YÖNETİM ÖZETİ

FİNANSAL KAPANIŞ SONRASI AŞAMAYA DAİR RAPOR
BAĞIMSIZ ÇEVRE DANIŞMANI (BÇD)
BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN (BTC) BORU HATTI PROJESİ,
İLK SAHA ZİYARETİ - ŞUBAT-MART 2004
YÖNETİM ÖZETİ
Bu rapor, Bağımsız Çevre Danışmanı (BÇD) tarafından 29 Şubat ile 24 Mart arasında BTC
Projesinin Çevre ve Sosyal alanlarında yükümlülüklerin Projenin yapımı sırasında yerine
getirilmesini gözlemlemek amacıyla Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan’a finansal kapanış
sonrasında yapılan ilk saha ziyaretinin sonuçlarını yansıtmaktadır. BTC boru hattının inşası
devam etmektedir ve kış şartları, inşaat faaliyetini sadece kısmen etkilemiştir –özellikle
dağlık bölgelerde.
BÇD’nin yaptığı ziyaret sırasında BTC’nin üç ülke içi örgütleri ile (Azerbaycan, Türkiye ve
Gürcistan’daki), Botaş’la ve EPC müteahhitleriyle görüşmek, dokümanları incelemek,
Çevre ve Sosyal konularla ilgili yükümlülüklerin uygulanmasından sorumlu personelle
görüşmek ve inşaat faaliyetlerini gözlemlemek imkanı oldu. BÇD, ROW üzerindeki
faaliyetler dahil olmak üzere birkaç inşaat sahasını, birkaç Yer Üstü Tesisi ve Ceyhan Deniz
Terminalini ziyaret etti.
Organizasyon ve Kadro : BTC, BOTAŞ ve Müteahhitlere ait çeşitli Çevre ve Sosyal
yönetim organizasyonları mevcuttur ve bunlar işlevsel durumdadır. Organizasyonlardan
bazılarının, özellikle Azerbaycan ve Türkiye’de bulunanların, güçlendirilmeye ihtiyacı
vardır, çünkü boru hattı inşaatının fiziksel olarak bir hayli genişlemesinin ve ilerideki aylara
ait planda öngörülen inşaat işlerinin önemli ölçüde hızlanmasının yaratacağı problemleri
çözümlemek için ilave yönetici kadroya ihtiyaç duyulmaktadır.
Çevre ve Sosyal konulara dair Dokümantasyon ve Veri Yönetimi: Kritik durumları
tespit etmek ve performansı artırmak amacıyla sahadan gelen bilgilerin toplanması,
işlenmesi ve analiz edilmesine yönelik önemli çabalar gösterilmiştir. BÇD, atık yönetimi,
su tüketimi, suyun kalitesi, kirlenme kontrolü, vb. ile ilgili birçok bilgiyi incelemiştir.
Sahadan gelen ham verinin kalitesinin artırılmasına acil ihtiyaç duyulmaktadır. ülke içi
BTC organizasyonlarının kaynakları (Türkiye’de BOTAŞ’ın dahil) sahadan gelen verileri
teknik olarak incelemek ve kalitesini kontrol edebilmek için yeterli görünmemektedir ve
müteahhitler her zaman bu bilgilerin önemini değerlendirecek yeterli tecrübeye sahip
olmamaktadırlar. Kapsamlı raporda belirtildiği gibi üç ülke arasındaki durum birbirinden
pek de farklı değildir. Yine de Gürcistan’daki durumun biraz daha iyi olduğunu burada
kaydetmek gerekiyor, çünkü bu ülkede BTC Gürcistan organizasyonu tarafından yapılan iç
denetlemenin sonucunda tespit edilen eksiklikleri gidermek ve organizasyonla ilgili kronik
organizasyonel meselelerin, özellikle de atık maddelerin ve atık suyun yönetimiyle ilgili
olanların, halledilmesi için kayda değer çaba harcanmıştır.
Çevre ve Sosyal alanlardaki faaliyetleri desteklemek amacıyla çeşitli örgütler tarafından
Projenin geliştirilmesi zamanı hazırlanan dokümantasyonun bir kısmının (örneğin
Değişiklik Taleplerinin Yönetimi, inşaat öncesi araştırmalar, v.s.) kalitesi çoğu zaman
standartlardan ve Projenin ESIA aşamasında hazırlanan dokümanların kalitesinden çoğu
zaman teknik olarak daha aşağı düzeyde bulunmuştur. BÇD BTC’ye bu konuya
odaklanmasını ve Çevre ve Sosyal konuların değerlendirmesine dair dokümanların tüm
yükümlülükler ve uluslararası standartlara uygun olarak hazırlandığından, sadece resmi
uygunluk için hazırlananmadığından emin olmak için çalışmasını tavsiye etmektedir.
This text is an unofficial translation of the original English text.
Only the original text represents the original document prepared by D’Appolonia S.p.A.
D’Appolonia S.p.A. does not take responsibility for errors or misrepresentations in the translated text.
Atık Yönetimi: Son dönemde üretilen atık maddelerin hacmi, kış mevsiminde inşaat
aktivitelerin azalmasından dolayı küçülmüştü.
Proje, ilkbahar ve yaz aylarında
hızlandırılmış inşaat programının gerçekleştirilmesini planlamaktadır. Atık maddelerin
hacmi önemli oranda artacaktır ve BÇD, çeşitli atık kanallarının yönetilmesiyle ilgili
gereken planların sadece kısmen Proje yönetimi tarafından hazırlandığını tespit etmiştir.
Sahalardaki atık tesislerinin (STP) durumlarının iyileştirilmesi yönünde önemli adımların
atılmasına hala ihtiyaç duyulmaktadır, çünkü gerekli standartlara birçok yerde hala
ulaşılmamıştır. Atık suyun temizlenmesine dair taleplere uymanın en iyi örneği Gürcistan
Proje takımı tarafından sergilenmiştir, - BTC organizasyonunun doğrudan katkısı sayesinde
STP’lerin performansının artırılmasına yönelik yeni yaklaşımlar ve mekanizmaları
geliştirmek amacıyla bu ülkede önemli çaba gösterilmiştir. Diğer ülkelerin organizasyonları
da aynı yaklaşımı uygulamaya teşvik edilmiştir. Hem Azerbaycan, hem de Gürcistan’daki
atık maddelerin yakıldığı tesisler1 düzgün çalışmamaktadırlar, dolayısıyla BTC’nin çalışma
prosedürlerini tekrar gözden geçirmesi ve yönetici/uzman kadrosunun bu tesislerin
çalıştırılmasından sorumlu olmalarını sağlaması gerekmektedir. Katı atık maddelerin
hareketini izlemek ve operatörlerin güvenliğini sağlamak amacıyla onların uygun biçimde
toplanması ve etiketlenmesi gerekmektedir. BÇD, bazı müteahhitlerin (Gürcistan ve
Azerbaycan’da iş yapan SPJV ve Lot C’deki PLL gibi) önemli oranda gelişim sağladığını
kaydetmektedir ve yüksek standartların bütün ülkelerde ve tüm müteahhitler tarafından
sürekli olarak sağlanması yönünde BTC’nin çaba göstermesini önermektedir.
İçme suyu: Proje kapsamındaki inşaat tesislerinde kullanılan içme suyunun kalitesi ve
miktarının denetlenmesi konusunda genel bir eksiklik mevcuttur. Azerbaycan’da yapılan su
testleri yetersizdir, temel 2 test ise yapılmıyor. Sürdürülebilirlikle ilgili araştırmaların da
uygun biçimde hazırlanması gerekiyor. Türkiye’de sürdürülebilirlikle ilgili araştırmalar
hazırlanmıştır, fakat su kalitesi testleri sürekli değildir ve her zaman aynı parametrelere
dayanmamaktadır. Temel test yapılmamaktadır. Gürcistan’da sürdürebilirlikle ilgili
araştırmalar mevcut değildir, yine de temel su kalitesi testleri yerel laboratuvarda
yapılmaktadır. BÇD, tüm tarafların sürekli olarak sürdürülebilirlikle ilgili araştırmaları
yapmasını ve yükümlülüklerle uygun olarak su kalitesini kontrol etme sistemini
uygulamasını tavsiye etmektedir, şöyle ki standartlara uymama durumunda Proje yönetimi
uygun biçimde tedbirler alabilsin ve riskin azaltılmasına yönelik önlemler kısa zamanda
hayata geçirilsin. Aynı zamanda BÇD, Proje yönetiminin çalıştırdığı yerel laboratuvarların
da bağımsız değerlendiriciler tarafından incelenmesini ve Kalite Kontrolü (Quality Control)
için numunelerinin (çifte örnek alma gibi) periyodik olarak alınmasını ve uluslararası
standartlara uygunluk belgesine sahip dış laboratuvarlarda analiz edilmesini tavsiye
etmektedir.
Güvenlik: BÇD, BTC organizasyonu tarafından Projenin geliştirilmesi sırasında en yüksek
standartların benimsenmesine yönelik çabaların gösterildiğini tespit etmiştir. Saha ziyareti
sırasında güvenlikle ilgili bazı gözlemler yapılmıştır, bunların çoğu, en iyi pratiklerin uygun
biçimde uygulanması ve inşaat işleri sırasında riskin azaltılması suretiyle güvenliğin
artırılmasına yönelik önlemlerle ilgilidir. BÇD, sahalarda ve geçici inşaat tesislerinde
(depolama alanları, ROW alanına erişim) güvenlik yönetimiyle ilgili konuların Proje
yönetimi tarafından yeniden ele alınmasını tavsiye etmektedir. Güvenlik kurallarının ve
Çevre ve Sosyal konularla ilgili standartların üçüncü taraflarca (toptan tedarikçiler, beton
tedarikçileri, boşaltım sahaları gibi) yeterli düzeyde uygulanmasına özellikle dikkat
edilmelidir.
1
2
incinerator
baseline
2
Toprağın tekrar yerine döndürülmesi 3 : Üç ülkede değişik pratik ve şartlar
gözlemlenmiştir, ki bunlar belli oranda bulunduğu yere ve inşaatın durumuna, aynı zamanda
kişisel kapasite ve tecrübelere bağlıdır. BTC tarafından da bilindiği gibi Azerbaycan’da
toprağın yeniden yerine döndürülmesi konusuna hala yeterince dikkat verilmemektedir ve
özellikle nehir geçitlerindeki erozyon ve çökeltinin kontrol edilmesine ihtiyaç
duyulmaktadır. Türkiye’deki Lot C’de ROW boyunca toprağın üst tabakasının yönetimi iyi
seviyede yürütülmektedir, fakat işin, nehir geçitleriyle ilgili yükümlülüklere uygun olarak
bitirilmesi için inşaat kaynaklarının yeterli olmadığı tespit edilmiştir. Gürcistan’da toprağın
üst tabakasının korunması prosedürünün özellikle SCP boru hattının nihai inşası bitinceye
kadar ROW alanındaki toprağın tekrar döndürülmesi işinin sadece kısmen yapılacağı
dikkate alınarak yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir.
Arkeoloji: Üç ülkenin üçünde de ROW boyunca arkeolojik programın tamamının Proje
yükümlülüklerine uygun görünmektedir.
Dünyanın kültürel mirasını zenginleştirecek
keşifler yapılmıştır. Sahada yapılan kazı işleri sonuna geldiğinde bulguların toplanması,
değerlendirilmesi, korunması ve sunulmasıyla ilgili sorumluluk ev sahibi hükümetlere
kalmaktadır. BTC Projesi kültürel mirasın yönetimi konusunda önemli yatırım yapmıştır ve
bu yatırımın uluslararası standartlara uygun olarak yönetilmesinde yükümlülük sahıbıdır. Bu
yükümlülüklerin yerine getirilmesi, özellikle kazı işlerinin bitiminden sonraki aşamada ilgili
devlet organlarıyla sıkı işbirliğinin yapılmasını talep etmektedir. BÇD, bugüne kadar
bitirilen işin avantajından azami düzeyde yararlanmak ve ortak kültürel zenginliklerimizin
artırılmasını sağlamak amacıyla BTC Projesi yönetiminin ilgili tüm taraflar, BTC,
Türkiye’de BOTAŞ ve devlet organları arasındaki karşılıklı ilişkilerin güçlendirilmesine
yönelik imkanların aranmasını tavsiye etmektedir.
Çevre Yatırım Programları: Misyon sırasında BÇD, üç ülkede Çevre Yatırım Programları
konusunda kısaca güncellenmiştir. ESAP’ta yer alan öncelikli konularla ilgili olarak hiçbir
detaylı gözden geçirme yapılmamıştır. Yine de programların devam ettiği ve BTC tarafından
yeteri kadar yönetildiği kaydedilmiştir.
Genel Sonuçlar: İnşaat işlerinin başlamasının üzerinden yaklaşık bir yıl geçtikten sonra
Çevre ve Sosyal yönetim sistemi hala öğrenme eğrisi üzerindedir ve Projenin mühendislik
amaçları ve yönetim yapısı açısından kompleks olduğu dikkate alınarak işlerin bu şekilde
yürüyebileceği beklenebilirdi. Buna rağmen yeterli performans seviyesine tutarlı olarak
hala ulaşılmamıştır ve Projenin katı standartlarıyla onların üç ülkedeki alan uygulamalarının
durumu arasında önemli farklar bulunmaktadır. Buna rağmen Gürcistan’da iç performans
denetiminin bulduklarından sonra kayda değer dönüşümün sağlandığı bilinmelidir. Şimdi
ise diğer iki ülkedeki organizasyonların harekete geçme zamanıdır. Onların Çevre ve
Sosyal yönetim sistemleri geliştirilmiştir, fakat daha iyi alan performansı göstermeleri
gerekmektedir. Genel olarak Çevre ve Sosyal yönetim organizasyonunun (BOTAŞ dahil)
daha çok kaynak ve özellikle toprağın üst tabakasının kullanımı, ROW toprağının tekrar
yerine döndürülmesi ve atık yönetimi alanında yönetici kadroyla güçlendirilmesi gerekiyor.
Mevcut organizasyonun güçlendirilmesinin gerekliliği, ROW boyunca yapılan inşaatın
uzunluğu ve üç ülkede de inşaat işlerinin hızlandırılarak yapılmasını öngören programların
onaylandığı dikkate alındığında daha net anlaşılıyor.
BÇD, sahada gözlemlenen ve bu raporda yer alan birçok standarda ve yükümlülüklere
uymama durumunun küçük çaplı olduğunu kabul etmektedir. Buna rağmen söz konusu
durumlar, Proje tarafından geliştirilen Çevre ve Sosyal yönetim sisteminin ve ESAP’ta yer
alan yükümlülüklerin uygulanmasında eksikliklerin bulunduğunu göstermektedir. Proje
yönetiminin şimdi Çevre ve Sosyal yönetim organizasyonunu güçlendirmek ve sahadaki
uygulamayı geliştirilmek için harekete geçmeye ihtiyacı vardır.
3
3