Necla Kalkay sperma, embriyo ithalat ve üretim


Sperma, Ovum ve Embriyo Üretim Merkezlerinin Kuruluş ve
Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik (24 Aralık 2011 Tarih,
28152 Sayı)

Gıda Tarım Hayvancılık Bakanlığının Kontrolüne Tabi
Ürünlerin İthalat Denetimi Tebliği (Ürün Güvenliği ve
Denetimi Tebliği 2013/5)

Dondurulmuş Spermadan Numune Alma Esasları Tebliği
(18Aralık 20113 Tarih, 28855 Sayı)

Suni Tohumlama, Tabii Tohumlama ve Embriyo Transferi
Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik
(8 Aralık 2011 Tarih, 28136 Sayı)
Sperma, Ovum ve Embriyo
Üretim Merkezleri
Sperma, Ovum ve Embriyo Üretim Merkezleri;
a) Kuruluş İzni
b) Çalışma İzni
c) Üretim İzni alması zorunludur.
Üretim merkezi kurmak isteyen kişi ve kuruluşlar,
Üretim merkezi sahibi tarafından doldurulmuş bir adet
imzalı beyanname,
 Üretim merkezinin yerini belirleyen; 1/500 veya 1/1000
ölçekli bir adet vaziyet planı
 Tesisin tüm bölümlerini içeren detaylı ve teknik
kurallarına göre hazırlanmış mimari proje ile başvurur.
 Kuruluş izni her hayvan türü ve ürün için ayrı verilir.
 Kuruluş izni iki yıl için geçerlidir.





Sorumlu yönetici sözleşmesi,
Üretim merkezinde dölerme ve suni tohumlama konusunda
eğitim görmüş sağlık ve teknik personel sayısı ve belgeleri,
Açılması istenen merkezin faaliyet alanını gösteren Ticaret
Sicil Gazetesi,
Üretim merkezinde çalışacak elemanların Bakanlıkça
belirlenen zoonoz hastalıklar yönünden âri olduklarına dair
sağlık raporları,
 Üretiminde
kullanılacak olan asgari
ekipmanların bulunduğuna dair belgeler,
alet
ve
uygun bulunmasından sonra, Bakanlıkça
oluşturulacak komisyon tarafından mahallinde
inceleme yapılır. Teknik ve hijyenik yönden uygun
bulunan üretim merkezine, bulunduğu adres için bir
merkez kodu ve çalışma izni verilir.
 Belgelerin
üretim merkezleri kısmen veya tamamen
amacının dışında kullanılamaz.
 Kurulan

Sperma, ovum ve embriyo üretimi amacı ile üretim
merkezinde bulunan damızlık hayvanların her biri için
Bakanlıktan üretim izni alınır.
SPERMA/EMBRİYO ÜRETİM MERKEZLERİ
SULTANSUYU
TIGEM
MALATYA
KAMU
LALAHAN
TAGEM
ANKARA
KAMU
MENEMEN
DSYMB
IZMIR
KAMU/DÖL KONTROLÜ PROJESI
EGEVET
IZMIR
ÖZEL
GEN O TEK
IZMIR
ÖZEL
SUPERGENETIK
KONYA
ÖZEL
PANAGRO
KONYA
ÖZEL
PET
IZMIR
ÖZEL
ETS HOLLAND
KIRKLARELİ
ÖZEL
Üretim Merkezleri ve Damızlık Hayvanların
Denetlenmesi
 Üretim
merkezlerinin Yönetmeliğe uygun olarak
çalışmasından
sorumlu
yönetici
olarak
görevlendirilen Veteriner Hekim sorumludur.
yılda iki kez İl Müdürlükleri ve yılda bir
kez Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
tarafından denetlenir.
 Merkezler,
SPERMA , OVUM VE EMBRİYO
İTHALAT UYGULAMALARI
VE
İZİNLERİ
Kişi ve kuruluşların faaliyette bulundukları yerdeki İl
Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünden;
Aldıkları yıl için geçerli Altyapı Uygunluk Belgesini,
 Bayi/distribütörleri için Uygunluk Belgesini,

Bakanlığa ibraz etmek zorundadır, ibraz etmeyenlerin
ithalat yeterlilik belgesi verilmez ve/veya iptal edilir.
Sperma, ovum ve embriyo ithalatı yapacak kişi ve
kuruluşların alması gereken Altyapı Uygunluk Belgesi
ile,
 İthalatçı firmalar ve Üretim merkezleri adına sperma
satışlarını yapan bayi/ distribütörleri için alacakları
Uygunluk Belgesi için İl Müdürlüklerine yapacakları
başvurularda;


İl Müdürlüğünden en az iki veteriner hekimden
oluşturulacak bir komisyon ruhsatlı işyeri ve depoda,
depolama ve dağıtım için gerekli altyapı ve yatırımların
tamamlanmış olup olmadığını inceleme tutanağına göre
tespit eder.

Sperma, ovum ve embriyo üretimi yapan üretim
merkezlerinin ürünlerini satış ve pazarlamasını yapan
bayi/distribütörler için yapılan kontrollerde, şartları
uygun bulunanlara Uygunluk Belgesi verilir.

İthalatçı firmalar adına sperma, ovum ve embriyo satış
ve pazarlama yapan bayi/distribütörler için şartları
uygun bulunanlara verilen Uygunluk Belgesi verilir.

Hayvanların ıslahında kullanılmak üzere ülkemizde
üretilen veya ithal edilen dondurulmuş spermadan
üretim sonrasında laboratuardan veya ithalat sırasında
giriş gümrüklerinden kontrol edilebilmeleri amacıyla,
uygun bir şekilde numune alınması ve bunların
kontrollerini yapan kurumlara uygun koşullarda
gönderilmesi ile ilgili hususlar düzenlenmektir.
Gümrük Kapılarında veya Veteriner Sınır Kontrol Noktası
Müdürlüklerinde, Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlükleri
olmayan yerlerde ise İl Müdürlüklerinde görevli personelin
sorumlulukları;

Getirilen ürünler gerekli belge, kimlik ve fiziksel kontrolleri görevli
veteriner hekimlerce yapıldıktan sonra, ürünün her serisinden/dolum
tarihinden alınan numuneler Bakanlıkça belirlenen laboratuara veya
fakültelere gönderilir.

Ürünlere ait analiz sonuçları çıkıncaya kadar dağıtımı, satışı ve
kullanımı yapılmaz.

Ürünler gerçek ve tüzel kişi ve kuruluşlara ilgili gümrük müdürlüğünce
yediemin tutanağı ile teslim edilir.

Ürünlere ait analiz sonucunun uygun olması durumunda
yediemin kararı kaldırılarak ürünlerin fiili ithalatlarına izin
verilir.

Ürünlere yapılan analizin uygun olmadığı ve firma tarafından 7
(yedi) gün içinde itiraz edildiği durumunda, Bakanlıkça referans
olan laboratuar veya fakültede analiz tekrarı yapılır ve çıkan
sonuç kesindir.

Analiz sonuçları olumsuz bulunan ürünlerin mahrecine iade veya
imha masrafları ithalatçı firma tarafından karşılanır.

Firmalar muayene işlemlerinin 45 (kırk beş) gün içinde
tamamlayıp Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına sunmalıdır.
Özel veya kamu kurum ve kuruluşlarında sperma, ovum ve
embriyo için üretim izni alınmış hayvanlara ait ürünlerin
satıştan önce kalite kontrollerinin yapılabilmesi amacıyla;
 Üretim
yapan kuruluşlar dilekçe ile müracaatlarını
doğrudan bağlı bulundukları İl Gıda Tarım ve Hayvancılık
Müdürlüğüne yapar,
 Üretim izini alınan her hayvana ait, firma tarafından satışı
düşünülen her üretim/dolum yapılan serisi için, satıştan
önce
motilite/kullanılabilirlik
kontrolü
yapılması
gerekmektedir.
 Analiz sonucu uygun bulunan üretim/dolum tarihi için
satışa esas olmak üzere Bakanlıktan uygunluk yazısı verilir.

İthal Ürünlerde:
 Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü olan
yerlerde, VSKNM’den bir Veteriner Hekim, İl Gıda
Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünden ve firmanın
sorumlu Veteriner Hekimi;
 Veteriner Sınır Kontrol Noktası Müdürlüğü olmayan
yerlerde İl Gıda Tarım Hayvancılık Müdürlüğünden iki
Veteriner Hekim ile firmanın sorumlu Veteriner
Hekiminin yer aldığı komisyon nezaretinde numuneler
alınır.



Yerli Üretimde:
Özel üretim laboratuarları ile kamu kurum ve
kuruluşlarına ait üretim laboratuarlarınca üretilen
dondurulmuş spermadan numune alma işlemi en az üç
kişilik bir komisyon tarafından yapılır.
İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünden iki
veteriner hekim ve firmanın sorumlu Veteriner Hekimin
oluşturduğu komisyon numuneleri alır.
 İthal edilmek istenen dondurulmuş spermadan
komisyon; her üretim/dolum tarihini temsil edecek şekilde
numune alır.
 Her takımda mevcut olması gerekli olan payet
miktarları;
Payet üzerinde
a-üretim yapılan merkezin ismi/kodu
b-spermanın alındığı tarih veya operasyon numarası
c-boğanın ırkı
ç-boğanın adı ve kulak numarası
Yukarıdaki bilgilerinin eksik olduğu durumlarda veya dolum
tarihine ait dondurulmuş spermaların tamamının bulunmadığı
hallerde bu durum, komisyonca bir tutanakla tespit edilir ve
numune alınmaz.
İthal edilecek olan ürünlerden alınacak numunelerin, iki
takımı da kontrolü yapacak Enstitüye veya Bakanlıktan izinli
üniversitelerin veteriner fakültelerine gönderilir.
DNA testi için alınacak payetler sıvı azot termosuna
konmaksızın artı +4Co derece sıcaklık sağlayacak şekilde buz
akülü uygun bir ambalaj içerisine konarak mühürlenir ve DNA
profilinin aslı ile beraber;
 At spermalarında DNA testi için Etlik Merkez Veteriner
Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne,
 Sığır spermaları için
Hayvancılık Merkez Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğü Lalahan’a gönderilir.
Motilite/kullanılabilirlik için alınacak payetler Hayvancılık
Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne veya Bakanlıktan
izinli üniversitelerin Veteriner Fakültelerine (Ankara, İstanbul,
Selçuk) gönderilir.




7 gün içinde yapılan itiraz durumunda;
Komisyon nezaretinde aynı dolum/üretim tarihinden alınan
numuneler;
DNA test sonuçlarına itiraz edilmesi halinde sığır sperması
için referans Etlik Merkez Veteriner Kontrol ve Araştırma
Enstitüsü Müdürlüğüne,
Motilite/kullanılabilirlik yönlü yapılan tüm test sonuçlarına
itiraz durumunda referans Ankara Üniversitesi Veteriner
Fakültesidir. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesinde
yapılan rutin test sonucuna itiraz ise numuneler Lalahan
Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne
gönderilir.
Serbest veteriner hekimlere veya ortaklarının tümü
veteriner hekim olmak üzere kurulan adi ortaklık ya da
şirketlere,
 Hayvan hastanelerine; sözleşme yapılan veteriner hekime
hastane adına sorumlu olacağı ilçe için,
 Birlikler/kooperatiflere; sözleşme yapılan veteriner hekimin
birlik ve kooperatif adına sorumlu olacağı ilçe için,
 Suni tohumlama yapmak üzere kurulmuş olan şirketlere;
sözleşme yapılan veteriner hekime şirket adına sorumlu
olacağı ilçe için,
 Hayvancılık işletmelerine; sözleşme yapılan veteriner
hekime sadece çalışacağı işletme adına izin verilir.

İl Müdürlükleri hayvancılık işletmeleri dışındaki
gerçek ve tüzel kişilere illerinde suni tohumlama
hizmetinin gerektiği her yere hizmet götürülmesini
sağlamak amacıyla birden fazla ilçe için de izin
verebilir.
 Suni
tohumlama hizmetlerinin özel sektöre
devredilmediği illerde suni tohumlama izni verilen kişi
ve kuruluşlardan Taahhütname alınır.

numarası olmayan hayvana suni tohumlama ve
embriyo transferi yapılmayacaktır.
 Suni tohumlama uygulamasında ilk tohumlama yaşı en
az 14 aylık (420 gün) olacaktır.
 Suni tohumlama uygulamasında kültür ve kültür ırkı
melezleri için aynı ırka ait sperma, yerli ırklarda ise
uygun olan ya da yetiştiricinin isteği doğrultusunda
Bakanlıkça izin verilmiş sperma kullanılacaktır.
 Kulak
 İl
müdürlükleri suni tohumlama ve embriyo hizmeti
için, izin verdiği kişi ve kuruluşlara gerekli belgeleri
vermek ve belgelerde istenilen tüm hususların tam ve
doğru
olarak
düzenlenmesini
sağlamakla
yükümlüdür.
tohumlama ve embriyo transferi izni alan kişi ve
kuruluşlar her ayın onuna kadar bir önceki aya ait
suni tohumlama cetvellerini ve embriyo transferi
uygulamalarını il müdürlüğüne bildirmelidir.
 Suni
tohumlama faaliyetlerinin özel sektöre
devredilebilmesi Bakanlık izni ile mümkündür.
 Bakanlıktan izin alınmadan suni tohumlama
faaliyetlerinin özel sektöre devredilmesi işlemi
yapılamaz.
 Suni tohumlama faaliyetlerinin özel sektöre
devredilmediği illerde bireysel olarak verilen suni
tohumlama izinleri özelleştirme anlamı taşımaz.
 Suni
 İl
Müdürlükleri sözleşmeyi izin verilen ilçe/ilçeler
için yapar.
 Uygulayıcılar ile yapılacak sözleşmelerde suni
tohumlama uygulamasında gebelik başına tohumlama
sayısının iki ve daha altına çekilmesi hedeflenir.
 İl müdürlükleri belirlenen ve asgari şartları içeren
sözleşme ve taahhütname örneğine bölgelerinin
şartlarına göre ve yürürlükteki mevzuata aykırılık
teşkil etmeyecek şekilde ilave maddeler eklenebilir.
TOHUMLAMA SAYISI
SUNİ TOHUMLAMA KURSLARI
SPERMA ÜRETİMİ
YIL
KAMU
2006
40.166
ÖZEL
2.171.526
TOPLAM
KAMU
2.211.692
952.530
2007
37.174
2.617.543
34.378
2.056.301
32.566
2.148.476
23.929
2.776.573
2011
35.512
3.207.112
2012
46.932
3.324.594
2013
70.560
3.720.456
83.022
3.867.759
50.495
1.527.398
902.430
1.699.014
1.815.393
1.336.710
931.570
2.475.745 2.525.740
415.760
EMBRİYO
İTHALATI
TOPLAM
2.180.768
540
400
3.446.078
232
0
2.306.472
999
800
3.336.518
0
12.659
3.767.030
16
26.336
4.471.081
0
42.911
3.982.745
0
14.098
3.194.213
0
17.864
4.061.925
0
22.994
3.991.387
0
26.364
VET. SAĞ.
TEKNİKER
(Kurs/
Kursiyer)
1.077.755
1.445.305
767.585
1.183.345
VET. SAĞ.
TEKNİSYEN
(Kurs/
Kursiyer)
VET. HEKİM
(Kurs/
Kursiyer)
2.181.708
9/ 190
34/ 640
8/ 176
39/ 724
6/ 105
24/ 427
6/ 85
33/ 710
6/ 118
39/ 805
8/ 184
36/ 715
6/ 88
41/ 688
6/ 82
50/ 872
15/206
47/783
7/84
46/772
3.446.310
2.308.271
3.349.177
3.793.382
4.471.081
3.996.843
3.212.077
1.340.065
3.950.781
367.550
*2015
1.353.039
3.791.016
408.495
2014
1.561.269
3.371.526
434.280
2.300.659
1.976.494
3.232.624
287.995
2.569.810
2.213.915
2.800.502
345.975
TOPLAM
1.500.850
2.181.042
415.225
2010
1.717.359
2.090.679
713.065
2009
1.617.280
2.654.717
583.300
2008
ÖZEL
SPERMA
İTHALATI
CİNSİYETİ
BELİRLENMİŞ
SPERMA
İTHALATI
4.084.919
4.017.751
26/493
9/158
SUNİ
TOHUM.
UYG. İZNİ
VERİLEN
VET.HEK./
VET.SAĞ
TEK.
1.194
566
317
302
649
701
630
724
723
720
Teşekkürler
Necla KALKAY
Veteriner Hekim
Islah ve Geliştirme Daire Başkanlığı
www.haygem.gov.tr