bölüm ıı mevcut durum ve eğilimler bk resmi sunum

Transkript

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Ülkesel Fizik Planı
Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler (Tasarı)
Şehir Planlama Dairesi – İçişleri Bakanlığı
Lefkoşa - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti – 2014
Ülkesel Fizik Plan - Bölüm II. Mevcut Durum ve Eğilimler
2031
İçindekiler
1. Giriş .......................................................................................................................................................... 4
1.0 Bölümün Amacı ve Kapsamı .................................................................................................................. 4
1.1 KKTC ‘nin Konumu, Bölgesel Bağlantıları ve Özellikleri ......................................................................... 4
2. Ekonomik Gelişme ................................................................................................................................... 6
2.0 Giriş ........................................................................................................................................................ 6
2.1 Mevcut Durum ile İlgili Saptama ve Değerlendirmeler ......................................................................... 7
2.2 Ülkesel Fizik Plan Gelişme Senaryoları ve Ekonomik Öngörüler ........................................................... 9
3. Nüfus ve Sosyal Gelişme........................................................................................................................ 11
3.0 Nüfus Tahminlerinin Planlamadaki Önemi ve ÜFP içindeki Yeri ve Rolü ............................................. 11
3.1 Mevcut Nüfus ve Eğilimler ................................................................................................................... 12
3.2 2011–2031 Yıllarını Kapsayan Plan Dönemindeki Nüfus Tahminleri Yöntem - Metodolojik Yaklaşım28
3.3 Mevcut Durumun Devamı Halinde Gelecekteki Nüfus Değişimleri ve Tahminleri ...................................... 32
4. Yapılaşma Deseni................................................................................................................................... 42
5. Mevcut Durumun Devamı Eğilimlerinin Sosyo-Ekonomik, Çevresel ve Mekansal Etkileri ................ 44
5.1 Sosyo-Ekonomik Eğilimler.................................................................................................................... 44
5.2 Çevresel Eğilimler ................................................................................................................................ 44
6. Ana Planlama Konuları ve Sorunları ..................................................................................................... 48
6.0 Giriş ...................................................................................................................................................... 48
6.1 Ekonomik Gelişme Konuları ................................................................................................................. 49
6.2 Sosyal Gelişme ve Yaşam Kalitesi Konuları .......................................................................................... 49
6.3 Çevresel Konular: Risk Altındaki Çevresel Kaynaklar ve Etkisi Olan İnsan Faaliyetleri ........................ 50
6.4 Mekansal Gelişme Konuları ................................................................................................................. 51
Haritalar
Harita 1: Kıbrıs’ın Dünya Üzeindeki Konumu ................................................................................................4
Harita 2: K.K.T.C.’nin ülke içindeki yeri .........................................................................................................4
Harita 3: Kıbrıs’ın Bölge içindeki Konumu .....................................................................................................5
Harita 4: K.K.T.C’nin Yakın Çevresiyle İlişkisi .................................................................................................5
Harita 5: Yapılaşma Deseni ........................................................................................................................ 43
Harita 6: Mevcut Durumun Devamı ........................................................................................................... 53
Tablolar
Tablo 1: Gelecek 5-10 Yıllık Dönemde Tahmin Ve Öngörüler .................................................................... 10
Tablo 2: Sayım Yıllarına Göre Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Toplam Nüfusu ve OrtalamaYıllık
Değişimi ...................................................................................................................................................... 13
Tablo 3: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yıl Ortası Nüfusunun ve Artış Hızlarının Yıllara Göre Dağılımı .... 15
Tablo 4 : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı ..................................... 16
1
2031
Tablo 5: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Toplam ve İlçelere Göre Nüfusunun Sayım Dönemlerine Göre
Ortalama Yıllık Artış Hızları ......................................................................................................................... 17
Tablo 6: KKTC Kentsel ve Kırsal Nüfusunun 1996 , 2006 ve 2011 Yıllarında İlçelere Göre Dağılımı .......... 20
Tablo 7: 1996-2011 yıllarında nüfus sayımına göre kentsel ve kırsal nüfusun dağılımı ............................. 22
Tablo 8: 1996-2006 Yıllarında Nüfus Sayımına Göre Kentsel Ve Kırsal Nüfusun Dağılım .......................... 22
Tablo 9: 1996-2011 Yıllarında Nüfus Sayımına Göre Kentsel Ve Kırsal Nüfusun Dağılımı Ve Nüfus Artış
Hızları Değişim ............................................................................................................................................ 23
Tablo 10: Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda , Plan Dönemi Sonuna Kadar 2031 KKTC Kentsel
Nüfusunun Kentsel Yerleşimlere Göre Dağılımı ........................................................................................ 23
Tablo 11: 1996-2011 yıllarında nüfus sayımına göre kentsel ve kırsal nüfusun dağılımı ve nüfus artış
hızları değişimi ............................................................................................................................................ 24
Tablo 12: Mecvut durumun devam etme halinde 2031 yılana kadar nüfus değişim tahmini ................... 24
Tablo 13: Yerleşimlerin Nüfus Büyüklüklerine Göre Sınıflanması .............................................................. 25
Tablo 16: Kabul edilen öğrenci sayısı ve yüzdelik değişimleri .................................................................... 28
Tablo 17: 1996 – 2011 Döneminde Gerçeleşen Net Göç ve Eğilimler ile ÜFP 2 inci Plan Dönemi sonu 2031
Yılına Kadar Tahmini Göç Miktarı ( Üniversite öğrencisi Hariç ) ................................................................. 29
Tablo 18: İlçelere Göre Ortalama Nüfus Artış Hızları ................................................................................. 30
Tablo 19: İlçelere Göre Ortalama Hane Halkı Dağılımı (2011 verilerine göre) ........................................... 30
Tablo 20: 2016-2031 Yılları Arasında Nüfus Değişim Tahmini ................................................................... 31
Tablo 21: 2016-2031 Yılları Arasında Kentsel Bölgelerin Nüfus Değişim Tahmini ..................................... 31
Tablo 22: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahmini (Senaryo 1)........................................................ 33
Tablo 23: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının Aynen Devam Etmesi Halindeki 20 Yıllık Nüfus
Tahmin........................................................................................................................................................ 33
Tablo 24: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahminleri ....................................................................... 33
Tablo 25: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011’den Sonra Düşük Oranda Azalmasına
Bağlı 20 Yıllık Nüfus Tahminive Nüfus Artış Hızları ..................................................................................... 34
Tablo 26: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011’den Sonra Orta Oranda Azalmasına Bağlı
20 Yıllık Nüfus Tahminive Nüfus Artış Hızları ............................................................................................. 34
Tablo 27: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011’den Sonra Yüksek Oranda Azalmasına
Bağlı 20 Yıllık Nüfus Tahminive Nüfus Artış Hızları ..................................................................................... 35
Tablo 28: Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda , Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı
Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Ülke Nüfusunun İlçelere , Belediyelere Dağılımı ............. 36
Tablo 29: “Mevcut Durumun Devam Etmesı” Durumunda , Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı
Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Kentsel ve Kırsal Nüfusun Planlama Bölgelerine Dağılımı39
Tablo 30: “Mevcut Durumun Devam Etmesı” Durumunda , Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı
Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Kentsel ve Kırsal Nüfusun Planlama Bölgelerine yüzdelik
Dağılımı ....................................................................................................................................................... 41
Tablo 31: Planlama Bölgelerine Göre Yapılaşmış Alanların Dağılımı.......................................................... 42
Tablo 32: Sektörlere göre su tüketimi ........................................................................................................ 46
2
2031
Tablo 33: Karpaz Sahillerindeki Kaplumbağa Yuva Sayıları (1999-2006) ................................................... 47
Grafikler
Grafik 1: 1978-2011 Dönemi De-Jure Nüfus .............................................................................................. 13
Grafik 2: 2006-2011 Dönemi De-Facto Nüfus ............................................................................................ 13
Grafik 3: 1996-2010 döneminde nüfus ve doğal artış hızları değişimi ile eğilimler ................................... 14
Grafik 4: K.K.T.C Nüfusunun 1996-2011 Yılları Arasındaki Eğilimi ............................................................. 15
Grafik 5: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı ..................................... 16
Grafik 6: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı ..................................... 17
Grafik 7: İlçelerin artış hızlarının karşılaştırması ........................................................................................ 18
Grafik 8: Girne ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi .............................................. 18
Grafik 9: Lefkoşa ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi .......................................... 18
Grafik 10: Mağusa ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi ........................................ 19
Grafik 11: İskele ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi ........................................... 19
Grafik 12: Güzelyurt ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi ..................................... 19
Grafik 13: KKTC Kırsal Ve Kentsel Nüfuslarının Değişimi............................................................................ 21
Grafik 14: İlçelerin Kırsal ve Kentsel Nüfusalarının Değişimi ..................................................................... 21
Grafik 15: 2011 verilerine göre İlçelerin Kentsel Ve Kırsal Nüfuslarının Dağılımı ...................................... 22
Grafik 16: 1996-2011 arası 5’er yıllık dönemlerde 1000 kişşiye düşen tahmini ortalama net göç ............ 26
Grafik 17: 1996-2011 yılları arasında göç eğilimleri................................................................................... 26
Grafik 18: Net Göçün Değişimi ................................................................................................................... 27
Grafik 19: 1996-2001 döneminde yabancı üniversite sayısında değişim ................................................... 27
Grafik 20: 1996-2011 yılları arasında üniversite öğrenci sayısı değişimi ................................................... 27
Grafik 21: 1996- 2031 5 ‘er Yıllık Dönemlerde Tahmini Net Göç Eğilimi ................................................... 29
Grafik 22: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011’den Sonra Yüksek, Orta Ve Düşük
Oranlarda Azalmasına Bağlı Değişen, Nüfus Artış Hızlarının Karşılaştırması .............................................. 34
Grafik 23: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahminlerinin Karşılaştırılması....................................... 35
Grafik 24: Karpaz Sahillerindeki Kaplumbağa Yumurtlama Alanları ve Sayıları ......................................... 47
3
2031
1. Giriş
1.0 Bölümün Amacı ve Kapsamı
1.0.1
Gelişmenin ana etmenleri, nüfus artışı ve ekonomidir. Nüfusun büyüklüğü, dağılımı ve
bileşiminde meydana gelen değişiklikler, ekonomik faaliyetlerin oluşumunda ihtiyaç duyulan
alanlar için uygun yer seçim kararları verilirken önemli bir etkiye sahiptir.
1.0.2
Bu rapor, Ülkesel Fizik Plan’ın dayanağını oluşturan KKTC’nin nüfus yapısının, sosyo-ekonomik
ve çevresel özelliklerinin mevcut durumu ve gelecekteki eğilimler ile ilgili özet bilgileri
içermektedir.
1.0.3
Ülkesel Fizik Plan’ın güvenilir, öngörülen veya öngörülemeyen değişimlere cevap verebilir
olabilmesi için farklı gelişme senaryoları öngörülmüş ve bu senaryolara göre nüfusun, ekonomik
durumun ve bölgesel gelişmelerin nasıl olabileceği tartışılmıştır.
1.0.4
Mevcut durumun aynı şekilde devam etmesi halinde sosyo-ekonomik, çevresel ve mekansal
boyuttaki eğilimler ve buna bağlı olarak ortaya çıkabilecek planlama konuları belirtilmiştir.
Ülkesel fizik plan raporunun sonraki bölümlerinde ise bu konu/sorunları çözmek için vizyon,
stratejik hedef ve politikalar ortaya konmuştur.
1.1 KKTC ‘nin Konumu, Bölgesel Bağlantıları ve Özellikleri
1.1.1
Küresel ve AB içindeki yeri
Harita 1: Kıbrıs’ın Dünya Üzeindeki Konumu
1.1.1.2
1.1.1.1 Kıbrıs; Avrupa, Asya ve Afrika’ya hemen eşit
uzaklıkta olması açısından dünya ana kıtası içinde
merkezi bir konuma sahiptir. Akdeniz’de Sicilya ve
Sardunya’dan sonra üçüncü büyük adadır. Kıbrıs
Yunanistan’a 600 deniz mili, Suriye’ye 70, Suudi
Arabistan’a 240 ve Türkiye’ye 40 deniz mili uzaklıktadır.
Girit ile birlikte su geçiş yollarının da kesiştiği bir hat
üzerindedir. Asya ve Avrupa’yı ayıran Boğazlar ile Asya
ve Afrika’yı ayıran Süveyş Kanalı arasında yer alan
Kıbrıs aynı zamanda Avrasya-Afrika bağlantısının en
önemli su havzaları olan Körfez ve Hazar havzaları ile
Aden ve Hürmüz su yollarının nabzını tutacak sabit bir
üs konumundadır. Kısaca Kıbrıs adası; Avrupa, Asya ve
Afrika’yı birbiri ile bütünleştiren jeostratejik bir
konumdadır.
Kıbrıs yüzyıllar boyu politik, ticari ve askeri
egemenlik mücadelesine sahne olmuş, yakın
çağlarda da modern donanmalara ev sahipliği
yapan jeopolitik alan olmuştur. Özellikle Doğu
Akdeniz ve Kıbrıs, dünya ticari ve sanayi mal
akışının olduğu stratejik bir konuma sahiptir.
Dolayısıyla bu bölge, son birkaç yüzyıldır Rusya,
İngiltere, Fransa, İtalya, Amerika ile Osmanlı
dönemi dahil Türkiye’nin çok yönlü egemenlik
mücadelesi verdiği bir bölge olma özelliğine de
sahiptir. Bölgenin, dünya deniz ulaşımının kalbi
olması özelliği sebebiyle geliştirilen PolitikAskeri stratejiler açısından da Kıbrıs, Akdeniz
stratejisinin önemli kilit noktalarından biridir.
Harita 2: K.K.T.C.’nin ülke içindeki yeri
4
1.1.1.3
1.1.2
1.1.2.1
1.1.2.2
1.1.3
2031
Kıbrıs’ın Avrupa Birliği ile ilişkileri ise 4 Temmuz 1990 tarihinde Kıbrıs Rum Yönetiminin, bütün
Kıbrıs adına Topluluğa tam üyelik için başvuruda bulunması ile baslamıştır. Kıbrıs Türk tarafı,
yapılan başvurunun hukuka uygun olmadığı yönünde yoğun itiraz ve eleştiriler getirmiş ve
başvurunun reddedilmesi gerektiğini savunmuş olmasına rağmen, Avrupa Birliği Komisyonu,
Haziran-1993 tarihinde Konsey’e vermiş olduğu görüşte başvuruyu uygun
bulmuştur. Böylece, 1 Mayıs 2004 tarihi itibarı ile de adanın tamamı AB tarafından tek taraflı
olarak üyelik kapsamına alınmış ve KKTC’nin hükümran olduğu kuzey toprakları AB
müktesebatının geçerli olmadığı bölge olarak ilan edilmiştir.
Bölge içindeki yeri
Kıbrıs, Doğu Akdeniz’in ortasında 34.33-35.42
enlem ve 32.17-34.35 boylamında yer alan,
Akdeniz'in Sicilya ve Sardunya'dan sonra en
büyük üçüncü adasıdır. Kıbrıs’ın yakın
komşularıyla uzaklıklarına bakıldığında; Türkiye
sahillerinden 85, Suriye'den 100, Mısır'dan 420,
Rodos'tan 400 ve Yunanistan sahillerinden 945
km. uzaklıkta bulunmaktadır. Girintili çıkıntılı bir
özelliğe sahip olan 782 km. uzunluğundaki
sahilleriyle kendine has bir şekle sahiptir.
Derinliği birkaç yüz metrelik bir denizaltı
platformu ile Anadolu'ya bağlı olan adanın
temeli, batıda ve güneyde 2.000 metreden daha
derin denizaltı çukurları tarafından çevrilmiştir.
Harita 3: Kıbrıs’ın Bölge içindeki Konumu
KKTC’nin tanımamış olması nedeniyle Türkiye
haricinde, uluslararası camia ve bölge ile
etkileşim ve işbirliğinden uzaktır . Tüm hava ve
deniz yolu ulaşımı Türkiye
üzerinden
yapılmaktadır. Hava yolu ulaşımı Türk Hava
Yolları ve özel havayolu şirketlerinin tarifeli ve
tarifesiz seferleri ile,Deniz yolu ulaşımı feribotla
ve deniz otobüsleri ile Mersin - Gazimağusa
Limanları ile Taşucu-Girne Limanları arasında
belirli günlerde yapılmaktadır.Ayrıca Antalya ve
Alanya
limanlarına
da
seferler
düzenlenmektedir.
Kıbrıs Adası içindeki Yeri
Harita 4: K.K.T.C’nin Yakın Çevresiyle İlişkisi
1.1.3.1
Kıbrıs; kuzeyinde Kormakiti Yarımadası'ndan
başlayarak Karpas Yarımadası'na doğru uzanan ve en yüksek zirveleri 1.000 metreyi nadiren
aşan Girne-Karpas Dağları, güneyinde Trodos Dağları ve bunların arasında 100 km.
uzunluğunda, 10-15 km. genişliğinde bir alçak sahadan meydana gelir. Adanın doğuda ve
batıda uç noktalarını teşkil eden Andreas ve Drepena burunları arası 227 km. ve güney ve
kuzey istikametindeki uç noktalar olan Gata ve Kormakiti burunları arası ise 97 km.'dir.
1.1.3.2
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Kıbrıs Adasının kuzeyınde yer almaktadır. Adanının güneyi,
Avrupa Birliği ülkeleri, Akdenizdeki ve ortadoğudaki ülkeler ve özellikle Türkiye ile ticari
bağlantıları vardır.
1.1.3.3
Bölgesinde ve 2 tane de Doğu Mesarya bölgelerinde olmak üzere toplam 7 adet kara kapısı
bulunmaktadır. Bu kapılardan sadece Ledra Palas (sadece yaya ve diplomatik plakalı araçlar
geçebilmektedi) ve Lokmacı sınır kapısından yaya geçişi yapılmakta diğer tüm kapılardan ise
hem araç hem de yaya geçişi yapılabilmektedir.
5
1.1.3.4
1.1.4
2031
KKTC toprakları ile Kıbrıs Rum kesimi arasında mal, hizmet ve kişilerin dolaşımı konusunu
düzenleyen Yeşil Hat Tüzüğü 29 Nisan 2004 tarihinde kabul etmiştir. Yeşil Hat Tüzüğü
uyarınca Kuzey Kıbrıs’ta üretilen ürünlerin Güney Kıbrıs’a satışı sınırlıda olsa
gerçekleşebilmektedir.
Kıbrıs Adası’nın Özellikleri
1.4.1.1
Yüzey Şekilleri: Adanın kuzey kesimini oluşturan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Alp kıvrım
kuşağı içerisindedir. Kuzeydoğuda Karpaz yarımadası, güneydoğuda Gazi Mağusa Körfezi ve
batıda Güzelyurt Körfezi yer alır. Kuzeyde adanın kıyılarına paralel olarak uzanan kireç
taşlarından oluşmuş Beşparmak dağları bulunur. Bu dağın en yüksek zirvesi 1000 m’yi aşar.
Bu dağ kuşağının güneyinde batıda Güzelyurt’tan başlayarak doğuda Gazi Mağusa’ya kadar
devam eden geniş bir ova yer alır. Buraya İç Ova denir.
1.4.1.2
İklimi ve Bitki Örtüsü: Adada, Akdeniz iklimi hüküm sürer. Beşparmak dağlarının kuzeye
bakan yamaçları fazla yağış alır. Burada yıllık ortalama yağış 500 mm civarındadır. Az yağış
alan İç Ova, adanın en sıcak ve kurak kesimidir. Bu ovaya düşen yıllık ortalama yağış miktarı
300 mm’nin biraz üzerindedir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin önemli akarsulan kaynağını
Karlıdağ’dan alır. Akımı düşük olan bu akarsular yazın kurur. Batıda Güzelyurt civarında
akarsular üzerine küçük göletler yapılmıştır. Beşparmak dağlarının, özellikle kuzeye bakan
yüksek kesimlerinde kızılcam ormanları ve eteklerinde maki toplulukları yaygındır.
1.4.1.3
Yerleşmeleri ve Nüfusu: Eski bir yerleşme sahası olan Kıbrıs’ta zengin tarihi ve arkeolojik
eserlere rastlanır. Kıbrıs adını, Tunç Çağı’ndan beri işletilen zengin bakır yataklarından
almıştır. Önemli bir ticaret yolu üzerinde bulunan ve zengin doğal kaynaklara (orman, maden
ve bazı Akdeniz iklimi ürünleri) sahip olan Kıbrıs’a çevredeki ülkelerden sürekli göçler
olmuştur. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde çoğunlukla Türkler yaşar. Karpaz yarımadasında
çok az sayıda Rum ve diğer azınlıklar bulunur. Nüfusun büyük bölümü kentlerde toplanmıştır.
Önemli kentlerinden başkent Lefkoşa’da, çeşitli dönemlere ait sanat eserleri ve özellikle
Osmanlı Dönemi’nde yapılmış cami, han, hamam, türbe ve medreseler bulunur. Batıda
Güzelyurt, önemli bir alışveriş merkezidir. Beşparmak dağlarının eteğine kurulmuş Girne,
turizm etkinliklerinin yoğun olduğu bir kentdir. Çok sayıda tarihi eserin yer aldığı Girne, aynı
zamanda bir liman kentidir. Doğuda aynı adlı körfezin kıyısında kurulmuş olan Gazi Mağusa
yer alır. Mısırlılar tarafından kurulmuş olan bu liman kenti, aynı zamanda bir kültür ve turizm
merkezidir.
2. Ekonomik Gelişme
2.0 Giriş
2.0.1
KKTC ‘de gelecekteki gelişmelere yön veren Beş Yıllık Kalkınma Planları 2000 yılları başından bu
yana hazırlanmamıştır. İmar Yasası uyarınca Ülkesel Fizik Planın ekonomik dayanağını
oluşturacak Beş Yıllık Kalkınma Planının olmayışı , Turizm, Tarım ve Kırsal Kalkınma gibi sadece
sınırlı sayıda olmakla birlikte düzenli uygulanmayan sektörel politikalarının olması, planın
kısıtlayıcılarının başında gelmektedir.
2.0.2
Ülkenin gelecekte nasıl şekilleneceğine ilişkin birçok olasılık bulunmaktadır. Ülkenin yer aldığı
coğrafyaya bağlı küresel ve bölgesel siyasi ve ekonomik değişmeler, Kıbrıs ile ilgili olası siyasi
çözüme bağlı olarak KKTC’nin küresel ve bölgesel ekonomilerle ilişkisi, mevcut ekonomik siyasi
sınırlayıcıların durumundaki değişmeler, ülke içindeki ekonomik, siyasi gelişmeler, gelecekle ilgili
mekânsal ve ekonomik kararlar , ülkenin gelecekteki gelişmesini buna bağlı olarak da
yatırımların, istihdamın niteliğini, yapısını, dağılımını ve sonuç olarak mekanın gelişmesini
etkileyecektir.
2.0.3
Planın ekonomik dayanağını ve aklını oluşturabilmek amacı ile özel ve kamu sektöründeki
çalışanlara ilave olarak akademik düzeyde ekonomi alanında söz sahibi olan ekonomistlerin
katılımı ile bir dizi Odak Grubu ( focus Group ) toplantıları yapılmış ve bu toplantılarda gelecek ile
ilgili olası gelişme senaryoları tartışılmış, tahmin ve öngörüler geliştirilmiştir.
6
2031
2.0.4
Bu çalışmalarda , mevcut ekonomik göstergeler ile eğilimler tartışılmış ve gelecekte hangi
sektörlerin gelişme gösterebileceğine, büyüme eğilimlerinin , konumlarının ne olabileceği, ne
gibi sosyal ve çevresel sonuçlara yol açabileceğine ilişkin tahminlerle ilgili bilgi edilmesi
sağlanmıştır.
2.0.5
KKTC’nin gelecekteki gelişmeleri aşağıda belirtilen önemli dış ve iç faktörlerdeki değişmelere
bağlı olacağı öngörülmektedir.
(1) İç Faktörler
 Ekonominin büyüme hızı
 Temel belirleyici/öncü sektörler, turizm, eğitim, tarım, inşaat sektöründeki değişimler
 Göç düzeyi ve niteliği
 Ülke içi karar verici politik ortam
(2) Dış Faktörler
 Küresel ve bölgesel düzeydeki politik gelişmeler
 Küresel ve bölgesel ekonomik gelişmeler – Bölgede ,petrol ve doğal gaz bulunması
 Türkiye’deki ekonomik, siyasi gelişmeler
 Türkiyeden 75 milyon metre küp su gelmesi
 Kıbrıs Sorunu ile ilgili gelişmeler ve AB ile ilişkilerin yapısı – olası bir siyasi çözüm ve
niteliği
2.1 Mevcut Durum ile İlgili Saptama ve Değerlendirmeler
2.1.1
1974 yılından sonra, herhangi bir sanayi veya turizm tecrübesi olunmadan ,işletilmeyi bekleyen fabrika
ve turistik tesislere işletilmeye sokulmuştu. Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti’nin dışa açık olmayan
ekonomik rejiminin sunduğu bir fırsattan yararlanılarak “bavul ticareti” denilen bir ticaret türü piyasayı
hareketlendiren ekonomik faaliyet olmuştu. Bu fırsat, Türkiye'de serbest piyasa ekonomisinin
uygulanmasının ve üretim sektörünün gelişmesi ile tükenmiştir. 80’li yılların sonundan itibaren KKTC'de
üniversite sektörü gelişmeye başlamıştır1. Yüksek Öğrenim sektöründen elde edilen gelirler artmakta
olup 2009 yılında 400 milyon $’la Gayrı Safi Yurtiçi Hasılanın %12’sine ulaşmıştır.2
2.1.2
2004 yılından itibaren ekonomiye ivme kazandırmaya başlayan inşaat sektörü 2005 yılında %18.9, 2006
yılında %68.1 oranında reel olarak büyümüştür. Kıbrıs Rum Kesimi’nin 2004 yılı Mayıs ayında Avrupa
Birliği’ne üye olması ve KKTC’nin geleceğine ilişkin olumlu beklentilerin yerini alan belirsizlik talepte
azalmaya yol açarak sektörde arz fazlasına neden olmuştur. 2007 yılında inşaat sektörü %4.2 oranında
büyürken 2008 yılında %0.7 oranında küçülmüştür.
2.1.3
Turizm sektörünün diğer sektörlere olan bağımlılığı nedeniyle bu sektördeki hizmet sunumu ekonomik
faaliyetlerin tüm alanlarını kapsamaktadır. Turizm hizmetleri sunumunun göstergeleri olarak
konaklama tesisleri, seyahat acenteleri ve diğer turistik yan tesislerdeki gelişme ile deniz limanları,
havaalanları ve karayollarındaki hizmet durumları sayılabilir. Turizm sektöründe, konaklama tesisleri,
turistik yan tesisler, seyahat acenteleri ve kumarhane gibi tesisler gözönüne alındığında, 2007 yılında
toplam tesis sayısının 866 ve toplam istihdam edilen personel sayısının 8,208 olduğu görülmektedir.
2.1.4
KKTC’de özellikle Bafra Bölgesi’nde turzimi geliştirmek üzere Türkiye Cumhuriyeti tarafından teşvik
programları uygulanmaktadır. Turizm alanında yatırım yapmak isteyen ülkemiz işadamları için imkanlar
mevcuttur.
2.1.5
Ülkesel düzeyde fiziki gelişme planlarının, turizm yatırım stratejisinin ve kapasite artırıcı yatırım
kararlarında bölgesel düzeyde fiziki, sosyal ve ekonomik taşıma kapasitelerinin belirlenmemiş olması,
sektörün gelişmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Kıyı yönetim planının olmayışı da kıyısal alanlarda
yatırımların plansız gelişmesine neden olmaktadır.
1
Mart – Mayıs 2011 Tarihlerinde Ekonomistlerin katılımı ile gerçekleştirilen Ekonomik Odak Toplantısında katılımcıların
Değelendirme ve görüşlerinden elde edilmiştir . ( bknz ÜFP Ekonomik Odak Grup Toplantıstı Raporu – 2011 )
2
http://www.investinnorthcyprus.org/tr/Inv_opportunities
7
2031
2.1.6
Doğal ve tarihi çevrenin korunmaması, turistik tesis ve yan tesisler ile eklentilerinin doğal çevreye ve
özgün mimariye uyumlu bir biçimde gerçekleştirilmemesi ve, çevre kirliliği, özel koruma bölgeleri ve
milli parklar gibi konularda etkin politikaların henüz istenilen ölçüde geliştirilememesi, turizm sektörünü
olumsuz yönde etkilemektedir.
2.1.7
2007 yılında toplam döviz gelirleri 1,288.8 milyon $, ihracat gelirleri 83.7 milyon $ ve net turizm gelirleri
381.0 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. Net turizm gelirlerinin toplam döviz gelirleri içindeki payı %29.6,
ihracat gelirlerine oranı ise %455.2 olarak gerçekleşmiştir. 2006 yılında ise net turizm gelirlerinin toplam
döviz gelirleri içindeki payının %25.9, ihracat gelirlerine oranı ise %445.2 olarak gerçekleşmiştir.
2.1.8
Ülkede üretim yapan tesisler KOBİ niteliğinde olup genelde aile işletmeleri olarak faaliyet
göstermektedir. Ülkenin sanayi faaliyetleri, fazla kuruluş sermayesine gereksinim duymayan, daha çok
tüketime yönelik ve ilk yatırımın geri dönüşümü kısa sürede olan özellikle de gıda ve tekstil
sektörlerinde gelişmiştir. Ancak, ABAD Kararları sonrasında tekstil fabrikaları da üretimden çekilmiş,
mevcut makinaların ülkemize kullanılmış makina olarak ithalatı yapılmıştır. Ülkede üretim yapan tesisler
KOBİ niteliğinde olup genelde aile işletmeleri olarak faaliyet göstermektedir. Ülkenin sanayi faaliyetleri,
fazla kuruluş sermayesine gereksinim duymayan, daha çok tüketime yönelik ve ilk yatırımın geri
dönüşümü kısa sürede olan özellikle de gıda ve tekstil sektörlerinde gelişmiştir. Ancak, ABAD Kararları
sonrasında tekstil fabrikaları da üretimden çekilmiş, mevcut makinaların ülkemize kullanılmış makina
olarak ithalatı yapılmıştır.
2.1.9
KKTC ihracatının ağırlıklı yapısını narenciye ve süt ürünleri (hellim), ithalatını ise taşıt araçları, yakıt,
inşaat malzemeleri,makina, konfeksiyon ve diğer tüketim maddeleri oluşturmaktadır. Dünya
Bankası’nın 2006 KKTC Raporu’nda küçük ada ekonomilerinde mal ihracatının GSYİH’nın %20-25’ine
tekabül ettiğine dikkat çekilerek, bahse konu oranın KKTC için 2004 yılında %4 olduğu belirtilmiştir.
2008 yılında mal ihracatının GSYİH’ya oranı % 0.2 olarak gerçekleşmiştir.
2.1.10 Toptan ve perakende ticaret sektörü, yarattığı katma değer, istihdam ve diğer sektörlerle olan
ilişkilerinde, KKTC ekonomisinin oluşturduğu şartlar gereği önemli bir yer tutmaktadır. KKTC’nin jeolojik
yapısı nedeniyle doğal yeraltı kaynaklarına sahip olmayışının bir sonucu olarak, üretim, yatırım ve
kaynak yaratılması açısından yüksek bir ithalatın yaratılması gereği doğmaktadır. Bu nedenle,
ekonominin gelişmesinde ticaret sektörü önemli bir yere sahiptir. ticaret sektörü 2002-2006 yılları
arasında ortalama %18.5 oranında büyümüş, 2007 yılında ise %4.2, 2008 yılında ise %7.6 oranında
küçülmüştür. Ekonomideki üretimin göstergesi olan imalat sanayi ise 2002-2006 yılları arasında
ortalama % 10 oranında büyümüş, 2007 yılında %2.9, 2008 yılında %8.4 oranında küçülmüştür.
2.1.11 Gelir dağılımı gittikçe kötüleşmektedir. KKTC’de bölgeler arasında dağılımdaki farklılık büyük olmamakla
birlikte göçmen nüfusla yerli nüfus arasında gelir dağılımında farklılıklar vardır.
2.1.12 İş yaratma (istihdam) kapasitesine bakıldığında, KKTC’de işgücünün, ekonominin ihtiyacına göre gelişip
yönlendirilmediği görülmektedir. Ancak yukarıda belirtilen gelişmeler, yatırım beklentileri ışığında
gelecekteki gelişmeler ile ilgili bazı tahminler yapılabilmektedir. Son dönemlerde kamu sektöründe bazı
düzenlemeler yapılmıştır.
2.1.13 KKTC'nin yazılı ve resmi ekonomik vizyonu bulunmaması, 5-10 yıllık Kalkınma Planlarının olmaması, bir
çok sektörde politikaların belirlenmiş olmaması en önemli sorunlar ve dezavantajlardır.
2.1.14 Ülkenin, birçok alanda mukayeseli avantajları bulunmaktadır. Kıbrıs sorununa çözümsüzlük şartlarında
bile, bulunulan coğrafya, insan kaynakları ve sermaye birikimi hangi yöne gidilmesi gerektiğini
göstermektedir. Ancak bu avantajlar değerlendirilmemiş, işlenmemiştir. Turizm ve yüksek öğrenim niş
üretim sektörleridir. Tarımda erken hasattan dolayı büyük bir avantaj vardır. İklimin sağladığı, pazara
erken girebilme en önemli avantajlardandır. Türkiye Cumhuriyeti’nin yardımları, altyapı yatırımları
anlamında sağladığı avantaj önemlidir.
2.1.15 Gelinen aşamada KKTC'de bir değişime gerek vardır . Ülkesel Fizik Planın güvenilir, öngörülen
veya öngörülemeyen değişimlere cevap verebilir olabilmesi ve etkili olabilmesi için, yukarda
belirtilen faktölere bağlı olası değişiklikler ile ilgili , güçlü alternatifler, kabuller , gerçekleşebilir
senaryolar geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu senaryolar, belirsizlik ortamında ÜFP nin geleceği
şekilendirecek alternatif politikaların temelini ve dayanağını oluşturacaktır.
8
2031
2.2
Ülkesel Fizik Plan Gelişme Senaryoları ve Ekonomik Öngörüler 3
2.2.1
"Mevcut Durumun Devam Etmesi” varsayımına dayalı gelecek ile ilgili iki farklı ana senaryo
belirlenmiştir. Her iki senaryoda da Kıbrıs Sorununun halen çözülmemiş olduğu varsayılmıştır.
I-
Birinci Senaryo: Kötümser Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo : Buna göre, önümüzdeki
5 – 10 yıllık bir dönemde mevcut durum aynı şekilde devam etmektedir. Mevcut koşullar ve
eğilimler aynen sürmektedir. Kıbrıs sorunu ile ilgili müzakereler sonuçlanmamış, zamana
yayılmıştır. Bu ortamı olumlu yönde değiştirici, müdahale edici politika ve girişimler, etkili
bir şekilde uygulanamamakta olup eğilimler doğal seyrinde devam etmektedir. Bu itibarla,
gelecekte kötümser tahmin ve öngörülere dayalı gelişmeler beklenmektedir.
II-
İkinci Senaryo: En İyimser Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo : Buna göre önümüzdeki
5-10 yıllık bir dönemde mevcut durum devam etmektedir. Bunun yanında gelecekte
eğilimlere olumlu açıdan yön verici, değiştirici ve müdahale edici planlama kararları ve
bunları destekleyici tamamlayıcı politika ve stratejiler uygulanmaktadır. Bu itibarla,
gelecekte iyimser tahmin ve öngörülere dayalı gelişmeler beklenmektedir.
III- Üçüncü Senaryo : Gerçekçi Tahmin ve Öngörüler Senaryosu : Üçüncü Senaryo Kıbrıs
sorununda çözüm olsa da, olmasa da geçerli olacak gerçekci tahmin ve öngörülere dayalı
Mümkün Olabilecek, Gerçekleşebilir En İyi Senaryodur . Ülkesel Fİzik Planın strateji ve
politikaları bu senaryoya dayalı olarak geliştirilmiştir.
2.2.2
Kötümser Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo : Buna göre, önümüzdeki 5 – 10 yılda içinde
bulunulan durum, mevcut koşullar ve eğilimler aynen devam etmektedir. Kıbrıs sorunu ile ilgili
müzakereler sonuçlanmamıştır. Olumlu anlamada, eğilim değiştirici , müdahale edici politika ve
girişimler, etkili bir şekilde uygulanamamakta ve eğilimler doğal seyrinde devam etmekte olduğu
varsayımlarına dayandırılmıştır. Bu varsayımlar altında, gelecekte kötümser tahmin ve öngörülere
dayalı gelişmeler beklenebilir. Mevcut durumun devam etmesi halinde gelecek 5- 10 yıllık dönemde,
öncü sektör turizm görünmektedir. Turizm yanısıra, yüksek öğrenim, bilişim ve diğer hizmet
sektörlerinin ve ayrıca bazı niş üretimler dışında büyük ölçüde turizm sektörü bağlantılı olmak üzere
sanayi, tarım ve tarıma dayalı sanayinin tamamlayıcı sektörler olması yüksek bir olasılıktır. Enerji sektörü
de izlenmesi gereken bir sektördür.
2.2.3
En İyimser Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo: Bu senaryoya göre, Kıbrısta Siyasi çözüme
ulaşılamamıştır, Kıbrıs’ın kuzeyi AB tarafından meşrulaştırılmıştır. AB açılımlar getirmiş, doğrudan
uçuşlar, tüm ülkelerden charter uçuş imkanlarına olanak sağlanmıştır. Yeşil Hat Tüzüğünün
uygulanmasında iyileşmeler sağlanmıştır.Mülkiyet sorun olmaktan çıkmıştır. Gelecekteki eğilimlere
olumlu açıdan yön verici değiştirici ve müdahale edici planlama kararları ve bunları destekleyici
tamamlayıcı politika ve stratejiler uygulanmaktadır. 75 milyon metre küp su için altyapı tamamlanmış
ve su gelmiş ve suyun tarımdan kullanımına başlanmıştır. Bu itibarla, gelecekte iyimser tahmin ve
öngörülere dayalı gelişmeler beklenmektedir. Turizm’de alternatif turizm türleri ve alternatif ürünler
gelişecek, eğitim sektörü daha da gelişecek ve KKTC’nin konumunun daha meşrulaşmasıyla, gerekli
desteklerin sağlanması ile yüksek öğrenimde çeşitlenme ve pazar çeşitliliği olacaktır. Sanayide de
üretim gelişecek. Tarımsal sanayi, turizm ve eğitime ürün sunacaktır.
2.2.4
Gerçekçi Tahmin ve Öngörülere Dayalı Senaryo: Bu senaryoda da, Kıbrıs sorununda çözüm olsa da,
olmasa da geçerli olacak gerçekci tahmin ve öngörülere dayalı mümkün olabilecek, gerçekleşebilir en
iyi senaryodur. Bu senaryoya göre iki olasılık bulunmaktadır: Kıbrıs Sorununun Çözümü; Türkiye
Cumhuriyetinin Yaklaşımı (KKTC-TC Ekonomik İstikrar Programı ve Altyapı Yatırımları). Buna göre,
Büyüme oranı negatifden pozitife çıkacak ve 4,5% lük büyüme olacaktır. Turizm ve hizmetler
büyüyecektir. Lokomotif olarak Turizm Sektörü ve bu sektörün direkt veya indirekt olarak etkilediği
sektörler gelişecektir. Hizmet sektörü de olumlu olarak etkilenecektir. Eğitim: Türkiye’deki
üniversitelerden farklı olacak şekilde bir eğitim sistemi . olmalıdır. Tarım ve sanayi de içerik ve nitelik
olarak büyüyecektir. Tarım ve tarıma dayalı sanayi gelişecektir.
3
Mart – Mayıs 2011 Tarihlerinde Ekonomistlerin katılımı ile gerçekleştirilen Ekonomik Odak Toplantısında katılımcıların
Değelendirme ve görüşlerinden elde edilmiştir . ( bknz ÜFP Ekonomik Odak Grup Toplantıstı Raporu – 2011 )
9
Gerçekleşebilir Senaryo
Senaryo 3 : Mümkün Olabilecek
Senaryo 2 : En İyimser Senaryo
Senaryo 1 : Kötümser Senaryo
Senaryolar
Tanımı
2031
Gelecek 5- 10 Yıllık Dönemde Tahmin Ve Öngörüleri
Ekonominin
Genel Durumu
Öncü
Sektörler
Fiziki Altyapı
Mevcut durum aynı
şekilde devam edecek
Kıbrıs sorunu ile ilgili
müzakereler
sonuçlanmamış, zamana
yayılmış olacak
Müdahale edici politika
ve girişimler olmayacak
Ekonomik büyüme
olacak, fakat
ekonomik
kalkınma
olmayacak
Gayri menkul
yatırımı gelişecek
Turizm gelişecek,
turist sayısı
artacak ancak
çevre tahrip
olacağı için turizm
gelirleri beklenen
düzeyde
artmayacak
Sermaye el
değiştirecek ve
yabancı şirketlere
kayacak
Turizm, yüksek
öğrenim,
bilişim ve diğer
hizmet
sektörleri
gelişecek
Gelecekteki eğilimleri
olumlu açıdan yön verici,
değiştirici ve müdahale
edici planlama kararları
ve bunları destekleyici
tamamlayıcı politika ve
stratejiler uygulanacak
Siyasi çözüme
ulaşılamamış ancak
Kıbrıs’ın kuzeyi AB
tarafından meşrulaşmış
olacak
Mülkiyet sorun olmaktan
çıkacak
Tüm ülkelerden charter
uçuşlar sağlanacak
Yeşil Hat tüzüğünün
uygulanmasında
iyileşmeler sağlanacak
Yapısal sorunların
çözümü
için
girişimler
başlayacak
Özel Sektör
Stratejisi , Kırsal
Kalkınma Stratejisi
çerçevesinde özel
sektörün iş
yapabilme
ortamında
hissedilir
iyileşmeler
sağlanacak
Yatırım iklimi
gelişecek,
yatırımlar ve
ihracat artacak
Turizm
eğitim
sektörleri
gelişecek
1) Kıbrıs sorunu
çözülmüş veya
2)Türkiye Cumhuriyeti
ile daha da yaklaşılmıştır.
(KKTC-TC Ekonomik
İstikrar Programı ve
Altyapı Yatırımları)
Ekonomik büyüme
gerçekleşecek
Kamu küçülecek
Turizm ve
hizmetler
büyüyecek
Yaşlılar evi,
rehabilitasyon
merkezleri
yürüyüş yolları,
eko/agro
turizm, yöresel
evler, turistik
pansiyonlar
geliştirilecek
Tarım ve sanayi
büyüyecek
Tarım
sektöründe de
artış
olup
modern
teknikler öne
çıkacak
ve
İşgücü ve
İş
Yaratma
Nüfus Ve Göç
Yerel
girişimci ve
kalifiye
eleman
artacak
Nitelikli gençler
Kıbrıs dışına göç
edecek
Dıştan işgücü
göçü alınan
önlemler ve iş
olanaklarının
daralması
nedeniyle
yavaşlayacak
İç göçe bakıldığı
zaman, kırsal
alanlardan
kentsel alanlara
göç devam
edecek
İskele ve Karpaz
bölgelerinde
yeni
yatırımların
olması
nedeniyle nüfus
artışı yaşanacak
ülke dışına göç
olmayacak
Ülke içinde
bölgeler arası
göç olmayacak
Türkiye’den su gelecek
ve tarımda
kullanılacak
Güzelyurt Mağusa
Girne Lefke atık su,
yağmur suyu drenaj
alltyapısı ve arıtma
tesisleri
tamamlanacak
Güngör Katı Atık
Depolama alanı
tamamlanacak
Elektrikte, güneş,
rüzgar kaynaklı
yatırımlar yapılacak
Yolların standartları ve
toplu taşıma
sistemleri geliştirilecek
Gemikonağı’nda
serbest liman
oluşturulacak
Gelir Dağılımı
Bölgeler
düzeyinde gelir
dağılımında
bozulma
yaşanacak
Girne’de
ve
Mağusa’da
özellikle şehirler
içinde yerli ve
yabancı
arasındaki gelir
dağılımı
arasındakı
fark
artacak
Girne
ve
İskele’nin
genelinde
yatırımlar
dolayısıyla gelir
dağılımında
bir
artış yaşanacak
Girişimcilik
artacak
Ücretler
artacak
Bölgeler Düzeyinde Gelişmeler
Lefkoşa
Girne
Mağusa – Iskele
Güzelyurt – Lefke
Karpaz
Lefkoşa’da
ticaret,
hafif
sanayi
ve
hizmetler
sektörü
gelişecektir.
Hizmetler
sektöründe
gelişmeler
beklenebilir.
Pansiyonculuğun
Lefkoşa Surlar içi
bölgesinde
gelişmesi
beklenmektedir.
Sınıra
yakın
bölgelerde
ticaret alanında
gelişmeler
olacaktır.
Yeşilhat Tüzüğü
daha da ileriye
gidecektir.
Surlar
içinde
butik
oteller
oluşturulacak
Sanayi bölgeleri
geliştirilecek
Girne, “mass” turizm

merkezi olarak gelişecek
ve yaygın bir ikinci ev
yatırım yeri olmaya
devam edecek
Kongre turizmi gelişecek
Bu gelişmeler kentin
dokusunda
önemli
tahribatlar yaratacak ve
bu durum uzun vadede

Girne’de
turizmin
azalmasına sebep olacak
Kalecik’de
akaryakıt
konulu
yatırımlar
gündeme gelecek ve
enerji
yatırımları
gelişecek
Mağusa ve İskele’de özel
ilgi turizmi, ikinci ev ve
emekli turizminde önemli
bir gelişme olacak
Sanayi ve ticaretin daha
üst düzeye çıkacak
Bu bölge diğer bölgelere
oranla en az gelişen
bölge olacak
Gaziveren’de sörf ve eko
turizm gelişecek
Gemikonağı
serbest
limanının
açılması
halinde
bölgede
hareketlenme olacak
Uzmanlaşmış tarım ve
endüstriyel
tarımda
gelişme olacak
Karpaz
Bölgesi, diğer
bölgelere
oranla daha
fazla
gelişecek
Erenköy’de
marina,
üniversite ve
otel
yatırımlarının
yaratacağı
önemli
bir
hareketlenme
olacak
Bölgede ekoturizm, ikinci
ev ve emekli
turizminde
önemli
bir
gelişme
olacak
Lefkoşa - Güzelyurt
arasında küçük organize
sanayi bölgeleri
Tarıma dayalı sanayi
Karpaz
bölgesi’nde
özel ilgi
turizmi
gelişecek
Bafra
bölgesinde
mass turizm
gelişecek
Gelecekteki eğilimleri
olumlu açıdan yön
verici, değiştirici ve
müdahale edici
planlama kararları ve
bunları destekleyici
tamamlayıcı politika ve
stratejiler uygulanacak
Siyasi çözüme
ulaşılamamış ancak
Kıbrıs’ın kuzeyi AB
tarafından
meşrulaşmış olacak
Mülkiyet sorun
olmaktan çıkacak
Tüm ülkelerden
charter uçuşlar
sağlanacak
Yeşil Hat tüzüğünün
uygulanmasında
iyileşmeler sağlanacak
Sanayi bölgesi
geliştirilecek
Turizm gelişecek
Girne’den,
Tatlısu’ya
kongre turizmi gelişecek
Esentepe’de özel ilgi
turizmi gelişecek
Eko-turizm, inanç
turizmi, sörf turizmi
gelişecek
Yaşlılık ve rehabilitasyon
merkezleri kurulacak
Narenciyenin üretimi
azaltılarak nar,hurma ve
enginar üretimine
geçilecek
Lefke bölgesinde liman
hizmetleri ve işletmeciliği
gelişecek
Sadrazamköy-Koruçam
bölgesinde kuru tarım
gelişecek
Akdeniz’de Küçükbaş
hayvancılık gelişecek
Bafra’da mass
turizm
gelişecek
Karpaz’da
eko-turizm
gelişecek
Fazla su istemeyen
tarımsal ürünler
üretilecek
Eko-turizm gelişecek
Uçuş okulları açılacak
Doğal ve tarihi kültür ile
uyumlu turizm gelişecek
Tablo 1: Gelecek 5-10 Yıllık Dönemde Tahmin Ve Öngörüler
10
Mağusa-İskele arasında
küçük ölçekli oteller
yapılacak
Mağusa Surlar içinde butik
otel ve diğer turizm
aktiviteleri gelişecek
Mesarya
2031
3. Nüfus ve Sosyal Gelişme
3.0 Nüfus Tahminlerinin Planlamadaki Önemi ve ÜFP içindeki Yeri ve Rolü
3.0.1
Nüfus, belirli bir yerde yaşayan insan sayısını ifade eder. Nüfus artışı, doğum oranı ile ölüm oranı
arasındaki fark nüfus artışını gösterir. Bir ülkede doğum oranı fazla, ölüm oranı az ise nüfus artışı
meydana gelir. Ölüm oranı doğum oranından fazla olursa, nüfusta azalma meydana gelir.
Genellikle az gelişmiş ülkelerde nüfus artış hızı fazla, gelişmiş ülkelerde ise nüfus artış hızı
azdır.Nüfus artışını belirleyen bir diğer faktör de göçtür. Bir ülkeden göç edenler bu ülkeye göç
edenlerden fazla ise nüfusta azalma meyda gelmekte, ülkeye göç edenler ülkeden dışa göç
edenleren fazla ise nüfusta artış meydana gelir. Sonuçta nüfus artışını belirleyen doğum ve
ölümlerin farkını gösteren doğal nüfus artışı ile dış ve iç göçlerin farklı gösteren net göç
düzeyidir.
3.0.2
Nüfus artış hızı ile kalkınma hızı arasında bir ilişki bulunmaktadır. Buna göre;
 Nüfus artış hızı kalkınma hızından yüksek ise, ülkenin gelişimi yavaşlar veya geriler.
 Nüfus artış hızı kalkınma hızından düşük ise, ülkenin gelişimi artar.
3.0.3
Nüfus artışının olumlu sonuçları olduğu gibi, olumsuz sonuçları da olabilmektedir.
(1) Nüfus artışının olumlu sonuçları
(a) Üretim artar.
(b) Vergi gelirleri artar.
(c) Mal ve hizmetlere talep artar.
(d) Yeni endüstri dalları doğar.
(e) İşçi ücretleri ucuzlar.
(f) İhracatta rekabet kolaylaşır.
(2) Nüfus artışının olumsuz sonuçları
(a) İşsizlik artar.
(b) Kalkınma hızı düşer.
(c) Kişi başına düşen milli gelir azalır.
(d) Tasarruflar azalır.
(e) Tüketim artar.
(f) İç ve dış göçler artar.
(g) İnsanların temel ihtiyaçlarının karşılanması zorlaşır.
(h) İhracat azalır.
(i) Demoğrafik (nüfusa bağlı) yatırımlar artar.
(j) Çevre kirlenmesi artar.
(k) Belediye hizmetleri zorlaşır.
11
2031
3.0.4
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nüfus analizi ve tahminleri, bölgedeki değişmeler, ekonomik
gelişme olsasılıklıklarına bağlı farklı gelecek seneryoları ile Ülkesel Fizik Planın bu senaryolara
bağlı olarak gelecekteki olası gelişmelere cevap verebilecek ve esnek olarak belirlenmiş politika
ve stratejilerine göre dikkatli ve hassas bir çalışmayı gerektirmektedir . Ülkesel Fizik Planın,
gelecekteki gelişmeleri sağlıklı bir biçimde yönetebilecek, yön verebilecek etkili bir planlama
çerçevesi olabilmesi için, planın kendisinin üzerine kurugulandığı ve planlama sürecinde dikkate
alınmış olan makro düzeydeki değişkenlere karşı hassas olması zorulunluğu vardır.
3.0.5
Nüfus, makro düzeydeki en önemli değişkenlerdir. Analizler, geleceğe ilişkin tahminler ve
sektoler ile ilgili projeksyonları – öngörüler belli bir metodolojik yöntemle hesaplanması
planlamanın en önemli görevidir.
3.0.6
Nüfus dinamiklerinin ve demokrafik yapının özelliklerinin doğru anlaşılması, planlama sistematiği
ve tekniğinin omurgasının şekillendirilmesi için ön koşuldur. Bu nedenle de, nüfus çalışmaları,
gelecekle ilgili beklenen veya beklenmeyen etkilerin, ve değişimlere cevp verebilecek bir planın
oluşturulabilmesi için özel öneme sahiptir.
3.0.7
Planın gelecekteki gelişmeler için, beklenen veya beklenmeyen faktörlere bağlı olarak
gelecekteki olası gelişmelere ihtiyac ve taleplerine cevap verebilir, uyarlanabilir esnek, kabul
edilebilir, güvenilir ve etkili bir yönlendirici planlama çerçevesi oluşturulabilmesi için,

Toplam Nüfusdaki Değişimler ( Doğal Artış, Net Göç, Öğrenci, Turist Sayısındaki Değişim )

Yerleşimler ve Bölgelerin Nüfus Değişimi ( Kentleşme Düzeyindeki Değişim )

Nüfusun Bölgeler ve Yerleşimler Arası Dağılımında Değişimler ( Kentsel / Kırsal Dağılımı)
ile ilgili, makul, açıklanabilir, gerçekci tahminlerde bulunmak gerekmektedir.
3.0.8
Planın hazırlanması sırasında , nüfus projeksıyonlarının sağlıklı olarak yapılabilmesi ve bunlara
bağlı olarak, konut, eğıtım, saglık gibi sosyal altyapı ihtiyaçları ile yol su, enerji , atık ve benzeri
teknik altyapı tahminlerinin sağlıklı olarak hesaplanabilmesi için mevcut nüfus göstergeleri ve
eğilimler dikkate alınmıştır. Plan dönemi içinde planın gözden geçirilme aşamalarında bu
gösterge ve eğilimlerin sağlıklı hale getirilmeleri için gözden gecirilecek ve güncellenecektir.
Gösterge ve eğilimler gözden geçirilip güncellendikce projeksiyonlarda gözden geçirilerek
güncellenecektir.
3.1 Mevcut Nüfus ve Eğilimler
3.1.1
KKTC’DE Nüfus Sayımları ve Sonuçları: Nüfusla ilgili bilgiler, genellikle nüfus sayımı
sonuçlarından elde edilir. Bu sayımlarla nüfusun sayısı, meslek grupları, yaş durumu, eğitim,
ailedeki nüfus sayısı, kadın - erkek nüfusu, nüfus artış hızı gibi bilgiler elde edilebilir. KKTC ’de ilk
resmi nüfus sayımı 1996 yılında, en son nüfus sayımı ise, 5 Aralık 2011 tarihinde yapılmıştır. 1996
önce ise 1978 yılında tarım sayımı yapılmış ve bu sayımda da nüfus ile ilgili göstergeler elde
edilmişti.
3.1.2
1978 yılında nüfus 146 740 olarak belirlenmişti.1996 yılında 200 587 olan nüfus, 2006 yılında 256
644’e yükselmiş, Aralık 2011 tarihde yapılan son nüfus sayımı sonuçlarına göre 286 257 civarında
olmuştur.
3.1.3
Nüfus artış hızı, 1978- 1996 yılları arasında, ortalama % 1,40, 1996 – 2006 yılları arasında % 3,08
ve 2006 - 2011 yılları arasında ise ortalama % 2,18 olarak gerçekleşmiştir
12
1978
1996
2006
4
Toplam Nüfus
Yıllık Ortalama
Artış Hızı
-
De- Jure
Sayım
7
Günü
De-Jure
146
740
Yıl Ortası
9
10
188 662
183.290
%1.40
2031
2011
De5
Facto
De-Jure
Sayım
8
Günü
Yıl Ortası
200 587
256 644
257,513
-
% 3.08-
11
DeFacto
265
100
-
286 257
De6
Facto
294
906
%2.18
% 2.13
De-Jure
-
Tablo 2: Sayım Yıllarına Göre Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Toplam Nüfusu ve OrtalamaYıllık Değişimi
1978-2011 Dönemi De-Jure Nüfus
350000
300000
Nüfuslar
250000
200000
150000
100000
Üstel Artışa Göre
Nüfus Değişimi
50000
0
Tarım
Sayımı
De-Jure
1996
2006
2011
Nüfus
Nüfus
Nüfus
Sayımı Sayımı Sayımı
De-Jure De-Jure De-Jure
Grafik 1: 1978-2011 Dönemi De-Jure Nüfus
1996-2011 Dönemi De-Facto Nüfus
350000
300000
250000
Nüfuslar
200000
150000
Üstel Artışa Göre
Değişim
100000
50000
0
1996 De-Facto 2006 De-Facto 2011 De-Facto
Grafik 2: 2006-2011 Dönemi De-Facto Nüfus
4
De- Jure Nüfus Daimi İkametgahı KKTC olan nüfusu anlatır
De – Facto Nüfus Sayım günü tesbit edilen tüm nüfusu anlatır .
6
Nüfus Sayımı 5 Aralık 2011 kesin olmayan sonuç.
7
Nüfus Sayımı 15 Aralık 1996 yapılmıştır.
8
Nüfus Sayımı 30 Nisan 2006 yapılmıştır.
9
Çevre, Fizik Planlama ve İskan Özel İhtisas Komisyonu Raporu 2000- 2004 Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı çalışmaları - Fiziki
Planlama Bölümü syf 80 -85 , KKTC Devlet Planlama Örgütü ve 15 Aralık 1996 Genel Nüfus Sayımı Nüfus Sayımı Raporu syf 23
10
1996 Aralık sayımından önceki yıl ortası tahmini. KKTC Devlet Planlama Örgütü 2012 . http://devplan.org/Frame-tr.html
11
30 Nisan 2006 yılında gerçekleştirilen Nüfus Sayımı sonuçlarına göre hesaplanan yıl ortası nüfustur
5
13
2031
3.1.4
1996- 2010 döneminde
nüfus
artış
hızı
ortalama olarak %1.0%1.6
düzeylerinde
seyrettiği 2006 yılından
itibaren 2009 kadar %
1.6, %4.1, %2.4 ve %
3.4 olarak seyrettiği ,
doğal artış (doğumlar
ve ölümler arasında
farkın değişimi) hızının
ise
%0.7-%0.9
düzeylerinde seyrettiği
görülmektedir. Nüfus
Grafik 3: 1996-2010 döneminde nüfus ve doğal artış hızları değişimi ile eğilimler
artış eğrisi arasındaki
fark ülkenin göç aldığını
göstermektedir. Bu farkın 2005- 2007 arasındaki dönem de en yüksek düzeye ulaştığı grafikten
de görülmektedir. Son olarak 2011 nüfus sayımının sonuçlarına bakıldığında da, 1996-2006
dönemi % 2.46 (avaraj %2.80 ) olan nüfus artış hızının 2006- 2011 döneminde %2.18 ( avaraj
%2.30) olarak gerçekleştiği görülmektedir.
3.1.5
Göçle ilgili göstergeler ve buna bağlı tahminler de bu öngörüyü destekler niteliktedir . Göçün
2001 – 2006 döneminde en üst düzeye ulaştığı görülmektedir .Bu dönem 2004 sonrası inşaat
patlaması yaşanan dönemdir. 2006 ‘da inşaat sektörünün duraklamaya girmesi ve ardından
çöküşü girmesi, ekonomideki daralma, kayıtsız işgücünün kayıt altına alınmasına önlemlerin
aldığı 2007 yılını da içinde alan 2006 – 2010 döneminde göç azalma eğilimine girmiştir.
12
YILLAR
NÜFUS
NÜFUS ARTIŞ HIZI %
1977 t
1978 Tarım Sayımı
1979t
1980t
1981t
1982t
1983t
1984t
1985t
1986t
1987t
1988t
1989t
1990t
1991t
1992t
1993t
1994t
1995t
12
1996 Nüfus sayımı
1997t
145 000
146 740
148 501
149 610
151 233
153 239
155 521
157 984
160 287
162 676
165 035
167 256
169 272
171 469
173 756
175 118
177 120
179 208
181 363
200 587
201 914
1,2
1,2
0,7
1,1
1.3
1.5
1.6
1.5
1.5
1.5
1.3
1.2
1,3
1.3
0,8
1,1
1,2
1,2
10,1
1,2
DOĞAL NÜFUS ARTIŞ
HIZI %
1,0
1,0
1,1
1.0
1,0
1,2
1,2
1,1
1,2
1,1
1,3
1,2
1,1
1,3
1,2
1,1
1,1
1,0
1,0
0,9
0,7
15 Aralık 1996 Tarihinde yapılan nüfus sayımı soncuna göre kesin De-facto Nüfus 200 587 kesin De-Jure ise 188 662 olarak
açıklanmıştır ( Bknz DPÖ 15 Aralık 1996 Genel Nüfus Sayımı Raporu syf 1-6 ve syf 22- 23). 1996 yıl için yıl ortası nüfusu DPÖ
tarafından 183 290 olarak hesaplanmıştır. (Bknz: DPÖ 1977- 2010 Ekonomik ve Sosyal Göstergeleri - http://www.devplan.org/
Kaynak : KKTC Başbakanlığı Devlet Planlama Örgütü 2012 ve Atasoy Ahmet, “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Nüfus
Coğrafyası “ Mustafa Kemal Üniversitesi , Sosyal Bilimler Enstitütüsü Dergisi Yıl 2011, Cilt 8 , Sayı 15 Syf 29- 62
14
2031
1998t
204 225
1,1
0,7
1999t
206 562
1,1
0,7
2000t
208 886
1,1
0,8
2001t
211 191
1,1
0,7
2002t
213 491
1,1
0,7
2003t
215 790
1,1
0,7
2004t
218 066
1,1
0,8
2005t
220 289
1,0
0,9
13
2006 Nüfus Sayımı
256 644
15,3
0,8
2007t
268 011
4,1
0,9
2008t
274 436
2,4
0,9
2009t
283 736
3,4
0,9
2010t
287 368
1,1
0,8
Tablo 3: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Yıl Ortası Nüfusunun ve Artış Hızlarının Yıllara Göre Dağılımı
3.1.6
1977 – 2011 Yılları arasında nüfus sayımı ve bunlara dayanarak ara yıllar için yapılan tahminlere
gore ülke nüfusunun seyrine bakıldığında, belirli dönemler dışında nüfusun belli bir artış eğilimi
içinde olduğu görülmektedir.
1996-2011 Dönemi Nüfusu, Eğilimi ve Eğilimlere Göre 20 Yıl Sonraki Nüfus Tahmini
600000
500000
y = 180104e0,0552x
400000
y = 13171x + 173693
300000
200000
100000
0
1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010
Nüfus
Linear artışa göre 20 yıl sonra nüfus tahmini
Üstel artışa göre 20 yıl sonra nüfus tahmini
Grafik 4: K.K.T.C Nüfusunun 1996-2011 Yılları Arasındaki Eğilimi
3.1.7
13
2007 ve 2011 yıllarında alınan önlemler, gayrimenkül geliştirme (inşaat) sektörünün çöküşü ve
genel olarak ekonomik daralma dikkate alındığında, nüfus artış ve doğal artışdaki değişim
eğilimlerinin devam etmesi halinde gelecekte nüfus artış hızının düşmeye devam edeceği % 2
düzeyinde olacağı , doğal artış hızının ise aynı düzeyde seyretmeye devam edeceği
öngörülmektedir.
30 Nisan 2006 tarihinde yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre kesin de-facto nüfus 260100 , kesin de- jure nüfus ise 256644
olarak açıklanmıştır . ( Bknz DPÖ web sitesi 2006 Nüfus ve Konut Sayımı Ana Sayfası http://nufussayimi.devplan.org/ . 2006 yılı
için yıl ortası de- jure nüfus DPÖ tarafından 257 513 olarak hesaplanmıştır.
15
2031
2011 Nüfus Sayımı Sonucuna göre De-jure
Nüfusun İlçelere Dağılımı
Lefkoşa
Mağusa
10%
Girne
Güzelyurt
İskele
8%
34%
24%
24%
Grafik 5: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı
3.1.8
2006 yılı nüfusu sayımı sonuçlarına gore 256,644 olan KKTC nüfusunun % 33 ‘ü Lefkoşa İlçesinde,
%24.8’ı Gazi Mağusa İlçesinde, %22.6’sı Girne ilçesinde , % 11.4’ü Güzelyurt İlçesinde ve %8.2’si
İskele İlçesinde yaşamaktadır.
3.1.9
Grafik 5’de görülebileceği gibi, 2011 yılı nüfusu sayımı sonuçlarına göre 286,207 olan KKTC
nüfusunun % 33.13 ‘ü Lefkoşa İlçesinde, %24.35’i Gazi Mağusa İlçesinde, %24.17’si Girne
ilçesinde , % 10.49’u Güzelyurt İlçesinde ve %7.86’sı İskele İlçesinde yaşamaktadır.
1978
De-Jure De-Facto
KKTC Toplam
1996
De- Jure
DeFacto
188.
200
662
.587
58. 836 62 .295
2006
De-Jure
DeFacto
2011
De-Jure De-Facto
256 .644
265 .100
286. 257
294 .906
84 .776
85 .579
94 .824
98 .739
146.740
-
Lefkoşa İlçesi
-
-
Mağusa İlçesi
-
-
48. 326
52 .875
63 .603
64 .269
69 .741
69 .273
Girne İlçesi
-
-
35 .943
38 .715
57 .902
62 .158
69 .163
72 .284
Güzelyurt İlçesi
-
-
26 .454
27 .523
29 .264
31 .116
30. 037
31 .254
İskele İlçesi
-
-
19 .103
19 .179
21 .099
21 .978
22 .492
23 .356
Tablo 4 : Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı
14
Kaynak : Devlet Planlama Örgütü: http://www.devplan.org/2011 Sayım Sonuçları.pdf - 2012
16
14
2031
1996- 2011 Döneminde Sayım Sayım Sonuçlarına Göre İlçelerin Nüfus Eğilim
450.000
400.000
y = 47160x + 159212
R² = 0,9568
350.000
KKTC Toplam
300.000
Lefkoşa İlçesi
250.000
Mağusa İlçesi
200.000
Girne İlçesi
150.000
Güzelyurt İlçesi
y = 18222x + 45760
y = 16785x + 24150
R² = 0,9749
R² = 0,9502
y = 8199x + 45741
R² = 0,9518
y = 1865,5x + 26233
y = 2088,5x + 17327
R² = 0,7777
R² = 0,9629
100.000
50.000
0
De-Facto
1996
De-Facto
2006
İskele İlçesi
Linear (KKTC Toplam )
Linear (Lefkoşa İlçesi)
Linear (Mağusa İlçesi)
De-Facto
2011
Grafik 6: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin toplam nüfusunun ilçelere dağılımı
Ortalama
Nüfus
Artış
Hızları
KKTC
Toplamı
Lefkoşa
İlçesi
Mağusa
İlçesi
Girne
İlçesi
Güzelyur
t İlçesi
İskele
İlçesi
1978-1996 (De-jure)
1996-2006 (De-jure)
1996-2006 (De-facto)
2006-2011 (De-facto)
2006-2011 (De-jure)
Başlangı
ç
Biti
ş
Ortalam
a
Başlangı
ç
Biti
ş
Ortalam
a
Başlangı
ç
Biti
ş
Ortalam
a
Başlangı
ç
Biti
ş
Ortalam
a
Başlangı
ç
Biti
ş
Ortalam
a
1,59
1,23
1,40
3,60
2,65
3,08
3,22
2,43
2,79
2,25
2,02
2,13
2,37
2,12
2,24
4,41
3,06
3,65
3,74
2,72
3,18
3,08
2,67
2,86
1,93
1,76
1,84
3,16
2,40
2,75
2,15
1,77
1,95
1,56
1,44
1,50
3,89
3,26
3,55
6,11
3,79
4,77
6,06
3,77
4,73
3,26
2,80
3,02
0,53
0,51
0,52
1,06
0,96
1,01
1,31
1,15
1,23
0,09
0,09
0,09
1,32
1,24
1,28
1,04
0,95
0,99
1,46
1,27
1,36
1,25
1,18
1,22
2,31
2,07
2,18
Tablo 5: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Toplam ve İlçelere Göre Nüfusunun Sayım Dönemlerine Göre Ortalama Yıllık Artış
15
Hızları
3.1.10 1978 – 2006 döneminde ilçelerin nüfus artış hızları artarken , Aralık 2011 de yapılan sayımın
sonuçlarına göre düşme eğilimine girdiği görülmektedir . 1996 – 2011 döneminde, iskele
dışındaki ilçelerin nüfus artış hızlarının düştüğü görülmektedir. Bu dönemde, KKTC toplam
nüfusunun artış hızı üzerinde artış gösteren Lefkoşa ve Girne ilçelerinin artış hızlarının düşmesine
rağmen hala KKTC ‘ artış hızın üzerinde olduğu görülmektedir. Güzelyurt ilçesinin , ülke doğal
artış hızı 0.9 ‘un altında olan artış hızının azalmaya devam ettiği, bundan da ilçenin ciddi nüfus
kaybı yaşadığı anlaşılmaktadır. Ülke ve dört ilçenin artış hızları düşerken , İskele ilçesinin
ortalama doğal artış hızının üzerinde, ancak KKTC artış hızının altında olan, nüfus artış hızı artış
eğlimindedir.
15
Kaynak : DPÖ 1996, 2006 ve 2011 nüfus sayımı verileri kullanılarak ÜFP çalışmaları çerçevesinde hesaplanmıştır.
17
Grafik 7: İlçelerin artış hızlarının karşılaştırması
Grafik 8: Girne ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi
Grafik 9: Lefkoşa ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi
18
2031
Grafik 10: Mağusa ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi
Grafik 11: İskele ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi
Grafik 12: Güzelyurt ilçesinin nüfusunun ortalama yıllık artış hızlarının değişimi
19
2031
2031
3.1.11 2006 Nüfus sayımı sonuçlarına göre KKTC nüfusunun % 68‘i kentsel yerleşmelerde, % 32‘i ise
kırsal yerleşmelerde yaşamaktadır. 2011 Nüfus sayım sonucuna göre ise bu oran %69 kentsel
yerleşim, %31 kırsal yerleşim olarak değişmiştir.
KENTSEL
TOPLAM
KIRSAL
TOPLAM
İLÇESI
TOPLAM
De-Jure
1996
Payı De-Facto
Payı
2006
De-Jure
Payı
De-Facto
1.LEFKOŞA İLÇESİ
Payı
De-jure
2011
Payı
48621
82,64
51234
82,24
71078
83,84
70 607
82,50
81 432
85,88

10215
17,36
11061
17,76
13698
16,16
14 972
17,50
13 392
14,12

58 836 100.00
62 295
100.00
84 776
100.00
85 579
100.00
94 824
100
De-Facto
98 739
KENTSEL
23295
48,20
27637
52,27
2 .MAĞUSA İLÇESİ
35381
56,26
35453
55,16
40920
58,67

KIRSAL
ILÇE
TOPLAM
25031
51,80
25238
47,73
28222
43,74
28 816
44,84
28821
41,33

48 326 100.00
52 875
100.00
63 603
100.00
64269
100.00
69 741
100
75,27
69 273
3.GIRNE İLÇESİ
KENTSEL
TOPLAM
KIRSAL
TOPLAM
İLÇE
TOPLAM
24316
67,65
26136
67,50
43651
76,04
47927
77,10
52 058
11627
32,45
12579
33,50
14251
23,96
14231
22,90
17 105
24,73
35943 100.00
38 715
100.00
57902
100.00
62 158
100.00
69 163
100


72 284
4. GÜZELYURT İLÇESİ
KENTSEL
TOPLAM
KIRSAL
TOPLAM
ILÇE
TOPLAM
18406
69,58
19355
70,32
19817
67,71
21188
68,09
19 771
65,82

8048
31,42
8168
29,68
9447
32,29
9928
31,91
10 266
34,18

27 523
100.00
29 264
100.00
31116
100.00
30 037
100
26 454 100.00
31 254
5.ISKELE İLÇESİ
KKTC
KENTSEL
TOPLAM
KIRSAL
TOPLAM
ILÇE
TOPLAM
16
2729
14,29
2814
14,67
3657
17,33
3977
18,09
3 962
17,62

16374
85,71
16365
85,33
17442
82,67
18001
81,91
18 530
82,38

19103 100.00
19179
100.00
21099
100.00
21978
100.00
22 492
100
KENTSEL
117367 62,21
127176
63,40
173584
67,63
179152
67,57
KIRSAL
TOPLAM
71295 37,79 73411
36,60
83060
32,37
85948
32,43
88773
31,01

188 662 100.00 200 587
100.00
256 644
100.00
265 100 100.00
286257
100,00 294 906
16
Tablo 6: KKTC Kentsel ve Kırsal Nüfusunun 1996 , 2006 ve 2011 Yıllarında İlçelere Göre Dağılımı
197484
68,99
23 356

Lefkoşa İlçesinde Kentsel Nüfus olarak, Lefkoşa İmar Planı Alanı içinde yer alan Lefkoşa, Gönyeli, Hamitköy, Haspolat , Alayköy
ve Kanlıköy, Mağusa İlçesinde Kentsel Nüfus olarak, Mağusa Belediye Sınırları Nüfusu , Girne İlçesinde Kentsel Nüfus olarak,
Girne, Lapta, Alsancak, Çatalköy, Beylerbeyi, Ozanköy, Karmi ve Karşıyaka, Nüfusları, Güzelyurt İlçesinde Kentsel Nüfus olarak
Güzelyurt ve Lefke Nüfusları , ve İskele İlçesinde İskelenin nüfusu alınmıştır.
20
2031
3.1.12 Kuzey Kıbrıs Turk Cumhuriyeti'nde
toplam
166
yerlesim
yeri
bulunmaktadır . Bu yerlesmelerden
148 adedi kirsal, 18 adedi ise kentsel
nüfusun yaşadığı yerlesmedir . Lefkoşa,
(Hamitköy, Haspolat, Gönyeli, Alayköy
Kanlıköy dahil) Mağusa, Girne, Lapta,
Alsancak, Çatalköy , Beylerbeyi,
Ozanköy, Karmi (Karaman), Karşıyaka,
Güzelyurt, Lefke ve İskele, kentsel
nüfusun yaşadığı yerleşmeler olarak
kabul edilebilir.
350000
KKTC Kırsal Nüfus
300000
250000
KKTC Kentsel Nüfus
200000
KKTC Toplam Nüfus
150000
100000
50000
0
199620062011
Linear (KKTC Kırsal
Nüfus)
Linear (KKTC
Kentsel Nüfus)
Linear (KKTC
Toplam Nüfus)
Grafik 13: KKTC Kırsal Ve Kentsel Nüfuslarının Değişimi
3.1.13 2011 verilerine göre, toplam 166 adet yerlesimin, nüfusu 250 ve altında olan kucuk
yerlesimlerde toplam ulke nufusunun %2,7’si yaşamaktadır. Toplam ülke nüfusunun %4,9'u ise
nüfusu 250- 500 arasında olan yerlesimlerde yaşamaktadır. Ülke nüfusunun % 63,9’unu
oluşturan 182 842 kişi Lefkoşa, Gönyeli, Mağusa, Girne, Lapta, Alsancak, Çatalköy, Beylerbeyi,
Ozanköy, Karaman, Güzelyurt, Lefke, İskele olmak üzere toplam 13 büyük ve orta büyüklükteki
yerlesimlerde yaşamaktadir.
3.1.14 2011 verilerine göre, Lefkoşa ilçesinde kentsel nüfus, İlçe toplamının % 85,88’ini oluştururken,
Girne’de kentsel nüfus % 75,27, Mağusa İlçesinde ise bu oran % 58,67’dir. Güzelyurt ve İskele
İlçelerine bakıldığında, Güzelyurt İlçesinde sadece Güzelyurt, Bostancı ve Yayladan oluşan
alandaki nüfus ilçenin %65,82’isini oluşturması ile ilgi çekmektedir. Bölge tarıma dayalı
ekonomisi olmasına karşın nüfusun ilçe merkezinde yoğunlaştığı köylerin ise nüfus kaybettiği
anlaşılmaktadır. Kentsel işlevlerin bulunduğu ancak narenciye ve benzeri sulu tarım
faaliyetlerinin yürütülüdüğü bu yerleşim tipik bir agro – kent özelliğini taşımaktadır. İskele
İlçesinde ise kentsel nüfus ilçenin sadece %17,62‘sini oluşturmaktadır .
100000
90000
80000
70000
60000
50000
40000
30000
20000
10000
0
1996
2006
2011
Grafik 14: İlçelerin Kırsal ve Kentsel Nüfusalarının Değişimi
21
2031
350000
300000
250000
200000
Kentsel Nüfus
150000
Kırsal Nüfus
100000
Toplam Nüfus
50000
Linear (Kentsel Nüfus)
0
Linear (Kırsal Nüfus)
Grafik 15: 2011 verilerine göre İlçelerin Kentsel Ve Kırsal Nüfuslarının Dağılımı
1996
De-Jure
LEFKOŞA ALT
BÖLGESİ
KENTSEL
17
TOPLAM
MAĞUSA
18
MERKEZ
GİRNE
ALT
BÖLGESİ
KENTSEL
19
TOPLAM
20
GÜZELYURT
İSKELE
KKTC KENTSEL
NÜFUS TOPLAMI
KKTC KIRSAL
NÜFUS TOPLAMI
KKTC NÜFUS
TOPLAM
48621
Ülke
Nüfusuna
Göre
25,77
23295
2006
DeFacto
De-Jure
51234
Ülke
Nüfusuna
Göre
25,54
71078
Ülke
Nüfusuna
Göre
27,69
12,35
27637
13,78
35381
24316
13,02
26136
13,16
18406
2729
117367
9,76
1,44
62,21
19355
2814
127176
71295
37,79
188 662
100.00
2011
DeFacto
De-Jure
70607
Ülke
Nüfusuna
Göre
26,63
81432
Ülke
Nüfusuna
Göre
28,45
13,79
35453
13,37
40513
14,15
43651
17,24
47927
18,18
51806
18,10
9,65
1,40
63,40
19817
3657
173584
7,76
1,42
67,63
21188
3977
179152
7,99
1,50
67,67
19771
3962
197484
6,91
1,38
68,99
73411
36,60
83060
32,37
85948
32,43
88773
31,01
200 587
100.00
256 644
100.00
265 100
100.00
286 257
100.00
Tablo 7: 1996-2011 yıllarında nüfus sayımına göre kentsel ve kırsal nüfusun dağılımı
1996
De-Jure
21
Nüfusa
Oranı
%
46,05
2006
DeFacto
Nüfusa
Oranı
%
47,51
De-Jure
Nüfusa
Oranı %
2011
DeFacto
Nüfusa
Oranı
%
51,30
86874
95296
133901
52,17 136006
3 BUYUK KENTIN TOPLAMI
30493
16,16
31880
15,89
39683
15,46
43146
16,37
KKTC DİĞER KENTSEL NÜFUS
22
TOPLAMI
117367
62,21 127176
63,40 173584
67,63 179152
67,67
KKTC KENTSEL NÜFUS TOPLAMI
71295
37,79
73411
36,60
83060
32,37
85948
32,43
KKTC KIRSAL NÜFUS TOPLAMI
188
662
100.00
200
587
100.00
256
644
100.00
265
100
100.00
KKTC GENEL NÜFUS TOPLAM
Tablo 8: 1996-2006 Yıllarında Nüfus Sayımına Göre Kentsel Ve Kırsal Nüfusun Dağılım
17
De-Jure
Nüfusa
Oranı %
155207
54,23
39724
13,88
197484
88773
286257
69,00
31,02
100,00
Lefkoşa İmar Planı Alanı – Lefkoşa, Gönyeli , Hamitköy, Haspolat, Alayköy ve Kanlıköy dahil
Sadece Mağusa Kenti alınmıştır.
19
Girne - Beylerbeyi, Ozanköy, Karmi; Çatalköy; Lapta – Karşıyaka; ve Alsancak’ı kapsamaktadır
20
Güzelyurt ve Lefke dahil
21
Lefkoşa (İmar Planı Alanı – Lefkoşa, Gönyeli , Hamitköy, Haspolat, Alayköy ve Kanlıköy) , Mağusa ve Girne - Beylerbeyi,
Ozanköy, Karmi ‘yi kapsamaktadır
22
Lapta – Karşıyaka, Alsancak , Çatalköy , Güzelyurt, Lefke ve İskele’yi kapsamaktadır.
18
22
2031
1996- 2011 Dönemi Nüfus Artış HIzı
NO
YERLEŞİM BİRİMİ
1996
2006
Başlangıç
Yılına Göre
%
2011
Bitiş
Yılına
Göre %
Ortalama
%
1
Lefkoşa Kenti
51234
71078
81432
3,93
2,47
3,09
2
Mağusa Kenti
27637
35381
40513
3,11
2,12
2,55
3
Girne Kenti
16425
27442
33262
6,83
3,37
4,70
3 BUYUK KENT TOPLAM
95296
133901
155207
4,19
2,57
3,25
1
Girne Diğer Kentsel Yerleşimler
9711
16209
18544
6,06
3,18
4,31
2
Güzelyurt
19355
19817
19771
0,14
0,14
0,14
3
İskele
2814
3657
3962
2,72
1,93
2,28
DIĞER KENTSEL YERLEŞIMLER TOPLAM
31880
39683
42277
2,17
1,64
1,88
KKTC TOPLAM KENTSEL
127176
173584
197484
3,69
2,37
2,93
KKTC KIRSAL NÜFUS TOPLAMI
73411
83060
88773
1,40
1,15
1,27
KKTC GENEL TOPLAM NÜFUS
200587
256644
286257
2,85
2,00
2,37
Tablo 9: 1996-2011 Yıllarında Nüfus Sayımına Göre Kentsel Ve Kırsal Nüfusun Dağılımı Ve Nüfus Artış Hızları Değişim
NO
1996
2006
2011
NÜFUSU NÜFUSU NÜFUSU
1996-2011 yılları
arası Nüfus Artışı
Kişi
Ortalama
Artış Hızı
%
PROJEKSİYON / TAHMİNİNÜFUS
2016
2021
2026
2031
1
Lefkoşa Kenti
51234
71078
81432
30198
3,09
96073
113609
134023
156618
2
Mağusa Kenti
27637
35381
40513
12876
2,55
45646
51104
56731
62264
3
Girne Kenti
16425
27442
33262
16837
4,70
41462
51130
62115
73919
95296
133901
155207
59911
3,25
183181
215843
252869
292801
9711
16209
18544
8833
4,31
22843
27938
33774
40105
4900
7768
7839
2939
3,13
9098
10490
11981
13502
1,2 Alsancak
2850
4638
5595
2745
4,50
6892
8397
10082
11866
1,3 Çatalköy
1961
3803
5110
3149
6,38
6853
9051
11711
14737
Batı – Kuzey batı Kentsel
19355
19817
19771
416
0,14
19954
20146
20334
20498
2,1 Güzelyurt
12865
12391
11923
-942
-0,51
11624
11332
11048
10771
6490
7426
7848
1358
1,27
8330
8814
9286
9727
2814
3657
3962
1148
2,28
4409
4878
5356
5822
3 Buyuk Kent Toplam
1
Girne diğer kentsel
Yerleşimler
1,1
2
Lapta – Karşıyaka
Toplam
2,2 Lefke
3
İskele
Diğer Kentsel Yerleşimler Toplam
31880
39683
42277
10397
1,88
47206
52962
59464
66425
127176
173584
197484
70308
2,93
230388
268806
312333
359226
KKTC Kırsal Nüfus Toplamı
73411
83060
88773
15362
1,27
96043
104683
114712
125877
KKTC Genel Toplam Nüfus
200587
256644
286257
85670
2,37
326431
373490
427044
485103
KKTC Toplam Kentsel
Tablo 10: Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda , Plan Dönemi Sonuna Kadar 2031 KKTC Kentsel Nüfusunun Kentsel
23
Yerleşimlere Göre Dağılımı
23
Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda , 1996 – 2011 Dönemindeki Ortalama Nüfus Artışı esas alınarak, Net Göçün Orta
Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre hesaplanmıştır
23
2031
1996
NÜFUSU
1
2006
NÜFUSU
2011
NÜFUSU
1996-2011 Yılları Arası Nüfus Artış
Hızı
Başlangıç
Yılına Göre
%
Bitiş
Yılına
Göre %
Ortalama
%
Lefkoşa – Girne Bölgesi Kentsel Toplam
77370
114729
134240
4,90
2,82
3,67
1,1
Lefkoşa Bölgesi Kentsel Toplam
51234
71078
81432
3,93
2,47
3,09
1,2
Girne Alt Bölgesi Kentsel Toplam
26136
43651
52808
6,80
3,37
4,69
1.2.1 Girne Kenti
16425
27442
33262
6,83
3,37
4,70
9711
16209
19546
6,75
3,35
4,66
1.2.2 Girne Diğer Kentseller
2
Mağusa – İskele Bölgesi Toplam
30451
39038
40920
2,29
1,71
1,97
3
Batı – Kuzey Batı Bölgesi Kentsel Toplam
19355
19817
19771
0,14
0,14
0,14
127176
173584
194931
3,55
2,32
2,85
73411
83060
91326
1,63
1,31
1,46
200587
256644
286257
2,85
2,00
2,37
KKTC Kentsel Nüfus Toplamı
Tablo 11: 1996-2011 yıllarında nüfus sayımına göre kentsel ve kırsal nüfusun dağılımı ve nüfus artış hızları değişimi
1
SAYIM SONUÇLARINA GÖRE
NÜFUS
1996-2011 Yılları
Arası Nüfus Artış
Hızı
1996
2006
2011
Kişi
Lefkoşa – Girne Bölgesi Kentsel Toplam
77370
114729
134240
56870
3,67 161827 194794 232975 274954
1,1
51234
71078
81432
30198
3,09
96073 113609 134023 156618
1,2
26136
43651
52808
26672
4,69
65754
81185
98952 118336
1.2.1 Girne Kenti
16425
27442
33262
16837
4,70
41462
51130
62115
73919
1.2.2 Girne Diğer Kentseller
Ortalam
a%
2016
2021
2026
2031
9711
16209
19546
9835
4,66
24292
30055
36837
44417
2 Mağusa – İskele Bölgesi Toplam
30451
39038
40920
10469
1,97
50055
55982
62087
68086
Batı – Kuzey Batı Bölgesi Kentsel
Toplam
19355
19817
19771
416
0,14
19954
20146
20334
20498
127176
173584
194931
67755
2,85 231836 270922 315396 363538
73411
83060
91326
17915
1,46
3
94595 102568 111649 121565
200587
256644 286257 85670
2,37 326431 373490 427045 485103
Tablo 12: Mecvut durumun devam etme halinde 2031 yılana kadar nüfus değişim tahmini
24
2031
YERLEŞIM ADEDI
YERLEŞIM BÜYÜKLÜĞÜ
NÜFUS DE- JURE
1996
2006
65000 üstü
-
55000- 65000
-
45000- 55000
-
1
-
49868
35000- 45000
1
1
1
39176
35381
20000- 35000
1
1
1
27637
23839
10000- 20000
2
2
2
27070
5000- 10000
2
2
5
13107
2000- 5000
1000- 2000
500- 1000
250- 500
250- 100
100 ve altı
TOPLAM
2011
1996
2006
-
-
-
-
1
-
TOPLAM NÜFUSA ORANI
2011
1996
2006
-
-
-
-
-
-
51836
-
-
18,11
-
-
19,43
-
40513
19,53
13,79
14,16
29219
13,78
9,29
10,2
24577
28968
13,5
9,58
10,12
13084
29639
6,53
5,1
10,35
9,85
12,77
12,57
7,58
3,25
0,64
100
15,5
9,6
8,86
5,84
2,37
0,64
100
12,5
7,96
9
4,88
2,32
0,4
100
4
13
12
19767
39795
35730
23
19
17
25618
24655
22814
36
32
36
25219
22738
25829
40
40
37
15205
14972
13969
39
33
37
6518
6088
6613
18
22
17
1270
1647
1127
166
166
166
200587
256644
286 257
Tablo 13: Yerleşimlerin Nüfus Büyüklüklerine Göre Sınıflanması
2011
3.1.15 2011 verilerine göre, belediye olma koşulunu sağlayacak 2000 nüfus eşiğinin altında olan 144
adet yerleşim bulunmakta ve ülkenin toplam nüfusunun %24,57’sini oluşturmaktadır. Belediye
yasasına göre belediye olma zorunluluğu bulunan 5000 üzeri nüfusa sahip 10 yerleşim
bulunmaktadır. Bu 10 yerleşimin nüfusları toplamı, ülke nüfusunun %62,95’ini oluşturmaktadır.
Bu iki nüfus eşiği aralığında ise toplam 12 yerleşim bulunmaktadır ve ülke nüfusunun % 12,48’ini
kapsamaktadır.
YERLEŞIM ADEDI
NÜFUS DE- JURE
YERLEŞIM
BÜYÜKLÜĞÜ
1996
2006
2011
2016
2021
2026
2031
65000 üstü
-
-
-
-
-
1
2
-
-
-
-
5500065000
-
-
1
1
1
1
1
-
-
51836
4500055000
-
1
-
1
2
1
1
-
49868
20000 45000
2
2
2
2
1
1
-
66813
5000 –
20000
4
4
7
7
8
12
12
2000- 5000
4
13
12
12
14
13
2000 altı
156
146
144
143
140
TOPLAM
166
166
166
166
166
1996
2006
2011
2016
2026
2031
-
66376
136279
56582
61476
56731
62264
-
45646
96179
54792
48549
59220
69732
59285
29990
38684
-
40177
37661
58607
53676
68967
105156
124302
16
19767
39795
35730
38287
45012
35291
45903
137
134
73830
70100
70352
72955
71867
70015
67807
166
166
200587
256644
286257
326431
373490
427045
485103
25
2021
2031
YERLEŞIM
BÜYÜKLÜĞÜ
NÜFUS DE- JURE
1996
2006
2011
2016
TOPLAM NÜFUSA ORANI
2021
2026
2031
1996
2006
2011
2016
2021
-
-
2026 2031
65000 üstü
-
-
-
-
-
66376
136279
-
-
-
15,6
28,1
55000- 65000
-
-
51836
56582
61476
56731
62264
-
- 18,11 17,34 16,46
13,3
12,8
45000- 55000
-
49868
-
45646
96179
54792
48549
- 19,43
12,8
10
20000 - 45000
66813
59220
69732
59285
29990
38684
- 33,31 23,08 24,36 18,16
8,03
9,1
-
5000 – 20000
40177
37661
58607
53676
68967
105156
124302 20,03 14,68 20,48 16,45 18,47
24,6
25,7
2000- 5000
19767
39795
35730
38287
45012
35291
45903
15,5 12,48 11,73 12,04
8
9,4
2000 altı
73830
70100
70352
72955
71867
70015
67807 36,81 27,31 24,57 22,33 19,24
16,4
14
100
100
TOPLAM
200587 256644 286257 326431
373490
427045
485103
9,85
100
100
- 13,99 25,76
100
100
100
3.1.16 Yapılan nüfus projeksiyonlarında mevcut durumun devamı halinde, 2021 yılına kadar nüfusu
65000 ve üzeri yerleşim bulunmazken, 2021 yılından sonra Lefkoşa’nın bu nüfusun üzerine
çıkabileceği görülmektedir. Bu durumda Lefkoşa’nın tek başına 2021 yılında toplam ülke
nüfusuna oranı %18 civarında olacağı tahmin edilmektedir.
3.1.17 Mevcut
durumun
devamı
senaryosuna
dayalı
projeksiyonun çizdiği yerleşim
kademelenmesi
tablosuna
bakılacak olursa, 2031 yılına
gelindiğinde 20000 ve üzeri
sadece 4 yerleşim bulunurken
toplam nüfusa oranının yaklaşık
%52 olduğu göze çarpmaktadır.
Bu tahmine göre, ülkenin birkaç
yerleşiminde yığılma olabileceği
ve bu durumun birçok sorun
oluşturabileceği görülmektedir.
Grafik 16: 1996-2011 arası 5’er yıllık dönemlerde 1000 kişşiye düşen tahmini
ortalama net göç
3.1.18 1996-2031 yılları arasındaki
projeksiyon tahminlerinde de
görüldüğü üzere, 5000 nüfusun
altında
olan
yerleşimlerin
yüzdelik
oranını
giderek
azalırken, 5000 ile 20000 nüfus
aralığındaki yüzdelik giderek
artmaktadır. Bu eğilim, kırsal
yerleşimlerden
kentsel
yerleşimlere olan göçe dikkat
çekerek, kentsel yerleşimlerdeki
yığılmayı vurgulamaktadır.
Grafik 17: 1996-2011 yılları arasında göç eğilimleri
26
2031
3.1.19 Nüfun belirleyici faktörlerden
birisi de göç göstergeleridir:
Kuzey Kıbrıs Türk Cunhuriyeti net
Göç göstergeleri ve eğilimlerine
bakıldığında ( bknz tablo) , 19962006 döneminde net göçün 20012006 yılları arasında en üst düzeye
ulaştığı ve ülkede yaşayan her
1000 kişiye 17.1 kişi göç aldığı
görülmektedir. Bu oran 2009
verilerine göre Avrupa Birliği üyesi
Grafik 18: Net Göçün Değişimi
27 ülkenin ortalaması olan 1000
kişİye 6.1 kişi göç Güney Kıbrıs için 1000 kişiye 15 kişi göç değerinin , Malta için 1000 kişiye 17 kişi göç
değerinde bir değerdir.24 2006 yılından sonra inşaat sektöründe yaşanan çökme ve genel olarak
ekonomideki daralma, küresel ekonomik krizin etkileri, Türkiye ekonomisindeki gelişmelerin, 2007 ve
2011 yılında kayıtsız işgücünü kayıt altına almaya yönelik izlenen politikalar ve alınan önlemlerin etkili
olacağı, bu nedenlede ülkeye gelen göçün azalacağı, böylece net göçün düşeceği varsayılmıştır. Bu
nedenle de 2002- 2006 döneminde net göçün en yüksek düzeye ulaştığı 1996 – 2006 döneminde
eğilimin sürmeyeceği , 2007 yılından itibaren nüfus artış hızının belli oranda düşeceği varsayılmıştır.
2006 sayımının de-facto sonuçları ile 2011 sayımının kesin olmayan de-facto sonuçları
karşılaştırıldığında , 1996 – 2006 döneminde de-facto nüfusun yıllık ortalama artış hızı %2.52’iyken,
2006- 2011 döneminde de-facto nüfustaki değişim % 2.13 olarak gerçekleştiği, buna göre de 1996 –
2011 dönemindeki de-facto nüfusun yıllık ortalama artış hızının %2,8 oranında düştüğü görülmekte, bu
da ülke nüfus artış hızın düşmekte olduğu varsayımını doğrulamaktadır.
3.1.20 Kuzey
Kıbrısta’taki
üniversitelerde
okuyan,
Türkiye
Cumhuriyeti
ve
üçüncü
ülke
uyruklu
üniversite öğrencileri de ülke
nüfusunda önemli bir payı
vardır. 1996- 2011 Düneminde
Üniversitelere
Kabul
Edilen
Türkiye Cumhuriyeti ve Üçüncü
Ülke Uyruklu Öğrenci Sayısı
Değişimi
bakldığında
Yıllar
içinde bu öğrencii sayılarında
istikrarsızlık
görülmektedir.
Kabul edilen öğrenci sayı
artmasına karşın, değişim
hızında
düşüşler
izlenmektedir.
Gelecekteki
Grafik 19: 1996-2001 döneminde yabancı üniversite sayısında değişim
nüfusun tahmin edilmesinde,
açılması planlanan yeni üniversite
kampusler,
mevcut
üniversitelerde olası değişikliklere
bağlı olarak öğrenci sayıları ile
ilgili artacağı, azalacağı veya orta
düzeyde yakın değerlerde olmayı
sürdüreceği
olmak
üzere
varsayımlar geliştirİlmiştir.
Grafik 20: 1996-2011 yılları arasında üniversite öğrenci sayısı değişimi
24
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/statistics_explained/index.php/Migration_and_migrant_population_statistics
27
Yıllar
Kabul Edilen Öğrenci Sayısı
2031
Değişim (%)
1996 – 97
6507
1997 – 98
7704
18,40
1998 – 99
7407
-3,86
1999 – 00
8773
18,44
2000 – 01
9531
8,64
2001 – 02
9207
-3,40
2002 – 03
13152
42,85
2003 – 04
11987
-8,86
2004 – 05
13889
15,87
2005 – 06
17526
26,19
2006 – 07
18871
7,67
2007 – 08
25934
37,43
2008 – 09
28800
11,05
2009 – 10
34500
19,79
2010 – 11
34090
-1,19
2011 – 12
32763
-3,89
25
Tablo 16: Kabul edilen öğrenci sayısı ve yüzdelik değişimleri
3.2 2011 – 2031 Yıllarını Kapsayan Plan Dönemindeki Nüfus Tahminleri Yöntem
- Metodolojik Yaklaşım
3.2.1
Nüfus Değişimini Belirleyici Faktörler: İç ve dış siyasal, ekonomik ve sosyal değişimlere bağlı
olarak, öngörülen veya öngörülemeyen değişimlere cevap verebilir olabilmesi ve etkili olabilmesi
için alternatifler, kabuller, gerçekleşebilir senaryolar geliştirilmiştir.
3.2.2
Bu senaryolara bağlı olarak doğal artış ,net göç değişimi , üniversite öğrenci sayısındaki değişim
dikkate alınarak, Yüksek ,Orta, Düşük nüfus artışı tahminlerine dayalı olarak, 5, 10, 15 ve 20 yıllık
dönemler için nüfus tahminleri yapılmıştır.
3.2.3
Gelecekteki 5, 10, 15 ve 20 yıllık dönemdeki tahmini nüfuslar, 1996 ve 2011 yılları de-jure yıl
ortası nüfus değerleri esas alınarak, matematiksel yöntem olarak bileşik faiz26 ve üstel
fonksiyon27 yöntemleri kullanılarak hesaplanmıştır. İki yöntemin de verdiği sonuçlar aynı olup
birbirlerini matematiksel olarak sağlamaktadır.
3.2.4
Nüfus tahminleri iki farklı planlama yaklaşımına dayanmaktadır. Birincisi mevcut durumun ve
eğilimlerin önümüzdeki 5, 10 ve yıllık dönemde de devam edeceği varsayıma dayanmaktadır,
ikincisi ise ÜFP’nin planlama stratejisine göre eğilimlerin plan stratejisi çerçevesinde
yönlendirilmesine dayanmaktadır.
3.2.5
Mevcut Durumun ve Eğilimlerin Devam Edeceği Varsayımına Dayalı Tahmin Yaklaşım ve
Yöntemleri: Mevcut durumun ve eğilimlerin devamı için iki temel senaryo kabul edilmiştir.
3.2.5.1
İlk senaryo, 1996 – 2011 dönemindeki doğal nüfus artışı , net göç eğilimleri , KKTC
üniversitelerinde yüksek öğrenim gören Türkiye Cumhuriyeti ve diğer yabancı ülke uyruklu
üniversite öğrencileri ve benzeri belirleyici nüfus unsurları ile ilgili eğilimleri belirleyici dış ve iş
25
Kaynak : DPÖ Mart 12 ve Milli Eğitim Bakanlığı
t
Bileşik faiz yöntemi: Pt = Po*(1+r)
Pt = Dönem sonundaki nüfus
Po = Dönem başındaki nüfus
r = Artış hızı
t = Yıl sayısı
27
rt
Üstel Fonksiyon yöntemi: Pt = Po*e
Pt = Dönem sonundaki nüfus
Po = Dönem başındaki nüfus
r = Artış hızı
t = Yıl sayısı
26
28
2031
faktörlerin aynen devam edeceği veya benzer koşulların olabileceği, 1996-2011 yılları
arasındaki nüfus artış hızının 2031’e kadar aynı olacağı varsayımına dayanmaktadır.
3.2.5.2
İkinci senaryo ise, net göç eğilimleri ve tahminlerine dayanmaktadır. Göç göstergeler ve
tahminler ışığında, ülke, ilçeler ve yerleşim birimlerinin tahmini nüfuslarının hesaplanmasında
üç farklı varsayım geliştirilmiştir.

Bu senaryoda, net göçün azalma eğilimleri ve geleceğe yönelik tahminler dikkate alınarak ,
net göçün düşük, orta ve yüksek oranda azalma kabullerine göre, nüfus artış hızının net
göçteki değişime pararlel olarak giderek azalacağı , bu bağlı olarak da ülke nüfusunun,
önümüzdeki 10 – 20 yıllık dönemde yüksek, orta ve düşük oranlarda azalacağı
varsayılmaktadır. Bu varsayıma dayanarak, yüksek, orta ve düşük olarak üç farklı nüfus
tahmini yapılmıştır.
5 YILLIK
KAPSADIĞI DÖNEM
TOPLAM
GERÇEKLEŞEN TAHMİN
1996-2001
2001-2006
ÖNGÖRÜ TAHMİN
2006-2011
2011-2016
2016-2021
2021-2026
2026-2031
ERKEK
KADIN
1 YILLIK
TOPLAM
ERKEK
KADIN
11450
22900
6616
13232
4834
9668
2290
4580
1323
2646
967
1934
10000
6000
4000
2000
1000
5778
3467
2311
1156
578
4222
2533
1689
844
422
2000
1200
800
400
200
1156
693
462
231
116
844
507
338
169
84
Tablo 17: 1996 – 2011 Döneminde Gerçeleşen Net Göç ve Eğilimler ile ÜFP 2 inci Plan Dönemi sonu 2031 Yılına Kadar
28
Tahmini Göç Miktarı ( Üniversite öğrencisi Hariç )
25000
20000
15000
5 Yıllık Toplam
5 Yıllık Erkek
10000
5 Yıllık Kadın
Üstel (5 Yıllık Toplam)
5000
y = 34809e-0,468x
0
Grafik 21: 1996- 2031 5 ‘er Yıllık Dönemlerde Tahmini Net Göç Eğilimi
3.2.5.3
28
Mevcut durumun devamına dayalı olan bu ilk stratejiye göre, ülkenin tahmini nüfusuna bağlı
olarak, kentlerin ve bölgelerin nüfuslarının da benzer eğilimde artmaya devam edeceği
varsayılarak nüfusları hesaplamıştır
Kaynak : ÜFP çalışamaları çerçevesinde , DPÖ ile işbirliği içinde geliştirilmiştir. (30.03.2012)
29
3.2.6
2031
Plan Stratejisine Dayalı Nüfus Dağılım Stratejisinin Hesaplanma Yaklaşımı ve Yöntemi29: Planın
stratejisine çerçevesindeki tahmin edilen ülke ve ilçe toplam nüfuslarının, planda öngörülen Ana
Gelişme Merkezi Olan ve Yeni Roller Belirlenmiş Yerleşimlerine ( Bknz Bölüm IV Mekânsal Stratejiler,
Yerleşimler Syf 18) dağıtmaya dayanmaktadır . Buna göre kentsel – kırsal dağılımının dengelenmesine
yönelik yaklaşım ve varsayımlar geliştirilmiştir.
3.2.6.1
Mevcut durumun aynı şekilde devam etme stratejisi olan ilk stratejiye göre , kentlerin, bölgelerin aynı
büyüme oranı ile devam edeceği varsayılarak nüfusları hesaplamıştır.
3.2.6.2
Planın stratejisine dayalı olan İkinci stratejide ise, tüm ülke nüfusunun aynı oranda büyüyeceğini
varsayılmaktadır. Öte yandan; gelişme ve değişim için belirlenmiş merkezler planlama ile kontrol
edeceği için, ek konutların dağılımı dolayısı ile nüfusun bölgelere kentlere dağılımı farklı olacaktır.
3.2.6.3
Yeni gelişme stratejisinin amacı; Lefkoşa ve Girne’nin nüfus büyüme oranlarını 10 yıl içerisinde yarıya
çekebilmek ve ülke düzeyinde bölgeler arasında ekonomik gelişmeyi dengelemek için bu iki büyük
kentsel alanda yeni gelişmelerin sınırlandırması ve kontrol edilmesidir.
3.2.6.4
Bu ikinci strateji uyarınca, gelişmenin sınırlaması ve kontrol altına alınması sonucunda, Lefkoşa veya
Girne’de yaşamayı isteyecek olan ancak fakat burada yaşama alanı bulamayacak olan fazla nüfusun,
yeni iş ve istihdam alanları çekim merkezleri yaratarak ve teşvik ederek Gazimağusa ve iç bölgelerine
yönlendirmesi ana politika belirlenmiştir. (bknz Bölüm IV Mekânsal Stratejiler Ana Kentsel Hizmet
Merkezleri syf 18 ve Büyüme Kenti syf 20).
3.2.6.5
Bu strateji gereği olarak, Gazimağusa bölgesinde, is ve istihdam alanları , okul, klinik, rekreasyon ve
benzeri sosyal altyapılar için alanlar, maliyeti karşılanabilir konutlar dahil yeni konut gelişmeleri ve
yatırımları için alanların ayrılacak ve bölgelendirilmeler yapılacaktır.
3.2.6.6
Yeni Kentsel Büyüme Bölgesi olarak belirlenen Gazimağusa – İskele’ye doğru yönlendirilecek nüfus
artış büyüklüğü hesaplamasında izlenen yaklaşım ve yöntemde iki adımdan oluşmaktadır.
(1) KKTC toplam nüfusu artış hızları, 5 , 10 , 15 ve 20 yıllık dönem için, aşağıdaki 4.3 maddesi
altında belirtilen, nüfüs tahminleri ve KKTC ve ilçeler bazında ortalama hanehalkı büyüklüğü
kullanılmıştır.
Ortalama Nüfus
Artış Hızları
1996 Nüfus
1996-2011 (De-jure)
2011 Nüfus
Başlangıç
KKTC Toplamı
Lefkoşa İlçesi
Mağusa İlçesi
Girne İlçesi
Güzelyurt İlçesi
İskele İlçesi
2006 Nüfus
200587
256644
286257
62295
84776
94824
52875
63603
69741
38715
57902
69163
27523
29264
30037
19179
21099
22492
Tablo 18: İlçelere Göre Ortalama Nüfus Artış Hızları
İLÇELER
ORTALAMA HANE HALKI DAĞILIMI
LEFKOŞA
2.97
GAZİ MAĞUSA
2.93
GİRNE
2.85
GÜZELYURT
2.96
İSKELE
3.29
Bitiş
2,85
2,00
2,37
3,48
2,13
5,24
0,61
1,15
2,29
1,61
2,93
0,56
0,98
2,80
1,85
3,87
0,58
1,06
2.95
KKTC
Tablo 19: İlçelere Göre Ortalama Hane Halkı Dağılımı (2011 verilerine göre)
29
Plan Stratejisine Göre Yapılmış nüfus Projeksiyonları için bknz Bölüm IV Mekansal Strateji
30
Ortalama
2031
(2)
İlk adımda, Lefkoşa ve Girne’nin mevcut nüfusU ve artış hızları dikkate alınarak, ‘ mevcut
durumun aynı şekilde devam etmesi’ halide, Lefkoşa’nın (Gönyeli, Hamitköy, Haspolat, Kanlı
köy dahil) nüfusunun 1996- 2011 yılları arasında % 2,80 olan yıllık ortalama artış hızına göre
artacağı varsayıldığında 2011yılında 94 824 olan ve ülke nüfusunun yaklaşık % 34’ünün yaşadığı
Lefkoşa’nın nüfusu , 2016 yılında yaklaşık 111 000, 2021 yılında ise yaklaşık 133 000 olarak
tahmin edilmiştir. 20 yıllık dönemin sonu 2031 ise Lefkoşa nüfusu 197 000 olarak
hesaplanmıştır.
1996
2006
1996- 2011 DÖNEMİ
NÜFUS DEĞİŞİMİ
2011
KİŞİ
30
1 Lefkoşa
2 Girne
Lefkoşa – Girne Toplam
31
3 Mağusa
3 Büyük Kent Genel Toplam
KKTC Diğer Kentsel
Yerleşımler Toplam
KKTC Toplam Kentsel Nüfus
51234 71078
16425 27442
67659 98520
27637 35381
95296 133901
81432
33262
114694
40513
155207
30198
16837
47035
12876
59911
40198
39724
7432
127176 173584
32292
ORTALAMA
2016
ARTIŞ %
3,09 96073
4,70 41462
3,52 137535
2,55 45646
3,25 183181
1,38
2021
2026
2031
113609
51130
164739
51104
215843
134023
62115
196138
56731
252869
156618
73919
230537
62264
292801
48655
55079
62527
70737
197484
70308
2,93 230388
268806
312333
359226
83060
88773
15362
1,27
96043
104684
114712
125877
200587 254644
286257
326431
373490
427045
485103
KKTC Toplam Kırsal Nüfus
73411
KKTC TOPLAMI
85670 2,37
Tablo 20: 2016-2031 Yılları Arasında Nüfus Değişim Tahmini
1996
2006
2011
NÜFUSU NÜFUSU NÜFUSU
2016
2021
2026
2031
51234
71078
81432
96073
113609
134023
156618
1
2
16425
27442
33262
41462
51130
62115
73919
9711
16209
19546
24292
30055
36837
44417
Girne Kenti
Girne Diğer Kentseller
26136
43651
52808
65754
81185
98952
118336
Lefkoşa – Girne Kentsel Toplam
77370
114729
134240
161827
194794
232975
274954
Mağusa – İskele Bölgesi Kentsel Toplam
30451
39038
40920
50055
55982
62087
68086
Batı – Kuzey Batı Bölgesi Kentsel Toplam
19355
19817
19771
19954
20146
20334
20498
127176
73411
173584
83060
194931
91326
231836
94595
270922
102568
315396
111649
363538
121565
200587 256644 286257 326431 373490 427045
Tablo 21: 2016-2031 Yılları Arasında Kentsel Bölgelerin Nüfus Değişim Tahmini
485103
(3)
3.2.6.7
Plan Stratejisine göre nüfus tahminleri hesaplanırken ise, Lefkoşa ve Girne nüfusu için
2006 ve 2011 yılındaki aynı başlangıç rakamı kullanılmış ve artış hızlarında azalma
öngörülerine dayalı olarak düşen ortalama yıllık nüfuş artışı oranı ile nüfus tahmininde
bulunulmuştur.
Yukarda belirtilen yaklaşımlarla toplam 5- 10 ve 20 yıllık dönem için tahmini ülke nüfusun ve hanenin
Ana Gelişme Merkezi Olan ve Yeni Roller Belirlenmiş Yerleşimlerine (Bknz Bölüm IV Mekânsal
Stratejiler , Yerleşimler Syf 18) dağılımı için üç senaryo ve hesaplama yöntemi kullanılmıştır.
(1)
Planlama Stratejisine dayalı nüfus tahminlerinin yapıldığı ikinci adımda aşağıdaki üç farklı
senaryo öngörülmüştür.
(a) Birinci senaryoya göre : nüfus tahmin (projeksiyon) döneminin her yılı için, 10’uncu yıla
ulaşıncaya kadar, ortalama yıllık nüfus artış oranının bir önceki yılın nüfus artış hızı oranının
%-5’i (eksi %5) olacağı ve böylece 10 yıl içinde, bu iki büyük baskın kentin nüfus artış
hızları oranının şimdikinin oranın yarısına düşeceği varsayılmıştır. (10x %-5 = %-50).
30
31
Lefkoşa olarak Lefkoşa İmar Planının kapsadığı , Lefkoşa - Hamitköy, Haspolat , Gönyeli – Kanlıköy ve Alayköy kabul edlmiştir.
Gazimağusa kentsel nüfusuna, Belediye Sınırları içinde olan ve tamamen kırsal niteliklere sahip Mutluyaka dahil edilmemiştir.
31
2031
(b) İkinci ve üçüncü senaryolarda ise: İki büyük kentin yıllık nüfus artış hızlarının, 10
yılda, sırasıyla %40 ve %30 azalacağı varsayılmıştır.
(c) ‘mevcut durum aynı şekilde devam etmesi ’ senaryosuna göre yapılan projeksiyonu
ile hesaplanan nüfustan, ikinci adımda hesaplanan projeksiyonda elde edilen 2
kentin nüfusunu çıkarılmıştır. Elde edilen bu rakam, ülkenin diğer bölgelerine
yönlendirmesi gereken nüfusu vermektedir. (Gazimağusa). Aynı şekilde ‘ mevcut
durum aynı şekilde devam etmesi ’ projeksiyonunda kullanılan, hanehalkı
büyüklüğünü kullanarak, elde edilen bu nüfus hanelere bölünerek , Gazimağusa
bölgesinde ihtiyaç duyulacak konut haneleri rakamı elde edilmiştir.
(2)
Diğer yerlerdeki nüfus artışı ya da düşüşündeki durum ile ilgili olarak, öncelikle , tüm
ülkenin nüfus artışına bakılarak ve konut ihtiyacına sahip olan nüfusu hesaplamak için,
Girne ve Lefkoşa için ‘ mevcut durum aynı şekilde devam etmesi ’ durumu için
hesaplanan nüfustan çıkarılmıştır. Bu kalan nüfus ülkenin başka bölgelerine
yönlendirilmesi gereken nüfustur. Bu nüfus miktarının diğer İLÇELERE ve PLANLAMA
BÖLGELERİNE bölüştürülmüştür. (Bknz Bölüm IV Mekânsal Stratejiler , Ana Mekansal
Gelişme Stratejisi, Tablo 3, syf. 10)
(3)
Bu hesaplama sırasında, kentlerin nüfus artış hızları/büyüme oranlarını gösteren tablo
kullanılmıştır. Bu yöntemle böylece artan nüfusun nereye gidebileceği görülebilmektedir.
(4)
Gelecekteki yeni konut haneleri, sağlanacak ekonomik teşvikler de dikkate alınarak,
geçmişteki göç eğilimlerine bağlı olarak büyüme eğiliminin olduğu veya olacağı, planda
“Ana Gelişme Merkezi Olan ve Yeni Roller Belirlenmiş Yerleşimler ” olarak öngörülen
yerlere bölüştürülmüştur. (Bknz Bölüm IV Mekânsal Stratejiler , Ana Mekansal Gelişme
Stratejisi, Tablo 4, syf. 11)
(5)
Konut hanelerinin yüksek dereceli tarım arazilerine sahip veya akifer üstünde olan veya
kıyı, dik yamaçlarda ve benzeri hassas alanlarda olan kentlere dağıtılmaması ilkesi
bensimsenmiştir.
(6)
Yeni turizm kentinde çalışanlar için konut ihtiyaçı ve çoğunlukla da turistlerin konaklama
dikkate alınmıştır. Geçiş kasabasında, az miktarda bir büyüme olması öngörülmektedir.
Geliştirilmiş altyapıya sahip olacaklarından, ilçe merkezlerine fazladan konut hanesi
önerilmiştir. Ancak bu yapılırken tarım arazisi ve akifer nedeniyle Güzelyurt’te hassas ve
dikkatli davranılmıştır.
3.3 Mevcut Durumun Devamı Halinde Gelecekteki Nüfus Değişimleri ve Tahminleri
3.3.1
Birinci Senaryo: 1996-2011 yılları arasında 166 yerleşim biriminin yıllık ortalama nüfus artış
hızlarının aynen devam etmesi varsayımına dayanmaktadır.
3.3.1.1
Bu durumda, Ülke nüfusu 10 yıl sonra 2021 de yaklaşık 382 700 ‘e 20 yıl sonra 2031 ‘de ise 539
000 ‘e ulaşacağı tahmin edilmiştir. 1978 , 2006 yılları arasındaki yaklaşık 28 yıllık dönemde
KKTC nüfusun 1.75 katına ulaştığı ( 1996 : 146 740; 2006 : 256644) dikkate alınırsa, 2034 yılında
nüfusun 450 000 civarında olacağı varsayımı ile görüldüğü gibi 539 000 ‘in gerçekci bir sonuç
olmadığı anlaşılmaktadır.
3.3.1.2
KKTC nüfusunun 1996- 2011 dönemindeki yıllık ortalama artış hızının %2,37 olurken , başta
kentsel yerleşimler olmak üzere , yerleşimlerin artış hızları , KKTC ortalamasının üzerinde olan,
KKTC ortalaması seviyesinde olan , KKTC ortalamasının altında olan ve nüfusu azalan
yerleşmeler olmak üzere farklı artış hızları ile nüfusu artan veya azalan yerleşimler vardır.
3.3.1.3
KKTC ‘nin yıllık ortalama artış hızının aynen devam edeceği varsayımı ile yapılan hesaplama
sonucunda KKTC nüfusunun 2031 yılında ortalama artış hızı 3,56 olarak hesaplanırken,
yerleşimlerin her birinin 1996- 2011 dönemindeki artış hızları ile nüfuslarının değişeceği
varsayılarak hesaplama sonucunda ise KKTC nüfusu 538920 olarak hesaplanmıştır. Iç göç ve dış
32
2031
göçün ülke içi dağılımı ile ilgili veri bulunmaktadır. Kentleşme eğilimleri ile ilgili veriler
yetersizdir. Bu nedenle de sağlıklı tahmin yapılamamaktadır
Doğal
Artış
Senaryo 1
Senaryo
1996- 2006
Dönemi
aynen devam
edecek
Sayım
YILLARA GÖRE TAHMİNİ KKTC TOPLAM
NÜFUSU
1996
2006
2011
2016
2021
2026
2031
Nüfus
0,9
200.587
256.644
286.200
328.936
382.683
451.051
538.920
Artış
Hızı
-
-
-
2,37
2,78
3,03
3,29
3,56
Tablo 22: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahmini (Senaryo 1)
İlçeler
Lefkoşa
Mağusa
Girne
Güzelyurt
İskele
KKTC Toplam
Sayım De-jure
1996
2006
62295
84776
52875
63603
38715
57902
27523
29264
19179
21099
200587
256644
2011
94824
69741
69163
30037
22492
286257
Artış Hızı
2016
2,80 111424
1,84 77017
3,87 84877
0,58 31559
1,06 24058
2,37 328936
Toplam Nüfus
2021
2026
132739 160447
85405
95126
104882 130461
33674
36628
25983
28389
382683 451051
2031
196878
106470
163333
40785
31454
538920
Tablo 23: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının Aynen Devam Etmesi Halindeki 20 Yıllık Nüfus Tahmin
3.3.2 İkinci Senaryo :
3.3.2.1 Bu ikinci senaryoda ise , net göçün azalma eğilimleri ve geleceğe yönelik tahminler dikkate
alınarak hesaplama yapılmıştır. Buna göre, 2011 yılına kadar değişen nüfus artış hızlarının
değişim tablosunu göz önünde bulundurularak geliştirilen diğer bir senaryoda 2011’den sonra
doğal artış sabit kalırken dış göçün azalacağı ve buna bağlı olarak nüfus artış hızının belli
oranlarda azalacağı varsayılmıştır. Ülkenin 20 yıl içinde bulunabileceği farklı durumlara göre bu
azalma yüzdesi yüksek, orta ve düşük olarak üç farklı oranda belirlenmiştir. Buna göre nüfus
artış hızı düşük oranda azalabilecekse KKTC nüfusu en yüksek 495.000 civarında olacaktır.
Nüfus artış hızı orta düzeyde azalacaksa, nüfus yaklaşık 485.000 ve yüksek oranda azalacaksa
da yaklaşık 466.000 kişi olabileceği tahmin edilmektedir.
Yıllar
Artış Hızları Yıl Aralığı
Yüksek
Nüfus
(Senaryo
2)
Orta
Nüfus
(Senaryo
3)
Düşük
Nüfus
(Senaryo
4)
Artış Hızları Düşüş Oranı
Ortalama Artış Hızı
KKTC Toplam Nüfus
Artış Hızları Düşüş Oranları
KKTC Toplam Nüfus
1996
Sayım Sonuçları
2006
2011
1996-2011
2,37
200587
256644
-
-
200587
256644
2016
2011-2016
4,49%
2,65
Tahminler
2021
2026
2031
2016-2021
2021-2026 2026-2031
4,39%
5,62%
7,50%
2,75
2,80
2,77
286257
326793
374898
431141
495227
2,37
5,31%
2,63
5,37%
2,69
7,59%
2,68
11,02%
2,55
286257
326431
373490
427044
485103
10,67%
10,59%
2,41
415554
2,30
466117
Artış Hızlarının Düşüş
9,03%
7,44%
Oranları
2,37
2,52
2,52
KKTC Toplam Nüfus
200587 256644
286257
324694
368293
Tablo 24: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahminleri
33
2031
KKTC Nüfus Artış Hızları
2,8
Yüksek
Orta
Düşük
2,6
2,4
2,2
2
19962011
20112016
20162021
20212026
20262031
Grafik 22: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011’den Sonra Yüksek,
Orta Ve Düşük Oranlarda Azalmasına Bağlı Değişen, Nüfus Artış Hızlarının
Karşılaştırması
Senaryo
Yıllar
KKTC Toplam Nüfus
Artış Hızı Düşme Oranı
Artış Hızı
Lefkoşa İlçesi
Artış Hızı
Yüksek
Nüfus
Mağusa İlçesi
Artış Hızı
Girne İçesi
Artış Hızı
Güzelyurt İçesi
Artış Hızı
İskele İçesi
Artış Hızı
1996
Sayım Sonucuna Göre
2006
2011
2016
Tahmini Nüfuslar
2021
2026
2031
200587
256644
286257
326793
374898
431141
495227
-
-
-
4,49%
4,39%
5,62%
7,50%
-
-
2,37
2,65
2,75
2,80
2,77
62295
84776
94824
110608
129682
152414
178806
-
-
2,80
3,08
3,18
3,23
3,19
52875
63603
69741
76640
84187
92319
100885
-
-
1,85
1,89
1,88
1,84
1,77
38715
57902
69163
84097
102001
123037
147018
-
-
3,87
3,91
3,86
3,75
3,56
27523
29264
30037
31467
32394
33349
34332
-
-
0,58
0,93
0,58
0,58
0,58
19179
21099
22492
23980
25710
27703
29961
-
-
1,06
1,28
1,39
1,49
1,57
Tablo 25: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011’den Sonra Düşük Oranda Azalmasına Bağlı 20 Yıllık Nüfus
Tahminive Nüfus Artış Hızları
Senaryo
Yıllar
KKTC Toplam Nüfus
Artış Hızı
Orta
Nüfus
Lefkoşa İlçesi
Artış Hızı
Mağusa İlçesi
Artış Hızı
Girne İçesi
Artış Hızı
Güzelyurt İçesi
Artış Hızı
İskele İçesi
Artış Hızı
Tahmini Nüfuslar
1996
2006
2011
2016
2021
2026
2031
200587
256644
286257
326431
373490
427044
485103
-
-
-
5,31%
5,37%
7,59%
11,02%
-
-
2,37
2,63
2,69
2,68
2,55
62295
84776
52875
63603
38715
57902
27523
29264
19179
21099
94824
2,80
69741
1,85
69163
3,87
30037
0,58
22492
1,06
110462
3,05
76598
1,88
83957
3,88
31450
0,92
23964
1,27
129110
3,12
84012
1,85
101458
3,79
33252
1,11
25658
1,37
150733
3,10
91809
1,78
121478
3,60
35467
1,29
27557
1,43
174587
2,94
99674
1,64
143193
3,29
38039
1,40
29610
1,44
Tablo 26: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011’den Sonra Orta Oranda Azalmasına Bağlı 20 Yıllık Nüfus
34
Senaryo
Yıllar
Tahmini Nüfuslar
1996
2006
2011
2016
2021
2026
2031
KKTC Toplam Nüfus
200587
256644
286257
324694
368293
415554
466117
Artış Hızı
Lefkoşa İlçesi
62295
84776
2,37
94824
9,03%
2,52
109793
7,44%
2,52
127060
10,67%
2,41
146092
10,59%
2,30
166776
2,80
2,93
2,92
2,79
2,65
52875
63603
69741
76303
83207
90183
97177
1,85
1,80
1,73
1,61
1,49
69163
83323
99540
117201
136111
3,87
30037
0,58
22492
1,06
3,73
31374
0,87
23902
1,22
3,56
33014
1,02
25472
1,27
3,27
34923
1,12
27155
1,28
2,99
37101
1,21
28953
1,28
Artış Hızı
Düşük
Nüfus
2031
Mağusa İlçesi
Artış Hızı
Girne İçesi
38715
Artış Hızı
Güzelyurt İçesi
Artış Hızı
İskele İçesi
Artış Hızı
57902
27523
29264
19179
21099
Tablo 27: 1996-2011 Yılları Arasındaki Nüfus Artış Hızının 2011’den Sonra Yüksek Oranda Azalmasına Bağlı 20 Yıllık Nüfus
3.3.2.2
DPÖ’nün yaptığı bir başka projeksiyona gore 2021 yılında KKTC nüfusu 345 000, 2031 yılında
ise 395 000 olarak tahmin edilmektedir.
3.3.2.3
Tüm hesaplamalar ve tahminler karşılaştırıldığında, KKTC nüfusunun artış içinde olduğu, bügun
için gelecek ile ilgili öngörülebilir en iyimser ve en kötümser senaryolata bağlı olarak, ülkenin
kendi doğal artışı dışında, iş , istihdam olanaklarının düzeyi çekiciliği , bölge ülkelerindeki
ekonomik gelişme ve siyasi istikrara bağlı olarak ülkenin alacağı göç, öğrenci hareketleri, ve
turist sayısı ile orantılı olarak artış göstereceği anlaşılmaktadır.
550000
525000
500000
475000
450000
425000
400000
375000
350000
325000
300000
Senaryo 1
Senaryo2
Senaryo 3
Senaryo 4
2016
2021
2026
2031
Grafik 23: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Nüfus Tahminlerinin Karşılaştırılması
3.3.3
Tüm bu hesaplamalar sonucunda:
3.3.3.1
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin toplam nüfusunun 2021 yılına kadar olan önümüzdeki 7 yıllık
dönem içinde, 345 000 ile 375 000 arasında, 2031 yılına kadar olan dönem sonunda ise
395 000 – 485 000 arasında olacağı, tahmin edilmektedir. Mevcut durumun devamı halinde, 2021
yılına kadar olan önümüzdeki dönem içinde nüfusun kırsal ve kentsel yerleşimler dağılımı KKTC
genelinde %72,5 kentsel yerleşimler ve % 27,5 kırsal yerleşimler, 2031 yılında ise bu dağılım % 75
kentsel yerleşimler ve % 25 kırsal yerleşimler olarak tahmin edilmektedir.
3.3.3.2
Bu toplam nüfusun ülke içinde nasıl dağılacağı ÜFP Planın stratejisine etkin bir şekilde uygulanmasına
bağlı olacaktır. (Plan Stratejisine göre, ülke nüfusun gelecekte ülke içinde dağılımı tahminleri için bknz
Bölüm IV Mekansal Strateji )
3.3.3.3
Sonuç olarak yapılan tüm projeksiyonlar 20 yıllık değişimleri gösteriyor olsa da, 10 yıldan sonra
standart sapmanın yükselebileceği göz önünde bulundurularak, plan 5’inci yılda kontrol edilecek ve
10’uncu yılda gidişata göre gerekli ayarlamalar yapılacaktır.
35
2031
Tablo 28: Mevcut Durumun Devam Etmesi Durumunda , Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Ülke Nüfusunun İlçelere , Belediyelere Dağılımı
NO
İLÇESİ
1.
LEFKOŞA
2.
LEFKOŞA
BELEDİYESİ
LEFKOŞA
SAYIM SONUCUNA GÖRE NÜFUSLAR
1996
2006
2011
LEFKOŞA MERKEZ
Bağlı Yerleşimler (Hamitköy Haspolat )
Lefkoşa Belediyesi Toplam
GÖNYELİ MERKEZ
GÖNYELİ
Bağlı Yerleşimler ( Kanlıköy)
LEFKOŞA
4.
LEFKOŞA
5.
LEFKOŞA
GAZİMAĞUSA
7.
8.
GAZİMAĞUSA
GAZİMAĞUSA
61476
66376
71069
3089
42265
6617
6278
56146
12186
9542
61378
17045
13459
70041
22781
18646
80122
29990
25222
91598
38684
33027
104096
48549
232
251
270
289
307
23032
30260
38973
48856
2171
2539
2777
3000
3227
3452
3666
603
939
1107
1353
1642
1970
2324
Alayköy Belediyesi Toplam
2774
3478
3884
4352
4869
5422
5990
DEĞİRMENLİK
Bağlı Yerleşimler ( Balıkesir, Minareliköy, Cihangir, Gaziköy,
DEĞİRMENLİK
Düzova, Dilekkaya, Meriç, Demirhan, Yeniceköy,
Kırıkkale, Kırklar, Yiğitler, Kalavaç, Gökhan, Erdemli,
Çukurova)
Değirmenlik Belediyesi Toplam
3317
4081
3389
3413
3438
3463
3487
6628
8216
8506
9268
10097
10981
11888
9945
12297
11895
12681
13535
14444
15375
513
462
390
356
324
296
270
62 295
84 776
94824
110462
129110
150733
174587
27637
287
27924
35381
404
35785
40513
407
40920
45646
438
46084
51104
470
51574
56731
501
57232
62264
530
62794
AKDOĞAN
2378
2581
2471
2502
2534
2566
2599
BEYARMUDU MERKEZ
1482
1270
1196
1131
1069
1011
955
Bağlı Yerleşimler ( Güvercinlik, Türkmenköy, Çayönü, İncirli)
2809
3020
2929
2974
3022
3074
3130
ALAYKÖY
AKINCILAR
ALAYKÖY MERKEZ
Bağlı Yerleşimler ( Yılmazköy, Türkeli )
AKINCILAR
GAZİMAĞUSA MERKEZ
Bağlı Yerleşim ( Mutluyaka)
Gazimağusa Belediyesi Toplam
GAZİMAĞUSA
AKDOĞAN
BEYARMUDU
GEÇİTKALE
İNÖNÜ
GAZİMAĞUSA
4291
4290
4125
4105
4091
4085
4085
GEÇİTKALE MERKEZ
1271
1269
1253
1255
1257
1259
1261
Bağlı Yerleşimler ( Sütlüce, Nergisli, Çınarlı, Mallıdağ,
Çamlıca, Yamaçköy)
1313
1191
1127
1077
1035
999
967
2584
2460
2380
2332
2292
2258
2228
855
1873
933
2422
911
2495
930
2745
950
3012
969
3288
990
3560
2728
3355
3406
3675
3962
4257
4550
1644
1929
1883
1952
2023
2097
2174
İNÖNÜ MERKEZ
Bağlı Yerleşimler ( Döryol, Korkuteli, Pile, Pirhan)
İnonü Belediyesi Toplam
GAZİMAĞUSA
56582
17277
Geçitkale Belediyesi Toplam
11.
51836
207
9.
10.
49868
12393
Beyarmudu Belediyesi Toplam
GAZİMAĞUSA
2031
39176
181
LEFKOŞA İLÇESİ TOPLAM
6.
PROJEKSİYON/ TAHMİNİ NÜFUS
2021
2026
6798
Gönyeli Belediyesi Toplam
3.
2016
32
PAŞAKÖY
PAŞAKÖY MERKEZ
32
Kaynak : 2001 – 2031 Dönemi Nüfus Tahminleri, 1996, 2006 ve 2011 Resmi Sayım Sonuçları, Net Göç Verileri ve Üniversite Öğrencileri verileri Kullanılarak , ÜFP çerçevesinde geliştirilen
senaryolar göre hesaplanmıştır .
36
NO
İLÇESİ
BELEDİYESİ
1996
2006
2011
Bağlı Yerleşimler ( Ulukışla, Aslanköy, Kurudere )
SERDARLI
GAZİMAĞUSA
GAZİMAĞUSA
TATLISU
GAZİMAĞUSA
VADİLİ
1678
2010
2451
3017
3710
2706
3300
3561
3962
4474
5114
5884
994
1041
1055
1072
1090
1107
1125
1338
1391
1356
1366
1380
1394
1411
2332
2432
2411
2438
2470
2501
2536
TATLISU
1029
1160
1459
1636
1824
2017
2206
VADİLİ MERKEZ
1884
2117
2129
2217
2308
2403
2503
226
245
261
273
285
298
311
SERDARLI MERKEZ
Bağlı Yerleşimler ( Görneç, Gönendere, Pınarlı, Tirmen,
Ergenekon)
Bağlı Yerleşim ( Turunçlu )
Vadili Belediyesi Toplam
15.
YENİBOĞAZİÇİ
GAZİMAĞUSA
2110
2362
2390
2490
2593
2701
2814
YENİBOĞAZİÇİ MERKEZ
1952
2802
3347
3957
4636
5369
6118
Bağlı Yerleşimler ( Mormenekşe, Alaniçi, Akova, Yıldırım
Şehitler )
2841
3076
3271
3417
3562
3709
3860
Yeniboğaziçi Belediyesi Toplam
4793
5878
6618
7374
8198
9078
9978
52 875
63 603
69741
76598
84012
91809
99674
2850
4638
5595
6892
8397
10082
11866
412
515
1002
1449
2117
3063
4312
Alsancak Belediyesi Toplam
ÇATALKÖY MERKEZ
ÇATALKÖY
Bağlı Yerleşim (Arapköy)
3262
1961
5153
3803
6597
5110
8341
6853
10514
9051
13145
11711
16178
14737
268
380
542
673
826
999
1183
Çatalköy Belediyesi Toplam
2229
4183
5652
7526
9877
12710
15920
DİKMEN MERKEZ
2396
2605
3969
4642
5385
6177
6981
Bağlı Yerleşimler ( Boğazköy, Taşkent, Dağyolu, Pınarbaşı,
Ağırdağ, Göçeri, Güngör, Kömürcü, Şİrinevler, Akçiçek )
3806
4156
5151
5732
6370
7062
7772
6202
6761
9120
10374
11755
13239
14753
1153
542
1575
699
1754
660
1998
704
2261
747
2535
792
2806
836
1695
2274
2414
2702
3008
3327
3642
14205
23839
29219
36504
45075
54792
65210
2220
3603
4043
4958
6055
7323
8709
16425
3841
27442
5658
33262
5748
41462
6518
51130
7341
62115
8195
73919
9039
5061
6431
6370
7034
7833
8747
9742
8902
12089
12118
13552
15174
16942
18781
GAZİMAĞUSA İLÇESİ TOPLAM
16.
GİRNE
17.
GİRNE
ALSANCAK
18.
GİRNE
DİKMEN
ALSANCAK MERKEZ
Bağlı Yerleşimler
Dikmen Belediyesi Toplam
19.
GİRNE
ESENTEPE
ESENTEPE MERKEZ
Bağlı Yerleşimler ( Bahçeli, Karaağaç, Beşparmak)
Esentepe Belediyesi Toplam
20.
GİRNE
GİRNE
GİRNE MERKEZ
Bağlı Yerleşimler ( Ozanköy, Beylerbeyi, Karmi)
Girne Belediyesi Toplam
LAPTA MERKEZ
21.
GİRNE
2031
1371
Serdarlı Belediyesi Toplam
13.
14.
2021
2026
1062
Paşaköy Belediyesi Toplam
12.
2016
2031
LAPTA
Bağlı Yerleşimler ( Karşıyaka, Çamlıbel, Tepebaşı, Akdeniz,
Kozan, KIlıçaslan, Geçitköy, Koruçam, Hisarköy, Kayalar,
Sadrazamköy, Karpaşa, Alemdağ, Özhan)
Lapta Belediyesi Toplam
37
NO
İLÇESİ
BELEDİYESİ
1996
2006
2011
GİRNE İLÇESİ TOPLAM
GÜZELYURT MERKEZ
22.
GÜZELYURT
GÜZELYURT
Bağlı Yerleşimler ( Kalkanlı,
Aydınköy,Akçay,zümrütköy,Serhatköy, Mevlevi,
Gayretköy, Yuvacık, Şahinler)
Güzelyurt Belediyesi Toplam
23.
GÜZELYURT
LEFKE
İSKELE
DİPKARPAZ
İSKELE
İSKELE
İSKELE
MEHMETÇİK
İSKELE
YENİERENKÖY
101458
121478
143193
12865
12391
11923
11624
11332
11048
10771
5371
6171
7023
8077
9502
11343
13566
19701
20834
22391
24337
7848
8330
8814
9286
9727
Bağlı Yerleşimler ( Doğancı, Gaziveren, Yeşilırmak,
Çamlıköy, Taşpınar )
2797
3276
3243
3419
3604
3790
3975
9287
10702
11091
11749
12418
13076
13702
27 523
29 264
30037
31450
33252
35467
38039
779
775
812
823
835
846
858
1916
2077
2069
2137
2212
2287
2361
2695
2852
2881
2960
3047
3133
3219
1753
377
1935
351
2016
333
2107
319
2201
306
2300
294
2403
282
2130
2286
2349
2426
2507
2594
2685
2814
3657
3962
4409
4878
5356
5822
3577
3565
3944
4096
4259
4431
4602
6391
7222
7906
8505
9137
9787
10424
1054
1196
1249
1317
1386
1452
1513
1687
1963
2480
2971
3632
4479
5497
2741
3159
3729
4288
5018
5931
7010
1378
1640
1774
1920
2069
2218
2359
3844
3940
3853
3865
3880
3894
3913
5222
19 179
200587
5580
21 099
256644
5627
22492
286257
5785
23964
326431
5949
25658
373490
6112
27557
427045
6272
29610
485103
Bağlı Yerleşimler ( Yedikonuk, Kaplıca, Tuzluca, Kilitkaya,
Mersinlik, Sazlıköy, Zeybekköy, Kantara )
DİPKARPAZ MERKEZ
Bağlı Yerleşim (Kaleburnu)
İSKELE MERKEZ
Bağlı Yerleşimler ( Ötüken, Aygün, Kuzucuk,
Boğaziçi,Ardahan, Yarköy, Topcuköy, Altınova, Ergazi,
Ağıllar, Sınırüstü, Turnalar, Kurtuluş,
MEHMETÇİK MERKEZ
Bağlı Yerleşimler ( Kumyalı, Bafra, Çayırova, Pamuklu,
Balalan)
Mehmetcik Belediyesi Toplam
28.
83957
18946
İskele Belediyesi Toplam
27.
69163
7426
Dipkarpaz Belediyesi Toplam
26.
57902
18562
Büyükkkonuk Belediyesi Toplam
25.
38 715
6490
BÜYÜKKONUK MERKEZ
İSKELE
2031
18236
GÜZELYURT İLÇESİ TOPLAM
BÜYÜKKONUK
2021
2026
LEFKE MERKEZ
Lefke Belediyesi Toplam
24.
2016
2031
YENİERENKÖY MERKEZ
Bağlı Yerleşimler
Yenierenköy Belediyesi Toplam
İSKELE İLÇESİ TOPLAM
KKTC TOPLAM
38
2031
Tablo 29: “Mevcut Durumun Devam Etmesı” Durumunda , Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Kentsel ve Kırsal Nüfusun Planlama Bölgelerine
Dağılımı
NO
BÖLGELER VE YERLEŞİMLER
1996
42265
6798
2171
51234
6442
57676
16425
4900
2850
2006
56146
12393
2539
71078
7186
78264
27442
7768
4638
2011
61378
17277
2777
81432
9780
91212
33262
7839
5595
2016
70041
23032
3000
96073
11249
107322
41462
9098
6892
2021
80122
30260
3227
113609
12889
126498
51130
10490
8397
2026
91598
38973
3452
134023
14670
148693
62115
11981
10082
2031
104096
48856
3666
156618
16509
173127
73919
13502
11866
1961
3803
5110
6853
9051
11711
14737
LEFKOŞA – GİRNE KENTSEL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM
26136
2375
28511
86187
43651
3169
46820
125084
Gazimağusa Kentsel Nüfus Toplamı
27637
35381
2814
3657
51806
3958
55764
146976
40513
3962
64306
4823
69129
176451
45646
4409
79069
5950
85019
211517
51104
4878
95889
7389
103278
251971
56731
5356
114024
9137
123161
296288
62264
5822
Gazimağusa- İskele Kentsel Nüfus Toplamı
30451
39038
44475
50055
55982
62087
68086
Gazimağusa Kırsal Nüfus Toplamı
MAĞUSA – İSKELE KENTSEL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM
4118
34569
5178
44216
Güzelyurt Kentsel Nüfus Toplamı
12865
12391
6490
7426
6095
50570
11923
7848
6914
56969
11624
8330
7809
63791
11332
8814
8765
70852
11048
9286
9733
77819
10771
9727
19355
19817
19771
19954
20146
20334
20498
33
KIRSAL
GELİŞME
KENTSEL GELİŞME BÖLGELERİ
BÖLGELERİ
BATI –
MAĞUSA – İSKELE
KUZEY BATI
LEFKOŞA – GİRNE BÖLGESİ
BÖLGESİ
BÖLGESİ
Lefkoşa
34
Gönyeli
35
Alayköy
Lefkoşa Alt Bölgesi Kentsel Nüfus Toplamı
Lefkoşa Alt Bölgesi Kırsal Nüfus Toplamı
Lefkoşa Alt Bölgesi
36
Girne
37
Lapta
38
Alsancak
Çatalköy
39
Girne Alt Bölgesi Kentsel Nüfus Toplamı
Girne Alt Bölgesi Kırsal Nüfus Toplamı77
Girne Alt Bölgesi Toplamı
İskele Kentsel Nüfus Toplamı
Lefke Kentsel Nüfus Toplamı
Batı- Kuzeybatı Kentsel Nüfus Toplamı
33
Lefkoşa , Hamitköy, Haspolat dahil
Gönyeli, Kanlıköy dahil
35
Sadece ,Lefkoşa İmar Planı Alanı içinde olan Alayköy , bağlı köyleri Batı- Kuzeybatı Kırsal Gelişme Bölgesi politikaları kapsamındadır.
36
Ozanköy, Beylerbeyi, Karmı dahil Girne Belediye Sınırlarının tümü
37
Lapta ve Karşıyaka . Bağlı diğer köyler, Batı – Kuzeybatı Kırsal Gelişme Bölgesi politikaları kapsamındadır
38
Malatya , Ilgaz ve Yeşiltepe haric Alsancak Beledyesi sınırlarının tümü
39
Kentsel nüfus kıstasında sadece Çatalköy dahil, bağlı köy Arapköy kırsal nüfus kapsamındadır .
34
39
2031
NO
1996
12533
2006
14282
31888
Tatlısu Belediyesi Toplamı
Büyükkonuk Belediyesi Toplam
KARPAZ – TATLISU
BÖLGESİ
2026
2031
18298
20633
23388
34099
34763
36381
38444
40967
43886
1029
1160
2695
2852
Dipkarpaz Belediyesi
2130
2286
İskele Belediyesi Toplam
2597
2516
Mehmetcik Belediyesi Toplam
2741
3159
Yenierenköy Belediyesi Toplam
5222
5580
16414
17553
9945
12297
1459
2881
2349
2636
3729
5627
18681
11895
390
2471
1636
2960
2426
2656
4288
5785
19751
12681
356
2502
1824
3047
2507
2680
5018
5949
21025
13535
324
2534
2017
3133
2594
2704
5931
6112
22491
14444
296
2566
2206
3219
2685
2729
7010
6272
24121
15375
270
2599
4105
2332
3675
3962
2438
2490
4091
2292
3962
4474
2470
2593
4085
2258
4257
5114
2501
2701
4085
2228
4550
5884
2536
2814
KARPAZ – TATLISU KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM
Değirmenlik Belediyesi Toplam
MESARYA BÖLGESİ
2021
16427
BATI – KUZEY BATI KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM
40
Akıncılar Belediyesi Toplamı
513
462
Akdoğan Belediyesi Toplamı
2378
2581
Beyarmudu Belediyesi Toplam
4291
4290
Geçitkale Beledyesi Toplam
2584
2460
İnönü Belediyesi Toplam
2728
3355
Paşaköy Belediyesi Toplam
2706
3300
Serdarlı Belediyesi
2332
2432
Vadili Belediyesi Toplam
2110
2362
4125
2380
3406
3561
2411
2390
1942
2153
2238
2338
2438
2541
2648
31529
127176
73411
200587
35692
173584
83060
256644
35267
197484
88773
286257
36879
231836
94595
326431
38713
270922
102568
373490
40763
315396
111649
427045
42989
363538
121565
485103
Yeniboğaziçi Belediyesi Kırsal Toplam
MESARYA KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ TOPLAM
KKTC KENTSEL NÜFUSU
KKTC KIRSAL NÜFUSU
KKTC TOPLAM
41
2016
14992
Batı - Kuzey Batı Kırsal Nüfus Toplamı
40
2011
41
Tüm Karpaz – Tatlısu Bölgesi kırsal nüfus kapsamındadır.
Tüm Mesarya Bölgesi kırsal nüfus kapsamındadır.
40
2031
Tablo 30: “Mevcut Durumun Devam Etmesı” Durumunda , Net Göçün Orta Düzeyde Azalacağı Senaryosuna Göre Plan Dönemi Sonuna Kadar Kentsel ve Kırsal Nüfusun Planlama Bölgelerine
yüzdelik Dağılımı
KENTSEL GELİŞME BÖLGELERİ
NO
SAYIM SONUCU NÜFUS
2006
Kişi
%
Kişi
%
51234
88,83
71078
90,82
6442
11,17
7186
57676
100,00
26136
Girne Alt Bölgesi Kırsal Nüfus Toplamı
Girne Alt Bölgesi Toplamı
Lefkoşa – Girne Bölgesi Kentsel Nüfus
Toplamı
Lefkoşa Alt Bölgesi Kentsel Nüfus
Toplamı
Lefkoşa Alt Bölgesi Kırsal Nüfus
Toplamı
Girne Alt Bölgesi Kentsel Nüfus
Toplamı
Lefkoşa – Girne Bölgesi Kırsal Nüfus
Toplamı
LEFKOŞA – GİRNE KENTSEL GELİŞME
BÖLGESİ TOPLAM
Gazimağusa- İskele Kentsel Nüfus
Toplamı
Gazimağusa Kırsal Nüfus Toplamı
KIRSAL GELİŞME BÖLGELERİ
BÖLGELERİ
1996
MAĞUSA – İSKELE KENTSEL GELİŞME
BÖLGESİ TOPLAM
Batı- Kuzeybatı Kentsel Nüfus
Toplamı
Batı - Kuzey Batı Kırsal Nüfus Toplamı
BATI – KUZEY BATI KIRSAL GELİŞME
BÖLGESİ TOPLAM
KARPAZ – TATLISU KIRSAL GELİŞME
BÖLGESİ TOPLAM
MESARYA KIRSAL GELİŞME BÖLGESİ
TOPLAM
KKTC KENTSEL NÜFUSU
KKTC KIRSAL NÜFUSU
KKTC TOPLAM
2011
Kişi
2016
PROJEKSİYON / TAHMİNİ NÜFUS
2021
2026
Kişi
%
Kişi
%
2031
%
Kişi
%
81432
89,28
96073
89,52
113609
89,81
134023
90,13
156618
90,46
9,18
9780
10,72
11249
10,48
12889
10,19
14670
9,87
16509
9,54
78264
100,00
91212
100,00
107322
100,00
126498
100,00
148693
100,00
173127
100,00
91,67
43651
93,23
51806
92,90
64306
93,02
79069
93,00
95889
92,85
114024
92,58
2375
8,33
3169
6,77
3958
7,10
4823
6,98
5950
7,00
7389
7,15
9137
7,42
28511
100,00
46820
100,00
55764
100,00
69129
100,00
85019
100,00
103278
100,00
123161
100,00
77370
89,77
114729
91,72
133238
90,65
160379
90,89
192678
91,09
229912
91,25
270642
91,34
8817
10,23
10355
8,28
13738
9,35
16072
9,11
18838
8,91
22060
8,75
25646
8,66
86187
100,00
125084
100,00
146976
100,00
176451
100,00
211517
100,00
251971
100,00
296288
100,00
30451
88,09
39038
88,47
44475
87,95
50055
87,86
55982
87,76
62087
87,63
68086
87,49
4118
11,91
5178
11,73
6095
12,05
6914
12,14
7809
12,24
8765
12,37
9733
12,51
34569
100,00
44216
100,20
50570
100,00
56969
100,00
63791
100,00
70852
100,00
77819
100,00
19355
60,70
19817
58,12
19771
56,87
19954
54,85
20146
52,40
20334
49,64
20498
46,71
12533
39,30
14282
41,88
14992
43,13
16427
45,15
18298
47,60
20633
50,36
23388
53,29
31888
100,00
34099
100,00
34763
100,00
36381
100,00
38444
100,00
40967
100,00
43886
100,00
16414
100,00
17553
100,00
18681
100,00
19751
100,00
21025
100,00
22491
100,00
24121
100,00
31529
100,00
35692
100,00
35267
100,00
36879
100,00
38713
100,00
40763
100,00
42989
100,00
127176
73411
200587
63,40
36,60
100,00
173584
83060
256644
67,64
32,36
100,00
197484
88773
286257
68,99
31,01
100,00
230388
96043
326431
70,59
29,43
100,00
268806
104683
373490
71,98
28,03
100,00
312333
114712
427044
73,15
26,87
100,00
359226
125877
485103
74,06
25,95
100,00
41
Kişi
%
4. Yapılaşma Deseni
2031
42
4.0.1
KKTC ‘nin 3242 km2 olan toplam alanın yaklaşık %4,6’ini oluşturan yaklaşık 150 km2 ‘lik alanı
yapılaşmış alanlardan oluşmaktadır.
4.0.2
Özellikle arazi değerlerinin düşük olduğu dış bölgelerde, zamanından önce açılan arsalar,
planlama kontrolünde olmayan alanlarda yürürlükteki Fasıl 96 Yollar ve Binaları Düzenleme
yasası uyarınca yolu ve suyu olan her parsele parselasyon ve inşaat izni verilmesi, sahile yakın
olma isteği ve yeterli yol konusunda yasal mevzuatta belirlenen standartların dışına çıkılması
gelişmelerin yaygın, parçalı, yollar ve kıyılar boyunca lineer bir şekilde oluşmasına yol açmıştır.
4.0.3
Kentleşme maliyetini artırıcı, doğal çevreyi tahrip eden, otomobil bağımlı, dağınık, parçacı,
yaygın ve yollar boyu yapılaşma eğilimi tüm yerleşim birimlerinin özellikle de kentsel bölgelerin
ana gelişme desenidir.
4.0.4
Arazi kullanım dağılımının yerleşim alanları dışında kalan inşaata yönelik tüm faaliyetlerini
kapsayan yapılaşma desenin ekonomik, sosyal ve çevresel açıdan sürdürülebilir olması için
öncelikle yerleşim alanlarının planlanması ardından tüm arazi kullanım dağılımının yeniden
gözden geçirilmesine ihtiyaç vardır. Ülkesel Fizik Plan bu konuda referans oluşturacaktır.
Yapılaşmış Alan
Ülke İçindeki
Oranı %
2
Bölgeler
Yüzölçümü (Km )
Erenköy
1.LEFKOŞA - GİRNE
2
(Km )
Bölge İçindeki
Oranı %
3
-
-
-
595
67
44,67
11,26
1.1
338
34
22,67
10.00
1.2
Girne Alt Bölgesi
257
33
22,00
12.85
204
27
18.00
13,24
799
94
62,67
11,76
3.GÜZELYURT
606
15
10,00
2,47
MESARYA
KARPAZ
Kırsal Bölgeler Toplam
1010
824
2440
23
18
56
15,33
12.00
37,33
2,28
2,18
2.30
KKTC
3242
150
100,00
4,63
2.MAĞUSA
Kentsel Bölgeler Toplam
Tablo 31: Planlama Bölgelerine Göre Yapılaşmış Alanların Dağılımı
42
Yapılaşma Deseni; yerleşimler ve bunların dışında kalan sanayi bölgeleri, üniversite kampüsleri gibi ekonomik ve sosyal
altyapı ile, kanalizasyon arıtma tesisleri v.b teknik altyapıya yönelik tüm inşaat faaliyetlerinin ve parselasyonların tamamını
içermektedir. Yerleşim : İnsanların yaşadığı, çalıştığı, hizmetlere eriştiği kısaca yaşamını sürdürdüğü mekanların bütününe
yerleşim alanı adı verilir.
42
Yapılaşma Deseni
43
Harita 5: Yapılaşma Deseni
43
2031
2031
5. Mevcut Durumun Devamı Eğilimlerinin Sosyo-Ekonomik, Çevresel
ve Mekansal Etkileri
5.1 Sosyo-Ekonomik Eğilimler
5.1.1
Mevcut durum aynı şekilde devam etmesi durumunda, ekonomik büyümenin olacağı ancak
ekonomik kalkınmanın gerçekleşmeyeceği tahmin edilmektedir. Gelir dağılımının bozulacağı,
orta sınıfta daralma yaşanacağı, zengin ve fakir arasındaki uçurumun artacağı düşünülmektedir.
Bu durum, sosyal sorunların artmasına, bölgeler arası ekonomik, soyo-kültürel farklılıkların
derinleşmesine neden olacaktır. 43
5.1.2
Eğitim sektörünün sanayi ve hizmetler sektörleri ile işbirliği içinde olmamasından dolayı işsizliğin
daha da artacağı öngörülmektedir. İş bulma sıkıntısı yaşayacak nitelikli işgücünün bir kısmının
Türkiye’ye veya Avrupa’ya göç etme ihtimali yüksektir. Kalifiye olmayan işgücüne ihtiyaç duyan
sektörlerdeki (örneğin turizm ve inşaat) talebi karşılamak için Türkiye’den göçün devam edeceği
tahmin edilmektedir. İçe ve dışa göçün yeterince kontrol edilmemesi halinde sosyal sorunların
artma olasılığı yüksektir.
5.1.3
Yapılan nüfus değişim çalışmaları kentsel alanlarda (Lefkoşa, Girne, Gazimağusa) yoğun bir nüfus
artışı yaşanırken, bazı kırsal alanlarda (Yeni Erenköy, Dip Karpaz, Serdarlı) nüfus kaybı yaşandığını
göstermektedir. Bölgeler arasında nüfus farklılıkları hem kentsel hem de kırsal alanlar açısından
olumsuz sonuçlara neden olmaktadır. Kentsel alanlarda nüfus yoğunluğundan dolayı eğitim,
sağlık hizmetleri ve fiziksel altyapı kapasitelerinin üzerinde kullanılırken, kırsal alanlarda nüfus
kaybından dolayı bu hizmetler kapanma riski altındadır. Ayrıca kentsel alanlarda artan nüfusun
konut ihtiyacını karşılamak için yeşil alanlar üzerinde yapılaşma baskısının artacağı tahmin
edilmektedir.
5.2 Çevresel Eğilimler
5.2.1
Kıyıladaki Eğilimler
5.2.1.1
Kıyılar bir çok tehdit altındadır. KKTC‘de turizm sektörü büyük ölçüde kıyılarda yoğunlaşmıştır.
Ayrıca özellikle Girne bölgesi sahillerinde, yoğun yapılaşma ve şerit gelişim sözkonusudur.
Altyapı yetersizliği, kıyı bölgeleri ile verimli tarım topraklarının ve hassas alanların dağınık,
düzensiz ve yoğun yapılaşma ve ikinci konut alanlarıyla betonlaşması gibi faktörler
ekosistemdeki dengeleri bozmanın yanısıra görsel kirlilikte oluşturmakta, dolayısıyla turizm
potansiyelini oluşturan değerlerin yavaş yavaş ortadan kalkmasına neden olmaktadır.
Kentleşme ve turizm yatırımlarının kıyı ve ormalık alanlara kayması sonucu kuşların yaşam
alanları daralmakta, erozyon ve çölleşme sonucu yiyecek ve su bulamayan kuş türleri tükenme
tehlikesi altına girmektedir.
5.2.1.2
Kıyılardaki yapılaşma alanlarında kanalizasyon ve arıtma sistemlerinin bulunmaması, turistik
tesislerde yeterince paket arıtma olmaması veya tam olarak çalışmaması da kıyı şeridinin ve
denizlerin kirlenmesine neden olmaktadır. Faaliyetlerine 1974 yılında son veren Lefke’deki
Kıbrıs Maden Şirketi “CMC” nin geride bıraktığı maden alanlarındaki maden atıkları, birikintileri
yağmur suları ile denize akarak kıyı şeridini ve denizi kirletirken, her yıl bu yolla denize akan
maden atıkları tonlala ifade edilmektedir. Kuzey sahiller özellikle yabancı ülkelere ait
gemilerden boşaltılan katı ve sıvı atıklardan kaynaklanan ve bunların buralarda birikmesinden
kaynaklanan çevre kirliliği olduğu bilinmektedir. Plastik cisimler, petrol, motor yağları, deterjan
ve tıbbi malzemeler bunlar arasındadır.
43
Ekonomik Focus Grup toplantı sonuçları
44
5.2.2
2031
Dağlardaki Eğilimler
5.2.2.1
Taşocağı işletmeciliğinin yapıldığı yerlerde dağlar kazılarak tahrip edilmekte ve üzerindeki florafaunanın yok olmasına neden olmaktadır. Taşocakları hava, toprak, su, atık, görsel ve gürültü
kirliliğine neden olmaktadır. Ruhsatlı olarak 68 taşocağı bulunmakta; bunlardan 54’ü faal olarak
çalışır durumdadır. Özellikle birçoğu Lefkoşa’dan da görünebilen ve dağları kemirmeye devam
eden kırma kum-çakıl ocaklarının sayısı ise 18 dir. Bu da toplam ocakların %33’ünü
oluşturmaktadır. Sözkonusu 18 ocaktaki kurulu kapasite 20-25 bin ton/gün olup, fiilen günde
2008 rakamıyla 12 bin ton (yaklaşık 400 kamyon) kırma kum çakıl üretildiği ifade edilmektedir.
Bu sayının yıllar geçtikçe artacağı ve doğadaki tahribatın geri dönülmez bir şekilde
büyüyeceğine dikkat çekilmektedir.
5.2.2.2
Taş ve alçı ocağı işletmeciliği yapıldığı zaman ortaya gürültü ve toz kirliliği çıkmakta, özellikle
toz kirliliği çevredeki ağaçların üzerine birikmekte ve ağaçların fotosentezini önleyip ağaçları
öldürmekte ve bunun ziraat için öldürücü tesiri olmaktadır. İnsan sağlığı açısından da büyük
tehlike oluşturmaktadır. Gürültü de bütün yaban hayatını korkutup kaçırtmakta ve bölgede
doğa hayatını sona erdirmektedir. Yanlış arazi kullanımı, aşırı hayvan otlatılması, bitki
örtüsünün tahribi, topoğrafik ve jeolojik yapı ve iklim faktörü gibi sebeplerle oluşan erozyon
çevreye ciddi zararlar vermektedir.
5.2.2.3
Ana kayası kalkerden oluşan Beşparmak dağlarının özellikle güney yamaçlarında toprak
aşağılara taşınmış, kayalar tamamen açığa çıkmıştır. Kontrolsüz yapılaşma da dağlar için tehdit
oluşturmaktadır. Yapılaşmaya açılması için dağların kazılarak doğal yapısının bozulması
(traşlanması), hem üzerindeki flora-faunayı yok etmekte, hem de görsel kirlilik
oluşturmaktadır.44
5.2.3
Ormanlardaki Eğilimler
5.2.3.1
Koruma altındaki orman arazisi 65426 hektar olmakta ve buralarda inşaat ve ağaç kesimine izin
verilmemektedir. 2003 yılından bugüne değin 148 hektarlık orman arazisi Bafra Turizm
Alanı’na, 1997 de 42 hektar, 2009 yılında 461 hektar ve 2010 yılında da 10,17 hektar orman
arazisi üniversitelere kiralanmıştır. Toplamda 661.17 hektar (yaklaşık %1) orman arazisi
Bakanlar Kurulu Kararı ile turizm alanı ve üniversite alanı olarak ayrılmış olup bu alanlar orman
niteliğini ve yerel flora ve fauna için gerekli olan habitat ve iklim değişikliklerine karşı koymak
için önemli bir unsur olma statüsünü kaybetmişlerdir. Bu alanlar orman arazisinin yaklaşık %1’I
gibi az bir oranda olmasına karşın, orman alanlarının sahip olduğu değerlerden dolayı önemli
olmaktadır.
5.2.3.2
Ayrıca kontrolsüz yapılaşma da ormanlar için tehdit oluşturmaktadır. Tüm bu olumsuz etkiler,
küresel ısınmanın yavaşlatılmasına olanak sağlayarak iklimi etkilemesi açısından önemli bir rol
oynayan ve yerel ve bölgesel yağışın düzenlenmesine yardımcı olar orman alanlarının giderek
azalmasına neden olmaktadır.
5.2.4
5.2.4.1
44
Tarımsal arazilerde Gelişme Eğilimleri
Tarımsal kullanım açısından 1. 2. 3.ve 4. sınıf tarımsal araziler özellikle Annan planından sonra
yapılaşmanın baskısı altında kalmıştır. Yapılaşma tarafından baskı altında kalan 1. sınıf tarımsal
alanlar Lefkoşa ilçesinde; Kanlıköy, Girne ilçesinde; Karşıyaka, Lapta, Zeytinlik, Edremit,
Alsancak, Doğanköy, Ozanköy, Esentepe, Mağusa ilçesinde Tatlısu ve Güzelyurt ilçesinde
Güzelyurt ve Zümrütköy’dür. Yapılaşma tarafından baskı altında kalan 2. sınıf tarımsal araziler
ise Lefkoşa ilçesinde; Haspolat, Cihangir, Gönyeli, Girne ilçesinde; Aşağı Dikmen, Boğazköy,
Dağyolu, Güzelyurt ilçesinde Gemikonağı, Lefke, Taşpınar ve İskele ilçesinde; İskele ve
Boğaz’dır.
DPÖ 2008 Yılı Makroekonomik ve Sektörel Gelişmeler Haziran 2010 www.ktcmo.org/ (Kıbrıs Ağaçlandırma, Erozyonla
Mücadele ve Doğal Varlıkların Korunması Vakfı (KEMA)– ÜFP ÇEVRE Sektörel Durum Raporu
45
5.2.5
2031
Akiferdeki Eğilimler
5.2.5.1
Akiferlerdeki suyun tüketimi artmıştır, bu da beslenme boşalım dengesizliği oluşturmuştur ve
bu nedenle Güzelyurt gibi denize yakın bölgelerdeki akiferlerde tuzlanma yaşanmaktadır.
Bugün K.K.T.C.’nin toplam su tüketiminin % 50’si Güzelyurt akiferinden sağlanmaktadır.
Güzelyurt Akiferi Güzelyurt bölgesindeki tüm yerleşim yerleri, o bölgedeki tarım alanları,
Lefkoşa ve Gazi Mağusa’nın su ihtiyacınının büyük bir kısmını karşılamaktadır. Bu da Güzelyurt
Akiferi üzerinde baskı yaratmakta ve aşırı su çekimi sonucunda tuzlanma ve akifer
kapasitesinin azalmasına neden olmaktadır.
5.2.5.2
Akiferde meydana gelen bu değişiklikler sonucunda tarımsal üretim miktarı azalmakta
(portakal üretimini ve diğer tahıl ürünleri) ve içme ve kullanma suyu kalitesi de bozulmaktadır.
Günümüzde Güzelyurt akiferi Lefkoşa ve Gazimağusa kentlerinin içme ve kullanma suyunun
büyük bir kısmını sağlamaktadır.
5.2.6
5.2.6.1
Su Tüketim Eğilmleri
Su tüketimi miktarının 2011 yılında 2010 yılı su tüketim miktarına göre yaklaşık ortalama % 2.2
oranında artış göstereceği tahmin edilmektedir. 2011 yılında, eldeki verilere göre evsel, kamu,
üniversite, ticaret, inşaat ve sanayi sektörlerinde su tüketimi miktarında % 2’ lik bir artış olacağı
tahmin edilmektedir. Turizm sektöründe bu artışın %3 ve yurtdışından gelen öğrencilerin
meydana getirdiği su tüketiminde de yaklaşık %10 oranında bir artış olacağı ve bu artışın
devam edeceği tahmin edilmektedir.
SEKTÖRLER
Evsel
Yurt dışından gelen öğrenci
Turizm
Kamu + Üniversite
Ticari,İnşaat,Sanayi
Asker ve Geçici İşçiler
TOPLAM
5.2.7
Birim
2010
M3/yıl
12 828 480
M3/yıl
1 205 117
M3/yıl
1 476 060
M3/yıl
3 050 721
M3/yıl
3 050 721
M3/yıl
1 642 500
M3/yıl
23 253 599
Tablo 32: Sektörlere göre su tüketimi
2011
Tahmini Artış
13 059 279
1 324 233
1 520 342
3 111 418
3 111 418
1 642 500
23 769 190
1,80%
9,80%
3%
2%
2%
0%
% 2.2
Su Kalitesindeki Eğilimler
5.2.7.1
Mevcut içme ve kullanma suyu kalitesinin bozulmadan korunması yaşamsal faaliyetlerin
devamlılığının sağlanması açısından büyük önem taşımaktadır. Yeraltı su kaynaklarından
kaynağın beslenme miktarının üzerinde yeraltı suyu çekimi yapılması, akiferlerin üzerinde yer
alan yerleşim alanlarında atık su toplama ve arıtma sistemlerinin bulunmaması, sanayi ve
turizm faaliyetleri sonucunda meydana gelen atık suyun ön arıtma yapılmadan doğal çevreye
gelişigüzel boşaltılması, tarımda verimi artırmaya ve zararlılarla mücadeleye yönelik yapılan
çalışmalarda kullanılan aşırı pestisit ile suni gübre kullanımı günümüzde su ihtiyacının
tamamının karşılanmasında kullanılan akiferlerde ciddi kirlenme ve su kalitesinin bozulmasına
yönelik sorunlar yaşanmasına neden olmaktadır.
5.2.7.2
Yeraltı suyunu beslemek amacıyle inşa edilen göletleride de toprak erezyonu sonucunda toprak
dolması, zemininin zamanla geçirimsiz hale gelmesi ve iklim koşullarının da etkisi ile
buharlaşma miktarındaki artışa da bağlı olarak göletlerde biriken ve kullanılamayan suda da
tuzlanma meydana gelmekte ve suyun kalitesi bozulmaktadır.
5.2.8
5.2.8.1
Deniz Suyu Kalitesindeki Eğilimler
Deniz suyu kalitesi ölçümleri tüm denizlerimizi kapsayacak şekilde yapılmamaktadır. Belirlenen
muhtemel kirlilik noktaları ve koliforum bakteri miktarı ile ilgili ölçümler yapılmaktadır. Diğer
kirlilik çeşitleri ile ilgili değerler bilinmemektedir.
46
5.2.8.2
5.2.9
2031
Genelde belirlenen kirlilik nedeni kanalizasyon sistemlerindeki sorunlardan dolayı sıvı atıkların denize
boşaltılması sonucunda ortaya çıkmaktadır. 2008-2010 yıllarına ait değerlere bakıldığı zaman yıl
içerisinde bu değerlerde artış ve azalmalar olduğu görülmektedir. Daha detaylı bilgi ilgili sektör
raporundan alınabilir.
Hava Kalitesindeki Eğilimler
5.2.9.1
Hava kirliliği havanın içinde bulunan ve solunum yollarında rahatsızlıklara yol açabilecek etkiye sahip
Parteküler madde (PM10) oluşturmaktadır. Ülkemizde yapılan ölçümlerde bazı ölçüm istasyonlarında
söz konusu değerlerin AB normlarında kabul gören limit değerlerin (40 ug/m3) üzerinde olduğu
belirlenmiştir. Ancak Lefkoşa’daki trafik istasyonunda ölçülen 2007- 2010 yılları arası ölçüm
sonuçlarına bakıldığı zaman yıllar itibarıyle kirlilik miktarında azalma olduğu görülmektedir.
5.2.9.2
Hava Kirliliği Ölçüm çalışması sonuçlarına göre, PM10 değeri seviyesinin yalnızca %10’luk kısmının
trafik araçları egzoslarından kaynaklandığı belirlenmiştir. Kirlilik miktarının büyük bir kısmının, yol tozu,
inşaat tozu ve açıkta ateş yakılması gibi insan kaynaklı nedenlere bağlı olduğu tespit edilmiştir.
5.2.10 Özel Çevre Koruma Bölgelerindeki Eğilimler
5.2.10.1 Özel Çevre Koruma Bölgeleri belirlenip ilan edilmiştir. Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edilen ve Çevre
Planı hazırlanan Alagadi Özel Çevre Koruma Bölgesi ve Potansiyel Natura 2000 alanı olarak
tanımlanmayan Salamis Kocareis Tesisleri- Park Otel Özel Çevre Koruma Bölgesi hariç, diğer Özel
Çevre Koruma Bölgeleri’nde, gelişmeler Çevre Yasası uyarınca, 55 / 89 İmar Yasası altında, çevre
planları hazırlanıncaya kadar, geçici olarak durdurulmuştur. Ancak Beşparmak Sıradağları Öneri Özel
Çevre Koruma Bölgesi olduğu, henüz öneri olup ilan edilmediğinden bu bölgedeki gelişmeler
durdurulmamıştır. Yabani hayatın izlenmesi ise hazırlanan taslak yönetim planları kılavuzluğunda, bu
planların yasallaşmasıyla başlayacaktır.
5.2.10.2 1992 yılından itibaren Akdeniz, Karpaz, Alagadi ve Tatlısu sahillerinde Özel Çevre Koruma
Bölgeleri’nde bulunan kaplumbağa yumurtlama alanlarında kaplumbağaların korunması ve
üremelerine yönelik olarak, çalışma ve gözlemler yapılmaktadır. Bu gözlemler sonucu genel olarak
kaplumbağa nüfuslarında bir düşüş olmadığı ve bu alanların oldukça iyi korunabildiği görülmektedir.
Ancak Kaplıca sahilindeki kaplumbağa yumurtlama alanı yakın çevresindeki gelişmelerden ışık
faktöründen dolayı olumsuz etkilenmekte ve sayılarında belli bir düşüşe sebep olmaktadır. 45
TOPLAM YUVA SAYISI
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Karpaz Güney Sahıllerı
29
57
30
74
50
93
Karpaz Kuzey Sahıllerı
97
208
54
140
87
245
Karpaz Sahıllerı
126
265
84
214
137
338
Tablo 33: Karpaz Sahillerindeki Kaplumbağa Yuva Sayıları (1999-2006)
YUMURTLAMA ALANLARI
2005
25
32
57
2006
92
245
337
Grafik 24: Karpaz Sahillerindeki Kaplumbağa Yumurtlama Alanları ve Sayıları
45
Asst. Prof. Dr. Wayne J. Fuller, Faculty of Agricultural Sciences and Technologies, European University of Lefke,
Hasibe Kusetoğulları (ÇKD)
47
2031
5.2.11 Hassas Kültürel Miras Alanlarındaki Eğilimler
5.2.11.1 Kültürel miras alanlarında gelişmeye bağlı olarak yoğun araç trafiğinin neden olduğu hava kirliliği,
ziyaretçi sayısı ve düzenlenen aktivitelerden kaynaklanan nedenlerle yıpranmalar olmaktadır. Bunların
yanında doğa şartlarının meydana getirdiği yıpranmalar da bu alanlar için önlem alınmasını gerektiren
nedenler arasındadır.
5.2.11.2 Hassas oyma işleri içeren bazı kültrel miras alanında yukarıda bahsedilen nedenlerden dolayı
yüzeylerdeki erozyonun yıpranma ve bozulmalara neden olduğu belirlenmektedir. Bunlar arasında
Lefkoşa kentsel Koruma Alanı, Beylerbeyi Manastırı, Soli Arkeolojik Sit Alanı ve Salamis Arkeolojik Sit
alanlarından bahsetmek mümkündür.
5.2.11.3 Hava kirliliğinin bu alanlar üzerinde olumsuz etkilerinin olduğu bilinmekle birlikte ülkemizde bu
alanlarda hava kirliliği ölçümleri yapılmadığından dolayı şimdilik sadece olumsuz etkiler olabileceği
gözönünde tutulmalıdır. Detaylı bilgi aşağıdaki koruma kriterleri tablosunda verilmektedir.
5.2.11.4 Ayrıca bu alanların birçoğunda ziyaretçiler için bilet kesme uygulaması yoktur. Bundan dolayı bu
alanların korunmasında ihtiyaç duyulan ek bütçeler oluşamadığından dolayı ihtiyaç duyulan para
miktarının karşılanmasında zorluklar ortaya çıkmaktadır. Bu da bu alanların koruması için tehlike
oluşturmakta ve yetersizlik ortaya çıkarmaktadır.
5.2.11.5 Bunun yanında yapılaşma da bu alanlar için bir tehlike oluşturmaktadır. Özellikle henüz belirleme
çalışmaları tamamlanmamış alanlarda yapılan yapılaşma bu alanların tamamen yok olmasına neden
olmaktadır. Ayrıca bu alanların karakterine uygun olmayan yapılaşma şekilleri ve buraların
görünümünü ve algılanmasını etkileyecek şekilde yapılan yapılaşma da olumsuz etkilerdir ve önlem
alınmasını gerektirir.
6. Ana Planlama Konuları ve Sorunları
6.0 Giriş
6.0.1
Bu Bölümde, Ülkesel Fizik Plan kapsamında düzenlenen çerçeve politikaların ilgili olduğu ana planlama
konularının özeti ve analizi yer almaktadir
6.0.2
Değişimin ana belirleyicisi ve sürükleyicisi olan ekonomik gelişme ve nüfus değişimleri ele alınmaktadır.
KKTC’nin ekonomik gelişmesi, Kıbrıs sorunundaki politik belirsizliğe bağlı olarak, isolasyonlar nedeni ile
bastırılmış durumdadır . Tüm uçuşlar , taşımacılık Türkiye üzerinden yapılabilmektedir. 2004 yılından
sonra Avrupa Birliği Yeşil Hat Tüzüğü ile birlikte Yeşil Hat üzerinden “Güney KIbrıs Rum Cumhuriyeti”
limanlarından sınırlı ticaret yapılabilmektedir . Bu sınırlamalar Kuzey Kıbrısta ekonomik gelişmeyi
olumsuz yönde etkilemektedir .
6.0.3
Bunun yanısıra, Kuzey Kıbrıs, dışardan özellikle de Türkiyeden gelen göç almaktadır. Bu, göç 2001- 2006
yılları arasında 1000 kişiye 17.1 düzeylerine kadar çıkmış ve % 0.9 olan doğal nüfus artışı hızının %2.8
‘lere kadar çıkmasında etkili olmuştur. Söz konusu göç iş ve istihdam yaratma politikaları ile bağlantılı ve
uyumlu olarak gerçekleşmedğinden, özellikle de inşaat sektörünün düşüşe geçtiği ve sonunda da
çöktüğü 2006- 2009 döneminde işsizliğin artmasına ve altyapı üzerinde baskıya yol açmıştır. Büyük
ölçüde Türkiye kaynaklı olan dış göçün yanısıra, özellikle ikinci konut alan Avrupa ülkeleri kaynaklı göçte
2004- 2007 döneminde etkli olmuştur. Ne varki, bu göç dalgası, 2006 yılından itibaren inşaat
sektörünün doyuma ulaşması, talebin üzerinde konut işyeri üretiminin olması, inşaat kalitesinin
çevresel ve altyapı kalitesinin düşük ve piyasanın beklentileri karşılamaması ve benzeri nedenlerle once
duraklaması sonrasında çökmesine, 2007 ve 2011 yılarında kayıtsız iç güçünün kayıt altına alınmasına
yönelik politikalar, dış ekonomik gelişmelere bağlı olarak bu göç giderek azalmıştır.
6.0.4
Yapılaşmanın / gelişmenin ölçeği ve yapısı da yukarda sayılan bu faktörlerden, çelişkili ve uygun
olmayan konumlarda uygun olmayan arazi kullanım biçimlerinin ve yapılaşmanın kurumlararası
koordinasyonun kurumsallaşmamış olması nedeniyle etkisiz olmasından etkilenmiştir.
6.0.5
Ülkenin yaklaşık % 40 lık kısmın Imar Yasası altında planlama denetimi bulunmaktadır. Geri kalan % 60
lık bölgesinde herhangi bir planlama düzenlemesi bulunmamaktadır.Planlama denetimi altında olan
bölgelerde de düzenli ve dengeli gelişmeyi sağlamada etkisiz kalınmaktadır.
48
6.0.6
2031
Mekansal Planlama ile bir tutum ve çözüm geliştirilmesi gereken ana konu ve sorunlar dört ana başlık
altında toplanmaktadır. Bunlar, Ekonomik Gelişme, Sosyal Gelişme ve Yaşam Kalitesi, Çevre ve
Mekansal Gelişme konularıdır.
6.1 Ekonomik Gelişme Konuları
6.1.1
Bölgeler arasında nüfus yoğunluğu, ekonomik gelişmişlik, hizmetler ve altyapılarında dengesizlik
olması,
6.1.2
Kaynakların kullanımında sektörler arası rekabet olması,
6.1.3
Ana ekonomik gelişme sektörleri olan kitle ve kumar turizmi, gayrimenkul geliştirme ve ikincil konut
üretiminin etkili olması,
6.1.4
Bölgeler arası ekonomik gelişmelerin dengesiz dağılmış olması ve bazı bölgelerde yoğunlaşması. En az
gelişmiş bölgeler Çamlıbel, Karpaz, Esentepe – Tatlısu, Mesarya Bölgeler ve en gelişmiş bölgeler
Lefkosa, Girne, Mağusa- İskele Bölgeleri’dir.
6.1.5
Ekonomik olarak zayıflayan bölgelerin nüfus ve hizmet kaybetmesi,
6.1.6
Turizm, yat limanı ve beş yıldızlı büyük otel gelişme taleplerinin hassas kıyılar üzerindeki baskıyı
arttırması.
6.1.7
Kitle turizmi yatırımlarının Girne’de yoğunlaşması ve buna bağlı olarak turizmden elde edilen gelirin bu
bölgede yoğunlaşması.Lefkosa ise turizm geliri en az olan bölgedir. Diğer bölgelerde ise eko-turizm, köy
ve kültür turizmi çok sınırlı olarak yer almakta ve bu tür turizimin gelişmesinin yeterli derecede teşvik
edilmemesi,
6.1.8
Karpaz Bölgesinde yer alan, Bafra Turizm Alanı hariç, eko-turizm faaliyetleri ile Bafra Turizm Bölgesinde
yer alan kitle turizminin bölgede birlikte var olmasının zorlukları,
6.1.9
Organize sanayi bölgelerinin her bölgede olmaması ve mevcut sanayi bölgelerinin iyi yönetilmiyor,
sanayi faaliyetlerinin dağınık olarak yer alması, bunlara altyapı sağlamanın zor ve pahalı olması ile arazi
kullanım uygunsuzluğu ve uyusmazlığı olmasının yanında çevreye olan olumsuz etkileri ile gürültü,
kirlilik ve tehlike riski taşımaları ve çevresel sorunlar ortaya çıkması,
6.1.10 Tarımsal üretim ürün türü ve su kullanımı konusunda uyumsuzluk olması,
6.1.11 Gayrimenkul geliştirme sektöründeki konut üretimi miktarının ihtiyaçtan fazla olduğu görülmekte ve
bunun sonucunda 25 bin civarında tamamlanmamış veya satılmamış konut bulunması,
6.1.12 Perakente ticaret faaliyetlerinin daha çok büyük yerleşimlerde toplanmış olması
6.2 Sosyal Gelişme ve Yaşam Kalitesi Konuları
6.2.1
Nüfus artışı ve göç hareketleri,
6.2.2
Dış göç, plansız işgücü göçü
6.2.3
Kırsal bölgelerden, iş olanaklarının bulunduğu kentsel alanlara göç olması,
6.2.4
Kentsel alanlara göçe bağlı nüfus ve nüfus yoğunluğu artışı,
6.2.5
Göçe bağlı göçmen nüfus ile yerel nüfusun sosyal uyumunun/ bütünleşmenin olmaması,
6.2.6
Nüfus artışının hizmetler üzerinde baskı oluşturması
6.2.7
Kentlerdeki Eğitim ve Sağlık hizmeterinin (adet ve kapasıte) yetersiz olması,
6.2.8
İşsizlik Oranının yüksek olması,
6.2.9
Göç ve sosyal ayrışma olması,
6.2.10 Sosyal altyapı ve hizmetlerin yetersiz olması (Eğitim, sağlık ve rekreasyon),
6.2.11 Toplu taşımacılık hizmetlerinin yetersiz olması
49
2031
6.3 Çevresel Konular: Risk Altındaki Çevresel Kaynaklar ve Etkisi Olan İnsan
Faaliyetleri
6.3.1
Gelişme İçin En Önemli Taşıma Kapasitesi Unsur Olan Su Kaynakları
6.3.1.1
Su kaynaklarının (akiferler, göletle , dere yatakları, sulak alanlar) aşırı kullanımı ve insan
faaliyetleri sonucu kirlenmesi,
6.3.1.2
Güzelyurt Aküferinin beslenmesinin üzerinde çekim yapılması nedeniyle tuzlanması,
6.3.1.3
Toplam su tüketiminin yaklaşık %75’i tarım sektöründe kullanılması,
6.3.1.4
Su kaynaklarının azalması, miktarın yetersizliği ve kalitenin bozulması
6.3.2
Biyolojik Çeşitlilik , Özel Çevre Koruma Bölge’ler, HABİTAT Alanları
6.3.2.1
Ekolojik yönden hassas alanların, biyolojik çeşitlilik, habitat alanları, kumul alanlar, bozulması,
6.3.2.2
Potansiyel NATURA 2000 alanları üzerindeki gelişme baskısı, kullanım yönetiminin yetersizliği,
6.3.2.3
Doğal Alanlarının / Çevresel Hassas Alanların etkili bir şekilde korunamaması,
6.3.2.4
Doğal değere sahip alanlarının yeni yol güzergahları nedeniyle parçanlaması bozulması,
6.3.2.5
Yaban hayatının korunması, yer altı sularının beslenmesinin sağlanması, erozyonun ve yer
kaymasının önlenmesi açısından büyük önemi olan eğimli arazilerin yapılaşması
6.3.3
Verimli Tarım Toprakları, Gıda Güvenliği ve Yeterliğinin hayati önemi olması,
6.3.3.1
Birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıf tarım topraklarının gelişme baskısı altında olması ve bir
çok alanın bu baskı sonucunda kaybedilmesi; Kentsel rant ile tarımsal rant arasındaki rekabete
bağlı olarak verimli tarımsal alanların korunamaması
6.3.3.2
Tarım topraklarının, kirlilik ve miras yolu ile parçalanması ile kalitesinin ve bütünlüğünün
bozulması,
6.3.4
Orman ve Ormanlık alanlar - Oksijen , peyzaj , rekreasyon
6.3.4.1
Orman alanları ve ormanlık alanları üzerindeki baskı,
6.3.4.2
Yeni yol güzergahları nedeniyle parçanlaması ve bozulması
6.3.5
Kıyılar
6.3.5.1
Kıyı bölgelerindeki kıyı boyunca yaygın gelişme eğiliminin kıyılar üzerindeki baskıyı arttırması,
6.3.5.2
Kıyı alanlarındaki konutların ve turizm tesislerinin kanalizasyon sistemine bağlı olmaması,
septik kuyuların standartlarının yetersiz olması ve turizm tesislerinideki mevcut paket arıtma
sistemlerinin düzenli çalışmaması,
6.3.5.3
Birçok bölgelerde kıyı ve deniz kirliliği olması,
6.3.5.4
Kirliliğin ve erozyonun kıyıların yok olmasına yol açması,
6.3.5.5
Kıyıların bozulması sonucunda, çekiciliğinin azalması,turizm gelirinin ve mülk değerinin
azalması,
6.3.5.6
Kitle turizmi konaklama tesislerinin ve ikinci konutların kıyı bölgelerine olan talebi sonucunda
bu alanlarda baskı oluşturması,
6.3.6
Çevre ve İnsan Sağlığı /Kirlilik Konuları
6.3.6.1
Deniz ve yüzme suları kirliliği olması,
6.3.6.2
Taş ocaklarının görsel ve çevresel kirlilik yaratması,
6.3.6.3
Tarımsal üretimde kullanılan ilaçların tarım topraklarında kirlilik yaratması,
6.3.6.4
Kıyıların yapılaşması sonucunda halkın erişiminin sınırlandırılması,
50
2031
6.3.6.5
Arazi kullanım dağılımının düzenli olmamasından kaynaklanan yoğun yerleşim alanları, hava ve
gürültü kirliliği oluşması,
6.3.6.6
Taşocaklarının yaban hayatı, dağlık alanlar, doğal habitat alanları, manzara alanları, yeraltı
suları ve bitki örtüsünü olumsuz etkilemesi,
6.3.6.7
Katı atık yönetim sisteminin (Toplama , ayrıştırma, geridönüştürme, yeniden kullanma,
rehabilitasyon, düzenli depolanma) ve altyapısının yetersiz, dağınık, düzensiz ve kontrolsuz atık
alanları olması,
6.3.6.8
Bir çok yerleşim biriminde kanalizasyon sisteminin olmaması,
6.3.7
Potansiyel Tehlikeler ve Riskler
6.3.7.1
Lefkoşa ve Mağusa’nın deprem açısından risk barındıran bölgelerde yer almaları,
6.3.7.2
Yapılaşmaya uygun olmayan ve zemin problemi olan alanlarda yer alan yerleşim alanları
olması,
6.3.7.3
Eğimli Araziler ve erozyon olan alanlarda yapılaşma olması,
6.3.7.4
İklim Değişikliğinden kaynaklanabilecek riskler ve kıyılar üzerineki muhtemel etkisi,
6.3.8
Tarihi ve Kültürel Miras Konular
6.3.8.1
Kentsel sit alanları, arkeolojik sit alanları, listeli binlar , geleneksel köyler gibi tarihi ve kültürel
miras alanlarınıngelişme baskısı altında olması,
6.3.8.2
Kentsel / Geleneksel tarihi dokuların, listeli binaların, tarihi kamusal alanların eskime, ilgisizlik,
yatırım eksikliği, rekabet edebilirliğini kaybetmesi nedeniyle bozulması ve yok olma sürecine
girmesi,
6.3.8.3
Tarihi, Kültürel ve Geleneksel değeri olan
nedeniyle parçanlaması bozulması,
alanların yeni yol güzergahları ve yapılaşma
6.4 Mekansal Gelişme Konuları
6.4.1
Genel Konular
6.4.1.1
Gelişmelerin yaygın, parçacıl, yollar ve kıyılar boyunca lineer olması,
6.4.1.2
Altyapı planlaması ile gelişme planlamasının eşgüdüm halinde olmaması,
6.4.1.3
Elektrik /Enerji altyapısının yetersiz olması,
6.4.1.4
Gelişigüzel/düzensiz çöp alanları olması,
6.4.1.5
Kanalizasyon altyapısının yetersiz veya eksik olması,
6.4.2
Gelişme / Yapılaşma Deseni
6.4.2.1
Gelişigüzel, yaygın, parçacıl, dağınık, yollar ve kıyılar boyunca liner gelişme/yapılaşma eğilimi
(Lefkoşa-Girne Aksı, Lefkoşa’nın Mağusa yönüne lineer gelişimi, Mağusa – İskele arası kıyı)
6.4.2.2
Hızlı ve dengesiz gelişmenin/yapılaşmanın, hizmetlerin yetersizliğine yol açması, yaşam
kalitesini ve ekonomik büyümeyi olumsuz yönde etkilemesi,
6.4.2.3
Gelişme baskısı nedeniyle kıyı alanlarının giderek yapılaşması,
6.4.2.4
Arazi kullanımındaki çelişkiler,
6.4.2.5
Trafik yoğunluğu ve pahalı ulaşım şekli,
6.4.2.6
Kanalizasyon, su, eneji, haberleşme altyapısı,
6.4.2.7
Toprağın verimsiz ve savurganca kullanımı,
6.4.2.8
Bir çok yerleşim alanında tamamlanmamış veya eksik, yetersiz altyapılar ve hizmetler nedeniyle
yaşam kalitesinin düşmesi,
51
6.4.2.9
2031
Gelişen, büyüyen bölgelerin su, kanalizasyon, katı atık gibi teknik altyapılar bakımından yetersiz
kalması, okul , hastane, satın alınabilir konut gibi sosyal altyapılar üzerinde baskı oluşması,
6.4.2.10 Tamamlanmamış ve satılmamış çok sayıda konut inşaatının bulunması,
6.4.2.11 İkincil ve boş konutların oluşturduğu atıl konut kapasitesi ( KKTC’deki toplam konut adedinin %
16’sı ikincil ve boş konutlardan oluşmaktadır.)
6.4.3
Ulaşım ve Trafik Altyapısı
6.4.3.1
Bölgeler arası günlük trafik yoğunluğu yüksektir. Özellikle Kuzey /Güney, Lefkoşa-Girne,
Mağusa - Iskele Koridoru , Güzelyurt - Lefkoşa arası.
6.4.3.2
Girne ve Lefkoşa arasındaki trafik yoğunluğunun artması hava kirliliğine ve karayolu doğu ve
batısındaki yeni yerleşim alanlarının bölünmesine doğu – batı yönünde erişimin sorunlu
olmasına yol açmaktadır.
6.4.3.3
Parçacıl gelişme sonucunda bazı bölgelere trafik ve ulaşım altyapısı ile erişimin yetersiz, bazı
bölgelerde ise yüksek olması.
6.4.3.4
Özel araç sahipliliğinin yüksek oranda olması, çok sayıda özel araçların trafikte olmasının hava
kirliliğine yol açması,
6.4.3.5
Toplu taşımacılığın yeterli seviyede gelişmiş olmaması,
6.4.3.6
Kentsel alanlarda sınırlı toplu taşımacılık sistemleri olması,
6.4.4
Teknik Altyapı
6.4.4.1
Haberleşme altyapısının tüm bölgelerde yeterli olmaması,
6.4.4.2
Enerji altyapısı, aydınlatma, ısınma soğuma altyapılarının yetersiz olması,
6.4.4.3
Kanalizasyon altyapısının yetersiz veya eksik olması,
6.4.4.4
Su altyapısının yetersiz olması, içme suyu kalitesinde olmaması, altyapı yetersizliğine bağlı
olarak su kayıplarının çok olması,
6.4.5
Sosyal Altyapı – Toplumsal Hizmetler
6.4.5.1
Merkezi okullarda yığılmalar olması, yeni gelişme alanlarında okulların eksik olması, nüfus
kaybeden bölgelerdeki okulların okulların öğrenci kaybetmesi,
6.4.5.2
Ana kentsel alanlar dışında,çeperlerde yeterli sağlık merkezlerinin olmaması, nüfus başına
düşen yatak sayısının AB standardının altında olması,
6.4.5.3
Rekrasyon alanları, açık alanlarının büyüyen yerlşmelerde yetersiz olması,
52
Harita 6: Mevcut Durumun Devamı
53
2031

bölüm ıı mevcut durum ve eğilimler bk resmi sunum

Transkript

Benzer belgeler

NVI GN. MD. - Nvi.Gov.TR

T.C. HOUSTON BAŞKONSOLOSLUĞU 2016 1 4. NÜFUS KAYIT

solomon adaları - Kanberra Büyükelçiliği

Nüfus Cüzdanı Talep Belgesi

Turkish (1)

İndir

Editor`s Introduction

T.C. NEW YORK BAŞKONSOLOSLUĞU 2015 9. TÜRKÇE

Fact Sheet - Australian Bureau of Statistics

Unit Plan Template