Ergenlik Dönemindeki Ruhsal Değişiklikler Çocuğun ruhsal durumu

Ergenlik Dönemindeki Ruhsal Değişiklikler
Çocuğun ruhsal durumu sosyal ilişkilerini ve davranışlarını belirliyor olabilir. Çocuk
kaygısız bir ruh halinden durgun bir hale, mutlu bir tavırdan hüzünlü bir hale, kulak asmayan bir
halden onuru kırılan bir duruma geçebilir. Gençler duygusuz ya da duyarsız değillerdir. Sadece
duyguları karmakarışıkken kızgınlıklarını ve yadsımalarını daha zor ifade ederler.Gençler hayata
pozitif yaklaşmaya eğilimlilerdir ama aileler çocukluk dönmlerine göre onları daha negatif ve
mutsuz görürler. Tutarsızlık, gencin kendini algılaması ve bunu etrafına yansıtması arasındaki
farktadır. Daha sık hayal kırıklığına uğradığı için bu dönemde mutsuzlukları daha fazladır, ama
bunlar kısa süreli mutsuzluklardır. Kötü davranıyorsa bu genelde iki günden uzun sürmez. Eğer
bu ruh hali günlerce sürüyorsa depresyon belirtisi olabilir.
Aynı zamanda bu ruhsal değişimler hormonlarla da ilgilidir. Testestoron asabiliği arttıran
bir hormondur.Erkek çocuklarda testestoron düzeyi her an değişebilir. Kızlarda ise dişilik
hormonları düzene girene kadar her ay adet öncesi sendromu görülebilir. Gencin bu dönemde
gösterebileceği normal tutum, genellikle mutlu ama çocukluğuna göre daha agresif ve zaman
zaman üzüntülü bir ruh haline bürünmesidir. Örn. sağlıklı bir genç annesine kızıp kapıyı
çarparak odayı terkedebilir. Ama bir saat sonra özür dileyen bir tavırla döner, hiç bir şey
olmamış gibi normal bir tutum sergiler. Sorunlu bir genç ise odadan çıkarken hiç bir şey
söylemez ya da “sizden nefret ediyorum” diye bağırır. Geri dönmediği gibi o gece odasından hiç
çıkmayabilir. Ertesi gün okula tek kelime etmeden gider. Aşırı kızgınlık ya da uzun süreli
mutsuzluk normal kabul edilemez ve deprosyon belirtisi sayılabileceği için üzerinde durmak
gerekir.
Gençlerin bir çoğu,uykuları geldiği halde geç yattıkları için uykularını tam alamazlar.Her
gece sekiz-dokuz saat uyumaları gerekir.Sabah servise yetişmesi gerektiğinden erken kalkar ve
kronik uykusuzluk yaşar. Ergenlikte bu normal sayıldığı halde sağlıksız bir durumdur ve bitkin,
uykulu bir hale, dikkati azaltmaya ve gün boyu kendini akşamdan kalma hissetmelerine yol açar.
Sinirlilik ve aşırı ruhsal değişimler de sık görülür. Uyku düzenini sağlamak sorunu ortadan
kaldırır.
Çocuğunuz gergin ve sıkıntılıysa: Depresyon ergenlik dönemindeki gençlerde çok sık görülen
bir durumdur. Eğer bir genç sürekli karamsarsa, daha çok mutlu değil ya da üzgünse ya da
sürekli ağlıyorsa depresyonda olabilir.
Çocuğunuz endişeliyse:Zor bir durum karşısında aşırı tepki veren ve karamsarlığa düşen
çocuklar depresyondan çok endişe bozukluğu tyaşıyor olabilir. Endişeli durumdaki çocuk
gerginliği artarken sinirli ve tepkisel olabilir ya da endişelerinden sıyrılmaya çalışırken içe
kapanabilir.
Siz Neler Yapabilirsiniz?
Sabır, hoşgörü ve pozitif bir tutum gösterin. Normal bir ergenin göstereceği davranışlar,
sabır ve hoşgörüyle yaklaşımı gerektirir. Ruhsal değişimleri ve asiliğine hoşgörülü olmalısınız,
çünkü ancak kendisini ifade etmesine izin verdiğinizde karamsarlığıyla baş etmeyi
öğrenecektir.Çocuğunuz kendinden pek de hoşnut olmadığı dönemeler yaşayacaktır. Pozitif bir
yaklaşım her iki tarafın da ergenlik dönemini kolay atlatmasına yardımcı olacaktır.Çocuğunuz
kendisi ya da durumu hakkında negatif bir yorum yaptığında ona şartları pozitif bir açıdan ele
alması için yardımcı olun.
Sevginizi sınırsız şekilde sunun. Ergenlik dönemindeki gençler değişken ruh hali
gösterirken çok sevgisiz ve sevgiye kapalı bir tutum sergileyebilirler. Beğenilmeyen davranışları
olumsuzlanabilir ama çocuğun kendisi olumsuzlanmamalıdır. Sevgiye kapalı bir tutum
sergileyen çocuk sevilmeyi hak etmediğini düşlünüyor olabilir. Ne olursa olsun sizin sevgşinize
layık olduğunu hissettirmelisiniz.Hep kontrolünüzü korumalı, onu incitecek şeyler
söylememelisiniz.
Sınırları net koyun.Öfkesini dışa vurmasıyla ilgili kabul edeceğiniz ve etmeyeceğiniz
tutumları belirleyin.Eğer sinirliyse odasına çekilebilir ama kardeşine vuramaz.Eğer ana babalar
kuralları istikrarlı şekilde uygulamazlarsa çocukların da yanlış yapmaları normaldir.Tutarsız
davranışlar gençlerin aklını karıştırır.
Kas egzersizleri yaptırın.Düzenli egzersiz yapmak gencin negatif düşünmesini
engelleyecektir.
Size ve kendisine saygı duymasını ve davranışlarının sorumluluğunu taşımasına yardımcı
olun.
Çocuğunuz Depresyon Yaşıyor mu?
1. Çoğu zaman kendini üzüntülü ve bomboş hissediyor mu?
2. Çoğu zaman sıkıntılı ve huzursuz biri mi?
3. Bütün aktivitelere karşı ilgisini tamamen yitirdi mi?
4. Kendi kontrolü dışındaki şeyler yüzünden kendini değersiz, çaresiz ve aşırı suçlu hissediyor
mu?
5. İştahında ya da kilosunda (artış veya azalma) belirgin bir değişme var mı?
6. Uyumakta zorluk çekiyor mu?
7. Davranışlarında ya da konuşamasında hızlanma veya yavaşlama var mı?
8. Bitkin ve enerjisiz mi?
9. Konsantre olamkta veya karar vermekte zorlanıyor mu?
10. Ölümle ilgili kendini tekrarlayan düşünceleri var mı?
Eğer 1.2.,3. Ve en az dört ayrı soruya evet cevabı verdiyseniz (bu belirtiler iki haftayı aşkın
süredir her gün görülüyorsa) çocuğunuzda büyük olasılıkla depresyon olabilir.
Depresyonda çocuğun devamlı üzüntüsü ve zevk aldığı aktivitelere karşı ilgisizliği
huzursuzluğunun nedenidir. Suçluluk ve değersizlik hisleri de bu huzursuzluğa neden olur. Okul
sorunları da buna eşlik eder. Depresyon semptomları çocuktan çocuğa değişiklik gösterir. Bir
çocuk huzursuz, heyecanlı iken diğeri tasasız, pelte gibi olabilir. Karar vermede güçlük çekme de
sık rastlanan bir durumdur.
Depresyon yaşayan bir genç üzgün ve içe kapanık olmak yerine, daha alıngan, asabi ve
agresif olabilir.Örn. kavga ettiği, faul yaptığı için okuldan gönderilebilir. Sıkça görülen davranış
problemleri içinde yaramazlık, alkol ve uyuşturucu gibi maddelerin kullanımı,aşırı risk alma
veya kendine zarar verme davranışları vardır.Sosyal geri çekilme sıklıkla görülür.Zamanının
çoğunu odasında, televizyon önünde veya bilgisayar başında geçirebilir. Sıkıntılı olan çocuğun
okul performansı da düşebilir, konsantre olması zorlaşır, derslere olan ilgisini yitirir.
Depresyonun fiziksel semptomları içinde düşük enerji düzeyi, bitkinlik, uykusuzluk, iştah
değişimi, baş-mide ağrıları gibi çeşitli rahatsızlıklar bulunur. Uykuya dalmakta sorun
yaşayabilir.Gece uyanıp sabaha kadar oturabilir.
Çocuğunuzun depresif göründüğünü farkettiğinizde hemen harekete geçin. Okul
danışmanından öneri alın. Kontrolünüz altında olan stres yaratıcı durumlar varsa bunları ortadan
kaldırın(aldığı notlar ya da seçtiği kıyafetler gibi).
Eğer çocuğunuz “Keşke ölsem”, “Artık dayanamayacağım””Bensiz daha mutlu
olursunuz” diyorsa, intihara meyilli davranışlar sergiliyorsa haretete geçmelisiniz.Çocuğunuzla
konuşun,neyin onu rahatsız ettiğini öğrenin,onu koruyacağınızı söyleyin.Çocuk kimsenin
yardımını alamamktan ve başka seçeneği olmadığını düşünmediğinden dolayı kendine zarar
verir.
Özel SEV İlköğretim Okulu Rehberlik Servisi