İndir

Priştine, 12 Mart 2013
Nr. Ref.: RK391/13
KABUL EDİLMEZLİK KARARI
Başvuru No: KI14/13
Başvurucu
Poduyeva Belediyesi
Kosova Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi’nin Rev. nr. 50/2011 sayı ve 22
Kasım 2012 tarihli kararı hakkında anayasal denetim başvurusu
KOSOVA CUMHURİYETİ ANAYASA MAHKEMESİ
Mahkeme Heyeti:
Enver Hasani, Başkan
Ivan Čukalović, Başkanvekili
Robert Carolan, Üye
Altay Suroy, Üye
Almiro Rodrigues, Üye
Snezhana Botusharova, Üye
Kadri Kryeziu, Üye
Arta Rama-Hajrizi
Başvurucu:
1. Başvurucu, Bay Faik Rama tarafından temsil edilen Poduyeva Belediyesi
(bundan sonra: başvurucu)’dir.
İtiraz Edilen Karar
2. İtiraz edilen karar, başvurucuya 26 Aralık 2012 tarihinde teslim edilen Rev.
nr. 50/2011 sayı ve 22 Kasım 2012 tarihli Yüksek Mahkeme kararıdır.
Başvurunun Konusu
3. Başvurucu, yukarıda mezkûr kararla Kosova Cumhuriyeti Anayasası (bundan
sonra: Anayasa)’nın 46. maddesi [Mülkiyetin Korunması] ve Avrupa İnsan
Hakları Sözleşmesi (bundan sonra: AİHS) 1. Ek Protokolünün 1. maddesi
(Mülkiyetin Korunması) ile güvence altına alınmış haklarının ihlal edildiğini
ileri sürmüştür.
4. Başvurucu devamında ihtiyati tedbirin konmasını şu gerekçeyle talep etmiştir:
“Yüksek Mahkeme’nin Rev. nr. 50/2011 sayılı kararının zorunlu icrası davacı
tarafından talep edilme ve bu şekilde davalıya yönelik telafi edilemez zarara
neden ve de kamu çıkarlarının ihlal edilme ihtimalinin önlenmesi için…”
İlgili Hukuk
5. Başvuru Kosova Anayasası (bundan sonra: Anayasa)’nın 113.7 fıkrasına, 03/L121 sayılı Kosova Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi Hakkında Yasa (bundan
sonra: Yasa)’nın 22 ve 27. maddeleri ile Kosova Cumhuriyeti Anayasa
Mahkemesi İçtüzüğünün (bundan sonra: İçtüzük) 56.2 kuralına
dayandırılmıştır.
Başvuru Süreci
6. Başvurucu 5 Şubat 2013 tarihinde Kosova Anayasa Mahkemesi (bundan
sonra: Mahkeme)’ne başvurmuştur.
7. Anayasa Mahkemesi Başkanı 25 Şubat 2013 tarihinde çıkardığı GJR. KI14/13
sayılı kararla Üye Arta Rama-Hajrizi’yi raportör yargıç olarak görevlendirmiş
ve aynı tarihte çıkardığı KSH. KI14/13 sayılı kararla üyeler Altay Suroy
(başkan), Snezhana Botusharova ve Kadri Kryeziu’dan oluşan Ön İnceleme
Heyeti’ni belirlemiştir.
8. Mahkeme’nin 26 Ocak 2013 tarihinde Bay Faik Rama’dan bir vekalet teslim
etmesi üzerine o bu vekaleti teslim etmiştir.
9. Başvuru 27 Ocak 2013 tarihinde Yüksek Mahkeme’ye bildirilmiştir.
10. Ön İnceleme Heyeti 12 Mart 2013 tarihinde Raportör Yargıç’ın raporunu
inceledikten sonra Mahkeme Heyeti’ne başvurunun kabul edilmezliğine ilişkin
öneri sunmuştur.
Olguların Özeti
11. Poduyeva Belediyesi Mülk ve Hukuk Bölümü 28 Temmuz 1980 tarihinde
Çıkar Özyönetim Birliği tarafından Poduyeva’da kültür evinin inşaatı için özel
2
mülkiyetli mülklerin kamulaştırılması için 04-466-756/3 sayılı kararı
çıkarmıştır. Kamulaştırılan mülklerden biri Z. Xh. A.’ya aitti.
12. Z. Xh. A. 11 Ağustos 1980 tarihinde Priştine’deki Bölge Mülk ve Hukuk İşleri
Müdürlüğünde kamulaştırma kararına itiraz etmiştir.
13. Poduyeva Belediyesi Ekonomi Sekreterliği 27 Ekim 1980 tarihinde 04-360547 sayılı kararla Z. Xh. A.’ya iki odalı bir daire tahsis etmiştir.
14. Priştine’deki Temel Banka 27 Ekim 1980 tarihinde çıkardığı teminatla
Poduyeva Belediyesi’nin Kültür Evi inşaatı için kamulaştırılacak mülklere
ilişkin gerekli kaynakları sağladığının teminatını vermiştir.
15. Kamulaştırılan bina ve özel teşebbüs dükkanının tahliyesi için Z. Xh. A. ile
Poduyeva Belediyesi Mülk ve Hukuk Bölümü arasında 31 Ekim 1980 tarihinde
bir anlaşmaya varılmış, ancak tazmin fiyatı için herhangi tutar
belirlenememiştir.
16. Poduyeva Belediyesi Mülk ve Hukuk Bölümü 5 Kasım 1980 tarihinde 04-466756/3 sayı ve 28 Temmuz 1980 tarihli kesinleşmiş kararın icrası için bir emir
çıkarmıştır.
17. Poduyeva Belediyesi Mülk ve Hukuk Bölümü 6 Kasım 1980 tarihinde 04-466756/3 sayı ve 28 Temmuz 1980 tarihli kesinleşmiş kararın icrası için bir karar
çıkarmıştır.
18. Poduyeva Belediyesi Mülk ve Hukuk Bölümü 25 Kasım 1980 tarihinde tazmin
fiyatının belirlenmesine ilişkin bir şifahi görüşme yapmıştır.
19. Poduyeva Belediyesi Ekonomi Sekreterliği 9 Ocak 1981 tarihinde 04-351-4919
sayılı kararla Çıkar Özyönetim Birliği’nin Kültür Evi inşaatına ilişkin talebini
onamıştır.
20. Çıkar Özyönetim Birliği 9 Mayıs 1981 tarihinde çıkardığı bir teminat yazısıyla
yatırım kaynaklarının temin edildiği taahhüdünü vermiştir.
21. Poduyeva Belediyesi Mülk ve Hukuk Bölümü 21 Mayıs 1981 tarihinde çıkardığı
bir emirle kamulaştırılan mülkün Z. Xh. A. tarafından tahliye edilip kendisine
tahsis edilen iki odalı daireye nakli öngörülmüştür. Z. Xh. A.bu karara
Priştine’deki Bölge Mülk ve Hukuk Müdürlüğü’ne itiraz etmiştir.
22. Poduyeva Belediyesi Mülk ve Hukuk Bölümü 22 Mayıs 1981 tarihinde
çıkardığı 04-360-204 sayılı kararla Z. Xh. A.’ya bir odalı bir daire tahsis
etmiştir.
23. Priştine’deki Bölge Mülk ve Hukuk Müdürlüğü 22 Aralık 1982 tarihinde
çıkardığı 03-466-576/82 sayılı kararla daire tahsis edildiği ve tazmin
anlaşmasına varıldığı gerekçesiyle Z. Xh. A.’nın itiraz başvurusunu temelden
yoksun bularak reddetmiştir.
3
24. Poduyeva Belediyesi ve Z. Xh. A. 4 Mayıs 1983 tarihinde A. Xh. A.’nın ticari
faaliyetini sürdüreceği mekanın Poduyeva Belediyesince sağlanmasına ilişkin
anlaşmaya varmışlardır.
25. Poduyeva Belediyesi 21 Temmuz 1995 tarihinde esinleşmiş icra kararının
içeriğinin belirlenmesine ve 554, 555 ile 556 numaralı parsellerin kamu malı
olarak Belediye’nin mülkiyetine geçtiğinin teyidine ilişkin bir karar
çıkarmıştır.
26. Poduyeva Belediyesi Mülk ve Hukuk Bölümü’nün 04-466-765/3 sayı ve 28
Temmuz 1980 tarihli kesinleşmiş kararı uyarınca 554, 555 ve 556 numaralı
ihtilaflı parseller 2001 yılının Nisan ayında Çıkar Özyönetim Birliği’nin adına
kaydedilmişlerdir.
27. İhtilaflı 554, 555 ve 556 numaralı parseller 2003 yılında Poduyeva Belediyesi
mülkiyetine kaydedilmişlerdir.
28. Z. Xha. A.’nın mirasçıları 15 Mart 2006 tarihinde Poduyeva Belediyesi’ne karşı
Poduyeva Belediye Mahkemesinde dava etmiştir. Dava konusu 2001 yılına ait
tapu uyarınca 554, 555 ve 556 numaralı parsellerin mülkiyetinin
doğrulanmasıydı. Mirasçılar söz konusu parsellerin tamamlanmamış bir
yapının bulunduğu bölgede olduğunu ve Poduyeva Belediyesi’nin bu
parsellere malik olma ve onlardan yararlanmaya imkan vermediğini ileri
sürmüşlerdir.
29. Poduyeva Belediye Mahkemesi 2 Temmuz 2007 tarihinde çıkardığı C. nr.
122/2006 sayılı kararla mirasçıların şikayetini temelden yoksun bularak
reddetmiştir. Belediye Mahkemesi şu tespitte bulunmuştur:
-
Poduyeva Belediyesi Mülk ve Hukuk bölümü 04-466-765/3 sayılı kararı 28
Temmuz 1980 tarihinde çıkarmıştır,
-
Kamulaştırılan parseller 2001 yılında Çıkar Özyönetim Birliği’nin adına,
2003 yılında ise Poduyeva Belediyesi adına kaydedilmişlerdir.
Mahkeme bu şekilde mirasçıların itirazının temelden yoksun olduğuna karar
vermiştir. Mirasçılar bu karara Priştine Bölge Mahkemesi’nde itiraz
etmişlerdir.
30. Priştine Bölge Mahkemesi 22 Ekim 2008 tarihinde Poduyeva Belediye
Mahkemesi kararını bozup dosyayı iade etmiştir (Ac. nr. 821/2001 sayılı
karar). Bölge Mahkemesi Belediye Mahkemesi’nin aşağıdakileri doğrulaması
gerektiğini tespit etmiştir:
-
Z. Xh. A. mülkiyetindeki ihtilaflı mülkün hangi hukuki dayanağa göre 2001
yılında kaydedildiği,
Poduyeva Belediyesi mülkiyetine geçirilen mülk daha sonra hangi hukuki
dayanağa göre kaydedildiği,
4
-
Mahkeme kararıyla kamulaştırılan ihtilaflı mülk kamulaştırma amacı
doğrultusunda hak sahiplerine devredilmiş ve kullanıma açılmış mıydı?
31. Poduyeva Belediye Mahkemesi 24 Şubat 2010 tarihinde (C. nr. 879/2008
sayılı karar) mirasçıların itirazını onamış ve onların ihtilaflı parsellerin sahibi
olduklarını doğrulamıştır. Belediye Mahkemesi şu tespitte bulunmuştur:
Kültür Evi inşaatı başlayıp tamamlanmamış olduğu ve bu inşaatın davalının
kamulaştırma amacına hizmet etmediği olgusu doğrulanmıştır. Belediye
Mahkemesi, tanıkların tanıklıklarına dayanarak mirasçıların murislerine
kamulaştırma için herhangi bir ödeme yapılmadığını tespit etmiştir.
Başvurucular bu karara Priştine Bölge Mahkemesi nezdinde itiraz etmişlerdir.
32. Priştine Bölge Mahkemesi 31 Ocak 2011 tarihinde (Ac. nr. 490/2010 sayılı
karar) başvurucunun itirazını onamış ve başvurucuyu arsanın sahibi olarak
haklı bulup Poduyeva Belediye Mahkemesi’nin kararını değiştirmiştir. Bölge
Mahkemesi şunu tespit etmiştir: “[…] İlk derece mahkemesi bu davaya ilişkin
olarak sunulan olgular hakkında yanlış tutum sergilemişler ve bunun sonucu
olarak itiraz kararı maddi hukukun yanlış uygulanmasıyla ilgilenmiştir”.
Bölge mahkemesi devamında 04-466-7653/3 sayı ve 28 Temmuz 1980 tarihli
karar uyarınca mülkün davacıların murislerine tazminat karşılığında
kamulaştırıldığını ve bu kararın 22 Aralık 1982 tarihinde kesinleştiğini ve de
Kültür Evi binasının yukarıda mezkur mülkte inşa edildiğini tespit etmiştir.
Bölge Mahkemesi mirasçıların ne kamulaştırma içim ne de kamulaştırma
kararının iptali için başvuruda bulunmadığını da doğrulamıştır. Başvurucular
bu karar hakkında Yüksek Mahkeme’ye revizyon başvurusunda
bulunmuşlardır.
33. Yüksek Mahkeme 22 Kasım 2012 tarihinde revizyon başvurusunu onamış ve
Bölge Mahkemesi’nin kararını değiştirerek Belediye Mahkemesi’nin 24 Şubat
2010 tarihli kararını onamıştır. Yüksek Mahkeme şunu tespit etmiştir: […] İlk
derece mahkemesinin hukuki tutumu yerindedir, çünkü kamulaştırma kararı
1980 yılında alınmış olup kararın kesinleşmiş olduğuna ilişkin karar ise 21
Temmuz 1995 tarihlidir. Bu da ikinci derece mahkemesinin kamulaştırma
kararının 22 Aralık 1982 tarihinde kesinleştiğine ilişkin tespitinin yanlış
olduğunu gösterir. Bu mahkeme, ilk derece mahkemesinin kamulaştırılan
arsalar için mirasçıların murisine hiçbir ödeme yapılmadığı ve arsaların 23
yıl sonra kamu mülkleri olarak kaydedildiklerine ilişkin delilleri yönetip
tanıkları dinleyerek olguları adil bir şekilde doğruladığını tespit etmiştir. Bu
davada geçerli olgu, davalının davacıların murisine kamulaştırmayla ilgili
bir ödeme yapıldığına dair hiçbir delil sunmadığıdır. Yüksek Mahkeme
devamında başvurucunun kamulaştırılan mülkün kamulaştırılma amacı
doğrultusunda kullandığını gösterecek delil sunmadığını tespit etmiştir.
Başvurucunun İddiaları
34. Başvurucu, Yüksek Mahkeme ve Belediye Mahkemesi’nin kararlarıyla
Anayasa’nın 46. maddesi [Mülkiyetin korunması] ve AİHM’nin 1. Ek
Protokolünün 1. maddesinin (Mülkiyetin Korunması) ihlal edildiğini ileri
sürmüştür.
5
Başvurunun Kabul Edilirliği
35. Başvurucunun başvurusu hakkında bir karara varmadan önce Mahkeme’nin
öncelikle Anayasa’da belirtilen ve Yasa ile içtüzükte ayrıntılı bir şekilde
açıklanan kabul edilirlik koşullarının yerine getirilip getirilmediğini
incelemesi gereklidir.
36. Mahkeme, bu anlamda İçtüzüğün 36.1(c) kuralına atıfta bulunmak ister. Bent
şöyledir: Mahkeme başvuruları yalnız şu hallerde görüşebilir: c) Başvuru
açıkça temellendirildiği zaman.
37. Anayasa Mahkemesi, görevinin, Anayasa ile güvence altına alınmış hak ve
özgürlükleri ihlal etmedikleri sürece (anayasal denetim), adalet mahkemelerince olgu
ve yasalara yönelik işlenen yanlışlarını incelemek olmadığını belirtir. Bu yüzden
adalet mahkemelerince alınan kararları incelerken Mahkeme’nin dördüncü derece
mahkemesi olarak hareket etmesi gerekmez. Adalet mahkemeleri görevi usul ve
maddi hukukun ilgili kurallarını yorumlayıp uygulamaktır (bkz. mutatis mutandis
Garcia Ruiz – İspanya [GC] 30544/96 davası AİHM 1999-I tarihli kararı 28.
maddesi).
38. Genel bir kural olarak sunulan delilleri değerlendirmek adalet mahkemelerinin
görevidir. Anayasa Mahkemesi’nin görevi, delillerin doğru sunulup sunulmadığını ve
başvurucuya adil yargılama yapılması anlamında usullerin, bir bütün olarak ele
alındığında, gerektiği şekilde uygulanıp uygulanmadığını değerlendirmektir (bkz.
mutatis mutandis, Edwards – Birleşik Krallık 13071/87 sayı ve 10 Temmuz 1991
tarihli kabul edilmiş dava başvurusu hakkında Avrupa İnsan Hakları Komisyonunun
Raporu vb.).
39. Dahası başvurucu, Yüksek Mahkeme’nin yürürlükteki yasaları eksiksiz uygulayıp
uygulamadığı olgusunu gündeme getirmiş ve adalet mahkemelerinin kendi davasına
ilişkin olgusal bulgularıyla mutabık olmamıştır.
40. Olgularla ilgili olarak başvurucu, iddialarını anayasal temellere göre teyit etmemiş ve
hak ile özgürlüklerinin Yüksek Mahkeme tarafından ihlal edildiğine ilişkin delil
sunmamıştır. Öyle ki yargılama usullerinin herhangi bir şekilde hakkaniyetsiz ve
keyfi olduğunu tespit etmeye Mahkeme yetkili değildir (bkz. mutatis mutandis, Shub
– Lituanya davası ile ilgili AİHM’nin 17064/06 sayı ve 30 Haziran 2009 tarihli kabul
edilmezlik kararı).
41. Başvurucu bu anlamda Anayasa ile güvence altına alınmış haklarının Yüksek
Mahkeme tarafından neden ve nasıl ihlal edildiğini kanıtlamamıştır. Mahkeme,
Yüksek Mahkeme ve Belediye Mahkemesi’nin 24 Şubat 2010 tarihli kararlarının iyi
bir şekilde kanıtlandırıldıklarını tespit etmiştir.
42. Netice itibariyle İçtüzüğün 36.1 (c) kuralı uyarınca başvuru kabul edilmez
niteliktedir.
İhtiyati Tedbir Talebi
43. Yasa’nın 27. maddesi ve özellikle İçtüzüğün 54. kural 1. fıkrası “Dava esastan
görüşülüp Mahkeme’de sonuçlanmadan önceki herhangi bir dönemde taraflar
ihtiyati tedbirin konmasını talep” edebileceklerini öngörmüştür.
6
44. Ancak başvurunun kabul edilmez olarak ilan edildiği göz önünde
bulundurulduğundan İçtüzüğün 54.1 fıkrası uyarınca ihtiyati tedbir talebinde
bulunmaya hakkı yoktur.
BU SEBEPLERDEN DOLAYI
İçtüzüğün 36.1 (c) bendi, 54. kuralı ve 56.2 fıkrası uyarınca Anayasa Mahkemesi’nin
12 Mart 2013 tarihinde yapılan duruşmasında oybirliğiyle:
I.
Başvurunun kabul edilmez olarak reddine,
II.
İhtiyati tedbir talebinin reddine,
III.
Yasa’nın 20.4 fıkrası uyarınca taraflara bildirilip Resmi Gazete’de
yayımlanmasına karar vermiştir.
IV.
İşbu karar derhal yürürlüğe girer.
Raportör Yargıç
Anayasa Mahkemesi Başkanı
Arta Rama-Hajrizi, imza
Prof. Dr. Enver Hasani, imza
7