Eylül ayÜ Mec - Türkiye Belediyeler Birliği

Transkript

tbb haber
ürkiye Belediyeler Birlii Eylül ay Meclis Toplants 29 Eylül 2009 tarihinde
Ankara’da yapld.
T
Meclis toplantsnn protokol konumalarn TBB
Encümen Üyesi ve Denizli Belediye Bakan Nihat
Zeybekci ile TBB Encümen Üyesi ve Çankaya Belediye Bakan Bülent Tank yapt. TBB ve stanbul Bü-
4 |
iller ve belediyeler dergisi
yükehir Belediye Bakan Kadir Topba’n stanbul’da
yaanan sel felaketi nedeniyle Meclis Toplantsna katlamamas üzerine divan bakanln Krkkale Belediye
Bakan Veli Korkmaz üstlendi. TBB Genel Sekreteri Hayrettin Güngör ise Birlik çalmalar ve gündem
maddelerine ilikin katlmclar bilgilendirmeye yönelik bir sunum yapt.
tbb haber
TBB Encümen ve
D likiler Komisyonu Üyesi, Avrupa Konseyi Yerel ve
Bölgesel Yönetimler
Kongresi Türkiye Delegasyonu Üyesi, Denizli Belediye Bakan Nihat Zeybekci,
protokol konumasnda “Her ne kadar özellikle
büyükehirlere
baktmzda gelirlerin
büyük oranda artrlm olmasna ramen,
ekonomik krizle tahsil
edilen vergilerin dümesinden kaynaklanan belediye gelirlerinde art da düme u anda söz konusu deil. l’imde
yaptm aratrmaya göre de toplamda yüzde 7-8 civarnda vergi gelirlerinden aldmz payda bir art var.
Ancak OECD mensubu veya Avrupa Konseyi üyesi ülkeler içinde kamu harcamalarnda yerel yönetim
harcamalaryla kyaslamasnda en son sralardayz. O
ülkelerde birçok hizmet yerel yönetimlere verildii için
onlarn gelirleri çok daha fazla. Kuzey ülkelerine çktkça yerel yönetimlere aktarlan kaynaklar inanlmaz ekilde artyor. Kamu harcamalarnn yüzde 50’ye yakn
yerel yönetimler eliyle yaplyor. AB üyesi ülkelere baktmz zaman ortalama yüzde 30’lar civarnda. Bu rakam Türkiye’de ise yüzde 5’ler civarnda” dedi.
Yerel yönetimlere yeni kanunlarla önemli yetkiler verildiini de hatrlatan Bakan Zeybekci konuyla ilgili olarak öyle konutu: “Belediye Kanunu’nda
‘1/25.000’lik bir plan il genel meclisi ve il belediye
meclisi birlikte yapar ve onaylar’ deniyordu. Sonra torba kanunun içinde ‘1/100.000’lik plan Çevre Bakanl yapar ve bu plan bütün dier alt planlara da amildir’ diye bir hüküm kondu. Hiçbirimiz farknda deiliz
ancak Bakanlk isterse bize bir adm dahi artrmaz. Bir
anda devrim niteliinde bir açlm oldu, dier taraftan
fark etmeden böyle torba kanunun içinde çok önemli bir madde geçti.”
“Yerel yönetimler olarak siyasetten ayr bir ekilde bir araya gelip, çok güçlü bir birlik oluturmadmz sürece tartmalarmz ve görümelerimizi siyaset
üstünde tutmadmz sürece çok güçlü olan bürokrasi siyaset mekanizmasna çok daha iyi hakim olabiliyor” diyen Bakan Zeybekci, bölgesel belediye birliklerinin varlnn Türkiye Belediyeler Birlii için zenginlik
olduunu belirttii konumasnda “yi ki onlar var ve
Türkiye’mizdeki her köede her alana bir ekilde sahip
çkyorlar diye düünüyoruz. Ama asl toplanma emsiyesi Türkiye Belediyeler Birliidir. Türkiye’deki tüm
yerel yönetimlerle ilgili çalmalarn merkezi TBB’dir”
eklinde açklamalarda bulundu.
Türkiye Belediyeler Birliinin parlamentonun içerisinde yer almasn salamak istediklerini kaydeden Bakan Zeybekci, TBMM’deki tüm komisyonlarda en az bir
uzmanmzn istihdam edilmesi gerektiini söyledi.
TBB Encümen Üyesi ve Çankaya Belediye Bakan Bülent Tank ise konumasnda unlar kaydetti:
“Yaadmz isizlik sorunu, yoksulluk ve ekonomik krizin etkileri nedeniyle belediye bakanlarn belli
ölçüde bask altnda tutuyor. Ayrca ekonomik kriz nedeniyle gelirlerimizin de azaldn hep birlikte hissediyoruz. Belediye gelirlerindeki dümeler, altndan kalkmak zorunda olduumuz yoksulluk ve
ekonomik krizle ilgili devlete yardmc
olma konumunda
üzerimize düenleri yapmada yetersiz
klyor.”
Ekonominin hareketlenmesi ve isizlikle ilgili skntlarn almas ve yoksulluun belli ölçülerde dengelenmesi, beldeler arasnda
gelir farkllndan
doan skntlarn
hafifletilmesinin ayrmsz tüm belediye bakanlarnn yüreklerinde hissettik-
| 5
tbb haber
leri bir sorun olduuna iaret eden Bakan Tank, “Bu
sorunu çözmek için belediye bakanlarnn yaratc gücünden, enerjilerinden, birikimlerinden yararlanmak
çok önemli bir sorun; bunun farknda olmak lazm.
nisiyatifin, sorumluluun, yetki ve kaynaklarn paylalmas gerekir. Anahtar rolünü tayanlar belediye yönetimleridir. Hem mevzuatn hem uygulama anlaylarnn gelitirilmesi, belediye bakanlarmzn ve belediyelerimizin daha aktif ve dinamik bir biçimde ülke ekonomisinde ve kentlemede misyon tayacak güce kavuturulmas temel dileimizdir” dedi.
ve Dou Avrupa (MATRA) Sosyal Dönüüm Programna bavurulmasnn görüülmesi, Birliimiz ile INTEN- Synergy ibirliinde hazrlanacak ortak proje
için Karadeniz 2007-2013 Ortak Operasyonel Programna bavurulmasnn görüülmesi, Birliimiz ile
Uluslararas leri Eitim ve Geliim Kuruluu (InWent) ibirliinde belediye bakan ve meclis üyeleri
ile personeline yönelik çalma ziyaretlerinin düzenlenmesi konusunda ortak proje yürütülmesinin görüülmesi, kadro iptal-ihdaslar ve 2010 yl geçici
i pozisyonlarnn görüülmesi vb. konular görüülüp karara balanrken, logo deiiklii görümelerine ilikin konu ise bir sonraki Meclis Toplantsna
brakld.
Toplantnn Meclis Bakanln Krkkale Belediye
Bakan Veli Korkmaz, Katip Üyeliklerini ise Çeltikçi Belediye Bakan Hidayet Demirhan ile Krklareli Belediye Meclis Üyesi Tülay Tuncay Peker üstlendi.
Meclis toplantsnda protokol konumalarnn ardndan 2010 Yl Bütçesinin görüülmesi, Birliimiz
ile Hollanda Belediyeler Birlii ibirliinde hazrlanacak ortak proje için Hollanda Maliye Bakanl Orta
6 |
Toplantnn dilek ve temenniler bölümünde Birlik
Meclis Üyeleri söz alarak, uygulamada yaadklar sorunlar dile getirdiler.
söylei
George KREMLIS :
“Türkiye Belediyeler Birliine,
Türkiye’nin AB’ye üyeliinde
belediyeleri hazrlama
konusunda çok önemli
görevler dümektedir”
Hazrlayan: Levent Gökdemir
Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüü Uyum Politikalar ve Çevresel Etki
Deerlendirme Birim Bakan George Kremlis ile Avrupa Birlii’ne (AB) uyum sürecinde yerel
yönetimler ve Türkiye Belediyeler Birlii üzerine bir söylei yaptk.
AB’ye uyum, çevre ve vatandalarn yaam kalitesinin artrlmas ile Avrupa iletiim ve
ibirlii alarnda yer alma gibi konularda, sivil toplumlar ve sivil toplumlar temsil eden yerel
yönetimlerin rolüne dikkat çeken Kremlis, bu konularda yaplan uygulamalarn çounun
merkezi hükümet deil yerel yönetimler tarafndan gerçekletirildiine dikkat çekti. Kremlis
söylei de ayrca çevre projelerinin yönetimi ve yürütülmesinde yerel yönetimlerin önemine
vurgu yapt.
Sn. Kremlis, kendinizi tantabilir misiniz?
Adm George KREMLIS. 27 Avrupa Birlii üyesi ülkede çevresel entegrasyondan ve AB çevre müktesebat uyum politikalarndan sorumlu Avrupa Komisyonu Çevre Genel Müdürlüü “Uyum Politikalar ve Çevresel Etki Deerlendirme” Birim Bakanym. Avrupa
Komisyonu Çevre Genel Müdürlüü, birlik çevre mevzuatnn yönetim ve izlenmesini gerçekletirmekte, ayrca üye, aday ve baz komu ülkeler için çevre, doann korunmas ile ayrca ulam ve enerji ile ilgili projelere e-finansman salamaktadr.
Özellikle, Çevre müktesebatna uyumda AB fonlarnn kullanlmas ve bu konudaki deneyim Türkiye için de
önem arz etmekte. Türkiye, mevcut 2007-2013 programnda, AB üyesi ülkeler için olan kaynaklarla ayn yönetim ve izleme koullarna sahip, IPA-Katlm Öncesi Mali
Yardm Arac’ndan (IPA-Instrument for Pre-Accession
Assistance) faydalanmakta. Önümüzdeki dönemlerde
de Türkiye bu ya da baka AB fonlarndan faydalanacak,
bu da Türkiye’nin 28 ya da 29. AB üyesi ülke olarak deneyim kazanmas konusunda önemli bir araç olacaktr.
Sayn Kremlis, Türkiye Belediyeler Birlii’nin
(TBB) Türkiye’nin AB üyelii konusundaki önemi
sizce nedir?
TBB’ye, Türkiye’nin AB’ye üyeliinde Türk belediyelerini hazrlama konusunda çok önemli görevler
dümektedir. Bu görevlerin balcalarndan bir tanesi de çevre alanndadr. Tespitlere göre Türkiye’nin AB
ilgili müktesebatna uyum için su, atksu ve kat atk
alanlarnda 70 milyar Euro’dan fazla bir yatrma ihtiyac bulunmaktadr. Bu, çok önemli bir rakamdr ve
Türkiye’nin IPA, gelecekteki dier AB yardmlar ve Avrupa Yatrm Bankas, Dünya Bankas ve baka uluslararas kredilerin kullanm konusunda gerekli sa-
| 7
lam personel altyaps ve tecrübesinin olumas büyük
önem tamaktadr. Bu önem yalnzca çevre müktesebatna uyum konusunda deil ayn zamanda iyi uygulama örneklerinin gelitirilmesi için de geçerlidir. Türkiye, AB üyesi ülkelerde daha önceden yaanm baarl ve baarsz deneyimlerden ders çkartarak ilerlemelidir.
gerçekletirilmektedir. Bu sebeple de yerel yöneticilerin bunlara hazr olmas ve ne yaplmas gerektiini ve
gelecein neler getireceini öngörebilmeleri, kapasite
geliimi ve dier projeler için AB’den destek alabilmeli ve bu projeleri baar ile uygulayabilmelidir. Özellikle çevre projelerinin yönetimi ve yürütülmesinde yerel
yönetimlerin önemi büyüktür.
Türkiye, çevre ile ilgili modern teknikleri ve yeni
teknolojileri kullanmal, bunlar yaparken çevrenin yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanm ile korunmasn göz önünde bulundurmal ve “Yeil Ekonomi”yi
güçlendirmeli ve ülkedeki çevresel rekabet gücünü artrmaldr. Yeil Ekonomi, TBB’nin
vermesi gereken kilit mesajlar arasnda bulunmaldr.
Özetle, AB’ye üyelik ve uyum ile ilgili görevlerin
çou yerel yönetimler tarafndan yerine getirilmektedir. Bu nedenle de TBB’ye, yerel yönetimlerin bu
hususta kendilerini hazrlayabilmeleri adna çok
önemli bir görev dümektedir. Dier yeni üye ülkelerde yerel yönetimlerin (belediyelerin) üyelik konusunda yeterince
hazr olmadn gözlemledik, çünkü üyelik öncesi aamada gerekli çalmalar daha ziyade hükümet
ve bakanlklar gibi merkezi hükümet yaplar tarafndan yapld ve
yerel yönetimler düzeyinde yeteri
kadar yaygnlatrlamad.
TBB’ne yaptnz bu ziyaretin gündeminde hangi maddeler yer almtr?
Yaptmz
görümelerde,
TBB ile AB kurumlar arasndaki
ibirliinin ve TBB’nin AB içerisindeki temsilinin artrlmas yönünde
yapabilecek olduumuz faaliyetleri tarttk.
Birliin Brüksel’de bir temsilciliinin açlmasn, Birliin iletiim alarnn güçlendirilmesi ve
dier organizasyonlarla tecrübe
alveriinden
faydalanabilmesi
açsndan çok önemli görüyorum.
Ayrca, Birliin Avrupa Çevre dareleri A (European Network of Environmental Authorities) gibi uluslararas alara da Türkiye temsilcisi ya
da Türk heyeti üyesi olarak katlmasnn, atlabilecek
önemli bir adm olduunu düünüyorum.
Yerel Yönetimler ve Birlikleri sizce neden
önemli?
AB’ye uyum, çevre ve vatandalarn yaam kalitesinin artrlmas ile Avrupa iletiim ve ibirlii alarnda yer alma gibi konularda, sivil toplumlar ve sivil toplumlar temsil eden yerel yönetimlerin rolü çok büyüktür. Çünkü bu konularda yaplan uygulamalarn çou
merkezi hükümet deil yerel yönetimler tarafndan
8 |
AB’deki yerel yönetim (belediyeler) birlikleri ile kyasladnzda TBB ile ilgili düünceleriniz nelerdir?
TBB’nin yaps Avrupa’daki
emsalleri ile benzer. Bence önemli
olan Birlik içerisinde, yaam kalitesi, çevre, sürdürülebilir enerji kaynaklar, kültür, ulam gibi önemli meseleler ve gündemdeki scak
konularla ilgilenecek daimi komisyonlarn oluturulmas. Bu komisyonlarn sürekliliinin olmas ve sosyal
yaynlar çkartmas gerekli.
Muhtemelen TBB’nin hali hazrda iyi bir internet
sitesi mevcuttur. Çamzda Biliim Teknolojileri (BT),
bilginin yaylmas konusunda çok önemli bir araç. Sürekli gelien Biliim Teknolojilerinin kullanmnda düzenli olarak iyiletirmelere gidilebilir.
Tabii ki, dier uluslararas organizasyonlar ile birlikte TBB’nin de Brüksel’de yerleik temsilciliinin bulunmas da bence gerekli bir husus.
Yunanistan AB’ye uzun süredir üye olan bir
ülke. Yunanistan’n AB üyelii ile ilgili deneyimlerinden biraz bahsedebilir misiniz?
Yunanistan ve eski,
yeni dier üye ülkelerin AB’de yaad ortak deneyim, AB’ye üye
olan bir ülkenin deiikliklere uyum salamay örenmesi gereklilii. AB içerisinde sürekli birçok yenilie uyum
salamak durumundasnz.
27 üye ülke ile Türkiye ve Hrvatistan gibi üyelik
aday ülkelerden sorumluyum ve bu nedenle zamanmn çounu bu ülkeler arasnda geçirmekteyim. AB
çevre müktesebatnn ve dier alanlardaki AB mevzuatlarnn ortak amac iyi uygulamalarn yaylmas yaklamn getirmektir. Bu yaklamn uygulanmasnda, gerçekçi düzeyde ve makul maliyette en iyi mevcut teknolojinin kullanlarak AB içerisinde
rekabetçi yatrmlarn yaplmasna dikkat
edilmektedir.
Yunanistan ve dier ülkelerin AB içerisinde tecrübe ettikleri bir baka durum
da AB mevzuatna uyumun zorunlu olduudur. Birlik içerisinde mevzuata uyulmas hususunda Brüksel önemli bir itici
güçtür. Ülke içerisinde bir konuda önemli muhalefet olsa bile konunun gereinin
Brüksel tarafndan istendiinin söylenmesi üzerine normalde söz konusu gerekler
yerine getirilir.
Çevre konusundaki tecrübelere gelince, AB çevre
mevzuatnn bölgenin çevre salna çok yararlar olmutur; standartlara uygun içmesuyu, temiz ve doaya daha az zarar veren atksu v.s. Bizim bölgede turistik açdan da sunduumuz ürünler güne, deniz, çevre ve iyi yiyeceklerdir. AB mevzuatlar sayesinde Yunanistan, spanya gibi üye ülkelerde çevre koullar
iyilemitir. Tabii ki unutulmamas gerek bir konu da
çevrenin snrlarnn olmaddr. Uluslararas bir akarsuyunuz varsa ve bunu
siz temiz tutuyorsunuz da komunuz kirletiyorsa, ya da bunun
tam tersi, bu çok anlaml olmuyor. Bu nedenle çevre politikalarna daha genel çerçevelerde uyumun salanmas önemli.
Balkanlar, AB üyelik hedefi olan ve muhtemel gelecek üye ülkelerin bulunduu bir corafya. Romanya, Hrvatistan, Srbistan ve Türkiye gibi Balkan ülkelerinde
önemli çevresel gelimeler kaydedilmitir. Bölgenin,
Bat Avrupa’ya göre, özellikle enerji, ulam ve turizm
alanlarnda, çok büyük bir potansiyelinin olduu da bir
gerçektir. Bölgede birçok ibirlii alan bulunmaktadr, bunlarn aratrlarak geni kapsaml ve bütüncül
bir yaklamla uygulanmas gereklidir.
AB’nin çevre konusundaki en
önemli mücadeleleri nelerdir?
AB’nin çevre sorunlar ve mücadele
verdii konular aslnda küresel konulardr: Su ve temiz su kaynaklar, iklim deiiklii ve sürdürülebilir enerji kaynaklar
bunlardan balcalar. Ayrca biyolojik çeitliliin korunmas da çok önemli bir sorun. Bu, sadece caretta caretta gibi bildik, soylar tehlikede olan hayvan türlerinin korunmas deil, böcek ve bitkiler de
dahil olmak üzere ekosistemlerdeki tüm
canl türlerinin korunmasn içeren geni
kapsaml bir kavram; çünkü doadaki küçük, büyük
her türün çevre ve doal yaam üzerinde çok büyük
rolü bulunmakta.
Sayn Kremlis, size çok teekkür ediyoruz.
Ben teekkür ederim. birliimizin artarak devam
edeceini umut ediyorum.
| 9
analiz deerlendirme
Y BR STRATEJK PLANDA BULUNMASI
GEREKENLER
Erkan KARAARSLAN
Maliye Bakanl
Muhasebat Bakontrolörü
Sosyal Güvenlik Kurumu
Kurumsal Geliim
Daire Bakan
yi bir stratejik planda,
mutlak suretle 2007-2013
dönemi Kalknma Planna
uygunluun salanmas
gerekir. Kalknma plan
dikkate alnmadan stratejik
plan hazrlanmas hem
mevzuata uygun deildir
hem de mümkün deildir.
Kalknma plannda yer alan
mevcut durum analizlerinin
yan sra temel amaçlarn
ve hedeflerin mutlak
surette dikkate alnmas ve
kalknma plannda yer alan
hedeflerden hangilerinin
stratejik planda nasl
yer aldnn bir tablo
olarak stratejik plann
ekinde “Kalknma Plan le
Salanan Koordinasyon”
bal altnda yer almas
gerekmektedir.
10 |
ller ve Belediyeler Dergisi, çok sayda belediyeye ulaan Türkiye Belediyeler Birliinin süreli yayn olmas nedeniyle de bir anlamda belediyelerin sözcülüünü yerine getiren ülkemiz açsndan çok önemli ilevleri ve marka deeri olan bir dergi. ller ve Belediyeler Dergisinin bu saysndan itibaren stratejik yönetimin alt unsurlarn oluturan (stratejik planlama, performans program, bütçe, iç kontrol, faaliyet raporu, kesin hesap,
mali raporlama, izleme ve deerlendirme, ön mali kontrol, yönetim dönemi hesab vs.) ve uygulamada bir çok sorun yaanan alanlarda iyi çalmalarn ve iyi dokümanlarn içinde bulundurmas gereken özellikleri sralamaya çalacaz. Bu çalmada “yi Bir Stratejik Planda Bulunmas Gerekenler” klie ve soyut ifadelerle deil somut olarak ortaya konulacaktr. Amacmz mahalli idarelerin farkndalk düzeylerini yükselterek kurumsal kapasitelerini güçlendirmek ve stratejik yönetimi tüm unsurlar ile yerletirmektir.
Ancak bu durumda nihai amaç olan iyi yönetim ve yüksek vatanda memnuniyeti salanabilir.
Ayrca bu çalma, nihai amaçlarmzn yan sra, uygulayclara, stratejik planlama ekiplerine, bu konuda danmanlk faaliyetleri icra edenlere,
denetim elemanlarna, mahalli idare meclislerine ve kamuoyuna stratejik
planlar konusunda yol gösterici olacaktr.
Aada maddeler halinde stratejik planlarda bulunmas gerekenler sralanacaktr.
1. Kalknma Planna Uygunluk
yi bir stratejik planda, mutlak suretle 2007-2013 dönemi Kalknma
Planna uygunluun salanmas gerekir. Kalknma plan dikkate alnmadan stratejik plan hazrlanmas hem mevzuata uygun deildir hem de
mümkün deildir. Kalknma plannda yer alan mevcut durum analizlerinin
yan sra temel amaçlarn ve hedeflerin mutlak surette dikkate alnmas ve
kalknma plannda yer alan hedeflerden hangilerinin stratejik planda na-
sl yer aldnn bir tablo olarak stratejik plann ekinde
“Kalknma Plan le Salanan Koordinasyon” bal altnda yer almas gerekmektedir.
Kalknma plannda, mahalli idare stratejik planlarnda yer almas gereken amaçlar, hedefler ve çok sayda faaliyetler yer almaktadr. Bunlarn says yüzlerle
ifade edilebilir ve bu makalede tek tek saylamayacak
kadar detayl çalmalar yer almaktadr. Sadece bir örnek olarak, 9. Kalknma Plannda, okul öncesi eitimde okullama orannn % 19,9 dan % 50.ye yükselecei ve ilköretimde derslik bana düün örenci saysnn 43,5 dan 30’a düecei bir hedef olarak ortaya konulmutur. Bu durumda mahalli idare stratejik planlarnda bu durum görmezden gelinemez. Mevcut durum
analizlerinden de faydalanarak bu hedeflere uygun yerel hedef ve faaliyetlerin stratejik planda yer almas örnein yeni okul öncesi eitim kurumlar açlmasn tevik etmek eklinde faaliyetler belirlenmesi gerekmektedir. Yine kalknma planlarnda yer alan kurumsal kapasitenin gelitirilmesi, organizasyon ve bilgi ilem yaplarnn güçlendirilmesi, personelin eitilmesi gibi çok sayda hedef dorudan mahalli idarelerle ilgilidir ve mahalli idare stratejik planlarnda kavranmas gerekir. Bu
kavrama düzeyinin de stratejik plan ekindeki tabloda
gösterilmesi gerekir. Kaba bir hesapla bu tablonun yüzlerce satrdan olumas gerektiini söyleyebilirim.
- Türkiye’de Yallarn Durumu ve Yalanma Ulusal Eylem Plan
- AB Entegre Çevre Uyum Stratejisi
- Esnaf-Sanatkarlar Stratejisi
3. Uluslararas Anlamalara ve Sözlemelere Uygunluk
Anayasamz’n 90’nc maddesine göre, Türkiye
Cumhuriyeti adna yabanc devletlerle ve milletleraras kurulularla yaplacak andlamalarn onaylanmas, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamay bir kanunla uygun bulmasna baldr. Usulüne göre yürürlüe konulmu Milletleraras andlamalar kanun hükmündedir. Bunlar hakknda Anayasaya aykrlk iddi-
2. Sektörel ve Tematik Strateji Belgelerine Uygunluk
Son dönemlerde sekretaryas DPT tarafndan yürütülen çok sayda sektörel ve tematik strateji belgesi
yaymland. Bunlarda yer alan amaç hedef ve deerlendirmelerin mevzuat, güçlü bir plan ve iyi yönetim ilkeleri çerçevesinde stratejik planda yer almas gerekmektedir. Mahalli idare stratejik planlar ile yakndan ilgili olabilecek strateji belgeleri unlardr;
- Tarm Stratejisi (2006-2010)
- Türkiye Sanayi Politikas
- Ulusal Krsal Kalknma Stratejisi
- Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Plan
- Türkiye Turizm Stratejisi (2023) ve Eylem Plan
2007-2013
| 11
as ile Anayasa Mahkemesine bavurulamaz. Usulüne göre yürürlüe konulmu temel hak ve özgürlüklere ilikin milletleraras andlamalarla kanunlarn ayn
konuda farkl hükümler içermesi nedeniyle çkabilecek uyumazlklarda milletleraras andlama hükümleri esas alnr.
Mahalli idare stratejik plan ile dorudan ilgili çok
sayda uluslar aras anlama v sözlemeler vardr. Bu
larda standartlar oluturmaya; yönetim bilgi sistemini
kurmaya ve güçlü bir izleme deerlendirme sistemini oluturmaya, yöneliktir. Bir mahalli idare için ortalama 150 -200 civarnda belirlenen eylemlerin, stratejik planda ilgili olduu amaç ve hedefin altnda faaliyet
olarak yer almas ve bu faaliyetlerin tüm plan dönemi
içinde deil 2 yllk zaman dilimi içinde tamamlanacann vurgulanmas gerekmektedir. Yine stratejik pla-
sözlemelerin gerei mahalli idareleri ilgilendiren hu-
nn ekinde, iç kontrol eylem plannda yer alan eylem-
suslar planlarda hedef ve faaliyet olarak zaman zaman
lerden planda bulunanlar bir tablo olarak sunulabilir.
da performans göstergesi olarak yer almas gerekir.
Çok sayda yer alan örnek içinden
yine sadece bir örnek vermek gerekirse, 13 Aralk 2006 tarihinde Birlemi
Milletler Genel Kurulu’nda kabul edilen ve ülkemiz tarafndan 80 ülke ile
birlikte imzalanan “Engellilerin Haklarna likin Sözleme”nin onaylanmas, 3/12/2008 tarihli ve 5825 sayl Kanunla uygun bulunmutur. 5825 sayl
Kanun 18 Aralk 2008 tarihli ve 27084
sayl Resmi Gazete’de yaymlanarak
yürürlüe girmitir. Engellilerin Haklarna likin Sözleme’de belediye stratejik planlarnda yer almas gereken
birçok düzenleme bulunmaktadr.
4. ç Kontrol Eylem Plan
le Uyumluluk
5.
Kurumsal Yaplanma htiyacn Kavrama
Mahalli idarelerin en önemli problemlerinden birisi, gelirlerinin giderlerini karlamamas ise dieri de kurumsal yaplanmann bir türlü tamamlanamamasdr. Bunun siyasi, ekonomik
ve sosyal nedenleri vardr ve bu sorun
yerel yöneticilerin balca sorunudur.
Kurumsal kimlik ve yaplanmay salayan mahalli idareler ile bunu yapamayan idareler arasnda çok önemli
farkllklar vardr. Bu nedenle stratejik
planlarda balca çözülmesi gereken
sorun budur ve planda zaman zaman
amaç zaman zamanda hedef olarak
kurumsal yaplanmann yer almas gerekmektedir. Kurumsal yaplanma he-
Tüm kamu idarelerinde 30 Hazi-
definin stratejileri olarak, mahalli idare
ran 2009 tarihinde üst yönetici tarafn-
stratejik plannda yüzlerce kalem yer
dan imzalanan “ç Kontrol Eylem Plan” yürürlüe ko-
alabilir bunlara birkaç örnek olmas açsndan aada-
nuldu ve eylemlerin iki yllk zaman dilimi içinde ger-
ki stratejiler sralanabilir;
çekletirilmesi gerektii belirtildi. Eylemler, kurumsal
1. Bütçe hazrlk sürecinin etkinliini artrmak.
kültürü salamaya; örgüt yaps, süreç ak emala-
2. ç kontrol, iç denetim, performans esasl bütçeleme, raporlama gibi mali ve yönetim araçlarnn
r, hizmetiçi eitim gibi çok sayda yöntemle kurumsal
kapasitenin artrlmasna; insan kaynaklar yönetiminin
kurumsallamasn salamak.
oluturulmasna; kurumsal hedefler dorultusunda
3. Performans deerlendirme bilgi sistemi kurmak.
ortaya çkmas muhtemel riskleri belirlemeye ve bun-
4. Uygulayacamz politikalarn maliyeti, etkiledii
kesimler ve frsat maliyetini göz önüne alnarak,
lar yönetmeye; muhasebe, ariv, bilgi ilem gibi konu-
12 |
bütçenin, uygulanacak politikalarn maliyetini ve
de bürokrasinin azaltlmas, vatanda memnuniyeti,
performansn gösterecek bir yapya kavuturmak.
kamu hizmet sunumunun standartlatrlmas, effaf-
5. Kaynaklarn performans programna uygun ola-
lk ve hesap verilebilirlii salayacak son derece önem-
rak tahsisini salamak
li düzenlemelerdir. Kamu idarelerine bu düzenlemele-
6. Belediyemizde performans kültürünün oluturul-
re uyum konusunda 6 aylk bir süre verilmitir. Planlar-
mas çerçevesinde ölçme, izleme ve deerlendir-
da hem anlan mevzuat gerei hem de iyi yönetiim ge-
me süreçlerini gelitirmek.
rei bürokrasiyi azaltan, program sorumlularn raporla-
7. Mevcut idari ve beeri kapasite nitelik ve nicelik
olarak stratejik yönetim anlay dorultusunda
yan standart bir ekilde hzl hizmet sunulmasna neden
olan hedef ve stratejilere yer verilmelidir.
gelitirmek.
7.
Bütçe
Uyumluluk
8. Ortaya çkacak kurumsal yaplanma ihtiyaçlarn gidermek.
Performans
Bu çerçevede,
mkanlarna
program,
stratejik
Müdürlüü
planda belirlenen hedeflerin bütçe-
bünyesinde ç Kontrol Birimi
ye ve dolaysyla faaliyete geçmesini,
oluturulacak bu birim iç kont-
salayan dokümandr. Baka bir de-
rol, ön mali kontrol ve izleme
yile, stratejik plandaki 5 yllk hedefle-
deerlendirme eklinde alt bi-
rin önceliklendirmesinin yapld dola-
rimlere ayrlacaktr.
ysyla performans hedefi eklinde yl-
• Mali
Hizmetler
lk dilimlere ayrld dokümandr. Per-
• Kalite Birimi kurulacaktr.
formans programna göre bütçe öde-
• Yönetim Bilgi Sistemi Ekibi ku-
nekleri üç ana bala ayrlmaktadr.
rulacaktr.
• Kurumsal
Birinci ana balk faaliyetlere bal olKimlik
Gelitirme
mayan faaliyet gerçeklemese dahi de-
Ekibi oluturulacaktr.
vam gereken genel yönetim giderleri-
• nsan Kaynaklar ve Eitim
Müdürlüü’nün altndaki Eitim Servisi yeniden yaplandrlacaktr.
dir. kinci balk dier idarelere yaplan
yasal transferlerdir. Üçüncü ana balk ise stratejik planda yer alan faaliyetler için yaplan giderlerdir. Bu üçüncü
• Bilgi Edinme Birimi kurulacaktr.
ana bal oluturan giderlerin be yllk toplam stra-
• Etik Kurulu kurulacaktr.
tejik plann büyüklüünü yani gerçekletirilmesi müm-
• Risk Belirleme Ekibi oluturulacaktr
kün faaliyetleri gösterir. Dolaysyla her mahalli idarenin bir “vaat kapasitesi” vardr. Bu kapasiteden ba-
6. Bürokrasinin Azaltlmas
msz stratejik planlarn hazrlanmas ve dolaysyla
31 Temmuz 2009 tarih ve 27305 sayl Resmi
Gazete’de yaymlanan “Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Uyulacak Usul ve Esaslara likin Yönetmelik” hükümleri ve bu Yönetmelie ekli “Hizmet Envanteri Tab-
gerçekletirilmesi mümkün deildir. Bu kapasite gö-
losu” ile “Kamu Hizmet Standartlar Tablosu” ülkemiz-
mas gerekir.
zetilmeden hazrlanan planlar dilek ve iyi niyet belgeleri olarak rafa kaldrlmak zorundadr. Bu nedenle plann “Maliyetlendirme” bölümünde bu analizin bulun-
| 13
Stratejik plan, mahalli müterek snrsz ihtiyaçlar-
deildir. Örnein belediye mevzuatnda daha önce
dan önceliklerin belirlenerek kt kaynaklarla karlan-
yetkiler arasnda yer alp Anayasa Mahkemesi tarafn-
masn salayan belgedir. Bu analizde, gerçekleen
dan iptal edilen örencilere burs verilmesi, okul önce-
bütçe gelirleri ve ilave finansman imkanlar (mevzuat-
si eitim kurumlar açlmas dorudan stratejik planda
taki limitlere uygun borçlanma, yap ilet devret mo-
faaliyetler arasnda yer alamaz.
delleri, kamu özel ortaklklar) dikkate alnarak bun-
Bu nedenle plan ekinde ciddi bir mevzuat analizi bu-
lardan genel yönetim giderleri ile dier idarelere yap-
lunmal bu analizde mahalli idare yetki alannda olan ve
lacak transferler düüldükten sonra geriye kalan vaat
olmayan konular detaylca incelenmelidir.
kapasitesi miktar ile belirlenen faaliyetlerin, hedef ve
amaçlarn gerçekletirilecei gerçei göz önünde bulunarak bir deerlendirme yaplmaldr.
10. Alternatif Stratejiler
Amaç ve hedefleri gerçekletirecek stratejilerin
8. Risk Analizi
doru, etkili ve gerçekçi belirlenmesi elbette salkl bir planlamann ilk kouludur. Ancak risk analizle-
Risk analizi, stratejik kararlarda ele alnan dei-
ri ile bantl olarak alternatif stratejiler belirlenmeli ve
kenle ilgili olan riskin kapsaml olarak anlalmasn
bu stratejilerin hangi koullarda devreye alnaca tab-
salayan yöntemlerin bütünüdür. Baka bir ifade ile
lo ya da ksa bir rapor olarak plan ekinde bulunmal-
ilgi duyulan deikene ilikin kestirim, olaslk dalm
dr. Aksi takdirde en küçük riskin gerçeklemesi duru-
biçiminde ortaya konur. Risk analizi, stratejik planla-
munda öngörülen stratejiler anlamn kaybedebilecek
mann çok önemli bir aracdr ve mutlak surette plan-
ve plan uygulanamaz ve bütçelenemez hale gelecektir.
larda yer almaldr.
Literatürde çeitli risk analiz teknikleri yer almaktadr ve bunlarn stratejik planlarda nasl yer alaca da
belirlenmitir. Risk analizinin faydalarn, karar vermede
sistematik ve mantksal bir yaklam salamas; karmak karar sorunlarnda seçeneklerin ayrntl bir analizini
Alternatif stratejiler plann yenilenmesini gerektiren durumlarla ilgili deildir. Çünkü plann yenilenmesini gerektiren durumlarda alternatif bir stratejiye de gerek yoktur. Mahalli idarelerde yenileme gerektiren halleri, görev, yetki ve sorumluluklarn düzenleyen mevzu-
olanakl klmas; Karar vericinin risk ve belirsizlikle ger-
atta deiiklik olmas; üst yöneticinin deimesi ve do-
çekçi bir biçimde kar karya gelmesi; idare içinde ile-
al afet, tehlikeli salgn hastalklar veya ar ekonomik
tiime yardmc olmas; karar vermede yarg ve sezgiyi
bunalmlarn vuku bulmas eklinde sralayabiliriz ki bu
ön plana çkartmas, eklinde sralayabiliriz.
durumlarda plann tümden yenilenmesi gerekmektedir.
Bu nedenle plann yenilenmesini gerektiren yuka-
9. Mevzuat Analizi
Her ne kadar stratejik plan kamu idarelerinin belirlenen vizyon çerçevesinde ortaya konulan amaç ve
hedeflere uygun yönetilmesini salayan araç olsa da
rda ki durumlarn planda ne risk analizi içinde ne de
alternatif stratejiler içinde yer almamas gerekir.
11. zleme ve Deerlendirme Sistemi
tamamen mevzuattan bamsz deildir. Amaç ve he-
Kamu idarelerinde, stratejik yönetim ilkelerinin uy-
defler idarelere kanunlarla yüklenen misyon ve yetkiler
gulanmaya balamas ile birlikte, “izleme ve deerlen-
çerçevesinde belirlenmektedir. Kanunlarda yer alma-
dirme” en önemli çalma alanlarndan birisini olu-
yan, idarelerin yetkilendirilmedii i ve ilemlerin ida-
turacaktr. Stratejik plannda baars ne kadar salk-
renin amaç ve hedefleri arasnda yer almas mümkün
l bir izleme deerlendirme sisteminin kurulduu ile
14 |
dorudan ilikilidir. Uygulama da plan hazrlayclarn
en çok ihmal ettii alanlardan birisi de izleme ve deerlendirmedir. Kanaatimce salkl bir izleme deerlendirme için aada belirtilen sistemler kurulmaldr;
a. zleme ve Deerlendirme El Kitab; Stratejik plann izlenmesine yönelik bir el kitab hazrlanmal ve izleme deerlendirme bu el kitabnda ilan edildii üzere
ve buradaki kriterlere uygun bir ekilde yürütülmelidir.
b. zleme ve Deerlendirme Birimi; Mali hizmetler
biriminin alt birimi olarak “zleme ve Deerlendirme”
birimi kurulmaldr.
c. Raporlama; zleme ve deerlendirme sistemi
çerçevesinde be temel raporlama yaplmaldr. Bu raporlar, ilgili dönemler itibaryla “zleme ve Deerlendirme” bal altnda verilen ilerlemeler, sapmalar ve
nedenleri, düzeltici önlemlere ilikin öneriler, çevresel faktörlerin incelenmesini ve uygulama süreç ve sonuçlarnn kalite unsurlarna ilikin deerlendirmeleri
kapsamaldr. Bu raporlar; yllk ilerleme raporu, faaliyet raporu, ara dönem raporu, tamamlanma raporu
ve özel raporlardr.
12. Dier dare Stratejik Planlar le liki
Tüm mahalli idare stratejik planlar ulusal düzeydeki üst dokümanlara (Kalknma plan, Sektörel strateji belgeleri, orta vadeli program, orta vadeli mali plan
vs) uygun olmu olsa bir nebze dier idare stratejik
planlar ile daha iyi uyum salanaca söylenebilir. Ancak bugün gerek planlarda ulusal dokümanlarn dikkate alnmamas gerekse birbirini kuvvetle etkileyecek
dier merkezi idare ve mahalli idare planlarnn dikkate alnmamas stratejik planlama sürecinin en önemli risklerindendir. Örnein stanbul’da bir ilçe belediye-
ayn ekilde merkezi idarelerin (Milli Eitim Bakanl,
Salk Bakanl, Çevre ve Orman Bakanl vs) stratejik plan da o ilçe stratejik planyla ilgilidir. yi bir stratejik planlama süreci, tüm bu planlarn bir bütünün parçasn oluturmas ve aralarnda çok iyi bir ahenk ve
bütünlük bulunmas durumunda gerçekleir.
Mahalli idarelerin, mevzuatmzda bu bütünlüü
salayacak mekanizmalarn eksikliini göz önüne alarak, stratejik planlarnda, dier idare stratejik planlaryla olan dorusal ilikiyi kendi çabalaryla ortaya koymalar beklenmektedir.
sinin stratejik plan, büyükehir belediyesi planndan,
sinin stratejik planndan, çevre ilçe stratejik planlarn-
13. Dünya ve Bölge Gelimelerinin Anlalmas ve Planda Yer Verilmesi
dan kuvvetle etkilenir bunlar bal deikenlerdir. Yine
Stratejik plann mevcut durum analizi bölümünde,
SK ve ETT gibi bal idare planlarndan, il özel idare-
| 15
dünyadaki yerel yönetimlerle ilgili ciddi gelimelerin ve
bölgesel gelimelerin içsel bir analizinin yer almas ve
ortaya çkan sonuca göre de amaç ve hedeflerin belirlenmesi gerekmektedir. Örnein tüm Dünya’da sosyal
korumann yoksulluu ortadan kaldrmann bir arac
olarak kullanld ve temelde istihdam yaratlarak saland gerçei göz önünde bulundurularak sosyal koruma modelleri gelitirilmesi gerekirken mahalli idare
stratejik planlarnda yoksullukla mücadele etmek yerine yoksulluu sürdürme modelleri benimsenmise bu
modellerin dünya gerçekleriyle örtümedii belirtilerek stratejik planda revizyona gidilmesi gerekecektir.
14. Finansman Modelleri
Yerel yönetimlerin u anda yaad en önemli sorun finansman olanaklarnn snrl olmas ve gelirlerin mevcut giderleri karlamadan çok uzak olmasdr.
Gerçekten mahalli idare mevzuatyla yetkileri çok artrlan idarelerin gelirleri buna paralel bir art göstermemitir. Bu nedenle özellikle belediyeler batma noktasndadr. Birçok belediye zorunlu ve asgari giderlerini
dahi ödeyememekte, bir çok belediyede merkezi hükümet vergi gelirlerinden aktarlan paylarn toplam gelirler
içindeki pay % 80’leri amakta ve bir çok belediyede de
personel giderleri toplam bütçenin % 80’lerini bulmaktadr. Bu koullar altnda stratejik planlar önceliini yitirmekte ve birçok belediyede yasal gerekliliin yerine getirilmesi olarak alglanmaktadr. Oysa stratejik planlar
16 |
sadece yaplacak stratejileri deil bunlarn finansmann da kapsar. Bu nedenle planlarda bütçe gelirlerini artrma imkanlar, öz kaynaklar harekete geçirme, verimli projeler oluturarak iç ve d borçlanma imkanlar ve
hibe imkanlar, leasingden yap ilet devret modellerine
kadar geni bir yelpazedeki finansman modellerinin yer
almas gerekmektedir.
Sonuç yerine, bu çalmada mahalli idarelerin
stratejik planlarnda yer almas gereken önemli hususlar ortaya koymaya çaltk. yi bir stratejik planda bulunmas gerekenleri klie ve soyut ifadelerle deil somut
olarak anlatma çabas içinde olduk. Bir makale boyutlarn amamak için ne demek istediimizi az ama etkili örneklerle açklamaya gayret ettik. Bu çalmalarla
amacmz mahalli idarelerin farkndalk düzeylerini yükselterek kurumsal kapasitelerini güçlendirmek ve stratejik yönetimi tüm unsurlar ile yerletirmektir. Ancak
bu durumda nihai amaç olan iyi yönetim ve yüksek vatanda memnuniyeti salanabilir. Uygulayclarn, stratejik planlama ekiplerinin, bu konuda danmanlk faaliyetleri icra edenlerin, denetim elemanlarnn ve özellikle stratejik planlar deerlendirecek olan mahalli idare
meclislerinin ve kamuoyunun bu makaledeki hususlar
dikkate alarak planlar incelemesinde çok önemli faydalar bulunmaktadr. Önümüzdeki sayda mali takvime de
uygun olarak iyi bir performans programnn tamas
gereken özellikler ortaya konulmaya çallacaktr.
dosya
TÜRKYE’DE YEREL YÖNETM GELENE
Doç.Dr.M.Akif
ÇUKURÇAYIR
Selçuk Üniversitesi,
ÝÝBF Öðretim Üyesi
Türkiye Tanzimat’tan bu
yana yönetim reformu
konusunda oldukça
youn olarak enerji
harcamaktadr. Reform
çabalar genel olarak
hem Tanzimat döneminde
hem de günümüzde Batl
devletlerin zorlamasyla
veya yönlendirmesiyle
gündeme gelmekte ve
sürdürülmektedir. O
dönemde ngiliz, Fransz,
Avusturyal ve bazen
de talyan klavuzlar
eliinde reformlar yaplr,
farkl kurumlarda reform
konularyla ilgili eitimler
verilirdi. Günümüzdeki
reform çabalarnda etkili
olan süreç, Avrupa Birlii
uyum sürecidir.
Türkiye’de yerel yönetimler toplumsal, ekonomik, siyasal ve kültürel
bakmlardan günlük yaamn belirleyici unsuru haline gelmilerdir. Bugün, yerel yönetimlerin yönetim birimleri olarak yaammz oldukça youn bir biçimde etkilediini belirtebiliriz. Ancak, bu yönetsel birimlerin belirtilen gelime düzeyini yakalamas yaklak 170 yllk tarihsel gelimenin
ürünüdür. mparatorluk döneminde dsal ve içsel etkilerle balayan bu
süreç, Cumhuriyet döneminde ve özellikle Avrupa Birlii ile ilikilerin younlamasyla birlikte oldukça olgun ve etkin bir nitelik kazanmtr ve her
geçen gün yerel yönetim ve yerel siyaset yurttan günlük yaamnda daha
etkin olmaktadr. Daha ileri giderek unu da söylememiz olanakldr: Yerel yönetimlerimizin birçou çada Batl örneklerinin düzeyinde kararlar
almakta ve yerel gereksinimlere yönelik hizmet vermektedirler. Bu anlamda yerel yönetimlerin önemli bir birikime sahip olduklar söylenebilir. Ancak, henüz bu durumu genelletirmek oldukça olanak d ise de, yine de
çok önemli bir yere gelindiini göz ard etmemek gerekir. Oldukça uzun
bir dönem merkezi yönetimin youn etkisinde ve adeta merkezi yönetimin
bir parças olarak varln sürdüren yerel yönetimler, yaklak son 30 yllk
süreçte “özerk kamu tüzel kiilii” niteliini kazanarak büyük bir gelime ve
deime ivmesi kazanmlardr.
Yerel yönetimlerin bu kadar geç gelimesi, toplumsal ve ekonomik gelimeye katkda bulunacak nitelikte yerel kamu hizmetlerini karlayamamas bu kurumlarn Batl örneklerinin taklidi olarak ve özellikle de merkezi yönetimin amaçlarna hizmet edecek biçimde kurgulanm olmalarndan kaynaklanmaktadr. Batdaki gelime süreci çok daha uzun bir zaman almtr. Ancak, Batl demokrasilerde yerel yönetimler her anlamda
günlük yaamn en önemli bir parças halindedirler. Özünde yerel yönetim
“hukuksal-siyasal” bir kavram ve yönetsel-sosyal bir kurum olarak bir tüzel kiilik özelliini “geç ortaçalar Avrupasnda” kazanmtr. “ehirleri özgürletiren” bu süreç 12. yüzyl Avrupasnda balamtr.1 Yirminci yüzylda ise, yerel yönetimler çada demokrasilerin temel yaptalarndan biri
haline gelmitir. Türkiye’de ise, yerel yönetimlerin ancak son yllarda hem
genel siyasetin hem de genel toplumsal yaamn önemli bir konusu haline gelebildii belirtilebilir.
| 17
Türkiye’de yönetimde yeniden yaplanma çalmalarn Tanzimata kadar götürmek olanakldr. Türk yönetim gelenei içerisinde ilk batl yönetim kurumlar Tanzimatla birlikte görülmütür. Ancak, Cumhuriyetle birlikte Anayasal ve yasal temelleri olan bürokratik örgüt yaplar oluturulmaya balanm, 1950’lerle birlikte bugün bile youn olarak devam eden yeniden yaplanma çalmalarna arlk verilmitir. Önceki kesimlerde de deinildii gibi, ekonomide siyasette
ve küresel alanda meydana gelen gelimelerin doas gerei, ulusal ve yerel yönetim sisteminin yeni batan ele alnmas gelimelere yant verebilecek hale getirilmesi ve her eyden önce yurtta gereksinimlerini karlayabilmesi için yeniden yaplanma
çalmalar yaamsal önem tamaktadr. Bu ksmda, Türkiye’de demokratik ve yurtta arlkl yerel yönetim
geleneinin olup olmadna yer verilecek ve çada anlamda yurtta
odakl bir yönetimi zorunlu klan gelimelerin neler olduuna baklacaktr. Türkiye’de Cumhuriyet öncesinde
bugünkü anlamda bir yerel yönetim
türü bir yaplanmann olmad bilinmektedir. Kriz üzerine kriz yaayan ülkemizde, en önemli krizlerden bir de
yönetsel süreçlerin tkanmasdr. “Refah devleti” araylarnn iyi bir yönetsel sistemden geçtii düüncesiyle,
varolan ar bürokratik yapya youn
eletiriler yöneltilmektedir. Bu yönetsel etkinliklerin tkanmas konusunda,
hem devlet kaynakl, hem de özel kurum ve kurulularca ya da kiilerce giriilen önemli çabalar yaklak elli yldr gözlenmektedir. Özellikle planl
dönemle birlikte bu çabalar younlamtr.
Tanzimata kadar yerel hizmetler vakflarn banda olan kadlar aracl ile yürütülmütür. Tanzimatla birlikte her alanda meydana gelen yapsal dönüüm kprdanmalar kukusuz yerel alanda da meydana gelmitir ve özellikle yönetsel yap ve yönetim hukuku transferinde örnek alnan Fransa modeli bir yaplanma gerçekletirilmeye çallmtr. Bu yeni yaplanma, halkn beklentileri ve uralar sonucu olumu bir durum deildir.2 Fransa özelinde batya özenen Tanzimat paalarnn ve aydnlarnn göstermelik
18 |
çabalarndan ibaret bir gelime olarak da deerlendirilebilir. Tanzimat’la birlikte kurulan belediyeler bir demokratik katlm gereksinimden çok batyla ilikilerin
younlamasnn bir sonucudur.3 Osmanlnn çöküüne doru ve özellikle kinci Merutiyet ortamnda da,
yerel demokrasiyi savunan, l Kurullar araclyla finansal ve yönetsel kontrolün halka verilmesini Prens
Sabahattin gibi aydnlar savunmutur.4
Bir bütün olarak Osmanl çadalama çabalarna bakldnda bunlarn köklü reformlar deil, yalnzca kötü gidii ve çöküü önlemek amacyla giriilen
çabalar olduu görülmektedir. Bunun temelinde ise, sistemin iç ve d
tehditlere kar koymada zorlanmas
vardr. Merkez çevre skntlarnn alamamas sonucu yerel yönetimlerin kurulmas ve bölgesel meclislerin
oluturulmas, bu skntlarn almas için bir umut olarak adem-i merkezi düzenlemelere gidilmitir. Tebaa
(buyruk alan, tabi olan yurtta) anlayndan yurtta/birey merkezli bir temsil ilikisinin ortaya çkmas, “sisler altnda sakl bir karar alma mekanizmasn” yava yava daha anlalabilir hale getirmeye balamtr.5
Cumhuriyet döneminde ise, öncelikle köy yönetimlerinden balayarak belediyeler yasal bir temele kavuturulmulardr. 1924’te Köy Yasas ve
1930’da Belediye Yasas çkarlmtr.
442 sayl Köy Yasas, köyde yürütülecek hizmetlere köylünün hem akçal
hem de igücü olarak katlmasn zorunlu tutarak köy yönetiminde bütün köylünün sorumlu
olduunu göstermitir. Bugün de yürürlükte olan 1580
sayl Belediye Yasas, öncelikle kentsel hizmetlerin yürütülmesini ve düzenli bir kentlemenin salanmasn
belediye yönetimlerine ödev olarak vermitir.
Türkiye’de çok partili yaama geçile birlikte bürokrasiyle ilgili yaknmalarda artmaya balanm ve
bürokratik skntlar azaltmak için yeniden yaplanma
çalmalar bu dönemle birlikte, bugün bile hala iyiletirilemeyen bir takm noktalarn da düzeltilmesi amacyla raporlar hazrlanmtr. Örnein, yeniden yaplanma ve bürokrasinin sorunlarnn azaltlmasyla ilgili ilk
önemli çalma ve rapor 1949 ylnda Fritz Neumann
tarafndan yaplm ve Babakanla sunulmutur.6 Bu
rapora göre, önemli sorun alanlar unlardr: Görevlilerin nitelikleri, yasalarn elverisizlii, denetim sorunlar, krtasiyeciliin çok ar olmas, görev ve yetkilerin
belirsizlii. Dikkat edilirse, yurtta odakl yönetimin
düzeltim alan olarak gördüü bütün konular 1949’da
Neumann tarafndan özetlenmitir. Daha da önemlisi, yurtta odakl yönetim açsndan gündelik/rutin ilerin olabildii ölçüde alt kademelere aktarlmas, desentralize bir örgütsel yaplanmann benimsenmesinin
doru olacann raporda belirtilmesidir. Bugün tartlan sorunlar ve önerilen çözümlerin elli yl öncesiyle benzerlik göstermesi, yeniden yaplanma çalmalarnda çok da mesafe alnmadnn göstergesi olarak düünülebilir.
1961 Anayasas (116. Md.) ile birlikte yerel yönetimlerin daha fazla ilev üstlendii, karar organlarnn seçimle oluturulaca hükmü getirildi. Böylece, halkn temel rol oynad daha katlmc ve karar organlarnn
halk tarafndan belirlendii yerel yönetimler dönemine geçiliyor ve bu durum anayasal garanti altna alnyordu. 1960‘l yllarla birlikte, siyasal erki
elinde bulunduranlar, yönetimin her
düzeyinde reform yapma/yönetimi yeniden yaplandrma amacyla projeler
hazrlatmlar ve yurtta da içine katan önemli reform projeleri hazrlamlardr. MEHTAP adyla bilinen Merkezi Hükümet Tekilat aratrma Projesi bu çalmalarn en önemlisidir. Proje gerei, kent
ve kasabalarda “toplum kalknmas” yaklamyla katlmc bir kalknma ve yeniden yaplanma düüncesiyle
yurttan daha iyi hizmet görmesi ve bu gelimelerde
sistemin içinde olmas benimsenmitir.7
1970’li yllarla birlikte yerel yönetimlerde daha fazla halkla bütünleme ve birlikte yönetme anlay bir
güçlü eilim olarak kendini göstermitir. “Demokratik
Yerel Yönetim Hareketi”, kentlerin farkllat ve farkl toplumsal snflarn ortaya çkt bir dönemdir ayn
zamanda.8 Bu akmla birlikte yerel alanda halk daha
fazla kent yönetimini tanma olana bulmutur. Dolaysyla halkn neredeyse daha fazla yönettii bir dönem yaanm ve bu dönemde belediyecilikte sosyal
adalet, halk katmanlarnn karar alma süreçlerine da-
hil edilmesi ve vesayet sorununun almas temel referanslar olarak benimsemitir.9
1980’li yllar genel kamu yönetiminde olduu gibi
yerel yönetimlerde de liberal politikalarn youn olarak uyguland yeni bir dönemdir. Belediyelerin özellikle akçal konularda güçlendirilmesi, yerel hizmetlerin daha ileri düzeylerde yürütülmesi için önemli admlar atlmtr. Öyle ki, Güler’e göre liberalizasyon politikalar ile yaplan çalmalar, yerel kaynaklarn sermaye çevrelerine daha kolay aktarlmasn salayarak gereinden fazla abartlm ve bir yerel yönetim fetiizmi ortaya çkmtr.10
Ancak, 1973’lerden itibaren yurttan daha fazla
hizmetlerin merkezinde görülmeye baland ve yerel yönetimlerin güçlenmeye ve genel
kamu yönetimi içerisinde önemli bir
yer edinmeye balad belirtilebilir.
1973’ten sonra gelien yeni söylemlerle belediyecilik akm, belediyelerin demokrasinin beii olduu, merkezi yönetimin vesayetinin ar olduu, geleneksel temellerinin zayf olmasna ve olumsuzluklara karn belediyelerin önemli ilevler gördüü ve
kaynaklarnn artrlmas gibi temeller
üzerinde gelimitir.11
1980’li yllarda bu evrim daha da
hzlanm yerel yönetimlerin ad ve etkinlikleri yerel alanda daha çok hissedilmi ve bu durum gelitikçe yurttan da, örgütlü ya da örgütsüz, kentsel ve krsal alanlarda kent ve çevre
deerlerini koruma amacyla önemli giriimlerde bulunduu, kentin/yerel alann biçimlenmesinde rol almaya balad önemli gelimeler yaanmtr. Baz örnekler bu sav güçlendirecektir: lk olarak, 1989 yerel
seçimleri öncesinde, Antalya Belediye Meclisi’nin yap
katlarn yükseltme kararna kar, Mimarlar Odas Yönetim Mahkemesi’ne bavurmu ve karar iptal ettirmitir. kinci olarak, 1980’lerin banda Gökova Santral aleyhine ve Bergama’da altn arama faaliyetlerine
kar köylülerin dava açmas ve gösterilerde bulunmas, köylünün çevre deerlerine ve yaam çevresine duyarlln göstermesi bakmndan oldukça önemlidir.
Yurttan sesini duyurabildii, yerel/kentsel sorunlara/
politikalara yön verebildii platformlara da, 1980’li yllarla birlikte daha fazla gereksinim duyulmutur. Ör-
| 19
nein, Ankara Belediyesi tarafndan, halkn yerel hizmetler konusunda bilgilendirilmesini salamak amacyla kurultaylar oluturulmutur. Bu etkileim alanlarnda, her toplumsal snftan yurttalarn katlarak kent
ve yönetim hakkndaki ikayet, dilek ve önerilerinin aktarld önemli çalmalar yürütülmütür.12 1990’l yllarla birlikte bu tür çalmalarn hem yasal zemine kavuturulmas hem de kurumsallamas için oldukça
farkl uygulamalar ve çalmalar da gözlenmeye balamtr. Küreselleme-yerelleme etkileimi, küresel
baz gelimelerin – 1992 Rio Zirvesi gibi- yerel alanda halkn daha fazla etkinliklerin merkezine çekilmesi yönünde yapt düzenlemeler- Yerel Gündem 21 örnei- ve Avrupa Birlii’nin yine yurtta odakl bir politika sonucu titizlikle benimsedii yerellik ilkesi (subsidiarity) gerei halkn daha fazla etkili olduu bir yerel alan ortaya çkarmtr
ve gün geçtikçe bu alan güçlenmekte
kendini göstermektedir.
Bu gelimenin en önemli göstergelerinden bazlar öyledir: “Semt
Danma Merkezleri, (SEDAM)” uygulamada, belediyelerin mahalle bürosu gibi çalmakta, çok ilevli birimler olarak etkinlikte bulunmaktadrlar. Salk, ev ekonomisi, özürlü eitimi ve çeitli kültürel etkinlikler olmak üzere, SEDAM‘lar oldukça çeitli alanlarda yurtta aktive etme konusunda önemli ilevlere sahiptirler.13
Bu uygulamalar arasnda en baarl örneklerden birisi Bursa Büyükehir Belediyesi‘nin
1994 ylndan beri uygulad programdr:14 Çocuk
sal, aile ekonomisi, konut planlama gibi konularda çallmaktadr.
Bu oluumlarn yerini bugün kent konseylerinin ald belirtilebilir. 5393 sayl yeni belediye kanunu, 76.
Maddesinde yurttalarn, sivil toplumun, üniversitelerin katlmyla oluturulacak bir kent konseyinin belediyenin adeta “danma” konseyi gibi çalmasn öngörmütür. Ancak, 2006 ylnda çkarlan yönetmelik sistemin ilerliini salayamad için, 2009 ylnda baz
yeni düzenlemeler yaplmtr. Kent Konseyi mekanizmasnn kurumsallamas kukusuz yerel yönetimlere
20 |
demokratiklik, etkinlik ve denetim konularnda önemli
katklar salayacaktr.
1988 ylnda Türkiye ve Ortadou Amme daresi
Enstitüsü (TODAE) tarafndan hazrlanan Kamu Yönetimi Aratrma Projesi (KAYA Projesi), yerel yönetimleri çan gereklerine uygun hale getirme ve yurtta
odakl bir yerel yönetim reformu için gerekli admlar
atma bakmndan önemli bir çalma olmutur. Yerel
demokrasiyi güçlendirici, yerel toplulukça denetlenen,
etkili katlmn saland, halk bilgilendiren, kaynaklar ve özellikle öz kaynaklar açsndan güçlü, kendi yerel toplumu ile ilgili kararlar kendi organlar aracl ile alp kendi birimleri
aracl ile uygulayabilen, merkezi yönetimden destek ve nesnel koullarda
yardm alan, genel yönetim sistemi ile
yönetimin birlii ilkesi ve planlama disiplini içerisinde bütünleen, yönetsel
etkinlii ve verimlilii gerçekletiren
bir yerel yönetim kurumu15 raporun
öngördüü ideal yerel yönetim örgütüdür. Raporun genelinde hem etkinlik hem de demokratiklik bakmndan
öneriler ortaya konulmu ve her eyin ötesinde, halkn güven ve desteinin kazanlmas için yeniden yaplanmann zorunlu olduuna vurgu yaplmtr.
1996 ylndan beri gündemde
olan ancak uzun süre bir türlü yasalaamayan Yerel Yönetimler Yasa Tasars da, daha fazla yurtta odakl bir
yerel yönetim sistemini öngörmütür.
Yerel yönetimlerle ilgili yasa tasarlarnda, meslek kurulularnn ya da sivil toplum örgütlerinin, yerel kararlarn oluum sürecine katlmalar konusunda düzenlemeler öngörülmütür. Yasa taslanda, meslek kurulularnn oy hakk olmakszn il genel meclisi toplantlarna katlmalar ve görülerini bildirmeleri benimsenmitir. Belediye meclisi toplantlarna da katlmalar öngörülmütür. Yerel yönetimlerle ilgili olarak 2004
ve 2005 ylnda çkarlan 5393 sayl Belediye Yasas,
5216 sayl Büyükehir Belediye Yasas ve 5302 sayl l
Özel daresi Yasasnda, yurtta odakl yerel yönetim
felsefesine uygun birçok düzenlemeye yer verilmitir.
Örnein, katlm, açklk, bilgi verme yükümlülüü,
bilgi edinme hakk, stratejik yönetim, yönetiim, ye-
rel gündem 21 gibi konular bu yasalarda yer almtr.
Bunlar, hem demokratiklik hem de etkinlik sorunlarn uzun dönemde giderecek admlardr. Yine halk denetiminin önünü açacak konulardan birisi halkn bilgi
edinme hakkdr. Yalnz burada “ilgili olmak kaydyla”
ön koulu getirilmitir. Yine son taslakta belediye kurulabilmesi 5.000 nüfusa sahip olma ile snrlandrlmtr ve yasada da aynen kabul edilmitir. Bu da etkinlii artracak bir madde olarak görülmektedir.16
Türkiye’de son yllarda yerel yönetimlerde yeniden
yaplanma araylarnn en önemli nedeni, merkezi yönetimin tara kurulularyla birlikte yerel alanda beklenen hizmetleri karlamada yetersiz kal etkin ve verimli bir hizmet üretememesidir. Merkezin giderek artan hantal yapsal özellikleriyle birlikte yerel yönetimlere yetki ve kaynak aktarmada isteksiz davranmas, yerel yönetimlerin batl anlamda çada bir kimlie bürünmesini de engellemektedir. Dolaysyla, yerel yönetimlerin yeniden yaplanmas konusunda bir görübirlii/oydama olumutur. Ancak, “nasl?” sorusu
üzerinde bir uzlama yoktur.17
Yerel yönetimlerin demokratikletirilmesi ve özerkletirilmesi konusunda yllarca gerek akademik çevreler gerekse politik çevreler çok önemli çabalar harcamlardr. Ancak, gelinen noktada vurgulamak gerekir
ki, yerel yönetimler hem yönetim düzeyinde, hem de
kurumsallama düzeyinde oldukça önemli sorunlarla
kar karyadrlar.
Sonuç
Türkiye Tanzimat’tan bu yana yönetim reformu
konusunda oldukça youn olarak enerji harcamaktadr. Reform çabalar genel olarak hem Tanzimat döneminde hem de günümüzde Batl devletlerin zorlamasyla veya yönlendirmesiyle gündeme gelmekte ve sürdürülmektedir. O dönemde ngiliz, Fransz, Avusturyal ve bazen de talyan klavuzlar eliinde reformlar
yaplr, farkl kurumlarda reform konularyla ilgili eitimler verilirdi. Günümüzdeki reform çabalarnda etkili
olan süreç, Avrupa Birlii uyum sürecidir.
Avrupa Birlii uyum süreci gerei yerel yönetimlerin demokratikletirilmesi, etkinletirilmesi ve kurumsallamas konusunda önemli reformlar yaplmtr. Ancak, bu reformlar hiçbir biçimde yeterli deildir. Kurumsallama ve hukuksallk gibi konularda yerel yönetimlerin youn bir eitim ve denetim sürecinden geçmesi gerekmektedir. Yerel yönetimlerin çadalama konusunda büyük mesafeler aldn belirtmek gerekir. Ancak, büyük sorunlarda sistemin içerisinde varln devam ettirmektedir. Reform süreci
kukusuz kesintisiz bir süreçtir. Yerel yönetim sisteminin daha güçlü hale gelebilmesi için, yönetiim konseptine uygun olarak ilgili kurum, kurulu, kii veya
aktörlerin önyargsz bir araya gelebilmeleri ve sorunlara birlikte çözüm aramalar önemli frsatlar ortaya çkaracaktr.
1
lber Ortayl, Tanzimattan Cumhuriyete Yerel Yönetim Gelenei, Hil Yayn, stanbul, 1985, s. 9
Can Hamamc, Merkezi Yönetim-Yerel Yönetim Ekseninde Belediyelerimizin Yaps Ve Demokratikleme Eilimi, Yaynlanmam Doktora Tezi, Ankara, 1981, s. 9
3
Yldzhan Yayla, “Türkiye’de Belediyelerin Temel Sorunu”, Sddk Sami Onar’a Armaan, .Ü.H.F. Yayn, stanbul, 1977, s. 958
4
lber Ortayl “mparatorluk Döneminde Mahalli darelerin ve Belediyeciliin Evrimi”, Ed.: lhan Tekeli/lber Ortayl, Türkiye’de Belediyeciliin Evrimi, Ed.: Ergun Türkcan, TD Yayn, Ankara, 1978, s. 23
5
Geni bilgi için bkz. Ersin Kalaycolu, Ali Yaar Sarbay, “Tanzimat: Modernleme Aray ve Siyasal Deime”, Türkiye’de Siyaset:
Süreklilik ve Deiim, Der.: Ersin Kalaycolu/ Ali Yaar Sarbay, Der Yaynlar, stanbul, (Tarihsiz), s. 25-32
6
Fritz Neumark, Devlet Daire ve Müesseselerinde Rasyonel Çalma Esaslar Hakknda Rapor, (Ankara Devlet Matbaas, 1949’dan göndermede bulunan Cahit Emre, Yönetim Bilimi Yazlar, maj Yaynclk, Ankara, 2003, s. 266-267
7
Ruen Kele, Yerinden Yönetim ve Siyaset, 4. B., Cem Yaynevi, stanbul, 2000, s. 410-411
8
Metin Kazanc, “ 1973 Sonras Belediyeler ve Belediyelere likin Sorunlar”, Yeni Bir Belediyecilie Doru, Editör: Ergun Türkcan, Türk
dareciler Dernei Yayn, 3. Kitap, Ankara, 1982, s. 238
9
Kele, Yerinden Yönetim..., s. 422
10
Birgül A. Güler, Yerel Yönetimler- Liberal Açklamalara Eletirel Yaklam, TODAE Yayn, Ankara, 1998, s. 153-154
11
Tekeli, Modernite Alrken Kent Planlamas, mge Kitabevi, Ankara, s. 102-103
12
Ruen Kele, Kent ve Siyaset Üzerine Yazlar (1975-1992), IULA-EMME Yayn, stanbul, 1993, s. 29
13
Selçuk Yalçnda, Belediyelerimiz ve Halkla likileri, TODAE Yayn, Ankara, 1996, s. 144-145
14
Orhan Efe, “Bursa’da Katlm Deneyimleri”, Helsinki Yurttalar Dernei, Yurtta Katlm ve Yerel Yönetimler Boaziçi Semineri, Der. Orhan Bilgin, 1996, s. 15-17
15
Türkiye ve Ortadou Amme daresi Enstitüsü, Kamu Yönetimi Aratrmas (KAYA): Genel Rapor,TODAE Yayn, Ankara, 1991, s. 7-12
16
ç leri Bakanl, Türkiye’nin Yeniden Yaplanmasnda Yerel Yönetim Reform Tasla, 2003
17
Aykut Polatolu, “Yerel Yönetim Reformu Üzerine Düünceler”, Çada Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt: 9, Say: 1, Ankara, 2000, s. 3-4
2
| 21
uzman gözüyle
5510 SAYILI KANUN’DA DEVLET
MEMURLARININ TEDAV GDERLERNN
ÖDENMES USUL VE ESASLARI
Mahmut ÇOLAK
Maliye Bakanl
Muhasebat Bakontrolörü
Kurumsal Geliim
Daire Bakan
Sosyal güvenlik
reformunun ana
bileenlerinden biri olan
yeni emeklilik sigortas
rejimi ile halen devlet
memurlar, hizmet
akdine göre ücretle
çalanlar, tarm ilerinde
ücretle çalanlar, kendi
hesabna çalanlar ve
tarmda kendi hesabna
çalanlar kapsayan be
farkl emeklilik rejiminin,
aktüeryal olarak hak
ve yükümlülüklerin eit
olaca tek bir emeklilik
rejimine dönütürülmesi
planlanmtr.
22 |
I- GENEL BR AÇIKLAMA
Sosyal güvenlik kurulularnn tek çat altnda toplanmas, 5502 sayl Kanunla1 salanarak Sosyal Güvenlik Kurumu2 kurulmutur. Yeni sosyal
güvenlik sisteminin tekilat kanununun ardndan uygulama kanunlarndan
birisi ve en önde geleni olan 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu3 da yaymlanarak tüm maddeleri ile birlikte 2008 yl
Ekim ay ba itibariyle ülkemizde yepyeni bir sosyal güvenlik sistemi uygulanmaya balanmtr. Sosyal güvenlik reformunun ana bileenlerinden
biri olan yeni emeklilik sigortas rejimi ile halen devlet memurlar, hizmet
akdine göre ücretle çalanlar, tarm ilerinde ücretle çalanlar, kendi hesabna çalanlar ve tarmda kendi hesabna çalanlar kapsayan be farkl emeklilik rejiminin, aktüeryal olarak hak ve yükümlülüklerin eit olaca
tek bir emeklilik rejimine dönütürülmesi planlanmtr.
5510 sayl Kanun’un 4’üncü maddesi sigortal saylanlar düzenlemektedir. Buna göre, söz konusu maddenin birinci fkrasnn (a) bendi hükmünde hizmet akdi4 ile bir veya birden fazla iveren tarafndan çaltrlanlar (eski SSK sigortallar, bunlara ksaca 4/1-a’l sigortallar denilecektir.); (b) bendi hükmünde hizmet akdine bal olmakszn kendi adna ve hesabna bamsz çalanlar (eski Ba-Kur sigortallar, bunlara ksaca 4/1-b’li sigortallar denilecektir.; (c) bendi hükmünde devlet
memurlar ve dier kamu görevlileri olan itirakçiler (eski Emekli Sand tirakçileri, bunlara ksaca 4/1-c’li sigortallar denilecektir.) düzenlenmitir.
5510 sayl Kanunla, devlet memurlar hiç alk olmad sigortal5, iveren6, iyeri7 ve buna benzer kavramlarla tanmtr. Devlet memurunun
kendisi SGORTALI, çalt kurum YER, çaltran kurum VEREN saylacaktr. Dolaysyla, herhangi bir belediyede devlet memuru olarak çalan kii sigortal, çalt belediye iyeri, çaltrd belediye de iverendir.
Makale konumuza giri yapmadan önce baz genel hususlar soru cevap eklinde gözden geçirmemizde yarar bulunmaktadr.
1. 4/1-c kapsamnda sigortal saylanlar kimlerdir?
- Kamu idarelerinde8; 4/1-a kapsamna tabi olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalp, ilgili mevzuatnda, 4/1-a kapsamna girenler gibi
sigortal olmas öngörülmemi olanlar,
- Kamu idarelerinde; 4/1-a ve 4/1-b kapsamna tabi olmayanlardan, sözlemeli olarak çalp ilgili mevzuatnda 4/1-a kapsamna girenler gibi sigortal
olmas öngörülmemi olanlar ile 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu’nun 86’nc maddesi uyarnca açktan
vekil atananlar.
Bu genel kuraln dnda bir de 4/1-c kapsamnda
sigortal saylanlara ilikin hükümlerin aada saylan
kii/kiiler hakknda da uygulanacaktr. Bunlar;
- Kurulu ve personel kanunlar veya dier kanunlar gereince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenlerden; bu görevleri sebebiyle kendilerine ilgili kanunlarnda devlet memurlar gibi
emeklilik hakk tannm
olanlardan hizmet akdi ile
çalmayanlar,
- Babakan,
- Bakanlar,
- Türkiye Büyük Millet
Meclisi üyeleri,
- Belediye bakanlar,
- l encümeninin seçimle gelen üyeleri,
- 4/1-c kapsamda sigortal iken ayn kapsamdaki kiilerin kurduu sendikalar ve konfederasyonlar ile
sendika ubelerinin bakanlklar ve yönetim kurullarna seçilenlerden aylksz izne ayrlanlar
- Harp okullar ile fakülte ve yüksek okullarda, Türk
Silahl Kuvvetleri hesabna okuyan veya kendi hesabna okumakta iken askerî örenci olanlar ile astsubay
meslek yüksek okullar ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eitimine tabi tutulan adaylar (okullar tamamlamadan ayrlanlar ile tamamlamalarna ramen görevlerine balamadan ayrlanlarn,
bu okullarda geçen eitim süreleri sigortallklarndan saylmaz.)
- Polis Akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda,
Emniyet Genel Müdürlüü hesabna okuyan veya ken-
di hesabna okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüü hesabna okumaya devam eden örenciler (okullar tamamlamadan ayrlanlar ile tamamlamalarna ramen görevlerine balamadan ayrlanlarn,
bu okullarda geçen eitim süreleri sigortallklarndan saylmaz.)
5510 sayl Kanun’un, ksa vadeli sigorta kollarna
ilikin hükümleri (bunlar i kazas, meslek hastal, hastalk ve analk sigortasdr) 4/1-c kapsamnda olanlara uygulanmayacaktr.
2. 4/1-c kapsamnda sigortal saylmayanlar
kimlerdir?
- 4/1-c kapsamnda sigortal saylmas gerekenlerden 18 yan doldurmam olanlar,
- Kamu idarelerinin d temsilciliklerinde istihdam
edilen ve temsilciliin bulunduu ülkede sürekli ikamet izni veya bu devletin vatandaln da haiz bulunan Türk uyruklu sözlemeli personelden, bulunduu
ülkenin sosyal güvenlik kurumunda sigortal olduunu
belgeleyenler,
- Kamu idarelerinin d
temsilciliklerinde istihdam
edilen sözlemeli personelin
uluslararas sosyal güvenlik sözlemeleri çerçevesinde ve temsilciliin bulunduu ülkenin ilgili mevzuatnn zorunlu kld hâllerde, iverenleri tarafndan bulunulan ülkede sosyal sigorta kapsamnda
sigortal yaplanlar.
3. 5510 sayl Kanun’un yürürlüü olan 2008 yl
Ekim ay bandan anlalmas gereken tarih nedir?
“2008 yl Ekim ay ba” ibaresinden Ekim aynn
birinci günü mü yoksa 15’inci günü mü kastedilmektedir? öyle ki; aylklarn/maalarn her ayn 1’i ile ayn
sonu aras için hak edenler bakmndan 01.10.2008
tarihini, ücretlerini/aylklarn her ayn 15’i ile müteakip ayn 14’ü aras için hak edenler bakmndan da
15.10.2008 tarihini ifade etmektedir.
Örnein; 14.10.2008 tarihinde ilk defa 4/1-c kapsamnda sigortal olarak göreve balayan memurlarn
emekli kesenek ve kurum karlklar, primleri, dier ilemleri; aylklarn 1’i ile ayn sonu aras için hak edenler bakmndan tamamyla 5510 sayl Kanun hükümlerine göre; aylklarn her ayn 15’i ile müteakip ayn 14’ü
| 23
aras için hak edenler bakmndan ksmen 5434 ksmen
de 5510 sayl Kanun hükümlerine göre yürütülecektir.
gortalsnn bakmakla yükümlü olduu kii olarak salk hizmetlerinden ve dier haklardan yararlandrlr.
4. 5510 sayl Kanun’un yürürlüünden önce
devlet memuru olanlarn sigortall nedir?
6. Genel salk sigortas9 kapsamnda salk
hizmetlerinden yararlanma artlar nelerdir?
5510 sayl Kanun’un yürürlüe girdii tarihten
önce 5434 sayl Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sand
Kanunu’na tabi olanlar, 5510 sayl Kanun’un 4’üncü
maddesinin birinci fkrasnn (c) bendi kapsamnda sigortal olarak kabul edilir.
5510 sayl Kanun’un 67’nci maddesi hükmüne
göre; salk hizmetlerinden ve dier haklardan yararlanabilmek için; genel salk sigortals ve bakmakla
yükümlü olduu kiilerin, salk hizmeti sunucusuna
bavurduu tarihten önceki son 1 yl içinde toplam 30
gün genel salk sigortas prim ödeme gün saysnn
olmas arttr.
5. 4/1-c kapsamndaki sigortallar genel salk
sigortals saylacaklar m?
5510 sayl Kanun’un 60’nc maddesine göre, ikametgah Türkiye’de olan kiilerden 4/1-c kapsamnda
saylan kiiler genel salk sigortals saylmlardr.
Genel salk sigortals saylanlarn çocuklar, ana
ya da babann tescil edilmi olmasna baklmakszn ve
ayrca bir ileme gerek olmakszn 18 yan dolduruncaya kadar genel salk sigortals veya genel salk si-
Genel salk sigortals ve bakmakla yükümlü olduu kiilerin salk hizmetlerinden ve dier haklardan
yararlanabilmeleri için salk hizmet sunucularna bavurduklarnda acil haller hariç olmak üzere (acil hallerde ise acil halin sona ermesinden sonra); nüfus
cüzdan, sürücü belgesi, evlenme cüzdan, pasaport
veya Kurum tarafndan verilen resimli salk kart belgelerinden birinin gösterilmesi zorunludur.
7. 2008 yl Ekim ay ba ve sonrasnda ilk defa devlet memuru olanlar için prime esas kazançlarndan
kesilecek prim oranlar
Sigorta Kolu
Uzun vadeli sigorta
-Fiili hizmet süresi uygulanmayan iler için
-Fiili hizmet süresi uygulanan iler için
Genel salk sigortas
Ek karlk primi10
Toplam Prim Hissesi (%)
9
11
23,33–30
9
14,33-21
12,5
5
7,5
20
-
-
II- KONUNUN YASAL MEVZUAT ÇERÇEVESNDE DEERLENDRLMES
5510 sayl Kanun’un Geçici 4’üncü maddesinin sekizinci fkras11 hükmünde; 5510 sayl Kanunun Geçici 12’nci maddenin ikinci fkras uyarnca kamu idarelerinin salk hizmetlerinin salanmasna
veren Hissesi (%)
20
Bu makale çalmamzda, 5510 sayl Kanun’un
yürürlüünden önce devlet memuru olanlar ile bu Kanunun yürürlüünden sonra ilk defa devlet memuru
olanlarn tedavi giderlerinin çaltklar kamu idarelerine (örnein belediyeler gibi) ne gibi ölçüde yansyaca konusu irdelenmeye çallacaktr.
24 |
Sigortal Hissesi (%)
ilikin görevlerinin SGK tarafndan devralnd tarihten
itibaren, kamu idarelerince bu kapsamdaki sigortallar
için her ay emekli keseneklerine esas aylklarnn % 12’si
orannda ayrca genel salk sigortas primi ödenecei,
5510 sayl Kanun’un genel salk sigortas geçi hükümleri balkl Geçici 12’nci maddesinin12
ikinci fkras hükmünde; kamu idarelerinin salk hizmetlerinin13 salanmasna ilikin görevleri, yürürlükten kaldrlan kanunlardaki hak ve yükümlülükler çerçevesinde ilgili kayt ve ilemler SGK tarafndan devralnan tarihe kadar devam edecei, devir sürecinin 3
yl14 içinde tamamlanaca (Bu hükmün, 5510 sayl Kanun’un yürürlük tarihinden önce devlet me-
muru olanlar için geçerli olduu anlalmaktadr.
Eski kamu görevlilerinin salk yardmlar 3 yla
kadar 5510 sayl Kanun’dan önceki mevzuat hükümleri dorultusunda gerçekletirilecektir. Baka bir ifade ile 3 yl geçmemek kaydyla belirlenecek tarihe kadar salk yardmlarnn kamu
idarelerince salanmasna devam edilecektir.)
bunlar adna genel salk sigortas primi çaltklar ku-
Genel Salk Sigortas lemleri Yönetmelii’nin15 genel salk sigortas geçi hükümleri
balkl Geçici 1’nci maddesinin ikinci fkras16 hükmünde; kamu idarelerinin salk hizmetlerinin salanmasna ilikin görevleri, yürürlükten kaldrlan kanunlardaki hak ve yükümlülükler çerçevesinde ilgili kayt ve ilemler SGK tarafndan devralnan tarihe kadar
devam edecei, 5510 sayl Kanunun deiik Geçici
12’nci maddesinin ikinci fkrasna istinaden devir sürecinin 3 yl içinde tamamlanaca ve devir tarihinin
SGK tarafndan duyurulaca,
uygulamasnn balangc 5510 sayl Kanunun yürür-
rumlarca SGK’ ye ödenecei,
hususlar düzenlenmitir.
Yukardaki mevzuat hükümleri birlikte deerlendirildiinde çkan deerlendirmeler ve sonuçlar unlardr:
Eski devlet memurlar için genel salk sigortas
lüe girdii tarihten itibaren 3 yla kadar bir süre ertelenmitir. Eer bu sürenin uygulandn düünürsek,
bu sürenin sonu 01.10.2011 ila 15.10.2011 olacaktr.
3 yl olarak hüküm altna alnan devir süreci sonunda,
sigortallarn tüm salk giderleri genel salk sigortasndan karlanacak olup, kurumlarn bütçelerinde bu
yönde ödenek ayrmasna da gerek kalmayacaktr.
5510 sayl Kanun’un yürürlüünden önce devlet
memuru olanlardan 3 yllk öngörülen devir sürecine18
5510 Sayl Kanun Ge-
bal olarak %12 orannda
reince Genel Salk Si-
genel salk sigortas pri-
gortals
Sa-
mi alnmayacak, 5510 sayl
Sigortal-
Kanun’a göre ilk defa 4/1-c
Saylanlar,
ylmayanlar,
Kuru-
kapsamnda sigortal olan-
Hakkn-
lardan ise bu Kanunun yü-
da Tebli’in17 L-Dier Hu-
rürlüünden sonra %12,5
ln
ma
Balangc,
Bildirilmesi
suslar balnn on ve onbirinci paragraflar hük-
orannda genel salk sigortas primi alnacaktr.
münde; 2008 yl Ekim ay bandan önce 5434 say-
Dier bir ifadeyle, geçi sürecinin devam boyun-
l Kanun uyarnca itirakçi olup, 5510 sayl Kanun’un
ca ve devir sonrasnda da bu kapsamdaki devlet me-
4’üncü maddesinin birinci fkrasnn (c) bendi kap-
murlarnn maalarndan ayrca genel salk sigorta-
samndaki sigortallarn çaltklar kamu idareleri-
s primi kesintisi yaplmayacaktr. Görüldüü gibi; Ka-
nin salk hizmetlerinin salanmasna ilikin görevle-
nunun yürürlük tarihinden önce memurlua atanm
ri, 15.10.2008 tarihinden balamak üzere en geç 3 yl
içinde SGK tarafndan devralnaca, devir tarihine kadar bu sigortallarn salk provizyon sistemi içerisinde
salk hizmetlerinden yararlandrlmalarna devam edilecei, devir tarihinden itibaren, kamu idarelerince, bu
sigortallar için her ay emekli keseneklerine esas aylklarnn %12’si orannda ayrca genel salk sigortas
primi ödenecei, ancak 15.10.2008 tarihinden sonra
ilk defa 4/1-c kapsamnda çalmaya baladklar tarih-
olan sigortallarn maalarndan geçi süreci boyunca genel salk sigortas primi kesilmeyecei gibi, bu
kapsamdakilerin ve bunlarn bakmakla yükümlü olduu aile fertlerinin salk harcamalar da 5510 sayl
Kanun ve ilgili mevzuata göre yaplmayacaktr. Bu kiilerin tedavi giderleri, 657 sayl Kanun’un 209’uncu
maddesi, 178 sayl Maliye Bakanl Tekilat ve Görevleri Hakknda Kanun Hükmündeki Kararnamenin
10’uncu maddesinin (p) ve (r) bentleri ile Devlet Me-
ten itibaren genel salk sigortals saylacaklarndan,
murlarnn Tedavi Yardm ve Cenaze Giderleri Yönet-
| 25
melii hükümleri ve Maliye Bakanlnca yaymlanan
alan devlet memurlar tedavi uygulamalar açsndan
Tedavi Teblii esaslar uyarnca kurumlarnca kar-
Kanun’un 63’üncü maddesinde kapsam belirtilen ve
lanmaya devam edilecektir.
19
finansman salanan tedavi hizmetlerinden SGK ta-
Devlet memurlarnn tedavi yardmndan yararlan-
rafndan belirlenen uygulama usul ve esaslar çerçe-
ma usul ve esaslar ile ilgili olarak Maliye Bakanl’nn
vesinde yararlanacaklardr. Örnein; Ankara Büyük-
6 Sra Nolu TYUT20 yaymlanmtr. Bu Tebli esaslar
ehir Belediyesinde aday memur statüsüyle 12 Aralk
uyarnca memurlarn gördükleri tedaviye ilikin fatura-
2008 tarihinde ilk defa göreve balayan bir kii 5510
lar tedaviyi veren salk kurum ve kurulularnca me-
sayl Kanun’un 4/1-c maddesi uyarnca sigortal ola-
murun görevli olduu kamu kurumuna gönderilecek-
rak SGK tarafndan tescil edilecek, ayrca tescil tari-
tir. Bu amaçla, 2009 mali yl merkezi yönetim bütçe-
hinde Kanun’un 60’nc maddesi uyarnca genel sa-
sinin hazrl ve yasalamas aamasnda kamu ku-
lk sigortas kapsamna da girecektir. Bu ekilde tescil
rum ve kurulular-
edilen memur için
nn bütçelerine te-
uzun vadeli sigorta
davi giderlerini kar-
kollarna ait prim ve
lamak üzere öde-
genel salk sigor-
nek konulmutur.21
tas primi ad geçen belediye tara-
SGK’ nin web ad-
fndan SGK’ ye ya-
resinde 14.01.2009
trlacaktr. Bu me-
tarihinde yaymlanan
murun SGK ile an-
duyuruda; 5510 sa-
lama yapan kamu
yl Kanun’un 4/1-c
veya
maddesi kapsamn-
rnda ayakta veya
lk sigortals saylan
yatarak
ve ilk defa 2008 yl
rasnda devlet memurluuna atananlarn çaltklar
kurumlarnca tescil kaytlar yapldktan sonra Sosyal
Güvenlik Kurumu l/Merkez Müdürlüklerince kendilerine ve bakmakla yükümlü olduklar aile fertlerine salk hak sahiplii oluturulaca, bu ekilde hak sahiplii oluturulanlarn tedavi yardmlarnn Genel Salk
salk
hizmeti sunucula-
da olup genel sa-
Ekim ay ba ve son-
özel
gördüü
tedavi kapsamndaki muayene, tetkik, tahlil, ilaç, tbbi malzeme, ortez, protez uygulamalarna ilikin faturalar
da hizmeti veren salk kurum veya kuruluu tarafndan ödenme ilemleri yaplmak üzere belediyeye deil
dorudan SGK’ ye gönderilecek ve bedeli SGK tarafndan ödenecektir.22
Sigortas lemleri Yönetmelii çerçevesinde SUT’un
2008 yl Ekim ay ba ve sonrasnda devlet me-
3’üncü maddesi ve dier uygulama usul ve esaslarna
muru olanlar için Maliye Bakanl’nca gelitirilen has-
göre yaplaca belirtilmektedir.
tann muayene istei formu önemi açsndan makale-
Yukardaki Duyurudan da anlalaca gibi 2008
mize alnm olup, ilgili formda da görülecei üzere,
yl Ekim ay bandan itibaren ilk defa göreve balam
tedavi giderlerinin SGK tarafndan ödenmesi notuna
olan ve 5510 sayl Kanun’un 4/1-c kapsamnda yer
da yer verilmitir.
26 |
HASTANIN MUAYENE STE
(5510 sayl Kanun’a tabi 4/1-c Kamu Sigortals)
1-Kurumu
2-Memurun Ad ve Soyad :
4-Görevi :
T.C. Kimlik No:
Emekli Sicil No
3-Hastann Ad ve Soyad :
5-Sicil
6-Kadro
Numaras :
Derecesi :
7-Adresi :
8-Kurum Yetkilisinin Soyad Ad, Unvan,
mzas
9-Kurum Kayt Tarihi
10-Kurum Kayt Çk No
(Tedavi Giderleri Sosyal Güvenlik Kurumu
(SGK) tarafndan ödenecektir.)
11-Salk Kuruluunun Ad
12-Salk Kuruluunun
Kayt Tarih ve No.su
19-Salk Kuruluunun
Kayt Tarih ve No.su
27-Salk Kuruluunun
Kayt Tarih ve No.su
13-TEHS
20-BATABBN HAVALES 28-BATABBN HAVALES
14-TEDAV
21-TEHS
29-TEHS
15-KARAR
22-TEDAV
30-TEDAV
23-KARAR
31-KARAR
16-Muayene Eden Dr.
24-Tabibin Soyad, Ad,
(Unvan, mza, Tarih, Mühür) mzas
32-Tabibin Soyad, Ad,
mzas
17-Onaylayann
25-Batabibin mza, Tarih,
(Unvan, mza, Tarih, Mühür) Mühür
33-Batabibin mza, Tarih,
Mühür
2008 yl Ekim ay ba ve sonrasnda göreve balayan kamu sigortals için
(5510 sayl Kanun’un 4/1-c kapsamndaki)
III- SONUÇ VE ÖNER
5510 sayl Kanun’un yürürlüe girdii 2008 yl
Ekim ay ba ve sonrasnda ilk defa devlet memuru
olanlarn tüm ilemleri 5510 sayl Kanun hükümlerine göre yaplacak olup, ayn zamanda yeni balayan
4/1-c kapsamndaki sigortallarn tüm salk giderleri
de SGK tarafndan ödenecektir.
2008 yl Ekim ay bandan sonra ilk defa devlet
memuru olanlar için prime esas kazanç tutarlarndan
%12,5 orannda genel salk sigortas priminin kesilecek olmas, tedavi giderlerinin SGK tarafndan karlanmas anlamna gelmektedir. 5510 sayl Kanun’un
yürürlüünden önceki devlet memurlar için ise, tedavi
yardmlar çaltklar kamu idarelerince karlanacak,
| 27
Kanun’un yürürlüünden itibaren öngörülen 3 yllk
geçi süreci sonunda da bu kapsamdaki eski devlet
memurlarnn tedavi giderleri yine SGK tarafndan karlanacaktr. Eski devlet memurlar için %12 oranndan alnacak genel salk sigortas primine ilgili memur katk salamayacak olup tamamyla çaltklar kurumlarca karlanacaktr. Ancak, kamu idareleri
için ek yük getirecektir. Bu geçi süresinde kurumlar
%12 orannda genel salk sigortas primi hesaplamayacaklardr. Yeni balayan devlet memurlar için kesilecek %12,5 oranndaki genel salk sigortas priminin
%5’i memurun prime esas kazancndan kesilecektir.
Sonuç olarak, belediyeler tarafndan çaltrdklar
eski devlet memurlar için 3 yllk geçi süresince bunlarn tedavi giderleri ile bu geçi süreci sonunda %12
oranndaki genel salk sigortas priminin sigortal hissesi de dahil tamamn belediye bütçelerinden karla1
yacaklardr. Yeni balayan devlet memurlar için tedavi
giderleri tamamyla SGK tarafndan karlanacak olup
bütçelerine ek bir yük getirmemektedir. Ancak, bunlar için %12,5 oranndaki primin %7’si belediye bütçesine konulacak ödenekten karlanacaktr. Bunun
haricinde, %20 orannda alnacak ek karlk priminin
genel bütçe kapsamndaki idarelerin karlanma ekli
gibi belediyelerin de Maliye Bakanl bütçesine konulacak ödenekten karlanmas yönünden yasal düzenleme yaplmas, belediyelerin bulunduu zor durumdan kurtulmalar için önemli bir düzenleme olacaktr.
Ayrca, eski devlet memurlar için geçi süreci sonunda tamamyla kurumlarn bütçelerinden karlanacak
olan %12 oranndaki genel salk sigortas priminin de
belediyeler art bir yük getirecei göz önünde bulundurulduunda bu yönden de yasal çalmalar yaplmas belediyeler için önem arzedecektir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu, 16.05.2006 tarihinde kabul edilerek, 20.05.2006 tarih ve 26173 sayl Resmi Gazete’de yaymlanarak yaym tarihi itibariyle yürürlüe girmitir.
Ksaca Kurum olarak adlandrlacaktr. Ksaltmas: SGK
3
31.05.2006 tarihinde kabul edilerek, 16.06.2006 tarih ve 26200 sayl Resmi Gazete’de yaymlanm, tüm maddeleri ile birlikte 2008 yl
Ekim ay ba itibariyle yürürlüe girecektir.
4
Hizmet akdi: 22.04.1926 tarihli ve 818 sayl Borçlar Kanununda tanmlanan hizmet akdini ve i mevzuatnda tanmlanan i sözlemesini
veya hizmet akdini ifade eder.
5
Sigortal: Ksa ve/veya uzun vadeli sigorta kollar bakmndan adna prim ödenmesi gereken veya kendi adna prim ödemesi gereken kiiyi
ifade eder. Adna prim ödenmesi gerekenler 4/1-a ile 4/1-c’liler; kendi adna prim ödemesi gereken 4/1-b’lilerdir. Ksa vadeli sigorta kollar; i
kazas, meslek hastal, hastalk ve analk sigortas; uzun vadeli sigorta kollar ise malûllük, yallk ve ölüm sigortas kollardr.
6
veren: Sigortal saylan kiileri çaltran gerçek veya tüzel kiiler ile tüzel kiilii olmayan kurum ve kurulular ifade eder. 4/1-a ile 4/1-c’li
sigortallar çaltranlar iveren statüsüne girer.
7
yeri: Sigortal saylanlarn maddi olan ve olmayan unsurlar ile birlikte ilerini yaptklar yerler ile bu yerlerde üretilen mal veya verilen hizmet ile nitelik yönünden ball bulunan ve ayn yönetim altnda örgütlenen yerler ile bal yerler, dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku,
ykanma, muayene ve bakm, beden veya meslek
8
Kamu idareleri; 10.12.2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde belirtilen kamu idareleri ve kamu iktisadi teebbüsleri ile bunlarn bal idare, ortaklk, müessese ve iletmeleri ve yukarda belirtilenlerin
ödenmi sermayesinin % 50’sinden fazlasna sahip olduklar ortaklk ve iletmelerden Türk Ticaret Kanununa tabi olmayanlarla özel kanunlarna göre personel çaltran dier kamu kurumlarn ifade eder.
9
Genel salk sigortas; kiilerin öncelikle salklarnn korunmasn, salk riskleri ile karlamalar halinde ise oluan harcamalarn finansmann salayan sigortay ifade eder.
10
Kamu idarelerinin bütçelerinden ayrlan sosyal güvenlik kurumlarna devlet primi ödeneklerinin % 20’si orannda ek karlk primi alnr. Ek karlk priminin tamam kurum bütçelerinin yetkili makamlarca onaylanarak yürürlüe girdii tarihi takip eden aybalarndan itibaren 6 ay içinde ve
aylk eit taksitlerle ödenir. Genel bütçe kapsamndaki idarelerin ek karlk primleri Maliye Bakanl bütçesine konulacak ödenekten karlanr.
11
Deiik ikinci cümle: 31.07.2008–5797/3 md.
12
Deiik: 17.04.2008–5754/68 madde
13
Salk hizmeti; genel salk sigortals ve bakmakla yükümlü olduu kiilere 5510 sayl Kanun’un 63’üncü madde gerei finansman salanacak tbbî ürün ve hizmetleri ifade eder.
14
5510 sayl Kanun’un ilk eklinde devir süreci 6 ay olarak belirlenmiti.
15
28.08.2008 tarih ve 26981 sayl Resmi Gazete’de yaymlanmtr.
16
Deiik: 23.10.2008–27033 sayl Resmi Gazete’de yaymlanan Genel Salk Sigortas lemleri Yönetmelii’nde Deiiklik Yaplmasna Dair
Yönetmelik
17
28.09.2008 tarih ve 27011 sayl Resmi Gazete’de yaymlanmtr.
18
Bu süre azami olup, kesin olarak bu sürenin geçmesi beklenmeyecektir. SGK bu süreden önce de bunu ilan edebilir.
19
UURLU Murat, Genel Salk Sigortas Uygulamasnda 1 Ekim 2008’den Sonra lk Defa Göreve Balayan Memurlarn Durumu, Güncel Mevzuat, Mart 2009
20
Tedavi Yardmna likin Uygulama Teblii kastedilmektedir. 19.08.2008 tarih ve 26972 sayl Resmi Gazete’de yaymlanmtr.
21
22
2
28 |
uzman gözüyle
SU ABONELK SÖZLEMELERNDEN
DOAN UYUMAZLIKLARDA GÖREVL
YARGI YOLUNUN BELRLENMES
1. GR
Abonelik sözlemelerini
idarenin “snaî ve ticari
kamu hizmetlerini”
yürütmek için abone
ile yapt “özel hukuk
sözlemeleri” olarak
da deerlendirebiliriz.
Su ve kanalizasyon hizmetlerini yapmak veya yaptrmak belediyelerin
görev ve sorumluluklar arasndadr. Vatandalarn bu hizmetlerden yararlanabilmesi ilgili belediyeye veya su ve kanalizasyon idaresine su ve atk su
abonesi olmas ile mümkün olmaktadr. Hukukumuzda abonelik sözlemelerinin idari kontrolünü veya yargsal denetimi içeren özel yasal düzenlemeler mevcut deildir. Bu durumda Kamu hizmetinden faydalananlarla,
bu hizmetleri veren kamu kurumlar arasnda yargsal uyumazlklarnn olmas kaçnlmaz olacaktr.
Su abonelik sözlemelerinde yargsal denetimin incelenmesi konusunun, “Su Abonelik Sözlemelerinden Doan Uyumazlklarda Görevli Yarg Yolunun Belirlenmesi” ile daha sonra yaynlayacamz “Su
Abonelik Sözlemeleri Uyumazlklarnda zlenecek Yöntem le Görevli Ve Yetkili Mahkemeler” balkl iki ayr makalede ele alnmasnn
uygun olaca deerlendirilmitir. Konumuz su abonelik sözlemeleri hakknda olsa da, elektrik, doalgaz vb. abonelik sözlemelerinden doan
uyumazlklarda görevli yarg yolunun belirlenmesinde de ciddi farkllklar
olmadnn okuyucularmzn bilmesinde yarar bulunmaktadr.
dareler “Tarifeler
Yönetmelii”
ya da “Abonelik
Sözlemesi”ndeki
maddeleri tüketiciyle
müzakere etmeden, tek
tarafl olarak, sözlemeye
koymaktadr.
2. SU ABONELK SÖZLEMELER
Belediyeler ve bal idareleri, su ve kanalizasyon hizmetlerini bir sözleme ile yerine getirmektedir. Abonelik sözlemelerinde genellikle “Su Abonelik Sözlemesi”, “Su ve Atk Su Abonelik Sözlemesi” balklar kullanlmaktadr.
Abone/abonelik/abonman sözlemelerini; tekel durumunda olan
kamu idarelerinin birden çok kiiye belirli veya belirsiz bir süre içerisinde
mal veya hizmet temin etme görevini yerine getirme karlnda, tüketicilerin belli bir bedeli pein ya da dönemler halinde ödeme zorunluluunda
olduklar, ancak hizmetten yararlanan kii veya kiilerin sözlemeyi idareyle birlikte düzenlemesi yerine ancak katlmnn söz konusu olduu tip sözlemeler olarak tarif edebiliriz.
| 29
Türk Hukuk Sisteminde kural olarak, sözleme
serbestlii ilkesi kabul edilmi olduu tartmaszdr (BK. md.19). Kural olarak kiiler; Özel Hukuk alannda dier kiilerle olan ilikilerini hukuk düzeni içinde kalmak, özellikle emredici hukuk kurallarna aykr olmamak kouluyla serbestçe düzenler ve diledikleri konuda, diledikleri ile sözleme yapabilirler. Ancak
bu özgürlüe; kamu düzeni açsndan baz snrlamalar getirilmitir (BK. md.19,20). Gerçekte de, bir sözlemenin bünyesinde toplad hak ve borçlar, yasalarn kesin surette emreyledii hukuki normlaryla yasalarla ve kamu düzeni ile çatt takdirde hukuka aykrdr ve geçerli olmaz (BK. md. 19,20/1). Bu yönü hakim, dorudan gözetmekle yükümlüdür. Kamu düzeni, kamu yarar düüncesi ile konulmu Özel Hukuk
düzenidir (Bkz.,Becker H., Borçlar Kanunu, Çev. Bülent Olcay, Arik.1967, Sh. 97). Yine, buyurucu hukuk
kurallar, yanlarn tersini kararlatrmalarna izin verilmeyen, kesinlikle uygulanmas gereken kurallardr.
Sözlemenin içerii buyurucu hukuk kurallaryla çatmas halinde hukuka aykrlk ortaya çkar. [1]
Kural olarak, hiç kimse istemedii bir sözlemeyi
yapmak zorunda braklamaz. Fakat halk için su, elektrik, doal gaz gibi önemli ihtiyaçlarn karlanmasn
hedef tutan sözlemeleri yapmak, baz özel kurallarla
zorunlu klnmtr. Yaplmas zorunlu olarak kabul edilen sözlemeler genellikle iltihaki (katlmal) nitelikteki
sözlemelerdir. Bu gibi sözlemelerde esasen karlkl müzakere ile bir sözleme akdedilmemektedir. Genel olarak taraflardan birinin kamuya kar ayn koullarla teklif ileri sürmesi ve bu teklifin kabul edilmesiyle
oluan sözlemelere iltihaki sözlemeler ad verilmektedir. ltihaki (katlmal) nitelik tayan sözlemelerde
ortak nokta, taraflardan sadece birinin iradesinin özgür ve serbest olmasdr. Bu tür sözlemelerde, taraflardan birinin hazrlad sözlemeye dier taraf hiçbir
görümeye girimeden imza koyar. Belirtmek gerekir
ki katlmal sözlemeler zorunluluklarn sonucudur. [2]
Genel ilem artlar sözlemenin taraflarndan sadece biri tarafndan hazrlanm, baka bir ifadeyle tek
tarafl sözlemelerdir. Söz konusu artlarn olumasnda müterinin herhangi bir katks yoktur. Gerçekte
de, genel ilem artlar, müteebbisi, her taraftan güvence ve garanti altna almak ve düünülmedik herhangi bir nokta brakmamak suretiyle, müstakbel sözleene kar çok kuvvetli bir hukuksal duruma sahip
olunmas amacyla yaplrlar. Bu nedenle genel ilem
30 |
artlarn ihtiva eden formüler sözlemeler, nitelikleri
gerei birtakm sakncalar bünyelerinde tarlar. [3]
Türk Hukukunda genel ilem artlarna kar genel
bir koruma bir yasal düzenleme bulunmamasna ramen, genel ilem artlarnda yer alan hükümlerin belirli ilkelerden hareketle geçersiz saylabilmesi öretide
ve baz yarg kararlarnda kabul edilmektedir. Bu ilkeler u ekilde özetlenebilir:
x Genel ilem artlarnda tereddütlü ve tartmal hükümlerin, bunu kaleme alan tarafn aleyhine yorumlanmas;
x artc hükümlerin geçersiz saylmas;
x Doruluk ve güven kurallarna (MK. Md.2) aykr olan hükümlerin iptal edilebilmesi;
x Genel ilem artlarnn dar yorumlanmas;
x Müterinin haklarn snrlayan kaytlarn dar yorumlanmas, onu önemli surette zarara uratan kaytlarn geçersiz saylmas. [4]
Tüketicinin korunmasnn ortaya çkard sorunlardan birisi de tüketicilerin genel ilem artlar yoluyla
sömürülmesinin önlenmesidir. Ekonomik bakmdan
güçsüz olanlarn korunmas, Anayasamzda belirtilen
“Sosyal Hukuk Devleti” ve “ktisadi ve Sosyal Hayatn Adalete Göre Düzenlenmesi” e söyleyile “Sosyal
Adalet” ilkelerinin bir gereidir. Sras gelmiken hemen vurgulayalm ki, hakim, Medeni Yasa’nn 1’ inci
maddesinin kendisine tand yasa koyucu gibi hareket etme yetkisine dayanarak, özellikle haklarn kullanlmasnda ve borçlarn yerine getirilmesinde objektif iyiniyet kurallarna uymay öngören (MK. md.2/F.I);
kiiliin korunmasn düzenleyen (MK. md.24); ahlaka aykr sözlemeleri yasaklayan (BK. md.19/F.II) gibi
genel kurallar altnda sözleme özgürlüüne tüketiciyi koruyucu snrlamalar getirebilir. Gerçekte de mahkemeler; somut olayn kendine özgü verileri ve koullarnn gerçeklemesi halinde ve yasal genel kurallar
çerçevesinde; dikkati özel olarak çekilmeksizin sözlemeye konan ve allmam artlarla, tüketiciyi bal
tutmamal ve hükümsüz saymaldr. En önemlisi, yarg kararlar ile tüketicinin bu
yolda korunmas hukuk devleti ve sosyal adaletin bir gerei kabul edilmelidir. [5]
Bireyler kamu hizmetleri
karsnda ya hizmetten yararlananlar ya da hizmetten
yararlanmaya aday durumundadrlar. Gerçi Süreklilik, Deikenlik, NesnellikEitlik ilkeleri tüm kamu hizmetleri için geçerli olduklarndan, hizmetten yararlananlar veya yararlanmaya aday durumunda olan bireylerle kamu hizmetleri
arasndaki ilikiyi büyük ölçüde etkilerler… Bireyler bu
hizmetlerden yararlanmaya aday iken kamusal-nesnel
bir hukuki duruma sahiptirler. Dolaysyla Eitlik lkesi uyarnca hizmetten yararlanmay dareden talep
edebilecekleri gibi, hizmetten yararlanmalarn engelleyen idari ilemlerin de hukuka aykrln ileri sürerek iptal davas açabilirler. Bununla beraber, bireyler
bu hizmetlerden yararlananlar statüsüne bir sözleme
ile girerler. Abonman sözlemeleri olarak da adlandrlan bu sözlemeler uygulamada özel hukuk sözlemeleri saylp, bu sözlemelerden doan uyumazlklarn
adli yargda çözümlenecei kabul edilse dahi, her bir
birey için farkl hükümler tamazlar. Bu sözlemeler,
hüküm ve koullar düzenleyici ilemlerle belirlendiinden, aslnda bir iltihaki (katlmal) sözlemeler olup,
tüm bireyler için ayn hüküm ve artlar tarlar. Bu nedenle, bireyler özel yönetim usulleri ile yönetilen hiz-
metler karsnda yararlananlar olarak özel-nesnel bir
hukuki duruma sahiptirler. [6]
Abonelik sözlemeleri de güçlü durumdaki satc
veya salayc tarafndan tek tarafl olarak hazrlanan birçok kiiyle yaplan ve sözlemenin artlar hakknda tüketicilerin tartma imkan olmakszn kabul edilen sözlemeler olduu için tüketici olan abonelerin sözlemenin devam ettii süre içerisinde de mal ya da hizmette çkan sorunlara kar korunmas gerekmektedir. [7]
3. SU ABONELK SÖZLEMELERNDEN DOAN UYUMAZLIKLARDA GÖREVL YARGI YOLUNUN BELRLENMES
Gerek mahkeme içtihatlarnda ve öretide ve gerek 2577 sayl dari Yarglama Usulü Kanunu’nun
2/1-c maddesinde benimsenen ölçüte göre, darenin
kamu hizmetine ilikin olarak yapt her türlü sözleme, örnein bir kamu hizmetinden yararlanma imkan veren sözlemeler idari sözleme saylmad gibi,
kamu hizmeti ile ilgili ilere ilikin sözlemeler de (örnein kamu hizmeti ile ilgili mallarn satn alnmas için
yaplan sözlemeler) idari sözleme saylmazlar. Bir
sözlemenin idari sözleme
saylabilmesi için, kar tarafn kamu hizmetini dorudan doruya ifa etmesini
veya ifasna katlmasn öngörmesi gerekir. [8]
Günümüzde idare çok çeitli sözlemeler yapmaktadr. dare tarafndan akdedilen bütün sözlemelere
genel olarak “idarenin sözlemeleri” ismi verilir. darenin sözlemeleri, tabi olduklar hukuki rejim bakmndan, “idarenin özel hukuk sözlemeleri” ve “idari sözlemeler” eklinde ikiye ayrlr. “darenin özel
hukuk sözlemeleri” özel hukuka tabidir ve bunlardan kaynaklanan uyumazlklar adli yargda çözümlenir. Buna karlk “idari sözlemeler”, idare hukukuna
tabidir ve bunlardan kaynaklanan uyumazlklar idari
yargda karara balanr. [9]
darenin özel hukuk sözlemelerinden doan
uyumazlklar adli yargda çözümlenir. Oysa idari sözlemelerden doan uyumazlklarn çözüm yeri, 2577
sayl dari Yarglama Usulü Kanunu’nun 2/1-c maddesi uyarnca idari yargdr. Bu nedenle, darenin özel hukuk sözlemelerini idari sözlemelerden ayrt etmek,
| 31
bunlardan doan uyumazlklar çözümleyecek yarg
yerinin tespiti bakmndan da önemlidir. [10]
Kamu hizmeti, bir kamu tüzel kiisi veya onun denetimi altnda bir özel kii tarafndan yürütülen kamu
yarar amacna yönelik faaliyetlerdir… Kamu hizmetleri kendi arasnda “idari kamu hizmetleri” ve “snaî ve
ticari kamu hizmetleri” olmak üzere ikiye ayrlmaktadr. Böyle bir ayrmn yaplmasnda birçok yarar vardr.
Çünkü idari kamu hizmetleri ile kullanclar, personeli ve üçüncü kiiler arasndaki iliki kural olarak kamu
hukukuna tabidir. Oysa snaî ve ticari kamu hizmetleri ile kullanclar, personeli ve üçüncü kiiler arasndaki ilikilere özel hukuk uygulanr. [11]
Bir kamu hizmetinin snaî ve ticari kamu hizmeti saylabilmesi için u artlar yerine getirmesi gerekir.
A. Teri (Yasallk) Kriter
Bir kamu hizmeti, kanunla snaî ve ticari kamu hizmeti olarak nitelendirilmi ise, o kamu hizmeti bir snaî
ve ticari kamu hizmetidir.
B. çtihadi (Yargsal)
Kriter
Bir kamu hizmeti, kanunla snaî ve ticari kamu
hizmeti olarak nitelendirilmemi ise, o kamu hizmetinin
snaî ve ticari kamu hizmeti
olabilmesi için u artlar birlikte yerine getirmesi gerekir:
1. Konu art
Hizmetin konusu özel iletmelerin faaliyet konusuna benzer olmaldr.
2. Finansman Biçimi art
Hizmet, hizmetin kullanclarnn ödedii parayla finanse edilmelidir.
3. letme Usulü art
Hizmet, özel sektördeki usullerle iletilmelidir. [12]
Kamu idarelerinin kiilere salad hizmete
ilikin ilem ve eylemlerin yargsal denetimini yapacak yarg düzenini belirleyebilmek için, ilem ya
da eylemin özel hukuk ilikilerinden veya kamusal yetkilerin kullanlmasndan doup domadna bakmak gerekmektedir. (UM) [13], (UM) [14]
3.1. Abonelik Sözlemelerinden Doan Uyumazlklarda Adli Yarg
Fransa’da olduu gibi Türkiye’de de snaî ve ticari kamu hizmetlerini kullanan kiilerin bu hizmetleri ve-
32 |
ren kamu kurumlar ile bu hizmetlerden yararlanmak
amacyla yaptklar sözlemeler (su, elektrik, doal gaz,
telefon abonman sözlemeleri) de özel hukuk sözlemesi olarak kabul edilmekte ve bunlardan kaynaklanan
uyumazlklara adli yargda baklmaktadr. [15]
Bu konudaki yarg kararlarndan baz örnekler aada verilmitir. “Anayasa Mahkemesi (Anayasa M), Uyumazlk Mahkemesi (UM), Dantay (D), Yargtay (Y)”
x Belediyenin görevleri arasnda, içme suyu ebekesi kurma ve ilgililere bu hizmeti sunma görevleri bulunsa da (Y) [16], ferdin (demiryollar, telefon,
gaz, elektrik, su gibi) bu hizmetlerinden yararlanmas
ancak abonelik sözlemesi ile mümkün olmas ve bu
sözlemenin özel hukuk sözlemesi niteliinde bulunmas. (Y) [17] (Y) [18]
x Abonman sözlemelerinin belirli bir konuyu,
artlar, karlkl haklar ve borçlar belirlemesi, sözlemedeki artlarn yerine getirilmemesi halinde, idarenin
de kendi yükümlülüklerinden (kamu hizmetinin ifasndan) kaçnmas, hatta gerekirse sözle menin cezai art
hükümlerini de uygulamas,
bunun da abonman sözlemelerinin uygulanmasndan
kaynaklanmas. (D) [19]
x Abonelik sözlemeleri görülecek hizmetin tekel nitelii ve çok kimseye götürülme zorunluluundan dolay tip sözlemeler biçiminde de olsa, kiinin bu sözlemeye katlm nedeniyle özel hukuk sözlemesi nitelii tamas. (UM) [20]
(UM) [21]
x Devlet (kamu idaresi) ya da yerel yönetimler
veya kamu kurumlar ile fertler arasndaki ilikinin özel
hukuk kurallarna tabi olmas. (Y) [22]
x Hizmetlerden yararlanabilmek için abonelerin
idare tarafndan düzenlenmi tip sözlemeye katlmalar bu sözlemelerin özel hukuk sözlemesi olma niteliini etkilememesi. (Anayasa M) [23]
x lgili darelerce verilen hizmet karlnn, maliyet kar esasna dayal olarak tarifeyle saptanmas ve
bunun temelini abonman sözlemesinin oluturmas.
(UM) [24] (UM) [25] (UM) [26]
x Abonelik sözlemesinin idari bir tasarruf veya
ilem olmamas. (Y) [27]
x Su sat ii, bir kamu hizmeti niteliini tamakta ise de; dareler bu hizmetleri, yasann belirledii kar oranndan aa olmamak üzere karllk
ve verimlilik ilkelerine ve özel hukuk kurallarna göre
yürütmek durumunda olmas. (UM) [28]
x Abonelik sözlemesi idareyle kii arasnda özel
hukuk alannda bir alacak borç ilikisinin (alm-satm)
varln oluturmas nedeniyle abonelik sözlemelerinden doan hizmetlerin karln tekil eden ücretin ödenmemesi halinde tahsilâtn özel hukuk kurallarna göre takip edilmesi (UM) [29], (UM) [30] ve
ödenmeyen su bedelinin tahsili konusunda idareye
6183 sayl Yasa’da olduu gibi bir kamusal yetki ve
ayrcalk tannmam olmas. (UM) [31]
x Nakliye müesseseleri, elektrik, havagaz ya da
PTT, su iletmeleri gibi teebbüsler Devlet (kamu idaresi) ya da yerel yönetimler veya kamu kurumlar tarafndan iletildiinde, bunlarn ticari bir teebbüs olarak
kabul edilmesi (Y) [32],
x TTK’nun 18. maddesinde kendi kurulu kanunlar gereince özel hukuk hükümleri dairesinde
idare edilmek ve ticari ekilde iletilmek üzere, devlet,
vilayet, belediye gibi kamu tüzel kiileri tarafndan kurulan teekkül ve müesseselerin dahi tacir saylmas ve
hiçbir ayrm yaplmadan TTK’nun 12/11. maddesine
göre su, gaz ve elektrik datm telefon, radyo ile haberleme ve yayn yapma gibi ilerle uraan müesseselerin ticarethane saylmas. (Y) [33] (Y) [34]
x Su ve Kanalizasyon daresi’nin abonelerinden
kullanma suyu ve atk sular için talep ettii bedel konusunda çkan uyumazlklar da Adli Yargnn görevli olduu benimsenmiken ( YHGK. 16.10.1996 E.1996/13346 K.1996/699 ) ayn kurumun ahslara kar haksz
eyleminden dolay dari Yargnn görevli olduunu söylemek 2560 sayl Yasa’nn uygulanmasnda çeliki yaratacandan benimsenemeyecei. (Y) [35]
x dare ile yaplm bir abonelik sözlemesi olmasa
dahi, dareye ait mevcut abonelikten fiilen yararlanlm
olunmas durumunda; darenin herhangi bir abonelii
tesis etme yetkisi esas itibariyle kamusal yetkilerin kullanlmasyla ilgili olmayp dayanan “Su Abonelii Sözlemesi/Tarifeler Yönetmelii” hükümlerinde bulan bir
özel hukuk ilemi niteliini tamas. (UM) [36]
Bunlar vb. yarg kararlarndan hareketle darenin
abonelik sözlemelerini uygulamaya yönelik idari nitelikte olmayan uyumazlklar ile idarenin sözleme d haksz fiil gibi eylemlerinden doan uyumazlklarn çözümü özel hukuk hükümlerine tabidir ve adli yargda/genel
mahkemelerde çözümlenir. Ancak 4822 sayl Kanunla deiik 4077 sayl Tüketicinin Korunmas Hakknda
Kanun’a göre tüketici olanlar parasal snrlar çerçevesinde Tüketici Hakem Heyeti Bakanlklar ile Tüketici Mahkemelerinde, tüketici olmayanlar ise sulh veya asliye hukuk mahkemelerinde haklarn aramalar gerekmektedir.
3.2. Abonelik Sözlemelerinden Doan Uyumazlklarda dari Yarg
“Abonman sözlemelerinin konusu ve kapsam
taraflarn serbest ürünü olmad gibi, bu sözlemeyi hazrlayan idare bile bunu (bir irket gibi) serbestçe hazrlamak yetkisine sahip deildir; bunlar da dier
kamu hizmetleri ve kamu hukuku kurallar gibi düzenleyici ilemlerle hazrlanr ve kural ilem niteliindedir
ve aboneyi olduu gibi idareyi de balar. Bu nedenle
meydana getirdii durum da genel bir hukuki durumdur ve sübjektif sözlemelerle bu kurallar deitirilemeyeceinden, sübjektif, kiisel ve akdi durum ancak
görünürde vardr.
Bu nedenledir ki, abonman sözlemesi süresince idare yine düzenleyici tasarruflarla, kamu hizmetinin bedelini indirir veya çkarr; bu deiiklikler belirli bir süreyle akdedilmi ve halen devam etmekte olan
abonman sözlemelerine de etki eder. Çünkü bu sözlemeler tam anlamyla özel hukuk sözlemeleri olma-
| 33
yp, köken bakmndan imtiyaz sözlemesine ve artnamelere benzer. artnameler, tamamen düzenleyici
bir tasarruf niteliindedir, hizmeti ve dolaysyla bu hizmeti düzenleyen sözlemeyi objektif hukuk kural saymak gerekir. Bu nedenle tarifelerdeki deiiklikleri,
objektif hukuk kuralnda yaplan deiiklik saymak gerekir. Sözlemenin kendisi de hizmetin objektif kaidelerini, statüsünü kapsayan kurallardr. dare de objektif kurallara tabidir. Hizmetten yararlanacaklara sunulan bu kurallar aslnda bir statünün kurallardr. dare
de bu statünün kurallarn belirlemede irade serbestliine sahip olmayp, kamu hukuku kurallar ile baldr.
Elektrik su ve doalgaz gibi bedeli karlnda datlan kamu hizmetlerinde, bu kamu hizmetlerinden
yararlanmak için öngörülen koullarn idarece tek tarafl olarak düzenlenmesi, sözlemenin uygulanmas
anlamna gelmeyeceinden, uyumazln görüm ve
çözümünde adli yargnn görevli olduu düünülemez.
darenin tek tarafl olarak kamu gücüne dayanarak belirledii abone olma ve sözleme koullarndan doan
uyumazlklarda idari yarg yerleri görevlidir.” (D) [37]
(D) [38] (D) [39]
darenin kamu gücüne dayanarak idari nitelikteki
uygulamalarna ait uyumazlklarn görüm ve çözüm
yerinin idari yarg olduuna dair yarg kararlarndan
baz örnekler aada verilmitir.
x darenin faaliyet alanyla ilgili olarak yürürlüe
koyduu yönetmelikler ile buna dayanan tarife kararlar. (UM) [40]
x 2560 sayl SK daresi Genel Müdürlüü Kurulu ve Görevleri Hakkndaki Kanun’un 2’nci maddesi idareye Tarifeler Yönetmelii çkarmak ve bunlarn uygulanmasna ilikin Yönergeler düzenlemek yetkisi tandndan ilgili Yönergelerin kanuna aykr olup
olmadn tartma görev ve yetkisi ile ilgili hususlar.
(Y) [41]
x darenin tek tarafl kamu gücüne dayanarak
yapt tasarruflarn iptali için açlan davalar. (D) [42]
x darenin tek tarafl kamu gücüne dayanarak tesis ettii düzenleyici ilem olan atk su bedeli tarifesine
kar açlan davalar. (D) [43]
x darenin aboneyi abonelik sözlemesi yapmaya
davet etmesi gibi ilemler. (D) [44]
Bunlar ve benzeri yarg kararlarndan hareketle,
darenin tek tarafl kamu gücüne dayanarak belirledii, uygulad tasarruflar, düzenleyici ilem-
34 |
ler ve yürürlüe koyduu yönetmelikler ile yönergelere ait uyumazllar idari yargda çözümlenir.
4. ABONELK SÖZLEMELERNDEN
DOAN UYUMAZLIKLARIN AZALTILMASI ÇN KISA BR ÇÖZÜM ÖNERS
Su ve Kanalizasyon darelerinin abone ile ilikilerini “Tarifeler Yönetmelii” oluturmaktadr. “Tarifeler
Yönetmelii”nin bir ksm veya tamam da “Abone Sözlemesi” olarak kullanlmaktadr. Her idare kendi çkard “Tarifeler Yönetmelii”ni uygulamaktadr. Bu nedenle gerek ilgili yönetmeliin çkarlma usulünde, gerekse uygulamada birliktelik bulunmamaktadr. Örnein farkl su ve kanalizasyon idarelerinde bir konutun
ortalama aylk tüketiminin 10 m³, 15 m³ veya 20 m³
olduu varsaylmakta, ayrca güvence bedeli olarak da
30, 60 ve 90 gün olarak hesaplama yaplmaktadr.
Tarifeler Yönetmelii’nde ortak bir dil kullanlmamaktadr. Örnein depozito, teminat ve güvence kelimeleri birbirlerinin edeeri olarak kullanlmakta veya
birbirlerinin edeeri olarak kullanlan abone yolu
/ abone hatt / ube yolu tarifleri ayn olmad için,
aboneden sayaç veya ube yolu bakm onarm bedelleri ya farkl alnmakta veya hiç alnmamaktadr.
Farkl uygulamalarn en alt düzeye çekilebilmesi ve
uygulama birlikteliinin salanmas için;
x 2560 sayl SK Genel Müdürlüü Kurulu ve
Görevleri Hakkndaki Kanun’da bir deiiklik yaplarak
“Tarifeler Yönetmelii”nin ilgili Bakanlk tarafndan
düzenlenmesi ve her Su ve Kanalizasyon daresi Genel
Müdürlüü’nün kendisini bu yönetmelie uyumlu hale
getirmesi salanmaldr.
x Eer
bu
salanamyorsa,
“Tarifeler
Yönetmelii”nin çkartlmas usulüne bir netlik kazandrlmaldr. “Mevzuat Hazrlama Usul ve Esaslar Hakknda Yönetmelik” yeni bir takm düzenlemeler getirmitir. Bu düzenlemelerle geçmi yllarda darelerin istedikleri gibi yönetmeliklerini hazrlayp Genel
Kurul kararndan sonra uygulamaya geçme serbestlilii bir anlamda ortadan kalkmtr. Her ne kadar “Tarifeler Yönetmelii”nin yeniden hazrlanmas zorunluluu olmasa da, en azndan bundan sonra yaplacak düzenleme veya deiiklikler konusunda bir de Saytay
Bakanlnn görülerinin alnmasnn zorunlu hale
getirilmesi, tüketici haklarnn korunmas açsndan
olumlu bir gelime olarak deerlendirilebilir. Bu çerçevede yönetmelik çkarmak veya yönetmeliklerinde de-
iiklik yapmak isteyen dareler; “Belediyeler le Bal
Kurulularnda Yönetmelik Çkarma Usulü ve Tarifeler Yönetmelii” isimli makalemizde [45] detaylar ile ele alnan usuller çerçevesinde hareket edebilirler. Yeni düzenlemeye ramen Su ve Kanalizasyon darelerinde “Tarifeler Yönetmelii”nin çkartlmas usulü
konusunda uygulama birlii bulunmamaktadr. Çünkü
baz idareler yasal düzenlemeyi bilmediinden, bazlar ise ilgili yönetmeliin Saytay incelemesinden sonra
Genel Kurul Karar gereince uygulama usulüne göre
hareketin yasal olmad kanaatinde olduklarndan eski
uygulamalarna devam etmektedirler.
nelik Sözlemesi”ndeki maddeleri tüketiciyle müzakere etmeden, tek tarafl olarak, sözlemeye koymaktadr. Ayrca abonelik sözlemelerinin idari kontrolünü
veya yargsal denetimi içeren özel yasal düzenlemeler
mevcut deildir. Bu durumda kamu hizmetini kullananlarla, bu hizmetleri veren kamu kurumlar arasnda
yargsal uyumazlklarnn olmas kaçnlmaz olacaktr.
Abonelik sözlemelerini idarenin “snaî ve ticari kamu hizmetlerini” yürütmek için abone ile yapt “özel hukuk sözlemeleri” olarak da deerlendirebiliriz. dareler “Tarifeler Yönetmelii” ya da “Abo-
darenin tek tarafl kamu gücüne dayanarak belirledii, uygulad tasarruflar, düzenleyici ilemler ve
yürürlüe koyduu yönetmelikler ile yönergelere ait
uyumazllarn görüm ve çözüm yeri idari yargdr. darenin abonelik sözlemelerini uygulamaya yönelik idari nitelikte olmayan uyumazlklar ile idarenin sözleme d haksz fiil gibi eylemlerinden doan uyumazlklarn çözümü ise özel hukuk hükümlerine tabidir
ve adli yargda/genel mahkemelerde çözümlenir. Ancak 4822 sayl Kanun’la deiik 4077 sayl Tüketicinin Korunmas Hakknda Kanun’a göre tüketici olanlar parasal snrlar çerçevesinde Tüketici Hakem Heyeti Bakanlklar ile Tüketici Mahkemelerinde, tüketici
olmayanlar ise sulh veya asliye hukuk mahkemelerinde haklarn aramalar gerekmektedir.
Kaynaklar:
1. Yargtay 13. HD. E.1996/1734, K. 1996/2495, T. 18.3.1996
2. Doç. Dr. aban KAYIHAN, Borçlar Hukuku Genel Hükümler,
Ekim 2008, Sayfa 116-117
3. Doç. Dr. Hasan OZANOLU, Tüketicinin Korunmas Açsndan
Taksitle Satm Sözlemesi, Banka ve Ticaret Hukuku Aratrma Enstitüsü, Ankara 1999, Sayfa 202.
4. Prof. Dr. Ahmet M. KILIÇOLU, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan Kitapevi. Ankara 2008, Sayfa 80.
5. Yargtay 13. HD. E. 1996/1734, K.1996/2495, T. 18.3.1996
6. Prof. Dr. Metin GÜNDAY, dare Hukuku, maj Yaynevi, Ankara
2004, Sayfa 304–305.
7. Güne KOCA, (Tüketicinin Korunmas Açsndan) Abonelik Sözlemeleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2004, Sayfa15.
2004, Sayfa 168–169.
9. Prof. Dr. Kemal GÖZLER, dare Hukuku Dersleri, Eylül 2008
Bursa, Sayfa. 431.
2004, Sayfa 167.
Bursa, Sayfa 509,513.
Bursa, Sayfa 514.
13. Uyumazlk Mahkemesi HB. E. 1998/4, K. 1998/6, T. 9.2.1998
14. Uyumazlk Mahkemesi HB. E. 1999/48, K. 1999/47, T.
6.12.1999
Bursa, Sayfa 437.
16. Yargtay 13. HD. E. 2002/2602, K. 2002/4752, T. 29.4.2002
17. Yargtay 4. HD. E. 1975/3743 K. 1975/7667, T. 16.6.1975
18. Yargtay 4. HD. E. 1974/405, K 1974/384, T. 30.01.1974
19. Dantay 8. D. E. 1998/2595, K. 1998/4026, T. 3.12.1998
24.5.1993
17.6.1996
22. Yargtay 3. HD. E. 1998/4263, K. 1998/6098, T. 02.09.1998
23. Anayasa Mahkemesi Karar, E. 1990/18, K.1991/4, T.14.2.1991
24.5.1993
17.6.1996
6.12.1999
27. Yargtay 13. HD. E. 2002/2602, K. 2002/4752, T. 29.4.2002
29. Uyumazlk Mahkemesi HB. E. 1996/33, K.1996/76, T.17.6.1996
24.5.1993
6.12.1999
32. Yargtay 3. HD. E. 1998/4263, K. 1998/6098, T. 02.09.1998
33. Yargtay 11.HD. E. 2001/7114, K. 2001/9791, T. 11.12.2001
34. Yargtay HGK. E. 2001/13–582, K. 2001/601, T. 19.9.2001
35. Yargtay 11.HD. E. 1997/7681, K. 1997/8619, T. 27.11.1997
37. Dantay 8. D. E. 1997/1102, K.1997/2230, T. 23.6.1997
38. Dantay 8. D. E. 1998/2595, K.1998/4026, T. 3.12.1998
39. Dantay 8. D. E. 1997/185, K.1997/2229, T. 23.6.1997
16.6.2003
41. Yargtay 13.HD. E. 1998/7775, K. 1998/8118, T. 22.10.1998
42. Dantay 9.D. E. 1998/2168, K. 1999/3244, T. 23.9.1999
43. Dantay 9.D. E. 2005/1195, K. 2006/180, T. 9.2.2006
44. Dantay 8.D. E. 1994/4339, K. 1995/278, T. 2.10.1995
45. Atila TÜRKYILMAZ, Belediyeler le Bal Kurulularnda Yönetmelik Çkarma Usulü ve Tarifeler Yönetmelii, Yerel Yönetim ve Denetim Dergisi, C. 13, Say: 10, Sayfa 11.
x Ortak bir dil oluturularak ayn konunun farkl kelimelerle adlandrlmasnn veya edeer kelimelerin farkl tariflerinin yaplmasnn önüne geçilmelidir.
5. SONUÇ
| 35
uzman gözüyle
YAPI RUHSATINDA KAZANILMI
HAK KAVRAMI VE UYGULAMADA
YAANAN SORUNLAR
Hasan EKC
ç denetçi
Selçuk Üniversitesi
GR
Yap ruhsatna ilikin
olarak mevzuatta öngörülen
hükümlerin planl ve düzenli
bir kentlemeyi salamada
etkili bir araç olarak
kullanlabilmesi için yap
ruhsatna aykr durumlar için
öngörülen cezai yaptrmlarn
etkili ve istikrarl bir ekilde
uygulanmas gerekir. Bu
çerçevede her eyden önce
kaçak yaplara imar aff
getiren düzenlemelerden
vazgeçilmesi gerekir. Siyasal
iktidarlarca, vatandalarda
imar aff beklentisinin hiçbir
zaman oluturulmamas
gerekir. Dier yandan kaçak
yaplar için öngörülen ykm
yaptrmn uygulayacak olan
belediyelerin ve valiliklerin
araç gereç ve finansman
sorunlarnn çözülmesi
gerekmektedir.
36 |
Türkiye’de 1950’li yllardan sonra artan köyden kente göçle hzl bir
kentleme süreci yaanmaya balanmtr. Yaanan kentleme olgusuna
bal olarak kentlerin düzenli, planl, salkl bir ekilde büyümelerini ve gelimelerini salamaya yönelik hukuki düzenlemeler yaplmtr. Bu düzenlemelerden en önemlisi ise 3194 sayl mar Kanunu’dur. Bu kanun ile belirli nüfus büyüklüüne ulam kentler için imar plan yapma zorunluluu getirilmi, kentlerde ina edilecek yaplarn imar planlarna ve dier düzenleyici ilemlere uygun olarak ina edilmelerini salamak amacyla inaatn balanmasndan önce yap ruhsat, inaat tamamlandktan sonra da yap kullanma izni alnmas zorunluluu getirilmitir. Bu çalmamzda 3194 sayl mar Kanunu’nda ve ilgili dier mevzuatta yer verilen yap ruhsatna ilikin
hükümlerin uygulanmasnda yaanan sorunlara deinilmitir. Bu çerçevede birinci bölümde yap ruhsat uygulamalarnda kazanlm hak durumuna,
ikinci bölümde ise uygulamada yaanan sorunlara yer verilmitir.
A. YAPI RUHSATI LEMLERNDE KAZANILMI HAK
DURUMU
Türk hukukunda kazanlm hak tanmnn yapld bir düzenleme bulunmamaktadr. Kazanlm hak kavram Anayasa Mahkemesinin,
Yargtay’n ve Dantay’n çeitli kararlarnda kullanlm ve bazlarnda ise
bu kavram tanmlanmtr. Anayasa Mahkemesi verdii bir kararda bu kavram “...kiinin bulunduu statüden doan, tahakkuk etmi ve kendisi
yönünden kesinlemi ve kiisel alacak niteliine dönümü hak”1 eklinde tanmlamtr. Konumuz bakmnda Dantay kararlarnda geçen kazanlm hak tanmn önemlidir. Dantay kararnda kazanlm hak “Kazanlm haklar eski kanun yürürlükte iken kesin bir surette kazanlan
yani hukukça korunmakta bulunan ve bir iddia haline gelen haklar”2
eklinde tanmlanmtr.
Dantay baka bir kararnda yap ruhsatlarnda kazanlm hakka çerçeve oluturabilecek bir karar vermitir. Söz konusu karar özetinde “imar
planna uygun olarak yaplan ve biten yapya ait ruhsat ve yap kullanma belgesinin anlan tanmazda konut yapmna izin veren ve ruhsatn dayana olan plan deiikliinin iptal edildii gerekçesiyle yap ve
kullanma belgesin iptalinde, söz konusu durumun
olumasnda kiinin hatas, hilesi ve kusuru olmamas davacnn kazanlm haklarnn varl nedeniyle hukuka uyarlk bulunmad….” belirtilmitir.
Aada ruhsat ilemlerinin çeitli aamalarnda karlalan kazanlm hak durumlarn Dantay kararlar
nda deerlendirmeye çallmtr.
1. mar Plannn Deimesi Halinde Kazanlm
Hak Durumu
Yap ruhsat alndktan ve inaata balandktan sonra imar plannda bir deiiklik meydana gelmise deiiklik yap sahibinin aleyhine ise (örnein yeni durum kat
saysn azaltyorsa) bu durumda plan deiikliinin yürürlüe girdii tarihe kadar olan gerçekleen inaat ksm yap sahibi açsndan kazanlm hak oluturaca kanaatindeyiz. Örnein ruhsatn alnd tarihte 6 kata izin
verilen bir yapda deiiklikten sonra 3 kata izin verilmise ve deiikliin yürürlüe girdii tarihte inaatn 4. kat
tamamlanm ise 4. kat kazanlm hak oluturacaktr.
Yeni durumda 4. kat imar planna aykr olsa dahi yap
sahibi bakmndan kazanlm hak olduu için korunmas gerektii kanaatindeyiz.
Kanaatimiz bu ekilde
olmakla birlikte 4. katn kazanlm hak oluturmayaca yönünde yorumlar da
yaplmaktadr. Ancak bu yorumlarn isabetli olmad kanaatindeyiz. Zira bu yorumun benimsenmesi ve
uygulanmas durumunda kiilerin imar planna dolaysyla “idareye ve hukuka güveni” zedelenecek, imar
uygulamalar açsndan idari ve hukuki istikrar bozulacaktr. Ayrca yap sahipleri kendilerinin her hangi bir
kusurlar olmad halde bir ksm maddi ve psikolojik
külfetle (4. katn ykm ilemleri gibi) kar karya kalacaklardr. Bu durum da yap sahibi açsndan hakkaniyetli olmayacaktr.
2. Yarg Kararyla mar Plann ptal Edilmesi
Durumunda Kazanlm Hak Durumu
mar planna uygun olarak inaata balanlmasndan sonra açlan bir dava üzerine imar plannn mahkemece iptal edilmesi üzerine bu aamaya kadar yaplan inaat kazanlm hak oluturur. Örnein, verilen inaat ruhsatnn ve yap kullanma izin belgesinin
yap bittikten sonra, söz konusu tanmazn bulunduu yeri konut alan olarak belirleyen imar plan deiik-
liinin mahkeme karar ile iptal edilmesi halinde yapmna balanlan inaat kazanlm hak olacaktr. 3
3. Affa Urayan Yaplarda Kazanlm Hak Durumu
Yap ve kullanma izni olmad halde imar affn
düzenleyen kanunlar ile kanunilik kazandrlan yaplarn bu haklar yaplarn ömürleri bitinceye kadar devam
edecektir. Bu yaplarn sahiplerinin kazanlm haklar
bulunmaktadr. Ancak bu yaplarda bir deiiklik yaplmak istendiinde yürürlükteki mevzuat hükümleri ile
imar planna uygun olarak deiikliin gerçekletirilmesi gerekecektir. Yani deiiklik ruhsata tabi bir deiiklik ise ruhsat alnacak ve yürürlükteki imar planna
ve dier düzenlemelere uygun olarak deiiklik gerçekletirilecektir.
Deprem yön ya da salamln tespit ettirerek
ruhsat ve iskana balatmalar halinde durumunu açklamak gerekiyor. Affa bavurusu olmas sadece yklmasn önler. Esasl tamir tadil olmas için yapy ruhsatlandrmalar gerekir.
4. Ruhsat Sürelerinde
Kazanlm Hak Durumu
3194
sayl
mar
Kanunu’nun 29’uncu maddesine göre yap ruhsat alndktan sonra iki yl içerisinde
inaata balanlmas ve be
yl içerisinde de inaatn tamamlanmas gerekir. Bu
sürelere uyulmamas durumunda ruhsat geçersiz saylmakta ve yeni ruhsat alnmas gerekmektedir. Yeni
ruhsat alnmas durumunda bu tarihte yürürlükte olan
imar planna göre yap ruhsat verilecektir. Bu durumda ilk ruhsatn alnd tarihte yürürlükte olan imar plann yap sahibine salad haklar kazanlm hak oluturmayacaktr. Dantay konuya ilikin olarak“… eski
inaat ruhsatnn verildii tarihten itibaren 5 yl içinde inaatn tamamlanmad, bu 5 yllk süre içerisinde ruhsatn yenilenmesi istemiyle bavuruda bulunulmamas nedeniyle eski ruhsat hukuki geçerliliini yitirdiinden davacnn ruhsat bavurusunun,
bavuru tarihinde yürürlükte bulunan plan ve mevzuat hükümlerinin uygulanmas suretiyle çözümlenmesi gerekmektedir. Bu durumda, davacnn tanmaz, ruhsat yenilenme istemiyle yaplan bavuru tarihinde yürürlükte olan imar plannda yeil alanda kalmas nedeniyle ruhsat verilmesi mümkün olmadndan dava konusu ilemde mevzuata aykrlk bulunmamaktadr.”4 eklinde hüküm tesis etmitir.
| 37
B. YAPI RUHSATI UYGULAMALARINDA
YAANAN SORUNLAR
1.Kaçak Yaplar ve Gecekondulama
Yap ve iskan ruhsatlar planl, düzenli, salkl bir
yaplama ve kentlemenin salanmas amacyla kamu
otoritelerince uygulanan araçlardr. Türkiye’de söz konusu araçlarn nasl kullanlacana ilikin hükümlere gerek 3194 sayl mar Kanun’da gerekse ilgili dier mevzuatta yer verilmitir. Belirtilen düzenlemelerdeki hususlara aykr hareket edilmesi, yap ve iskan ruhsat alnmadan inaata balanlmas veya yapya oturulmas durumunda çeitli hukuki ve cezai yaptrmlar ayn
düzenlemelerde öngörülmütür. Söz konusu düzenlemelerdeki yaptrmlara ramen yap ruhsat alnmadan
inaatna balanan ve iskan ruhsat alnmadan oturulan yaplara ülkemizde çok sk rastlanmaktadr. Söz konusu düzenlemelerdeki yaptrmlarn yeterli ölçüde ve
etkin bir ekilde uygulanamama nedenlerine aadaki
bölümlerde deinilecektir.
Halk arasnda kaçak yap olarak ifade edilen yapy en geni ekilde yürürlükteki mevzuat hükümlerinde
belirlenen kurallara aykr olarak ina edilen ve barnlan yap olarak tanmlayabiliriz. Bu balamda çalmamzn yukardaki bölümlerinde deinilen mevzuat hükümlerine aykr olarak yaplan ve oturulan yaplar kaçak yap tanmna girmektedir. Söz konusu yaplarn
kentin belli bir mekannda saylarnn ve younluklarnn artmasyla oluan kent bölümlerine de yine halk
arasnda gecekondu denilmektedir. Kentlerde kaçak
yaplamann meydana getirdii bu sürece de halk
arasnda gecekondulama denilmektedir.
Kentbilim Terimleri Sözlüünde gecekondu “mar
ve yap kanunlarna aykr olarak bakalarna veya
kamuya ait arazi veya arsalar üzerinde toprak sahibinin bilgisi ve rzas olmakszn acele yaplm konut, kondu.” 5 olarak tanmlanmtr.”
775 sayl Gecekondu Kanunu’nun 2’nci maddesinde gecekondu “imar ve yap ilerini düzenleyen
mevzuata ve genel hükümlere bal kalnmakszn,
kendisine ait olmayan arazi ve arsalar üzerinde, sahibinin rzas alnmadan yaplan izinsiz yaplar” eklinde tanmlanmtr.
Gecekondunun gerek literatürde gerekse mevzuattaki tanmlar incelendiinde görülecektir ki aslnda halk arasnda kaçak yap olarak ifade edilen kavram ile gecekondu kavram arasnda yakn bir iliki bulunmaktadr. Her eyden önce yukardaki tanmlardan
yola çkarak unu söyleyebiliriz: Her gecekondu asln-
38 |
da kaçak yaplm bir yapdr. Ancak her kaçak yapya gecekondu denilemez. Zira kiiler mülkiyeti kendilerine ait olan arazi ve arsalar üzerinde kaçak yap ina
edebilirler. Yani gecekondu kavram kaçak yap kavramn da kapsamaktadr. Gecekondu ve gecekondulama kavramlar kaçak yap kavramna göre daha genel,
toplumsal ve ekonomik boyutlar olan kavramlardr.
2. mar Aflar
Kaçak yaplamann belki de en önemli alt yapsn halk arasnda “imar aff” denilen olgu ile imar suçlarnn balanmas oluturmaktadr. Farkl dönemlerde çeitli gerekçelerle çkarlan imar aflar ile yukarda belirtilen düzenlemelere aykr olarak ina edilen ve
oturulan ruhsatsz yaplara kanunilik salanmtr. Ayrca imar affn düzenleyen kanunlarla sadece ruhsatsz yaplara kanunilik salanmam, bu yaplar yapanlar için düzenlemelerde öngörülen para ve hapis cezalar da affedilmitir. mar aflarnn belli aralklarla tekrarlanmas vatandalarda imar aflarnn sürekli olaca
düüncesini yaratm bu durum da kaçak yaplar için
öngörülen cezai yaptrmlarn etkinliini azaltarak kaçak yaplamay körüklemitir. “Özellikle gecekondu
olgusunun önem kazand 1945 ylndan bu yana
çkarlan her gecekondu yasas, çkarld tarihe dein yaplan gecekondular, kaçak saylmaktan kurtarm, sahiplerin affetmitir. Bu yasalar meru ol-
mayan birlemelerden doan çocuklarn, topluma kazandrlmas amacyla, yasa koyucunun, zaman zaman çkarm bulunduu ‘nesep düzeltmesi’
amaçl yasalara benzetilebilir. ”6
3. Kaçak Yaplara Yönelik Yaptrmlarn Uygulanmasnda Belediyelerin Yetersizlikleri
Yukardaki bölümlerde belirtildii üzere yap ruhsat
alnmadan veya yap ruhsat ve eklerine aykr yaplarn
mevzuattaki düzenlemelere uygun hale getirilmemesi
durumunda yklmas gerekmektedir. Bir yaptrm olarak ykmn ilgili belediye veya valilikçe gerçekletirilmesi gerekecektir. Ancak ykmn uygulanmasnda belediyelerin kaynak kst gündeme gelmektedir. Türkiye’de
belediyelerin temel sorunlarndan birisi üstlendikleri hizmetlerin finansman için gerekli mali kaynaklarnn yetersiz oluudur. Ykm faaliyetinin gerek araç gereç bakmndan gerekse dier girdiler bakmndan belediye için
maliyetli bir faaliyet olmas, dier yandan yukarda açkland üzere kaçak yaplamann çok fazla olmas ykmlarn uygulanmasn zorlatrmaktadr. Belirtilen nedenlerle ykm yaptrmnn tam ve etkin olarak uygulanamamas caydrc etkisini azaltarak kaçak yaplamay artrmaktadr. “Yasalarn gerei gibi uygulanmas,
kaçak yaplarn yklmasn zorunlu klar. Ancak ykm, öznel açdan türlü bask kümelerinin dirençleriyle karlat gibi, nesnel açdan da, ulusal servetin
zarar görmesi anlamna geldiinden, kaçak yaplarn
zaman zaman balanmas, imar uygulamalarmzda neredeyse deimez bir kural olmutur.”7
SONUÇ
Türkiye’de kentlerin düzenli, salkl bir ekilde
gelimesi amacyla uygulanan kent planlamasnn en
önemli araçlarndan birisi de yap ruhsat uygulamalardr. Yap ruhsat ile yaplarn imar planlarna ve ilgili
mevzuat hükümlerine uygun olarak yaplmas ve kullanlmas salanarak kentlerin salkl ve düzenli bir ekilde gelimeleri ve büyümeleri mümkün klnm olur.
Türkiye’de yap ruhsatna ilikin olarak gerek
3194 sayl mar Kanunu’ndaki ve ilgili yönetmeliklerdeki hükümler gerekse dier düzenlemelerdeki hükümler salkl kentlemeyi salamadaki araçlardan
biri olarak yeterlidir. Ancak mevzuatta yap ruhsatna
ilikin olarak yer alan hükümler kendi balarna yeterli olsa da bu hükümlerin uygulanmas boyutunda
sorunlar bulunmaktadr.
Mevzuatta yap ruhsat alnmadan veya ruhsat ve
eklerine aykr olarak ina edilen yaplarn sahiplerine,
fenni mesullerine ve mevzuatta belirlenen dier sorumlulara bir çok cezai yaptrm öngrülmü olmasna
ramen kaçak yaplamann ve gecekondulamann
önü kesilememitir. Bu durumun olumasnda çeitli
dönemlerde çkarlan kanunlarla ruhsatsz veya ruhsat
ve eklerine aykr olarak ina edilen yaplara yönelik
olarak getirilen imar aflar çok etkili olmutur. mar affn düzenleyen kanunlarla sadece ruhsatsz yaplara
kanunilik salanmam, bu yaplar yapanlar için düzenlemelerde öngörülen para ve hapis cezalar da affedilmitir. mar aflarnn belli aralklarla tekrarlanmas vatandalarda imar aflarnn sürekli olaca düüncesini yaratm bu durum da kaçak yaplar için öngörülen cezai yaptrmlarn etkinliini azaltarak kaçak yaplamay artrmtr.
Uygulama boyutunda ortaya çkan bir dier sorun
da ruhsatsz veya ruhsat ve eklerine aykr yaplara
yönelik olarak mevzuatta öngörülmü olan ykm
yaptrmnn uygulanmasnda yaanan zorluklardr. Ykm faaliyetinin gerek araç gereç bakmndan gerekse
dier girdiler bakmndan belediye ve valilikler için maliyetli bir faaliyet olmas, dier yandan yukarda açkland üzere kaçak yaplamann çok fazla olmas ykmlarn uygulanmasn zorlatrmaktadr. Belirtilen
nedenlerle ykm yaptrmnn tam ve etkin olarak uygulanamamas caydrc etkisini azaltarak kaçak yaplamay artrmaktadr.
Yap ruhsatna ilikin olarak mevzuatta öngörülen
hükümlerin planl ve düzenli bir kentlemeyi salamada etkili bir araç olarak kullanlabilmesi için yap ruhsatna aykr durumlar için öngörülen cezai yaptrmlarn etkili ve istikrarl bir ekilde uygulanmas gerekir.
Bu çerçevede her eyden önce kaçak yaplara imar aff
getiren düzenlemelerden vazgeçilmesi gerekir. Siyasal
iktidarlarca, vatandalarda imar aff beklentisinin hiçbir zaman oluturulmamas gerekir. Dier yandan kaçak yaplar için öngörülen ykm yaptrmn uygulayacak olan belediyelerin ve valiliklerin araç gereç ve finansman sorunlarnn çözülmesi gerekmektedir.
1
Anayasa Mahkemesi, 03.04.2001 gün, E. 1999/50, K.2001/67.
Dantay 1.D, E.1992/224, K.1992/238, T.13.07.1992.
3
ERGEN, Cafer, naat Ruhsatlar Açsndan Kazanlm Hak Durumu, (Eriim) http//turkhukuksitesi.com.,
4
Dantay 6.D, E.2002/3991, K.2004/418, T.26.01.2004.
5
Kele, Kentbilim Terimleri Sözlüü.
6
KELE, Kentleme Politikas, s.224
7
KELE, Kentleme Politikas, s.224
2
| 39
uzman gözüyle
VEREN SGORTA PRMLERNDE
5 PUANLIK NDRMN HALE MEVZUATI
AÇISINDAN DEERLENDRLMES
Penah Serkan AYHAN
ç denetçi
Bakrköy Belediyesi
GR
stihdam tevik amacyla yaymlanan 5763 sayl Kanun’u ve Baz
Kanun’larda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun’un1 24’üncü maddesi ile, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu’nun 81’inci maddesinin birinci fkrasna, () bendi eklenmi
olup, yaplan düzenlemeyle iverene, iveren sigorta primlerinde 5 puanlk
indirim olana tannmtr.
5510 sayl Sosyal Sigortalar
ve Genel Salk Sigortas
Kanunu’nun 81’inci maddesinin
birinci fkrasna, 5763 sayl Kanunu ve Baz Kanunlarda
Deiiklik Yaplmas Hakknda
Kanun’un 24’üncü maddesi ile
eklenen () bendi ile “malullük,
yallk ve ölüm sigortalar
primlerinden, iveren hissesinin
be puanlk ksmna isabet eden
tutar Hazinece karlanaca”
hüküm altna alnm ,
düzenlemenin Kamu Almlarna
uygulamasnn ne ekilde
olaca Kamu hale Kuruluna
itirazen bavuru üzerine
gündeme gelmi ve Kamu hale
Genel Tebliinde 25.10.2008
tarihinde yaplan deiiklikle
konu ile ilgili düzenleme
yaplmtr.
40 |
Söz konusu indirim uygulanmas, 4734 Sayl Kamu hale Kanunu’na
göre gerçekletirilen hizmet alm ihaleleri sürecinde anlamazlk konusu
olmu, anlamazlk Kamu hale Kurumuna tanm, Kamu hale Kurumu da anlamazlk konusu ile ilgili bir karar vermiti. Ardndan Kamu hale
Kurumunun internet sitesinden duyuru yaplm, duyurunun yeterli gelmeyecei anlalm olmal ki, duyuruyu izleyen günlerde Kamu hale Genel
Tebliinde deiiklik yapma yoluna gidilerek sorun çözümlenmeye çallmtr. Bu çalmada özetle anlatlan sürece ilikin bilgiler verilecek ve uygulamada karlalacak sorunlara çözüm önerileri üzerinde durulacaktr.
I. KONU LE LGL YASAL DÜZENLEMELER
stihdamn teviki amacyla 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu’nun 81’inci maddesinin birinci fkrasna, 5763 sayl Kanu’nu ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun’un
24’üncü maddesi ile () bendi eklenmi olup, yaplan düzenlemenin bu çalmay ilgilendiren bölümleri öyledir:
“Bu Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fkrasnn (a) bendi
kapsamndaki sigortallar çaltran özel sektör iverenlerinin, bu
maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine göre malullük, yallk ve
ölüm sigortalar primlerinden, iveren hissesinin be puanlk ksmna isabet eden tutar Hazinece karlanr. veren hissesine ait primlerin Hazinece karlanabilmesi için, iverenlerin çaltrdklar si-
gortallarla ilgili olarak bu Kanun uyarnca aylk
prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna vermeleri, sigortallarn tamamna ait sigorta primlerinin sigortal hissesine isabet eden tutar ile Hazinece karlanmayan iveren hissesine ait tutar yasal süresinde ödemeleri, Sosyal Güvenlik Kurumuna prim,
idari para cezas ve bunlara ilikin gecikme cezas ve gecikme zamm borcu bulunmamas arttr. Ancak Kuruma olan prim, idari para cezas ve
bunlara ilikin gecikme cezas ve gecikme zamm
borçlarn 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayl Amme
Alacaklarnn Tahsil Usulü Hakknda Kanun’un
48’inci maddesine göre tecil ve taksitlendiren iverenler ile 29/7/2003 tarihli ve 4958 sayl Sosyal Güvenlik Prim Alacaklarnn Yeniden Yaplandrlmas ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas
Hakknda Kanuna göre yaplandran iverenler bu
tecil ve taksitlendirme ile
yaplandrmalar devam
ettii sürece bu fkra hükmünden
yararlandrlr.
(…….) Bu fkrann uygulanmasna ilikin usul ve
esaslar Maliye Bakanl
ile Çalma ve Sosyal Güvenlik Bakanl ve Hazine Müstearl tarafndan mütereken belirlenir.”
Metin incelendiinde görülecei üzere, sigorta
primlerinin iveren hissesinin be puanlk ksmna isabet eden tutarn Hazinece karlanaca hükme balanm olup, indirimden yararlanma koullar ana hatlaryla belirlenmi, uygulamaya ilikin usul ve esaslarn
Maliye Bakanl ile Çalma ve Sosyal Güvenlik Bakanl ve Hazine Müstearl tarafndan mütereken
belirlenecei hüküm altna alnmtr.
Ancak bu usul ve esaslara ilikin yasayla görevlendirilmi kurumlar daha herhangi bir düzenleme
yapmadan tam da bu konuyla ilgili olarak Rize Az
ve Di Sal Merkezi’nce 28.05.2008 tarihinde Açk
hale Usulü ile yaplan “2008-2009 Yllarna Ait Personel (Hasta Kabul ve Veri Girii Personeli) Hizmet Alm
i” ihalesine ilikin olarak Ribelsan Ltd.ti. Kamu hale Kurumuna itirazen ikayet bavurusunda bulunmu, Kurum bavuru üzerine EK: 2/9/2008 tarihli ve
2008/UH.II-3635 sayl karar vermitir. Kararn bu
çalmay ilgilendiren bölümleri öyledir:
“... 5763 sayl Kanun’un 24’üncü maddesinde söz
konusu prim indiriminden faydalanlabilmesi bir takm
artlara balanm olup, maddenin uygulanmasna ilikin usul ve esaslarn Maliye Bakanl ile Çalma ve
Sosyal Güvenlik Bakanl ve Hazine Müstearl tarafndan mütereken belirlenecei hükme balanmtr.
Belirtilen kurumlar tarafndan maddenin nasl uygulanacana ilikin düzenleme henüz tamamlanmamtr.
Yani, söz konusu maddenin nasl uygulanaca, bavuru sahibinin bu maddeden yararlanp yararlanamayaca veya ne oranda yararlanabilecei dahi
henüz belirlenmemi iken buna dayal olarak yaplan
açklamann kabul edilmeyerek bavuru sahibi firmaya ait teklifin deerlendirme d braklmasnn mevzuata uygun olduu, ikayetçi firmann iddiasnn aksine idari artnamenin 48.1.1.
maddesi gereince ihaleyi
alan firmann söz konusu indirimden faydalanmas durumunda bunun yaplacak
ödemeye yanstlaca sonucuna ulalmtr.”
Bu kararn ardndan
gerek yaklak maliyetin
hesaplanmasnda tereddütleri önlemek, gerekse
de tekliflerin verilmesi srasnda teklif firmalarn 5
puanlk indirimi dikkate alarak teklif verme olasl düünüldüünden olsa gerek Kamu hale Kurumu 29.09.2008 tarihli duyuruyu internet sitesinde
yapmak zorunluluunu duymu, duyurunun son
bölümünde
“Söz konusu be puanlk indirimden yararlanlmas mutlak olmayp belli artlara balanm olduundan
ekte yer alan 2/9/2008 tarihli ve 2008/UH.II-3635 sayl Kamu hale Kurulu Karar da dikkate alnarak aadaki ekilde uygulama yaplmas gerektii deerlendirilmitir.
- hale aamasnda çaltrlacak personele indirimin uygulanp uygulanmayaca henüz belli olmadndan teklif bedeli hesaplanrken ve ar düük tekliflerin sorgulanmas aamasnda içilik bileenleri açklanrken bu be puanlk indirim dikkate alnmamaldr.
| 41
- hale yaplp sözlemeyi imzalayan yüklenicinin, söz konusu iveren indirimden yararlanp yararlanmad, ihale konusu ite çalan personelin anlan Kanunda belirtilen artlar tayp tamadna ilikin sosyal güvenlik ile ilgili belgelerinden tespit edilecektir. Fiyat Fark Kararnamesi uyarnca bu indirimden yararlanan yükleniciler açsndan Hazinece yaplacak ödemeler dikkate alnmak zorunda olduundan
indirim tutar uygulanan personel says kadar fiyat fark kesintisi yaplacaktr.
- Söz konusu indirimden yararlanmayan yüklenicilerden ise herhangi bir kesinti yaplmayacaktr.” Biçiminde yaplan açklamayla uygulamaya yön verilmeye
çallmtr. Duyuruyla uygulamaya yön verilmeyecei
açk olmakla birlikte (kiisel görüüme göre) 5 puanlk
indirime ilikin usul ve esaslarn belirlenmesi beklenmi, aradan bir ay geçmesine karn bu usul ve esaslar belirlenmediinden ve konu ile ilgili pek çok bilgi ve
açklama istei iletildiinden
olsa gerek Kamu hale Genel
Tebliinin “G. Personel Çaltrlmasna Dayal Hizmet
Almlarnda Teklif Fiyata Dahil Olacak Masraflar”
balkl bölümüne ek yaplarak konu uygulama yönünden açkla kavuturulmaya çallmtr. Tabeliin ilgili bölümü aynen öyledir:” 17 – (Ek: 25/10/2008
– 27035 R.G. / 4 md.) 15/5/2008 tarihli ve 5763 sayl Kanun’un 24’üncü maddesi ile 31/5/2006 tarihli ve
5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas
Kanunu’nun 81’inci maddesinin birinci fkrasna eklenen () bendinde; özel sektör iverenlerinin, malullük,
yallk ve ölüm sigortalar primlerinden, iveren hissesinin be puanlk ksmna isabet eden tutarn Hazinece karlanaca hüküm altna alnmtr.
hale dokümannda personel saysnn belirlendii ve haftalk çalma saatlerinin tamamnn idare için
kullanld tüm hizmet alm ihalelerinde, teklifler Hazine tarafndan karlanacak olan iveren sigorta primi
tutar dikkate alnmadan, iveren paylar üzerinden hesaplanarak sunulacak ve deerlendirilecektir. Bu çer-
42 |
çevede, fiyat fark hesaplanmas öngörülen ihalelerde sözlemenin yürütülmesi aamasnda, yüklenicinin yukarda anlan Kanun hükmü uyarnca prim tevikinden yararlanmas halinde 4734 sayl Kamu hale
Kanunu’na Göre halesi Yaplacak Olan Hizmet Almlarna likin Fiyat Fark Hesabnda Uygulanacak Esaslarn 8’inci maddesinde yer alan, “b) hale (son teklif verme) tarihi itibaryla iveren tarafndan karlanacak olan sosyal sigorta primi ve isizlik sigortas primine ilikin toplam tutarda; asgari ücret deiiklii veya
sigorta primi alt snr deiiklii ile prim oranlar deiiklii gibi sebeplerle meydana gelecek fark,
…506 sayl Kanun gereince iveren nam ve hesabna Hazinece yaplacak olan ödemeler de dikkate
alnmak suretiyle bu Esaslarn 7’nci maddesi uygulanmakszn ödenir veya kesilir.” hükmü gereince, Hazine tarafndan karlanan prim tutar, idare tarafndan
yüklenicinin hakediinden kesilecektir.”
Bu gelimelerden sonra nihayet 13.11.2008 tarih
ve 2008-93 sayl Sosyal Güvenlik Kurumu Bakanl genelgesiyle 5 puanlk indirimin
uygulanmasna ilikin esas ve
usuller belirlenmitir. Yani yasann Resmi Gazete’de yaymlanmasnn
üzerinden
yaklak 6 ay geçtikten sonra ve yasann yürürlük tarihinden yaklak birbuçuk ay geçtikten sonra indirime ilikin usul ve esaslar belirlenmitir. Genelgenin bizi ilgilendiren yönü indirim tutarnn nasl hesaplanaca da deildir aslnda. Çünkü yararlanlan indirim tutarlar Sigorta Prim Tahakkuk Fileri üzerinde belirtilmektedir. Ama yine de basitçe sigorta primine esas kazancn %5’i indirim tutardr, diyebiliriz. Örnein sigorta primine esas kazanç tutar 1.000,00 TL
ise ndirim tutar (1.000,00X%5) 50,00 TL olacaktr.
II. UYGULAMANIN NASIL YAPILACAI
ÜZERNE DEERLENDRME
Yukarda yasal dayanaklarn tarihsel srasyla verdiimiz uygulamann hak edi raporunun düzenlen-
mesi ve ödemenin yaplmas srasnda unlara dikkat
edilmesi gerekecektir:
1- Hakedi raporunun kesintiler bölümüne %5’lik
indirim tutar ilenecektir.
2- Ödeme Emri Belgesi üzerinde 600- Gelirler Hesabnn ilgili ayrnt kodu kullanlmak suretiyle %5’lik
indirim tutar ayrca gösterilecek, devamnda doal
olarak 800- Bütçe Gelirleri Hesab ve 805- Bütçe Gelirleri Yanstma Hesabna kayt yaplacaktr.
III. UYGULAMAYA LKN TEREDDÜTLERMZ
Uygulama Kamu Almlar ve Kamu Kaynaklarnn
Kullanm açsndan deerlendirildiinde iki nokta tereddüt konusu olarak ortaya çkmaktadr.
1- Yüklenicinin %5’lik indirimden yararlanmas
durumunda %5’lik ksma isabet eden yüklenici kar:
Diyelim ki yüklenicinin yararland %5’lik indirim tutar 10.000,00 TL olsun. Yüklenici kar oran da %15 olsun. 10.000,00 TL’ni %15’i
1500,00 TL olacaktr. Oysa
yüklenici kar da dahil omak
üzere ihaleye teklif verdiinde yukarda yer verilen
Kamu hale Kurulu Karar ve
Kamu hale Genel Tebliine göre %5’lik indirim tutarn dikkate almayacaktr. Yani
hale aamasnda bu yük var
olacak, sözlemenin uygulanmas aamasnda bu yük
var olmayacaktr. Ancak sözlemenin uygulanmas srasnda var olmayan bu yüke isabet eden yüklenici kar
(örneimizde 1.500,00 TL) yüklenicinin cebinde kalacaktr.
2- Hizmet Satn Alan Kamu Kurulularnn KDV
Kayb: %5’lik indirim tutarnn fatura üzerinden gösterilmesi halihazrdaki mevzuat açsndan mümkün deildir. Böyle olunca da yüklenici fatura üzerinde hizmet bedelini gösterecek bunun üzerinden KDV hesaplayacaktr. Oysa ki yüklenicinin %5’lik indirim tutarn1
dan yararlanmas durumunda fatura üzerinde iskonto
benzeri indirim olarak gösterilmesine mevzuatla olanak tannsayd, indirim tutarna isabet eden KDV yükü
ortadan kalkm olurdu. Ayn eyi %5’lik indirim tutarna isabet eden yüklenici kar için hesaplanacak KDV
için de söyleyebiliriz.
IV. SONUÇ
5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu’nun 81’inci maddesinin birinci fkrasna, 5763 sayl Kanunu ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun’un 24’üncü maddesi ile
eklenen () bendi ile “malullük, yallk ve ölüm sigortalar primlerinden, iveren hissesinin be puanlk ksmna isabet eden tutar Hazinece karlanaca” hüküm altna alnm , düzenlemenin Kamu
Almlarna uygulamasnn ne ekilde olaca Kamu
hale Kuruluna itirazen bavuru üzerine gündeme gelmi ve Kamu hale Genel
Tebliinde 25.10.2008 tarihinde yaplan deiiklikle
konu ile ilgili düzenleme yaplmtr. Gerek Kamu hale
Kuruluna yaplan itirazen ikayet sonucu verilen kararda gerekse de Kamu hale Genel Tebliinde yaplan
deiiklikte; indirim tutarnn yaklak maliyetin hesabnda dikkate alnmayaca, ancak ihale sonuçlandrlarak sözlemeye balandktan ve yüklenicinin sözleme konusu ie ilikin istihkaka hak kazanmasndan
sonra hak ediinden kesilecei hükme balanmtr. Kesintinin hangi süreçte yaplaca, hangi belgeler üzerinde gösterileceine ilikin görüümüz; Hakedi Raporunun düzenlenmesi aamasnda, SGK Prim
Tahakkuk Fii üzerinde “……sayl yasayla yaplan indirim” satrnda gösterilen tutarn Hakedi raporunun
“Kesintiler” satrna aktarlmas ve ayn tutarn Ödeme
Emri Belgesi üzerinde 600- Gelirler Hesabnn ilgili detay kodunda gösterilmesi gerektii yönündedir.
26/5/2008 tarihli ve 26887 sayl Resmi Gazete’de yaymlanmtr.
| 43
uzman gözüyle
Serkan TOPKAYA
Tepeba Belediyesi
Müfetti Yrd.
Yerel Yönetim Uzman
BELEDYELERDE MTYAZ
5393 sayl Belediye Kanun’u belediyelerin yetki,görev ve sorumluluklar ile belediye idarelerine tannan imtiyazlar konusunda düzenlemelere
yer vermitir. Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinde belediyenin yetkileri ve imtiyazlar saylrken üç ayr bentte yer alan görev ve hizmetlerle ilgili olarak belediyelerin bu hizmetleri imtiyaz devri yolu ile yaptrabilecekleri hüküm altna alnmtr. Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinin (e),
(f) ve (g) bentlerinde imtiyazn sözleme ile devrinin yaplabilecei hizmetler öyle belirtilmitir:
Son yllarda kamu hizmetlerinin
kamu elinden ziyade özel
sektör eliyle gerçekletirilmesi
eilimli konjonktür, imtiyaz
sözlemelerini daha önemli hale
getirmektedir. Belediyelerin
hem kaynak yaratmalarna
gerek olmadan ve hem de
hizmetlerin özelliklerinden
kaynaklanan skntlara
katlanmadan hizmetlerin
yerine getiriliyor oluuna
da seyirci kalmamaldr.
Belediyelerin hizmetlerin halka
ulatrlmasna araclk eden bir
kurum konumuna getirilmesi
ve belediyelere bu misyonun
yüklenmesi, belediyelerin
kamunun selameti açsndan
etkin denetimi brakmamalar
kouluyla, imtiyaz yolunun
genilemesi bakmndan
oldukça önemlidir.
44 |
“ ...
e) Müktesep haklar sakl kalmak üzere; içme, kullanma ve endüstri
suyu salamak; atk su ve yamur suyunun uzaklatrlmasn salamak;
bunlar için gerekli tesisleri kurmak, kurdurmak, iletmek ve ilettirmek;
kaynak sularn iletmek veya ilettirmek.
f) Toplu tama yapmak; bu amaçla otobüs, deniz ve su ulam araçlar, tünel, rayl sistem dâhil her türlü toplu tama sistemlerini kurmak, kurdurmak, iletmek ve ilettirmek.
g) Kat atklarn toplanmas, tanmas, ayrtrlmas, geri kazanm,
ortadan kaldrlmas ve depolanmas ile ilgili bütün hizmetleri yapmak ve
yaptrmak.
... “
dedikten sonra imtiyaz veriliinin ekli unsurlarn 15’inci maddenin
ikinci fkrasnda öyle belirtmitir:
“Belediye, (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetleri Dantay’n görüü ve çileri Bakanlnn kararyla süresi krkdokuz yl geçmemek üzere imtiyaz yoluyla devredebilir; toplu tama hizmetlerini imtiyaz veya tekel
oluturmayacak ekilde ruhsat vermek suretiyle yerine getirebilecei gibi
toplu tama hatlarn kiraya verme veya 67’nci maddedeki esaslara göre
hizmet satn alma yoluyla yerine getirebilir.”
Dier bir anlatm ile 5393 sayl Belediye Kanunu kapsamnda 15’inci
maddenin (e), (f) ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetler imtiyaz yoluyla devredilebilir. Bunun dnda belediyeler 14’üncü maddede belirtilen hizmet-
leri (örnein imar, su ve kanalizasyon, itfaiye hizmeti) imtiyaz yoluyla devredemez. Belediye Kanunu, imtiyaza konu olabilecek hizmetleri özellikle sayma yoluyla belittiinden, imtiyaz yoluyla devir hususunu sadece
bu hizmetler için düünmemiz gerekecektir.
Yine ayn Kanun’un meclisin görev ve yetkilerini
düzenledii 18. maddesinin (j) bendinde;
“ j) Belediye adna imtiyaz verilmesine ve belediye
yatrmlarnn yap-ilet veya yap-ilet-devret modeli ile
yaplmasna; belediyeye ait irket, iletme ve itiraklerin özelletirilmesine karar vermek. “
Hükmü ile imtiyaz devrinde belediye meclisinin
yetkili olduu belirtilmitir.
mtiyazn belediyeler açsndan snrl olarak 5393
sayl Belediye Kanunu’nun 15’inci maddesinin (e), (f)
ve (g) bentlerinde belirtilen hizmetler noktasnda düünülmesi
gerektii ile ilgili olarak Dantay 1’inci Dairesinin 07.02.2006 günlü,
E:2005/1112,
K:2006/154 sayl kararnn son derece
önem arz ettii de göz
önünde bulundurulmas gereken bir husustur.
I. MTYAZ VERMEDE TEKLF SÜREC
Sözlemenin ekli unsuru, özel kiiler arasnda düzenlenen sözlemelere göre daha kark bir durum arz
etmektedir. Sözlemenin oluumuna ilikin çeitli ilemlerin hangi makamlar tarafndan yaplaca ve hangi
aamann imzalanmasyla ilemlerin tamamlanm saylaca mevzuata göre belirlenmelidir. Çünkü, ilemlerin herhangi birinde oluabilecek hukuki sakatln sonucunda sözlemenin iptali ya da tazminat taleplerinin
gündeme gelebilecei hususuna dikkat edilmelidir.
mtiyaz tanma sürecinin etkin olabilmesi için teklif
verme süreci rekabetçi olmaldr. Bu da, teklif verenlerin saysnn yeterince olmasn gerektirir. Ancak teklif verenlerin saysnn çok olmas gerçekte rekabetin
saland anlamna da gelmez.
Nitekim Dantay 1’inci Dairesinin 10.02.2006
günlü, E:2006/969, K:2006/185 sayl kararnda, imtiyaz verilme sürecinin açk ve rekabetçi bir ortamda
gerçekletirilmesinin önemi ve bunun sorumluluunun idareye ait olduu “(...) imtiyaz verilmesi ilemlerinin tamamlanmas için Dantay’n görüünün alnmasndan sonra çileri Bakanlnca karar verilmesi öngörülmektedir.Böylece bu konularda Dantay’n da görüü alndktan sonra çileri Bakanlnn karar verme
mercii olarak öngörülmesiyle belediyeler üzerindeki vesayet denetimi yoluyla hukukilik denetimi yannda yerindelik denetimi yapmas salanmak istenmektedir.
(...) iin ihale edilmesi süreci, ihalede uygun rekabet koullarnn salanp salanmad, imtiyaz süresi, imtiyaz bedeli, yatrmlarn tarife yoluyla itfas, tüketicilerin
katlanaca mali külfetlerin adil ve makul olup olmad
konularndaki ekonomik tercihler ile teknik verilere ilikin sorumluluk belediyeye ve vesayet denetimi makamna ait olmak üzere mtiyaz Sözlemesi Tasla Dairemizce incelenmitir.” denmek suretiyle vurgulanmtr.
Muhtemel
teklif vermeleri engelleyebilecek olan baka bir faktör de, halen
imtiyaz elinde bulunduran tarafndan sözleme süresi boyunca
kazanm olduu bilgi avantajdr. Dier giriimcilerin eit koullarda teklif veremeyecekleri anlamna gelen bu durum, mevcut imtiyaz sahibinin yeniden sözleme imzalayabilme ihtimalini artracaktr. Rekabetin derecesini azaltan bu potansiyel bilgi eksikliini gidermek amacyla, sözlemenin özellikleri, dardaki teklif verebileceklerin halen imtiyaz elinde bulunduran kadar bilgiye sahip olmalarn salayacak ekilde,
açklkla belirlenmesi gerekir.
II. MTYAZ ARTLARI VE SÖZLEMENN ÖZELLKLER
mtiyaz usulü hukukumuzda ilk olarak, 10 Haziran
1326 (1910) tarihli Menafii Umumiyeye Mütealik mtiyazat Hakknda kanun ile düzenlenmitir. 02/07/1932
günlü, 2025 sayl Yasa ile baz deiikliklere uram
olan söz konusu kanun, halen yürürlüünü sürdürmektedir.
darenin bir sözleme ile kamu hizmetinin yürütülmesini belli bir süre ile özel kiiye devretmesi olan nitelenen kamu hizmeti imtiyaz, üçlü tasarruf özelliine sahiptir:
| 45
1- Kaide tasarruf; imtiyaz sözlemesine konu olan
hizmetin kuruluu ve ileyiini düzenleyen ksmdr,
2- art tasarruf; sözlemenin kamu hizmetini yerine getirecek özel kiiye kamu olanaklarndan faydalanma olana vermesinin koullarn düzenleyen ksmdr,
3- Subjektif tasarruf; taraflarn karlkl iradeleriyle oluan ksmdr. Bu ksmda, imtiyaz sahibine taahhüt edilen mali haklar, kazançlar ve vecibeler yer alr.
mtiyaz sözlemesinin karlkl artlar bölümünde
ise, taraflarn hak ve borçlar düzenlenir. Kullanlacak
malzemenin nitelii, hizmetlerin aksatlmamas, tarife
gibi konular bu bölüm kapsamnda yer alr.
Kamu hizmeti imtiyaz sözlemesi genel olarak u
ksmlardan oluur:
a- mtiyazn konusu ve snr,
b- mtiyaz hakknn kapsam,
c- mtiyaz süresi,
d- Kontrol ve denetim,
e- Geçici ve kesin kabul ilemleri,
f- mtiyaz süresinin sonu,
g- mtiyaz süresinin son yllarnda idarece alnacak
tedbirler,
h- Tesislerin alnmas ve idareye devri
i- mtiyaz hakknn sona ermesi ve idarece iletmeye el konulmas.
artlarda yer alacak hususlar;
a- Projeler ve imalat,
b- yi cins malzeme kullanlaca,
46 |
c- Genel hizmetlerin aksatlmamas gerei,
d- letmenin emniyet ve nizam
e- Tarife.
III. MTYAZIN SÜRES
mtiyaz, iki tarafl bir sözlemedir; bu sözleme ile
idare bir giriimciyi belirli artlarn salanmas kouluyla bir kamusal hizmeti yapmaya yetkilendirmektedir. mtiyaz ilke olarak, uzun süreli bir sözlemedir
çünkü; imtiyaz sahibi imtiyaz süresi sonunda hizmetle ilgili tanr tanmaz mallar, hizmet ürettii tesisleri
bedelsiz olarak idareye brakmak gibi bir durumla karlaabilecei için imtiyaz süresi yaplan yatrm amorti etmeye yetecek bir süreyi kapsamaldr.
Ksa süreli sözlemeler, teklif verenlerin saysnn
yarmann geçerliliini tehlikeye sokabilecek seviyelere dümesi ihtimalini artracak, daha uzun dönemi
kapsayan sözlemeler ise, halen imtiyaz elinde bulunduranlarn bilgi konusunda ve dier açlardan, henüz teklif aamasndayken rekabeti zayflatacak önemli avantajlardan yararlanmalarna yol açabilecektir.
Bu itibarla, hem giriimcilerin katlmn engelleyecek ve amortisman kaygsna yol açabilecek nitelikteki ksa sürelerden kaçnlmal hem de teknolojinin hzl
deiimine uyum salamasn tehlikeye düürebilecek
boyutta bir uzunlua da imkan verilmemelidir. Uygulamaya bakldnda ise daha çok 20 ile 30 yllk süreleri
kapsayan imtiyazlarn verildii görülmektedir.
IV. MTYAZLININ BORÇLARI VE HAKLARI LE DARENN GÖREV VE YETKLER
mtiyaz elinde bulunduran yüklendii hizmeti, sözlemenin hüküm ve artlar ile kamu hizmetinin genel
ilkeleri gereince yerine getirmekle yükümlüdür. Buna
karlk da sözlemesinin mali dengesinin korunmasn
ve salanmasn istemek hakkna sahiptir.
mtiyaz sahibi, kamu hizmetinin düzenli ve sürekli
olmasn salamak zorundadr.
Bireylerin kamu hizmetleri önünde eitlii ilkesi
çerçevesinde, imtiyaz sahibi bir özel teebbüs olmasna
ramen, hizmetten yararlananlar seçmek hakkna asla
sahip deildir. Ayrca, hizmetten yararlanma ücretlerini
de belirlemekte serbest deildir. artlar ile yararlanma
artlar ve tarifeler tespit edilir ve imtiyaz veren tarafndan tek tarafl olarak belirlenir.
darenin bu düzenleyici ilemi
nedeniyle sözlemenin mali
dengesi bozulduu takdirde,
imtiyaz sahibinin yardm isteme hakk vardr.
Bireylerin ihtiyaçlarnn zaman içersinde deiiklik arzetmesi nedeniyle imtiyaz veren
makam tarafndan sözlemenin günün koullarna uygun olarak geniletilmesi, birtakm yenilik, ekleme ve düzenlemelerin yaplmas koulu ile mümkündür. Bu hususa sözlemede yer verilmesi karlalabilecek ihtilaflar ortadan kaldrabilecek
ya da azaltabilecektir.
dare, kamu hizmetini imtiyaza vermekle sorumluluktan kurtulamaz, iletmenin teknik, idari ve mali ilemleri üzerinde gözetim ve denetimi yapmak zorundadr. mtiyaz sahibi, gelirlerinden sözleme ile kararlatrlan ksmn idareye ödemekle yükümlüdür. mtiyaz sahibi sözlemeden doan borçlarn bizzat yerine
getirmek zorundadr, hizmeti baka bir irkete devredemez. mtiyaz sahibi borçlarn yerine getirmezse idare uyar, para cezas, iletmeye el koyma veya imtiyazn düürülmesi gibi bir takm yaptrmlara bavurabilir.
Buna karlk imtiyaz sahibinin ayni, hukuki ve mali
nitelikte haklar vardr. dare, hizmetle ilgili tanr ve
tanmaz mallar, araç ve gereçleri olayn durumuna
göre yükleniciye verebilir.mtiyaz sahibi, bir taraftan
hizmetle ilgili bir tekelden yararlanrken dier taraftan
yol, meydan gibi kamu mallar üstünde ve altnda tesisler yapmak için bayndrlk imtiyazlar ve irtifak haklar tannr. Zabta ve kamulatrma yetkileri kullanlr,
bunlar hukuki imkanlardr.
dare, tek yanl ilemi ile sözlemeyi imtiyaz sahibi aleyhine deitirirse ya da yapt genel düzenleyici
ilemlerle dolayl biçimde ona yeni mali külfetler yüklerse; bu yüzden ortaya çkan zararlar karlamak zorundadr.
Buna karlk, önceden kestirilemeyen olaan üstü
nedenlerle ekonomik koullarn arlamas veya imtiyaz veren makamn veya baka bir kamu tüzel kiisinin ald iktisadi ve sosyal genel karar ve tedbirler yüzünden sözlemenin dengesi alt üst olduu takdirde,
idare imtiyaz sahibinin urad zarar ksmen tazmin ve
telafi etmek durumundadr.
Bu durum aslnda, imtiyazda var olan risk mefhumunu
imtiyaz sahibi lehine ortadan
kaldrmaktadr.
mtiyaz süresinin sona ermesi iletmenin her türlü mal
varlnn borçsuz olarak idareye geçmesi anlamna gelir. Sözlemenin hitamnda
idare, sözlemeyi uzatma ya da baka birine devretme
hakkna sahiptir. in devam srasnda idare, imtiyaz sahibinin bir kusuru olmasa dahi kural olarak iletmeyi satn alabilir ve imtiyaza son verebilir.
V. SONUÇ
Son yllarda kamu hizmetlerinin kamu elinden ziyade özel sektör eliyle gerçekletirilmesi eilimli konjonktür, imtiyaz sözlemelerini daha önemli hale getirmektedir. Belediyelerin hem kaynak yaratmalarna gerek olmadan ve hem de hizmetlerin özelliklerinden kaynaklanan skntlara katlanmadan hizmetlerin yerine getiriliyor oluuna da seyirci kalmamaldr. Belediyelerin hizmetlerin halka ulatrlmasna araclk eden bir kurum
konumuna getirilmesi ve belediyelere bu misyonun
yüklenmesi, belediyelerin kamunun selameti açsndan
etkin denetimi b rakmamalar kouluyla, imtiyaz yolunun genilemesi bakmndan oldukça önemlidir.
| 47
dünyada yerel yönetimler
Fransa’da Yerel Yönetim
Fransa
Fransa, adn, ülkenin siyasal birliini ilk kez kuran
Franklardan alm ve 16. Yüzyln sonuna doru
taht Bourbon’lara geçmitir. Bu hanedan zamannda Fransa, mutlak monari ile yönetilen ve merkeziyetçilie dayanan çok güçlü bir
devlet haline gelmi, 1789 ylnda ise Fransz htilali patlamtr. Fransa, tarihinin çeitli dönemlerinde hemen hemen bütün düzen
ve sistemlerin uyguland bir alan olmutur.
Fransa bugün hala 5. Cumhuriyet dönemini yaamaktadr. Bugünkü Anayasa 28 Eylül 1958 günü halkoylamasyla kabul edilmitir. Beinci Cumhuriyet rejimini kuran
1958 Anayasas’nn
temelinde iki unsur biri sistemde
cumhurbakanna merkezi bir rol
vererek istikrarszlk üreten siyasal
gelenekten koparma niyeti olup
dieri ise
48 |
cumhuriyetçi, liberal ve parlamenter gelenee ballktr.
Fransa’da yönetsel örgütlenmenin iki temel özellii, üniter bir devlet oluu, yerelleme ve yetki genilii
ilkelerinin esas alnmasdr. Fransa, üniter bir devlettir. Siyasal iktidar, tüm ilev ve yetkiler ile devlet tüzel
kiiliinde toplanmtr. Yerelleme (decentralisation),
yasa koyucu tarafndan serbest yönetim ilkesi çerçevesinde önceden belirlenmi olan yetkilerin yerel yönetimlere devrini ifade eder. 2 Mart 1982 tarihli Belediyelerin, llerin ve Bölgelerin Hak ve Özgürlükleri-
ne likin Yasa, yerel yönetimler üzerinde valinin sahip
olduu vesayet yetkilerini kaldrm; bölge yönetimini
yerel yönetim kurumu olarak kabul etmi ve ilde, valinin sahip olduu yürütme gücünü ildeki genel meclise vermitir. Bu tarihten sonra çkarlan yasalarla iller
ve yerel yönetimler lehine birçok yetki devri gerçekletirilmitir. Yetki genilii ise, yetkilerin devlet içinde yeniden datmn ifade eder.
Napolyon dönemine kadar uzanan Fransz yerel
yönetimler güçlü bir merkeziyetçi yapnn olmasndan
dolay ikinci plana itilerek merkezi yönetimin youn
denetimine tabi tutulmutur. Bu güçlü merkeziyetçilik anlay yaklak iki yüzyl kadar sürmü ve 1970’lerden sonra balayan giriimlerle kat merkeziyetçiliin
yumuatlmas ve yerel yönetimlerin güçlendirilmesi
amaçlanmtr. 1982 ylndaki yasal düzelemeye kadar
iki kademeli bir yerel yönetim yaps mevcut idi. Bunlar, il özel idareleri ve belediyelerdir (komünler). Merkezi yönetimin tara örgütü olan il, ayn zamanda birer
yerel yönetim birimidir. En küçük yerleme biriminden büyük kentsel yerlemelere kadar her bir yerleme birimi bir belediye (komün) olarak kurulmutur ve
her biri yetkiler ve organlar olarak ayn yapya sahip olmular ve ayn tür idari vesayet altnda bulunmulardr. Fransa yerel yönetim yapsnda gelime seyrini genel olarak, tarihsel süreç içerisinde yaplan düzenlemeler ile her iki yönetim (merkezi yönetimin tara örgütü ve yerel yönetimler) arasnda yetki ve görev dengesinde ayarlamalar yaplmas ve özelikle, 1980’den
sonra bu dengenin yerel yönetimler lehine düzenlenmesi eklinde görmek mümkündür.
| 49
Fransa’da yerel yönetimler, bayndrlk, ekonomi, eitim, toplu ulam,
kültürel hizmetler, spor, elence ve
park alanlar, içme suyu hizmetleri, tamaclk, çevre, turizm, tarm ve hayvanclk, kanalizasyon, gaz, elektrik, snma,
mezbaha, hal, hamam, çamarhane ve
zabta hizmetleri, yol yapm, ilk ve ortaokul binalar tiyatro, müze, yallar evi
yapm gibi konularda birçok hizmeti
yerine getirmektedirler.
YEREL YÖNETM ORGANLARI
Fransa’da yerel yönetimler; belediyeler (komünler), iller (department) ve yeni oluturulan bölge (region) yerel yönetimlerinden olumaktadr. Paris’in anakent yönetiminin, tarihsel geliimi ve bakent statüsünden dolay özel bir konumu vardr. Paris’ten baka Lyon, Marsilya, Toulouse ve Nice’de iki kademeli anakent yönetimi mevcuttur. Ayrca belediye birlikleri ve yerel karma ekonomi irketleri de kurulmutur.
Fransa’da temel yerel yönetim birimleri olarak 36 binden çok komün, 100 department ve 27 region yerel
yönetimi vardr. 9 anakent belediyesi ve 18 binden fazla belediye birlii olduu ifade edilmektedir.
1. Belediye
Temel yerel yönetim birimi olarak belediye, en küçük yerleim yerinden en büyüüne kadar bütün yerleim mekânlarndan kuruludur. En küçük yerleim
yerleri de köy deil, birer belediye yerel yönetim birimi
olarak kurulmaktadr. Bu nedenle Fransa’da belediye
says yüksektir. Toplam 36.783 adet belediye mevcut
olup, bunlarn 28 binden fazla bir ksmnn nüfusu binin altndadr. Nüfusu 50 kiiden az olan belediye says 1.087, nüfusu 700 kiiden az olan belediye says
ise 25.255’dir. Nüfusu 100 binin üzerinde belediye says ise 36’dr.
Belediyeler
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
50 |
Paris
Marseille
Lyon
Toulouse
Nice
Nantes
Strasbourg
Montpellier
Bordeaux
Lille
Rennes
Racines
St. Germain Pasquier
Ecausseville
Riboux
Rouvroy-Ripont
Leménil Mitry
Majastres
Rochefourchat
Nüfus (2006)
2 181 371
839 043
472 306
437 715
347 060
282 853
272 975
251 634
232 260
226 014
209 613
179
140
105
35
7
3
2
1
1.1. Belediyenin Organlar
Belediye Meclisi
Belediyenin karar organ olan belediye meclisi, belediye bakan, bakan vekilleri ve meclis üyelerinden
oluur. Meclis üyelerinin says belediyenin nüfusuna
göre deiiklik gösterir.
Belediye meclisi üyelii seçimleri 6 ylda bir yaplr. Seçim yöntemi, belediyenin nüfusuna göre deiir. 3500’den az kiinin yaad belediyelerde belediye meclisi, iki turlu çounluk sistemiyle seçilir. lk turda,
hem kullanlan oylarn çounluunu alan hem
de seçmen saysnn en azndan % 25’ine eit
sayda oy alan aday seçilir. kinci turda, seçim
oy kullananlarn says önemsenmeksizin basit
çounlua göre yaplr. Eer birkaç aday ayn
sayda oy alrsa, daha yal olan aday kazanan
kii olarak açklanr. 3500 Kiiden fazla kiinin
yaad belediyelerde, belediye meclisi üyeleri
iki turlu liste usulüyle seçilir. Seçimin birinci turunda, kullanlan oylarn mutlak çounluunu
alan liste, doldurulacak sandalye saysnn yarsna eit üyelii kazanr. Birinci turda mutlak
çounluu hiçbir liste salayamazsa ikinci tur
seçimler yaplr. Bu turda en çok oyu alan liste, doldurulacak sandalye saysnn yarsna eit
üyelii kazanr. Kullanlan oylarn % 5’inden az
oy alan listeler hiçbir üyelik kazanamazlar.
ki ajan kimlii ile devleti ve adli kolluk gücünü temsil
eder), hem de yerel yönetimin ba olarak görev yapar.
Belediye bakan, devletin bir ajan olarak yapt ilerden dolay vali ve kaymakama kar sorumludur. Devlet adna yaplan iler, istatistiklerin toplanmas, yasa,
tüzük ve yönetmeliklerin halka duyurulmas ve baz soruturmalarn yürütülmesinden ibarettir. kinci kimlii
ile meclisin gözetimi altnda, meclis kararlarnn uygulanmasn salar. Belediye bakan, belediye yönetiminin ba olarak belediye meclisi kararlarn yerine getirir. Bütçeyi hazrlayp meclise sunma görevi onundur.
Belediye meclisleri ylda en az dört kez toplanr. Belediye bakannn çars, meclis üyelerinin yarsnn bavurusu ve ildeki devlet temsilcisi olan valinin istei üzerine de belediye meclisi toplanr. Belediye meclisleri kendi içlerinden
sürekli ve özel komisyonlar seçebilirler. Daimi
komisyon, meclisin toplant halinde olmad
zamanlarda yönetimin sürekliliini salar.
Belediye Bakan
Yürütme organ olan belediye bakann,
belediye meclisi kendi üyeleri arasndan seçer.
Belediye bakan gizli oy ve mutlak çounlukla belediye meclisi tarafndan seçilir. ki turdan sonra hiçbir aday mutlak çounluu salayamazsa, üçüncü tur seçim basit çounluk
aranlarak yaplr. Oylarn eitlii durumunda,
daha yal olan aday bakan olarak seçilir.
Belediye bakannn iki rolü vardr: Hem
beldede devleti temsil eder (devletin o yörede-
| 51
Belediye gelirlerini toplar, belediyenin mallarn yönetir. Meclisten ald yetkiye dayanarak mahkemelerde
belediyeyi temsil eder.
Belediye Bakannn bugünkü statüsü, 1982 tarihli yerinden yönetim reformu ile salanmtr. Bu
reform, yürütme yetkilerinin ilde ve bölgede seçilmi
organlara devredilmesi ki daha önce valide bulunan
yürütme yetkisinin belediye bakanna devri gerçeklemitir.
Meclis ile belediye bakan arasnda bir anlamazlk olduu takdirde sorunun çözümü için ilin valisi devreye girer. Vali, anlamazl çözüme balayamad
takdirde Bakanlar Kurulunma
dan
da meclisin feshedilmesini isteyebilir.
bi Bu durumda yeni seçimler yaplncaya kadar vali, özel
bir kurul oluturur.
1.2. Anakent Belediyeleri
1982 yl öncesinde yalnzca
Paris’in sahip olduu özel yönetim yapsna, 1982
tarihli
Yasa ile Marsilya ve Lyon da sahip olmutur.
“1975 ylna gelinceye kadar Paris’te seçilmi bir belediye bakan yoktur. Biri yönetimden, ikincisi belediye kolluk ilerinden sorumlu iki valisi bulunmaktadr.
1982 ylna kadar ilin seçilmi bir yürütme organ yoktur. 31 Aralk 1982 tarihli Yasa’ya göre ise Paris kenti iki öeden olumaktadr: Paris Belediyesi ve Paris li.
Kentin bir tek meclisi vardr. Bu meclis hem Belediye Meclisi hem de l Genel Meclisi olarak toplanr. Paris Belediyesinin iki organndan biri Paris Meclisi, dieri Paris Belediye Bakandr. Her iki organ da
hem “belediye”ye hem “il”e ilikin ilevler görürler. Paris Meclisinin üyeleri, Paris Belediyesinin snrlar içinde bulunan ilçelerden seçilip gelirler. Paris, Marsilya ve
Lyon’da belediye ilerini, Belediye Meclisi düzenler. Snrl baz konularda da ilçe belediyeleri yetkili klnmtr. Paris’te 20, Marsilya’da 16, Lyon’da 9 ilçe belediyesi vardr. lçe meclisleri, ilçeyi ilgilendiren bütün konularda kararlar alr. lçe Belediye Meclisi, lçe Belediye Bakann kendi üyeleri arasndan seçer.
2. l Yönetimi
ller, Fransa’nn en eski yerel yönetim birimleridir. Bunlarn yönetimiyle ilgili yasal düzenlemeler
10 Austos 1871 tarihli Kanun, 2 Mart 1982 tarihli Kanun ve yetkilerin devrine ilikin 7 Ocak 1983,
22 Temmuz 1983 ve 10 Haziran 1985 tarihli Kanunlardan olumaktadr. ller, ayn zamanda merkezi yönetimin idari bölünmesini de oluturduklar
için Türkiye’deki il sistemine benzerler. Bu balamda Türkiye’deki iller, Fransa’daki departmanlardan
52 |
esinlenerek kurulmulardr. Departmanlar, tüzel kiilie ve mali özerklie sahip yerel yönetim birimleridir.
2.1. l Yönetiminin Organlar
l Yerel Yönetimi organlar karar organ olan meclis ve yürütme organ olan meclis bakanndan oluur.
l Genel Meclisi
l Yerel Yönetimlerinin genel karar organ l Genel
Meclisi’dir. l Genel Meclisi üyeleri dorudan halk tarafndan seçilir. Genel Meclisin üye says, illere göre deiir. Seçim, genel ve dorudan oy esasna göre yaplr. Seçim sistemi iki turlu çounluk sistemidir. lk turda seçilebilmek için kullanlan oyun mutlak çounluunu ve kaytl seçmen saysnn % 25’ine eit oyu almak zorunludur. kinci turda oy kullananlarn saysna
baklmakszn basit çounluk aranr. Eer birkaç aday
eit sayda oy alrsa, en yal olan aday kazanan olarak
ilan edilir. Genel Meclis, her 3 ayda bir toplanr. Genel
Meclis üyeleri 6 ylda bir seçilmekte; ancak üyelerin yars 3 ylda bir yenilenmektedir.
“Bakanlar Kurulu, l Genel
Meclisinin görev yapamaz duruma gelmesi nedeniyle l Genel Meclisini databilir. Genel
Meclisin datlabilmesi, üniter bir devlet sistemi içinde yerel yönetimlerin merkezi yönetime baml olduklarnn bir
göstergesidir. Ancak, görülmektedir ki l Genel Meclisinin
datlabilmesi, görevlerini yerine getiremeyecek durumda
bulunmalar ve bundan dolay kamu düzeninin bozulmas
kaygsna balanmtr”.
l Genel Meclis Bakan
l Özel Yönetiminin yürütme organdr. Genel Meclis tarafndan 3 yllk bir süre için seçilir. “Meclis Bakan, l Özel Yönetiminin siyasal sorumlusu ve yönetimi
ile görevli yürütme organdr. Meclis Bakan, l Özel
Yönetiminin bütçesini hazrlamak ve meclise sunmakla görevlidir. lin mallarn yönetir, kolluk yetkilerini kullanr. Her yln banda Genel Meclise, hizmet birimlerinin çalmalarna ve finansman durumuna ilikin bir rapor sunar. 2 Mart 1982 tarihli Yerel Yönetimlerin Hak ve
Özgürlükleri adl Yasa, o zamana kadar valiler tarafndan yerine getirilmekte olan yürütmeye ilikin görevleri,
l Genel Meclisi Bakanna vermitir. Dolaysyla Genel
Meclis Bakan, vali karsnda güçlenmitir”.
1982 reformu ile, ilde veya bölgede devletin temsilcisi olan vali, iki ana görev ile donatlmtr:
Fransa’da Genel Meclis üyeleri baka siyasi görevler de alabilmektedirler. 30 Aralk
1985 tarihli Yasa bunlarn saylarn azaltmsa
da, belediye bakanl, milletvekillii, il genel
meclisi üyelii birleebilmektedir. l Genel Meclisi Bakanl ile Bölge Meclisi bakanl ayn
kiide birlemeyen görevlerdir. “Bu ekilde birden fazla görevin bir kiide birleebilmesi sayesinde yerel yönetimler merkezi yönetim üzerinde, fiilen etkili olabilecek bir konumdadrlar”.
Fransa’da devlet erkini oluturan siyasal kadrolarn kayna genellikle il yönetimleridir. Yerel yönetimler, Senatonun oluumuna temsilcileriyle katlmaktadrlar. Her il, Senatoya nüfusu orannda temsilci gönderir.
| 53
9Devlet gücünün kendisine emanet edildii bir
kii olarak vali, yasalara itaati salar ve milli menfaatleri korur.
9Vali, Babakann ve ayr ayr her Bakann emri
altnda devletin mülki yönetiminin faaliyetlerini etkili,
sürekli ve bir bütünlük içinde sürdürmekle yükümlüdür.
3. Bölge Yerel Yönetimi
Fransa’da bölgeler ölçüsünde yönetsel örgütlenmenin uzun bir geçmii vardr. Fransa’da ilk olarak
1959 ylnda, devlet yatrmlarnn ilgili kurulular ve
corafi bölgeler arasnda bölütürülmesine yardmc olmak üzere balarnda birer egüdümcü vali bulunan ve birkaç ili içine alan örgütler kurulmutur. Bunlara, ller aras Konferans denilmitir. 1964 ylnda, banda bölge valisi bulunan bir Bölgesel Ekonomik Gelime Komisyonu oluturulmutur. Görevi bölge planlarnn hazrlanmasndan ve uygulanmasndan ibarettir. 1986 tarihine gelinceye kadar bölgeler, kendilerine verilen görevleri yerine getiren kamu kurumu niteliinde kurululardr. 5 Temmuz 1972 tarihli Yasa, bölgeleri, bölgeden seçilmi parlamenterlerden ve il genel meclisiyle belediye meclisinden onlara denk sayda seçilecek üyelerden oluan bir meclisin yönetecei
bir kamu kuruluu olarak öngörmütür.
Bölgenin bir yerel yönetim olarak douu 2 Mart
1982 tarihli Yasa ile gerçeklemi ve bölge, Fransa’da
ilk kez bu tarihte bir yerel yönetim olarak örgütlendirilmitir. 16 Nisan 1986 tarihli ilk bölge seçimleriyle birlikte, bölgeler yerel yönetim statüsü kazanmtr. Bölgenin bir yerel yönetim birimi olarak oluturulabilmesi
için Anayasa deiikliine gerek yoktur çünkü Fransz
Anayasas’nda dier yerel yönetim birimlerinin yasa ile
kurulabilecei ifadesi bulunmaktadr.
2 Mart 1982 tarihli Yasa ‘Bölgeler, bölge meclisleri kararlaryla yönetilir’ kuraln koyduktan sonra; bölge meclisinin bölgenin ekonomik gelimesi, toplumsal,
kültürel ve bilimsel alanlarda gelitirilmesi, arazi düzenlenmesi gibi konularda da yetkili olduunu göstermitir.
3.1. Bölge Yerel Yönetiminin Organlar
Bölge Meclisi
Bölge yerel yönetiminin genel karar organ Bölge
Meclisidir. Bölge Meclisinin üyeleri, bölge snrlar içindeki illerden seçilerek gelirler.
54 |
Bölge Meclisi üyeleri, aralarndan Bölge Meclisi Bakann, Bakan Vekillerini ve Bölge Daimi Komisyonunun öteki üyelerini seçerler. Bölge Meclisi,
Bakanlar Kurulu’nun gerekçeli karar ile datlabilir.
Meclis, en az üç ayda bir toplanr. Bölge meclisi üyelerini halk, dorudan doruya ve 6 ylda bir seçer.
2 Mart 1982 tarihli Yasa’nn 59’uncu maddesi,
bölge meclisinin bölge ile ilgili ileri görüerek karara balayacan düzenlemektedir. Bölge meclisi görevlerini yerine getirirken belediyelerin ve il yerel yönetimlerinin özerkliini zedelemeyecek ekilde, bölgenin
ekonomik, sosyal, shhi, kültürel gelimesini salama
konularnda yetkili klnmaktadr.
Bölge meclis üyeleri bölgeyi oluturan iller arasnda nüfus oranlarna göre paylatrlr. Meclis üyeleri,
alt yllna seçilir. Seçimler tek turludur ve il seçim
çevresinde, liste üzerinde oranl temsil ilkesine göre
yaplr. Mecliste üyelik elde edebilmek için ilde kullanlan oylarn en az %5’ini almak gereklidir. Bölge meclisi en azndan üç ayda bir toplanmak zorundadr. 1982
bölge meclisi, 1972’nin bölge meclisinden yaplanma
olarak farkllk göstermektedir. 1972 modelinde, bölge meclisi 3 farkl seçilmiler grubundan olumaktayd: lgili bölge snrlan içerisinde bulunan illerin bütün
parlamenterleri toplam saynn %50’sini oluturmaktayd. Tüm il genel meclisleri tarafndan seçilen yerel yönetimler temsilcileri %30’nu, dier yerel yönetsel yaplanmalarn (kentsel topluluklar gibi) temsilcilerinin %20’sini oluturmaktayd. 1972 modelinden
1982 modeline geçi, seçilmilerin meclisinden seçilmi meclise geçii temsil etmekteydi.
Bölge Meclis Bakan
Bölge Meclis Bakan, bölge yerel yönetiminin siyasal sorumlusudur. Belediye Bakan ve l Genel Meclisi Bakan gibi o da, karar organ çounluundan çkt için siyasal tercihlerin uygulanmasnda önemli bir
rol oynar, yöresinde siyasal tercihlerin yaama geçirilmesini salar. Bölge Meclis Bakan, bölge meclisi üyeleri tarafndan ve mutlak çounlukla üç yl için seçilir.
O, bölge yönetiminin harcamalarn yapar, bölgesindeki hizmet birimlerinin badr. Bölge Meclisine, bölge planlarnn uygulanmas, bölgenin türlü hizmetlerinin durumu ve finansman koullar hakknda bilgi verir.
Daimi Komisyon
Ekonomik ve Sosyal Konsey
Üyeleri, Meclisçe seçilir. Genellikle ayda bir toplant yaplr.
1972’de kurulmu, 1982’de yeniden düzenlenmitir. Konsey, türlü meslek örgütlerinin temsilcilerinden olumakta ve bir danma organ olarak görev
yapmaktadr. Konseyin görevi, bulunduu bölgenin
gelimesinin hzlandrlmasna katkda bulunmaktr.
YEREL YÖNETMLER ARASINDAK LKLER
1982 ylndaki Reformun önemli özellii, üst düzeydeki yönetimlerin alt düzeydeki yönetimlerin ilerine kesinlikle karamamasdr. Yerel yönetimler arasnda astlk üstlük ilikisi bulunmamaktadr. 1982 ylnda çkarlan Yasa’da, Bölge Meclislerinin, yetkilerini, illerin ve komünlerin bütünlüüne, özerkliine
ve görev alanlarna saygl olarak
kullanlabilecekleri belirtilmektedir. Ancak istisnai baz durumlar
için bamllk ilikisi bulunmaktadr. Birincisi; Bölge Yönetiminin
izin vermesi durumunda il yönetimi, ekonomik gelime
konularn da Bölge Yönetimine karabilmektedir. Ekonomik gelimeye katks olabilecek yardmlarn yaplmas Bölge Yönetimlerinin görevidir. Öteki birimler ancak Bölge Yerel Yönetiminin yapt yardmlar tamamlamak üzere devreye girebilirler. kincisi de;
Bölgenin, yasalarn kendisine tand yetkileri kullanp tüketmesinden sonra iller ie karabilirler.
kincil iliki, il yönetimlerinin
bölge etkinliklerine katlmasy-
la ilgilidir. Bölge Planlarnn hazrlanmas sürecinde olduu gibi Bölgenin ile danmas durumunda zorunlu
katlmadan, eitim planlarnn hazrlanmasnda ilin olurunun alnmas durumunda il yönetiminin uygun
görmesi zorunluluundan, yasalarn il ve bölge çalmalarnn uyum
içinde yürütülmesini zorunlu tuttuu durumlar, yaplan komisyon
çalmalarnda da zorunlu egüdümden söz edilir.
Fransa’da il yerel yönetimi,
belediyelerin aabeyidir. Onun yardmna koar ve ona
destek olur. Ancak her iki yönetim arasndaki ilikinin
vesayet ilikisine dönümesinin önüne geçmek için ilikiler “yardm” ve “ibirlii’ çerçevesinde düzenlenmitir.
Yardmlama: ller, belediyeler ve çeitli kamu kurulular kendi aralarn da yardmlama kurulular oluturabilirler. Bu kurulularn görevi,
belediyelere ve birliklere teknik,
hukuki ve parasal yardm salamaktr. ller, belediyelere ve daha
çok krsal nitelikli belediyelere
karlksz parasal yardmlar da
yapmaktadrlar.
| 55
birlii: Bu iliki, birçok komünün yerel halka baz
kamu hizmetlerini sunmada maddi güçlük çekmesi nedeniyle ve bu sorunun almasnda ibirliinin çkar yol
olarak görülmesi nedeniyle ortaya çkmaktadr.
yerel yönetim yapsndan biraz farkllamtr ve ilerle-
Ksacas, Fransa bir yerel yönetim reform süreci
geçirerek kendisi gibi üniter bir devlet olan Türkiye’nin
iklikler söz konusu oldukça yapsndaki farkllama-
yen zamanlarda da Fransa’nn, Avrupa Birlii’ne üyeliinin bir sonucu olarak, Birliin gerektirecei deinn sürecei söylenebilir.
FRANSA’DA YEREL YÖNETMLERN MAL YAPILARI
Fransa’da yerel yönetimler, 1917 ylndan beri
devletten ayr ve kendilerine özgü dolaysz vergilere
sahip bulunmaktadrlar. 1789 devriminden beri devletin brakm olduu ve 1959 ylnda yenilenmesine
karn çou kez “dört ihtiyarlar” denilen bu vergiler;
gayrimenkullerden alnan arazi vergisi, kiraclardan alnan kira vergisi, ticaretle uraanlardan alnan meslek vergisi ile ev sahiplerinden alnan emlak vergilerinden olumaktadr. Ayrca çöp vergisi, ulam vergisi ve
mülk kayt vergisi gibi birçok yerel vergi çeidi de bulunmaktadr. 2000 ylnda Fransa yerel yönetimlerinin
vergi gelirlerinde en yüksek pay %48 ile emlak vergisi;
%12 ile tüketim vergisi; %5 ile sosyal güvenlik vergisi
ve geri kalan %35’i dier vergi gelirleri oluturmutur.
Fransz yerel yönetimleri tescil ücretleri, elektrik
vergisi gibi dolayl yerel vergiler yoluyla da gelir salamaktadrlar. Bu vergi gelirlerinin (2002 yl itibariyle) %56,2’sini belediyeler, %32,7’sini iller ve %11,2’sini
bölgeler tahsil etmitir. Yerel yönetimlerin gelirlerinin %52’sini yerel vergiler, %25’ini devlet yardmlar,
%10’u borçlanma ve %13’ünü dier gelirler oluturmaktadr. 1998 yl itibariyle kamu harcamalarnn yars yerel yönetimler tarafndan yaplrken, yerel yöne-
timlerin kamu harcamalar içerisinde önemli bir arl bulunmaktadr.
Fransa Anayasas’nn 47’nci maddesi uyarnca vergi kanunla konulabildii için yerel yönetimlerin vergi koyma yetkisi bulunmamaktadr. Anayasa’nn
34’üncü maddesine göre ise, kanun yapma yetkisi
Parlamento’ya braklm ve yerel otoritelere verilmek
üzere kanunla konulmu vergilerin büyük bir çounluu merkezi yönetim tarafndan tahsil edilmektedir.
Fransa’da yerel idare vergi gelirleri; hem dolayl,
hem dolaysz vergilerden olumaktadr. Vergi tabann ve merkezi yönetim, vergi oranlarn yerel yönetimler belirler, bu vergileri merkezi yönetim toplayarak ve
yerel yönetimlere devreder. Fransz yerel yönetimleri
gayri safi milli haslann yaklak % 5’ini vergi olarak
toplamaktadrlar.
Fransa’da yerel yönetimlerin mali esnekliinin yüksek olmasna ramen; GSYH’den aldklar pay düüktür. Merkezi yönetim tarafndan ticaret, ikamet, emlak
ve motorlu tat vergilerinin paylamna ilikin yaplan
deiiklikler, yerel vergileme gücünü oldukça azaltmtr. Yerel yönetimlerin, vergisel araçlarn önemli bir
bölümünü kaybetmelerinden sonra vergi politikalarn daha fazla sürdüremez hale geldikleri gözlenmitir.
Azalan yerel vergi gelirleri merkezi yönetim yardmlar
ile ikame edilmeye çallmaktadr.
Fransa’da yerel yönetimlerin bütçe dengesi yllk
salanmak zorundadr ve bütçe, üst düzey yönetim
kademlerinin onayna sunulmaldr. Operasyonel açk
vermelerine izin verilmemitir. Merkezin yerel temsilcileri, yllk olarak yerel bütçeleri denetlerler. Bütçe, yasal gerekleri yerine getirmiyorsa bir üst denetim makamna gönderilir. Bütçelerin denetlenmesine ilikin olan düzenlemeler, hedef ve sonuç odakl denetimi içerir. Açk, belirlenen snrlarn üstünde çkarsa,
denetim makam, yerel yönetime uygun mali kriter-
56 |
ler önermek zorundadr. Yerel yönetim
birimleri için harcama snrlandrlmas öngörülmemitir. Borçlanma, bütçe dengesi ve vergi
üzerindeki kontrol
yetkisi yerel yönetimlere braklmam olup; daha üst
düzey yönetimlere
ve dier kurululara
braklmtr.
Fransa yerel yönetimlerinin, kentsel planlama yapma, genel yerel hizmetler salama, okullarn inaatn gerçekletirme, salk ve spor faaliyetlerini ve ayrca
ulam salama gibi görevleri vardr. Fransa yerel yönetimlerinin toplam harcamalarnn içinde genel kamu
hizmetlerinin, eitim, ulam ve iletiim hizmetlerinin üç
ana kalemi oluturduu görülmektedir. Fransa yerel yönetimlerinin genel
yönetim harcamalar içindeki pay 2001
ylnda %18.6 olarak
ve toplam kamu istihdam içindeki istihdam pay %45.8
olarak
gerçeklemitir. stihdam pay
%57 olan OECD ortalamasnn
altndadr. Bu harcama payna karlk olarak genel yönetim gelirleri içinde yerel yönetimlerin pay %13.1 olarak gerçeklemitir. OECD verileri incelendii zaman,
Fransa yerel harcamalarnn 1978 – 2004 yllar arasnda GSYH’ye oran %8 ve %12 aralnda olmutur.
FRANSA’DA YEREL ÖZERKLN VE DAR VESAYETN UYGULANMASI
Yerel yönetimler ile ilgili yaplan son Anayasa deiikliinin getirdii en önemli yenilik, Anayasa’da devletin temel niteliklerini içeren birinci maddesinde, yönetim tekilatnn adem-i merkeziyet esasna dayand eklinde bir düzenlemeyi kapsamasdr. Yine yerel yönetimlere, kendi görev alanlarn ilgilendiren konularda, bu görevlerin en verimli ekilde yerine getirilebilmesi için serbestçe karar alma hakk tannmtr.
Seçimle i bana gelen yerel organlar, yetkilerini kullanmak için yasalar çerçevesinde özgürce düzenleyici
ilem yapabilme yetkisine sahiptirler. Yerel yönetimlerin aldklar bu kararlar, bu deiiklik sonucunda hiçbir onaya gerek kalmakszn yürürlüe girebilmektedir.
Merkezi hükümetin yerel yönetimlerin kararlarn onaylama veya iptal etme yetkisi, bu düzenleme ile birlikte ortadan kalkmaktadr. Özerklik konusunda önemli bir gelime de yerel yönetimlerin, kendi sorumluluklarn düzenleyen yasalarn dna belirli ölçülerde çkarak düzenleyici ilem yapma yetkisine sahip klnmasdr. Yani yerel birim, Anayasa’ya aykr olmamak art ile yasalarca kendine tannan bir alanda, belirli konu
ve süreye bal olarak yetkisi dna çkabilmektedir.
Fransa’da yaplan bu Anayasa reformlarla özerklik
anlay geniletilmi, demokratik yerel yönetim anlaynda önemli admlar atlmtr. Bu balamda özerkliin artmas, yerel yönetimler üzerindeki vesayet denetiminin de azalmasn beraberinde getirmitir. 1982
ylnda yaplan Anayasa reformu öncesinde Fransa’da
yerel yönetimler üzerinde sk bir vesayet denetimi uygulanmaktayd. Ancak bu yolda yaplan reformla,
merkezi yönetimin, yerel yönetim kurulularnn kararlar ve ilemleri üzerindeki vesayet denetimi yetkisi kaldrlm, yerindelik denetimi yasaklanarak sadece hukuka uygunluk denetimi getirilmitir. Dier bir
ifadeyle, bu reformla, merkezin ildeki veya bölgedeki temsilcilerinin yerel yönetimlerin kararlar, ilemleri
üzerindeki ön denetim olan vesayet denetimini kaldrarak bunun yerine ancak ilem yapldktan sonra uygulanabilinecek denetim olan hukuka uygunluk denetimi getirilmitir. Bunun sonucu olarak, yerel yönetimlerin, merkezi idareye olan bamll azalm, büyük
ölçüde yerel yönetimlerin özerklemesi salanmtr.
Örnein; yerel yönetimlerin, meclis kararlar ve bütçesi üzerindeki mülki idare amirlerinin onaylama yetkisi
| 57
kaldrlm, bunun yerine hukuka aykr bulduu kararlar idare mahkemesine götürebilme yetkisi verilmitir. Valiler kendilerine ulaan kararlarn, uygulanan hukuk ve kurallara aykr olup olmadna bakarlar. Hukuka aykrl bünyesinde tayan kararlar vali tarafndan idare mahkemesine götürülmek zorundadr. dare mahkemesine bavurudan önce vali, kararn bir kez
daha gözden geçirilmesi ve hukuka uygun hale getirilmesini, yerel yönetimden isteyebilir. Sadece idari
mahkemeler kararlar iptal edebilmektedirler. Valilerin
denetim yetkisi böylelikle genel denetim yetkisine dönütürülmütür.
Ancak alnan kararlarn valiye sunulmas bir zorunluluk olarak belirtilmitir. Meclisin müzakere ederek verdii tüm kararlar, yetkili olarak verdikleri kararlar, zabta yetkilerinin kullanlmas çerçevesinde kiilerle ilgili verilen düzenleyici kararlar, yasalarn uygulanmas çerçevesinde alnan kararlar, ticari veya endüstriyel nitelikte kiralama, ihale, borçlanma veya satn alma ile ilgili kararlar, yerel memurlarn atanmas,
derece yükselmesi ve görevlerine son verilmesi kararlar Valiye sunulmas zorunlu olan kararlardr.
Fransa’da yaplan bu Anayasa reformlarla özerklik
anlay geniletilmi, demokratik yerel yönetim anlay-
58 |
nda önemli admlar atlmtr. Bu balamda özerkliin
artmas, yerel yönetimler üzerindeki vesayet denetiminin de azalmasn beraberinde getirmitir.
Fransa’da yerel yönetimler mali yönden etkin denetim altndadrlar. Yerel yönetimlerin hesap ilerini yürüten muhasipler merkezi idare tarafndan atanrlar. Yerel
Hesap Bürosu, yerel yönetimlerin tüm hesaplarn inceler. Saytay bunlarn ikinci derecede inceleme makamdr. Nüfusu ve geliri belli büyüklüün altnda olan belediyelerin hesaplar mal müdürlükleri veya defterdarlar
tarafndan aklanr. Aklama veya zimmetle ilgili kararlar
daha sonra Yerel Hesap Bürosuna gelir, kesin zimmete
ancak buras alt ay içinde karar verir
Yerel Hesap Bürolarnn faaliyeti oldukça anlamldr;
yllk bavuru says 90’l yllardan beri ortalama 300 bin ilem üzerinden 30 bin civarndadr. Dolaysyla Fransa’da
yerel yönetimlerin hesaplarnn yargsal denetiminin hukuki yapsnn
nn ve uygulamasnn
bütünüyle
memnuniyet verici olduu
söylenebilir.
TÜRKYE LE FRANSA YEREL YÖNETMLER
ARASINDAK FARKLILIKLAR
1. Türkiye’de il genel meclisi kararlar valinin onay ile
Fransa’da onaya gerek olmadan yürürlüe girmektedir.
2. Türkiye’de belediye bakan dorudan halk tarafndan seçilirken, Fransa’da meclis tarafndan kendi içinden seçilir.
6. Türkiye’de belediye meclis üyelii seçimi nispi
temsil sistemine göre yaplr. Fransa’da ise belediye
meclis üyeleri çounluk sistemiyle genel oyla seçilir,
seçimler iki turludur.
3. Türkiye’de yerel yönetim organ olarak il daimi
encümeni olmasna ramen, Fransa’da encümene ait
görevler son Yasa’ya göre oluturulan büro vastasyla yerine getirilir.
7. Türkiye’de yerel yönetimlerin belirli kamu hizmetlerinin görülmesi amacyla kendi aralarnda “birlik
kurmalar” Anayasa’nn 127’nci maddesine göre Bakanlar Kurulu iznine tabidir. Fransa’da ise serbestçe
ibirlii yapma özendirilmitir.
4. Fransa belediyeleri, nüfus dikkate alnmadan
büyük ve küçük belediyeleri içine almaktadr. Oysa
Türkiye’de belediye kurulabilmesi için nüfusun 2000’i
geçmesi gerekir.
8. Fransa’daki belediyelerin aksine Türkiye’de belediyelerin nüfus kaytlarn tutmak, evlenme boanma
istatistikleri hazrlamak, askerlik ilerine bakmak gibi
görevleri yoktur.
5. Türkiye’de yerel yönetim seçimleri 5 ylda bir,
Fransa’da 6 ylda bir yaplr.
Kaynakça
- Canatan, Bilal (2001), “Fransa’da Yerinden Yönetimin Anayasal Kaynaklar”, Çada Yerel Yönetimler Dergisi, C: 10, S: 1, Ocak, s. 7-25.
- Çitçi, Oya, “Yerel Yönetimlerde Temsil -Belediye Örnei”, TODAE Yayn, Ankara.
- Eke, Ali Erkan, “Anakent Yönetimi ve Yönetimler Aras likiler”, AÜ SBF Yayn, Ankara.
- Kele, Ruen, “Fransa ve spanya’da Yerinden Yönetim”, TBD – Konrad Adenauer Vakf Yay., Ankara.
- Ünüsan, Teoman, “Avrupa’da Yerel Yönetimler”, T.C. çileri Bakanl Mahalli Yönetimler Genel Müdürlüü Yay., Ankara.
- Tortop, Nuri, ”Fransa’da Komünlerin(Belediyelerin) Bütçeleri, Giderleri ve Gelirleri”, Amme daresi Dergisi, Cilt:27, Say:3.
- Kaykç, Sabrina, “1982 Reform Yasas Sonras Fransa’da Yerel Yönetimler ve Yerel Özerklik art”, Çada Yerel Yönetimler Dergisi, Temmuz 2003.
- Türkolu, rfan, “Yerel Yönetimlerde Mali Reform Araylar”, T.C. Maliye Bakanl Strateji Gelitirme Bakanl Yayn No:2009/289, Ankara.
- Yücel, Fatma Nil, “Maliye Teorisi Balamnda Mali Desantralizasyon Avrupa Birlii ve Türkiye Uygulamalar”, Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dal Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007.
- Akçakaya, Murat, “Fransa’da Yerel Yönetimler ve Halkn Karar Alma Sürecine Katlm”, Gazi Üniversitesi ..B.Dergisi, 2003 Ankara.
-Altan, Mehmet, “Fransa’da Üniter Ama” Star Gazetesi, 29.08.2009
- Çevikba, Rafet, “Türkiye’de Yerel Yönetimlerde Yerel Özerklik ve dari Vesayet”, Yerel Siyaset Dergisi, Yl:3, Say:32, Ast. 2008, stanbul,
http://www.yerelsiyaset.com/pdf/agustos2008/15.pdf
- Uurlu, Mehmet, “Fransa’da Yerel Yönetimler”, Stratejik Boyut Demokratik Düünce Platformu, http://www.stratejikboyut.com/article_detail.php?id=303.
- http://fr.wikipedia.org/wiki/Commune_fran%C3%A7aise
- http://fr.answers.yahoo.com/question/index?qid=20061016003417AAVWwDk
- http://www.francegenweb.org/mairesgenweb/
| 59
tarih ve kültür
Bakentin Tarih ve Kültür Miras
“ALTINDA”
Kentler, fiziki-yaplam çevre ve içinde barndrdklar toplumsal-kültürel çevre ile bir bütün olutururlar. Sürekli deiim ve geliim halinde olan toplum
ilikileri, kentsel dokunun da yeniden tanmlanmasna,
üretilmesine neden olmaktadr. Tarihi kentsel dokuyu oluturan kullanmlar, bulunduklar dönemin sosüzer yaplyal, ekonomik gereksinimlerini karlamak üzere
mlard Demlardr.
ien yaam
biçiml
biçimleri,
yö-
netim yaps, ekonomik güç, nüfus art, göçler vb.leri
farkl istemler dourmu ve farkl yaam mekânlarnn
olumasna neden olmutur. Bu deiim ve geliim
sürecine kout, tarihi kentsel dokularn da günümüz
gereksinimlerini karlamas ve çöküntü alanlar haline dönümemesi için çevre ve yaam kalitelerinin artrlmas gerekmektedir. Bu amaçla geçmile gelecek
arasnda bir köprü kurarak, kimlik olgusunu koruyan,
koruma-gelitirme ve yenileme amaçl çözüm önerileri üretilmesi zorunludur.
Yeni Hali
60 |
Yeni Hali
Tarihi ve kültürel çevrelerin
korunmasnda yaanan sorunlarn
basnda ekonomik yetersizliklerin
geldii bilinmektedir. Bununla birlikte,
bu çevrelerin korunmasna ilikin yasal
kurallarn halk tarafndan benimsenmesi,
desteklenmesi ve uygulamalara
halkn etkin katlm günümüzde önem
kazanmtr.
Toplumlarn kültürel yaplar, sosyo-ekonomik yaam biçimleri ve bu balamdaki deiimlerin en etkin
algland alanlarn banda sokaklar gelir. Sokaklar,
toplumlarn ilev ve kültür etkileimi açsndan youn
faaliyet gösterdii alanlardr. Bu balamda, tarihsel
mekân kullanmnn günümüz koullaryla ilikilendirilmesi yaam kalitesinin artrlmasnda sokak düzenlemesinin öncelii ve önemi ortaya çkmaktadr. Ancak
kentlerimizde, otomobilin günlük yaama girmesiyle,
araç sahipliinin hzla artmas ve kentlerin ekillenme-
sinde ulamn etkin duruma gelmesi sonucu, insan ve
atl dolamna göre ekillenmi tarihi kent dokularnda adaptasyon sorunlar yaanmaktadr.
Günümüzde tarihi kentsel dokularn yaanabilir
mekânlar haline getirilmesi için ilev deiikliine gidilmektedir. Bu ilevler ise genelde turizm amaçl olmaktadr. Bu dokularn kullanclar ise; dinlenebilecei, alveri yapabilecei ve motorlu tat trafii tehdidinden mümkün olduunca uzak olabilecei yerler istemektedirler.
| 61
Cumhuriyet’in kuruluundan bu yana bakentin geçirdii her deiimin izini Altnda’da bulmak mümkündür. Altnda’daki tarihi yaplar ve antlar Ankara’nn
kent kimliinin önemli unsurlardr.
Ankara Altnda gibi büyük bir tarihi kentin içerisinde yer alan Hamamönü semtinin kültürel mirasnn bütüncül bir arayla ele alnarak, tarih/kimlik/bellek adna baarl bir sürecin ortaya konmas ile eski
kent merkezi içinde önemli bir yerleim alannn yeniden ve geçmiini de anlatr bir biçimde özellikle yap ve
cephelerin öne çkartlarak kazanlmasn salayan Altnda Belediyesinin yapm olduu çalmalar neticesinde bölge tarihi kimliine kavumay baarmtr. Yaplan bu güzel çalmalar anlatmadan önce bölgenin
tarihine ksaca deinilecek olursa;
Yeni Hali
Hamamönü semti adn, Ankara’nn en eski tarihi eserlerinden birisi konumunda olan ve II. Murat’n
Kad Askeri olan Celalettin Karacabey bn-i Abdullah
tarafndan yaptrlan tarihi Karacabey Hamamndan almtr. Hamamönü semti, kuzeyde Ulucanlar Caddesi,
güneyde Talatpaa Bulvar, douda Ruhi Su Caddesi, batda ise Altnda Belediye Bakanl ile snrldr.
62 |
Ankara’nn en eski yerleim yerlerinden biri olan
Hamamönü semti ç Kale ile birlikte geleneksel konut
dokusunun en youn olduu yerdir. Sit alan ilan
edilmesinin üstünden on yllar geçmesine ramen
uygulanan bir plan elde edilememi olmas, gelir grubu
daha iyi olan kesimin bölgeyi terk etmesi ve yaplarn
onarm ve bakmlarnn çok az yaplmas bölgeyi
giderek çöküntü mahallesi konumuna getirmitir.
Bölge, konutsal kullanm ve günlük kent hayat
bakmndan oturanlara gelimi alanlarda bulunmayan çeitlilik sunmaktadr. Gerçek anlamda düzenlenmi bahçe ve avlu says çok azdr. Ancak bunlar gene
de geleneksel Osmanl evi plan emasna uygun ev
hayatna bütünlemi durumdadr.
Hamamönü, vakflarn korumas altnda günümüze kadar varlklarn sürdürmü antsal nitelikli çok sayda mescit ve cami barndrmaktadr. Çevrede korumaya deer bulunmu ve tescil edilmi sivil mimarlk
örnekleri de youn olarak bulunmaktadr.
Bununla birlikte, esasl onarm gerektiren yaplarn çokluu, geleneksel dokuya uyumsuz eklentiler, tanmsz bo alanlar yok olma sürecine girmi, olumsuz
bir çevre etkisi yaratmaktaydlar.
Hamamönü’nün de içinde yer
ald Ankara eski kent dokusu
Gayrimenkul Eski Eserler ve Antlar Yüksek Kurulunun
12.04.1980 tarih ve A-2167 sayl karar ve Tanmaz
Kültür ve Tabiat Varlklarn Koruma Yüksek Kurulunun 10.07.1986 tarih ve 2458 sayl karar ile kentsel
sit ilan edilmitir.
Ankara’nn tüm tarihi mekanlar Altnda’da
bulunmasna ramen bugüne kadar bu bölgeye ilgisiz
kalnm, yllar içinde Ankara’nn
kalbi olan bu yerler viraneye
dönümütür. Oysa dünyada ehirlerin en kymetli
bölümleri “old city” denilen tarihi mekanlarn
hayat
bulduu
bu
alanlar olmutur.
iller
ilille
lerr ve belediyeler
beleleleed
ediy
diyiyeleleler
er der
ddergisi
ergiisii
| 63
Yeni Hali
Altnda Belediyesi 2004 ylndan beri bir çok kez
ilklere imza atmay baarm ve bu ilklerden biride
resterasyon çalmalar olmutur. Hamamönü ve
Ankara Kalesi civarnda komple iki mahallenin resterasyon çalmalar tamamlanrken farkl sokaklarda
salklatrma projeleri devem etmektedir.
Altnda Belediyesi kültürel ve tarihsel dokunun korunmas adna baarl bir uygulama örnei
balatmas nedeniyle Tarihi Kentler Birliinin
düzenlemi olduu geleneksel “Tarihi ve Kültürel
Miras Koruma Proje ve Uygulamalarn Özendirme
Yarmas”nn uygulama dalnda büyük ödülüne layk
görülmütür.
Altnda Belediyesi Hamamönü semtinde eski
dokunun hakim olduu pek çok farkl sokakta
yürüttüü salklatrma çalmalar ile tescilli ve tescilsiz tarihi kültür varlklarnn sokaa bakan cephesi
64 |
ile avlu duvarlar, mütemilat, çeme vb. gibi mimar
elemanlarn, özgün sokak dokusu ve kentsel mobilya
ile birlikte korunmasn, salklatrlarak yaatlmasn
ve çada yaama kazandrlmasn salamaktadr.
Ayrca
Altnda
Belediyesi’nin
uygulad bu güzel projenin asl hedefi;
bölgede bulunan stiklal Marmzn
yazar air Mehmet Akif Ersoy’un Milli Mücadele sralarnda yaad ve o dönem
içerisinde stiklal Mar’n yazd evi ön
plana çkartarak Mehmet Akif Ersoy’un
ahs ve ansna saygnn yan sra, genç
kuaklara tarih bilincini alamaktadr.
Mehmet Akif Ersoy Evi ve Taceddin Sultan Camii;
Taceddin Sultan Camii, türbe, dergah, çeme, ve hazireden (dini yaplarn avlularnda yer alan etraf duvar veya
parmaklkla çevrili mezarlklara verilen isim) oluan küçük
bir külliye. Bina, ilk defa Kanuni Sultan Süleyman (15201566) zamannda Celvetiye Tarikat için tekke olarak ina
edilmi. Evvelce kerpiç olan bu türbe Sultan Abdülmecit
(1839-1861) zamannda onarlm ve bugünkü görünüünü alm.
Asl ad Taceddin brahim olan Tacettin Sultan çok
genç yata, 1500-1550 de, Anadolu’ya gelerek Üftade
Dergah’na katlr. Dürüstlüü, doruluu ve sadakati ile
sivrilir. stanbul medreselerinde ve Aziz Mahmud Hüdai
Dergah’nda eitimini tamamlayarak, Ankara’ya gönderilir. Karalar Köyü’nde yedi sene yaar ve sonradan Mehmed Akif Ersoy’un da oturduu evin alt katnda oturmaya
balar. Zir Köyü’nden evlenmi ve tek evlad Muttaki, babas hayatta iken vefat etmi ve camii yanna yaplan türbeye defnedilmitir. Kendisi de ölünce, olunun yanna
defnedilmitir. Taceddin brahim; tarikat sahibi olup tasavvufi iirler de yazarm.
Taceddin Dergâh, stiklal Mar’nn yazld mekandr. Mehmet Akif Ersoy, Milli Mücadeleye katlmak için
Ankara’ya geldiinde ev bulmak çok zor olduundan dolay Dergâhn eyhi tarafndan ikâmet etmesi için Mehmed
Akif’e tahsis edilmitir.
Akif’in dostlarn arlad bu yer, ülke sorunlarnn,
sanatn ve Milli Mücadele ile ilgili konularn konuulduu, tartld ve bamszlk mücadelesinin odak noktalarndan biridir. Bu açdan da Taceddin Dergâh’ önemli ve hatrlanmas, korunmas gereken bir mekandr. Bu
çat altnda otururken yazd bir iiri 21 Mart 1921 günü
T.B.M.M.’de stiklal Mar olarak kabul edilmitir. air
Mehmet Akif Ersoy Evi olarak bilinen bina 1988’de onarlarak müze haline getirilmitir.
Ancak Dergâh çok uzun yllar kendi kaderine terkedilmi, bakmsz ve içinde sarholarn barnd bir yer olarak kalmtr. lk olarak 1968 ylnda, Ankara Eski Valisi
ve senatör Ömer Naci Bozkurt tarafndan fark edilerek tamir ve tadilat yaplm, daha sonra, baz sivil toplum kurulularyla birlikte Mehmed Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakf’ nn çabalaryla Akif i anma günlerinin yapld bir merkeze dönütürülmütür. u an Dergâh “Mehmed Akif Ersoy Evi” olarak hizmet vermektedir.
“Cami avlusu içerisinde bulunan hazirede, dergaha
bal tasavvuf sahibi kiilerin yan sra Büyük Birlik Partisi
eski genel bakan merhum Muhsin YAZICIOLU’nun da
mezar bulunmaktadr.”
| 65
Ankara’nn en eski yerleim bölgesi olan bu
yerler, aslnda Ankara’nn ilk yerleim çekirdeini
oluturmaktadr. Zaman içinde kentin baka bölgelere
doru geliim göstermesi ile bu tarihi dokunun asl
kullanclar da yer deitirmi ve bu alanlar yaanmas
güç, güvensiz ve salksz kent varolarna benzemitir.
Özellikle geceleri içinden geçmeye korkulan bu
66 |
alanlarn babo braklmas ile kullanc kimlii
tamamen deimitir. Birde üstüne tarihi yapya
bakmann mali külfeti eklendiinde; yap sahipleri
kendi evlerinden bile umudunu kesmiler. te bu
noktada yaplan sokak salklatrma projeleri, yap
sahiplerinin ilgisini tekrar bu alan çekmi, Belediyenin
uygulad d cephe ve sokak döemelerinde yaplan
salklatrmaya paralel olarak kimi
yap sahipleri de iç mekanlarda tadilat
yapabilmek için giriimlerini balatarak
çalmalara katlmlardr.
Altnda Belediyesi’nce evlerin d cephe
restorasyonlar dnda bölgenin alt ve üstyapsn
da yenilenmitir. Elektrik ve telefon hatlar yer altna
alnrken, sokaklar bölgenin atmosferine uygun talarla
döenmi ve aydnlatma cihazlaryla donatlmtr.
Bir zamanlar Ankarann kalburüstü
kiilerinin yaad mekanlar yllar içinde terk
edilmi, virane, güvensizlik görüntüleri ile anlr
olmu, yap sahipleri dahi bu alana uramaz
olmular. Altnda Belediyesi’nin gösterdii
ilgi sayesinde bölge, yepyeni bir çehreye
kavuunca yap sahipleri de unuttuklar evlerine
sahip çkmaya balamlar.
Tarihi ve kültürel mirasn yaatlp korunmasna
yönelik yaplan tüm bu çalmalar sonucunda Altnda
Belediye Bakan Sayn Veysel TRYAK bata olmak
üzere tüm belediye çalanlar ile bu projeye katk
salayan ve destek olan herkese ller ve Belediyeler
Dergisi olarak teekkür eder baarlarnn devamn
dileriz.
Yeni Hali
| 67
imar ve ehircilik
Sel Gider Kum Kalr, Çamur Kalr, Acs Kalr…
üretim yerlerinde, kamu hizmetlerinde, krsal alanlarda, ulam yollarnda, halk üzerinde olumsuz etkilere neden olmaktadr.
slnda bu balkta bir yaz yazacam hiç
düünmemitim. Ancak, bu yüzylda tamamen yöneten ve yönetilen hatasndan kaynaklanan aclarn yaanmamas gerektiini düünerek
yazmaya baladm. in aslna bakldna 1940’l yllardan itibaren takn yataklarnn korunmas ve sel basknlarndan nasl korunulmas gerektiini içeren yasal
düzenlemeler tüm kurum ve kurulularn uygulamalar için yürürlüe konulmutur. Ancak sonuç ortada….
A
Taknlarn nelerden kaynaklanabileceine öncelikle bakalm. Taknlar sadece youn ya srasnda
görülmemektedir. DS Genel Müdürlüünün tanmlamasna göre taknlar;
x Youn yan yansra kar erimesi, buz ylma-
s, buz krlmas, toprak kaymas, baraj yklmas gibi
sebeplerden de olabilmektedir.
Taknlarn etkileme alanlarna bakldnda ise
taknlarn-sel basknlarnn sadece yerleim alanlarndaki can ve mal kaybna neden olduu anlalmamaldr. Taknlar fiziksel olarak meskenlerde, endüstri ve
68 |
Taknlar- Sel Basknlar konusunda yasal düzenlemelere göz attmzda 4373 sayl “Takn Sulara ve Su Basknlarna Kar Korunma Kanunu”nun
14.01.1943’te kabul edildii görülmektedir. 4373
sayl Yasa ile 1943 ylndan bu yana takn yataklarna nasl davranlmas, nasl planlanmas gerektii,
su basknlarna maruz kalmamak için hangi kurallara
uyulmas gerektii açk ve seçik olarak tanmlanmtr. Böylece gerek yerel yönetimlerin ve gerekse merkezi yönetimlerin 1943 tarihinden bu yana sorumluluklarn bildikleri sonucuna ulalmaktadr. Ancak
ne yazk ki yine karmza “yürütme” organlarndaki
denetim eksiklii çkmaktadr.
Yukarda bahsedilen Yasa gerei takna maruz
kalabilecek alanlarn tespit edilmesi, tespit edilen alanlar içerisinde suyun akmasn engelleyecek her türlü
engelin (bina, moloz, curuf, aaç gibi) kaldrlmas gerekmektedir. Bu engellerin kaldrlmasnn ise Kamulatrma Kanunu hükümlerine göre yaplmas öngörülmütür. Fidan, aaç ve asmalklar dahi kamulatrmaya tabi tutularak hak sahiplerinin madur olmamas salanmtr.
Snrlar tanmlanm olan bu alanlarn içerisine inaat yapmak, aaç dikmek gibi eylemler yasaklanmtr. Bu tür alanlarn içerisinde herhangi bir tesis yaplabilmesi ancak Devlet Su leri Genel Müdürlüünden izin alnmasyla mümkündür. Aksi durumda ykm
masraf yapandan alnmak kaydyla bu alanlardaki engellerin ilgili belediyesince yklmas gerekmektedir.
Aadaki resimde görülecei üzere risk altndaki alanlar her an su basknna maruz kalabileceklerdir.
kaçak yap yaplmasnn önlenmesi, curuf, moloz gibi
suyun akn engelleyecek her türlü hafriyatn dökülmesinin engellenmesi, dökülmü olanlarn ise ivedilikle temizlenmesi ön kouldur. Bu kural ana dere yatana açlan dere kollar için de aynen geçerlidir.
ekil 1 ve 2’de görülecei üzere kuru dere yataklarnn önü ya kaçak yaplarla ya da hafriyat, curuf, moloz gibi maddelerle kapatlmtr.
Dere yataklarn dolduranlar hakknda 5237 sayl
Türk Ceza Kanunu’nun 181’inci ve 182’nci maddeleri
çeitli cezalar getirmektedir. Bu cezalar;
“Çevrenin kasten kirletilmesi
MADDE 181 - (1) lgili kanunlarla belirlenen teknik usullere aykr olarak ve çevreye zarar verecek
ekilde, atk veya artklar topraa, suya veya havaya kasten veren kii, alt aydan iki yla kadar hapis
cezas ile cezalandrlr. (SULH CEZA MAHK.)
Büyükehir belediyelerinde ise afet riski altnda
olan bölgelerin tahliye edilmesi ve yklmas görevi;
5216 sayl Yasa’nn büyükehir belediyelerinin görev,
yetki ve sorumluluklarn açklayan 7’nci maddesinin
“z” bendi gerei büyükehir belediyelerine aittir.
5216 sayl Yasa’nn “z” bendi:
“z- Afet riski tayan veya can ve mal güvenlii açsndan tehlike oluturan binalar insandan tahliye etmek ve ykmak.” eklindedir. Bilindii üzere büyükehir belediyeleri 5216 sayl Yasa’nn ancak “c” bendinde yer alan görevleri ilçe belediyelerine devredebilmektedirler. (Dan.6.Da.E:2007/6174, K:2007/8068)
(3) Atk veya artklarn toprakta, suda veya havada kalc özellik göstermesi halinde, yukardaki fkralara göre verilecek ceza iki kat kadar artrlr.
Çevrenin taksirle kirletilmesi
MADDE 182 - (1) Çevreye zarar verecek ekilde, atk veya artklarn topraa, suya veya havaya
verilmesine taksirle neden olan kii, adli para cezas ile cezalandrlr. (SULH CEZA MAHK.) (ÖN ÖDEME KAPSAMINDADIR.) Bu atk veya artklarn, toprakta, suda veya havada kalc etki brakmas halinde, iki aydan bir yla kadar hapis cezasna hükmolunur. (SULH CEZA MAHK.)” eklindedir.
Dier yerleim yerlerinde ise DS Genel Müdürlüü tarafndan belirlenen takna sebebiyet verebilecek kuru ya da aktif dere yataklar, belediye ve mücavir alan snrlar içerisinde belediyelerin ilgili birimlerince, belediye ve mücavir alan snrlar dnda ise l Özel
darelerinin ilgili birimlerince kontrol altnda tutulmas
gerekmektedir. 5393 sayl Belediye Kanunu’nun “Belediyenin yetkileri ve imtiyazlar” bölümü olan 14’üncü
maddesinin (o) fkras da bu dorultudadr.
Büyükehir belediyelerinde ise bu görev 5216 sayl Kanun’un büyükehir belediyesinin görev, yetki ve
sorumluluklarn açklayan 7’nci maddesinin (i) fkras gerei büyükehir belediyelerine aittir. Bu alanlarda
| 69
Hafriyat dökülen dere yatanda su olmamas bu
yatakta hiç su olmayaca ya da yataktaki suyun sakin
ve clz olmas tehlike olmad anlamna gelmemektedir. Onlarca yl en küçük bir tehlike oluturmayan baz
dereler stratejik konumu gerei bir gün çalayana dönüerek acmaszca yoluna çkan her engeli yok edecek bir güce eriebilmektedir.
En yakn tarih olan Marmara Bölgesinde çlgna
dönen derelerin Seli takip eden günlerde ne kadar clz
ve ne kadar sakin aktna hepimiz tank olmadk m?
Yüzyllar öncesinden beri söylenegelen; “Suyun
yava akanndan, insann yere bakanndan kork.”
Özdeyii ksmen de olsa her eyi ne güzel de anlatyor.
4373 sayl Yasa bölge yaayanlarna da baz yükümlülükler getirmektedir. Yasa ile vatandalarn takn yataklarna, dere yataklarna müdahale edenleri
ve takn yataklarna zarar verenleri, yaplm set ve
duvarlarn yklm olduunu görmeleri halinde DS
Genel Müdürlüüne, en yakn muhtara, jandarmaya,
emniyet görevlilerine ve yerel yönetim birimlerine haber vermelerine hükmedilmitir. Ayrca takn yataklarndaki olumsuzluklar giderilene kadar, ya da herhangi bir takn ihtimalinin belirlenmesi durumunda mülki amir tarafndan tehlikenin halka duyurulmas zorunlu klnmaktadr.
Ayn yasa ile takn tehlikesi ya da tesislerin onarlmas yerel kaynaklarla giderilememesi durumunda
mülki amir bölgede yaayan 18-50 ya arasndaki erkek nüfusu yklan yerleri onarmak, molozlar temizlemek ve tehlikeyi önleyici her türlü ite çalmakla görevlendirebilmektedir. Böylece halkn katlm da salanarak her eyi devletten beklememek gerektii bilinci de yerletirilmektedir. Bu bilincin oluturulmasnn
en etkin yollarndan biriside halk göreve katmaktr.
Dere yataklarnn korunmas için yaplacak ilerde çalacak vatandalarn yanlarnda getirdikleri alet, araç
ve teçhizatlarnn krlmas, kaybolmas durumunda zarar gören aletlerin bedelinin devlet tarafndan mal sahibine ödenecei yasa ile taahhüt altna alnmtr.
Bununla birlikte geçerli bir mazereti olmakszn
yardm çarsna riayet etmeyen vatandalarn zabta
marifetiyle görev bana götürülmesi de yasa gereidir. Ayrca vatandan çalma mahallinde geçerli bir
sebebi olmakszn çalmamas durumunda Kabahatler Kanunu’nun 32’nci maddesine göre cezalandrlmas da Yasa ile belirlenmitir. 4373 sayl “Takn Su-
70 |
lara ve Su Basknlarna Kar Korunma Kanunu”nun
hükümlerini yerine getirmeyen memurlar ise Türk
Ceza Kanunu’nun 257’nci maddesinin 2’nci fkrasna
göre cezayla kar karya kalmaktadrlar.
Türk Ceza Kanunu’nun 257’ni maddesi Görevi
Kötüye Kullanma Bölümünü içermektedir. 2’nci fkra ise ;
“Görevi kötüye kullanma
MADDE 257 -….
(2) Kanunda ayrca suç olarak tanmlanan haller
dnda, görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya
gecikme göstererek, kiilerin maduriyetine veya
kamunun zararna neden olan ya da kiilere haksz bir kazanç salayan kamu görevlisi, alt aydan
iki yla kadar hapis cezas ile cezalandrlr.” (SULH
CEZA MAHK.)
eklindedir.
1940’lar da kabul edilen bu Yasa halk da göreve
katarak konunun öneminin alglanmasn salamtr.
Ancak bugün dere yataklarnn yaplamasn önlemek
için vatandan çaba sarfetmeyi aklndan bile geçirmedii görülmektedir. “Nasl olsa af çkar”, “seçimlerde
oy verdik” düüncesiyle dere yataklarndan arsa kapatmay kazanç olarak görmektedirler. Bu ahslar zaman
içinde bu arsalarda ne yapp edip bina ina edip satarak ya da kiraya vererek gelirine gelir katmaktadr.
Hatta bir de bu inaat ya da iyerlerine kamu görevlilerince ruhsat verildiine de tank olduumuzda artk
soru sormann deil gereini yapmann zaman gelmite geçmi demektir. Dere kenarlarnn özel mülkiyete geçme sürecinin ayrca incelenmesi önem arzetmektedir.
Takn alanlarnn/ Dere yataklarnn doal haliyle korunmas ve kontrol altnda tutulmasnn yan sra
bilindii üzere bu alanlardan inaat malzemesi olarak
kullanlmak üzere kuru ya da sulu dere yataklarndan
kum, çakl vb. gibi malzemeler alnmaktadr. Belki de
“ Sel Gider Kum Kalr” sözü bu ilem nedeniyle olumutur. Ancak; dere yataklarndan kontrolsüz alnan
kum ve çakl büyük tehlikeleri beraberinde getirmektedir. Bu nedenle kum ve çakl alnmasn kontrol altna alabilmek için 2872 sayl Çevre Kanunu’nun Ek1’inci maddesinin 1’inci fkrasnn (d) bendi gereince
“ Kum Çakl ve Benzeri Maddelerin Alnmas, letilmesi Ve Kontrolü Yönetmelii” çkarlmtr.
sürdürmeli ve kurallara riayet etmeyenlerle ilgili olarak
gerekli yaptrmlar istisnasz uygulamaldr. Dere yataklarnda sahipli araziler yürürlükteki yasalar uyarnca kamulatrma, takas, trampa, tahliye gibi enstrümanlar kullanlarak derhal ahs kullanmlarndan bertaraf edilmelidir. ahs mülkiyetinde bulunduu sürece yerel yöneticiler üzerindeki basklarn devam etmesi kaçnlmazdr. Takn yataklarnn ahs mülkiyetinden arndrlmamas sonucu cana ve mala gelecek her
zararn sorumluluu yerel yönetimler ile merkezi yönetimin omzunda kalacaktr.
Her türlü önlemin alnmasna ramen sel baskn
ile kar karya kalndnda neler yaplmaldr?
- Su içinde yürünmemeli ve yüzülmemeli,
Bu yönetmelikle “Her iki kys takn tesisleri ile slah edilmi su mecralarnda, akarsu ve dere yataklarndan kum ve çakl alnmasyla yerleim alanlarnn tehlikeye maruz kalacann belirlendii alanlarda, akarsu
ve dere yataklar üzerinde yaplan köprü menfez gibi
tesislere memba (akarsu kayna, ak yukar) yönünde 750 m’den mansap (ak aa, nehir veya akarsuyun akm yönünde) yönünde 1000 m’den daha yakn
mesafelerde, her iki sahilinde kum ve çakl devamll
gösteren mecralarda mevcut yatan geniletilmek istenilmesi durumunda ve maddede yazl dier hususlarda kum, çakl ve benzeri maddelerin almna yönelik kum ve çakl oca açlmas ve iletilmesine izin verilmez.” hükmü getirilmitir. Aadaki resimde tula yapmak üzere dere yata çevresinden toprak alarak yatan bozulmasn ve suni göl haline dönümesi
görülmektedir. Bu göletler kontrolsüz olduundan zaman zaman boulma vakalar ile de karlalmaktadr.
- Yüksek gerilim hatlarndan uzak durulmal, kapal mekanda bulunuluyorsa bütün elektrik vb. sigortalar kapatlmal, mümkün mertebe üst katlara çklmal,
- Araç içinde bulunuluyor ise mümkün olan en
ksa mesafede yüksek alanlara doru yön deitirmeli,
- Su içinden kardan karya geçilmemeli mümkün olan en yüksek yere çklmal,
- Nehir kenarlarnda, Vadi yataklar ve kuru dere
yata düzlüklerinde hangi mevsim olursa olsun kamp
kurulmamaldr.
Son zamanlarda neden youn ve hzl yaan her
yatan sonra sel haberleriyle karlayoruz?
Dere yataklarnn “Kum Çakl ve Benzeri Maddelerin Alnmas, letilmesi ve Kontrolü Yönetmelii”nin
5’inci maddesinde yasakland hükümlere uyulmayarak bozulmas bir sonraki ya ve sonras aklarda faciaya davetiye çkarmakla edeerdir. Buradan
da görülecei üzere konu yine dönüp dolap denetim
sorunlarmzn olduu üzerine younlamaktadr. Yerel yönetimlerin, Çevre Bakanlnn, Tarm ve Orman
Bakanlnn, Devlet Su leri Genel Müdürlüünün ve
dier ilgili kurumlarn bir bütün olarak halkla birlikte gerekli önlemleri almal, denetimleri müsamahasz
| 71
Çünkü;
- Ar yalar tamas gereken dere yataklar kaçak yaplarla, curuf, hafriyat vb. maddeler tarafndan
igal edilmektedir.
Çünkü;
- gal edilen dere yataklarndaki yaplar yasalarla af edilerek, hizmet götürülerek, elektrik su verilerek, “slah plan” ad altnda planlanarak yasal yerleim
alanlar haline getirilmektedir.
Çünkü;
- Dere yataklarnn üzeri kapatlarak yerleim alanlarna açlmaktadr.
Çünkü;
- Yerel yönetimlerce altyapya ayrlmas gereken
mali kaynaklar üst yapda kullanlmaktadr.
Çünkü;
- Arazinin doal yapsn hiçe sayarak görsel estetii ön planda tutan mar Planlama yaklam yaygnlamtr.
Çünkü;
- ehir merkezlerinde ya emecek bir kar toprak braklmamtr. Binalarda bahçe kavram kalmamtr. Görüntüde bahçe topra olarak görülen alanlarn 50 cm altndan itibaren beton döemeler yeniden
balamakta ve binalarn bodrum katlar komu parsel
snrlarna kadar yap olarak kullanlabilmektedir. Bir
özdeyi; “aaçl köyü su basmaz.” Diyerek topran
ve aaçlandrmann su basknna önlem olabileceine dikkat çekmitir.
Çünkü;
- ehirlerimizin kanalizasyon hatlar youn yaan
ya tahliye edebilecek kapasitede deildir, ya da bakmszlk nedeniyle çalmaz durumdadr.
Çünkü;
- Dere yataklar yol olarak kullanlmakta hatta yaplaabilmesi için planlanmaktadr.
Çünkü;
- Yerel yönetimlerin harcamalarnda yerindelik ve
öncelik denetimleri yaplmamaktadr.
Çünkü;
- Yerel yönetimlerin afet planlar ve çevre yönetimi
planlar bulunmamaktadr. Araziye izinsiz müdahalelere yeterince yaptrm uygulanamamaktadr.
72 |
Çünkü;
- Devlet Su leri Genel Müdürlüünün uyarlarna
uyma sorunlar yaanmakta ve yerel yönetimler kurallara uymakta hassas davranamamaktadrlar.
Ülkemizin çeitli bölgelerinde yaanmaya balayan ilk can ve mal kaybna neden olan sel basknlarnn hemen sonrasnda Çevre ve Orman Bakanl,
Devlet Su leri Genel Müdürlüü letme ve Bakm
Dairesi Bakanl, çileri Bakanlna 07.08.2009 tarih ve 5471 sayl yazy göndererek bu yazda 2006/27
sayl Babakanlk Genelgesine de atfta bulunarak konunun önemine dikkat çekmi, çileri Bakanlndan,
bakanlklarna bal birimlerin uyarlmas istenilmitir.
Bu uyar çileri Bakanl, ller daresi Genel Müdürlüünün 13.08.2009 tarihli yazs ile 81 l Valiliine, buradan da l Özel dareleri ile tüm belediyelere iletilmitir. Anlan genelgelerin Türkiye Belediyeler Birlii web
sitesinden temin edilmesi mümkündür.
Sonuç olarak yasama-yürütme ve yarg üçgenindeki yürütmeden kaynaklanan sorunlarn biran önce
çözümü yoluna gidilmesi gerekmektedir. hmalin sorumlularnn kimler olduunun yan sra denetim ve
uygulamalarn salanmas için ihtiyacmz olan kuvvet
yasalarmzda fazlasyla bulunmaktadr.
kent ve yaam
Kent ve Kentsel Kalknma
Dr. Adnan ÇMEN
AREM Bakan Yardmc
1. Kent ve Kentleme Kavram
Kent dier adyla ehir, toplumlarn yerleik
düzene geçmelerinden sonra ekonomik ve sosyal
faaliyetler bata olmak üzere toplumsal etkinliklerin younlat mekânlar ifade eder. 1
Kentler, snrlar ve kendi kendini yönetme
gücü yasalarla belirlenmi alanlar ya da ekonomik
anlamda tarmdan çok ticaret ve zanaata bal olarak yaayanlarn ikamet ettikleri yerleme birimleridir. Bu bakmda kentler ekonomik faaliyetlerin
yer ald birinci bölge ve ikamet alanlarn oluturan ikinci bölgeler olmak üzere, iki temel
alanlardan oluurlar. 2
Ekonomik nedenlerden bir ksm, köylü nüfusu
köyünden iten tarm kesiminin içinde bulunduu koullardan kaynaklanmaktadr. Bunlara itici
etmenler ya da olumsuz göç nedenleri ad verilebilir (örnein tarmsal alanda bir üretim fazlasnn
olmas). Ekonomik nedenlerin bir dier ksm ise,
köyünde beslenemeyen gelecek için güvence bulamayan, nüfusu kent merkezlerine çeken nedenlerdir. Bunlara da çekici etmenler ya da olumlu
göç nedenleri denmektedir(örnein kentlerdeki
yaam kalitesinin yükseklii). 4
Kentleme, demografik, ekonomik ve sosyo-kültürel bir deimeyi ifade eder. Demografik açdan kentleme, nüfusun krsal ve tarmsal alanlardan kente akmas, Ekonomik kentleme, tarm ve hayvanclkla uraan nüfusun bata sanayi olmak üzere tarm
d faaliyetlere (sektörlere) kaymasdr.
Sosyokültürel kentleme ise demografik ve ekonomik kentlemeye urayan
nüfusun kentin normlarn ve yaay biçimini yeni bir tarz olarak benimsemesidir. 3
Kentleme hareketlerinin arkasnda çeitli nedenler vardr. Bunlar ekonomik, teknolojik, siyasal ve psikososyolojik etmenlerden olumaktadr.
| 73
1. 1. Ekonomik Birim Olarak Kentler
nsanolunun balca yerleim alan olan kentler,
yaad ortamn artlar artk dünya çapnda bir sorun olmaya balamtr. Sorunun bu öneminden dolay
1976’da Kanada’da ve 1996’da stanbul’da HABTAT-I
ve II Konferanslaryla bu gerçek tescillenmitir.
Birlemi Milletlerin kurulduu yllar da Dünya nüfusunun %85’i krsal kesimlerde yaarken, iyimser rakamlarla 2000 ylnda dünya nüfusunun %47’snn 20
büyük mega kentte yaad ve önümüzde ki krk yl
içinde nüfusun %90’nn büyük kentler de yaayaca
öngörülmektedir. 5
Dünya nüfusunun büyük kentlerde birikmesi kentlerin kendiliinden yeni ekonomi merkezleri olmasna
yol açmtr. Artk akla gelebilecek her türlü ekonomik
etkinliin kentlerde cereyan etmesi yannda, kentler
yoksulluk, evsizlik, isizlik, etnik gelirim, alt yap yetersizlii, ulam sorunu, park problemleri, kirlenme, yetersiz eitim ve ö-
retim, salgn hastalklar vb. gibi bir yn sorunun merkezi haline gelmitir.
Ekonomik büyümeye ramen artan refahn kentlere eitçe yaylamamas “çarpk kentlemeye”6 yol
açarken ABD’de “snf alt”, Fransa’da “dlananlar”,
Latin Amerika’da “marjinaller”, dünya kentlerinin parlak performanslarn yok edercesine ekonomik ve toplumsal olarak ortada durmaktadr.7 Bu bile hem kentlerin ekonomik birim olarak önemini ortaya koyarken
hem de kalknmann kentlerden geçmesi gerektiini
göstermektedir.
Kentlerin ekonomik cazibe merkezi olmasna dünyadaki küreselleme eilimi de olumlu yönde katkda
bulunmu ve dahas hz kazandrmtr. Küreselleme
ülkeleri birbirine yaklatrrken mevcut snrlarn anlamnn yitirmesine yol açmtr. Sermaye, bilgi ve teknolojinin ülke snrlarn amas ekonomik birim olarak
ülkelerin yerini artk kentler almtr. Küreselleen dünyada ulusal kalknmann yolu kentsel kalknmann
yoluyla paralellik göstermeye balamtr.8
Globalleen dünyada yeni teknolojilerin ortaya çkt en iyi
iletiim imkanlarn barndran
global sermayeye kalifiye emek
ve altyap sunan kentler ülkeler
arasnda köprü haline gelmitir.9
2. Kentsel Gelime Teorileri
Kentsel geliim ekonomi disiplininin mekân yaklamnda
yola çklarak açklanmasdr. Buna
göre; 10
ikago Okulu olarak tanmlanan kentsel gelimede, kentler ekolojik yönden ele alnm ve
kentsel geliim kentin ekonomik
açdan cazibe merkezi olan merkezinin ele geçirme mücadelesine balanmtr. Bu teori içinde yer
alan Burgess, kenti sanayi yerleim ve ticari düzenlenmesi, ekolojik
rekabet yani, kentsel arazilerin içsel
farkllatrlmasyla çevreye doru gelime olarak açklamaktadr.
74 |
Neo-Klasik Kentsel Gelime, Bölgesel gelime ile
ilgili denge teorilerinin varsaymlarndan hareket ederek
merkezde yüksek, çevreye doru gittikçe azalan younluk ve rant temeline dayanan bir anlay savunur.
Kentsel gelimede materyalist yaklam kenti
mekânda nesnelerin düzenlenmesi, kentleme de bir
yaam tarz olarak göçürülmektedir. Kentleme dünya ölçeinde görülmemi biçimde homojen beklentiler ve yeni yaam tarzlar üretmektedir. Bu yönüyle
kentleme; “üretim gücü”, “tüketim arenas” ve “politik mücadele” aracna dönümektedir.
3. Ekonomik Kalknma ve Kentsel Kalknma
Kentler fonksiyonlar açsndan ticaret, sanayi ve
yönetim olmak üzere üç gruba ayrlmaktadrlar. Ticaret youn kentlerde istihdam, pazarlama ve datm alanlar artma eilimi gösterirken, sanayi youn
kentlerde sanat uzmanlk teknolojik beceri ve makinelemeyi gerektiren alanlar öne çkmaktadr. Yönetim kentlerinde ise profesyonel snflar gelime eilimi
göstermektedir. 11
Kentler sürekli bir geliim ve göç süreci içindedirler. Bu durum kentleri gecekondu ve çöküntü merkezlerine dönütürmektedir. Çarpk kentleme beraberinde yetersiz temiz içme suyundan yetersiz kanalizasyona bir yn sorun üretmektedir.12 Bu sorunlarn çözümü bile bal bana kentsel kalknma stratejilerin varln gerektirmektedir.
Kentlerde mal ve hizmetlerin üretilmesiyle istihdam salanrken, üretilen mal ve hizmetlerin datm ve pazarlanmasyla pazar alanlar olumakta kalknmann önemli bir finansman kayna olan vergiler
yine bu kentlerde ki ekonomik faaliyetler sonucu ortaya çkmaktadr.
Kentlemenin beraberinde getirdii çeitli faydalar
vardr. Bunlar aadaki gibi sralanabilir;13
1. Daha fazla yaam alan salamas, Kentleme yatay olduu gibi dikey gelimeyi de ifade eder. Kentleme
sonunda kentlerde yaplan yüksek katl binalar bunun tipik örneidir. Bu sayede canllara daha fazla yaam alan salanma kentleme sonucunda ortaya çkar.
2. Enerji etkinliinin yükselmesi: Kentsel gelime
çeitli açlardan enerjide etkinliin artmasna neden
olabilir. Mesela, müstakil bir evin snmasnda harcanan enerji bir apartman stmak için harcanlan enerjiden çok daha fazladr. Baka bir örnek toplu tamaclktr. Toplu tama sonucu tüketilen benzin miktarnda bir tasarruf salanabilir.
3. Etkili kat atk yönetim sistemlerinin gelimesi
kentlemeyle birlikte ortaya çkmtr. Kentlerde oluturulan geri dönüüm merkezleri, çöpleri belirli bir alana yaymaktansa geri kazanma yollarn aratrarak ulusal kaynaklarn israfn önleyebilmektedir.
4. Daha iyi sosyal olanaklara kavuma kentlemenin dier faydasdr. Eitim seviyesinin yükselmesi, düük doum oranlar, böylece ise nüfus artnn
neden olduu çevresel bozulmalar azalmas, bireylere
kentlerde sunulan aile planlamas eitimleri, kentlemenin getirdii faydalardan bazlardr. Kentleme bireylere i bulma, salk hizmeti ve sosyal yaam daha
iyi imkânlar salayabilir.
4. Kentsel Gelimenin Ürettii Sorunlar
Günümüzde kentleme, kalknmln ve gelimiliin en önemli göstergelerinden biri olarak kabul edilmektedir. Kent ya da kent türü yerleim yerleri, ülkelerin
gayri saf milli hâslann (mal ve hizmet üretiminin) en
büyük bölümünü üretmektedirler. Kent, ekli ve boyutu
ne olursa olsun daima ekonominin ve ticaretin odanda yer almtr. Kentler kimi yer ve zamanlarda üretimin,
kimi yer ve zamanlarda da tüketimin itici gücünü temsil etmi olsalar da her mekân ve zamanda önemli birer
al-veri merkezleri olmay sürdürmülerdir
Kentler bir yandan ekonomik faaliyetlerin en belirleyici iklimini olutururken, söz konusu faaliyetlerden ve
bu faaliyetlerin sonuçlarnn ortaya çkard olumsuz
gelimelerden de etkilenmektedir. Kent ekonomisinin
ilgi alanlarndan birini, kentsel üretim ve tüketim süreçleri olutururken, dier alannda da söz konusu süreçlerin neden olduu sorunlarn çözümleriyle ilgili çalmalar yer almaktadr. Bu aamada kent ekonomisinin çözüm üretmesi gereken sorunlar aada olduu gibi snflandrmak mümkündür; 14
Yerleme sorunu: Sanayi ve ticaret alanlarnn
oluturulmas, konut alanlarnn saptanmas, bu alanlarn kentsel ekonomik faaliyetler ve toplumsal gelimelerle balantlarnn kurulmas, bu çerçevede yaplacak
olan fayda maliyet analizleri yerleme sorununun konularnn banda gelmektedir.
| 75
Optimum ölçek sorunu: Hem demografik perspektifte ve hem de verimliliin salanmas acsndan,
hangi ölçüde bir kentin etkin olabilecei konusu ölçek
sorunuyla ilgilidir. Kentsel ölçeklendirme, toplumsal ve
ekonomik verimliliin baarlmasn hedeflemektedir.
Dsallklar sorunu: Dsallklar, kentsel faaliyetlerin ortaya çkard etkilerin olumlu ve olumsuz sonuçlarn incelemektedir. Bu yansma olumlu (pozitif dsallk) da olabilecei gibi olumsuz (negatif dsallk) da olabilir. Ekonomik faaliyetlere ve toplumsal gereksinmelere cevap verebilen bir yerleme türü oluturulursa, bunun sonuçlar topluma fayda olarak; aksi halde zarar
olarak yansyacaktr.
Çevre sorunlar: Kentte younlaan ekonomik ve
toplumsal faaliyetler, kent ortamnda birtakm çevresel
sorunlar da beraberinde getirmektedir. Faaliyetlerin sonucunda hava, su, gürültü ve toprak kirlilii, estetik bozulma, düzensiz yaplama, gecekondulama, altyap
ve üstyap ihtiyaçlarnn karlanmasnda karlalan güçlükler gibi birtakm sorunlar çevre sorunlarnn banda gelmektedir.
Ulam sorunu: Kentsel ortamlar, ulam
sorununun en youn yaand yerleim birimleridir. Youn trafik, yetersiz sokak ve caddeler, trafiin yol açt, gürültü, hava kirlilii ve bunlarn
ortaya çkard sorunlar ulam sorununu oluturmaktadr.
Kentsel kalknma, bir yönüyle “sürdürülebilir
kentleme” sürecini içermektedir. Kentlemede
sürdürülebilirlii salamak için çevreye minimum
zarar verici gelimeler tevik edilmelidir. Sürdürülebilir bir kentleme için aadaki artlarn salanmas gerekmektedir. Alan (mekân) tasarrufu salanmas, doal yaam alanlarnn korunmas, kentsel geliim planlarnn yaplmas, geni yeil alanlarn artrlmas, su kaynaklarnn korunmas, motorlu araç kullanmnn tevik edilmemesi sürdürülebilir
kentsel kalknma politikas araçlarndan bazlardr.15
Bunlardan motorlu araçlarn kullanmna snr
getirilmesi günümüz kentlerinin önemli sorunlarndan biridir. Motorlu tatlar, enerji tüketimini ve hava
kirliliini arttrmalar yannda, otoparklar ve yollar
zaten oldukça kt olan verimli arazilerin israfna yol
açar. Yol veya otopark yapmnda kullanlan araziler
insanlarn yaam alanlarnn daralmasna, hatta baz
canl türlerinin yok olmasna bile yol açabilmektedir.
76 |
1990 ylnda 580 milyon olan dünyadaki motorlu araç saysnn 2010 ylnda 816 milyona ulaaca tahmin edilmektedir. Bugün dünyadaki toplam otomobilin %70’i OECD ülkelerinde bulunmaktadr. Yaplan aratrmalarla da otomobil sahiplii ile gelir arasnda yakn iliki olduu ortaya konulmutur. Genellikle
yüksek gelirli ülkelerde otomobil sahibi olanlarn says, düük gelirli ülkelere oranla daha yüksektir. Motorlu araçlarn çevre üzerindeki etkileri; enerji tüketimi ve
hava kirlilii, gürültü kirlilii ve trafik kazalar olarak sralanabilir.16
Burada üzerinde durulmas gereken dier konulardan biride özellikle kentlemeyle ortaya çkan tüketim çlgnlnn durdurulmas hususudur. Bu konu
kentleme sürecinde geri dönüüm programlarnn
uygulanmasn içerir. Geri dönüüm hemen hemen
her çeit atk için uygulanabilmektedir. Kat atklar, zararl atklar her zaman dier kulla-
nmlar için geri dönüüm merkezlerinde deerlendirilebilir. Boulding, yirminci yüzyl ekonomilerini ‘Kovboy
Ekonomisi’ (Çizgi Ekonomisi) olarak adlandrmaktadr. Bu ekonomi aadaki gibi formüle edilebilir;
stediin kadar üret Î stediin kadar tüket Î At
KOVBOY EKONOMS
Bu tür bir ekonomik sistemin temel özellii kaynaklarn snrsz kabul edilmesi ve ekolojik döngülere dikkat
edilmemesidir. Ancak kaynaklardaki tükenme ve çevresel bozulmalar gelecekte insanlar ‘Uzay Ekonomisi’
(Çember Ekonomisi) kurallarna uymaya zorlayacaktr.
Bu sürdürülebilir kentlemenin de gereidir. Uzay ekonomisi de aadaki gibi sembolize edilebilir;17
ÇEMBER EKONOMS
htiyacn kadar üretÎhtiyacn kadar
tüketÎGeri kazan
Kentler, ar göç nedeniyle çarpk yaplama, gecekondulama sürecini yaamaktadrlar. Türkiye örneinde, tarma en elverili topraklar, sanayi kurulularnca kaplmakta, verimli tarm topraklar betonla
kapatlmaktadr. Konut gereksinmesinin yaratt toprak isteminin karlanmas amacyla adeta toprak vurgunculuu kimi kez kent yönetimiyle ibirlii içinde,
müteahhitlerce, yapsatçlk yöntemiyle kentsel kaynaklar yamalanmaktadr.18
Kamunun imar kararlar ve hareketleriyle yaratt kentsel rantlar yukarda sözü edilen bask gruplarnca paylalmaktadr. Kamunun yaratt bu rantlarn onu yaratan belediyeye ve yerel halka geri dönmesi gerekmektedir. Çünkü böyle bir süreç kentsel gelimenin ve kentsel yaam kalitesinin salanmas ve
kentsel altyap ve hizmetlerin finansmann salayacaktr. Bu nedenle kentsel kalknmann araçlarnda biride kentsel rantlarn adil ekilde datlmasn salamak olmaldr.19
Kaynakça
Alp Ahmet Vefik, “ HABTAT ki’ ye Bir Kala ‘Metropolis’ten ‘Ekopolis’ e”, Yeni Türkiye, Say: 4, Yl. 1994
Güven Murat, “Kent Yoksulluu”, Yoksulluk, stanbul, TESEV yaynlar, No:21, 2000
Kele Ruen, Kentleme Politikas, Ankara, mge Kitabevi, 1990
Kurtulu Hatice, “Kentsel Gelime Teorileri Türkiye’de Kentsel Gelime”, Gelime ktisad, (Editör: Tamer güden, Fuat Ercan, Mehmet Türkay), stanbul, Beta Yaynclk, 1995
Ruen Kele, Kentleme ve Konut Politikas, A.Ü. S.B.F. Yaynlar, Yayn no:540, Ankara,1984
Todaro P. Michael, Economic Development, Sixth Edition, Newyork, Longman, 1996,
Topal A. Kadir, - Akyaz, Haydar, “Yeni Küresel Ekonomik Sistem ve Ulusal kalknmada Kentlerin Önemi” Çada Yerel Yönetimler, Cilt: 6, Say:
4 Ekim 1997
Tuna Yusuf – Ceritli smail, “Kentsel Kalknma Sürecinde Kent Ekonomisinin levleri ve Sorunlar”, Çada Yerel Yönetimler, Cilt:6, say: 4,
Ekim, 1997, s.19
Tütüncü Enis, “Konut, Kentleme, Gecekondulama” http://www.enistutuncu.nom.tr/hedefler/hedef2/hedef29.asp, 20.07.2004
Ulusoy Ahmet - Vural Tark, “Kentlemenin Sosyo-Ekonomik Etkileri”, Belediye Dergisi, Cilt:7, Say:12, Haziran 2001
1
Yusuf Tuna –smail Ceritli , “Kentsel Kalknma Sürecinde Kent Ekonomisinin levleri ve Sorunlar”, Çada Yerel Yönetimler, Cilt:6, say: 4,
Ekim, 1997, s.19
2
Tuna-Ceritli, a.g.e., s.20
3
Ruen Kele, Kentleme ve Konut Politikas, A.Ü. S.B.F. Yaynlar, Yayn no:540, Ankara,1984, s.1
4
Ahmet Ulusoy -Tark Vural, “Kentlemenin Sosyo Ekonomik Etkileri”, Belediye Dergisi, Cilt:7, Say:12, Haziran 2001, s.
5
Ahmet Vefik Alp, “ HABTAT ki’ ye Bir Kala ‘Metropolis’ten ‘Ekopolis’e”, Yeni Türkiye, Say: 4, Yl. 1994, s.529
6
Kele Ruen, Kentleme Politikas, Ankara, mge Kitabevi, 1990, s.458
7
Murat Güven, “Kent Yoksulluu”, Yoksulluk, stanbul, TESEV yaynlar, No:21, 2000, s.91
8
A. Kadir, Topal- Haydar Akyaz, “Yeni Küresel Ekonomik Sistem ve Ulusal kalknmada Kentlerin Önemi” Çada Yerel Yönetimler, Cilt: 6, Say:
4 Ekim 1997, s.13
9
Topal, a.g.e., s.14
10
Hatice Kurtulu, “Kentsel Gelime Teorileri Türkiye’de Kentsel Gelime”, Gelime ktisad, (Editör: Tamer güden, Fuat Ercan, Mehmet Türkay), stanbul, Beta Yaynclk, 1995, s. 251–264
11
Tuna- Ceritli, a.g.e.,s.21
12
P. Michael Todaro, Economic Development, Sixth Edition, Newyork, Longman, 1996, s.264–267
13
Ahmet Ulusoy -Tark Vural, “Kentlemenin Sosyo Ekonomik Etkileri” Belediye Dergisi, Cilt:7, Say:12, Haziran 2001
14
Tuna- Ceritli, a.g.e., s.29-42
15
Ahmet Ulusoy -Tark Vural, a.g.e., s.16
16
Ahmet Ulusoy -Tark Vural, a.g.e, s.17
17
Ahmet Ulusoy -Tark Vural, a.g.e, s17
18
Enis Tütüncü, “Konut, Kentleme, Gecekondulama” http://www.enis tutuncu.nom.tr/ hedefler/ hedef2/hedef29. asp, 20.07.2004
18
Enis Tütüncü, a.g.e.,
| 77
tbb haber
Birlik Encümen Toplants ve MP Çalmalar
ürkiye Belediyeler Birlii Austos ay Encümen Toplants stanbul’da yapld. Türkiye Belediyeler Birlii ve stanbul Büyükehir Belediye Bakan Kadir TOPBA bakanlnda
bir araya gelen Encümen Üyeleri gündemdeki konular görüerek karara balad.
T
Toplantnn ardndan Birlik Encümen Üyesi Belediye Bakanlar, stanbul Metropoliten Planlama ve
Kentsel Tasarm Merkezi’ne (MP) inceleme ziyaretinde bulundu.
MP Bakan Prof. Dr. brahim Baz’n TRAKAP
(Trakya Kalknma Planlar) ve Mostar mar Planlar ile
stanbul’un Çevre Düzeni Plan ile ilgili sunumlar gerçekletirdii toplantda Bakan Topba ise stanbul’da
yürütülen kentsel dönüüm, toplu konut ve yenileme projeleri ile
1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Plan hakknda bilgi verdi. Bakan Kadir Topba, Türkiye’de ilk
defa bilimle siyasetin bulutuu
MP’deki akademisyenlerin çok
ciddi mesai harcadklarn vurgulad.
Birlik Bakan Kadir Topba,
Encümen Toplantsnda görütükleri bir konuya dikkat çekerek
öyle konutu: “Bugün burada
gerçekletirdiimiz TBB Encü-
78 |
men Toplants’nda büyük kent belediye
bakanlarn, nüfusu 100 binin üzerinde
olan belediye bakanlarn, daha sonra
dier belediye bakanlarn MP’nin çalmalar ve planlama konusunda bilgilendirme karar aldk. Dengesiz göçleri önleyecek olan doru adm bu. Arzu
ediyorum ki TBB, hiç deilse kent belediye bakanlar buradaki çalmalar incelesinler. Burada bir noktaya getirilmi
örnek çalmalar var. Baz projeler, baz
kentlerde uygulanabilir. Yerel yönetimlerce seçim sonras siyasi mülahaza yaplmamal. Bundan ülke çok ey kaybetti.
Ülke menfaati her eyin üzerinde. El ele vererek bu imkanlar birlikte yakalamak zorundayz.”
“Bugün stanbul’da ulamdan dert yanyorsak,
ehir yerleiminde problemlerden bahsediyorsak, çarpk yaplanmadan söz ediyorsak hatta depremden dolay endiemiz varsa bunun tek nedeni planszlktr. Bir
mimar olarak diyebilirim ki ülke planlar olmu olsayd, kent planlar çkm olsayd, buna göre arazi kullanm olmu olsayd, bugün baka sosyal projelerden söz edecektik. Bunun faturasn da ar bedelle ve
ekonomik kayplarla ödemekteyiz” diyen Birlik Bakan Topba, stanbul’un planszlk, çarpk yaplama ve
dengesiz geliimine son vermek amacyla 2004 ylnda MP’nin kurulduunu belirtti.
tbb haber
TBB’nin Eitimleri Bakan Yardmclaryla Devam Ediyor
çileri Bakanl ve Türkiye Belediyeler Birlii
ibirliinde Haziran aynda düzenlenen belediye bakanlar toplantsnn ardndan nüfusu 50 binin üzerindeki belediyelerin bakan yardmclar ve genel
sekreter yardmclarna yönelik olarak Antalya’da
ikinci bir bilgilendirme toplants düzenlendi.
irliimiz ve çileri Bakanl ibirliinde düzenlenen “Belediye Bakan Yardmclar ve
Genel Sekreter Yardmclar Bilgilendirme
Toplants” 05-07 Austos 2009 tarihleri arasnda idari ve teknik olmak üzere iki grupta Antalya’da yapld.
B
Nüfusu 50 binin üzerindeki belediyelerin belediye
bakan yardmclar ve genel sekreter yardmclarna
yönelik olarak düzenlenen toplantnn açl konumalarn Antalya Valisi Alâaddin Yüksel, çileri Bakanl Mahalli dareler Genel Müdürü Vali Ercan Topaca
ve Türkiye Belediyeler Birlii Genel Sekreteri Hayrettin Güngör yapt.
Üç gün süren toplantda ele alnan konular öyle; “Belediye Bakannn Yardmclarndan ve Birim
Amirlerinden Beklentileri, Belediye Yönetimi
ve Etik Deerler, Belediyelerde Personel stihdam, Belediyelerin
Dier Kurumlarla Ortak Yapmas, Belediyenin Görevleri, Yetkileri
ve Hizmet Sunum Yöntemleri ve Bu Yetkileri
Kullanan Organlar, Gelir
Artrc-Gider Azaltc Çalmalar (Bütçe Dengesi), mar Hukuku, Yap
ve Ruhsatlandrma Süreçleri, mar Plan Uygulama ve
Süreçleri, nsan Kaynaklar Yönetimi, Kalite Yönetimi,
Kentsel Dönüüm ve Süreçleri, Mali Denetim ve Mali
Kontrol, Modern Kent Yönetimi-Yerel Kalknma, Modern ehir Algs ve Toplumsal Beklentiler, Planlama
Politikalar, Sosyal Belediyecilikte Temel Yaklamlar,
Sosyal Belediyecilikte Uygulama Örnekleri, Stratejik
Düünme ve Stratejik Yönetim, Üst Yönetici Bütçeyi
Nasl Okumaldr? Bütçe Hazrlk ve Uygulama Sürecinin Aktörleri Kimlerdir?”
Açl konumalar
Belediyenin kilit noktalarnda görev yapan belediye bakan yardmclar ve genel sekreter yardmclarn Antalya’da arlamaktan duyduu memnuniyeti dile
getiren Antalya Valisi
Alâadin Yüksel, toplantnn Antalya’da yaplmasna karar veren tüm
yetkililere de teekkür
etti. Vali Yüksel, konumasnda öncelikli sorunlar olarak sularn yönetimi ve enerji verimlilii konularnn ele alnarak küresel snmann sonuçlarnn tartlmas gerektii kaydetti. Ayrca sosyal hizmet
| 79
tbb haber
kurumlarnn gelitirilmesi ve yoksullukla mücadele konularna da dikkat çekti. Vali Yüksel sivil toplum
kurulular ile ibirlii yapmayan yönetimlerin baarl olma ansnn olmadnn da altn çizdi.
Haziran aynda düzenlenen Belediye Bakanlar Bilgilendirme Toplants ile Belediye Bakanlarnn
skntlarnn ve belediyelerin durumunun enine boyuna tartldn hatrlatarak konumasna balayan
Mahalli dareler Genel Müdürü Vali Ercan Topaca,
yeni Kanunlarla birlikte belediyelerdeki yönetim yapsnn deiiklie uradn ifade ederek eskiden bakan
odakl olan yapda artk bakan-meclis-komisyon ve
halknda katld yeni bir dengenin oluturulmaya çalldn anlatt. Dünyann kabul ettii katlm mekanizmal, Kanun’da ön görülen sistemin çalmas bakmndan bakan yardmclarndan belediyelere yol
gösterme ve mecliste, komisyonda tartma kültürünün uygulamas konusunda
destek istedi. mar ve ihale
konularnda belediye bakan yardmclarna, sonucu etkileyecek davranlardan kaçnlmas konusunda yönetimi yönlendirmeleri
çarsnda bulundu. Konumasnda özellikle büyükehir belediyelerinde ar merkeziyetçi ve bürokratik bir
yapnn olumaya baladn kaydeden Vali Topaca,
“Gereksiz evrak alverii, kaynak ve zaman israfnn
önüne geçilerek vatanda memnuniyetinin artrlmas
önemli” dedi. Ayrca belediyelerin asli fonksiyonlarna
younlamas ve piyasann sunduu hizmet alanlarndan çekilmeleri yönünde belediye bakan yardmclarna mesajlar verdi. Vali Topaca, toplant çerçevesinde
Belediyelerin Görevleri, Yetkileri ve Hizmet Sunum
Yöntemleri ve Bu Yetkileri Kullanan Organlar konusunda da bir sunum yapt.
Türkiye Belediyeler Birlii Genel Sekreteri Hayrettin Güngör, TBB’nin tarihçesi hakknda bilgi vererek balad konumasnda Birliin dünyada dier
mahalli idareler birliklerine benzer görevler üstlendiine deindi. Eitim faaliyetleri kapsamnda çileri Bakanl ile ikinci ortak eitimin yapldna iaret eden
80 |
Güngör, “çileri Bakanl ve ilgili dier kurumlarla zaman zaman ayr, zaman zaman birlikte eitim programlar yapacaz. Türkiye Belediyeler Birliini belediyeciliin eitiminde tek adresi yapmak istiyoruz.
Bundan sonra aylk olarak daha özel konularda eitimler düzenleyeceiz. Bölge birlikleri ile ibirlii yaparak bir özel konular seçeceiz. Bu eitimden sonra belediye birim amirlerine yönelik bir eitim planlyoruz”
diye konutu. Konumasnda Birliin lobicilik faaliyetlerine de deinen Genel Sekreter, Kanunla verilen
belediyelerin çkarlarn koruma görevine istinaden
yürütülen faaliyetlere ilikin bilgi verdi. Lobicilik faaliyetlerinin Anayasann idari vesayet kapsam, Avrupa Yerel Yönetim Özerklik art ve Kamu yarar bulunup bulunmad kriterleri çerçevesinde yapldnn da altn çizdi. Birlik olarak Hukuki destee de çok
önem verildiine deinen
Güngör, belediyelerin karlatklar sorunlara ilikin görüler verildiini de kaydetti.
Ayrca her konuda, alandan,
ilgili kurum ve kurululardan
çalma gruplar oluturulduunu ifade etti. Genel Sekreteri Hayrettin Güngör toplantnn dier oturumlarnda Belediyelerin Dier Kurumlarla Ortak Yapmas
ve Üst Yönetici Bütçeyi Nasl Okumaldr? Bütçe
Hazrlk ve Uygulama Sürecinin Aktörleri Kimlerdir? balklarnda birer sunum yapt.
Sunumlar
Babakan Bamüaviri, Türk Dünyas Belediyeler Birlii ve Pendik Eski Belediye Bakan Erol Kaya ise Modern Kent Yönetimi-Yerel Kalknma konusunda bir sunum yapt. Yeni belediyecilik anlay kapsamnda yerel kalknmann önemi, modeli ve uygulama örnekleri üzerine bir konuan Bakan Kaya, kalknmann önceleri sadece ekonomik geliim olarak alglanr iken daha sonra ekonomik kalknma anlaynn yerini, insani geliim anlayna braktn söyledi. Bakan Kaya sivil kalknma konusunda yeni kamu yönetim anlaynda “Toplumun
Yönetilmesi”nden “Toplumun Yönetmesine” geçilmesi gerektiini vurgulad.
tbb haber
Belediye Bakannn Yardmclarndan ve Birim
Amirlerinden Beklentilerine ilikin olarak bir konuma yapan Mula Belediye Bakan ve TBB Encümen
Üyesi Osman Gürün bakan yardmclarna seslenerek
“bakannzn arkasnda duruyorsanz, herkes deer kazanr” dedi. Bilgi alveriinin artrlmas ve idari
olarak yaplacak ilerde eitliin salanmas gerektiine deinen Bakan Gürün, öyle dedi; “Belediye bakan ve bakan yardmcs ile birim amirleri arasndaki
ilikiler çok iyi olmal. Halk, vatanda, sistem sizi ortaya koyar. Arac amaç, amac araç haline dönütürmek zarar verir.”
Toplantda Sosyal Belediyecilikte Uygulama
Örnekleri konusunda bir sunum yapan Kayseri Büyükehir Belediye Bakan Mehmet Özhaseki, ticarette, sosyal hayatta, ekonomide ve siyasette deiimin hzla devam ettiini vurgulayarak balad konumasnda deiimi doru ve zamannda alglayamazsak durumumuz kötüleir dedi. Günümüzde belediye
bakanlarn ciddi ilerin beklediini bildiren Bakan Özhaseki sosyal belediyeciliin önemine dikkat
çekerek eldeki kamu imkannn çocuklar, kimsesizler, dükünlerden yana kullanlmas gerektiini söyledi. Kayseri’de yürütülen faaliyetlerle ilgili bilgiler veren
Bakan Özhaseki tüm sosyal projelerin hayata geçirilmesinde önem tayan para politikasna da deindi.
Atl arazilerin deerlendirilerek satldn aradaki farkla belediyeye gelir elde ettiklerini açklayan Özhaseki,
Kayseri’de yaptklar projelerin en önemli ayann ise
hayrseverler olduunu açklad. Hayrseverleri harekete geçirmenin yannda personel almnn da ihtiyaca
göre yaplmasnn önem tadn kaydetti.
Balkesir Üniversitesinden Yrd.Doç.Dr.Sedat
Azakl Stratejik Düünme ve Stratejik Yönetim konusunda bir sunum yapt. 5018 ve 5393 sayl Kanunlarla belediyelere getirilen stratejik planlama ve performans program hazrlama sorumluluu kapsamnda
üst yöneticilerin stratejik düünme ve stratejik yönetim modelleri gelitirmesinin salanmasna ilikin bilgiler verdi.
Belediye Bakannn Yardmclarndan ve Birim Amirlerinden Beklentileri konulu oturumun dier konumacs Denizli Belediye Bakan ve TBB Encümen Üyesi Nihat Zeybekci oldu. Bakan Zeybekci,
büyükehirlerin vergi gelirlerinden aldklar payn nüfus bana daha fazla iken il belediyelerinin ald payn daha az olduunu vurgulayarak balad konumasnda, bu durumun adaletsizlie yol açtna deindi. Belediyenin bürokratik yapsnn hem bamsz,
hem seçim kazanan, hem de vatandaa hizmet eden
bir yapda olmas gerektiini ifade eden Bakan Zeybekci, “Belediye bakan sizin sancanzdr, aa
düürtmemek lazm. O ne kadar itibarl olursa belediye bakan yardmclar ve birim amirleri de o kadar
itibarl olur” dedi.
nsan Kaynaklar Yönetimi ve Kalite Yönetimi
üzerine iki sunum yapan Danman Hulusi entürk
ise insan kaynaklar yönetimini “Bir iletmede igücünü etkin bir ekilde oluturmak, gelitirmek ve devam
ettirmek için, kanunî çerçevede ve çevre artlarna da
uygun bir biçimde ortaya konan faaliyetlerin bütünü;
kinci Gün
Toplantnn ikinci gününde Belediye Yönetimi
ve Etik Deerler konusunda bir sunum yapan Kamu
Görevlileri Etik Kurulu Bakan Prof.Dr.Bilal Erylmaz etik kavram, mevzuat, önemi ve belediye yöneticilerinin sahip olmas gereken etik deerleri açklad.
| 81
tbb haber
numda 5018, 5393 sayl Kanunlar ile Saytay Mevzuat kapsamnda mali denetim ve mali kontrol uygulamas ve kapsam ayrntl olarak ele alnd.
Program çerçevesinde teknik grupta Küçükçekmece Belediye Bakan Aziz Yeniay, Planlama Politikalar ve mar Plan Uygulama ve Süreçleri üzerine iki
sunum yapt. mar plan yapmnda corafi, ekonomik,
kültürel, benzeri hususlar dikkate alnarak kent planlamasnn nasl yaplmas gerektii üzerinde durulan sunumda kent planlamas vizyonu ve katlmc planlamann esaslar ortaya kondu.
letmelerin hedeflerine ulaabilmeleri için gerekli olan
ilevleri gerçekletirecek yeterli sayda vasfl elemann
ie alnmas, eitilmesi, gelitirilmesi, motive edilmesi
ve deerlendirilmesi ilemi” olarak tanmlad.
Belediyelerde Personel stihdam konusunda
sunum yapan çileri Bakanl Kontrolörler Kurulu
Bakan Yardmcs Sabahattin Karakaya, belediyelerin memur, sözlemeli personel, içi istihdam usul
ve esaslar, norm kadro uygulamas, dier kurumlarda personel görevlendirme usul ve esaslar ile bu konuda meclis, encümen ve bakann görev ve yetkileri
konularnda açklamalarda bulundu.
stanbul 2010 Kentsel Uygulamalar Direktörü
Korhan Gümü toplantnn ikinci gününün son konumasn Modern ehir Algs ve Toplumsal Beklentiler üzerine yapt. Direktör Korhan Gümü konumasnda, 21. Yüzyl kent yönetimi anlay çerçevesinde bütünleik yönetim alanlar ve stratejik bir kültür
yönetimi ile tüm kurumlar bir araya getiren, bir arada
düünmeyi salayan, açk ve enerji yaratc bir kamu
zekasnn olumas gerektiini vurgulad. Bu konuda
stanbul 2010 Ajansnn oluum ve yapsn örnek veren Gümü böyle bir yapnn Türkiye’de bir deney niteliinde olduunu ifade ederek, hiçbir kurumun tek bana temsil etme yetkisine sahip olmad Ajansn, belediyeleri, bakanlklar, ilgili kurulular ve halk bir araya getirerek stanbul için bir master plan oluturmay hedeflediini belirtti.
Üçüncü Gün
Toplantnn son gününde sunum yapan Saytay Uzman Denetçisi Azmi Es, Mali Denetim ve
Mali Kontrol konusunda bir konuma yapt. Bu su-
82 |
Konya Büyükehir Belediye Bakan ve TBB
Encümen Üyesi Tahir Akyürek, Gelir Artrc-Gider
Azaltc Çalmalar (Bütçe Dengesi) üzerine bir konuma yapt. Bakan Akyürek, mevcut gelirlerin artrlmas ile ilgili çalmalarn planlanmas konusunda bilgiler verdii sunumunda belediyelerin alternatif gelir
kaynaklarna yönelik olarak da açklamalarda bulundu. Konya Büyükehir Belediyesinin borçsuz bir belediye olarak yoluna devam ettiini yalnzca rayl sistemlerde kredi kullanldn açklayan Bakan Akyürek, belediyecilikte alacaklarn takibi ve kaynak üretme konularnn önemine dikkat çekti.
Toplantda son olarak mar Hukuku, Yap ve
Ruhsatlandrma Süreçleri ve Kentsel Dönüüm ve
Süreçleri konularnda stanbul Büyükehir Belediyesi Etüd ve Projeler Daire Bakan Davut Çakr
sunum yapt. mar Planlarna dayal olarak yap ruhsat ve yap kullanma ruhsatna kadar olan süreç, kaçak yaplara ilikin deerlendirmelerde bulunan Çakr,
mar Mevzuatn ve Kentsel Dönüüm Kanunu’nu ayrntl olarak ele ald.
tbb haber
Birlik Meclis Üyeleri Semineri Antalya’da Yapld
irliimizin meclis üyesi olan belediye meclis üyelerine yönelik olarak 7-11 Austos
2009 tarihinde Antalya’da ücretsiz bir bilgilendirme toplants düzenlendi. Yaklak 70 Birlik Meclis Üyesinin katld toplantda TBB Genel Sekreteri
Hayrettin Güngör, “Belediye Meclisinin Bilgi Edinmesi ve Denetim Yollar” (Denetim Komisyonu, Faaliyet
Raporu, Soru, Gensoru, Genel Görüme); Polis Akademisi Öretim Üyesi Doç.Dr.Önder Aytaç, “Siyasette
ve Yönetimde letiim”; TBB Genel Sekreter Yardmcs Cevdet Sökmen, “Belediye Meclisinin Görev, Yetki ve Sorumluluklar”; TBB mar ve ehircilik Müdürü
Aye Ünal, “Planlama Politikalar, mar Plan Yapm ve
B
Deiikliklerde Meclisin Yetki ve Sorumluluklar”; TBB
ve Krklareli Belediye Meclis Üyesi Av.Tülay Peker, “çimizden Biri: Kadn Gözüyle Meclis Üyelii, Kadnlarn
Yönetime Katlm”; çileri Bakanl ç Denetçi Tahir
Tekin, “Bütçe ve Kesin Hesabn Mecliste Görüülmesi, Bütçede Yl çinde Yaplacak Deiiklikler Konusunda Meclisin Görev, Yetki ve Sorumluluklar”; çileri Bakanl ç Denetçi Muhsin Erylmaz, ise “Belediye Meclisi htisas Komisyonlar, Oluumu, Çalmas,
Görevleri ve Komisyon Kararlar” konularnda birer sunum yapt. Toplantda ayrca “Uygulayc Gözüyle Belediye Meclis Üyelii, Sorunlar ve Yönetimden Beklentiler” konusu da ele alnd.
Ambalaj Atklar Alt Komisyonu Türkiye Belediyeler Birliinde Topland
mbalaj Atklar Yönetimi 01.01.2005 tarihinden itibaren yürürlüktedir. Çevre ve Orman Bakanl geçen süre içindeki tecrübeleri deerlendirmek ve gerekli deiiklik tekliflerini gözden
geçirmek için bir Ambalaj Komisyonu kurdu. Bu komisyona bal olarak da 10 tane Alt
Komisyon kuruldu. Türkiye
Belediyeler Birlii, bunlardan
üçünde çalmaktadr:
A
- 2 Numaral Alt Komisyon: Belediyelerin rolü, yükümlülükleri, ikili sözlemelerin güçlendirilmesi
- 4 Numaral Alt Komisyon: Yetkilendirilmi kuruluun (YK) kriterleri ve fonksiyonu
9 Numaral Alt Komisyon: Eitim ve Bilgilendirme
Bunlardan 2 Numaral Alt Komisyon, 08.09.2009
tarihindeki toplantsn Türkiye Belediyeler Birliinde yapt. Bu toplantya 29 komisyon
üyesi katld. Kasm aynda sunulacak rapordan önceki son
toplantnn yine Türkiye Belediyeler Birliinde organize edilmesine karar verildi.
| 83
tbb haber
Türkiye ve spanya’daki Belediyeler Arasnda birliklerinin Gelitirilmesi
Projesi Kapsamnda Karde ehir ve Uluslararas birlikleri Semineri Yapld
vrupa Birlii ile
Türkiye arasnda Sivil Toplum
Diyalogunun
Gelitirilmesi Program kapsamnda spanya Kentler ve Belediyeler Federasyonu (FEMP) ibirliinde Birliimiz tarafndan yürütülen “Türkiye ve
spanya’daki Belediyeler Arasnda birliinin Gelitirilmesi Projesi” çerçevesinde Bölgesel Birlik ve proje pilot belediye temsilcilerine yönelik Karde ehir ve Uluslararas birlikleri semineri 26-28 Austos 2009 tarihlerinde Ankara’da düzenlendi.
A
Genel hedefi Türkiye’deki
belediyelerle AB üyesi ülkelerdeki belediyeler arasnda uzun
vadede sürdürülebilir ibirlii
ve diyalog kurulmasn ve güçlendirilmesini salamak olan projede küçük ve orta ölçekli belediyelerin proje hazrlamalarna ve uluslararas ibirlikleri kurmalarna destek olmak amaçlanyor. Bu çerçevede Türkiye’den 10 pilot belediye, spanya’dan belediyelerle karde ehir ilikisi gelitiriyor. Ayrca söz konusu pilot
belediyelerin yerel ekonomik
ve sosyal kalknmalarna destek olmak amacyla yol haritalar oluturuluyor. Projenin bir
dier amac ise Birliimizde
ve bölgesel birliklerde karde ehir ilikilerinin desteklenmesine yönelik kurumsal kapasite gelitirmek. Bu
amaca yönelik olarak 26-28 Austos 2009 tarihlerinde
Ankara’da “Karde ehir ve Uluslararas birlikleri” konulu bir eitim semineri gerçekletirildi.
84 |
Seminere pilot belediye temsilcileri ile Akdeniz Belediyeleri Birlii, Ege Belediyeler Birlii, çanadolu Belediyeler Birlii ve Marmara Belediyeler Birliinden de
katlm saland. Ayrca pilot belediyelerden Amasra,
Beypazar, Birecik, Erdemli, slahiye ve Tatvan Belediye Bakanlar da seminerde yer ald.
Proje uzmanlar tarafndan son bir ylda gerçekletirilen faaliyetler hakknda bilgi
verilen toplantda karde ehir
ilikileri ve uluslararas ibirliklerinin gelitirilmesine ilikin yasal düzenlemeler hakknda bir sunum yapld. Hollanda Belediyeler Birlii’nden
eitmen olarak katlan Sander Maathuis “Uluslararas
Belediye birlikleri” konusunu detayl bir biçimde ele ald.
Uluslararas ibirliklerinin tarihi, geliimi, biçimleri, döngüsü ve organizasyonu hakknda yaplan sunumlar ardndan katlmclar tarafnda ortaklk stratejisinin belirlenmesi, ibirlii dokümannn ve protokol hazrlanmas yönünde uygulamal çalmalar yapld. Uluslararas ibirliklerinde ortaya çkan zorluklar, kültürel farkllklar ve siyasi ekonomik eilimlerin deerlendirildii seminerde, ortaklk kurulurken bir hedef ve strateji
belirlenmesinin ve farkllklara
kar hogörü ve anlayla yaklamann önemi vurguland.
Gerçekletirilen bu eitim faaliyetinin ardndan proje 26-28 Ekim 2009 tarihlerinde Selçuk’ta gerçekletirilecek Uluslar aras Karde ehir Konferans ile sona
erecek.
tbb haber
Belediye Hukukçular 1.stiare Toplants
elediye Hukukçular Türkiye Belediyeler
Birlii ibirliinde 1. stiare Toplantsn,
16 hukukçunun katlmyla 07-11 Austos
2009 tarihleri arasnda Antalya/Göynük’de yapt.
B
Üç gün süren toplantda katlmclar; Belediye ve
Büyükehir Belediye Kanunlarnda Yaplmas Gerekli
Pratik Deiiklikleri (Büyükehir-lçe ilikisi, MeclisBakan-Encümen likisi vs.), mar, Kamulatrma,
Gecekondu Mevzuat ve Trafik, Sosyal Hizmetler, Çevre,
Gda Denetimi ve Belediye ve Dier Kamu Kurumlar Arasndaki Yetki Kargaas, Belediye Hukukçular
ve Personelinin Özlük Sorunlar (Makam-Temsil
Tazminat, Ek Gösterge, Vekalet Ücreti, Keif Yolluu,
Görevde Yükselme, Unvan Deiiklii, Norm Kadro
vs.), Belediye Gelirleri, Vergi Muafiyeti, Belediye Mallar,
Su darelerinin Sorunlar (SK, ASK,
KOSK, KASK vb)
müzakere ettiler.
yazlan yetkiler deil 7’nci maddede yazlan tüm yetkilerin kayna ile birlikte devredilmesi yönünde yoruma yer
brakmayacak ekilde düzenlemeler yaplmaldr.
x gal
harc, ruhsat vs. hususlarla ilgili kendi
Kanunlarnda, Belediyeler ile dier Kamu kurumlar ve
ilçe-büyükehir belediyeleri arasndaki yetki kargaasn
önleyecek düzenlemeler yaplmaldr.
x 5393
sk. 43’üncü maddenin sonuna; “Bu hususta yaplacak yarglama giderleri ve Avukat Ücretleri
Belediye Bütçesinden ödenir. Hükmü getirilmelidir.
Çünkü belediye bakan ve meclisin ihtilaflar yargya
intikal ettiinde belediye meclisini temsilen, meclis
bakan avukat tutabilmeli ve ücreti belediye bütçesinden ödenebilmelidir.
x Belediye irketleri ile ilgili daha detayl bir düzenleme yaplmaldr.
Çünkü 2005 ylnda yürürlüe giren
5393 sayl Belediye
Yasas’na
belediyelerin
irket
kurabilecei
yönünde
hüküm
konulmu,
fakat
konulan izin prosedürü yok denecek
kadar az irketin
kurulmasna izin vermitir.
Sonuç Bildirgesinden Baz
Balklar
Ekim-Kasm
aylarnda daha geni bir katlmla
ikincisinin düzenlenilmesine
karar
verilen toplantda,
aadaki konular
üzerinde fikir birliine varlmtr:
x 5216 Sayl Büyükehir Belediye Kanun’un 7’nci
(b) maddesindeki imar planlarna ilikin “aynen veya
deitirerek” ifadesinin çkarlmas ve madde hükmünün yeniden düzenlenmesi. 5216 7/c ve 11’inci
maddedeki Büyükehir ve ilçe belediyesi arasndaki
yetki çatmas giderilmelidir.
x 5216 sk. 7’nci maddenin (z) bendinden sonra gelen: “Büyükehir belediyeleri birinci fkrann (c)
bendinde belirtilen yetkilerini, imar planlarna uygun olarak kullanmak ve ilgili belediyeye bildirmek
zorundadr. Büyükehir belediyeleri bu görevlerden uygun gördüklerini belediye meclisi karar ile ilçe ve ilk kademe belediyelerine devredebilir, birlikte yapabilirler.”
fadesinin yeniden düzenlenmesi sadece (c) fkarsnda
x Belediyeye
tannan muafiyet ile ilgili 5393
sayl Kanun’un 16’nc maddesi hükmü, 04.06.2008
tarihinde yaplan deiiklik öncesi hale getirilmeli ve
belediyeler KDV ve ÖTV’den de muaf tutulmaldr.
x Belediyelerden
kesintileri yaplan 2005 –
04.06.2008 aras muaf edilmeyen KDV ve ÖTV’leri
iade alabilmek için gerekli çalmalar yaplmaldr.
x 5216 Sk. 7/e’de belirtilen kentsel dönüüm yetkisi münhasran büyükehir belediyesinin yetkisinde
olmamaldr. lçe belediyeleri de bu konuda yetki ve
sorumluluk alabilmelidir.
x 5393
15’inci maddesinde “Belediye mallarna
kar suç ileyenler Devlet malna kar suç ilemi
saylr. 2886 sayl Devlet hale Kanunu’nun 75’inci
| 85
tbb haber
maddesi hükümleri belediye tanmazlar hakknda
da uygulanr.” Hükmü sorunlu kiraclarn kolayca
tahliye edilmesi yönünde ciddi faydalar salarken,
sorunsuz kiraclar yönünden çok ciddi skntlar meydana getirmitir. Belediye tanmazlarnn kiraclar
tahliye etmeden, içinde iken yeniden kiralama ihalesine
çklabilecei yönünden bir düzenleme getirilmelidir.
x Meclis toplanma say ve süresi ile ilgili yeni bir
düzenleme yaplmaldr. Çünkü baz küçük belediyeler
birçok zaman gündemsiz olarak toplanmaktadrlar.
x TCK.184’üncü madde yeniden düzenlenmelidir.
x 3194 sk.32’nci maddenin usulü deitirilmelidir.
x Yap ruhsat maliyetlerini azaltc tedbirler
x Haczedilemezlikle
düünülmelidir.
x 5393
x Planlardaki kstllkla ilgili 13’üncü madde ve
33’üncü madde düzenlenmelidir.
ilgili K 82’nci maddede
düzenleme yaplabilir veya Adalet Bakanl ile daha
teknik bir görüme yaplarak cra Müdürlüklerine yaz
gönderilebilir.
Sk. 24’üncü maddesindeki komisyon
çalma süreleri ve meclisin havale zorunluluu
yeniden düzenlenmelidir. mar ve plan bütçe komisyonuna gitmesi gereken konular direk belediye
bakan tarafndan komisyonlara havale edilebilmeli
ve meclite konu komisyon raporu ile birklikte karara
balanmaldr.
x Plan
müellifleri ile ilgili düzenleme yaplmal;
belediyelerin kendi personeli eliyle de planlama
yaplabilmesinin önü açlmaldr.
x 2981
uygulamasna son verilmeli; belediyelerin
10/b uygulamas Yargtay’a anlatlmaldr.
x 631 say KHK deki ek ödeme yetkisinin %200’e
kadar Belediye Encümene verilmelidir. 49’uncu maddedeki %10’luk ikramiye kaldrlmas gerekmektedir.
Eitim Seminerlerimiz Sürüyor
Türkiye Belediyeler Birlii ve Çukurova Belediyeler Birlii ibirliinde
Hatay’da 3 gün süren bir eitim semineri düzenlendi.
ürkiye Belediyeler Birlii ve Çukurova Belediyeler Birlii ibirliinde Çukurova Belediyeler Birlii üyelerine yönelik olarak 26-28
Eylül 2009 tarihlerinde düzenlenen eitim semineri Hatay’da
yapld. Seminerde; 5018 Kamu
Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu
ve Dönem Sonu lemler konusunda TBB Genel Sekreteri, çileri Bakanl Bakontrolörü Hayrettin Güngör, Belediyelerde Personel stihdam, Bakan Yardmclna Atama, Personelin Görev Deiikliklerine likin Usul ve Esaslar, Norm Kadro Uygulamalar, Disiplin ve Ceza Soruturmas Yaplma ekil ve artlar, Görevde Yükselme ve Unvan Deiiklii Usul ve Esaslar konularnda TBB Genel Sekreter Yardmcs, çileri Bakanl Bakontrolörü Cevdet Sökmen, hale Mevzuat konusunda Bayndrlk Bakanl Bamüfettii s-
T
86 |
met Zeki Böke, Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu’nun Belediyelerde Uygulanmas konusunda SGK Müfettii Mahmut Çolak, Tanr Mal Yönetmelii ve Muhasebe likisi konusunda çileri Bakanl ç denetçisi Tahir Tekin ve mar ve Kamulatrma Mevzuat konusunda TBB mar ve ehircilik Müdürü, ehir Planc Aye Ünal eitim verdi.
mevzuat
Soru - Cevap Hatt - Örenmek stedikleriniz
Belediye Mevzuatı, Personel, İmar, İhale, Bütçe ve Muhasebe
konularındaki sorularınıza fahri danışmanlık hizmeti veren
Yerel Yönetim Uzmanlarımız anında cevap veriyor…
Türkiye Belediyeler Birliği, Soru - Cevap Hattından yararlanarak
cevaplanmasını istediğiniz sorularınızı gönderebileceğiniz adres ve telefonlar:
Adres: Tunus Cad. No:12 06680 Kavaklıdere/ANKARA
Telefon: 0 312 419 21 00 (PBX) Faks: 0 312 419 21 30
e-posta: [email protected]
YER AÇMA VE ÇALITIRMA MEVZUATI
Soru:
Erol BOSTANCI
Develi Belediyesi
Bir vatandamz belediyemize müracaat ederek
yemek ve kebap üzerine seyyar satclk ruhsat talebinde bulunmutur. Aratrdmzda EK 1 D-Lokanta,
Ayakta Yemek Yenilen Yerler Kafetarya vb. yerleri e
bendi Gezici Piliç ve Köfte Sat yerini uygun gördük.
Yalnz bu ahs vereceim ruhsatla belediyemiz mücavir alanlar dnda da sat yapabileceini iddia etmektedir. Belediye olarak kendilerine belirteceimiz birkaç nokta haricinde sat yapamayacan anlatmamza ramen kabul etmemektedir. Söz konusu iyeri için
uygulayabileceimiz baka bir kriter var m?
meliin 5’inci maddesi bütün iyerleri için aranacak
ortak artlar düzenlemi, Ek-1 listesinde ise “SIHHÎ
MÜESSESELER ÇN SINIFLARINA VE ÖZELLKLERNE GÖRE ARANACAK NTELKLER” düzenlenmitir. Bu kapsamda, A- YERLERNDE ARANACAK ASGARÎ ORTAK ARTLAR belirlenmi,
sonraki bölümlerde ise iyerinin faaliyet ve niteliine göre aranacak artlar çeitlendirilmitir. Bu bölümün “D- LOKANTA, AYAKTA YEMEK YENLEN
YERLER, KAFETERYA, YEME PAKETTE SATAN
YERLER VE BENZER YERLER” ksmnda
“e) Gezici piliç ve köfte sat yerleri
Gezici satclk ikolu altnda faaliyette bulunan
shhî müesseselerin, sattklar ürünleri muhafaza etmek için merkez depolar ve sat yapmak için özel zgara kasal araçlar bulunacaktr.
Gezici sat arac için aranacak artlar unlardr:
Cevap: Hafize ZÜLÜFLÜ
çileri Bakanl Mahlli dareler Genel Müdürlüü |
ube Müdürü
1- Et veya tavuun piirilmesini salamak üzere
özel zgara kasas bulunacaktr.
10 Austos 2005 tarihli Resmi Gazete’de yaymlanan yeri Açma ve Çalma Ruhsatlarna likin Yönetmeliin 6’nc maddesi uyarnca yetkili idarelerden usulüne uygun iyeri açma ve çalma ruhsat alnmadan
iyeri açlp çaltrlamayacaktr. Söz konusu Yönetmelikte iyerlerinin nitelikleri ve ruhsat verilmesi aamasnda aranacak kriterler yer almtr. Anlan Yönet-
3- Araçta, yeterli büyüklükte buzdolab ve jeneratör bulunacaktr.
2- Kasa paslanmaz çelikten imal edilmi olacaktr.
4- Standartlara uygun 200 litreden fazla hacimli
çift tankl gaz tesisat bulunacaktr.
5- Scak ve souk su tertibat bulunacaktr.
6- Aracn yemek hazrlama ve sat yeri hijyenik
olacaktr. ” eklinde bir düzenleme mevcuttur.
| 87
soru ve cevap hatt
Yukardaki hükümler kapsamnda, uygun bir araçla gezici olarak faaliyette bulunarak piliç ve köfte sat
yapmak için ilgili bölümde aranan bütün artlarn yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu bölümde bahsedilen
araçlar paslanmaz çelikten imal edilmi özel zgara kasal olup, içerisinde buzdolab, jeneratör ve dier aranan tesisatlarn imalat srasnda yerletirildii özel imal
edilmi araçlardr.
me sahibine yaplacak uyar ve uygulanacak ceza, iyerinde sigara içilmesini önlemedii için verileceinden, ayrca kanunla yasaklanan alanda tütün ürünü
tüketen iletme sahibinin ve müterinin bu kabahatin
tespit edildii anda usulüne uygun tutanak tutulup gerekli deliller eklenmek suretiyle, 5326 sayl Kabahatler Kanunu’nun 39’uncu maddesine göre cezalandrlmas mümkündür.
Yukardaki bütün artlar tayan bir araç sahibine gezici piliç ve köfte sat için iyeri ruhsat verilmesi halinde, bu araçla belediyeniz snrlar darsnda
sat yapabilecei düünülmektedir. O takdirde, sat
yapt yerdeki belediyeye 2464 sayl Belediye Gelirleri Kanunu’nun 52’nci maddesi kapsamnda igal harc
ödemesi gerekmektedir.
Kabahatler Kanunu’nun 25’inci maddesine göre ,
idarî yaptrm kararna ilikin tutanakta;
a) Hakknda idarî yaptrm karar verilen kiinin
kimlik ve adresi,
b) darî yaptrm karar verilmesini gerektiren kabahat fiili,
c) Bu fiilin ilendiini ispata yarayacak bütün deliller,
d) Karar tarihi ve karar veren kamu görevlilerinin
kimlii,
Açk bir ekilde yazlacak, tutanakta, ayrca kabahati oluturan fiil, ilendii yer ve zaman gösterilerek
açklanacaktr. Bu maddede “kamu görevlileri”nden
çoul bahsedildiine göre, birden fazla görevliden
bahsedildii düünülmektedir. Belediyede tek zabta
memuru olduunda ise denetim mecburen tek zabta tarafndan yaplacandan, tutanakta tek memurun
imzasnn yeterli olaca deerlendirilmektedir.
Ancak, Yönetmelikte düzenlendii ekilde özel
araç dndaki herhangi bir araca bu ekilde gezici piliç ve köfte sat yapmas için ruhsat verilemeyecektir.
Soru: Ramazan ALAKAZLI
Zabta Memuru | Eerci Belediyesi / Zabta Memuru
1- 4207 Sayl Kanun 19 Temmuz 3009 tarihinden
itibaren elence yerleri dahil tüm iyerlerinde uygulanacaktr. Buna göre bir iyeri denetiminde hem iyeri
sahibinin, hem de müterinin sigara içmesi halinde ne
ekilde ilem yaplacaktr?
2- Bir adet zabta memuru olan belediyelerde tek
zabtann tuttuu tutanak geçerli olur mu?
ube Müdürü
4207 sayl Kanun’un 2’nci maddesinin birinci fkrasnn “(d) Özel hukuk kiilerine ait olan lokantalar ile kahvehane, kafeterya, birahane gibi elence hizmeti verilen iletmelerde” bendinde belirtilen
yasaklarn uygulanmas ve tedbirlerin alnmas ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmeyen iletme sorumlular belediyelerce önce yazl olarak uyarlarak, bu uyar usulüne göre tebli edilecek, bu uyarya ramen verilen sürelerde yükümlülüklerini yerine getirmeyenlere belediye encümeni tarafndan 500 YTL’den bebin YTL’ye kadar idari para cezas verilecektir. let-
88 |
Soru: Söüt Belediye Bakanl-Bilecik
lçemizde di hekimleri, avukat bürolar, muhasebeciler genelde vatandan dairelerini mesken olarak
kiralayp, faaliyet sürdürmektedir. Bu gibi yerlere iyeri
açma ve çalma ruhsat verirken yap kullanma belgesinde mesken görünen yerler iyerine çevrilecek midir?
ube Müdürü
634 sayl Kat Mülkiyeti Kanunu’nun Yasak iler
balkl 24’ üncü maddesi “Anagayrimenkulün, kütükte mesken, i veya ticaret yeri olarak gösterilen bamsz bir bölümünde hastane, dispanser, klinik, poliklinik, ecza laboratuvar gibi müesseseler kurulamaz; kat
maliklerinin buna aykr sözlemeleri hükümsüzdür;
dispanser, klinik, poliklinik niteliinde olmayan muayenehaneler bu hükmün dndadr.
soru ve cevap hatt
Anagayrimenkulün, kütükte mesken olarak gösterilen bamsz bir bölümünde sinema, tiyatro, kahvehane, gazino, pavyon, bar, kulüp, dans salonu ve
emsali gibi elence ve toplant yerleri ve frn, lokanta, pastahane, süthane gibi gda ve beslenme yerleri
ve imalathane, boyahane, basmevi, dükkan, galeri ve
çar gibi yerler, ancak kat malikleri kurulunun oybirlii ile verecei kararla açlabilir.
re gidilerek sözleme feshedilmi ve belediye bakanlmza dilekçe ile bildirilmitir. Belediye olarak iyeri
açma ve çalma ruhsatn iptal ederek iyerini mühürleyebilir miyiz?
Bu karar yöneticinin veya kat maliklerinden birinin
istemi üzerine bütün bamsz bölümlerin kat mülkiyeti kütüündeki sahifelerine erh verilir. ” eklinde düzenlenmitir.
3308 sayl Mesleki Eitim Kanunu’nun 3’üncü
maddesinde “Usta”, bir meslein gerektirdii bilgi,
beceri ve i alkanlklarn kazanm ve bunlar mal
ve hizmet üretiminde i hayatnca kabul edilebilecek
standartlarda uygulayabilen; üretimi planlayabilen;
üretim srasnda karlalabilecek problemleri çözümleyebilen; düüncelerini yazl, sözlü ve resim ile açklayabilen; üretimle ilgili pratik hesaplamalar yapabilen
kii eklinde tanmlanmtr.
634 sayl Kanun’un 24’üncü maddesinin ikinci
fkrasna paralel bir hüküm 10 Austos 2005 tarihli Resmi Gazete’de yaymlanm olan yeri Açma ve
Çalma Ruhsatlarna likin Yönetmeliin 5/b maddesinde de yer almtr.
Yukardaki hükümlerin incelenmesinden, ana gayrimenkulün, kütükte mesken, i veya ticaret yeri
olarak gösterilen bamsz bir bölümünde hastane,
dispanser, klinik, poliklinik, ecza laboratuvar gibi müesseselerin kurulamayaca; kat maliklerinin bu hükme aykr sözlemelerinin hükümsüz olduu, ancak;
dispanser, klinik, poliklinik niteliinde olmayan muayenehanelerin bu hükmün dnda olduu anlalmaktadr.
Bu bakmdan, sorunuzda sözü edilen tapu kütüünde mesken olarak gözüken yerlere iyeri açma ve
çalma ruhsat verilirken, tapu kütüüne iyeri olarak
tesciline gerek olmad, ancak 634 sayl Kanun’un
24’üncü maddesindeki yasaklarn göz önünde bulundurulmas gerektii deerlendirilmektedir.
Ancak, 634 sayl Kanun ile, yeri Açma ve Çalma Ruhsatlarna likin Yönetmelik kapsamnda iyeri açlacak yer mesken olarak gözüküyorsa kat maliklerinin oybirlii kararnn aranmas yerinde olacaktr.
Soru: Söüt Belediye Bakanl-Bilecik
lçemizde 15.09.2006 tarihinde Televizyon Tamircilii faaliyeti ile ilgili olarak iyeri açma ve çalma
ruhsat verilmi olup, ruhsat alan ahsn ustalk belgesi olmadndan baka bir kiinin ustalk belgesiyle noter sözlemesi yaplmtr. Bu gün itibariyle note-
ube Müdürü
Aynn Kanun’un 30’uncu maddesi ise” Ustalk belgesine sahip olanlar veya bunlar iyerlerinde çaltranlar bamsz iyeri açabilir.
Bu Kanun kapsamna alnan il ve mesleklerde; belediyeler ve iyeri açma izni vermeye yetkili dier kurum ve kurulular iyeri açacaklardan, meslek odalar
ise iyeri sahibi olarak üye kayd yaptracaklardan, ustalk belgesi istemek zorundadr.
Bu iyerlerinde alannda mesleki eitim alm
olanlar istihdam edilir. stihdam edilenlerin almalar gereken eitimin seviyesi, türü ile halen çalanlarn
durumu Bakanlkça çkarlacak yönetmelikle belirlenir.
yeri sahipleri veya o iyerinde çalan ustalk belgesi sahipleri, ustalk belgelerini iyerlerine asar.
Ustalk belgesi sahibi olanlar bu haklarn onsekiz
yan tamamlayana kadar kullanamaz.
Teknik lise mezunlar veya mesleki ve teknik eitim okul ve kurumlarnn dört yllk eitim programlarndan mezun olanlara, ustalk belgesinin yetki ve sorumluluklarn tayan, mesleklerinde bamsz yeri
Açma Belgesi verilir. ” hükmünü tamaktadr.
18/5/2004 tarihli ve 5174 sayl Türkiye Odalar
ve Borsalar Birlii ile Odalar ve Borsalar Kanununun 102’nci maddesi “Ticaret siciline kaytl olanlardan 3308 sayl Meslekî Eitim Kanunu’nda öngörülen ustalk belgesi istenmez. ” eklinde düzenlenmitir.
Dier taraftan, yeri Açma ve Çalma Ruhsatlarna likin Yönetmeliin 6’nc maddesi uyarnca ise yet-
| 89
soru ve cevap hatt
kili mercilerden usulüne uygun iyeri açma ve çalma
ruhsat alnmadan iyeri açlp çaltrlamayacaktr.
Yukardaki hükümler çerçevesinde; yürütülen faaliyet kapsamnda ustalk gerektiren bir iyeri açlacaksa ustalk belgesine sahip olanlar veya belge sahiplerini yannda çaltranlar bamsz iyeri açabilecektir. lgili mevzuat ustalk belgesi sahibi ile noter sözlemesi
yaplmasn deil, belge sahibinin o iyerinde çaltrlmasn öngörmektedir. Zira, faaliyetin yürütülmesi srasnda belgenin bir ilevi olmamakta, belge sahibince o
meslekle ilgili bilgi ve maharetler önem kazanmaktadr.
Kendisine ait ustalk belgesi olmayan birisinin bir
bakasnn ustalk belgesiyle i yeri açmas yalnzca
belge sahibinin o iyerinde çaltrlmas artna baldr. Bu husus ise SSK prim ödemeleriyle takip edilebilecektir. Bu durumun istisnas, 5174 sayl Kanun kapsamnda ticaret siciline kaytl olanlardr.
plâncs, çözümleyici ve programc, tabip, uzman tabip, ebe, hemire, veteriner, kimyager, teknisyen ve
tekniker gibi uzman ve teknik personel yllk sözleme
ile çaltrlabilecek olup, sözlemeli personel eliyle yürütülen hizmetlere ilikin bo kadrolara ayrca atama
yaplmayacaktr. Bu fkra hükümlerine göre çaltrlacak personel için çileri Bakanl unvanlar itibaryla
snrlama getirebilecektir.
Nitekim, çileri Bakanl Mahalli dareler Genel
Müdürlüünün 26. 12. 2006 tarihli ve 2006/91 sayl genelgesinde, hangi unvanlarda sözlemeli personel
çaltrlaca belirlenmi olup, bunlar arasnda teknisyen kadrosu da yer almaktadr.
Bu bakmdan, sorunuzda sözü edilen iyeri sahibinden yazl bilgi isteyerek, ilgili meslek kapsamnda
baka bir ustalk belgesi sahibi birisini bularak iyerinde çaltrp çaltrmayacann tespit edilmesi, eer
böyle bir durum söz konusu olmazsa, iyeri ruhsatnn verildii tarihteki temel artlardan birisi kaybedildii için, ruhsatn iptal edilmesi gerektii deerlendirilmektedir.
Öte yandan, mühendis ve mimarlar dnda kalan teknik personelin; eitim seviyelerine göre unvan,
yetki ve sorumluluklarn belirlemek amacyla çkarlan 29/4/1992 tarihli ve 3795 sayl Baz Lise, Okul
ve Fakülte Mezunlarna Unvan Verilmesi Hakknda
Kanun’un 2’nci maddesi uyarnca bu Kanun, endüstriyel mesleki teknik öretim veren yükseköretim kurumlarndan mezun olanlar ile endüstri meslek lisesi, kz meslek lisesi, teknik lise ve kz teknik lisesi mezunlarnn ve bu okullara denk mülga okul mezunlarnn unvan, yetki ve sorumluluklar ile ilgili esaslar kapsamaktadr.
PERSONEL MEVZUATI
Anlan Kanun’un 3’üncü maddesi çerçevesinde
gördükleri mesleki teknik öretim alanlarna göre;
Soru: Fahrettin AKTA
Yaz leri Müdürü | Nusaybin Belediyesi / MARDN
Nusaybin Endüstri Meslek Lisesi’nin Tesviye bölümünden mezun bir kiiyi, 5393 sayl Belediye
Kanunu’nun 49’uncu maddesi çerçevesinde tam zamanl sözlemeli olarak çaltrabilir miyiz?
ube Müdürü
1- 5393 sayl Belediye Kanunu’nun 49’uncu maddesine göre, belediye ve bal kurulularnda, norm
kadroya uygun olarak çevre, salk, veterinerlik, teknik, hukuk, ekonomi, biliim ve iletiim, plânlama,
aratrma ve gelitirme, eitim ve danmanlk alanlarnda avukat, mimar, mühendis, ehir ve bölge
90 |
- Endüstri meslek lisesi, kz meslek lisesi, teknik
lise ve kz teknik lisesi mezunlarna, “teknisyen” unvan verilmektedir.
Yukardaki hükümlere göre, Endüstri Meslek Lisesi mezunu “teknisyen” unvanl birini 5393 sayl Belediye Kanunu’nun 49’uncu maddesi ve çileri Bakanl Mahalli dareler Genel Müdürlüünün 26. 12. 2006
tarihli ve 2006/91 sayl genelgesi kapsamnda tam zamanl sözlemeli olarak çaltrmanz mümkündür. Ancak, sözleme yaplmas srasnda 5393 sayl Kanun’un
49’uncu maddesinde yer alan personel gelir ve gider
oranlarnn dikkate alnmas da gerekmektedir.
Soru: Ayça Asl TANRIVERD
Beypazar Belediyesi | ANKARA
Belediyemizde 10 yldr çalan bir içi askerlik
sebebiyle kdem tazminatn istemektedir. Kdem
soru ve cevap hatt
tazminatn ödediimiz takdirde askerlik dönüü
ie tekrar balamasnda norm kadro açsndan bir
problem olabilir mi ?
Cevap: Mustafa DÖNMEZ
çileri Bakanl Mahalli dareler Genel Müdürlüü |
ube Müdürü
Kdem tazminat ödenmesine ilikin usul ve
esaslar, 22.5.2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu’nun
120’nci maddesi uyarnca halen yürürlükte bulunan
1475 sayl Kanunu’nun 14’üncü maddesinde
düzenlenmitir.
Anlan Yasa’nn deiik 14’üncü maddesi; “Bu
Kanuna tabi içilerin hizmet akitlerinin:
1. veren tarafndan bu Kanun’un 17’nci
maddesinin II numaral bendinde gösterilen sebepler
dnda,
2. çi tarafndan bu Kanun’un 16’nc maddesi
uyarnca,
3. Muvazzaf askerlik hizmeti dolaysyle,
4. Bal bulunduklar kanunla kurulu kurum
veya sandklardan yallk, emeklilik veya malullük
ayl yahut toptan ödeme almak amacyla;
…..
Feshedilmesi veya kadnn evlendii tarihten
itibaren bir yl içerisinde kendi arzusu ile sona
erdirmesi veya içinin ölümü sebebiyle son bulmas
hallerinde içinin ie balad tarihten itibaren
hizmet aktinin devam süresince her geçen tam
yl için iverence içiye 30 günlük ücreti tutarnda
kdem tazminat ödenir…” hükmünü tamaktadr.
Bu kapsamda konuya 1475 sayl Kanun
hükümleri açsndan bakldnda; anlan Kanuna tabi
içilerin hizmet akitlerinin “muvazzaf askerlik hizmeti
dolaysyle” feshedilmesi halinde, içinin ie balad
tarihten itibaren hizmet aktinin devam süresince her
geçen tam yl için iverence içiye 30 günlük ücreti
tutarnda kdem tazminat ödenecei öngörülmektedir.
Buna göre, kdem tazminatn askerlik hizmeti
dolaysyla ayrlan içi personele tannm yasal bir hak
olarak deerlendirmek mümkündür.
Öte yandan, ilgili personelin askerlik dönüü ie
balatlp balatlamayaca konusuna gelince; gerek
4857 sayl Kanunu, gerekse 1475 sayl Kanun’da,
kdem tazminatn almak suretiyle ya da almayarak
askerlik hizmeti dolaysyla ayrlmalar nedeniyle i
akitleri feshedilenlerin dönüte ie balamalarn
engelleyen bir hüküm bulunmamaktadr. Esasen,
kdem tazminatn alm olsun ya da olmasn askerlik
hizmeti dolaysyla i akitleri feshedilenlerin dönüte
ie balatlmalarna yasal açdan bir engel bulunmad
gibi, kurumlarnda bo kadro olmas durumunda ie
balatlmalar, bo kadro bulunmamas durumunda
ise boalacak ilk kadroya tercihen atanmalar gerektii
deerlendirilmektedir.
Bilgilerinizi rica ederim.
Soru: Mustafa BAARAN
Kalecik Kasabas Kozakl | NEVEHR
Biz Nevehir’e bal Kozakl Kalecik Belediyesinde
1995 ylndan bu yana geçici içi olarak çalyoruz.
2006 ylnda sürekli içi kadrosuna geçtik. u an
sürekli içi kadrosunda çalmaktaym. Benim sorum;
çalm olduum belediyeden baka bir içi çaltran
kuruma geçme hakkmz var mdr ? kinci sorum ise
sürekli içi kadrosuna geçtiimden bu yana yine asgari
ücret ile çalmaktaym. Maamzda herhangi bir art
söz konusu deildir. Bu konuda ne yapmamz gerektii
ve sendika hakkmzn olup olmad hakknda bizleri
bilgilendirmenizi arz eder, sayglar sunarm.
ube Müdürü
1. Devlet Memurlar Kanunu’na göre memurlarn
bir kurumdan dierine naklen geçmesi mümkün
olmakla birlikte, i mevzuatnda içilerin çaltklar
kurumdan naklen baka kurumlara geçmesine olanak
tanyan bir hüküm bulunmamaktadr. Bu nedenle,
ne belediyelerde çalan içilerin ne de dier kamu
kurulularnda çalan içilerin birbirlerine naklen
geçmesi mümkün deildir.
2. 5620 sayl Kamuda Geçici Pozisyonlarnda
Çalanlarn Sürekli çi Kadrolarna veya Sözlemeli
Personel Statüsüne Geçirilmeleri, Geçici çi
Çaltrlmas ile Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas
Hakknda Yasa kapsamnda sürekli içi kadrosuna
geçirilen içilerin ücretlerinde yaplacak arta ilikin
esaslar, anlan Yasa’nn 2’nci maddesinin (11)
| 91
soru ve cevap hatt
numaral fkrasnda, “Birinci fkra hükümlerine göre
geçici içi pozisyonlarndan sürekli içi kadrolarna
geçirilmi olmalarndan dolay, bu içilerin mevcut
ücret düzeylerinde ve dier mali ve sosyal haklarnda
art yaplamaz ve ücret skalalar deitirilemez. Bu
içilere sadece 2007 yl ve sonraki yllardaki toplu
i sözlemeleri ile belirlenecek genel ücret artlar
uygulanr.” hükmü bulunmaktadr.
Ayn hükme, “5620 Sayl Kanun’un 1’inci Maddesinin Birinci Fkrasnn (C) Bendi Kapsamna Giren
Kamu darelerine likin lemler Hakknda Tebli”de
de (Tebli No:2007/1) yer verilmitir.
4857 sayl Kanunu genel anlamda ücreti, bir
kimseye bir i karlnda iveren veya üçüncü kiiler
tarafndan salanan ve para ile ödenen tutar eklinde
tanmlanmtr. Bu Kanun, içilere ödenecek asgari ücretin belirlenmesi için oluturulacak komisyona ve asgari ücretin ne ekilde belirleneceine de yer vermitir.
2821 sayl Sendikalar Kanunu’nun 20’nci maddesi hükmünce, onalt yan dolduran tüm içiler, içi
sendikalarna üye olabilirler.
2822 sayl Toplu Sözlemesi, Grev ve Lokavt
Kanunu’nun 9’uncu maddesi uyarnca, toplu i sözlemesinden taraf içi sendikasnn üyeleri yararlanrlar.
Bütün bu hükümlerden, içilerin iveren (belediye) tarafndan ücret karlnda ie alnaca, verilecek ücretin asgari ücretten aa olamayaca (üst snr bulunmamaktadr), içilerin sendika hakk bulunduu, toplu i sözlemesinden sendikal içilerin yararlanaca anlalmaktadr.
Ancak, belediyede çalan içilerin ücretleri belediye tüzel kiiliinin temsilcisi olan belediye bakan
tarafndan iveren sfatyla belirlenecektir. Belediyede
çalan içiler sendikal ise, toplu i sözlemesi ile verilen haklardan yararlanrlar. Sendikasz içilerin ücretleri ise, 2822 sayl Toplu Sözlemesi, Grev ve Lokavt Kanunu’nun 9’uncu maddesi gereince dayanma aidat ödemek suretiyle sendikal içilere ödenen
ücret ve dier sosyal haklardan yararlanmakta veya
eer iyerinde toplu i sözlemesi yoksa uygulamada
en fazla yllk olarak memurlara veya kamu içilerine
verilen ücret art kadar artrlabilmektedir. Bu artn
belirlenmesi belediyenin atamaya yetkili amirinin (belediye bakannn) inisiyatifinde olduu deerlendirilmektedir.
92 |
Soru: Seyit Gazi RAHAT
Muhasebe Mumuru | Sudura Belediyesi / KARAMAN
Belediyemizde 15.06.2007 tarihinde 7 adet içi
Mahalli dareler Personel Almlar Yönetmeliine göre
KPSS puanlar ve yaplan mülakatla memur kadrosuna
geçmi olup, bu tarihten itibaren i akitleri sona ermitir.
çilikte geçen 2007 yl ve önceden kullanmadklar
izinlerin ücretlerini talep etmektedirler. Muhasebe
olarak tereddütlerimiz olutuundan, ödeme ile
ilgili tarafmza görü bildirilmesi, ödemeden sosyal
güvenlik prim kesintisi yaplp yaplamayaca yaplrsa
içi olmadklar için prim kesintisinin durumunun ne
olaca ve ne yaplacak dier kesintiler hakknda bilgi
verilmesi hususunu arz ederim.
ube Müdürü
çilerin yllk ücretli izin hakk ve izin sürelerine
ilikin esaslar, 4857 sayl Kanunu’nun 53’üncü
maddesinde düzenlenmitir. Söz konusu maddede
yer alan düzenlemeye göre; “yerinde ie balad
günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak
üzere, en az bir yl çalm olan içilere yllk ücretli
izin verilir.
Yllk ücretli izin hakkndan vazgeçilemez.
Niteliklerinden ötürü bir yldan az süren
mevsimlik veya kampanya ilerinde çalanlara
bu Kanunun yllk ücretli izinlere ilikin hükümleri
uygulanmaz.
……
Yllk izin süreleri i sözlemeleri ve toplu i
sözlemeleri ile artrlabilir.” hükmü ile yllk ücretli
izin hakk ve izin sürelerini belirlemitir.
Ayn Yasa’nn “Yllk ücretli izne hak kazanma ve
izni kullanma dönemi” balkl 54’üncü maddesinde;
“Yllk ücretli izine hak kazanmak için gerekli
sürenin hesabnda içilerin, ayn iverenin bir veya
çeitli iyerlerinde çaltklar süreler birletirilerek
göz önüne alnr. u kadar ki, bir iverenin bu Kanun
kapsamna giren iyerinde çalmakta olan içilerin
ayn iverenin iyerlerinde bu Kanun kapsamna
girmeksizin geçirmi bulunduklar süreler de hesaba
katlr.
Bir yllk süre içinde 55’inci maddede saylan
haller dndaki sebeplerle içinin devamnn
soru ve cevap hatt
kesilmesi halinde bu boluklar karlayacak kadar
hizmet süresi eklenir ve bu suretle içinin izin
hakkn elde etmesi için gereken bir yllk hizmet
süresinin biti tarihi gelecek hizmet ylna aktarlr.
çinin gelecek izin haklar için geçmesi gereken
bir yllk hizmet süresi, bir önceki izin hakknn
doduu günden balayarak gelecek hizmet
ylna doru ve yukardaki fkra ve 55’inci madde
hükümleri gereince hesaplanr.
çi yukardaki fkralar ve 55’inci madde
hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet ylna
karlk, yllk iznini gelecek hizmet yl içinde kullanr.
Ayn bakanla bal iyerleri ile ayn bakanla
bal tüzel kiilerin iyerlerinde geçen süreler ve
kamu iktisadi teebbüsleri yahut özel kanuna veya
özel kanunla verilmi yetkiye dayanlarak kurulan
banka ve kurulular veya bunlara bal iyerlerinde
geçen süreler, içinin yllk ücretli izin hakknn
hesaplanmasnda göz önünde bulundurulur.” hükmü
ile yllk ücretli izne hak kazanma ve izni kullanma
dönemi belirlenmitir.
Yine, ayn Yasa’nn “Sözlemenin sona ermesinde
izin ücreti” balkl 59‘uncu maddesi, “ sözlemesinin,
herhangi bir nedenle sona ermesi halinde içinin
hak kazanp da kullanmad yllk izin sürelerine
ait ücreti, sözlemenin sona erdii tarihteki ücreti
üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir.
Bu ücrete ilikin zamanam i sözlemesinin sona
erdii tarihten itibaren balar.
veren tarafndan i sözlemesinin feshedilmesi
halinde 17’nci maddede belirtilen bildirim süresiyle, 27’nci madde gereince içiye verilmesi zorunlu yeni i arama izinleri yllk ücretli izin süreleri ile
iç içe giremez.” hükmü ile de sözlemenin sona ermesi halinde izin ücreti hakknn doaca hüküm altna alnmtr.
Bütün bu hükümlerin deerlendirilmesinden; çilerin bir iyerinde ie balad günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yl çalm olan içilere yllk ücretli izin verilecei, yllk
ücretli izin hakkndan vazgeçilemeyecei, sözlemesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde
içinin hak kazanp da kullanmad yllk izin sürelerine ait ücreti, sözlemenin sona erdii tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine
ödenecei, bu ücrete ilikin zamanamnn i sözlemesinin sona erdii tarihten itibaren balayacan öngörmektedir.
Buna göre; memuriyete geçen içilerinizin memur
kadrosuna geçmi olduu tarihten itibaren i akitlerinin sona ermi olduu, bunlarn içilikte geçen 2007
yl ve önceden kullanmadklar izinlerin ücretlerini alabilecekleri deerlendirilmektedir.
Ödemeden sosyal güvenlik prim kesintisi yaplp yaplamayaca hususuna gelince; konu hakknda
5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu’nun “Prime esas kazançlar” balkl 5754
sayl Kanun’la deiik 80’inci maddesinde; “4’üncü
maddenin birinci fkrasnn (a) bendi kapsamndaki sigortallarn prime esas kazançlar aadaki ekilde belirlenir.
a) Prime esas kazançlarn hesabnda;
1) Hak edilen ücretlerin,
2) Prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeit istihkaktan o ay içinde yaplan ödemelerin ve iverenler tarafndan sigortallar için özel salk sigortalarna ve bireysel emeklilik sistemine ödenen tutarlarn,
3) dare veya yarg mercilerince verilen karar gereince yukardaki (1) ve (2) numaral alt bentlerde
belirtilen kazançlar niteliinde olmak üzere sigortallara o ay içinde yaplan ödemelerin,
brüt toplam esas alnr.
b) Ayni yardmlar ve ölüm, doum ve evlenme
yardmlar, görev yolluklar, seyyar görev tazminat,
kdem tazminat, i sonu tazminat veya kdem tazminat mahiyetindeki toplu ödeme, keif ücreti, ihbar ve kasa tazminatlar ile Kurumca tutarlar yllar
itibaryla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamlar,
iverenler tarafndan sigortallar için özel salk sigortalarna ve bireysel emeklilik sistemine ödenen
ve aylk toplam asgari ücretin % 30’unu geçmeyen
özel salk sigortas primi ve bireysel emeklilik katk
paylar tutarlar, prime esas kazanca tabi tutulmaz.
c) (b) bendinde belirtilen istisnalar dnda her ne
adla yaplrsa yaplsn tüm ödemeler ile ayni yardm
yerine geçmek üzere yaplan nakdi ödemeler prime
esas kazanca tabi tutulur. Dier kanunlardaki prime tabi tutulmamas gerektiine dair muafiyet ve istisnalar bu Kanunun uygulanmasnda dikkate alnmaz.” hükmü yer almaktadr.
Söz konusu 5510 sayl Yasa hükümlerine göz atldnda; Yasa’da prime esas tutulacak kazançlarn sayld, bunlar arasnda izin ücretinin istisna tutulmad görülmektedir. Bu meyanda, içilerin prime esas
| 93
soru ve cevap hatt
kazançlarn hesabnda hak edilen ücretlerin brüt toplamnn esas alnaca, esasen Yasa’da belirtilen istisnalar dnda her ne adla yaplrsa yaplsn tüm ödemeler ile ayni yardm yerine geçmek üzere yaplan
nakdi ödemelerin prime esas kazanca tabi tutulaca
hükme balanmtr.
Netice itibariyle içilere yaplacak izin ücreti ödemelerinden her türlü sosyal güvenlik primi kesintisi yaplaca, bu çerçevede ilgililerin içi olmamalarnn önem tamad, çünkü yaplan prim kesintilerinin
memurlua geçen içilerin içilik dönemlerine ait olduu deerlendirilmektedir.
Soru: Nural GÜNER
Genel dare ya da mahalli idarelerde çalan bir
içinin dierine naklen geçmesi mümkün müdür?
Mümkün ise yasal dayana nedir ve nasl bir yol izlenmelidir?
ube Müdürü
Belediyelerde veya dier kamu kurulularnda çalan içilerin en önemli sorunlarndan biri, naklen geçi
engelidir. Bilindii üzere, Devlet Memurlar Kanunu’na
göre memurlarn bir kurumdan dierine naklen geçmesi mümkün olmakla birlikte, i mevzuatnda içilerin çaltklar kurumdan naklen baka kurumlara geçmesine olanak tanyan bir hüküm bulunmamaktadr.
Bu nedenle, kurumlar aras içi nakli olamamaktadr.
Ancak, merkezi idarenin içi çaltran kimi kurumlarnda, örnein Devlet Su leri, Karayollar gibi kurumlarda çalan içilerin bulunduu il müdürlüünden
baka il müdürlüklerine naklen geçii mümkün olabilmektedir. Bunun dnda ne belediyelerde çalan içilerin ne de dier kamu kurulularnda çalan içilerin
birbirlerine naklen geçmesi mümkün deildir.
Uygulamada baz belediyeler aralarnda anlamak
suretiyle içi nakilleri yapyorsalar da, bunun yasal dayana olmad gibi, bu tür naklin mümkün olmad
yetkili kurulularca açkça ifade edilmektedir.
Sonuç olarak, belediyelerde çalan içilerin birbirlerine ya da dier kamu kurulularna naklen geçmeleri mümkün deildir.
94 |
Soru: Kemal GÜNDÜZ
Sayaç Okuma Memuru | Kavak Belediye Bakanl
Kavak /SAMSUM
Samsun li Kavak lçesi Belediye Bakanlnda 25
hizmet yln dolduran 657 sayl Devlet Memurlar Yasasna tabi olarak çalan devlet memuruyum. Babam BaKur emeklisi iken 21.04.2009 tarihinde vefat etmitir.
Devlet Memurlarna verilen “ölüm yardm”
kapsamnda, anne, baba veya aile fertlerinden birinin
ölmesi halinde çalt kurum tarafndan “ölüm
yardm” yaplp yaplamayaca konusunda bilgi
vermenizi arz ediyor, sayglar sunarm.
ube Müdürü
Devlet memurlarna yaplacak “ölüm yardm
ödenei”ne ilikin esaslar, 657 sayl Devlet Memurlar
Kanunu’nun 208 inci maddesinde düzenlenmitir.
Söz konusu madde hükmüne göre, “Devlet
memurlarndan: memur olmayan ei ile ikiden
fazla dahi olsa aile yardm ödeneine müstehak
çocuu ölenlere en yüksek Devlet memuru ayl (ek
gösterge dahil) tutarnda, memurun ölümü halinde
salnda bildiri ile gösterdii kimseye, eer bildiri
vermemi ise eine ve çocuklarna, bunlar yoksa
ana ve babasna, bunlar da yoksa kardelerine en
yüksek Devlet memuru aylnn (ek gösterge dahil)
iki kat tutarnda, ölüm yardm ödenei verilir...”
hükmünü tamaktadr.
Bu hükümlere göre,
1. Devlet memurunun;
- Memur olmayan ei veya,
- Aile yardm ödeneine hak kazanm çocuu,
ölenlere memurun almakta bulunduu ayl tutarnda,
2. Memurun ölümü halinde;
- Salnda bildiri ile gösterdii kimseye,
- Eer bildiri vermemi ise eine ve çocuklarna,
- Ei ve çocuklar yoksa ana ve babasna,
- Ana babas da yoksa kardelerine,
en yüksek devlet memuru aylnn iki kat tutarnda
ölüm yardm ödenei verilmesini öngörmektedir.
Yasa hükmünden de anlalaca üzere, Devlet
memurlar, memur olmayan einin veya ikiden fazla
bile olsa aile yardm ödeneine müstehak çocuunun
ölmesi durumunda ölüm yardm alabilmektedir. Bu
soru ve cevap hatt
bakmdan, Ba-Kur’lu babanzn vefat nedeniyle ölüm
yardm alamayacanz deerlendirilmektedir.
Soru: Songül AKMAN
nsan Kaynaklar ve Eitim Müdürü |
Bolu Belediyesi / BOLU
Bolu Belediyesi Özel Kalem Müdürü kadrosuna
23.06.2009 tarihinde atama yaplm olup, atama
yaplan kii ilk kez devlet memurluuna atanmtr.
Ad geçenin 2002 ylndan SSK ilk defa ie giri
bulunmaktadr. Bu açklamalar dorultusunda 2002
ylndan sigorta balangc olup, 23.06.2009 tarihinde
ilk defa devlet memurluuna atanan bir kii için, GSS
primi kesilip, kesilmeyecei, kesilecek ise prim oranlar
ve giri aidat kesilip kesilmeyecei konularnda
bilgilerinizi arz ederim.
Cevap: Mahmut ÇOLAK
Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettii
Bilindii üzere, sosyal güvenlik reformu denilen
31.05.2006 tarihli 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve
Genel Salk Sigortas Kanun’u, 16.06.2006 tarih ve
26200 sayl Resmi Gazete’de yaymlanarak tüm maddeleri ile birlikte 2008 yl Ekim ay ba itibariyle yürürlüe girmitir. 5510 sayl Kanun’un sigortal saylanlar baln tayan ve 17.04.2008 tarihli 5754 sayl Kanun’un 2’nci maddesiyle deiik 4’üncü maddesinin birinci fkrasnn (a) bendi eski SSK sigortallarn yeni 4/1-a kapsamndaki sigortallar; (b) bendi eski Ba-Kur sigortallarn yeni 4/1-b kapsamndaki sigortallar; (c) bendi ise eski Emekli Sand tirakçilerini yeni 4/1-c kapsamndaki sigortallar düzenlemektedir. Yine, 5510 sayl Kanun’un malûllük, yallk ve ölüm sigortasna ilikin baz geçi hükümleri baln tayan ve 5754 sayl Kanun’un 68’inci maddesiyle deiik geçici 1’inci maddesinin birinci fkras hükmüne göre; Bu Kanunun yürürlüe girdii tarihten
önce, 506 sayl Sosyal Sigortalar Kanun’u ile 2925 sayl Tarm çileri Sosyal Sigortalar Kanunu’na tabi olanlar, bu Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fkrasnn
(a) bendi kapsamnda, 1479 sayl Esnaf ve Sanatkârlar
ve Dier Bamsz Çalanlar Sosyal Sigortalar Kanunu
ve bu Kanunla mülga 2926 sayl Tarmda Kendi Adna ve Hesabna Çalanlar Sosyal Sigortalar Kanununa tabi olanlar, bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fkrasnn (b) bendi kapsamnda, 5434 sayl Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sand Kanununa tabi olanlar,
bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fkrasnn (c)
bendi kapsamnda kabul edilir. Bu bilgiler çerçevesinde
öncelikle 23.06.2009 tarihinde devlet memuru olarak
atam olduunuz özel kalem müdürünün 2002 ylnda SSK kapsamnda sigortal olmas nedeniyle, ilk defa
devlet memuru olarak görev yapm olmas o sigortalnn 5510 sayl Kanun’a göre ilk defa sigortal olmas
anlamna gelmemektedir. 5510 sayl Kanun’a göre ilk
defa sigortal olmak demek, sigortal olmas gereken kiinin bu Kanunun yürürlüünden önce SSK, Ba-Kur,
Emekli Sand anlamnda herhangi bir sosyal güvenlik kuruluu ile ilikili olmamas demektir. Özetleyecek
olursak, özel kalem müdürü 5510 sayl Kanuna göre ilk
defa sigortal olmu bir kii deildir. Dolaysyla, özellikle
emeklilik hükümleri anlamnda, anlan kii, 5510 sayl
Kanun’un yürürlüünün öncesinde yürürlükte bulunan
kanun hükümlerine tabi olacak, ancak bu kii 5510 sayl Kanun’un yürürlüünden sonra ilk defa devlet memuru olduu için bu Kanun hükümlerine göre bildirimi
yaplacak, prime esas kazanç sistemine tabi olacak ve
dier hükümleri uygulanacaktr.
23.06.2009 tarihinde ilk defa devlet memuru olarak atanan ve 5510 sayl Kanun’da 4/1-c kapsamnda sigortal saylan özel kalem müdürü için genel olarak Belediyeniz tarafndan yaplacak ilemleri aadaki ekilde özetleyebiliriz: Bunlar;
1- 5510 sayl Kanun’un sigortal bildirimi ve tescili baln tayan 8’inci maddesinin deiik beinci
fkras hükmüne göre; sigortallk balangcndan (söz
konusu balangç; göreve balad tarih olarak
deerlendirilecektir.) itibaren, 15 gün içinde (atama tarihi ayn zamanda göreve balama tarihi
ise, en son bildirim tarihi 08.07.2009 tarihi olacaktr.) sigortal ie giri bildirgesi ile e-sigorta ortamnda Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi gerekmektedir. Bu bildirim yükümlülüün yerine getirilmemesinde 5510 sayl Kanun’da herhangi bir idari para
cezas öngörülmemitir.
2- 4/1-c kapsamnda sigortallar için, 5510 sayl
Kanun’un i kazas, meslek hastal, hastalk ve analk sigortasna ilikin hükümleri uygulanmayacaktr.
Daha açk bir ifade ile %1 ila %6,5 arasnda deien
oranlarda ksa vadeli sigorta kollar primi kesilmeyecektir.
3- 4/1-c kapsamndaki sigortallar; 5510 sayl Kanun’un genel salk sigortals saylanlar baln
tayan 60’nc maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinin (1) numaral alt bendi uyarnca genel salk sigortals saylmaktadr. Kanun’un 61’inci maddesi hük-
| 95
soru ve cevap hatt
müne göre de; 4/1-c kapsamnda sigortal olarak tescil edildikleri tarihten itibaren genel salk sigortals saylr ve ayrca bir bildirime gerek olmakszn tescil edilmi saylmaktadr. Buradan da anlalaca üzere, ayrca genel salk sigortas giri bildirgesi verilmesine gerek yoktur. Sigortal ie giri bildirgesinin verilmi olmas yeterli kabul edilmektedir.
Ek karlk primi udur: Kamu idarelerinin (belediye) bütçelerinden ayrlan sosyal güvenlik kurumlarna devlet primi ödeneklerinin % 20’si orannda ek
karlk primi alnr. Ek karlk priminin tamam kurum (belediye) bütçelerinin yetkili makamlarca onaylanarak yürürlüe girdii tarihi takip eden aybalarndan itibaren 6 ay içinde ve aylk eit taksitlerle ödenir.
4- 4/1-c kapsamndaki bu sigortalnz için salk
karnesi düzenlenecek, salk hizmetlerinden yararlanabilmesi için, 5510 sayl Kanun’un 67’nci maddesinin birinci fkrasnn (a) bendi hükmü gereince; genel
salk sigortals ve bakmakla yükümlü olduu kiilerin,
salk hizmeti sunucusuna bavurduu tarihten önceki son 1 yl içinde toplam 30 gün genel salk sigortas
prim ödeme gün saysnn olmas gerekmektedir. Yani
bu kii, salk hizmetlerinden 23.07.2009 tarihi itibariyle yararlanmaya balayacaktr.
Soru: Mehmet Mustafa ÖZEN
Özkonak Belediye Bakanl |
Hesap leri Müdürlüü Avanos-NEVEHR
5- 4/1-c kapsamndaki sigortalnz için 5434 sayl
Kanun hükümlerine göre kesenek sistemi uygulanmayacak olup, yeni Kanun hükümlerine göre prime esas
kazanç uygulamas yaplacaktr. 5510 sayl Kanun’un
prime esas kazançlar baln tayan 80’inci maddesinin üçüncü fkras hükmüne göre prime esas kazanç
tutar hesaplanarak çalmalar Belediyenizde 5510
sayl Kanun’dan sonra ilk defa memurlua balayan
4/1-c sigortallar ile birlikte Sosyal Güvenlik Kurumuna e-sigorta ortamnda aylk prim ve hizmet belgesi
ile bildirilecektir. Burada u hususu belirtmekte yarar
vardr. 4/1-c kapsamndaki sigortallar için prime esas
kazanç uygulamasnda tavan snr uygulanmayacaktr. Yani, aylk kazanc asgari ücretin 6,5 katndan fazla olsa bile bu tutar bildirilecektir (4/1-a kapsamndaki sigortallar için ancak tavana kadar olan tutar
bildiriliyordu).
6- 4/1-c kapsamndaki yeni sigortalnz/sigortallarnz için prime esas kazancndan kesilecek prim
oranlarn aadaki tablodan görebiliriz (Ayrca,
5434 sayl Kanun hükmü gerei giri aidat gibi
bir kesinti yaplmayacaktr.).
Eski belediye bakanmz 04.05.2009 tarihinde emeklilik talebinde bulunmu olup, talep dilekçesi 12.05.2009 tarihinde SGK Kamu Görevlileri Emeklilik lemleri Daire Bakanlna intikal etmi olup,
03.09.2009 tarihinde SGK tarafndan gönderilen cevabi yazda, Bakanlmza 5510 sayl Kanun’un 48/c
ile 5434 sayl Kanun’un Geçici 205’inci maddesi gereince emekliye sevk için encümen kararnn gönderilmesi gerektii bildirilmitir. SGK ile yaplan ifahi
görümelerde bakanmzn emekli ikramiyesinin belediyemiz tarafndan ödenecei bilgisi verilmektedir.
Bakanmzn 28,5 yla yakn hizmetinin (657 sayl
Kanun kapsamnda) 10 yl belediyede bakanlk yapmak suretiyle geçmitir. Askerlik hizmeti dnda dier
hizmetleri Emekli Sand Kanununa tabi bir kamu kurumunda geçmitir. 2004-2009 seçimlerinde belediye
bakanl yapm, bu dönemden önce eski kurumunda hizmeti var, bundan önce de yine 1994-1999 döneminde bakanlk yapmtr. Bu dönemden öncesinde de hem askerlik hem de kamu kurumunda çalmas mevcuttur. Sorum udur: Bakanmzn emekli
ikramiyesi belediyemiz tarafndan m? Yoksa dier 18
yl kadar çalm olduu kurum tarafndan m? Ödenecektir.
Cevap: Mahmut ÇOLAK
Sosyal Güvenlik Kurumu Müfettii
Çok önemli bir soru sorduunuz için öncelikle teekkür ederiz. Sorunuzun cevabna geçmeden önce
sorunuza tekil eden kanuni dayanaklar ortaya koymakta yarar vardr:
A- 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk
Sigortas Kanunu’nun Kamu Görevlilerinin Emekli-
96 |
soru ve cevap hatt
ye Sevk Onaylar baln tayan 48’inci maddesinin
birinci fkrasnn (c) bendi hükmüne göre; Kanun’un
4’üncü maddenin birinci fkrasnn (c) bendi kapsamnda olanlarn yallk, malûllük veya vazife malûllüü
ilemleri; Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri için Meclis Bakanlnn, belediye bakanlar için belediye encümeninin, illerin daimi komisyon üyeleri için il valiliinin, çaltklar kamu idareleri ile iliikleri kesilmi
olup da bir kanunla sigortallk hakk devam edenler
için daha önce görev yaptklar son kamu idaresinin
en yüksek amirinin onay ile tekemmül eder. kinci fkras hükmüne göre; özel kanun hükümleri hariç olmak
üzere yetkili makamn emekliye sevk onay, talep tarihinden itibaren bir ay geçemez.
B- 5510 sayl Kanun’un 5434 Sayl Kanun’a
likin Geçi Hükümleri baln tayan Geçici
4’üncü maddesinin (Deiik madde: 17.04.20085754/68. madde) beinci fkras hükmüne göre; bu
madde kapsamna girenlerin aylklarnn balanmas,
artrlmas, azaltlmas, kesilmesi, yeniden balanmas,
toptan ödemeleri, ilgi devam, ihya ve borçlanmalar,
dier ödemeler ve yardmlar ile emeklilik ikramiyeleri
hakknda bu Kanunla yürürlükten kaldrlan hükümleri de dahil 5434 sayl Kanun hükümlerine göre ilem
yaplr ve bu maddenin uygulanmasnda mülga 2829
sayl Kanun hükümleri ayrca dikkate alnr.
C- Sosyal Sigorta lemleri Yönetmelii’nin 5434
sayl Kanun’a tabi hizmeti bulunanlar hakknda uygulanacak ilemler baln tayan Geçici 14’üncü
maddesi hükmüne göre; Kanun’da aksine bir hüküm
bulunmad takdirde; itirakçi iken, Kanun’un yürürlüe girdii tarih itibaryla Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fkrasnn (c) bendi kapsamna alnanlarn,
5434 sayl Kanun hükümlerine tabi olarak çalm
olup bu Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fkrasnn (c) bendine tabi olarak yeniden çalmaya balayanlarn, yukarda belirtilenlerin aylklarnn balanmas, artrlmas, azaltlmas, kesilmesi, yeniden balanmas, toptan ödemeleri, ilgi devam, ihya ve borçlanmalar, dier ödemeler ve yardmlar ile ölüm yardm,
evlenme ve emeklilik ikramiyeleri hakknda Kanunla yürürlükten kaldrlan hükümleri de dâhil 5434 sayl Kanun hükümlerine göre ilem yaplr ve bu maddenin uygulanmasnda mülga 2829 sayl Kanun hükümleri ayrca dikkate alnr.
D- 5434 sayl Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sand
Kanunu’nun ikramiye baln tayan 89’uncu maddesine (halen yürürlükte) (Deiik: 21.04.20055335/3. madde) göre; bu madde gereince ödenecek emeklilik ikramiyesi ödendikçe onay veren kurumca, Saytay ve Dantay bakanlarnn ise kendi
kurumlarnca, yaz ile istenilmesi üzerine en çok iki ay
içinde faturas karlnda Sanda ödenir
E- 5434 sayl Kanun’un Ek 82’nci madde (halen
yürürlükte) hükmüne göre (Ek Madde: 17.04.20085754/75. madde);
5510 sayl Kanun’un yürürlüe girdii tarihten sonra ilk defa 4’üncü maddesinin birinci fkrasnn (c) bendi kapsamnda sigortal olarak çalmaya balayanlardan; 5510 sayl Kanun hükümlerine göre aylk balanan ve uzun vadeli sigorta kollar açsndan sigortal çalma sürelerinin tamam 5510 sayl Kanun’un 4’üncü
maddesinin birinci fkrasnn (c) bendi kapsamnda
geçmi olanlara, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafndan,
5510 sayl Kanun’un 3’üncü maddesinin birinci fkrasnn (21) numaral bendinde belirtilen kamu idarelerinde ayn Kanun’un 4’üncü maddesinin birinci fkrasnn
(a) ve (c) bentleri kapsamnda geçen uzun vadeli sigorta kollar bakmndan sigortallk süreleri esas alnarak
emekli ikramiyesi ödenir.
Bu madde gereince ödenen emekli ikramiyesi,
emekliye sevk onay veren kamu idareleri (Dantay
Bakanlar için Dantay, Saytay Bakanlar için Saytay) tarafndan yaz ile istenilmesi üzerine en fazla iki
ay içinde faturas karlnda Sosyal Güvenlik Kurumunun gösterecei hesaplara yatrlr.
Sonuç olarak, yukarda belirtilen mevzuat hükümleri birlikte deerlendirildiinde; emeklilik ikramiyeleri ilemleri tamamyla 5434 sayl Kanun hükümlerine
göre ilem yaplacaktr. Belediye bakannzn emekliye sevk onaynn ise, belediye encümeni tarafndan
deil, 5510 sayl Kanun’un 48’inci maddesinin birinci
fkrasnn (c) bendi hükmünün son cümlesinde geçen
“çaltklar kamu idareleri ile iliikleri kesilmi olup da
bir kanunla sigortallk hakk devam edenler için daha
önce görev yaptklar son kamu idaresinin en yüksek
amirinin onay ile tekemmül eder.” hüküm gereince; belediye bakanlndan önceki görev yapt son
kamu idaresinin en yüksek amiri tarafndan verilmesi,
dolaysyla, emekliye sevk onay veren makam tarafndan da emeklilik ikramiyesinin ödenmesi gerektii deerlendirilmektedir.
| 97
resmi gazete’den seçtiklerimiz
Resmi Gazete’den Seçtiklerimiz
Hazýrlayan: Mustafa Reþit HAZER
Ýçiþleri Bakanlýð Baþkontrolörü
Austos
KANUNLAR
R.G. Yayn Tarih-No
18.08.2009 – 27323
Kanun Tarih ve No
11.08.2009–5921
Ad
sizlik Sigortas Kanunu le Sosyal Sigortalar Ve Genel Salk Sigortas
Kanununda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun
Özü
MADDE 1 – 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayl sizlik Sigortas Kanununun 50 nci
maddesinin mülga beinci fkras yeniden düzenlenmitir.
MADDE 2 – 4447 sayl Kanunun geçici 6 nc maddesinin (a) bendine aadaki
cümleler eklenmi, (b) bendi deitirilmi ve Kanuna bir geçici madde eklenmitir.
MADDE 3 – 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas
Kanununa bir ek madde eklenmitir.
MADDE 4 – Bu Kanunun 1 inci maddesi 1/10/2009 tarihinde, dier maddeleri yaym
tarihinde yürürlüe girer.
YÖNETMELKLER
R.G. Yayn Tarih-No
01.08.2009–27306
Yaymlayan
Bayndrlk ve skan Bakanl
Ad
ller Bankas Kanunu Uygulama Yönetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Yönetmelik
Özü
9/3/1990 tarihli ve 20456 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan ller Bankas Kanunu
Uygulama Yönetmeliinde deiiklikler yaplmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
05.08.2009–27310
Yaymlayan
Babakanlk
Ad
nternet Toplu Kullanm Salayclar Hakknda Yönetmelikte Deiiklik
Yaplmasna Dair Yönetmelik
Özü
MADDE 1 – 1/11/2007 tarihli ve 26687 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan nternet
Toplu Kullanm Salayclar Hakknda Yönetmeliin 9 uncu maddesinin birinci
fkrasnn (c) bendi aadaki ekilde deitirilmitir.
“c) Tütün ve tütün mamulleri içilemez.”
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Ad
98 |
09.08.2009–27314
Bakanlar Kurulu
Kamu Kurum Ve Kurulularna çi Alnmasnda Uygulanacak Usul Ve Esaslar
Hakknda Yönetmelik
Özü
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliin amac, kamu kurum ve kurulularna, i kanunlar
hükümlerine göre çaltrlmak üzere, sürekli veya geçici içi alnmasna ilikin usul ve
esaslar düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik;
a) 5018 sayl Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I) sayl cetvelde yer
alan genel bütçe kapsamndaki kamu idareleri, (II) sayl cetvelde yer alan özel
bütçeli idareler, (III) sayl cetvelde yer alan düzenleyici ve denetleyici kurumlar ve (IV)
sayl cetvelde yer alan sosyal güvenlik kurumlar ile bunlara bal döner sermayeli
kurulular, kanunlarla kurulan fonlar ve kefalet sandklar, özel kanunlarla kurulan
kurulu ve teekküller ile hizmetlerini genel bütçenin transfer tertiplerinden yardm
alarak yürüten kamu kurum ve kurulularna,
b) tirakler hariç olmak üzere, kamu iktisadî teebbüsleri ve bal ortaklklar ile
müesseseleri, 4046 sayl Özelletirme Uygulamalar Hakknda Kanun çerçevesinde
özelletirme kapsamnda veya programnda bulunan kurululardan sermayesinin
yüzde ellisinden fazlas kamuya ait olanlar ile 406 sayl Telgraf ve Telefon Kanunuyla
kurulmu ve sermayesinin tamam Hazineye ait kurululara,
c) l özel idareleri, belediyeler, bunlarn kurduklar veya üye olduklar mahallî idare
birlikleri ile bal kurulular, müessese ve iletmelerine,
ç) Dier kamu kurum ve kurulularna,
sürekli veya geçici içi almn kapsar.
(2) Bu Yönetmelik hükümleri;
a) Birinci fkrann (b) bendi hariç olmak üzere kamu kurum ve kurulularnn, il özel
idarelerinin, belediyelerin ve bunlarn kurduklar veya üye olduklar mahallî idare
birlikleri ile bal kurulularnn Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurduklar
irketler ile kooperatifler,
b) Bankalar, borsalar ve bunlarn müessese, teebbüs, iletme ve itirakleri,
c) 3294 sayl Sosyal Yardmlama ve Dayanmay Tevik Kanununa göre kurulan
sosyal yardmlama ve dayanma vakflar,
ç) Bu Yönetmelik kapsamndaki kamu kurum ve kurulularnda i kanunlar
hükümlerine göre istihdam edilecek daire bakan, daire bakan muadili veya daha
üst düzey yönetici, tabip, uzman tabip, di tabibi ve eczac kadrolar,
d) Kamu kurum ve kurulularnda, hukuk müaviri, müfetti, kontrolör, denetmen,
denetçi, uzman ve aktüer gibi mesleklerde çalanlar arasndan yaplacak içi almlar,
e) Kamu kurum ve kurulularnn proje bazndaki faaliyetlerinde belirli süreli i
sözlemesine tabi olarak, özel nitelik ve uzmanlk gerektiren iler,
f) Üniversite veya bilimsel aratrma kurumu niteliindeki kurulular ve uydu
haberleme alannda faaliyet gösteren kamu kurum ve kurulularnn aratrma
gelitirme faaliyetlerinde, bu faaliyetlerin devam süresi ile snrl olarak görev alacak
teknik ve uzman personel ile bu kurum ve kurulular tarafndan desteklenen ve/veya
yürütülen proje bazndaki faaliyetlerde bu faaliyetlerin devam süresi ile snrl olarak
çaltrlacaklar,
için uygulanmaz. Ancak, bu kapsamdaki içi alm ilanlarnn Kuruma bildirilmesi
zorunludur. Bu ilanlar Kurum internet sitesinde ve ilgili kamu kurum ve kuruluunca
uygun görülen iletiim araçlar ile kamuoyuna duyurulur. Kamu kurum ve kurulular
içi almnn adil ve effaf bir ekilde yaplmasn salayacak dier tedbirleri de alr.
MADDE 23 – (1) Bu Yönetmeliin uygulanmas srasnda ortaya çkabilecek
tereddütleri gidermeye Kurum yetkilidir.
(2) Mevzuatta 18/5/1983 tarihli ve 83/6750 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe
konulan Kamu Kurum ve Kurulularnn Daimi Kadrolarna lk Defa çi Olarak
Alnacaklar Hakknda Uygulanacak Snav Yönetmeliine yaplan atflar bu Yönetmelie
yaplm saylr.
(3) Kamu kurum ve kurulularnn yönetmelik ve dier düzenlemelerinde yer alan bu
Yönetmelie aykr hükümler uygulanmaz.
| 99
MADDE 24 – (1) Aada belirtilen Yönetmelik ve Bakanlar Kurulu kararlar yürürlükten
kaldrlmtr:
a) 18/5/1983 tarihli ve 83/6750 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe konulan
Kamu Kurum ve Kurulularnn Daimi Kadrolarna lk Defa çi Olarak Alnacaklar
Hakknda Uygulanacak Snav Yönetmelii.
b) Türk vatandalna kabul edilen Afgan göçmenlerin iyerlerinde öncelikle ie
alnmalarna ilikin 31/3/1983 tarihli ve 83/6291 sayl Bakanlar Kurulu Karar.
c) 28/2/1985 tarihli ve 85/9422 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe konulan
Tabii Afetlerden Zarar Gören Afetzedelerin e Gönderilmelerinde ve e Alnmalarnda
Öncelik Tannmas Hakknda Karar.
ç) 29/1/1999 tarihli ve 99/12354 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe konulan
Terörle Mücadele Srasnda Malul Saylmayacak ekilde Yaralananlar ile Üstün
Baarl Olanlarn ve Bakanlar Kurulu Karar ile Yükümlülük Süresi Uzatlan Yedek
Subay, Erba ve Erlerin e Alnmalarnda Öncelik Tannmas Hakknda Karar.
d) 7/6/2002 tarihli ve 2002/4671 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe konulan
3213 sayl Maden Kanunu kapsamna giren madenlerin çkartlmas veya bunun
için gerekli olan iletme ve arama faaliyetleri sebebiyle tanmaz mallar tamamen
kamulatrlanlara, kamu kurum ve kurulularnn daimi içi taleplerine göndermede
öncelik tannmasna ilikin Karar.
GEÇC MADDE 1 – (1) Kamu kurum ve kurulularnca, bu Yönetmelik kapsamna
giren içi almlarna ilikin olarak yürürlüe konulan düzenlemeler, bu Yönetmeliin
yürürlüe girdii tarihten itibaren üç ay içinde bu Yönetmelie uygun hâle getirilir.
Anlan düzenlemeler yürürlüe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin bu Yönetmelie
aykr olmayan hükümlerinin uygulanmasna devam edilir.
GEÇC MADDE 2 – (1) Bu Yönetmeliin yürürlüe girdii tarihten önce kamu kurum
ve kurulular tarafndan balatlan içi almlarnda, Kurum tarafndan aday listeleri
gönderilmi olanlarn ilemleri hakknda ilemlerin balatld tarihte yürürlükte
bulunan hükümler, liste gönderilmemi olan içi almlar hakknda ise bu Yönetmelik
hükümleri uygulanr.
MADDE 25 – (1) Bu Yönetmelik 1/9/2009 tarihinde yürürlüe girer.
R.G. Yayn Tarih-No
10.08.2009–27315
Yaymlayan
Kültür ve Turizm Bakanl
Ad
Kültür Ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu Kapsamndaki Kültür Varlklarnn
Rölöve, Restorasyon, Restitüsyon Projeleri, Sokak Salklatrma, Çevre
Düzenleme Projeleri Ve Bunlarn Uygulamalar le Deerlendirme, Muhafaza,
Nakil leri Ve Kaz Çalmalarna likin Mal Ve Hizmet Almlarna Dair
Yönetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Yönetmelik
Özü
18/6/2005 tarihli ve 25849 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Kültür ve Tabiat
Varlklarn Koruma Kanunu Kapsamndaki Kültür Varlklarnn Rölöve, Restitüsyon,
Restorasyon, Sokak Salklatrma, Çevre Düzenleme Projeleri ve Bunlarn
Uygulamalar ile Deerlendirme, Muhafaza, Nakil leri ve Kaz Çalmalarna likin
Mal ve Hizmet Almlarna Dair Yönetmelikte deiiklikler yaplmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
11.08.2009–27316
Yaymlayan
Millî Eitim Bakanl
Ad
Özürlü Bireylere Uygulanacak Destek Eitim Programlar Ve Eitim Giderlerinin
Karlanmasna Dair Yönetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Yönetmelik
Özü
9/7/2009 tarihli ve 27283 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Özürlü Bireylere
Uygulanacak Destek Eitim Programlar ve Eitim Giderlerinin Karlanmasna Dair
Yönetmelikte deiiklikler yaplmtr.
100|
R.G. Yayn Tarih-No
14.08.2009–27319
Yaymlayan
Sanayi ve Ticaret Bakanl
Ad
Asansör Yönetmeliinde (95/16/At) Deiiklik Yaplmasna Dair Yönetmelik
Özü
31/1/2007 tarihli ve 26420 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Asansör Yönetmeliinde
(95/16/AT) deiiklikler yaplmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Ad
15.08.2009–27320
Çalma ve Sosyal Güvenlik Bakanl
yeri Salk Ve Güvenlik Birimleri le Ortak Salk Ve Güvenlik Birimleri
Hakknda Yönetmelik
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliin amac, iyeri salk ve güvenlik birimi ile ortak
salk ve güvenlik birimlerinde görevlendirilecek iyeri hekimleri ve i güvenlii
uzmanlarnn nitelikleri, says, ie alnmalar, görev, yetki ve sorumluluklar, çalma
artlar, eitimleri ve belgelendirilmeleri, görevlerini nasl yürütecekleri, iyerinde
kurulacak iyeri salk ve güvenlik birimleri ile ortak salk ve güvenlik birimlerinin
nitelikleri, yetkilendirilmesi, bu birimlerde bulunmas gereken personel, araç, gereç ve
teçhizat, görevlendirilecek personelin eitim ve nitelikleri ile ortak salk ve güvenlik
birimlerinden hizmet alnmasna dair usul ve esaslar düzenlemektir.
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu kapsamnda
yer alan;
a) yeri salk ve güvenlik biriminin oluturulmas veya iyeri dnda kurulu ortak salk
ve güvenlik birimlerinden hizmet alnmas ile iyeri hekimi ve gereinde dier personelin
görevlendirilmesi bakmndan devaml olarak en az 50 içi çaltrlan iyerlerini,
b) güvenlii uzman mühendis veya teknik elemann görevlendirilmesi bakmndan
sanayiden saylan ilerin yapld ve devaml olarak en az 50 içi çaltrlan iyerlerini,
kapsar.
MADDE 58 – (1) 16/12/2003 tarihli ve 25318 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan yeri
Salk Birimleri ve yeri Hekimlerinin Görevleri ile Çalma Usul ve Esaslar Hakknda
Yönetmelik ile 20/1/2004 tarihli ve 25352 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Güvenlii ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanlarn Görev, Yetki ve Sorumluluklar
ile Çalma Usul ve Esaslar Hakknda Yönetmelik yürürlükten kaldrlmtr.
GEÇC MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliin yaym tarihinden önce, Bakanlkça verilen
iyeri hekimlii ve i güvenlii uzmanl sertifikalar ile 16/12/2003 tarihinden önce
düzenlenen iyeri hekimlii sertifikalar geçerlidir.
Özü
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Ad
Özü
15.08.2009–27320
Devlet Su leri Genel Müdürlüü
Su Yaplar Denetim Hizmetleri Yönetmelii
- Bu Yönetmeliin amac, gerçek veya tüzel kiiler tarafndan, yeralt ve yerüstü
sularndan faydalanmak ve bunlarn zararlarn önlemek amacyla yaplacak her türlü
su yaplarnn inas esnasnda yatrmlarn hzlandrlmas, takn, deprem gibi doal
felaketlerden sonra meydana gelebilecek ülke kaynaklarnn israfnn önlenmesi,
çevre ile uyumlu uygulama projelerinin ve yapm aamasndaki teknik denetimlerinin
yaplmas ve bu denetimi yapacak firmalara verilecek izin belgeleri ile çaltracaklar
yetkili elemanlarn niteliklerine ilikin usul ve esaslar belirlemektir.
- Bu Yönetmelik, gerçek veya tüzel kiiler tarafndan tesis edilecek su yaplarnn
proje onayn, yapm aamasndaki denetim i ve ilemlerini ve bu ilemlerin yerine
getirilmesi aamasnda denetim firmalarnn görev ve sorumluluklar ile bu firmalarn
yetkilendirilmesini ve bu ilerde çalacak denetim elemanlarnn niteliklerinin
belirlenmesini, yetki belgesi ile ilgili ilemlerin yaplmasn, yetkilendirilmi firma ve
|101
bu firmalarda çalan denetim elemanlarnn görev ve sorumluluklar ile su yaplar
denetim hizmet sözlemesinin düzenlenmesi ve hizmet bedellerinin ödenmesine
ilikin hususlar kapsar.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Ad
Özü
15.08.2009–27320
Enerji Piyasas Düzenleme Kurumu
Kaçak Petrolün Tespit Ve Tasfiyesine Dair Usul Ve Esaslar Hakknda Yönetmelikte
Deiiklik Yaplmasna Dair Yönetmelik
-27/5/2007 tarihli ve 26534 sayl Resmi Gazete’de yaymlanan Kaçak Petrolün Tespit
ve Tasfiyesine Dair Usul ve Esaslar Hakknda Yönetmelikte deiiklikler yaplmtr.
- Bu Yönetmelik 7/10/2009 tarihinde yürürlüe girer.
R.G. Yayn Tarih-No
19.08.2009–27324
Yaymlayan
Bakanlar Kurulu
Ad
Madencilik Faaliyetleri zin Yönetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Yönetmelik
Özü
MADDE 1 – 24/5/2005 tarihli ve 2005/9013 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe
konulan Madencilik Faaliyetleri zin Yönetmeliine aadaki geçici madde eklenmitir.
“GEÇC MADDE 4 – Orman saylan alanlarda madencilik faaliyetlerine ilikin yeni bir
düzenleme yaplncaya kadar orman, muhafaza orman ve aaçlandrma alanlarnda
madenlerin aranmas ve iletilmesi ile ilgili faaliyetlerde alnmas gereken izinlerde
22/3/2007 tarihli ve 26470 sayl Resmi Gazetede yaymlanan Orman Saylan
Alanlarda Verilecek zinler Hakknda Yönetmelik hükümleri uygulanr.”
R.G. Yayn Tarih-No
20.08.2009–27325
Yaymlayan
Ad
Sosyal Sigorta lemleri Yönetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Yönetmelik
Özü
28/8/2008 tarihli ve 26981 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Sosyal Sigorta lemleri
Yönetmeliinde deiiklikler ve yönetmelie eklemeler yaplmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
22.08.2009–27327
Yaymlayan
Sanayi ve Ticaret Bakanl
Ad
Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmelii
Özü
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliin amac, organize sanayi bölgelerinin kuruluu, yapm
ve iletilmesine ilikin usul ve esaslar düzenlemektir.
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik; organize sanayi bölgelerinin planlanmasn, yer
seçimini, OSB’nin gerçekleebilmesi için zorunlu olan ve Bakanln uygun gördüü
teknik altyaplarla ilgili OSB dnda kalan alanlarn onayl snr olarak belirlenmesini,
imar planlar ve parselasyon planlar ile deiikliklerinin onayn, arazi kullanm, yap
ve tesislerinin projelendirilmesi, inas ve kullanm ile ilgili ruhsat ve izinleri, kurulu
protokolünün eklini ve içeriini, organlarn oluumunu, görev ve yetkilerini, çalma
usul ve esaslarn, genel idare giderleri için kredi kullanmakta olan OSB’lerde bölge
müdürü ve görevlendirilecek dier personelin nitelikleri ve saylar ile görevlendirme
eklini, kredi talebi ve bunun geri ödeme usul ve esaslarn, arsa tahsislerini, altyap
tesisleri kurma, kullanma ve iletme hakk ile ilgili hususlar, kredi kullanmakta olan
OSB’lerde ihale usul ve esaslar ile hakedilerin düzenlenmesi ve onaylanmasn,
kiralama usul ve esaslarn, OSB üst kuruluunun görev ve çalma eklini ve Kanunun
uygulanmasna ilikin dier hususlar kapsar.
102|
Yürürlükten kaldrlan yönetmelik
MADDE 182 – (1) 1/4/2002 tarihli ve 24713 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan
Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmelii yürürlükten kaldrlmtr.
GEÇC MADDE 1 – (1) Bakanlk tarafndan onaylanan tekilat emas ve kadrolarda yer
almamasna ramen Kanunun yaymland tarihten önce mevcut kadrolarda çalan
personelin emeklilik veya istifa gibi nedenler ile ayrlmalarna kadar istihdamlarna ve
kazanlm ücret ve sosyal haklarn eski statülerine göre ödenmesine devam edilir.
GEÇC MADDE 2 – (1) 1/4/2002 tarihli ve 24713 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan
Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliinin yürürlüe girdii tarihten
önce OSB’lerde kurulmu, bu Yönetmeliin 101 ve 102 nci maddelerinde belirtilen
konularda faaliyet gösteren tesisler bu kapsama dahil deildir.
GEÇC MADDE 3 – (1) 1/4/2002 tarihli ve 24713 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan
Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeliinin yürürlüe girdii tarihten önce
ina edilerek faaliyete geçmi atksu artma tesisine sahip OSB’lerde, Yönetmeliin
121 inci maddesinin artma tesisi yatrmna katlm bedeli ile ilgili hükmü uygulanmaz.
GEÇC MADDE 4 – (1) Bu Yönetmeliin yürürlüe girdii tarihten önce Bakanlktan
alnan yetki belgeleri, geçerlilik süreleri bitinceye kadar, Yönetmeliin 51 inci
maddesinin üçüncü fkrasnda bahsi geçen imza sirkülerinin yerine geçer.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Ad
Özü
21.08.2009–27326
Ulatrma Bakanl
Karayolu Tama Yönetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Yönetmelik
MADDE 1 – 11/6/2009 tarihli ve 27255 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Karayolu
Tama Yönetmeliinin 57 nci maddesinin onbirinci fkrasnda yer alan “%60” ibaresi
“%40” olarak deitirilmitir.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Ad
21.08.2009–27326
Bayndrlk ve skan Bakanl (Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüü)
Tanmaz Mallarn Snrlandrma, Tespit Ve Kontrol leri Hakkndaki
Yönetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Yönetmelik
28/10/1987 tarihli ve 19618 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Tanmaz Mallarn
Snrlandrma, Tespit ve Kontrol leri Hakkndaki Yönetmelikte deiiklikler yaplmtr.
Özü
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Ad
Özü
25.08.2009–27330
Maliye Bakanl
Avrupa Birlii Ve Uluslararas Kurulularn Kaynaklarndan Kamu darelerine
Proje Karl Aktarlan Hibe Tutarlarnn Harcanmas Ve Muhasebeletirilmesine
likin Yönetmelikte Deiiklik Yaplmasna Dair Yönetmelik
27/11/2007 tarihli ve 26713 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Avrupa Birlii ve
Uluslararas Kurulularn Kaynaklarndan Kamu darelerine Proje Karl Aktarlan
Hibe Tutarlarnn Harcanmas ve Muhasebeletirilmesine likin Yönetmelikte
deiiklikler ve yönetmelie eklemeler yaplmtr.
TEBLLER – TALMATLAR – GENELGELER
R.G. Yayn Tarih-No
05.08.2009–27310
Yaymlayan
Babakanlk
Tebli No
2009/16
Ad
Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu’nun Onsekizinci ve Ondokuzuncu Toplants
ile lgili 2009/16 Sayl Babakanlk Genelgesi
|103
Özü
Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu kurulmasna ilikin 77 sayl Kanun Hükmünde
Kararname gerei ilgili tüm kurum ve kurulular, Kurulca alnan kararlarn
uygulanmasnda görevli olduu, bu dorultuda, ekteki kararlarda belirtilmi olan
sorumlu ya da ilgili bütün kurulularn, BTYK kararlarn gerçekletirmek üzere en üst
düzeyde çaba gösterecekleri hk.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
06.08.2009–27311
Kültür ve Turizm Bakanl
Turizm Tesislerinin Belgelendirilmesine Ve Niteliklerine likin Yönetmeliin
Uygulanmasna Dair Teblide Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli
25/10/2005 tarihli ve 25977 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Turizm Tesislerinin
Belgelendirilmesine ve Niteliklerine likin Yönetmeliin Uygulanmasna Dair Teblide
deiiklikler ve eklemeler yaplmtr.
Özü
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
Özü
104|
12.08.2009–27317
Maliye Bakanl
37
Belediye Gelirleri Kanunu Genel Teblii
-2464 sayl Belediye Gelirleri Kanununun 34 ila 39 uncu maddelerinde düzenlenen
elektrik ve havagaz tüketim vergisinin tarh, tahakkuk ve tahsili ilgili belediyelerce
yaplmakta iken, 5828 sayl 2009 Yl Merkezi Yönetim Bütçe Kanununun 29 uncu
maddesinin (9) numaral fkrasyla yaplan deiiklikle; 1/1/2009 tarihinden sonra
verilmesi gereken elektrik ve havagaz tüketim vergisi beyannamelerine uygulanmak
üzere bu verginin tarh, tahakkuk ve tahsiline Maliye Bakanlna bal vergi dairelerinin
yetkili olduu, söz konusu verginin sorumlularnca kurumlar vergisi yönünden bal
bulunduklar vergi dairesine, Maliye Bakanlnca belirlenecek usul ve esaslara göre
bir beyannameyle bildirilmesi ve verginin de ayn sürede, Genel Bütçenin (B) iaretli
cetveline gelir kaydedilmek üzere, ödenmesi esas getirilmi ve konuya ilikin olarak
36 Seri No.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Teblii yaymlanmtr.
5917 sayl Bütçe Kanunlarnda Yer Alan Baz Hükümlerin lgili Kanun ve Kanun
Hükmünde Kararnamelere Eklenmesi ile Baz Kanun ve Kanun Hükmünde
Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna likin Kanunun 18 inci maddesiyle, bu Kanunun
yaym tarihi itibaryla yürürlüe girmek üzere 5828 sayl Kanunda yer alan düzenlemeye
benzer bir hüküm 2464 sayl Kanuna geçici 6 nc madde olarak eklenmitir.
2464 sayl Kanuna eklenen geçici 6 nc maddeyle, “31/12/2009 tarihine kadar tahakkuk
eden elektrik ve havagaz tüketim vergileri için; bu Kanunun 35 inci maddesinin
ikinci fkrasnda yer alan “ilgili belediyeye” ibaresi “kurumlar vergisi yönünden bal
bulunduklar vergi dairesine” eklinde, 39 uncu maddesinde yer alan “belediyeye bir
beyanname ile bildirmeye ve vergiyi ayn sürede ödemeye mecburdurlar.” ibaresi
“kurumlar vergisi yönünden bal bulunduklar vergi dairesine, Maliye Bakanlnca
belirlenen usul ve esaslara göre bir beyannameyle bildirmeye ve vergiyi ayn sürede,
genel bütçenin (B) iaretli cetveline gelir kaydedilmek üzere ödemeye mecburdurlar;
verginin tarh, tahakkuk ve tahsiline ilgili vergi daireleri yetkilidir.” eklinde uygulanr.”
hükmü getirilmi bulunmaktadr.
Söz konusu düzenleme, elektrik ve havagaz tüketim vergisine ilikin 2464 sayl
Kanunun 35 ve 39 uncu maddelerinin uygulanmasna yönelik olup bu Tebliin
konusunu, 31/12/2009 tarihine kadar verilecek beyannameler üzerine tahakkuk
edecek olan elektrik ve havagaz tüketim vergisinin tarh, tahakkuk ve tahsili
hususlarndaki açklamalar oluturmaktadr.
-36 Seri No.lu Belediye Gelirleri Kanunu Genel Teblii bu Tebliin yaym tarihi
itibaryla yürürlükten kaldrlmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
12.08.2009–27317
Yaymlayan
Maliye Bakanl
Tebli No
272
Ad
Gelir Vergisi Genel Teblii
Özü
16/6/2009 tarihli ve 5904 sayl Gelir Vergisi Kanunu ve Baz Kanunlarda Deiiklik
Yaplmas Hakknda Kanunla 193 sayl Gelir Vergisi Kanununun 25 inci ve 32 nci
maddelerinde yaplan deiikliklere ilikin açklamalar hk.
R.G. Yayn Tarih-No
20.08.2009–27325
Yaymlayan
Hazine Müstearl
Tebli No
2009/2
Ad
Yatrmlarda Devlet Yardmlar Hakknda Kararn Uygulanmasna likin 2009/1
Sayl Tebli’de Deiiklik Yaplmasna likin Tebli
Özü
28/7/2009 tarihli ve 27302 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Yatrmlarda Devlet
Yardmlar Hakknda Kararn Uygulanmasna likin 2009/1 sayl Teblide deiiklikler
yaplmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
22.08.2009–27327
Yaymlayan
Kamu hale Kurumu
Tebli No
-
Ad
Kamu hale Genel Teblii
Özü
Madde 11.1. Bu Tebliin amac, 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayl Kamu hale Kanunu ile
5/1/2002 tarihli ve 4735 sayl Kamu hale Sözlemeleri Kanununun uygulanmasnda
karlalan tereddütlere açklk getirilmesi ve bu hususlarda uyulmas gerekli esaslarn
belirlenmesidir.
Madde 9191.1 25/7/2005 tarihli ve 25886 sayl Resmi Gazete’de yaymlanan Kamu hale Genel
Teblii yürürlükten kaldrlmtr.
Geçici Madde 1Bu tebliin yaymlanmasndan önce ilan veya duyurusu yaplm olan ihaleler,
ilan edildii veya duyurulduu tarihte yürürlükte olan Tebli hükümlerine göre
sonuçlandrlr.
Madde 9292.1 Bu Tebli yaym tarihinde yürürlüe girer.
KARARLAR
R.G. Yayn Tarih-No
28.08.2009- 27333
Yaymlayan
çileri Bakanl
Ad
Antalya li Alanya lçesine Bal Cikcilli, Oba, Çplakl, Tosmur ve Kestel
Belediyeleri ile Asmaca, Paaköy ve Mahmutseydi Köylerinin Tüzel Kiiliklerinin
Kaldrlarak Alanya Belediyesi Snrlar çine Katlmas Hakknda Karar
Özü
Antalya li Alanya lçesine bal Cikcilli, Oba, Çplakl, Tosmur ve Kestel Belediyeleri
ile Asmaca, Paaköy ve Mahmutseydi Köylerinin tüzel kiiliklerinin kaldrlarak Alanya
Belediyesi snrlar içine katlmas 5393 sayl Belediye Kanununun 11 inci maddesi
uyarnca uygun görülmütür.
|105
Eylül
BAKANLAR KURULU KARARI
R.G. Yayn Tarih-No
03.09.2009 – 27338
Kanun Tarih ve No
10.08.2009 – 2009/15362
Ad
Baz llerde Mahalli dare Birliklerinin Kurulmas Hakknda Karar
Özü
Baz illerde mahalli idare birliklerinin kurulmas hk.
R.G. Yayn Tarih-No
16.09.2009 – 27351
Kanun Tarih ve No
14.09.2009 – 2009/15411
Ad
6772 Sayl Kanun Kapsamna Giren Kurumlarda Çalan çilere 2009 Ylnda
Yaplacak lave Tediyelerinin Sürelerinin Düzenlenmesi Hakknda Karar
Özü
4/7/1956 tarihli ve 6772 sayl Kanun kapsamna giren kurumlarda çalan içilere,
anlan Kanunun 3 üncü maddesine göre 2009 ylnda verilecek ilave tediyenin birinci
yarsnn 17/9/2009, dier yarsn 25/11/2009 tarihinde ödenmesi kararlatrlmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
16.09.2009 – 27351 (Mükerrer)
Kanun Tarih ve No
14.07.2009 – 2009/15430
Ad
Orta Vadeli Program (2010-2012)’n Kabul Edilmesi Hakknda Karar
Özü
2010-2012 yllar orta vadeli programn kabul edilmi,
Söz konusu programa göre;
-Belediye ve il özel idarelerinin, mali yaplarnn güçlendirilmesi ve hemehrilerine
kar yönetim sorumluluklarnn artrlmas amacyla öz gelirlerinin artrlmasna
yönelik düzenleme 2010 ylnda hayata geçirilecektir.
-Belediye ve il özel idarelerinin mali yaplarnn güçlendirilmesi ve hemehrilerine kar
yönetim sorumluluklarnn artrlmas amacyla, öz gelirlerinin artrlmasna yönelik
düzenleme hayata geçirilecektir. Yerel idarelerin öz gelirlerin artrlmasnda imar ve
altyap hizmetleri sonrasnda varlklarn deerinde ortaya çkan artlardan daha fazla
yararlanlacaktr.
Çevre korumaya yönelik kentsel altyap hizmetlerinin planlanmas, projelendirilmesi,
gerçekletirilmesi ve iletilmesinde belediyelerin kapasiteleri gelitirilecektir.
R.G. Yayn Tarih-No
18.09.2009 – 27353
Kanun Tarih ve No
14.09.2009 – 2009/15433
Ad
Baz Düzey 2 Bölgelerinde Kalknma Ajanslar Kurulmasna Dair Bakanlar
Kurulu Kararlarnda Deiiklik Yaplmas Hakknda Karar
Özü
- 31/5/2006 tarihli ve 2006/10550 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe konulan
Baz Düzey 2 Bölgelerinde Kalknma Ajanslar Kurulmasna Dair Karara,
- 10/11/2008 tarihli ve 2008/14306 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe
konulan Baz Düzey 2 Bölgelerinde Kalknma Ajanslar Kurulmas Hakknda Karara,
- 14/7/2009 tarihli ve 2009/15236 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe konulan
Baz Düzey 2 Bölgelerinde Kalknma Ajanslar Kurulmas Hakknda Karara,
ek maddeler eklenmitir.
106|
YÖNETMELKLER
R.G. Yayn Tarih-No
03.09.2009 – 27338
Kanun Tarih ve No
Maliye Bakanl
Ad
Kamu Tanmazlarnn Yatrmlara Tahsisine likin Usul ve Esaslar
Özü
MADDE 1 – (1) Bu Usul ve Esaslarn amac; mülkiyeti Hazineye, özel bütçeli idarelere,
il özel idarelerine ve belediyelere ait tanmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu
altndaki yerler üzerinde 14/7/2009 tarihli ve 2009/15199 sayl Bakanlar Kurulu
Kararyla yürürlüe konulan Yatrmlarda Devlet Yardmlar Hakknda Karar gereince
gruplandrlan illerde ve tevik edilen sektörlerde yatrm yapacak yatrm tevik belgesi
sahibi gerçek ve tüzel kiilere ön izin ve kullanma izni verilmesine veya irtifak hakk
tesis edilmesine ilikin ilemleri düzenlemektir.
GEÇC MADDE 1 – (1) 29/1/2004 tarihli ve 5084 sayl Yatrmlarn ve stihdamn
Teviki ile Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanunun mülga 5 inci
maddesi kapsamnda bedelsiz irtifak hakk tesis edilen veya kullanma izni verilen
tanmazlar ile 5084 sayl Kanunun geçici 3 üncü maddesi uyarnca 28/2/2009
tarihinde bedelsiz irtifak hakk tesis edilmek veya kullanma izni verilmek amacyla
ilana çklm ancak, ilemleri tamamlanmam tanmazlar hakknda, Yatrm ve
stihdamn Teviki Amacyla Bedelsiz rtifak Hakk Tesis Edilmesine ve Bedelsiz
Kullanma zni Verilmesine likin Usul ve Esaslar uygulanr.
MADDE 30 – (1) 26/5/2007 tarihli ve 26533 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Yatrm
ve stihdamn Teviki Amacyla Bedelsiz rtifak Hakk Tesis Edilmesine ve Bedelsiz
Kullanma zni Verilmesine likin Usul ve Esaslar yürürlükten kaldrlmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
04.09.2009–27339
Kanun Tarih ve No
Çevre ve Orman Bakanl
Ad
Tehlikeli Atklarn Kontrolü Yönetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Yönetmelik
Özü
14/3/2005 tarihli ve 25755 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Tehlikeli Atklarn
Kontrolü Yönetmeliinde deiiklikler yaplmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
08.09.2009–27343
Kanun Tarih ve No
Kamu hale Kurumu
Ad
Yapm leri haleleri Uygulama Yönetmeliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Yönetmelik
Özü
4/3/2009 tarihli ve 27159 sayl mükerrer Resmî Gazete’de yaymlanan Yapm leri
haleleri Uygulama Yönetmeliinde deiiklikler yaplmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
Kanun Tarih ve No
Ad
09.09.2009–27344
Bakanlar Kurulu
Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Yönetmelikte Deiiklik Yaplmasna
Dair Yönetmelik
MADDE 1 – 27/11/2007 tarihli ve 2007/12937 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile
yürürlüe konulan Binalarn Yangndan Korunmas Hakknda Yönetmeliin 2 nci
maddesi aadaki ekilde deitirilmitir.
“MADDE 2- (1) Bu Yönetmelik;
a) Ülkedeki her türlü yap, bina, tesis ile açk ve kapal alan iletmelerinde alnacak
yangn önleme ve söndürme tedbirlerini,
Özü
|107
b) Yangnn s, duman, zehirleyici gaz, boucu gaz ve panik sebebiyle can ve mal
güvenlii bakmndan yol açabilecei tehlikeleri en aza indirebilmek için yap, bina,
tesis ve iletmelerin tasarm, yapm, kullanm, bakm ve iletim esaslarn,
kapsar.
(2) Karada ve suda, sürekli veya geçici, resmî veya özel, yeralt veya yerüstü inaat
ile bunlarn ilâve, deiiklik ve onarmlarn içine alan sabit ve hareketli tesisler bu
Yönetmeliin uygulanmas bakmndan yap saylr ve bu tesisler hakknda bu
Yönetmelie göre ilem yaplr.
(3) Türk Silahl Kuvvetlerince kullanlan yap, bina ve tesisler ile eitim ve tatbikat
alanlarnda uygulanacak yangn önlemleri, bu Yönetmelik hükümleri de dikkate
alnarak yapnn özelliklerine göre Millî Savunma Bakanlnca belirlenir.”
…
MADDE 3 – Ayn Yönetmeliin 5 inci maddesi aadaki ekilde deitirilmitir.
“MADDE 5- (1) Projeler, kanuni düzenlemeler yannda, yangna kar güvenlik
bakmndan bu Yönetmelikte öngörülen artlara uygun deil ise yap ruhsat
verilmez. Yeni yaplan veya proje tadilat ile kullanm amac deitirilen yaplarda
bu Yönetmelikte öngörülen esaslara göre imalat yaplmadnn tespiti hâlinde, bu
eksiklikler giderilinceye kadar binaya yap kullanma izin belgesi veya çalma ruhsat
verilmez.
(2) Tasarmclar tarafndan, bu Yönetmelikte hakknda yeterli hüküm bulunmayan
hususlarda ve metro, marina, helikopter pisti, tünel, stadyum, havaliman ve benzeri
kullanm alanlarnn yangndan korunmasnda Türk Standartlar, bu standartlarn
olmamas hâlinde ise Avrupa Standartlar esas alnr. Türk veya Avrupa Standartlarnda
düzenlenmeyen hususlarda, uluslararas geçerlilii kabul edilen standartlar da
kullanlabilir.
(3) Bu Yönetmeliin uygulanmasnda proje ve yapm ile ilgili konularda tereddüde
düülen hususlar hakknda Bayndrlk ve skân Bakanlnn, dier hususlar hakknda
ise çileri Bakanlnn uygulamaya esas olacak yazl görüü alnarak bu görülere
göre ilem yaplr.”
R.G. Yayn Tarih-No
14.09.2009–27349
Yaymlayan
Ulatrma Bakanl (Denizcilik Müstearl)
Ad
Balama Kütüü Uygulama Yönetmelii
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliin amac; balama kütüklerinin tutulmasna ilikin usul
ve esaslar ile uygulanacak mali hükümler ve idari yaptrmlar belirlemektir.
a) 18 gros tonilatodan küçük ticari gemi ve deniz araçlarn,
b) Özel kullanma mahsus gemi ve deniz araçlarn,
c) Ticari veya özel tüm iç su araçlarn,
ç) Bunlarn mâlik ve iletenlerini,
kapsar.
(2) 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayl Türk Ticaret Kanununa göre kurulmu Milli Gemi
Siciline tescili zorunlu olanlar, 16/2/1999 tarihli ve 4490 sayl Kanuna göre kurulmu
Türk Uluslararas Gemi Siciline tescilli ticari gemi ve deniz araçlar, devlete ait olup
temel kamu hizmetlerine tahsisli olanlar, silahl kuvvetlere ait gemi, deniz ve iç su
araçlar hakknda bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
Özü
108|
MADDE 5 – (1) Balama kütüü, her liman bakanlnda ve liman bakanlnn yetki
alannda bulunmayan iç sularda belediye bakanlklar bünyesinde kurulur. Balama
kütüünün iç sularda hangi belediye bakanlklar bünyesinde tutulaca iç su araçlar
mevzuatna göre belirlenir.
…
MADDE 7 – (1) Balama kütüünün tutulmasndan liman bakan yetkili ve sorumludur.
Liman bakanlnn yetki alanna girmeyen iç sularda yetki ve sorumluluk Belediye
bakanndadr.
…
MADDE 18 – (1) Balama kütüüne kaydedilen her bir gemi, deniz ve iç su aracna
balama kütüü ruhsatnamesi verilir. Ruhsatname, gemi, deniz ve iç su aracnn
kaydedildii balama kütüünü tutmakla görevli bakanlk tarafndan düzenlenir.
Ruhsatnamenin geçerlik süresi be yldr.
…
MADDE 25 – (1) Gemi, deniz ve iç su araçlarna düzenlenecek ruhsatnameler ve
bunlarn vizeleri, 2/7/1964 tarihli ve 492 sayl Harçlar Kanununa bal (8) sayl
tarifenin “XIII- Balama kütüü ruhsatnamelerinden ve bunlarn vizelerinden alnacak
harçlar” bölümünde belirlenen harca tâbidir. Ruhsatnamenin düzenlendii yl ayrca
vize harc alnmaz.
(2) Harç, ruhsatnamenin düzenlendii veya vize ileminin yapld tarihte doar.
Ruhsatnamenin düzenlenmedii veya vize ileminin yaplmad süre için geriye
yönelik harç aranlmaz.
…
MADDE 29 – (1) Ruhsatnamesi olmayan veya zamannda vize ilemi yaplmayan gemi,
deniz ve iç su aracnn mâliki ve iletenine, tescil edilmemesi veya vize yaptrlmamas
nedeniyle tahsil edilemeyen ruhsat ve vize harç tutarnn iki kat idari para cezas
bakanlklar tarafndan verilir.
(2) Mâlik ve ileten farkl ise ayr ayr, ayn kii olduu takdirde mâlik sfatyla tek bir ceza
verilir. Bu Yönetmeliin 6 nc maddesinin ikinci fkras ile geçici 1 inci maddesinde
belirtilen süreler içerisinde ruhsatname alnmamas nedeniyle kabahat fiili olumaz.
(3) Ruhsatnamesi olmamas nedeniyle idari para cezas verilmesi gereken durumlarda,
gemi, deniz ve iç su aracnn harca esas boy; dare kaytlarna, kayt bulunmayanlar
için yaplacak ölçüme göre tespit edilir.
…
MADDE 32 – …
(2) Belediye bakanlklar tarafndan verilen idari para cezalar ilgili belediyenin
bütçesine gelir kaydedilir ve söz konusu idari para cezalar belediyenin muhasebe
birimine, muhasebe yetkilisi mutemedine veya belediyenin ilgili banka hesabna
ödenebilir.
GEÇC MADDE 1 – (1) 5897 sayl Kanunun yürürlüe girdii tarihte mevcut olan
gemi, deniz ve iç su araçlarnn balama kütüklerine kayt edilebilmesi için, mâlik veya
iletenlerinin 30/12/2009 tarihine kadar ilgili bakanla bavurmalar gerekmektedir.
(2) Bu tarihe kadar bavurulmamas hâlinde, re’sen tescil ve idari para cezas
verilmesine ilikin hükümler uygulanr.
MADDE 38 – (1) Bu Yönetmelik, 30/6/2009 tarihinden geçerli olmak üzere yaym
tarihinde yürürlüe girer.
|109
R.G. Yayn Tarih-No
Kanun Tarih ve No
Ad
Özü
R.G. Yayn Tarih-No
Kanun Tarih ve No
Ad
Özü
R.G. Yayn Tarih-No
Kanun Tarih ve No
Ad
Özü
19.09.2009–27354
Türkiye Kurumu
Kamu Kurum ve Kurulularna Eski Hükümlü çi Alnmasnda Uygulanacak
Usul ve Esaslar Hakknda Yönetmelik
MADDE 1 – (1) Bu Yönetmeliin amac, kamu kurum ve kurulularna i kanunlar
hükümlerine göre çaltrlmak üzere, sürekli veya geçici eski hükümlü içi alnmasna
ilikin usul ve esaslar düzenlemektir.
…
c) l özel idareleri, belediyeler, bunlarn kurduklar veya üye olduklar mahallî idare
birlikleri ile bal kurulular, müessese ve iletmelerine,
…
sürekli veya geçici eski hükümlü içi almn kapsar.
MADDE 22 – (1) 22/4/2006 tarihli ve 26147 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Kamu
Kurum ve Kurulularnda çi Olarak stihdam Edilecek Özürlü ve Eski Hükümlülere
Uygulanacak Snav Yönetmelii yürürlükten kaldrlmtr.
19.09.2009–27354
Bakanlar Kurulu
Devlet Memurlarnn ikâyet ve Müracaatlar Hakknda Yönetmelikte Deiiklik
Yaplmasna Dair Yönetmelik
28/11/1982 tarihli ve 8/5743 sayl Bakanlar Kurulu Karar ile yürürlüe konulan
Devlet Memurlarnn ikayet ve Müracaatlar Hakknda Yönetmelikde deiiklikler
yaplmtr.
26.09.2009–27358
çileri Bakanl
Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasna likin Yönetmelikte
Deiiklik Yaplmasna Dair Yönetmelik
7/10/2004 tarihli ve 25606 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Özel Güvenlik
Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasna likin Yönetmelikte deiiklikler
yaplmtr.
TEBLLER – TALMATLAR – GENELGELER
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
Özü
110|
05.09.2009–27340
Maliye Bakanl
11
Tedavi Yardmna likin Uygulama Teblii
-178 sayl Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 8 inci maddesi ve ilgili dier
mevzuatn Maliye Bakanlna vermi olduu yetki ve görevler çerçevesinde,
uygulamada karlalan tereddütlerin giderilmesi ve yarg organlarnca verilen
kararlar sebebiyle ortaya çkan hukuki boluklarn giderilmesi amacyla, 23/10/2008
tarihli ve 27033 sayl Resmi Gazetede yaymlanarak yürürlüe girmi olan (6) Sra
No’lu Tedavi Yardmna likin Uygulama Tebliinde deiiklikler yaplmtr.
…
- “Di tedavileri” balkl 5 inci maddesinin “Özel salk kurum ve kurulularnda
di tedavisi” balkl (2) numaral fkras ile 7/2/2009 tarihli ve 27134 sayl Resmi
Gazetede yaymlanarak yürürlüe girmi olan (8) Sra No’lu Tedavi Yardmna likin
Uygulama Tebliinin 2 nci maddesi yürürlükten kaldrlm ve 5 inci maddesinin
“Resmi salk kurum ve kurulularnda di tedavisi” balkl (1) numaral fkrasna
aadaki bent eklenmitir.
“5.1.8. Di tedavisi amacyla özel salk kurum ve kurulular ile serbest di
hekimliklerine sevk yaplmayacaktr. Di tedavileri, Devlet Memurlarnn Tedavi
Yardm ve Cenaze Giderleri Yönetmelii ve Tebli hükümleri çerçevesinde resmi
salk kurum ve kurulularnda salanacaktr.”
…
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
Özü
09.09.2009–27344
Bayndrlk ve skan Bakanl
Proje ve Kontrolluk lerinde Uygulanacak Fiyat Art Oranlar Hakknda Tebli
Proje ve kontrolluk ilerinde 1/7/2009 tarihinden itibaren uygulanmak üzere belirlene
fiyat artlar hk.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
09.09.2009–27344
Çalma ve Sosyal Güvenlik Bakanl
Kamu Kurum ve Kurulularnn Daimi Kadrolarna lk Defa çi Olarak Alnacaklar
çin Yaplacak Merkezi Snava Girecekler ile Eitim Düzeyleri tibaryla Merkezi
Snav Dnda Kalanlar ve Bunlarn e Yerletirilmelerine likin Usul ve Esaslar
Hakknda Tebliin Yürürlükten Kaldrlmasna Dair Tebli
11/4/2006 tarihli ve 26136 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan “Kamu Kurum ve
Kurulularnn Daimi Kadrolarna lk Defa çi Olarak Alnacaklar çin Yaplacak
Merkezi Snava Girecekler ile Eitim Düzeyleri tibaryla Merkezi Snav Dnda Kalanlar
ve Bunlarn e Yerletirilmelerine likin Usul ve Esaslar Hakknda Tebli” yürürlükten
kaldrlmtr.
Özü
Özü
18.09.2009–27353
Devlet Planlama Tekilat Müstearl
2009/1
2010-2012 Dönemi Yatrm Program Hazrlklar le lgili 2009/1 Sayl Devlet
Planlama Tekilat Müstearl Genelgesi
2010-2012 dönemi yatrm program hazrlklarnda sektörel bazda eitim, salk,
teknolojik aratrma, ulatrma, içme suyu ile bilgi ve iletiim teknolojileri yatrmlarna
öncelik verilecektir.
Bütün kamu kurulular, 2010-2012 dönemi yatrm tekliflerini Dokuzuncu Kalknma
Plan ve Orta Vadeli Program’da yer alan amaç ve öncelikler ile ilikisini kurarak
yapacaklar, yeni yatrm tekliflerini ayrntl sektör çalmalar ile nitelikli yaplabilirlik
etütlerine dayandracaklardr.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
18.09.2009–27353
Maliye Bakanl
2010-2012 Dönemi Bütçe Çars ve Eki Bütçe Hazrlama Rehberi
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
|111
Özü
Kamu kaynaklarnn kullanmnda, Orta Vadeli Program ile belirlenen politika ve
öncelikler dorultusunda hareket edilecek, yürütülmekte olan faaliyet ve projeler
gereklilik, etkinlik ve verimlilik açsndan gözden geçirilerek kamu harcamalarnn
salkl bir temele kavuturulmas salanacaktr.
Mali yönetim ve kontrol ile iç denetim faaliyetlerinin genel yönetim kapsamndaki
kamu idarelerinde etkin bir ekilde uygulanmas için gerekli çalmalar sürdürülecek,
bu faaliyetlere yönelik teknik ve idari kapasite artrlacaktr. Mali saydaml ve
hesap verme sorumluluunu güçlendirecek düzenlemeler yaplarak uygulamalar
gelitirilecektir.
Karar verme süreçlerini güçlendirmek, mali saydamlk ve hesap verilebilirlii artrmak
amacyla kamu idarelerinde stratejik planlama ve performans esasl bütçeleme
uygulamalar yaygnlatrlacaktr.
Kamu idareleri, Orta Vadeli Program, Orta Vadeli Mali Plan, Bütçe Çars ve eki
Bütçe Hazrlama Rehberi ile Yatrm Genelgesi ve eki Yatrm Program Hazrlama
Rehberinde yer alan makro politikalar, hedef ve gösterge niteliindeki temel ekonomik
büyüklükler, ödenek teklif tavanlar, genel ilkeler ve standartlar esas alarak gider ve
gelir tekliflerini hazrlayacaklardr.
Çok yll bütçeleme anlay, kamu harcamalarnn etkin bir ekilde önceliklendirilmesine
dayandndan, kamu idarelerinin tekliflerini hazrlarken Orta Vadeli Program ve
Orta Vadeli Mali Plana uygun olarak hizmet önceliklerini iyi belirlemeleri ve kaynak
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
18.09.2009–27353
2008 Yl Sosyal Sigortalar Kurumu Salk Uygulama Tebliinde Deiiklik
Yaplmasna Dair Tebli
MADDE 1 – 29/9/2008 tarihli ve 27012 sayl birinci mükerrer Resmi Gazetede
yaymlanarak yürürlüe giren “2008 Yl Sosyal Güvenlik Kurumu Salk Uygulama
Teblii” nin (SUT) “Ayakta tedavide hekim ve di hekimi muayenesi katlm pay”
balkl (6.1) numaral maddesi aadaki ekilde deitirilmitir.
“Salk hizmeti sunucularnda yaplan hekim ve di hekimi muayenesi nedeniyle
uygulanacak katlm pay tutarlar aada belirtilmitir.
Birinci basamak salk kurulular ve aile hekimlii muayenelerinde
2 TL
kinci ve üçüncü basamak resmi salk kurumlarnda
8 TL,
Özel salk kurumlarnda
15 TL,
Ancak salk hizmeti sunucularnda yaplan muayene sonrasnda kiilerin muayeneye
ilikin reçete ile eczanelere müracaat etmemesi durumunda, birinci basamak salk
kurulular ile aile hekimlii muayenelerinde katlm pay alnmaz, ikinci ve üçüncü
basamak resmi salk kurumlar ile özel salk kurumlarndaki muayenelerde ise
3 TL indirim yaplr. Katlm paynn tahsiline ilikin düzenlemeler (6.6.1) numaral
maddede açklanmtr.
MADDE 2- Ayn Tebliin “Ayakta tedavide hekim ve di hekimi muayenesi katlm
pay” balkl (6.6.1) numaral maddesi aadaki ekilde deitirilmitir.
Birinci basamak salk kurulular ve aile hekimlii muayenelerine ilikin 2 TL
tutarndaki katlm pay, kiilerin muayeneye ilikin reçete ile eczanelere müracaat
aamasnda eczaneden tahsil edilir.
kinci ve üçüncü basamak resmi salk hizmeti sunucularnda yaplan muayeneler
için 8 TL öngörülen katlm paynn;
Özü
112|
a) Kurumdan gelir ve aylk alanlar ile bakmakla yükümlü olduklar kiiler için 5 TL
tutarndaki ksm gelir ve aylklarndan, 3TL lik tutar ise kiilerin muayeneye ilikin
reçete ile eczanelere müracaat aamasnda eczaneden tahsil edilir.
b) Dier kiiler için ise 8 TL katlm pay tutar eczanelerden tahsil edilir. Kiilerin
muayeneye ilikin reçete ile eczanelere müracaat etmemesi durumunda katlm pay
tutarnn hesaplanmasnda (6.1) numaral maddenin ikinci fkrasnda saylan indirim
uygulanr. Bu durumda muayeneye ilikin 5 TL tutarndaki katlm pay, kiinin reçete
ile ilk eczaneye müracaatnda tahsil edilecektir.
Özel salk hizmeti sunucularnda yaplan muayeneler için 15 TL öngörülen katlm
paynn;
a) Kurumdan gelir ve aylk alanlar ile bakmakla yükümlü olduklar kiiler için 12 TL
tutarndaki ksm gelir ve aylklarndan, 3TL lik tutar ise kiilerin muayeneye ilikin
reçete ile eczanelere müracaat aamasnda eczaneden tahsil edilir.
b) Dier kiiler için ise 12 TL katlm pay tutar salk hizmeti sunucusu tarafndan,
3TL lik tutar ise kiilerin muayeneye ilikin reçete ile eczanelere müracaat aamasnda
eczaneden tahsil edilir.
stisnai durumlar nedeniyle Kurum bilgi ilem sisteminden hasta takip numaras/
provizyon alnamamasna ramen gerekli salk yardmlar salanan, (3.3) numaral
maddenin ikinci fkrasnn (a), (b) ve (c) bentlerinde belirtilen kiilerden muayene
katlm pay tahsil edilmesi gerekenler için muayenenin yapld salk kurumlarnca
kiilerden tahsil edilir.
MADDE 7 – Bu Tebliin;
a) (1), ve (2) numaral maddeleri 01/10/2009 tarihinde,
b) (3) numaral maddesi bu tebliin yaym tarihinden 45 gün sonra,
c) (4), (5) ve (6) numaral maddeleri 14/09/2009 tarihinden itibaren geçerli olmak
üzere yaym tarihinde yürürlüe girer.
R.G. Yayn Tarih-No
18.09.2009–27353
Yaymlayan
Maliye Bakanl
Tebli No
12
Ad
Tedavi Katlm Paynn Uygulanmas Hakknda Tebli
Özü
1- Bu Tebliin amac; kapsama dahil kiilerden, ayakta tedavilerinde hekim ve di
hekimi muayenelerinde, vücut d protez ve ortez kullanmlarnda ve yardmc üreme
yöntemi tedavilerinde katlm pay alnmasna ilikin esas ve usullerin tespit edilmesidir.
2- Bu Tebli;
a) Kamu idarelerinde 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk
Sigortas Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fkrasnn (c) bendi kapsamnda
sigortal olarak istihdam edilenlerden sigorta primleri ayn Kanunun geçici 4 üncü
maddesine göre ödenmekte olanlar (bunlardan aylksz izinli olup, ilgili mevzuat
gereince tedavi yardm hakk devam edenler dâhil) ile bunlarn bakmakla yükümlü
olduu aile fertleri,
b) 18/6/1992 tarihli ve 3816 sayl Ödeme Gücü Olmayan Vatandalarn Tedavi
Giderlerinin Yeil Kart Verilerek Devlet Tarafndan Karlanmas Hakknda Kanun
kapsamndaki yeil kart sahipleri ve ilgili mevzuatnda 3816 sayl Kanun hükümlerine
göre tedavilerinin salanmas hükme balanm olanlar,
|113
hakknda uygulanr.
5510 sayl Kanunun geçici 12 nci maddesinin dokuzuncu fkras kapsamna girenler
hakknda bu Tebli hükümleri uygulanmaz.
…
6- Ayakta tedavide hekim ve di hekimi muayenesinde katlm pay alnmas
Kapsama dâhil kiilerin salk kurum ve kurulularndaki ayakta tedavilerine ilikin
hekim ve di hekimi muayenelerinden;
Birinci basamak salk kurulular ve aile hekimlii muayenelerinde
2 TL
kinci ve üçüncü basamak resmi salk kurumlarnda
8 TL,
Özel salk kurumlarnda
15 TL,
tutarnda katlm pay alnr.
Kapsama dâhil kiilerin ayakta tedavilerinde hekim ve di hekimi muayeneleri
sonucunda reçete düzenlenmemesi veya reçete edilen ilaçlarn temini amacyla
eczanelere müracaat edilmemesi durumunda; birinci basamak salk kurulular ile
aile hekimlii muayenelerinde katlm pay alnmaz, ikinci ve üçüncü basamak resmi
salk kurumlar ile özel salk kurumlarndaki muayenelerde yukardaki tutarlardan
3 TL indirim yaplr.
7- Kamu personeli ve aile fertlerinin katlm paynn tahsili
2 nci maddenin birinci fkrasnn (a) bendinde saylan hak sahiplerinin muayene katlm
pay, kurumlar tarafndan çalanlarn aylk ve ücretlerinden kesilmek suretiyle tahsil edilir.
Katlm pay, salk kurum ve kurulularnda, bu Tebliin yürürlük tarihinden itibaren
hasta sevk kad düzenlenmek veya hasta giri kayd yaplmak suretiyle salanan
tedavilere bal olarak düzenlenen tedavi faturalar ve reçeteler esas alnarak
hesaplanacaktr.
…
15- Katlm pay alnmayacak haller, salk hizmetleri ve kiiler
Bu Tebli kapsamna girenler için;
a) Afet ve sava hali nedeniyle salanan salk hizmetlerinden, 14 üncü maddeye
göre alnmas gereken katlm pay hariç bu Tebli hükümlerine göre katlm pay ve
ilaç katlm pay alnmaz.
b) Diyaliz tedavilerinden muayene katlm pay alnmaz.
c) Kiiye yönelik koruyucu salk hizmetlerinden bu Tebli hükümlerine göre katlm
pay alnmaz.
ç) Bu Tebliin 13 üncü maddesine göre katlm pay alnacak vücut d protez
ve ortezler kapsamna girmeyen dier protez ve ortezler ile tbbi malzeme ve sarf
malzemelerinden katlm pay alnmaz.
d) Organ, doku ve kök hücre nakline ilikin salk hizmetleri için bu Tebli hükümlerine
göre katlm pay alnmaz.
e) Kamu görevlilerinden görevleri gerei kurumlar tarafndan talep edilen salk
kurulu raporlar veya salk raporlar için katlm pay alnmaz.
114|
f) Kamu görevlisi olarak çalyor olmak ve tedavi giderleri ilgili kurumlarnca
karlanmak kaydyla;
1- 1005 sayl stiklal Madalyas Verilmi Bulunanlara Vatani Hizmet Tertibinden eref
Ayl Balanmas Hakknda Kanun hükümlerine göre eref ayl alan kiiler ile
bunlarn elerinden,
2- 3292 sayl Vatani Hizmet Tertibi Aylklarnn Balanmas Hakknda Kanun
hükümlerine göre aylk alan kiilerin sadece kendilerinin tedavilerinden,
3- 2330 sayl Nakdi Tazminat ve Aylk Balanmas Hakknda Kanun hükümlerine
göre aylk alan kiilerin sadece kendilerinin tedavilerinden,
4- Vazife malûllüü, harp malûllüü ayl alanlarn veya 3713 sayl Terörle Mücadele
Kanunu kapsamnda aylk balanm olanlarn sadece kendilerinin tedavilerinden,
ilaç katlm pay ve bu Tebli’de düzenlenen katlm paylar alnmaz.
16- Yürürlükten kaldrlan hükümler
31/12/2008 tarihli ve 27097 sayl 7 nci Mükerrer Resmi Gazetede yaymlanan
Tedavi Katlm Paynn Uygulanmas Hakknda Tebli, deiiklik ve ekleri ile birlikte
yürürlükten kaldrlmtr.
17- Bu Tebli 1/10/2009 tarihinde yürürlüe girer.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
Özü
19.09.2009–27354
Mesleki Yeterlilik Kurumu
Ulusal Meslek Standartlarna Dair Tebli
Kule Vinç Operatörü (Seviye 3), Endüstriyel Boru Montajcs (Seviye 3), Panel Sistem
Demiryolu Ustas (Seviye 4) meslek standardnn yürürlüe konulmas hk.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
19.09.2009–27354
Maliye Bakanl
4
Genel Yönetim Mali statistikleri Genel Teblii (Genel Yönetim Sektörü
Kapsamna lk Defa Alnan Kamu darelerinin Mali Verileri)
MADDE 1 – (1) Bu Tebliin amac, genel yönetim kapsamndaki kamu idarelerine
ait mali istatistiklerin üretilmesine esas tekil etmek üzere, 5018 sayl Kanunun 52
nci maddesi hükümlerine göre belirlenen Genel Yönetim Sektörü kapsamna ilk
defa alnan kamu idarelerinin mali verilerinin derlenmesindeki usul ve esaslar, veri
derleme sürecindeki sorumlular ve mali verilerin süresinde gönderilmemesi halinde
uygulanacak yaptrmlar belirlemektir.
MADDE 2 – (1) 4/2/2009 tarihli ve 27131 sayl Resmî Gazete’de yaymlanarak yürürlüe
giren Genel Yönetim Sektörünün Kapsamna ilikin 2 Sra Nolu Genel Yönetim Mali
statistikleri Genel Teblii ile belirlenen Genel Yönetim Sektörü Kapsamna dâhil
kamu idarelerinden ekli listede saylanlar bu Tebli hükümlerine tabidir.
…
MADDE 9 – (1) Kanunun “Mali statistiklerin Hazrlanmas ve Açklanmas” balkl 53
üncü maddesinin son fkrasnda, genel yönetim kapsamna dâhil kamu idarelerinin
mali istatistiklerine esas verilerini süresinde göndermemeleri halinde, Bakanlkça ek
Özü
|115
süre verilecei hususu ile ek süre sonunda da verinin gönderilmemesi durumunda
kamu idaresinin mali hizmetler birimi yöneticisi ve muhasebe yetkilisi hakknda idari
para cezas uygulanaca hükme balanmtr. Para cezasn vermeye yetkili olanlar
ile tahsil usulü ise Kanunun “Para Cezalar ve Yetkili Merciler” balkl 73 üncü
maddesinde düzenlenmitir.
(2) Anlan hükümler çerçevesinde, Kurumlardan hesap bilgilerini bu Teblide
belirtilen sürede göndermedii Bakanlkça ve/veya Defterdarlklarca tespit olunanlara,
bu Teblide belirlenen veri giri süresi bitiminden itibaren 1 ay ek süre verilir ve
ilgili kurumlara bildirilir. 1 aylk süre bitiminde de hesap bilgilerini göndermeyen
birimlere 1 inci fkrada belirtilen idari para cezasnn uygulanmas ve sonucundan
bilgi verilmesi dorudan veya Defterdarlklarn talebi üzerine Bakanlkça, kurumlarn
üst yöneticilerinden istenir.
(3) Üst yöneticiler idari para cezasnn uygulanp uygulanmayaca hususunda takdir
yetkisine sahip deildir. Bu çerçevede üst yöneticiler, bu Tebli hükümlerine göre mali
hizmetler birimi yöneticisi ile muhasebe yetkilisine verilmesi Bakanlkça istenen idari
para cezasn vermek, Kanunun ilgili maddesine göre tahsil etmek ve sonucundan
Bakanla bilgi vermekle yükümlüdürler.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
Özü
28.09.2009–27360
Aylk Prim Ve Hizmet Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine ve
Primlerin Ödenme Sürelerine Dair Usul ve Esaslar Hakknda Teblide Deiiklik
Yaplmasna Dair Tebli
28/9/2008 tarihli ve 27011 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Aylk Prim ve Hizmet
Belgesinin Sosyal Güvenlik Kurumuna Verilmesine ve Primlerin Ödenme Sürelerine
Dair Usul ve Esaslar Hakknda Teblide deiiklikler yaplmtr.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
Özü
29.09.2009–27361
Maliye Bakanl
13
Tedavi Yardmna likin Uygulama Teblii
23/10/2008 tarihli ve 27033 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan (6) sra numaral
Tedavi Yardmna likin Uygulama Teblide deiiklik ve düzenleme yaplmas hk.
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Tebli No
Ad
30.09.2009–27362
Sosyal Güvenlik Kurumu Bakanl
Ksa Vadeli Sigorta Kollar Uygulama Tebliinde Deiiklik Yaplmasna Dair
Tebli
MADDE 1 – 28/9/2008 tarihli ve 27011 sayl Resmî Gazete’de yaymlanan Ksa
Vadeli Sigorta Kollar Uygulama Tebliinin 23 üncü maddesinin birinci fkrasnn
(b) bendi madde metninden çkarlm, ikinci fkrasnn (b) bendi aadaki ekilde
deitirilmitir.
“b) Vatanda olduu ülkede sosyal güvencesi olmadna dair beyan ve taahhüt
belgesi,”
Özü
116|
KARARLAR
R.G. Yayn Tarih-No
Yaymlayan
Ad
Özü
18.09.2009- 27353
Yüksek Planlama Kurulu
Orta Vadeli Mali Plan (2010-2012)’n Kabulüne Dair 17/9/2009 Tarihli ve 2009/29
Sayl Yüksek Planlama Kurulu Karar
Yatrm Program ile ilikilendirilmek üzere Devlet Planlama Tekilat Müstearlna
ileteceklerdir.
l özel idareleri ile belediyeler ise, 5393 sayl Belediye Kanunu hükümlerine uygun
olarak, 2007 ve 2008 yllarna ilikin bütçe uygulama sonuçlar ve 2009 yl bütçe
balangç rakamlar ile 2010, 2011 ve 2012 yllarna ilikin gelir ve gider tahminlerini
çileri Bakanlna göndereceklerdir.
çileri Bakanl, mahalli idarelerin gelir ve gider tahminlerini konsolide ederek
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarsna eklenmek üzere Eylül ay sonuna kadar
Maliye Bakanlna (Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüüne) iletecektir.
|117
genelgeler
Genelgeler
T.C.
ÇLER BAKANLII
Mahalli dareler Genel Müdürlüü
Say
Konu
:B.05.0.MAH.0.08.01.00/900-14626
:Özel Kalem Müdürü
(GENELGE 2009/50)
……………………. VALLNE
03/06/2009
Özel kalem müdürlükleri, 657 sayl Devlet Memurlar Kanununun 59 uncu maddesinde saylan istisnai
memurluklardan olup, Belediye ve Bal Kurulular ile Mahalli dare Birlikleri Norm Kadro lke ve Standartlarna
Dair Yönetmelik hükümlerine göre, Büyükehir belediyeleri, il belediyeleri ve nüfusu 150.000’in üzerinde saylan
belediyelerde özel kalem müdürü istihdam edilebilmektedir.
Belediyeler ve belediyelerin bal kurulularnda özel kalem müdürlüü kadrolarna yaplacak açktan
ve naklen atamalarn, Belediye ve Bal Kurulular ile Mahalli dare Birlikleri Norm Kadro lke ve Standartlarna
Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yaplmasn salamak üzere, aada belirtilen usul ve esaslara göre
hareket edilmesi uygun bulunmutur.
Özel kalem müdürlüü kadrolarna atanacaklarn, öncelikle belediyede çalan memurlar ile dier
kamu kurum ve kurulularnda çalan memurlar arasndan seçilmesi esastr. Memurlar arasndan yaplacak
atamalarda, Bakanlmzdan izin alnmayacaktr.
Özel kalem müdürlüü kadrolarna yaplacak açktan atamalar, Bakanlmz izni ile yaplacaktr. Bu
kadrolara yaplacak açktan atamalarda, kadro derecesi ve görevin özellikleri de dikkate alnarak yüksekörenim
mezunlarna öncelik verilecektir.
657 sayl Devlet Memurlar Kanununun 59 uncu maddesi kapsamnda tannan atama yetkisi,
snrsz bir yetki olmayp, bu yetkinin memuriyete snavsz giriin bir yönetimi gibi kullanmna hukuken
imkan bulunmamaktadr. Bu sebeple, özel kalem müdürlüü kadrolarna atanacaklarn seçiminde, belediye
bakanlarnn bir seçim dönemi boyunca çalabilecekleri ehliyet ve liyakat sahibi kiileri seçmeleri esastr.
Personel giderleri, 5393 sayl Belediye Kanununun 49 uncu maddesinde öngörülen oranlar aan
belediyelerde, özel kalem müdürlüü kadrolarna yaplacak açktan ve naklen atamalarda, 5393 sayl Kanunun
Geçici 1 inci maddesinde öngörülen usule göre Bakanlmzdan izin alnacaktr.
23/02/2007 tarihli ve 2007/25 sayl Genelge yürürlükten kaldrlmtr.
Genelgenin, özel kalem müdürü istihdam eden büyükehir belediyesi, il belediyesi ve nüfusu 150.000’nin
üzerindeki dier belediyelere duyurulmas hususunda;
Bilgilerinizi ve gereini rica ederim.
Beir ATALAY
Bakan
DAITIM :
(81) l Valilii
118|
genelgeler
T.C.
ÇLER BAKANLII
Say
Konu
:B.05.0.MAH.0.07.01.00/21108
:e-Vergi
12/08/2009
(GENELGE 2009/………)
……………………. VALLNE
Belediyeler tarafndan tahsil edilen vergilerin tahsilatnn kolaylatrlmas, hizmet maliyetlerinin
düürülmesi, bürokrasi ve krtasiyeciliin azaltlmas amacyla, Bilgi Toplumu Eylem Plannn Yerel Hizmetlerde
e-Dönüüm Eylemi kapsamnda e-Vergi Projesi çalmalar balatlmtr. Yerel vergilerin tahsilat ile ilgili olarak
aada belirtilen usullere göre hareket edilmesi uygun bulunmutur.
6108 sayl Amme Alacaklarnn Tahsili Usulü Hakknda Kanunun 41 inci maddesi hükmüne göre çizgili
çek, mükellef hesabndan münakale, hesaba ödeme, PTT vastas ile ödeme, banka kart, kredi kart ve benzeri
kartlar kullanlmak suretiyle ödeme yaplabilecektir.
Bankalar vastasyla yaplacak tahsilatlar azami 7 gün içinde, PTT vastasyla yaplan tahsilatlar azami
10 gün içinde, kredi kartlaryla yaplacak ödemeler ise azami 20 gün içinde ilgili mahalli idarelerin hesaplarna
aktarlacaktr.
Konunun iliniz dahilindeki belediyelere duyurulmas hususunda bilgi ve gereini rica ederim.
Beir ATALAY
Bakan
T.C.
ÇLER BAKANLII
Say
Konu
: B.05.0.MAH.0.07.01.00/20928
: Yerel e-Demokrasi Program
11/08/2009
……………………. VALLNE
Bilgi Toplumu Eylem Plannn 67 numaral eylemi kapsamnda yürütülen Yerel e-Demokrasi Program
ile ilgili olarak belediyelerde demokratik katlmn ve yerel e-Demokrasi uygulamalarnn yaygnlatrlmas,
bu uygulamalara genel bir standart getirilmesi, uygulama yapacak tüm belediyelerin minimum standartlar
karlamasnn temini ve yerel politika önceliklerinin vatandalarla paylalmasnn salanmas büyük önem
tamaktadr.
5393 sayl Belediye Kanunu, 5216 sayl Büyükehir Belediyesi Kanunu, 4982 sayl Bilgi Edinme Hakk
Kanunu, Kent Konseyi Yönetmelii, l Özel daresi ve Belediye Hizmetlerine Gönüllü Katlm Yönetmelii ve
Belediye Meclisi Çalma Yönetmeliinde de yerel demokratik uygulamalara dair çeitli hükümlere yer verilmitir.
|119
genelgeler
Bu çerçevede, herkesin ikamet ettii beldenin hemehrisi olduu, hemehrilerin, belediye karar ve
hizmetlerine katlma, belediye faaliyetleri hakknda bilgilenme haklarnn bulunduu; meclislerin toplantlarnn
halka aç olmas, kesinleen meclis kararlarnn özetlerinin yedi gün içinde uygun araçlarla halka duyurulmas,
ihtisas komisyonlar raporlarnn aleni olduu, çeitli yollarla halka duyurulmas ve isteyenlere belirlenecek bedel
karlnda verilmesi; stratejik plann, varsa üniversiteler ve meslek odalar ile konuyla ilgili sivil toplum örgütlerinin
görüleri alnarak hazrlanmas; kent konseylerinin kentin hak ve hukukunun korunmas, sürdürülebilir kalknma,
çevreye duyarllk, sosyal yardmlama ve dayanma, saydamlk, hesap sorma ve hesap verme, katlm ve
yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmeyi esas ald ve kent konseyinde oluturulan görülerin belediye
meclisinin ilk toplantsnda gündeme alnarak deerlendirilmesi esaslar getirilmitir.
Yerel e-Demokrasi Programnn hayata geçirilmesi amacyla, yukarda saylan mevzuatta yer alan bütün
hükümlerin etkin bir ekilde uygulamaya geçirilmesi gerekmektedir. Mevzuattaki bu hükümler dorultusunda;
demokratik, effaf ve katlma açk mahalli idare uygulamalarna özel bir önem verilecektir. Bu çerçevede;
1. Bilgi edinme hakknn vatandalar tarafndan etkin bir ekilde kullanmn salayacak tedbirlerin alnmas,
2. Meclis toplantlarna katlmn tevik edilmesi,
3. Denetim komisyonu ve dier ihtisas komisyonu raporlarnn, meclis kararlarnn ve belediye faaliyet
raporunun internet ortamnda da duyurulmas,
4. Stratejik plann, ilgili kesimlerinin katlmnn salanarak hazrlanmas,
5. Kent konseyi kararlarnn internet ortamnda duyurulmas ve belediye meclisinde öncelikle görüülerek
karara balanmas büyük önem tamaktadr.
Bütün belediyelerin, Yerel e-Demokrasi Programnn hayata geçirilmesini temin amacyla, internet
sayfalarn da kullanmak suretiyle yukardaki ilke ve esaslara uygun hareket etmesi hususunda bilgi ve
gereini önemle rica ederim.
Osman GÜNE
Vali
Müstear
T.C.
ÇLER BAKANLII
Say
Konu
: B.05.0.MAH.0.07.01.00/20450
: Otoparklar
03/08/2009
…………………….VALLNE
lgi
: 01/06/2009 tarih 2009/49 Nolu Genelgemiz.
lgi Genelgemizde; 5216 sayl Büyükehir Belediyesi Kanunu ve 5393 sayl Belediye Kanunu gereince
otopark hizmetlerinin salkl bir ekilde yürütülmesi bakmndan belediyelerin görev ve yetkilerini titizlikle
yapmas ve yetkilerini kullanmasnn büyük önem tad belirtilmi olup, yaplmas gereken usul ve esaslar
bildirilmitir.
120|
genelgeler
Konunun valiler tarafndan titizlikle takip edilerek faaliyet sonuçlarnn genelgenin yaym tarihinden
itibaren üçer aylk dönemler itibariyle ekte gönderilen forma ilenmesi suretiyle Bakanlmza bildirilmesini rica
ederim.
Ercan TOPACA
Vali
Bakan a.
Genel Müdür
EK:
Form
DAITIM:
81 l Valiliine
KONU
SAYI
AÇIKLAMA
Özel ahslara ait ruhsatl otopark iletmeleri says
Özel ahslara ait ruhsatl otopark iletmelerinin
kapasitesi
Belediyelerin kendi ilettikleri otoparklarn araç
kapasitesi
Toplam otopark araç kapasitesi
a) Bu amaca yönelik yaplm otopark binalarnda
bulunan kapasite
b) Cadde, yol, sokak kenarlar ile kamusal alanlarn düzenlenmesi suretiyle ortaya çkan kapasite
c) Özel ahslara ait arsa veya arazilerde faaliyet
gösteren otoparklarn kapasitesi
Tescilli araç says
Mevzuata aykr ekilde faaliyet gösteren otopark
iletmeleri hakknda dönem içinde yaplan ilem
says
Yapm veya düzenleme çalmalar devam eden
ve ylsonuna kadar iletmeye açlmas planlanan
ilave otopark kapasitesi
Adli lem Says
dari lem Says
Belediye
Özel sektör
|121
genelgeler
T.C.
ÇLER BAKANLII
Say
Konu
: B.05.0.MAH.0.07.01.00/23814
:Gerçee Aykr Beyan
14/09/2009
…………………….VALLNE
Nüfus ve Vatandalk leri Genel Müdürlüünden alnan 29/05/2009 tarih ve B.050.NÜV.0.10.00.0390/50167 sayl yaz ekte gönderilmitir.
Bilgilerinizi rica ederim.
Ercan TOPACA
Vali
Bakan a.
Genel Müdür
EK :1
:
DAITIM
:
81 l Valiliine
T.C.
ÇLER BAKANLII
Nüfus ve Vatandalk leri Genel Müdürlüü
Say
Konu
: B.05.0.NÜV.0.10.00.03-90/50167
: Gerçee Aykr Beyan
29/05/2009
MAHALL DARELER GENEL MÜDÜRLÜÜNE
Bakanlmza intikal eden bilgi ve belgelerden baz belediye bakanlarnn nüfus saysn yüksek
göstermek amacyla kiilerin nüfusa kaytl olduklar yeri yerleim yeri olarak beyan etmeleri yönünde “gerçee
aykr” beyan tevik söz ve davranlarda bulunduklar anlalmtr.
Gerçee aykr adres bildirimleri, kamu kurum ve kurulularnca kiilere sunulan hizmetlerin aksamas
yannda Nüfus Hizmetleri Kanununun 68 inci maddesinin c bendi uyarnca idari para cezas uygulanacandan
vatandalarn maduriyetine yol açacaktr.
Bu hususta tüm belediyelerin uyarlmasn arz ederim.
Dr. Ahmet SARICAN
Genel Müdür a.
Genel Müdür Yardmcs
122|
duyuru
TBB'den beş yeni kitap
Birliğimizce belediyelerimizi ilgilendiren konularda beş yeni kitap yayımlandı. Yayınlarımız ücretsiz olup tüm
belediyelerimize birer adet gönderilmektedir…
Türkiye Belediyeler Birliğince
bastırılan; Yargıtay Cumhuriyet
Savcıları Ali Parlar ve Muzaffer
Hatipoğlu tarafından kaleme alınan
“İdari-Hukuki Sorunların Çözümü
Açısından Belediye Yönetimi ve
Yargı” adlı kitap yayımlandı.
Belediyelerin Kuruluşu, Sınırları ve
Organları, Belediyelerin Teşkilatı,
Personeli ve Mali Yapısı,
Belediyelerin Görev, Yetki ve
Sorumlulukları, Belediyelerin
Karşılaştıkları Hukuki Sorunlar ve
Çözüm Yolları, Belediye Başkanı ve
Belediye Meclis Üyelerinin
Seçimleri, 4483 sayılı Kanun'un
Yorumu ve Görevi Kötüye Kullanma
Suçu başlıklarında altı kısım, 1170
sayfadan oluşan kitaptan tüm
belediyelerimize birer adet ücretsiz
olarak gönderildi.
Mülkiye Müfettişi, AB Uzmanı Rıza
Yılmaz tarafından hazırlanan ve
Birliğimizce yayımlanan
“Belediyelerde İç Kontrol El Kitabı”
164 sayfadan oluşuyor. Kitapta,
Temel Kavramlar, Çağdaş Bir
Yönetim Tarzı Olarak İç Kontrol, İç
Kontrol Sisteminin Bileşenleri ve
Kamu İç Kontrol Standartları, İç
Kontrol Bileşenleri, İç Kontrol
Değerlendirilmesi, İç Kontrol
Mevzuatı, İç Kontrolde Sorumlular,
İç Kontrolde Belediyeler ve İçişleri
Bakanlığı İlişkisi başlıklarında sekiz
bölüm yer alıyor.
“Küreselleşme ve Türkiye'de Yerel
Yönetimler” adlı eser Selçuk
Üniversitesi Kamu Yönetimi Bölümü
Kentleşme ve Çevre Sorunları
Anabilim Dalı'nda Öğretim Üyeliği
yapan Doç.Dr.Akif Çukurçayır
tarafından kaleme alındı. 185
sayfadan oluşan kitapta
Küreselleşme, Kamu Yönetimi ve
Yeniden Yapılanma, Yerel Yönetim
ve Yerel Demokrasi, Türkiye'de Yerel
Yönetimler ve Demokratikleşme ile
Türkiye'de Yerel Yönetim Sisteminin
Mevcut Durumu konuları
ayrıntılarıyla ele alınıyor.
Belediye Yönetimi ve Yargı
Sosyal Güvenlik Mevzuatı
Uygulama Rehberi
Belediyelerde İç Kontrol
El Kitabı
Sosyal Güvenlik Mevzuatı
Pratik Bilgiler
Küreselleşme ve Türkiye'de
Yerel Yönetimler
Birliğimizce yayımlanan ve SGK
Başmüfettişi İsa Karakaş, SGK
Müfettişi Ercüment Öztürk ve SGK
Müfettişi Mahmut Çolak tarafından
hazırlanan “Belediyeler ve Kamu
Kurumları İçin Sosyal Güvenlik
Mevzuatı Uygulama Rehberi Konu
Anlatımlı-Örnekli-Yargı Kararlı” adlı
kitap 468 sayfa ve 3 kısımdan
oluşuyor. Kitabın (4/1-a)'lıların
Sosyal Güvenliği'nin işlendiği birinci
kısmında “Sigortalı Sayılanlar
Sayılmayanlar ve Bildirimleri, İşyeri
ve Bildirimleri, Kısa Vadeli Sigorta
Olayları, Uzun Vadeli Sigorta
Olayları, Prime Esas Kazançlar,
Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile
Ücret Bordrosu, Prim Oranları ile
Primlerin Ödenmesi, SGK
Alacaklarının Hak Edişlerden
Mahsubu ile Hizmet İhalelerinde
Önem Arzeden Noktalar, Yapı
Ruhsatı Veren Kamu Makamlarının
Yükümlülükler ve Genel Sağlık
Sigortasına İlişkin Uygulamalar”
konuları; (4/1-b)'lilerin Sosyal
Güvenliği'nin ele alındığı ikinci
kısmında “Bağ-Kur'un Yeni Sosyal
Güvenlik Çatısındaki Yeri, Bağ-Kur
Kapsamında Sigortalılık, Prim
İşlemleri, Kısa ve Uzun Vadeli
Sigorta Uygulamaları ile Genel
Sağlık Sigorta Uygulamaları”
konuları; (4/1-c)'lilerin Sosyal
Güvenliği başlıklı üçüncü kısmında
ise “Tarihsel Gelişim, İstatistikî
Bilgiler, Reform Süreci, Sosyal
Sigorta Uygulamaları, Borçlanma
Fiili ve İtibari Hizmet, İdarî Para
Cezaları Denetim ve Zamanaşımı,
Genel Sağlık Sigortası ile Gelir ve
Aylıklar” konuları yer alıyor.
Türkiye Belediyeler Birliğince
bastırılan “Sosyal Güvenlik Mevzuatı
Pratik Bilgiler (Belediyeler İçin)” adlı
eser SGK Müfettişi Mahmut Çolak
tarafından yayına hazırlandı.
Belediyelerin istihdam ettiği
sigortalıları yönünden 5510 sayılı
Kanun'a ilişkin el rehberi şeklinde
hazırlanan 256 sayfalık kitapta,
konular kısa notlar ve tablolarla
açıklanıyor.
duyuru
Belediye Bakan ve Belediye Meclis Üyeleri ile Zabta Kimlik Kartlarnn
datm yetkisi Türkiye Belediyeler Birliine aittir...
Ýçiþleri Bakanlýðý’nýn 19.07.2001 tarih ve B.05.
MAH.0.65.00.02(50-51)-01-80900 sayýlý genelgesine
göre; Belediye Baþkaný kimlik kartlarýnýn;
Ýçiþleri Bakanlýðý’nýn 15.03.2004 tarih ve B.05.0.
MAH.0.65.00.02/80 381(50-51)-04 sayýlý genelgesi ile
Belediye Meclis Üyesi kimlik kartlarýnýn;
Ýçiþleri Bakanlýðý’nýn 23.05.2007 tarih ve
B.05.0.MAH.0.65.001/ 80000-13139 sayýlý görüþ
yazýsý ile Zabýta kimlik kartlarýnýn; hazýrlanýp daðýtýlmasý
yetkisi Türkiye Belediyeler Birliði’ne verilmiþtir.
Birliðimiz tarafýndan verilmekte olan;
Belediye Baþkaný ve Belediye Meclis Üyesi kimlik
kartlar ücretsizdir.
Zabýta kimlik kartý bedeli 5 YTL, Belediye Baþkaný
ve Belediye Meclis Üyesi rozetleri ile oto çýkartmalarýn
(stiker) bedeli 5 YTL’dir.
Belediye Baþkaný ve Belediye Meclis Üyesi rozeti almak isteyenlerin de ayný þekilde, rozet bedeli olan meblaðý
yatýrdýklarý banka dekontunu ve adreslerini Birliðimize iletmeleri halinde rozetler, adreslerine ulaþtýrýlacaktýr.
Ödemelerin; Ziraat Bankasý (1262) Mithatpaþa
Þubesi 7973515-5001 numaralý hesaba yapýlmasý rica
olunur... Banka dekontu ve baþvuru için gereken belgelerin ivedilikle Türkiye Belediyeler Birliði Tunus Caddesi No:12 06680 Kavaklýdere ANKARA adresine gönderilmesi gerekmektedir. Kimlikler en kýsa sürede adrese postalanacaktýr.
BELEDÝYE BAÞKANI ve BELEDÝYE MECLÝS
ÜYESÝ kimlik kartý almak için gerekli belgeler:
-Mazbata örneði
-Resmi talep yazýsý,
-Nüfus cüzdanýnýn arkalý önlü fotokopisi
-Son 6 ay içinde çekilmiþ 1 adet fotoðraf
ZABITA kimlik kartý almak için gerekli belgeler:
-Belediye tarafýndan verilecek resmi talep yazýsý
-Kimlik kartý bedeli olan meblaðýn yatýrýldýðý
banka dekontu
KTAP DUYURU
SON DEKLKLERLE SORU CEVAPLI KAMU HALE HUKUKU
E. Kamu hale Kurulu Üyeleri H.Hüseyin
Gürhan ve Namk Daalp ile Av. Atilla nan ve
Vural anbenderolu tarafndan kaleme alnan
“Son Deiikliklerle Soru
Cevapl Kamu hale Hukuku” adl eserin içeri-
124|
i Kamu hale Kanunu, Kamu hale Sözlemeleri Kanunu, Devlet hale Kanunu ile Uygulamada Karlalan Sorunlar ve Çözümleri, halelere Yönelik Bavurular Hakknda Yönetmelik ve Tebli, Yapm leri Genel artnamesi, Yapm lerinde Deneyiminde Deerlendirilecek Benzer lere Dair Tebli’den oluuyor.
Kitap ekinde yer alan CD’de de çok sayda yönetmelik yer alyor.
Ayrntl bilgi için: 0 (312) 435 19 07

Eylül ayÜ Mec - Türkiye Belediyeler Birliği

Transkript

Benzer belgeler

vücut bulmufl hali

67. Sayı - Ladik Akdağ Gazetesi

des, ismini, Daimler`in orta¤› Emil Jellinek`in k›z› Mercedes`ten ald

rcnelim: