yatırımları yapılmakta, kaynakların saha koruma
ve turizm gelişimi için yerinde kullanımı sağlanmaktadır.
84
Ekolojik taşıma kapasitesi analizi
Etki
Faaliyet
Genel Korunan alan Kabul
Kabul
Kabul edilebilir ancak;
etkiler üzerindeki etki edilebilir edilemez
Kamping&piknik
X
Alanda bazı düzenlemeler
yapılması gerekir.
Ahşap Hediyelik Yok
eşyaların satılması,
Dağcılık,trekking
Yok
X
Su sporları
Yok
X
Rafting
Yok
Olta balıkçılığı
Var
Normal
spor Yok
X
etkinlikleri
Yeme içme
X
Günübirlik
ziyaretçiler
yemek ihtiyaçlarını genelde
yanlarında
getirdikleri
yiyecek ve içeceklerden
karşılamaktadırlar.
Bu
konuda
alanda
düzenli
rekreasyonel
alanlarının
oluşturulması gerekmektedir.
Doğa yürüyüşü
X
Mağaracılık
Yok
Kanyoning
Yok
Yaban
hayatı Yok
X
gözlemi
Bilimsel geziler
Var
X
Ekolojik taşıma kapasitesi verilerini değerlendirme sonuçları;
1- Sulak alanın yerleşim yerleri nedeni ile su kirliliği sorunu görülmektedir.
2- Sulak Alanının tanıtımına önem verilmeli,
3- Doğa Yürüyüşü için patikalar belirlenmeli, uyarı, bilgilendirme ve yön levhaları
kullanılmalıdır.
4- Flora ve faunanın henüz turizmden etkilenmediği,
İzlemeye esas olan Ekolojik Göstergeler aşağıdaki şekilde incelenmiştir.
Ekolojik taşıma kapasitesinin etkileri;
1- tamamen doğru , 2- genel olarak doğru, 3- veri yok,, 4- çoğunlukla yanlış 5- Hiç yok
Ekolojik göstergeler
1 2 3 4 5
Bitkiler turizm artışından etkilenmemektedir
X
Yürüyüş yolarından yürümeyen turistler bitkilere çok zarar veriyor
X
Turizmden dolayı daha fazla toprak erozyonu meydana gelmektedir
X
Korunan alanımızın suları gözle görünür şekilde kirlenmektedir
X
Korunan alanın yer altı suları içme suyu olarak kullanılabilir
X
Turistler yaban hayatı için rahatsız edici bir faktördür
X
Turizmden dolayı flora ve faunada ölümler artmıştır
X
Ekolojik göstergelerin değerlendirmesiyle;
1- Flora ve faunanın turizmden fazla etkilenmediği,
2- Netice olarak, henüz ekolojik göstergeler henüz önemli bir tehlike işareti vermemektedir.
85
Fiziki/idari taşıma kapasitesi incelemesi ve değerlendirmesi aşağıya alınmıştır;
1-Akıcı, yeterli 2- iyi, 3- fena değil, 4- kötü, 5- çok kötü
Altyapı
Park girişi
Park yeri imkanları
Bilgi imkanları
Fiziki/idari taşıma kapasitesi
Yer
Kapasite
Korunan alana giriş yolları
Korunan alandaki yol ağı
Korunan alan içindeki toplu
taşıma araçları
Park etme
akış
Yer sayısı
Biletleme
Yok
yönlendirme
İşaret levhaları
Yetkililer
Ziyaretçi merkezi
Yok
Ofisler
Yok
Yiyecek içecek temini
Ticaret
Tedarik
Seçenekler
Olanaklar
Tuvaletler
Atıkların toplanması
Yeterlilik durumu
Sayısı ve uygunluğu
Seçenekler
Paket doğa turları
Bisiklet kiralama
Araç kiralama
At-katır kiralama
Yeterli sayıda
Donanımlı
Patika ağı
Yaban hayatı izleme noktaları
Aktiviteler
Çalışanlar
1
2
3
4
X
X
5
X
X
X
X
X
X
X
X
Yok
X
X
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
Yok
X
Fiziki/idari taşıma kapasitesi yönünden yapıla değerlendirme;
1- İdaremiz personel yönünden yeterli donanıma sahip değildir, takviye edilmelidir,
2- Sulak Alanın Alt Havza Biyolojik çeşitlilik yönetim planı tamamlanmış olup, Yönetim
Planı hazırlanma aşamasındadır. Yönetim planında yeni tesislerle ilgili yatırımlar
yapılacak ve ziyaretçi ihtiyaçları karşılanacaktır.
3- Tabela, bilgi panosu, ikaz vb. işaretlemeler lüzumludur, yapılmaktadır,
4- Sahada tuvalet, otopark, vb. temel ihtiyaçların karşılanması için altyapı çalışmalarına
ağırlık verilmektedir,
Psikolojik taşıma kapasitesi ile alakalı değerlendirmede ise kayda değer
problem yaşanmadığı görülmektedir.
herhangi bir
Taşıma kapasitesinin tüm yönleri ile incelenmesini müteakip genel değerlendirmesi şu
şekilde yapılabilir;
1- Taşıma kapasitesine ulaşılmıştır ancak ekosistem ve korunan alan turizmden kısa vadede
zarar görecek durumda değildir,
2- Kurumlar Sulak Alanla ile ilgili beklentilere sahiptir, bu beklentilerin turizmin artışı ile bir
bölümünün gerçekleşmesi mümkündür,
86
3- İnsanların beklentilerinin yönetilmesi gereklidir, bazı beklentiler uygulanamaz özellikler
taşımaktadır,
4- Kaynak aktarılması şarttır.
PAYDAŞ ANALİZİ
Faaliyet
Sorumlu Birim
Giriş kontrol hizmetlerinin yürütülmesi
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Manisa İl Şube Müdürlüğü, Salihli DKMP
Güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi
Şefliği Kolluk Kuvvetleri
Manisa İl Şube Müdürlüğü, , DKMP Salihli
Bakım-onarımı ve temizlik işlerinin yürütülmesi Şefliği,
Gölmarmara
Kaymakamlığı,
Gölmarmara Belediyesi
Yolların, içme ve kullanma suyu ve Manisa İl Şube Müdürlüğü, Gölmarmara ve
kanalizasyon şebekelerinin, elektrik ve telefon Salihli Belediyesi, İl Özel İdaresi, TEDAŞ,
hatlarının bakımı ve onarımı
Telekom
Katı atık toplama işlerinin yürütülmesi
Gölmarmara ve Salihli Belediyesi,
Alanın tanıtımı
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Ziyaretçilerin ve yöre halkının bilgilendirilmesi Manisa İl Şube Müdürlüğü
Ziyaretçi memnuniyetinin ölçülmesi
Manisa İl Şube Müdürlüğü
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü,
Alanda bilimsel faaliyetlerin yapılması
Manisa İl Şube Müdürlüğü, Üniversiteler
Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü,
Alanda doğa eğitimlerinin düzenlenmesi
Manisa İl Şube Müdürlüğü, Üniversiteler,
STK’lar
Alan kılavuzları eşliğinde turların düzenlenmesi Manisa İl Şube Müdürlüğü
6.5. MANİSA İLİ VE İLÇELERİNİN KIYASLAMA YÖNTEMİ İLE
KISA DEĞERLENDİRMESİ (BENCHMARKING ÇALIŞMASI)
Karşılaştırma yöntemi, kapsam dahilindeki unsurun benzerleri ve rakipleri ile arasındaki farkı
görmesi ve daha ilerlemesine itici güç olması amaç edinilerek verimlilik arttırma yöntemidir.
Karşılıklı bilgi alışverişi olarak değerlendirilen bu yöntemde, kopyalama değil, kendi
ürünlerimize yönelik ilham almak, uyarlamak hedeftir. Gelecek eğilimlerini şimdiden görüp,
müşterinin isteklerini şimdiden karşılamaya hazırlıklı olmayı gerektirir.
Karşılaştırma yapılan ilçenin/ilin başarılı oluğu hususta takip ettiği yolun ilçemizde/ilimizde
alınabilirliği araştırılmaktadır.
BENCHMARKING YÖNTEMİ İLE DOĞA TURİZMİ POTANSİYELİ YÜKSEK OLAN BAZI
İLÇELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
İlçe
Merkez
Kıyaslanan
İl/ilçe
Bursa
Kıyaslama
sebebi,
İklim, doğa ve
şehir yapısı
Salihli
Afyon
Kula
Safranbolu,
İklim, doğa,
jeotermal
İklim, doğa ve
şehir yapısı
Örnek Alınacak Deneyim
Şehir merkezi özellikle Dağ Turizmi ve Osmanlı tarihi
anlamında benzerlikler içermektedir, Bursa’nın gelişme
deneyimlerini kullanmalıdır.
Jeotermal özellikleri ve etrafındaki ekoturizm
faaliyetleri Salihli için örnek olabilir.
Tarihi şehir kültürü ve otantik kırsal yerleşimler
konusundaki deneyimleri Kula için örnek olabilir.
Sonraki bölümde verilecek doğa turizmi stratejilerinde yapılan detaylı karşılaştırmaların
sonuçlarına göre stratejik faaliyetler oluşturulmuştur.
87
7. MANİSA İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ STRATEJİLERİ
7.1. GELİŞME STRATEJİLERİ
STRATEJİ:1
“Doğa turizmi yatırım projelerine uygulanmak için teşviklerin sağlanması ile Manisa’da
turizm sektöründe yatırımların arttırılması”
STRATEJİ:2
“Sürdürülebilir doğa turizmi ürünlerinin, turistik kalkınma sürecinde zarar görmek yerine,
faydalı olan yerel çevre, toplum ve yöre kültürüyle uyum içinde işlenmesi”
STRATEJİ:3
“Yüksek potansiyele sahip ilçelerede yerel kalkınmada turizmin güçlü bir araç olarak öne
çıkarılması”
7.2. PAZARLAMA STRATEJİSİ
STRATEJİ:1
“Milletler arası, ülke geneli, bölgesel ve yerel ölçekte markalaşmanın hedeflenmesi, ülke
çapında tanıtım ve pazarlamaya ek olarak varış noktaları bazında tanıtım ve pazarlama
faaliyetlerine başlanması”
STRATEJİ:2
“Doğa turizmi ürünlerinin her bileşeninde toplam kalite yönetiminin, sertifikasyonun etkin
kılınması”
STRATEJİ: 3
“Toplumun farklı kesimlerine uygun fiyatta, kaliteli turistik ürün alternatiflerinin sunulması,
faydalandırmada yüksek ekonomik güç sahibi olmanın gerekmemesi ”
7.3. ZİYARETÇİ YÖNETİMİ STRATEJİSİ
STRATEJİ: 1
“Koruma ilkeleri ve ziyaretçi yönetim kriterlerinin ile yaygınlaştırılması,bunun yanında,
müşteri beklentilerine de dayalı sürdürülebilir ziyaretçi yönetiminin sağlanması”
7.4. İZLEME VE DEĞERLENDİRME STRATEJİSİ (TURİZMİN
ETKİLERİNİN VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN İZLENMESİ)
STRATEJİ: 1
“Turizmin etkilerinin izlenmesi için, izleme birimlerince göstergelerden yararlanılması”
88
1
1
Ekoturizm
eğitimi
2
1
Doğa koruma
eğiticileri
yetiştirmek
3
1
Yöre halkının
doğa eğitimi
4
2
5
2
6
2
Gönüllülük
sisteminin
oluşturulması
Haritaların
oluşturulması
İlgi
gruplarının
eğitimi
7
2
Üniversitelerle
işbirliği
Yerel halkının eko-turizm hakkında
eğitimi, Ekoturizme sunulabilecek
ürünlerin geliştirlmesi ürünleri
geliştirilmesi konusunda eğitilmesi.
Bu konuda plan süresince en az 50 kurs
açılarak toplam 1000 kişinin eğitilmesi
Doğa eğitimi için görev alacak
eğitimcilerin eğitilmesi, plan dönemi
içinde 50 adet eğitici eğitmek,
İTM, OSİ,
Belediyeler,
muhtarlıklar
Ekoturizm
Dernekleri
2013
OSİ,
ÜNİVERSİT
ELER
2013
Doğayı anlatmak için yöre halkın
eğitilmesi, ayrıca çocukların eğitimi,
Plan dönemi boyunca 5000 yetişkin,
10.000 çocuğa doğa eğitimi verilmesi,
Doğa gönüllülerinin seçimi
Plan dönemi boyunca her ilçede 20 er
adet gönüllü seçilmesi
Ekoturistler için rotaların yer aldığı
haritaların oluşturulması ve basımı,
Hedef birlikteliği için ilgi gruplarının
worshoplarla, toplantılarla hedeflere
yönlendirilmesi, hedef birliğinin
sağlanması 11 yıl boyunca,her yıl 1
workshop düzenlenecektir.
Her türlü faaliyetin planlanma,
geliştirme ve uygulama safhalarında
Manisa içinde ve yakınındaki
üniversitelerden bilimsel destek alınması
için işbirliği yapılacaktır,
OSİ; ÜN,
KY,
TUBİTAK,
WWFTürkiye,
TEMA Vakfı,
DKMPGM
Muhtarlıklar
, belde
belediyeleri,
OSİ, ÜN,
KY, BL
WWF,
TEMA
2013
İTM, OSİ,
KY, İÖİ
İTM; OSİ;
VALİLİK,
KY B
WWF
2013
belediyeler
2013
OSİ, İTM,
Dernekler
2013
2013
Göstergeler
Bütçesi ve
Finans
kaynağı
2023
2021
2019
2017
2015
2014
2013
Başlangıç
tarihi
İşbirliği
ortakları
Yapacak kişi
ve kuruluşlar
Açıklama
Eylem
Öncelik
Eylem no
KAPASİTE GELİŞTİRME Amaç: ilgili paydaşların turizm(ekoturizm) açısından kapasitelerini geliştirmek
Süresi
İTM, PSİ Ky İÖİ
Dernekler,
Üniversiteler
2014
OSİ; İTM, Ky,
İÖİ; B
Dernekler
2014
İl Turizm
Md.(İTM)
Kaynakamlıklar,
(KY) İÖİ
10
1
Patika düzenlemeleri
(trekking yol ağı
oluşturma ve
düzenleme)
11
2
Doğa Müzesi
kurulması
12
3
Mağaraların Ziyarete
Açılması
13
2
Dağ bisikleti
parkurları
Kamping alanlarının ve
günübirlik alanların
düzenlenmesi, uygun yerlerde, ilçe
planına uygun olmak üzere en az
3 motokaravan yeri
düzenlenecektir.
Spil Dağı Milli Parkında
Trekking güzergahı olarak tespiti
edilen bir yada iki alanda patika
düzenlemeleri ve her türlü tanıtıcı,
bilgilendirici elemanların yapımı
ve yerine konması 2015 yılına
kadar tamamlanacaktır.
Favori ilçelerde Doğa Müzesi ve
Ekolojik Yorum Merkezleri
kurulması için çalışmalar
yapılacaktır.
3.bölümde bilgileri verilen
mağaraların ekoturistlerin
ziyaretine açılması için gerekli
düzenlemeler yapılması
Favori ilçelerdeDağ bisikleti
patikası ağı için altyapı, araştırma
ve organizasyonun
tamamlanması,
2014
Göstergeler
2014
Alan düzenleme
Bütçesi ve
Finans kaynağı
Dernekler,
Üniversiteler
1
2023
OSİ, İTMKy B
İÖİ
9
2021
2013
Muhtarlıkla (M)
belediyeler,(B)İl
özel idaresi (İÖİ)
2019
Dernekler
Özellikle katı atıkların yönetimi,
vahşi depolama engellenecektir.
2017
İTM, OSİ, Ky, B,
İÖİ,
Atık yönetimi
2015
2014
1
2014
Dernekler D
Çevre ve
Şehircilik
md ÇŞM
D, ÇŞM
8
2013
Başlangıç
tarihi
Süresi
İşbirliği
ortakları
Yapacak kişi
ve kuruluşlar
Açıklama
Eylem
Öncelik
Faaliyet no.
2.FİZİKSEL ALTYAPININ OLUŞTURULMASIAmaç; altyapıyı geliştirmek,
14
1
Kültürel ürün
envanteri
ürünleri
sunuma hazır
hale getirme
15
1
Doğal ürün
envanteri
sunuma hazır
hale getirme
16
1
Milli ve
Milletlerarası
seviyede tanıtım
17
1
Ev
pansiyonculuğu
Geleneksel yaşam tarzı ve
kültüre ilişkin olarak
doğadan toplanan veya
üretilen gıda maddeleri,
doğal materyalden üretilen
el sanatları vb. değerlerin
tespiti, satılabilir hale
getirilmesi, sözlü değerlerin
envanteri, bunların turizme
sunulabilir hale getirilmesi
Doğada gizli kalmış, henüz
keşfedilmemiş olan turizme
sunulabilecek değerlerin
ortaya çıkarılması ve
sunuma hazır hale
getirilmesi,bunların basılı
katalog haline getirilmesi
sağlanacaktır.
Sunuma ve tanıtıma ait
senaryonun katılımcılıkla
oluşturulması ve çerçevede
Milli ve
Milletlerarasıdüzeyde
tanıtım materyallerinin
basımı(1 WEB sitesi, yeterli
miktarda broşür, rota
haritası, CD, 2 tanıtım filmi
vb.)
Favori ilçelerde aynı kalite
standardındaki
Pansiyonların pazarlama
iTM, OSİ, Ky, Bl.
Dernekler,
üniversiteler
2014
İÇOM, Tarım il
Müdürlüğü(İTM),
özel girişimciler
Üniversiteler
2013
OSİ; İTM, Ky, B,
İÖİ,
2014
İTM; B, Ky, İÖİ,
Özel Gr.
2014
Göstergeler
Bütçesi ve
Finans
kaynağı
2023
2021
2019
2017
2015
2014
2013
Başlangıç
tarihi
İşbirliği
ortakları
Yapacak kişi
ve kuruluşlar
Açıklama
Eylem
Öncelik
Eylem no.
3.ENVANTER, ÜRÜN OLUŞTURMA,ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME VEGELİŞTİRME, SERTİFİKALANDIRMA, TANITIM VE PAZARLAMANIN
YAPILMASIAmaç: mevcut ekoturizm ürünlerinin ortaya çıkarılması, geliştirilmesi,tanıtımı ve pazarlamasını yapmak.
Süresi
18
2
Müşteri
beklenti ve
memnuniyet
anketleri
19
1
Ortaklıklar
oluşturma
20
2
Eko köy ve Eko
beldeler
21
2
SatışTutundurma
çalışmaları
ağı içine alınması
sağlanacak,
Ziyaretçilerin beklentileri ve
verilen hizmetlerden
memnuniyetinin peryodik
olarak ölçülmesi, her yıl 250
şer kişi ile, sezon başı, ortası
ve sonunda toplam 3 anket
yapılacaktır.
Park dışından hizmet
sunucularıyla park yönetimi
ve park içinden hizmet
üreticileri arasında daha
kaliteli ve düzenli hizmet
sunumu amacıyla ortaklıklar
oluşturma,Dış paydaş
oluşturmak için arayışlar
sürdürülecektir.
Saha içinde doğal ve
kültürel değerleri
bozulmamış veya küçük bir
çaba ile bu değerlerinin
sunumu ve korunması
kolayca başarılabilecek ve
ekolojik uygulamaların
sürdürülebilirliği her ilçede
1 olmak üzere ayrıca 15
köyün Ekoköy olarak dizaynı
ve sunulması, bu konuda
diğer koruma alanlarına
örnek olacak pilot uygulama
yapılması,
Ekoturizm değerleri dağıtım
programı yapılacaktır.
Ekoturizm tutundurma
programı hazırlanacaktır.
Bu amaçla, gerekli kişisel
satış, reklam, tanıtım ve satış
geliştirme etkinlikleri
İTM OSİ KY
ÜNİV
2013
İTM, OSİ, Tic.
Ve San Odası,
Valilik Makamı,
Ky B Özel Gr.
Dernekler,
Pansiyoncular,
2014
İTM, OSİ, Ky,
İÖİ,
MuhtarlıklarWWF
2014
İTM, OSİ, Tic.
Ve San Odası,
Özel Gr.,
Dernekler,
Belediyeler
2013
belirlenecektir.
22
1
Yerel standardı
koruma
23
2
İyi örnekleri
öne çıkarma
24
1
Sertifika/kalite
standardı
programı
25
1
Organik tarım
Eko-turizm hizmetlerinin
kademeli olarak
geliştirilmesi için bir yerel
nitelikler standardı
oluşturulması, bu şekilde
orijinalliğin korunması ile
bozulma ve kültürel
melezleşmenin önüne
geçilmesi
Yılda bir kez Örnek
pansiyon, Örnek lokanta,
Örnek Ürün satış yeri
seçimi, bunlara göre kalite
standartlarının diğer aynı
faaliyette bulunan kişi ve
kurumlara
yaygınlaştırılması
Pansiyonculara,
lokantalara, ekolojik ürün
üreticilerine yönelik sertifika
ve kalite standardı
programının hazırlanması ve
uygulanması
Korunan alanlarda organik
tarımla üretim
prensiplerinin
yerleştirilmesi, plan dönemi
sonunda sahaların yüzde 30
unda organik tarımın
yapılıyor olmasının
sağlanması,
İTM OSİ Ky
Dernekler
İTM OSİ İOİ Ky
Dernekler
2015
İTM HEM Ky B
OSİ
Üniversiteler,
Dernekler, Hizmet
üretlenler
2014
İTM, OSİ,
İL tarım Md.
Muhtarlıklar,
Dernekler,
2014
26
1
Değişimin
sınırlarının
belirlenmesi
27
1
28
1
Çevresel etkilerin
izlenmesi
Ekonomik etkilerin
izlenmesi
29
1
30
1
31
1
32
1
Sosyal ve kültürel
etkilerin izlenmesi
Sürdürülebilirliğin
izlenmesi
Uyumun izlenmesi
İzlemenin
raporlama,
dedğerlendirme ve
geri bildirimlere
dönüştürülmesi
Doğal ve kültürel değerleri
etkileyen tüm turizm
faaliyetlerinin kabul edilebilir
değişimin sınırlarının
belirlenmesi, bu çalışmanın
hedefi yöresel düzeyde kabul
edilebilir sınırların tespitidir.
indikatörlere göre izlenecektir.
indikatörlere göre izlenecektir
indikatörlere göre izlenecektir
indikatörlere göre izlenecektir
Kurallar sistemine uyumun
izlenmesi, uyumsuzluğun
sözkonusu olduğu hususları
inceleme, uzlaşma arayışı,
çözüm geliştirme, raporlama
ve değerlendirme, yaptırım
uygulama,
Doğal ve kültürel değerlere
etki yapan Faaliyetlerin
sınırlara göre durumunun
izlenmesi ve raporlama,
değerleme ve geri
bildirimlerinin yapılması,
OSİ, İTM,
Üniversiteler
WWF,
Dernekler
2014
ÇŞM OSİ
B
İTM, Tarım
Md Ky B Tic
San Od.
OSİ, İTM
Üniv
OSİ; ÇŞM
Dernekler,
KTM
Dernekler,
Üniv.
2014
Dernekler,
2014
Dernekler,
2014
İTM, OSİ
Özel
girşimciler,
Hizmet üreten
herkes,
Dernekler
2014
OSİ; İTM
ÜNİV
Dernekler
2014
2014
Göstergeler
Bütçesi ve
Finans
kaynağı
2023
2021
2019
2017
2015
2014
2013
Başlangıç
tarihi
Süresi
İşbirliği
ortakları
Yapacak kişi
ve kuruluşlar
Açıklama
Eylem
Öncelik
Eylem no.
İZLEME VE DEĞERLENDİRMEYE YÖNELİK EYLEMLER Amaç: ekoturizm faaliyetlerinin izlenmesine ilişkin kriterlerin belirlenmesi, izlemenin yapılması, raporlama,
değerlendirme ve geri bildirimlerin yapılması.
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
Uğur BAYİL
Mehmet İbrahim ÇOLAK
Manisa Şube Müdürü
Milli Parklar Şube Müdürü
Uygun Takdim
Rahmi BAYRAK
N.YALINALP
Bölge Müdürü
Manisa Vali Yardımcısı
Doğa Turizmi Master Planının Uygulanması Uygundur.
……./03/2013
Halil İbrahim DAŞÖZ
VALİ
95