Hopa Engereği Eylem Planı (Artvin)

Transkript

ARTVİN İLİ
Hopa Engereği (Vipera kaznakovi)
TÜR EYLEM PLANI
Hazırlayanlar/ Proje Ekibi
Prof. Dr. Cemal Varol TOK
Doç. Dr. Kerim ÇİÇEK
Yrd. Doç. Dr. Murat AFSAR
CBS Uzmanı Ceren ALPARSLAN
Katkı ve Destek Verenler
Orman ve Su İşleri Bakanlığı 12. Bölge Müdürlüğü;
Bölge Müdürü Mustafa BULUT, Bölge Müdür Yardımcıları Cüneyt ALOĞLU ve
Hasan TERZİOĞLU, Doğa Koruma ve Sulak Alan Şube Müdürü Rahime USTABAŞ,
Artvin Şube Müdürü Yunus AYDEMİR, Kontrol Teşkilatından Mevlüt ÖZYANIK
Turunç Peyzaj Ltd. Şti.;
Şirket Müdürü Rabia Nurhan DÜNDAR, Şirket Genel Koordinatörü Seda YILDIZ,
Biyolog Dr. Fatoş ŞEKERCİLER, Biyolog Ali Fatih YILTIRAK, Peyzaj Mimarı Döndü
TÜRK ve Peyzaj Mimarı Melis GÜNEŞ
2
İletişim Bilgileri
Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel
Müdürlüğü
Söğütözü Cad. No: 14/E –ANKARA
Tel: 0 (312) 207 50 00
www.milliparklar.gov.tr
Orman ve Su İşleri Bakanlığı
12. Bölge Müdürlüğü
Artvin Şube Müdürlüğü
Çamlık Mah. Çamlık Cad.Orköy Mevkii No:28 08000 - MERKEZ / ARTVİN
Telefon: 0 (466) 212 60 48- Faks: 0 (466) 212 60 49
Tüm hakları saklıdır. Bu yayının herhangi bir bölümü izin alınmadan yeniden
çoğaltılamaz ve basılamaz.
Raporda kullanılan fotoğraflar ve çizimler, belirtilen kişi ve kurumlara aittir. İzin
alınmadan kullanılamaz.
Tasarım: Turunç Peyzaj Ltd. Şti.
Fotoğraflar: Prof. Dr. Cemal Varol TOK, Doç. Dr. Kerim ÇİÇEK, Yrd. Doç. Dr. Murat AFSAR
3
i
ÖNSÖZ
Bakanlığımızın temel vazifelerinden biri de, biyolojik çeşitliliğin korunması olup, bu çerçevede
tür zenginliğimizi koruyarak gelecek nesillere aktarmaktır. Üç tarafı denizlerle çevrili olan
ülkemiz, farklı iklim kuşaklarını ve her biri kendine özgü türlere ve doğal ekosisteme sahip üç
farklı biyocoğrafik bölgeyi bünyesinde barındırması gibi nedenlerle zengin bir biyolojik müze
özelliğindedir. Ülkemize özgü türlerimizin belirlenmesi ve korunmasına yönelik çalışmaları
yapmak veya nesli tehlike altına düşmüş, düşebilecek türlerin ise eylem planlarının
hazırlanmasını sağlamak Genel Müdürlüğümüzün görevleri arasındadır. Bu çerçevede 2013
yılından itibaren “Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Korunması” amacıyla Genel
Müdürlüğümüzce “Tür Eylem Planı Projeleri” her yıl 10 adet türe özgü olacak şekilde
hazırlanmaya başlanmış olup, 2019 hedefleri kapsamında 100 adet tür için devam edecektir.
Bu kapsamda; Ülkemize kuzeydoğu sınırımızdan girdiği bilinen, bir Kafkas fauna elementi
olan Türkiye’de varlığı 1947 yılında kayıt altına alınan Hopa/Kafkas Engereği (Vipera
kaznakovi) Tür Koruma Eylem Planı çalışması yapılmıştır. Ülkemizde sadece Artvin ilinde
yayılış gösteren Hopa/Kafkas Engereği (Vipera kaznakovi); Kafkasya bölgesinde yaşayan,
Türkiye, Gürcistan ve Rusya’ya endemik bir zehirli yılan türüdür. Yurdumuzda da nemli ve
yağışlı iklim özellikleri gösteren bölgeleri tercih ettiği saptanmıştır. Dikey dağılışı 1000 metre
yüksekliğe kadar ulaşabilmektedir. Küresel ölçekte dar ve parçalı bir dağılış göstermesinin
yanında, türün ticari amaçlı toplatılması ve habitat tahribatı sebebiyle hızlı bir şekilde azaldığı
tespit edilmiştir.
Tür Koruma Eylem Planının temel hedefleri Hopa/Kafkas Engereğinin (Vipera kaznakovi)
Artvin ilindeki yayılışını, yayıldığı alanlardaki popülasyon durumunu, çalışma süresindeki
aktivitesini ortaya koymak ve türe yönelik mevcut tehditleri tespit etmektir. Ayrıca bu çalışma
ile türün geleceğe taşınabilmesi amaçlanmış olup; türün tehdit altında olduğu yaşam
alanlarının korunması için yapılacak çalışmalar, işbirliği yapılacak Kurum ve Kuruluşlar tespit
edilerek yol haritası belirlenmiştir.
Hazırlanan ‘’Artvin İli Hopa Engereği (Vipera kaznakovi) Tür Koruma Eylem Planı’’nın,
biyolojik çeşitliliğimizi korumak adına faydalı olmasını dilerim. Ayrıca planı hazırlayanlara,
katkıda bulunanlara ve bundan sonra yapılacak çalışmalarda destek vereceklere teşekkür
ederim.
Mustafa BULUT
DKMP 12. Bölge Müdürü
i
i
TEŞEKKÜR
“Artvin İli Hopa Engereği (Vipera kaznakovi) Tür Eylem Planı” isimli çalışmaya maddi destek
sağlayan Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne,
Projenin aşamalarında desteklerini esirgemeyen DKMP 12. Bölge Müdürü Sayın Mustafa
BULUT ve Müdür yardımcıları Sayın Cüneyt ALOĞLU ve Sayın Hasan TERZİOĞLU’na
teşekkür ederiz. Ayrıca proje boyunca her konuda yardımlarını esirgemeyen Artvin Şube
Müdürü Sayın Yunus AYDEMİR, Orman Mühendisi Mevlüt ÖZYANIK ve ekibine
şükranlarımızı sunarız.
Proje hakkında bölgede farkındalık oluşturmak için düzenlenmiş çalıştaya katılım gösteren
kurum, kuruluş ile sivil toplum örgütleri ve basın mensuplarına ayrıca teşekkür ederiz.
ii
iii
COĞRAFI KAPSAM
Artvin İli Hopa Engereği (Vipera kaznakovi) Tür Eylem Planı çalışmaları, Artvin il ve
ilçelerinde (Hopa, Arhavi, Murgul, Borçka, Şavşat, Ardanuç ve Yusufeli)
gerçekleştirilmiştir. Artvin 40o 35' ile 41o 32' kuzey enlemleri ve 41o 07' ile 42o 00'
doğu boylamları arasında yer almakta ve toplam 7367 km 2 yüzölçümüne sahiptir.
Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan il, doğuda Ardahan, güneyde Erzurum, batıda
Rize, Kuzeyde Gürcistan ile komşudur. Tür Eylem Planı çalışmaları kapsamında
Artvin ili ve ilçelerinde türe yönelik tüm yaşam alanlarını kapsayacak şekilde
araştırmalar yürütülmüştür.
Şekil 1. Artvin İli’nin Ülkedeki Konumu ve Çalışma Alanı Haritası
iii
iv
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
.................................................................................................................................................i
TEŞEKKÜR ..............................................................................................................................................ii
COĞRAFI KAPSAM ...............................................................................................................................iii
İÇİNDEKİLER ......................................................................................................................................... iv
TABLOLAR DİZİNİ ..................................................................................................................................v
ŞEKİLLER DİZİNİ ....................................................................................................................................v
FOTOĞRAFLAR DİZİNİ ...........................................................................................................................v
KISALTMALAR ...................................................................................................................................... vi
YÖNETİCİ ÖZETİ .................................................................................................................................. vii
EYLEM PLANIN KAPSADIĞI SÜRE ................................................................................................... viii
GİRİŞ
................................................................................................................................................1
1. TÜRÜ TANIYALIM ...............................................................................................................................2
1.1. HAKKINDA GENEL BİLGİLER ........................................................................................................2
1.1.1. TAKSONOMI..................................................................................................................................2
1.1.2. MORFOLOJI ..................................................................................................................................3
1.1.3. YAŞAM ALANI TERCIHI ...............................................................................................................4
1.1.4. YAŞAM DÖNGÜSÜ VE ÜREME ...................................................................................................4
1.1.5. BESLENME ....................................................................................................................................4
1.2. YERYÜZÜNDEKİ DAĞILIMI, POPÜLASYON DURUMU VE EĞİLİMİ ............................................5
1.3. TÜRÜN EYLEM PLANININ KAPSADIĞI BÖLGEDEKİ DURUMU ..................................................6
1.4. TÜR EYLEM PLANI SÜRESİNCE YAPILAN ÇALIŞMALAR ..........................................................7
1.4.1. YÖNTEM ........................................................................................................................................7
1.4.2. ARAZI VE ANKET ÇALIŞMALARI VE SONUÇLARI ...................................................................7
2. TEHDİTLER VE SINIRLAYICI FAKTÖRLER ................................................................................... 40
3. TÜRÜN ULUSAL VE ULUSLARARASI KORUMA DURUMU......................................................... 42
3.1. ULUSAL MEVZUAT ....................................................................................................................... 22
3.2. ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER ............................................................................................... 23
4. TÜR EYLEM PLANI (2016 - 2020) ................................................................................................... 25
5. KAYNAKLAR .................................................................................................................................... 48
iv
v
TABLOLAR DİZİNİ
Tablo 1. Türün Sistematik Konumu ..................................................................................................... 2
Tablo 2: Hopa/Kafkas Engereğini Tehdit Eden Faktörler ve Tehdit Düzeyleri .............................. 21
Tablo 3: Hopa/Kafkas Engereği ile İlgili Mevzuat ve Uluslararası Sözleşmeler ............................ 24
Tablo 4: Uygulama Planı (2016 – 2020) ............................................................................................. 26
ŞEKİLLER DİZİNİ
Şekil 1. Artvin İli’nin Ülkedeki Konumu ve Çalışma Alanı Haritası .................................................. iii
Şekil 2. Türün Dünyadaki Dağılışı (VC 2015’ten alınmıştır) ............................................................... 5
Şekil 3. Artvin İli’ne Ait Yükseklik Grupları Haritası ........................................................................... 6
Şekil 4. Çalışma Alanının İklim Özelliklerine Bağlı Yapısı ................................................................. 8
Şekil 5. Türün Tüm Dağılışının Modellemesi (Maviden Kırmızıya Doğru Türün Uygun
Habitatlar/Bulunma Olasılığı Artmaktadır.) ......................................................................................... 8
Şekil 6. Arazi Çalışmalarında Ziyaret Edilen Lokasyonlar. (Yeşil daireler: türün gözlenemediği
alanlar, sarı daireler: yöre halkı tarafından türün yaşadığı bildirilenmiş, habitat uygunluğu
bulunan fakat arazi çalışmalarımızda türün gözlenmediği alanlar, kırmızı yıldız: türün çalışma
sırasında tespit edildiği alanlar) ........................................................................................................... 9
FOTOĞRAFLAR DİZİNİ
Fotoğraf 1. Hopa/Kafkas Engereğinde Gözlenen Renk-Desen Özellikleri ....................................... 3
Fotoğraf 2. Arazi Çalışmalarından Bazı Görünümler - 1 .................................................................. 11
Fotoğraf 3: Haziran 2015’te Yakalanan Birey.................................................................................... 12
Fotoğraf 4: Yakalanan Bireylerden Örnekler .................................................................................... 13
Fotoğraf 5: Ağustos 2015'te Yakalanan Birey -1 .............................................................................. 14
Fotoğraf 6: Ağustos 2015'te Yakalanan Birey - 2 ............................................................................. 15
Fotoğraf 7: Ekim 2015'te Yakalanmış Birey ...................................................................................... 16
Fotoğraf 8: Yöre Halkı İle Yapılan Anket ve Bilgilendirme Çalışmaları .......................................... 18
Fotoğraf 9: Çalışmalar Esnasında Tespit Edilen Ölüm Vakaları ..................................................... 19
v
vi
KISALTMALAR
CITES: Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası
Ticaretine İlişkin Sözleşme
DKMP: Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
IUCN: Dünya Doğayı Koruma Birliği veya Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma
Birliği
vi
vii
YÖNETİCİ ÖZETİ
Bu çalışmanın temel hedefleri Hopa/Kafkas Engereğinin (Vipera kaznakovi) Artvin ilindeki
yayılışını, yayıldığı alanlardaki popülasyon durumunu, çalışma süresindeki aktivitesini ortaya
koymak ve türe yönelik mevcut tehditleri tespit etmektir. Ayrıca türün tehdit altında olduğu
yaşam alanlarının korunması için yapılması gerekenler açıklanmıştır.
Bu amaçla arazi bölgesinde üreme dönemi başlangıcı ve üreme dönemlerinin en aktif olduğu
aylarda ayrıntılı çalışmalar yapılmış, örnek tespit edilen yaşam alanlarının fotoğraf, koordinat,
yükselti, tarih ve mevkii bilgileri ile mikroiklimsel özellikleri not edilmiştir. Tespit edilen
örneklerin habitat tercihi, davranışları ve yaşam döngüsü ile bölgedeki popülasyonun durumu
hakkında bilgiler de kaydedilmiştir. Bunun yanında yöre halkı ile görüşmeler yapılarak, tür
hakkındaki düşünceleri ve izlenimleri hakkında bilgi edinilmiştir.
Çalışmalar sırasında elde edilen yukarıdaki bilgilerin yanında arazi gözlemleri, yöre halkı ile
yapılan görüşmeler, literatür bilgileri, yerel yönetim ve STKlar ile yapılan görüşmeler
doğrultusunda Artvin İli sınırları içerisinde yaşayan popülasyonun sürdürülebilirliği ve yaşam
alanlarının korunmasına yönelik yapılması gerekenler ortaya konmuş, tür eylem planı
hazırlanmıştır.
Arazi çalışmaları sonucunda türün Artvin ilinin sahil kısmında bulunan Arhavi, Hopa ilçeleri ile
biraz daha iç kısımda yer alan Borçka’da yaşadığı tespit edilmiştir. Yapılan
değerlendirmelere göre bu bölgelerde bireyler özellikle bodur bir bitki olan çay ile fındık
bahçesi gibi tarım alanları çevresinde veya yaprak döken nemli ormanlık alanların
açıklıklarında güneşlenirken tespit edilmiştir. Elde edilen verilere göre tür Hopa ve Borçka
Bölgesi’ndeki uygun habitatlarda oldukça yaygındır. Türün tercih ettiği uygun koşullarda 2 –
15 arasında birey gözlemlenebilir. Diğer taraftan Arhavi’de adı geçen alanlara göre türün
yoğunluğu daha düşüktür. Uygun koşullarda 2-3 birey gözlemlenebilmektedir.
Tür eylem planına konu olan Hopa/Kafkas Engereğinin (Vipera kaznakovi) bir Kafkas fauna
elementi olduğu ve ülkemize kuzeydoğu sınırımızdan girdiği bilinmektedir. Yurdumuzda da
Kolşik iklim özellikleri gösteren bölgeleri tercih ettiği saptanmıştır. Dikey dağılışı 1000 metre
yüksekliğe kadar ulaşabilmektedir. Küresel ölçekte dar ve parçalı bir dağılış göstermesinin
yanında, Ülkemizde ilk kaydının verildiği 1947 yılından bugüne kadar türün ticari amaçlı
toplatılması ve habitat tahribatı sebebiyle hızlı bir şekilde azaldığı tespit edilmiştir.
Hopa/Kafkas Engereğinin (Vipera kaznakovi) korunmasında en önemli hususlar; türün çeşitli
sebeplerle toplatılmasının engellenmesi amacıyla yöre halkının yerli ve yabancı yılan
toplayıcılara karşı bilgilendirme çalışmalarının yürütülmesi, türün yoğun olarak yaşadığı
başta Hopa olmak üzere Borçka ve Arhavi’de türün yaşayabileceği habitatların korunması ve
korunaklı yeni habitatların oluşturulması, tarımsal ilaç ve suni gübre kullanımının kontrolü,
türün insanlarla sık temasta olduğu bölgelerde yöre halkı tarafından öldürülmesinin önüne
geçilmesi olarak belirlenmiştir.
Prof. Dr. Cemal Varol TOK
Proje Koordinatörü
vii
EYLEM PLANIN KAPSADIĞI SÜRE
Artvin İli Hopa Engereği (Vipera kaznakovi) Tür Eylem Planı beş yıllık bir süreyi kapsamakta
olup, 2016 – 2020 yıllarını kapsayan faaliyetleri içermektedir.
viii
1
GİRİŞ
Türkiye Batı Palaearktik biyocoğrafik bölgesinde, Avrupa, Asya ve Afrika kıtalarının kesişim
noktasında yer almaktadır. Ülkemiz Avrupa ve Orta Doğu’nun en zengin biyolojik çeşitliliğe
sahip ülkesi olup, Avrupa kıtasında biyolojik çeşitlilik bakımından dokuzuncu sırada yer alır.
Ülkemizde yaklaşık 10400 bitki türü, omurgalılardan 127 tatlısu balığı ve 384 deniz balığı, 30
ikiyaşamlı (kurbağa), 130 sürüngen, 483 kuş ve 169 memeli türü yaşamaktadır. Ülkemizin
coğrafi yapısının farklılığı yüksek endemizm ve genetik çeşitliliği de beraberinde
barındırmakta olup, bu çeşitliliğin son 2 milyon yıl içinde özelliklede son buzul döneminde
maksimuma ulaştığı kabul görmektedir. Yaşayan 10272 sürüngen (Reptilia) türünden (Uetz
ve Hošek, 2015) yaklaşık üçte birini (3567 tür) yılanlar (Serpentes) oluşturmaktadır. Ne yazık
ki habitat kaybı ve parçalanması, yabancı istilacı türler, çevresel kirlilik, hastalıklar, aşırı
kullanım (besin, tıbbi vs. amaçlı) ve küresel iklim değişikliği nedeni ile birçok sürüngen türü
yok olmaktadır (Gibbons vd. 2000). Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği
(International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN) Kırmızı Liste
kriterlerine göre; ülkemizde yaşayan sürüngen türlerinin %64’ü az endişe verici (LC), %12’si
tehdit altına girmeye aday (NT), %8’i tehlike altında (EN), %8’i kritik tehlike altında (CR), %3’i
hassas (VU) kategorisindedir. Yurdumuzdaki sürüngen türlerinin %5’i ise veri yetersizliği
(DD) nedeni ile değerlendirilememektedir (Çiçek vd. 2011). Sonuç olarak ülkemiz sürüngen
türlerinin yaklaşık %20’si tehlike altındadır.
Engerekgiller ailesi (Viperidae) dünyada 34 cins ve 331 tür barındırmaktadır (Uetz ve Hošek,
2015). Ülkemizde ise 15 türü yaşamaktadır. Bu türlerden Hopa/Kafkas Engereği (Vipera
kaznakovi) Kafyasya bölgesinde yaşayan, Türkiye, Gürcistan ve Rusya’ya endemik bir zehirli
yılan türüdür. IUCN Kırmızı Liste kriterlerine göre; türün dağılışı 500km2’den az olduğu için
“tehlike altında (EN)” kategorisinde sınıflandırılmış ve türün popülasyonu azalma
eğilimindedir (Tuniyev vd. 2009).
Proje kapsamında Hopa/Kafkas Engereğinin (Vipera kaznakovi) Artvin ilindeki dağılışı,
popülasyon durumu, çalışma süresindeki aktivitesi ve türe yönelik mevcut tehditler tespit
edilmeye çalışılmıştır. Arazi çalışmaları esnasında yöre halkı ile görüşmeler yapılarak, tür
hakkındaki düşünceleri ve izlenimleri hakkında bilgi edinilmiştir. Çalışmalar sırasında elde
edilen bilgiler, arazi gözlemleri, yöre halkı ile yapılan görüşmeler, literatür bilgisi, yerel
yönetim ve STKlar ile yapılan görüşmeler doğrultusunda Artvin İli sınırlarında yaşayan
popülasyonun sürdürülebilirliği ve yaşam alanlarının korunmasına yönelik tür eylem planı
hazırlanması amaçlanmıştır.
1
1. TÜRÜ TANIYALIM
1.1. TÜR HAKKINDA GENEL BİLGİLER
1.1.1. Taksonomi
Hopa Engereği veya Kafkas Engereği (Vipera kaznakovi Nikolsky 1909) Türkiye’nin
kuzeydoğusundan Gürcistan ve Rusya’nın doğu Karadeniz kıyılarına kadar dar alanda; deniz
seviyesinden 1000 m yüksekliğe kadar dağılış gösteren Kafkasya’ya endemik zehirli bir yılan
türüdür (Orlov ve Tuniyev 1990, Uetz ve Hosek 2015). Tür adı “kaznakovi” Rus doğa bilimci
Aleksandr Nikolaevich Kaznakov onuruna Nikolsky (1909) tarafında verilmiştir. Türün tip yeri
Karadeniz’in doğu kıyısında Sukhumi bölgesi yakınındaki Tsebelda’dır. (Gürcistan, Orlov ve
Tuniyev 1990). Kafkasya’ya endemik bu zehirli yılan türünün yurdumuzda Hopa’da yaşadığı
ilk olarak 1947’de Başoğlu tarafından tespit edilmiş ve Vipera berus ornata ismi verilerek,
farklı bir alttür halinde tanıtılmıştır.
Tablo 1. Türün Sistematik Konumu
Sistematik
Alem
ANIMALIA
Şube
CHORDATA
Sınıf
REPTILIA
Takım
SQUAMATA
Alttakım
SERPENTES
Aile
VIPERIDAE
Bilimsel Adı: Vipera kaznakovi veya Pelias kaznakovi
Tür Otoritesi: Nikolsky 1909
Genel Ad(lar)ı
Türkçe: Hopa Engereği veya Kafkas Engereği
İngilizce: Caucasus viper, Kaznakow's viper, Kaznakov's viper
Fransızca: Vipere du Caucase
İspanyolca: víbora de Kaznakov
IUCN Tür Değerlendirme Bilgileri
Kırmızı Liste Kategori ve Kriterleri: Tehdit Altında [Endangered B2ab(ii,iii,v) v. 3.1]
Değerlendirme Yılı:14 Aralık 2008
Değerlendirenler: Boris Tuniyev, Goren Nilson, Aram Agasyan, Nikolai Orlov ve Sako
Tuniyev
Hakemler: Neil Cox ve Helen Temple
2
1.1.2. Morfoloji
Hopa/Kafkas Engereği boyu (vücut ve kuyruk) 70 cm kadar olabilen ince boyunlu bir engerek
türüdür (Baran 1976, Höggren vd. 1993). Erkekler dişilere göre daha kısa ve incedirler
(Mallow vd. 2003). Başının üstü karinasız pul ve plaklarla örtülüdür. Göz bebeği dikey olup,
vücut pulları karinalıdır. Sırt tarafının zemin rengi sarımsı griden kahverengi ve siyaha kadar
değişir. Sırtta bu zemin üzerinde zigzag veya uzunlamasına kırmızı, pembe, kahverengi veya
sarı tonlarda bir çift bant uzanır (Höggren vd. 1993, Fotoğraf 1). Nadir olsa da tamamen
siyah örneklere de rastlanır (Orlov ve Tuniyev 1990, Höggren vd. 1993). Renklenme gençten
erginliğe geçiş sürecinde değişiklik gösterir (Höggren vd. 1993). Karın tarafı siyah ve
sarımısı beyaz lekelidir.
Fotoğraf 1. Hopa/Kafkas Engereğinde Gözlenen Renk-Desen Özellikleri
3
1.1.3. Yaşam Alanı Tercihi
Hopa/Kafkas Engereği dağların ormanlık yamaçlarında, ıslak çayırlık alanlarda, orman ardı
açıklıklarda yaşamaktadır. Bunun yanında bahçelik alanlarda, karışık astropik ormanlar,
kestane, kayın, söğüt, kızılağaç ormanları ve akarsu kenarlarında gözlenmektedir. Dikey
dağılışı yüksek rakımlarda iğne yapraklı ormanlara kadar yükselir, bununla birlikte iğne
yapraklı ormanların iç kısımlarına girmez. Köknar-Kayın ormanı ve karışık çayırlık
ekotonlarında da görülmektedir (Tuniyev vd. 2009). Ülkemizde çay bahçelerinde de sık sık
rastlanmaktadır (Baran ve Atatür, 1998). Türün dikey (vertikal) dağılışı deniz seviyesinden
600 – 800 m (1000m’ye kadar) dir (Höggren vd. 1993, Tuniyev vd. 2009).
1.1.4. Yaşam Döngüsü ve Üreme
Hopa/Kafkas Engereğinin fenolojisi (yıl içindeki zamanlaması) yüksekliğe bağlıdır. Karadeniz
kıyısındaki popülasyonlar Mart; 600-800m rakımda Nisan’ın ikinci yarısından Mayıs başına
kadar kış uykusundan (hibernasyondan) çıkarlar (Orlov ve Tuniyev 1990, Tuniyev vd. 2009).
Karadeniz kıyısında yüzey sıcaklığı 13 – 16 oC ye ulaştığında aktivite gösterirler (VC 2015).
Türün Karadeniz kıyısındaki aktivitesi Mart – Kasım arası iken, yüksek rakımlarda Nisan’ın
ikinci yarısı ile Mayıs aylarında hibernasyondan çıkar ve Eylül sonu – Ekim başı
hibernasyona girerler (Orlov ve Tuniyev 1990).
Erkekler dişilerden önce kış uykusundan çıkarlar (Höggren vd. 1993). Tür gün içinde sabah
ve öğlenden sonra daha aktiftir. Yükseltiye bağlı olarak Mart – Mayıs aylarında kış
uykusundan çıkan bireyler çiftleşir (VC 2015). Canlı doğururlar ve dişiler her yıl yüksekliğe
bağlı olarak Ağustos sonu Eylül başlarında 3-13 arasında yavru doğurur (Höggren vd. 1993,
Göçmen vd. 2013, Kişisel gözlem). Yeni doğan yavrular 15 -17 cm boyunda olup, ilk
yıllarında iki defa deri değişir ve oldukça hızlı gelişim gösterir (Orlov ve Tuniyev 1990).
Bireyler üçüncü veya dördüncü yılında ve 35 – 40cm boylarına ulaştıklarında eşeysel
olgunluğa ulaşırlar (Höggren vd. 1993, VC 2015).
1.1.5. Beslenme
Türün besinlerini çeşitli kemirgenler, çiftyaşarlar, kertenkeleler, yılanlar ve kuş yavruları
oluşturur (Höggren vd. 1993). Gençler kertenkele ve böceklerle (Düzkanatlılar, Orthoptera)
beslenirler (Orlov ve Tuniyev 1990, Mallow vd. 2003). Zehiri hemolitik olup, hayvan ve
insanlar için tehlikelidir. Zehir bezleri büyük olan tür ile ilgili olarak Kafkasya’da evcil
hayvanlar ve insanlarda ölüm olayları kaydedilmiştir.
4
1.2. TÜRÜN YERYÜZÜNDEKİ DAĞILIMI, POPÜLASYON DURUMU VE EĞİLİMİ
Hopa/Kafkas Engereği Türkiye’nin kuzeydoğusundan Gürcistan ve Rusya’nın doğu
Karadeniz kıyılarına kadar dar alanda dağılış gösteren endemik bir zehirli yılan türüdür. Tür
Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı listesinde dağılışı 500 km2’den az olduğu için
“Tehlike altında (EN)” kategorisinde yer almakta, popülasyonlarının parçalı ve azalma
eğiliminde olduğu belirtilmektedir (Şekil 2). Bununla birlikte tür, Eski Sovyetler Birliği (1984)
ve Rusya Federasyonu (2001) Kırmızı Kitabında sayısı azalan türler kategorisinde (kategori
2) yer almaktadır. Ayrıca Gürcistan (1982), Krasnodar Krayı (2007), Adygea (Adige)
Cumhuriyetinde (1999) koruma altındadır (Tuniyev ve Tuniyev 2009).
Türün popülasyon yoğunluğu bölgeye göre değişiklik göstermektedir. Dağılışının
periferindeki popülasyonlar azalma eğilimindedir (VC 2015). Türün Rusya Federasyonu’nda
2-3 küçük popülasyonu bulunmaktadır. Türün Kuzey Batı Büyük Kafkasya’da Kavkazsky
Eyalet Biyosfer Rezervi (tehlike altında 300 birey), Sochi Ulusal Parkı (200 birey); Güney Batı
Büyük Kafkasya’da Ritsa (tehlike altında, 200 birey), Pitsunda-Myusera Rezervinde (Kıyı
popülasyonu, 100 birey); Batı Aşağı Kafkasya’da Kintrishi Rezervi (tehlike altında, sayısı
bilinmiyor), Camili Biyosfer Rezervi (Türkiye, tehlike altında, popülasyon büyüklüğü
bilinmiyor), Altındere, Karagöl-Sahara, Hatila-Vadisi (Türkiye, Batı Aşağı Kafkasya bulunuş
durumu teyit edilmelidir); Batum Rezervi (Bakradze 1969) ve Borjomi-Kharagauli Ulusal Parkı
(Gürcistan, Kuzey Aşağı Kafkasya); Pskhu-Gumista ve Kobuleti Rezervleri, Sataplia, Kolkheti
ve Mtirala Doğal Parkları (Gürcistan, Karadeniz’in Doğusu) gibi birçok korunan alanda
popülasyonu bulunmaktadır.
Rusya’daki birey sayısı 2,000 bireyi geçmemekle birlikte, Sochi Ulusal Parkı’nda bir günde 3
- 15 kadar birey gözlenebilir (Tuniyev ve Tuniyev 2009, VC 2015). Gürcistan’daki birey sayısı
3000 civarında olup, Türkiye hakkında bilgi bulunmamaktadır (Tuniyev ve Tuniyev 2009).
Türün popülasyonları azalma eğiliminde olup, alınabilecek koruma önlemlerinin başında
türün yoğun yaşadığı bölgeleri koruma alanı ilan etmek gelmektedir (Tuniyev ve Tuniyev
2009).
Şekil 2. Türün Dünyadaki Dağılışı (VC 2015’ten alınmıştır)
5
1.3. TÜRÜN EYLEM PLANININ KAPSADIĞI BÖLGEDEKİ DURUMU
Hopa/Kafkas Engereğinin ülkemizde bilinen dağılışı Hopa, Ahravi ve Borçka civarıdır (Şekil
1, Baran vd. 2012). Bunun yanında Tuniyev ve Tuniyev (2009) türün Altındere (Maçka,
Trabzon), Karagöl-Sahara (Ardanuç), Hatila-Vadisi Milli Parklarında bulunabileceğini
belirtmiştir. Bahsedilen alanlar türün yaşaması için uygun biyotoplar bulunsa da, şuana kadar
herhangi bir kayıt bulunmamaktadır (Şekil 3). Ülkemizdeki popülasyonunun azaldığı birçok
çalışmada (Afsar ve Afsar 2009, Tuniyev ve Tuniyev 2009) vurgulanmaktadır. Fakat türün
ülkemizdeki popülasyon durumu ve ekolojisi hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır.
Şekil 3. Artvin İli’ne Ait Yükseklik Grupları Haritası
6
1.4. TÜR EYLEM PLANI SÜRESİNCE YAPILAN ÇALIŞMALAR
1.4.1. Yöntem
Artvin İli Hopa Engereği (Vipera kaznakovi) Tür Eylem Planı projesi kapsamında 2015 yılı
Mayıs – Ekim ayları arasında; literatür derlemesi, arazi çalışmaları ve anket çalışmaları
yapılmıştır. Öncelikle türe ait daha önce yapılmış bilimsel çalışmalar derlenmiş ve eylem
planında değerlendirilmesinde göz önünde bulundurulmuştur.
Elde edilen literatür verisi ve arazi çalışmaları ile türün eylem planındaki biyolojisi ve ekolojisi
ile ilgili bölümler oluşturulmuştur. Arazi çalışmalarındaki gözlemler ve yöre halkı ile ilgili
görüşmeler göz önünde bulundurularak, türü tehdit eden faktörler belirlenmeye çalışılmıştır.
Bu faktörlerin belirlenmesinin ardından uzun ve kısa vadeli hedefler belirlenmiş ve DKMP ile
9 Ekim 2015 tarihinde yapılan çalıştayda bu hedefler tartışılmıştır. Tür ile ilgili arazi
çalışmalarından elde edilen sayısallaştırılması mümkün veriler (tüm yaşam alanları ve
yaklaşık birey sayıları) 1:250.000 ölçekli topoğrafik haritalara CBS programı yardımı ile
işlenerek Nihai Rapora aktarılmıştır.
1.4.2. Arazi ve Anket Çalışmaları ve Sonuçları
Tür eylem planına konu olan Hopa/Kafkas Engereğini bölgede tespit etmeye yönelik arazi
çalışmaları ile anket çalışmaları birlikte yürütülmüştür. Arazi çalışmaları sırasında yerel halkla
olan söyleşilerde Artvin ilinde Hopa/Kafkas Engereğinin yaşadığı yerlerde halkın bu yılanı iyi
tanıdığı ve söz konusu yılana (literatürde de belirtildiği gibi) “kantra” veya “kantha” adını
verdiği saptanmıştır.
Türün yaşam alanlarının belirlendiği dört ayrı araştırma gezisi yapılmıştır. Üreme dönemi
başlangıcı ve üreme dönemlerinin en aktif olduğu aylarda yapılan bu çalışmalar ile türün
yaşayabileceği habitatlar belirlenmiş ve gözlemler yapılmıştır. Ayrıca yakın çevrede oturan
yöre halkı ile yapılan söyleşiler çalışma alanlarındaki durumu ortaya çıkarmaya yardımcı
olmuştur.
Türün mevcut durumunun tanımlanabilmesi için arazi çalışmalarının yanında proje
personelinin tür ile ilgili önceki çalışmalarından elde ettikleri veriler şimdiki projenin altlığını
oluşturmuştur. Geçmiş yıllarda Artvin ili ve çevresi üç farklı proje ile ziyaret edilerek bu
bilgilerden elde edilen gözlem ve tecrübelerden yararlanılmıştır. Artvin ilindeki tüm ilçeler
ziyaret edilerek ayrıntılı arazi çalışmaları yapılmıştır. Hopa’daki Esenkıyı köyü civarındaki
lokaliteleri gibi coğrafi konumları önceden tespit edilmiş yoğun popülasyonların bulunduğu
lokalitelerin mikroiklimsel özellikleri not edilerek, benzer özellikteki sahalar ayrıca çalışılmıştır.
Önceki yıllarda Höggren ve diğ. (1993) ve Baran ve diğ. (2002) tarafından Kuzeydoğu
Anadolu engerekleri ile ilgili yapılan çalışmalardan ayrıca yararlanılmıştır. Çalışmalar
sırasında yerel halk, ilgili resmi kurum yetkilileri ile görüşmeler yapılarak Hopa/Kafkas
Engereği hakkındaki bilgiler paylaşılmıştır.
7
Ülkemizin Kuzeydoğu Anadolu Bölgesinde kıyıya paralel devam eden dağların da etkisiyle
sahil kısmı ile iç bölgeler birbirinden bariz ekolojik farklılıklar göstermektedir. Artvin ilinde
oldukça fazla miktarda yağış alan nemli sahil kısmı, nispeten daha az yağmur aldığı için biraz
daha kurak ve az bitkili iç kısım ve arada geçiş bölgesi olmak üzere üç farklı iklim bölgesi
proje kapsamında Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında ziyaret edilmiştir (Şekil 4).
Şekil 4. Çalışma Alanının İklim Özelliklerine Bağlı Yapısı
Şekil 5. Türün Tüm Dağılışının Modellemesi (Maviden Kırmızıya Doğru Türün Uygun
Habitatlar/Bulunma Olasılığı Artmaktadır.)
8
* Mevcut proje kapsamında Artvin ili ve ilçelerinde türün yaşayabileceği tüm potansiyel yaşam alanlarında arazi çalışmaları yürütülmüş, fakat haritada gösterilmemiştir. Ayrıca türe
yönelik biyokaçakçılık kapsamında tehditler göz önüne alınarak, dağılış sahası alan olarak verilmiştir.
Şekil 6. Arazi Çalışmalarında Ziyaret Edilen Lokasyonlar
9
Arazi Çalışmalarından Bazı Görünümler
10
Arazi Çalışmalarından Bazı Görünümler
Fotoğraf 2. Arazi Çalışmalarından Bazı Görünümler - 1
11
Türe ait bireyler çay, fındık bahçesi gibi tarım alanları çevresinde veya yaprak döken
ormanlık alanların açıklıklarında güneşlenirken tespit edilmiştir. Türün tüm dağılışındaki
literatür kayıtların kullanılarak proje kapsamında sıcaklık, yağış ve yükseklik verileri ile
potansiyel dağılış modeli oluşturulmuştur. Bu model; türün batıda Trabzon’a kadar ve
güneyde de Çoruh vadisi boyunca yaşayabileceği uygun habitatların bulunduğunu
göstermektedir. Türün dağılışını, yükseklik (%50) ve yıllık ortalama yağış (%20) büyük
oranda etkilemektedir.
Fotoğraf 3: Haziran 2015’te Yakalanan Birey
12
Fotoğraf 4: Yakalanan Bireylerden Örnekler
13
Fotoğraf 5: Ağustos 2015'te Yakalanan Birey -1
14
Fotoğraf 6: Ağustos 2015'te Yakalanan Birey - 2
15
Fotoğraf 7: Ekim 2015'te Yakalanmış Birey
16
Yöre halkı ile yapılan görüşmelerde; Arhavi, Hopa ve Borkça’nın Muratlı
yerleşimlerinde halkın türü iyi bir şekilde tanıdığı ve tarif ettiği gözlenmiştir. Murgul’da
yapılan görüşmelerde sadece bölgede görev yapan Jandarma Astsubayının türü
gördüğü bilgisine ulaşılmıştır. Artvin merkezi çevresi, Şavşat, Ardanuç ve
Yusufeli’nde ise, yöre halkının türü tanımadığı izlenimi oluşmuştur.
Arazi çalışmaları esnasında türe ait biri Kanlıdere, diğer ikisi Tepeyurt’tan olmak
üzere 3 öldürülme vakası rapor edilmiştir. Ayrıca türün yoğun yaşadığı Hopa ve
Borçka’da, türü yakın zamanda öldürdüğünü ifade eden 4 kişide tespit edilmiştir.
Tahminen sadece Esenkıyı köyünde yılda 10-20 birey öldürülmektedir. Ayrıca Hopa
civarında yılda 2-3 yılan ısırma vakası olduğu yapılan görüşmelerde kaydedilmiştir.
Anket çalışmaları esnasında Hopa/Kafkas Engereğinin bölgeye endemik, ülkemizin
biyolojik zenginliği olduğu ve ekosistem için gerekliliği ile ilgili bilgilendirme
çalışmaları yürütülmüştür.
17
Hopa
Esenkıyı’da Isırma Vakası Görüşmeleri
Tepeyurt Köyü
Hatilla Vadisi Milli Parkı
Borçka (Muratlı)
Murgul (Başköy)
Murgul (Başköy)
Ardanuç (Sakarya Mah.)
Yusufeli
Yusufeli
Fotoğraf 8: Yöre Halkı İle Yapılan Anket ve Bilgilendirme Çalışmaları
18
Hopa - Kanlıdere (Ağustos 2015)
Arhavi - Tepeyurt (Temmuz 2015)
Arhavi - Tepeyurt (Ağustos 2015)
Arhavi - Yemişlik Bal Ormanı (2014)
Fotoğraf 9: Çalışmalar Esnasında Tespit Edilen Ölüm Vakaları
19
40
2. TEHDİTLER VE SINIRLAYICI FAKTÖRLER
Hopa/Kafkas Engereğinin Küresel ölçekte tehlike altında kategorisinde yer almasının
başlıca sebebi; türün dağılışının 500 km2’den az olması, parçalı dağılış göstermesi,
ticari amaçlı toplatılma ve habitat tahribatıdır (Tuniyev vd. 2009). Ayrıca turizm,
kentleşme ve baraj yapımları (HES) sırasındaki inşaat faaliyetleri nedeni ile yakın 10
yılda popülasyonunun %50’sinin yok olacağı tahmin edilmektedir.
Artvin İli Hopa Engereği (Vipera kaznakovi) Tür Eylem Planı kapsamında tespit edilen
tehditlerin ve sınırlayıcı faktörlerin öncelik sırasının belirlenmesinde aşağıda belirtilen
ölçütler kullanılmıştır.
Yüksek: Ortadan kaldırılmadığı takdirde kısa vadede türün tamamen yok olmasına
sebebiyet verebilecek tehditler.
Orta: Tedbir alınmadığı takdirde popülasyonunun uzun vadede yok olmasına
sebebiyet verebilecek tehditler.
Düşük: Türün toplam popülasyonunda küçük etki yapabilecek olan tehditler.
Bilinmiyor: Etkisi hakkında herhangi bir bilgi olmayan tehditler.
Tür Eylem Planı kapsamında Hopa/Kafkas Engereğine yönelik tehditler; arazi
gözlemleri esnasında, arazi çalışmalarında yöre halkı ile görüşmeler ve ilgili literatür
taraması sonucunda belirlenmiş ve Tablo 2’de sunulmuştur
Türü tehdit eden faktörlerin başında, uluslararası evcil hayvan ticareti nedeni ile
yabancı veya yerli evcil hayvan satıcıları tarafından kanunsuz olarak toplatılma
gelmektedir. Hopa/Kafkas Engereği eşsiz görünümü nedeni ile yabancı araştırmacılar
veya evcil hayvan satıcıları tarafından toplatılıp satılmaktadır. Türün 1970’lerden
buyana özellikle yabancılar tarafından toplanıp, yurt dışına kaçırıldığı ve ticaretinin
yapıldığı bilinmektedir (Orlov ve Tuniyev 1990, Höggren vd. 1993). Bu durum
1980’lerde en yüksek seviyeye ulaşmıştır. Yılan kaçakçılarının Avrupa’ya girişlerinde
bagajlarında 50’den fazla yılan olduğu rapor edilmiştir (Höggren vd. 1993). Yakın
zamanda Doğa Koruma ve Milli Parklar 12. Bölge Müdürlüğü tarafından, türü kaçırma
girişiminde bulunan İsviçre uyruklu iki kişiye (K.M. ve T.O.) 7 Haziran 2012 tarihinde
yakalanmış ve ayrı ayrı 31 bin 413’er TL idari para cezası kesilmiştir. Popülasyona
etkisi zayıfta olsa bilimsel amaçlı toplatılma bir diğer tehdit faktörüdür. Bölgede tarımı
yapılan çay bahçeleri türün önemli habitatlarıdır. Özellikle Arhavi, Hopa ve Borçka’da
bireyler çay sıralarının arasındaki açıklıklarda güneşlenirken gözlenmektedir. Yöre
halkı sıklıkla temas ettiği türü zehirli olduğu ve korktuğu için öldürmektedir.
20
Bunun yanında özellikle Gürcistan ve Rusya’daki yaşam alanları kentleşmeye bağlı
habitat dönüştürülmesi, turizm ve tarımsal faaliyetler nedeni ile tahrip edilmiştir. Bu
nedenle Karadeniz kıyısındaki bazı popülasyonlar neredeyse yok olma durumuna
gelmiştir. Ülkemizde de yapılaşma ve alt yapı çalışmaları esnasındaki habitat
tahribatı türün popülasyonlarını tehditlerdendir. Ayrıca tarımsal amaçlı ilaç ve gübre
kullanımı da bir diğer tehdit faktörüdür. Küresel iklim değişikliği bir diğer önemli
tehdittir.
Ülkemizdeki türe yönelik tehdit düzeyi yüksek faaliyetler; yapılaşma, tarım faaliyetleri,
baraj-yol inşaatları ve yapımına bağlı habitat tahribatı ve parçalanması, evcil hayvan
ticareti nedeni ile toplatılması ve türü yoğun olduğu kıyı bölgelerde yöre halkı
tarafından öldürülmesidir.
Tablo 2: Hopa/Kafkas Engereğini Tehdit Eden Faktörler ve Tehdit Düzeyleri
Tehditler
Nedenleri
Yaşam alanı kaybı ve yaşam alanı kalitesindeki bozulmalar;
Yapılaşma, tarım faaliyetleri, baraj-yol
Habitat tahribatı ve parçalanması
inşaatları ve yapımı
Türün besinini oluşturan omurgasız
(böcek vs.) ve omurgalı (kertenkele vs.)
Tarımsal ilaç ve gübre kullanımı
türlerin azalması
Küresel iklim değişikliği
Küresel Isınma
Doğrudan türe yönelik tehditler;
Evcil hayvan olarak kullanım amaçlı
Yabancı veya yerli satıcılar tarafından
kanunsuz toplatılması
izinsiz kaçırılması
Türü yoğun olduğu kıyı bölgelerde yöre Türün zehirli olması, yöre halkının bilgi
halkı tarafından öldürülmesi
eksikliği ve eğitimsizliği
Yerli ve yabancı araştırmacıların
Bilimsel amaçlı toplatılma
gereksiz veya gereğinden fazla
toplaması
Tehdit Düzeyi
Yüksek
Bilinmiyor
Bilinmiyor
Yüksek
Yüksek
Orta
21
42
3. TÜRÜN ULUSAL VE ULUSLARARASI
KORUMA DURUMU
Hopa/Kafkas Engereğinin korunmasına yönelik ilgili ulusal mevzuat ve uluslararası
sözleşmeler aşağıda belirtilmiştir (Tablo 3).
3.1.
ULUSAL MEVZUAT
4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu
Bu Kanunun amacı; sürdürülebilir av ve yaban hayatı yönetimi için av ve yaban
hayvanlarının doğal yaşam ortamları ile birlikte korunmalarını, geliştirilmelerini,
avlanmalarının kontrol altına alınmasını, avcılığın düzenlenmesini, av kaynaklarının
millî ekonomi açısından faydalı olacak şekilde değerlendirilmesini ve ilgili kamu ve
özel hukuk tüzel kişileri ile işbirliğini sağlamaktır. Kanun 11/7/2003 tarih ve Sayı:
25165 ile yürürlüğe girmiştir. Bu kanun kapsamında iligi madde gereğince “Merkezde,
Bakanın veya Müsteşarın başkanlığında, Bakanlık ve Genel Müdürlük merkez
teşkilâtı ilgili birimlerinden üç, bir bitki koruma uzmanı ve bir veteriner hekim olmak
üzere Tarım ve Köyişleri Bakanlığından iki, Jandarma Genel Komutanlığı, Orman
Genel Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ile orman fakülteleri ve gönüllü
kuruluşları temsilen birer, dokuz coğrafi bölge esas alınarak belirlenecek avcı
kuruluşlarından dokuz, özel avlak temsilcisi bir olmak üzere toplam 21 üyeden
teşekkül eden Merkez Av Komisyonu (MAK) kurulur.”
MAK, illerden gelen il av komisyonlarının kararları ile komisyona sunulan diğer
belgeleri incelemiş, 4915 sayılı Kanunun 3/4, 4/1, 5/1, 6/2 ve 6/3. maddelerinin
komisyona verdiği yetkiler ve komisyon üyelerinin önerileri doğrultusunda, 2015-2016
av dönemi için bütün yurdu kapsayan aşağıdaki hususları karara bağlamıştır.
Hopa/Kafkas Engereği 2015-2016 Yılı Merkez Av Komisyonu (MAK) Kararlarında EK
I’de bakanlıkça koruma altına alınan yaban hayvanları listesinde yer almaktadır.
22
5491 Sayılı Kanun ile Değişik 2872 Sayılı Çevre Kanunu
2872 sayılı Çevre Kanununun amacı, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin,
sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını
sağlamaktır. Bu Kanunun, kirletme yasağı ve çevrenin korunması ile ilgili hükümleri
Hopa/Kafkas Engereğinin varlığını doğrudan ilgilendiren hükümlerdir.
Bu Kanun, bütün vatandaşların ortak varlığı olan çevrenin korunması, iyileştirilmesi;
kırsal ve kentsel alanda arazinin ve doğal kaynakların en uygun şekilde kullanılması
ve korunması; su, toprak ve hava kirliliğinin önlenmesi; ülkenin bitki ve hayvan varlığı
ile doğal ve tarihsel zenginliklerinin korunarak, bugünkü ve gelecek kuşakların sağlık,
uygarlık ve yaşam düzeyinin geliştirilmesi ve güvence altına alınması için yapılacak
düzenlemeleri ve alınacak önlemleri, ekonomik ve sosyal kalkınma hedefleriyle
uyumlu olarak belirli hukukî ve teknik esaslara göre düzenlemektir.
3.2.
ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER
Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi
Bu Sözleşmenin, ilgili hükümleri uyarınca takip edilecek amaçları, biyolojik çeşitliliğin
korunması; bu çeşitliliğinin unsurlarının sürdürülebilir kullanımı; genetik kaynaklar ve
teknoloji üzerinde sahip olunan bütün hakları dikkate almak kaydıyla, bu kaynaklara
gereğince erişimin ve ilgili teknolojilerin gereğince transferinin sağlanması ve uygun
finansmanın tedariki de dahil olmak üzere, genetik kaynakların kullanımından doğan
yararların adil ve hakkaniyete uygun paylaşımıdır. Bu sözleşme Türkiye’de
12.05.1997 yılında yürürlüğe girmiştir.
Sözleşme, Taraflara, biyolojik çeşitliliğin korunması konusunun ulusal biyolojik çeşitlik
stratejileri yoluyla karar verme mekanizmalarına dahil edilmesi yükümlülüğünü
getirmektedir. Ayrıca, Tarafların kamu bilincinin artırılması amacıyla araştırma ve
eğitim programları yürütmesini, bilgi değişimini desteklemesini, teşvik önlemleri
almasını ve biyolojik çeşitlilik üzerinde olumsuz etkileri olabilecek projeler için
çevresel etki değerlendirme yapmasını gerektirmektedir.
Bern Sözleşmesi
Bu sözleşme, Avrupanın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması
Sözleşmesi’dir. Bern Sözleşmesi’nin amacı; yabani flora ve faunayı ve bunların
yaşama ortamlarını korumak, özellikle birden fazla devletin işbirliğini gerektiren
türlerin korunmasını sağlamak ve bu işbirliğini geliştirmektir. Sözleşme ile nesli
tehlikeye düşmüş türlere, özellikle göçmen olanlarına özel önem verilmektedir.
Türkiye bu sözleşmeye 1984 yılında taraf olmuştur. Hopa/Kafkas Engereği Bern
Sözleşmesi EK-2 (Kesin Koruma Altındaki Hayvan Türleri) listesinde bulunmaktadır.
23
CITES Sözleşmesi
CITES, yabani hayvan ve bitki türlerinin canlı, ölü örneklerinin bunların parçaları ve
türevlerinin ithalatını, ihracatını, re-eksportunu (ithal edilmiş bir örneğin yeniden ihraç
edilmesi), temeli izin ve belgelere dayanan ve ancak sözleşmede belirtilen bazı
şartların yerine getirilmesi halinde bu izin ve belgelerin verilmesini öngören bir
uluslararası düzenlemedir.
Yabani hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretini düzenleyerek dünya doğal
kaynaklarının sürdürülebilir kullanımını sağlamayı hedefleyen CITES’e, Türkiye 134.
taraf ülke olarak 20 Haziran 1996 yılında Resmi Gazetede yayınlanarak katılmış ve
22 Aralık 1996 tarihinde Sözleşme yürürlüğe girmiştir. Uygulamanın kolaylaştırılması
için hazırlanan CITES Uygulama Yönetmeliği, 27 Aralık 2001 tarih ve 24623 sayılı
Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Tablo 3: Hopa/Kafkas Engereği ile İlgili Mevzuat ve Uluslararası Sözleşmeler
Sözleşmenin Adı
Sözleşmede İlgili Bölümü
Türkiye’nin Sözleşmeye Taraf
Olduğu Tarih ve Yayımlandığı
Resmi Gazete
Ulusal Mevzuat
4915 sayılı Kara Avcılığı
Kanunu
Merkez Av Komisyonu Kararı
2872 Sayılı Çevre Kanunu
Uluslararası Mevzuat
Ek-1
1 Temmuz 2003
RG: 25165
26 Mayıs 2015 RG: 14
11 Ağustos 1983 RG: 18132
Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi
29 Ağustos 1996
RG: 4177
Nesli Tehlikede olan Yabani
Hayvan ve Bitki Türlerinin
Uluslararası Ticaretine İlişkin
Sözleşme (CITES)
20 Haziran 1996
RG: 22672
Avrupanın Yaban Hayatı ve
Yaşama Ortamlarının
Korunması Sözleşmesi
(Bern Antlaşması)
Ek-2
20 Şubat 1984
RG: 18318 say
24
42
4. TÜR EYLEM PLANI (2016-2020)
Artvin İli Hopa Engereği Tür Eylem Planı 2016 - 2020 yılları arasındaki 5 yıllık dönem
için hazırlanmıştır. Plan kapsamında ideal hedefler (uzun vade hedefler) ve faaliyet
hedefleri (kısa vade hedefler) belirlenmiştir. İdeal hedefler, uzun vadede tür için
olması arzulanan durumu tanımlamaktadır. İdeal hedefler ucu açık olarak belirlenmiş,
zaman kavramı tanımlanmamıştır.
Faaliyet hedefleri beş yıllık uygulama dönemlerinde ulaşılması / gerçekleştirilmesi
öngörülen hedeflerdir. Bu hedefler, mevzuat, türü ve yaşam alanlarını koruma, izleme
ve araştırma, tanıtım ve kamuoyu oluşturma (farkındalık yaratma) gibi başlıkları
kapsamakta, türün ve yaşam alanlarının korunmasını sınırlayan faktörlere ve
sorunlara çözüm getirmektedir. Faaliyet hedefler için zamanlama (sonuçlandırma
tarihi), sorumlu kurum/kuruluşlar, kim/kimler tarafından gerçekleştirileceği ve yaklaşık
maliyetler belirlenmiştir. Yaklaşık maliyetler, finansman gerektiren ve projelendirmeye
uygun faaliyetler için, 2015 yılı esas alınarak ve piyasa fiyatı araştırması yapılarak
hesaplanmıştır. Tür Eylem Planı Tablo 4'te verilmiştir. Bunun dışında Artvin İli Hopa
Engereği (Vipera kaznakovi) türünün Artvin İli’ndeki popülasyonlarını kapsayan tür
eylem planında yer alan faaliyetlerin öncelik sırasının belirlenmesinde aşağıda
belirtilen ölçütler kullanılmıştır:
•
•
•
•
Kritik: Türün tamamen yok olmasına sebebiyet verebilecek sorunların
önlenmesi için zorunlu bir eylem.
Yüksek: 20 yıl veya daha az zamanda popülasyonunun %20’sinden fazlasının
yok olmasına sebebiyet verebilecek bir faktörün önlenmesi için gerekli eylem.
Orta: 20 yıl veya daha az zamanda popülasyonunun %20’sinden azının yok
olmasına sebebiyet verebilecek bir faktörün önlenmesi için gerekli bir eylem.
Düşük: Yerel popülasyon düşüşünün veya tüm ülke popülasyonunda küçük
etki yapabilecek olan faktörlerin önlenmesi için gerekli bir eylem.
25
42
Tablo 4: Uygulama Planı (2016 – 2020)
UYGULAMA
DÖNEMİ VE SÜRESİ
İDEAL HEDEF A: TÜRE AİT BİREY KAYIPLARININ AZALTILMASI VE POPÜLASYONUN İYİLEŞTİRİLMESİ
Faaliyet Hedefi A.1: 2020 yılı sonuna kadar türün kanunsuz toplatılması ile ilgili önlemler alınması
FAALİYETLER
Faaliyet A1.1. Her yıl muhtarlar başta olmak üzere yöre halkına yerli ve
yabancı satıcılara karşı bilgilendirme çalışmaları yürütülmesi (tabela, afiş,
broşür, birebir eğitim vs.)
ÖNCELİK
Yüksek
Her Yıl
SORUMLU
KURUM/KURULUŞ
İŞBİRLİĞİ YAPILACAK KURUM/KURULUŞ VE KİŞİLER
YAKLAŞIK MALİYET (TL)
DKMPGM
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yöre Halkı, İl Jandarma
Teşkilatı, Milli Eğitim Müdürlüğü, Arhavi, Hopa ve Borçka
Belediyeler, İlgili Muhtarlıklar (Esenkıyı Köyü, Tepeyurt Köyü,
Atanoğlu Köyü)
Yıllık 4000 TL
(2500TL eğitimcilerin ulaşım, konaklama
ve diğer giderleri+1500 tabela, afiş,
broşür hazırlanması) x 5 Yıl= 20000TL
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Gümrük Müdürlüğü, İl
Jandarma Teşkilatı, Milli Eğitim Müdürlüğü
Yıllık 2000 TL (Tabela, afiş, broşür vb
bilgilendirme materyallerinin
hazırlanması) x 5 Yıl= 10000TL
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Dışişleri Bakanlığı, Gümrük
Müdürlüğü, Artvin Valiliği, Arhavi, Hopa ve Borçka
Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı
-
DKMPGM
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yerel Yönetimler (Arhavi,
Hopa ve Borçka Kaymakamlıkları, İlgili Muhtarlıklar (Esenkıyı
Köyü, Tepeyurt Köyü, Atanoğlu Köyü Muhtarlıkları))
Yıllık 2000 TL (Ekibin kullanacağı araç
masrafları-benzin vb., türün
yakalanması için gerekli teknik ekipman
veya teknik ekipmana yönelik eksiklikler
için yapılabilecek harcamalar) x 5 Yıl =
10000 TL
DKMPGM
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yerel Yönetimler
Yıllık 1000TL x 5 Yıl= 5000TL
DKMPGM
DKMPGM
-
DKMPGM
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Dış İşleri Bakanlığı,
Üniversite
-
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Üniversite
Alanda bireylerin yaşayacağı 20 adet 10
m x 10 m terraryumlar x 2000 TL=
40000 TL,
Alana çalışmaların takibi için gelen
personelin konaklaması ve diğer
ihtiyaçlar için bungalov yapılması:
100000 TL,
Bireylerin bakımı için Yıllık 12500 TL x 5
Yıl= 62500TL
Toplam: 202500TL
Faaliyet A1.2. Otogar, Hava Limanı, Sınır Kapıları, Orman işletmesi
çalışanları ve kolluk kuvvetlerine tür ve kanunsuz toplatılması hakkında
Yüksek
Her Yıl
DKMPGM
bilgilendirilme yapılması ve ildeki geçiş noktalarındaki kontrollerde bu
konuda hassas olunmasının gerekliliğinin hatırlatılması
Faaliyet A1.3. 2017 yılı sonuna kadar Hopa/Kafkas Engereği kaçırma
2017 yılından itibaren
girişiminde bulunan yabancı uyruklu kişi/kişilere tekrar ülkeye giriş
Yüksek
DKMPGM
sürekli
yapamamaları için ilgili mevzuatın uygulama ve denetimlerinin arttırılması
Faaliyet Hedefi 1.2: Türün insanlarla sık temasta olduğu bölgelerde kasten veya yanlışlıkla öldürülme oranının azaltılması
Faaliyet A2.1. 2016 yılı sonuna kadar DKMP tarafından Arhavi, Borçka ve
Hopa’da bir kurtarma ekibi kurulması ve bu ekibin gelen şikayetler üzerine
rahatsız olan kişilerin mülklerinden yılanları yakalayıp, her ilçedeki 100’er
hektarlık korunan alanlara bırakması
Kritik
sürekli
Faaliyet A2.2. 2016 yılından başlayarak her yıl köylerde DKMP tarafından
toplantılar yapılarak, türün öldürülmesinin yasak olduğu, bu konuda
Yüksek
uygulanacak cezai yaptırımlar hakkında bilgi verilmesi, türü kapsayan
sürekli
koruma statüleri ve türün korunmasının önemi ile ilgili bilgilerin verilmesi
Faaliyet Hedefi A3: Bilimsel amaçlı çalışmalara verilecek izinlerin daha detaylı incelenmesi
Faaliyet A3.1. 2016 yılından başlayarak bilim insanlarına verilen izinlerde;
gerekçesi iyi açıklanmadığı sürece doğal ortamında birey alınmasına izin
Yüksek
verilmemesi, Hopa, Arhavi ve Borçka’da sahada yürütülecek bilimsel
sürekli
çalışmaların teşvik edilmesi
Faaliyet Hedefi A4: Türün popülasyonlarının iyileştirilmesine yönelik koruma çalışmaları yürütülmesi
Faaliyet A4.1. Rusya ve Gürcistan’daki yaban hayatı koruma birimleri ile
irtibata geçilerek türe yönelik ortak koruma stratejileri belirlenmesi ve
Yüksek
sürekli
koordinasyon sağlanması
Faaliyet A4.2. DKMP’lara tıbbi araştırmalar, yılan çiftliklerinden (serum için)
gelen yoğun taleplerin doğadan karşılanmaması ve türün popülasyonunun
desteklenmesi amacı ile; Hopa’da korunacak olan 100 hektarlık alanın 10
hektarlık kısmına aralıklarla 100m2’lik (10x10m) 20 terraryum [1 erkek 2-3
dişinin barınabileceği kenarları çit ile çevrilmiş kafesler] hazırlanması ve
ilçedeki şikayetler üzerine yakalanan bireyler buralarda barındırılarak
(Faaliyet C1.3. ile koordineli olarak) üreme başarılarının artırması için bölge
habitatının korunması ve bölgede insan faaliyetlerinin kısıtlanması
Yüksek
2016 başlanarak
2020 sonuna kadar
tamamlanacak
DKMPGM
26
İDEAL HEDEF B: TÜRÜN MEVCUT HABİTATLARINI KORUNMASI VE YÖNETİMİNE YÖNELİK ÇALIŞMALAR YAPILMASI
Faaliyet Hedefi B1: 2017 yılı sonuna kadar mevcut habitatların bir kısmının koruma altına alınması
Faaliyet B1.1. 2017 yılı sonuna kadar türün yoğun olarak yaşadığı
ilçelerde; Nihai Raporda belirtilen alanlarda [Arhavi - Yemişlik Bal Ormanı,
Borçka -Muratlı civarı ve Hopa - Esenkıyı civarı] türün yaşayabileceği
Yüksek
DKMPGM
sürekli
yaklaşık 100’er hektarlık korunan alanlar oluşturulması ve bu alanlarda her
türlü av faaliyetlerine izin verilmemesi
Faaliyet Hedefi B2: Tarımsal ilaç ve gübre kullanımının kontrolünün sağlanması
Faaliyet B2.1. Her yıl çiftçinin tarımsal ilaç ve gübre kullanımına yönelik
bilgilendirilmesi için koordinasyon sağlanması (Türün besinini oluşturan
Yüksek
DKMPGM
omurgasız (böcek vs.) ve omurgalı (kertenkele vs.) türlerin azalmasına
sürekli
neden olması sebebiyle)
İDEAL HEDEF C: TÜRE YÖNELİK BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE İZLEME ÇALIŞMASI YAPILMASI
Faaliyet Hedefi C1: Her yıl türün popülasyon durumunun belirlenmesine yönelik arazi çalışmaları yapmak
Faaliyet C1.1. Hopa/Kafkas Engereğinin bilindiği Arhavi [Tepeyurt Köyü
civarı], Hopa [Esenkıyı Köyü civarı] ve Borçka’daki [Muratlı-Güneşli Köyü
civarı] belirli bölgelerde; Haziran – Temmuz aylarında her ay 4’er defa
Yüksek
DKMPGM
sürekli
olmak üzere 2 km’lik rotalar belirlenmesi, gözlenen birey sayısının
kaydedilip, yıllara göre popülasyon eğiliminin takip edilmesi
Faaliyet C1.2. Hopa/Kafkas Engereğinin Arhavi, Hopa ve Borçka’da yıl
içindeki yol veya diğer nedenlerle ölümlerini kaydetmek ve envanter
Yüksek
DKMPGM
sürekli
oluşturmak
Faaliyet C1.3. Hopa/Kafkas Engereği popülasyonlarının üreme, davranış,
yıllık aktivite ve üreme periyotlarının belirlenmesine yönelik çalışmaların
yapılması ve takip edilmesi (Faaliyet A4.2. ile koordineli olarak).
Yüksek
sürekli
DKMPGM
İDEAL HEDEF D: TÜRÜN TANITIMINA YÖNELİK FARKINDALIK OLUŞTURMA VE ARTTIRMA ÇALIŞMALARI YÜRÜTÜLMESİ
Faaliyet Hedefi D1: Her yıl yöre halkının bilinçlendirme çalışmaları yapılması
Faaliyet D1.1. Hopa/Kafkas Engereğinin tanıtılması ve koruma bilincinin
artırılması amacıyla; ildeki ilköğretim ve ortaöğretim okulları için eğitim
Yüksek
DKMPGM
materyali hazırlaması, öğrencilere konu hakkında bilgi verilerek, farkındalık
sürekli
oluşturulması
Faaliyet D1.2. İlde yapılacak olan festivallerde türü tanıtıcı stant ve sergi
Orta
her yıl
DKMPGM
açılması
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Çevre ev Şehircilik Bakanlığı,
Yerel Yönetimler, Orman Bölge Müdürlüğü
- (bu alanlar mevcut korunan veya
kamuya ait alanlardan seçilecektir)
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yerel Yönetimler, İl Gıda
Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
-
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yerel Yönetimler, Üniversite
Yıllık 3000 TL x 5 Yıl= 15000TL
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yerel Yönetimler, Muhtarlar
-
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Üniversite
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yerel Yönetimler, İl Milli
Eğitim Müdürlükleri
Yıllık 5000 TL x 5Yıl= 25000TL
Faaliyet Hedefi D2: Türü doğal ortamında görmek isteyen yerli ve yabancı turistlere rehberlik hizmeti sağlanması
Faaliyet D2.1. Kanunsuz ve izinsiz girişimleri engellemek adına;
Hopa/Kafkas Engereğini görmek veya fotoğraflamak isteyen yerli ve
yabancı turistlere DKMP personelinin rehberlik hizmeti sunması
Faaliyet D2.2. Türün yoğun gözlendiği Hopa ilçesinde 2021 yılına kadar,
Esenkıyı köyü civarında türün doğal ortamı düzenlenerek turistlerin
gezebileceği ve Hopa/Kafkas Engereğini görüp-fotoğraflayacakları bir
ekopark hazırlanması
27
Düşük
sürekli
DKMPGM
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yerel yönetimler
Yüksek
2016 başlanarak
2020 sonuna kadar
tamamlanacak
DKMPGM
Sadece Hopa/Kafkas Engereği için
uygun koşulların olduğu gözlem alanı
maliyeti: 150000TL
İDEAL HEDEF A: TÜRE AİT BİREY KAYIPLARININ AZALTILMASI VE POPÜLASYONUN
İYİLEŞTİRİLMESİ
Faaliyet Hedefi A1: 2020 yılı sonuna kadar türün kanunsuz toplatılması ile ilgili önlemler alınması
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
A1.1. Her yıl muhtarlar başta olmak üzere yöre halkına yerli ve
yabancı satıcılara karşı bilgilendirme çalışmaları yürütülmesi
(tabela, afiş, broşür, birebir eğitim vs.)
Sorumlu Kurum
(Biliniyorsa sorumlu birim ve kişi
adı yazılacak)
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMPGM
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yöre Halkı, İl Jandarma
Teşkilatı, Milli Eğitim Müdürlüğü, Arhavi, Hopa ve Borçka
İşbirliği Yapılacak Kurum ve
Belediyeler, İlgili Muhtarlıklar (Esenkıyı Köyü, Tepeyurt Köyü,
Kişiler
Atanoğlu Köyü, Liman Köyü, Kemalpaşa-Bucak Merkezi, Sarp
Köyü)
Bilgilendirilecek veya izin
alınacak kurum-kuruluş veya
kişiler
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMPGM, Artvin Valiliği, İlçe
Kaymakamlığı
Faaliyeti yapacak kurum,
kuruluş veya kişiler
(belirlenmişse)
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı 12. Bölge Müdürlüğü Artvin
Şube Müdürlüğü
Nerede?
Esenkıyı Köyü, Liman Köyü, Kemalpaşa-Bucak Merkezi, Sarp
Köyü, Tepeyurt Köyü, Atanoğlu Köyü, Camili Bucağı
Faaliyet zamanı ve sıklığı
Her yıl
Öncelik
Yüksek
Faaliyet akış planı
Eğitimin verileceği muhtarlar ve yöre halkından temsili kişiler
belirlenecek. Bilgilendirme toplantısı yapılacak. Toplantıda
hazırlanan eğitim ve bilgilendirme materyalleri dağıtılacak ve
anlatılacak.
Personel, ekipman, maliyet
Şube Müdürlüğü’nün personelleri, Eğitim ve bilgilendirme
materyalleri, toplantı mekanı (köy kahvesi, köy okulları vb.)
Faaliyet raporunun sunulacağı
kurum ve/veya kuruluşlar
Yaklaşık Maliyet (TL)
Yıllık 4000 TL (2500TL eğitimcilerin ulaşım, konaklama ve diğer
giderleri+1500 tabela, afiş, broşür hazırlanması) x 5 Yıl= 20000TL
28
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet A1.2. Otogar, Hava Limanı, Sınır Kapıları, Orman
işletmesi çalışanları ve kolluk kuvvetlerine tür ve kanunsuz
toplatılması hakkında bilgilendirilme yapılması ve ildeki geçiş
noktalarındaki kontrollerde bu konuda hassas olunmasının
gerekliliğinin hatırlatılması
İşbirliği Yapılacak Kurum ve İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Gümrük Müdürlüğü, İl
Kişiler
Jandarma Teşkilatı, Milli Eğitim Müdürlüğü,
kişiler
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMPGM, Artvin Valiliği
(belirlenmişse)
Nerede?
Bilgi verilecek
salonlarında
Her yıl
Öncelik
Yüksek
ve
kurum
tarafından
belirlenecek
toplantı
Türün kanunsuz toplatılması ile ilgili tespit edilen bilgilerin
derlenmesi sağlanacak.
Bu bilgilerin derlemelerine ait her kurum/kuruluş ve yönetime özel
bilgilendirme broşürleri hazırlanacak.
Kontrol mekanizmasını arttıracak önemli detaylarla (türün nasıl
taşındığı, geçiş noktalarındaki zayıf yönler vb.) alakalı insanların
dikkatini çekecek bilgilendirme tabelaları oluşturulacaktır.
Şube Müdürlüğü’nün personelleri, Eğitim ve bilgilendirme
materyalleri,
29
Yıllık 2000 TL (Tabela, afiş, broşür vb bilgilendirme materyallerinin
hazırlanması) x 5 Yıl= 10000TL
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet A1.3. 2017 yılı sonuna kadar Hopa/Kafkas Engereği
kaçırma girişiminde bulunan yabancı uyruklu kişi/kişilere tekrar
ülkeye giriş yapamamaları için ilgili mevzuatın uygulama ve
denetimlerinin arttırılması
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Gümrük Müdürlüğü, Dışişleri
Bakanlığı, Gümrük Müdürlüğü, Artvin Valiliği, Arhavi, Hopa ve
Kişiler
Borçka Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı
kişiler
(belirlenmişse)
Nerede?
Artvin İli Genelinde
2017 yılından itibaren sürekli
Öncelik
Yüksek
Personel, ekipman
Türü kaçıran yabancı uyruklu kişi/kişilerin belirlenmesi ve bu
kişilerin isimlerinin kırmızı liste ile afişe edilmesi sağlanacaktır.
Türü kaçırma girişiminde bulunan kişi/kişilerin hazırlanan kırmızı
listeye göre ülkeye giriş-çıkışının önüne geçilmesi için ilgili
mevzuat etkin şekilde uygulanacak ve denetimler artırılacaktır.
Kırmızı listede bulunan kişilerin ülkeye giriş çıkışının
yasaklanmasının yanı sıra, verilen cezai yaptırımların (para
cezası, hapis cezası vb.) uygulama süreci takip edilecektir. Ayrıca
bu süreçte yerel halkın yılan kaçakçılığı ile ilgili bilgilendirilmesi ve
farkındalığın oluşturulması sağlanacaktır.
Şube Müdürlüğü, Gümrük Müdürlüğü, Artvin Valiliği, Arhavi, Hopa
ve Borçka Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı personelleri
-
30
Faaliyet Hedefi A2: Türün insanlarla sık temasta olduğu bölgelerde kasten veya yanlışlıkla öldürülme
oranının azaltılması
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet A2.1. 2016 yılı sonuna kadar DKMP tarafından Arhavi,
Borçka ve Hopa’da bir kurtarma ekibi kurulması ve bu ekibin gelen
şikayetler üzerine rahatsız olan kişilerin mülklerinden yılanları
yakalayıp, her ilçedeki 100’er hektarlık korunan alanlara bırakması
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yerel Yönetimler (Arhavi, Hopa
ve Borçka Kaymakamlıkları, İlgili Muhtarlıklar (Esenkıyı Köyü,
Tepeyurt Köyü, Atanoğlu Köyü, Muratlı Köyü, Güneşli Köyü,
Kişiler
Camili Bucağı, Güreşen Köyü, Aşağı Hacılar, Çavuşlu Köyü,
Bucak Mahallesi Muhtarlıkları))
kişiler
(belirlenmişse)
Nerede?
Öncelik
Kritik
Personel, ekipman
Arhavi, Borçka ve Hopa ilçelerinde kurtarma ekibi kurulacaktır. Bu
ekip yılan yakalama konusunda bilinçli kişiler arasından seçilecek
veya bu konuda bilinçli uzmanlar (sürüngen uzmanı öğretim
üyeleri vb.) tarafından yetiştirilecektir. Kurulan kurtarma ekibi yöre
insanın
şikayetleri
doğrultusunda
mülklerden
yılanları
toplayacaktır. Bu ekip halkın kolayca ulaşabileceği bir kuruma
bağlı olacaktır ve halkın kolayca iletişime geçebilmesi (telefon
numarası, adres vb. bilgilerle) sağlanacaktır. Kurulan kurtarma
ekibi toplanan bu yılanları Nihai Raporda yaklaşık Google Earth
görüntüsü ile belirlenen 100’er hektarlık alanlara bırakacaktır.
ve Borçka Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı personelleri.
Yılanları zarar vermeden yakalama konusunda bilgi almak için bu
konuda deneyimli olan sürüngen uzmanlarından yardım alınabilir.
yılanı uzaklaştırmak için gerekli olan ekipmanlar; L şeklindeki yılan
sopası ve deri eldiven.
31
Yıllık 2000 TL (Ekibin kullanacağı araç masrafları-benzin vb.,
türün yakalanması için gerekli teknik ekipman veya teknik
ekipmana yönelik eksiklikler için yapılabilecek harcamalar) x 5 Yıl
= 10000 TL
Faaliyet Hedefi A2: Türün insanlarla sık temasta olduğu bölgelerde kasten veya yanlışlıkla öldürülme
oranının azaltılması
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet A2.2. 2016 yılından başlayarak her yıl köylerde DKMP
tarafından toplantılar yapılarak, türün öldürülmesinin yasak olduğu,
bu konuda uygulanacak cezai yaptırımlar hakkında bilgi verilmesi,
türü kapsayan koruma statüleri ve türün korunmasının önemi ile
ilgili bilgilerin verilmesi
Tepeyurt Köyü, Atanoğlu Köyü, Muratlı Köyü, Güneşli Köyü, Camili
Kişiler
Bucağı, Güreşen Köyü, Aşağı Hacılar, Çavuşlu Köyü, Bucak
Mahallesi Muhtarlıkları))
kişiler
(belirlenmişse)
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı 12. Bölge Müdürlüğü Artvin Şube
Müdürlüğü
Nerede?
Öncelik
Yüksek
Personel, ekipman
Müdürlüğü tarafından Hopa engereğinin koruma statüleri,
korunmasının önemi, türün öldürülmesinin yasaklanması ve bu
konuda uygulanacak cezai yaptırımlar hakkında yerel yönetimi
bilgilendirecek bir ekip oluşturulacaktır. Bu ekip tarafından her yıl
köylerde toplantılar düzenlenecektir. Başta köy muhtarlıkları olmak
üzere halk bu konuda bilgilendirilecektir. Bu toplantıların sürekliliği
sağlanacaktır.
Müdürlüğü, Gümrük Müdürlüğü, Artvin Valiliği, Arhavi, Hopa ve
Borçka Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı personelleri.
Bilgilendirme toplantılarının içeriğini oluşturmada üniversite
bünyesindeki uzman öğretim üyelerinden gerektiği takdirde destek
alınabilir. Konu ile ilgili bilgi notu, broşür vb. materyallerin oluşturup
dağıtılması yarar sağlayacaktır.
Yıllık 1000TL x 5 Yıl= 5000TL
32
Faaliyet Hedefi A3: Bilimsel amaçlı çalışmalara verilecek izinlerin daha detaylı incelenmesi
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet A3.1. 2016 yılından başlayarak bilim insanlarına verilen
izinlerde; gerekçesi iyi açıklanmadığı sürece doğal ortamında birey
alınmasına izin verilmemesi, Hopa, Arhavi ve Borçka’da sahada
yürütülecek bilimsel çalışmaların teşvik edilmesi
İşbirliği Yapılacak Kurum ve ve Borçka Kaymakamlıkları, İlgili Muhtarlıklar (Esenkıyı Köyü,
Kişiler
Tepeyurt Köyü, Atanoğlu Köyü Şerefiye, Camilibucağı, Kayalar,
Şenköy, Abiislah, Bucak Mahallesi Muhtarlıkları)
kişiler
(belirlenmişse)
Müdürlüğü
Nerede?
Öncelik
Yüksek
2016 yılından itibaren Hopa, Artvin, Borçka’da yürütülmesi istenen
tüm
bilimsel
araştırmalar
için
başvuruların
resmi
kurum/kuruluşlardan (Üniversite, TÜBİTAK vb) yapılması gibi ön
izin sistemi oluşturulacaktır.
TC Orman ve Su İşleri Bakanlığı 12. Şube Müdürlüğü ve
Üniversitelerce arazide yürütülmesi planlanan bilimsel çalışmaların
teşvik edileceği platformlar (Bilim kampları, Öğrenci Proje
yarışmaları vb) ve düzenli kontrol sistemi oluşturulacak.
Bu çalışmalar Valilik, Kaymakamlık, muhtarlık ve jandarmanın
bilgisi dahlinde yapılacaktır.
Müdürlüğü, Gümrük Müdürlüğü, Artvin Valiliği, Arhavi, Hopa,
Üniversiteler ve Borçka Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı
personelleri
33
-
Faaliyet Hedefi A4: Türün popülasyonlarının iyileştirilmesine yönelik koruma çalışmaları yürütülmesi
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Faaliyet A4.1. Rusya ve Gürcistan’daki yaban hayatı koruma
birimleri ile irtibata geçilerek türe yönelik ortak koruma stratejileri
belirlenmesi ve koordinasyon sağlanması
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Kişiler
kişiler
(belirlenmişse)
Müdürlüğü
Nerede?
Öncelik
Yüksek
2016 yılından itibaren Artvin, Hopa ve Borçka’da bulunan Vipera
kaznakovi türü için yurt dışından(Rusya ve Gürcistan) yaban hayatı
koruma birimleri ile iletişime geçilerek;
Üniversite, Bakanlık ve il müdürlüğünden konusunda uzman yaban
hayatı koruma projelerinde yer almış deneyimli bir komisyon
oluşturulacaktır.
Bu komisyon yaban hayatı stratejisini ve koordinasyonun
sağlanması amaçlı odak grup görüşmeleri yapacaktır.
Bu görüşmeler sonucunda uygulanabilir plan, yaban hayatı koruma
faaliyetleri ve stratejisi ortaya konacaktır.
Bu bilgi alışverişin devamlılığının sağlanması adına karşılaşılan
problemlerin çözümlerinin bulunması amacıyla ortak katılımın
sağlanacağı sempozyum ve seminerler düzenlenebilir.
Müdürlüğü, Gümrük Müdürlüğü, Artvin Valiliği, Arhavi, Hopa,
Üniversiteler ve Borçka Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı
personelleri
-
34
Faaliyet Hedefi A4: Türün popülasyonlarının iyileştirilmesi için koruma çalışmaları yürütülmesi
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet A4.2. DKMP’lara tıbbi araştırmalar, yılan çiftliklerinden
(serum için) gelen yoğun taleplerin doğadan karşılanmaması ve
türün popülasyonunun desteklenmesi amacı ile; Hopa’da korunacak
olan 100 hektarlık alanın 10 hektarlık kısmına aralıklarla 100m 2’lik
(10x10m) 20 teraryum [1 erkek 2-3 dişinin barınabileceği kenarları
çit ile çevrilmiş kafesler] hazırlanması ve ilçedeki şikayetler üzerine
yakalanan bireyler buralarda barındırılarak (Faaliyet C1.3. ile
koordineli olarak) üreme başarılarının artırması için bölge
habitatının korunması ve bölgede insan faaliyetlerinin kısıtlanması
Kişiler
kişiler
(belirlenmişse)
Müdürlüğü
Nerede?
2016 başlanarak 2020 sonuna kadar tamamlanacak
Öncelik
Yüksek
Hopa’da korunacak olan 100 hektarlık kısmının 10 hektarlık
kısmına toplamda 100 m2’lik 20 adet terraryum uygulaması
toplamda 490 m tel ve 1,5 m uzunluğunda predasyonu önlemek
amaçlı cam her bir kenar için ayrıca bu uzunluğun üstüne 50 cm tel
ve açık olan terraryumun üstü yırtıcılar için ağ ile kapatılacaktır.
Uygulama ve faaliyet bölgesinde habitat; yapılan yaban hayatını
koruma çalışmaları ile korunacak ve bölgede insan faaliyetleri
jandarma tarafından kontrol altında tutulacaktır.
Borçka Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı personelleri
35
Alanda bireylerin yaşayacağı 20 adet 10 m x 10 m terraryumlar x
2000 TL= 40000 TL,
Alana çalışmaların takibi için gelen personelin konaklaması ve diğer
ihtiyaçlar için bungalov yapılması: 100000 TL,
Bireylerin bakımı için Yıllık 12500 TL x 5 Yıl= 62500TL
Toplam: 202500TL
İDEAL HEDEF B: TÜRÜN MEVCUT HABİTATLARINI KORUNMASI VE YÖNETİMİNE YÖNELİK
ÇALIŞMALAR YAPILMASI
Faaliyet Hedefi B1: 2017 yılı sonuna kadar mevcut habitatların bir kısmının koruma altına alınması
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet B1.1. 2017 yılı sonuna kadar türün yoğun olarak yaşadığı
ilçelerde; Nihai Raporda belirtilen alanlarda [Arhavi - Yemişlik Bal
Ormanı, Borçka -Muratlı civarı ve Hopa - Esenkıyı civarı] türün
yaşayabileceği yaklaşık 100’er hektarlık korunan alanlar
oluşturulması ve bu alanlarda her türlü av faaliyetlerine izin
verilmemesi
Kişiler
Tepeyurt Köyü, Atanoğlu Köyü Şerefiye, Camili Bucağı, Kayalar,
kişiler
(belirlenmişse)
Müdürlüğü
Nerede?
Öncelik
Yüksek
2017 yılı sonuna kadar Vipera kaznakovi türünün görüldüğü tüm
alanlarda yapılan arazi çalışmalarından sonra alanın 1/25.000’lik
paftalar üzerine grafik ve grafik olmayan verileri en etkin ve en
güvenilir şekilde işlemeye yardımcı olacak bir bilgi sistemi olan CBS
yardımıyla belirlenecektir.
Belirlenen alanlarda av yasağı ve tarım yasağı uygulanarak
jandarma kontrolü sağlanacaktır.
Borçka Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı personelleri
-
36
İDEAL HEDEF B: TÜRÜN MEVCUT HABİTATLARINI KORUNMASI VE YÖNETİMİNE YÖNELİK
ÇALIŞMALAR YAPILMASI
Faaliyet Hedefi B2: Tarımsal ilaç ve gübre kullanımının kontrolünün sağlanması
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet B2.1. Her yıl çiftçinin tarımsal ilaç ve gübre
kullanımına yönelik bilgilendirilmesi için koordinasyon
sağlanması (Türün besinini oluşturan omurgasız (böcek vs.)
ve omurgalı (kertenkele vs.) türlerin azalmasına neden
olması sebebiyle)
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, İl Gıda Tarım ve
Hayvancılık Müdürlüğü, Arhavi, Hopa ve Borçka Ziraat
Kişiler
Odaları
kişiler
(belirlenmişse)
Nerede?
Arhavi, Hopa ve Borçka önceliklendirilerek tüm köylerde
(Arhavi, Hopa ve Borçka Kaymakamlıkları, İlgili Muhtarlıklar
(Esenkıyı Köyü, Tepeyurt Köyü, Atanoğlu Köyü Şerefiye,
Camili Bucağı, Kayalar, Şenköy, Abiislah, Bucak Mahallesi
Muhtarlıkları)
Öncelik
Yüksek
Yüksek Öncelikli Aşırı tarımsal ilaç ve gübre kullanımının
türün besinini oluşturan omurgasız (böcek vs.) ve omurgalı
(kertenkele vs.) türlerin azalmasına neden olması nedeniyle
buna yönelik; Arhavi, Hopa ve Borçka önceliklendirilerek tüm
köylerde (Arhavi, Hopa ve Borçka Kaymakamlıkları, İlgili
Muhtarlıklar (Esenkıyı Köyü, Tepeyurt Köyü, Atanoğlu Köyü
Şerefiye, Camili Bucağı, Kayalar, Şenköy, Abiislah, Bucak
Mahallesi Muhtarlıkları) 6 ayda bir bilgilendirme toplantıları
düzenlenmesi
Şube Müdürlüğü, İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü,
Arhavi, Hopa ve Borçka Ziraat Odaları
37
-
Faaliyet Hedefi C1: Her yıl türün popülasyon durumunun belirlenmesine yönelik arazi çalışmaları
yapmak
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet C1.1. Hopa/Kafkas Engereğinin bilindiği Arhavi [Tepeyurt
Köyü civarı], Hopa [Esenkıyı Köyü civarı] ve Borçka’daki [MuratlıGüneşli Köyü civarı] belirli bölgelerde; Haziran – Temmuz
aylarında her ay 4er defa olmak üzere 2km’lik rotalar belirlenmesi,
gözlenen birey sayısının kaydedilip, yıllara göre popülasyon
eğiliminin takip edilmesi
Kişiler
Tepeyurt Köyü, Muratlı ve Güneşli Köyü Muhtarlıkları)), Artvin
Valiliği, Üniversite
kişiler
(belirlenmişse)
Nerede?
Öncelik
Yüksek
Personel, ekipman
Öncelikle yapılacak gözlem ve sayımlarda kullanılacak metot net
bir şekilde belirlenecektir. Buna göre çalışma bölgesinde örneklem
alanları ve/veya belirlenen rotalar üzerinde gözlem noktaları
seçilecektir. Bu alan ve noktaların koordinatları, bulunduğu habitat
detaylı bir şekilde not edilerek açıklanacaktır. Bu bilgiler
araştırmayı yapan ekibin değişmesi durumunda çalışmanın
devamlılığının sağlanmasında büyük önem taşımaktadır.
Belirlenen habitatlar Hopa engereğinin görülme olasılığının
yüksek olduğu ve doğrudan gözlemlendiği habitatlardan
seçilecektir. Belirlenen her alanda gözlenen birey sayısı
kaydedilecek ve yıllara göre popülasyon eğilimi belirlenecek ve
takip
edilecektir.
Ayrıca
bu
nokta
ve
habitatlar
fotoğraflandırılacaktır. Habitatlardaki değişimler de not edilip takip
edilecektir.
Şube Müdürlüğü, Artvin Valiliği, Arhavi, Hopa ve Borçka
Kaymakamlıkları, Üniversite. GPS, fotoğraf makinesi, 1:250.000
ölçekli topoğrafik haritalar ve CBS programı ekipman olarak
kullanılacaktır.
38
yapmak
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Faaliyet C1.2. Hopa/Kafkas Engereğinin Arhavi, Hopa ve
Borçka’da yıl içindeki yol veya diğer nedenlerle ölümlerini
kaydetmek ve envanter oluşturmak
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Kişiler
Bucak Mahallesi Muhtarlıkları), Artvin Valiliği
kişiler
(belirlenmişse)
Nerede?
Öncelik
Yüksek
Personel, ekipman
Birey sayısını ve türün popülasyon eğilimini takip etmek üzere
kurulan ekip, çalışma sahasında yaptığı gözlemlerde canlı bireyler
yanı sıra cansız bireyleri de not edecektir ve bunların ölüm
sebepleri tespit edilip envanter oluşturulacaktır. Ayrıca bu konuda
yerel halktan da destek alınacaktır. Buldukları cansız bireyleri T.C.
Orman ve Su İşleri Bakanlığı 12. Bölge Müdürlüğü Artvin Şube
Müdürlüğü’ne
bildirerek
teslim
etmeleri
konusunda
bilgilendirilecektirler. Ayrıca cansız bireylerin bulundukları yer ve
habitatlar da detaylı bir şekilde kaydedilecektir.
Kaymakamlıkları, Üniversite. GPS, fotoğraf makinesi, 1:250.000
ölçekli topoğrafik haritalar ve CBS programı ekipman olarak
kullanılacaktır.
39
-
yapmak
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet C1.3. Hopa/Kafkas Engereği popülasyonlarının üreme,
davranış, yıllık aktivite ve üreme periyotlarının belirlenmesine
yönelik çalışmaların yapılması ve takip edilmesi (Faaliyet A4.2. ile
koordineli olarak).
İl Orman ve Su İşleri müdürlükleri, Yerel Yönetimler [Arhavi, Hopa
Kişiler
Bucak Mahallesi Muhtarlıkları)], Artvin Valiliği
kişiler
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMPGM, Üniversite
(belirlenmişse)
Nerede?
Öncelik
Yüksek
Personel, ekipman
Hopa Kafkas Engereği popülasyonları Faaliyet C1.1. ve Faaliyet
C1.2 .’de belirlenen habitatlardan yola çıkılarak konusunda uzman
üniversite öğretim üyeleri ve T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı 12.
Bölge Müdürlüğü Artvin Şube Müdürlüğü’nde belirlenen ekip
tarafından davranış, üreme ve yıllık aktiviteleriyle ilgili
araştırmalar, gözlem ve deneyler yapılacak ve raporlandırılacaktır.
Araştırma ve gözlemler Hopa engereğinin üreme dönemlerinde ve
aktif oldukları bahar, yaz ve sonbahar başlarında yapılacaktır.
Coğrafi konumları önceden tespit edilmiş yoğun popülasyonların
bulunduğu lokalitelerin mikro iklimsel özellikleri not edilecektir. Bu
mikro habitatlardaki varsa değişimler gözlemlenecek ve buradaki
baskılar tespit edilecektir. Hopa Engereğinin yaşam alanında
belirlenen tehdit unsurları karşısında türün davranış değişiklikleri
araştırılacaktır. (türün yıllık aktivite ve üreme davranışına yönelik
bilgiler faaliyet A4.2 ile koordineli olarak belirlenecektir.)
Şube Müdürlüğü, Arhavi, Hopa ve Borçka Kaymakamlıkları,
Üniversite. GPS, fotoğraf makinesi, 1:250.000 ölçekli topoğrafik
haritalar, dürbün, CBS programı, deri eldiven ve L şeklindeki yılan
sopası ekipman olarak kullanılacaktır.
40
İDEAL HEDEF D: TÜRÜN TANITIMINA YÖNELİK FARKINDALIK OLUŞTURMA VE ARTTIRMA
ÇALIŞMALARI YÜRÜTÜLMESİ
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet D1.1. Hopa/Kafkas Engereğinin tanıtılması ve koruma
bilincinin artırılması amacıyla; ildeki ilköğretim ve ortaöğretim
okulları için eğitim materyali hazırlaması, öğrencilere konu
hakkında bilgi verilerek, farkındalık oluşturulması
Kişiler
Bucak Mahallesi Muhtarlıkları)), Artvin İl Milli Eğitim Müdürlüğü,
Arhavi İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Borçka İlçe Milli Eğitim
Müdürlüğü, Hopa İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü
kişiler
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMPGM, Artvin Valiliği, Artvin
İl Milli Eğitim Müdürlüğü
(belirlenmişse)
Şube Müdürlüğü, Artvin Valiliği, Artvin İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Nerede?
Öncelik
Yüksek
Personel, ekipman
Şube Müdürlüğü tarafından Hopa engereğine yönelik eğitim
materyali içeriği hazırlanacaktır. Bu materyaller Artvin İl Milli
Eğitim Müdürlüğü’nce, öğrencilerin anlayabileceği düzeye
getirilerek
bilgilendirilmesine
yönelik
eğitim
materyalleri
oluşturulacaktır (dergi, broşür, tanıtım kartları, slayt ve sunumlar
vb.). Ayrıca öğrencilere konu hakkında bilgi vermek amacıyla
sorumlu kişilerce okullarda sözlü sunumlar yapılacaktır. Bununla
birlikte öğrencilerin dikkatini çekmek amaçlı stantlar kurulacaktır.
Kaymakamlıkları, İl ve İlçe Milli Eğitim Müdürlükleri. Konu ile ilgili
bilgi notu, dergi, tanıtım kartı, broşür vb. materyallerin oluşturup
dağıtılması yarar sağlayacaktır.
41
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Faaliyet D1.2. İlde yapılacak olan festivallerde türü tanıtıcı stant
ve sergi açılması
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Kişiler
Bucak Mahallesi Muhtarlıkları)], Artvin İl Milli Eğitim Müdürlüğü,
Arhavi İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Borçka İlçe Milli Eğitim
Müdürlüğü, Hopa İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü, Artvin Belediyesi
kişiler
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı DKMPGM, Artvin Valiliği, Artvin
İl Milli Eğitim Müdürlüğü
(belirlenmişse)
Şube Müdürlüğü, Artvin Valiliği, Artvin İl Milli Eğitim Müdürlüğü
Nerede?
Her yıl
Öncelik
Orta
Personel, ekipman
Şube Müdürlüğü tarafından, Hopa engereğine yönelik eğitim
materyali içeriği hazırlanacaktır. Bu materyaller Artvin Belediyesi
kapsamında türü tanıtacak festivaller düzenlenecektir. Bu
etkinlikte türü tanıtıcı stant ve sergi açılarak halkın katılımı
sağlanacaktır. Belediye tarafından düzenlenecek festivalde T.C.
Müdürlüğü tarafından hazırlanan tür tanıtımına yönelik materyaller
oluşturulacaktır (dergi, broşür, tanıtım kartları, slayt ve sunumlar
vb.).
Kaymakamlıkları, Artvin Belediyesi. Konu ile ilgili bilgi notu, dergi,
tanıtım kartı, broşür, sergi ve stant alanı vb. materyaller
oluşturulacaktır.
42
Faaliyet Hedefi D2: Türü doğal ortamında görmek isteyen yerli ve yabancı turistlere rehberlik hizmeti
sağlanması
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet D2.1. Kanunsuz ve izinsiz girişimleri engellemek adına;
Hopa/Kafkas Engereğini görmek veya fotoğraflamak isteyen yerli
ve yabancı turistlere DKMP personelinin rehberlik hizmeti
sunması
Kişiler
Liman Köyü, Kemalpaşa-Bucak Merkezi, Sarp Köyü, Camili
Bucağı, Muhtarlıkları)
kişiler
(belirlenmişse)
Nerede?
Öncelik
Düşük
DKMP personeline Hopa/Kafkas Engereğini( Vipera kaznakovi)
hakkında konusunda uzman ekip tarafından bilgi ve eğitim
verilecek.
Bu bilgilendirme sonucunda alana giriş yapıp Vipera kaznakovi’yi
görmek ve fotoğraflamak isteyen ziyaretçilere DKMP personeli
eşlik edecektir.
ve Borçka Kaymakamlıkları, İl Jandarma Teşkilatı personelleri
43
Faaliyet Hedefi D2: Türü doğal ortamında görmek isteyen yerli ve yabancı turistlere rehberlik hizmeti
sağlanması
Faaliyet No:
Faaliyetin Adı:
Sorumlu Kurum
adı yazılacak)
Faaliyet D2.2. Türün yoğun gözlendiği Hopa ilçesinde 2021 yılına
kadar, Esenkıyı köyü civarında (Nihai Raporda belirtilen Hopa’daki
alana) türün doğal ortamı düzenlenerek turistlerin gezebileceği ve
Hopa/Kafkas Engereğini görüp-fotoğraflayacakları bir ekopark
hazırlanması
Kişiler
Liman Köyü, Kemalpaşa-Bucak Merkezi, Sarp Köyü Muhtarlıkları)]
kişiler
(belirlenmişse)
Nerede?
2016 başlanarak 2020 sonuna kadar tamamlanacak
Öncelik
Yüksek
Hopa’da korunacak olan 100 hektarlık kısmının 10 hektarlık
kısmına toplamda 4m2’lik 20 adet terraryum uygulaması toplamda
89.6 m tel ve 1.5 m uzunluğunda predasyonu önlemek amaçlı
cam her bir kenar için ayrıca bu uzunluğun üstüne 50 cm tel ve
açık olan terraryumun üstü yırtıcılar için ağ ile kapatılacaktır.
Alana yapılmak istenen projenin yurtdışı örneklerini araştırmak
adına uzman ekip hazırlanacak.
Bu ekip araştırma sonuçlarını bir rapor halinde DKMPGM’ye
sunacaktır.
Sunum ve onay sonrası, alan için gerekli fizibilite çalışmaları T.C.
Müdürlüğünün hazırladığı uzman ekip tarafından yapılacaktır.
ve Borçka Kaymakamlıkları personelleri
Sadece Hopa/Kafkas Engereği için uygun koşulların olduğu
gözlem alanı maliyeti: 150000TL
44
48
5. KAYNAKLAR
Afsar, M., Afsar, B. 2009. A New Locality for Vipera (Pelias) kaznakovi Nikolsky, 1909
(Reptilia, Viperidae) in the North-Eastern Anatolia. Russian Journal of Herpetology 16
(2): 155-158.
Baran İ (1976). Türkiye Yılanlarının Taksonomik Revizyonu ve Coğrafi Dağılışları. Ankara,
Turkey: TÜBİTAK Yayınları, No. 309 Seri No.: 9. 182s.
Baran İ, Ilgaz Ç, Avcı A, Kumlutaş Y, Olgun K (2012). Türkiye Amfibi ve Sürüngenleri.
Ankara, TÜBİTAK.
Başoğlu M. 1947. On some varieties Vipera berus from the extreme northeastern Anatolia.
Rev. Fac. Sci. Univ. Istanbul. Ser. B, 12, 182 – 190.
Çiçek K., Ayaz D., Tok C.V. 2011. Türkiye’de tehlike altındaki kurbağa ve sürüngen türleri ve
korunmaları. pp.178, X. Ulusal Ekoloji ve Çevre Kongresi Çanakkale, 4-7 Ekim 2011.
Göçmen, B., Çiçek K., İğci N., Akman B. 2013. Data on the reproduction of a Caucasian
Viper, Vipera kaznakovi Nikolsky, 1909 (Serpentes: Viperidae) from Hopa
(Northeastern Anatolia, Turkey). Ecol. Balkanica 5(2): 99 – 101.
Höggren M., G. Nilson, C. Andreń, N.L. Orlov, B.S. Tuniyev. 1993. Vipers of the Caucasus:
natural history and systematic review. Herpetological Natural History, 1(2): 11-19.
Mallow D., D. Ludwig, G. Nılson. 2003. True Vipers: Natural History and Toxinology of Old
World Vipers. Malabar, Florida, Krieger Publishing Company, 410 p.
Orlov, N.L. & B.S. Tuniyev (1990): Three species in the Vipera kaznakovi Complex
(Eurosibirian group) in the Caucasus: Their present distribution, possible genesis and
phylogenie. Asiatic Herpetological Research 3: 1 - 36.
Tuniyev B., G. Nilson, A. Agasyan, N. Orlov, S. Tuniyev. 2009. Vipera kaznakovi. In: IUCN
2012. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.2. Son erişim: 11 Eylül
2015
Tuniyev, B.S., Tuniyev S.B., 2009. Conservation Strategy for Endemic Species of Caucasian
Vipers (Pelias kaznakovi, P. dinniki). In: Zazanashvili, N. & D. Mallon (Eds.) (2009):
Status and Protection of globally threatened species in the Caucasus. CEPF
Biodiversity Investments in the Caucasus Hotspot 2004-2009 -- Tbilisi CEPF, WWF.
Contour Ltd., 232 pp.
Uetz, P. & Hošek, J. (eds.) 2015. The Reptile Database, http://www.reptile-database.org, son
erişim tarihi: 28 Ekim 2015.
VC, 2015. https://viperacaucasica.wordpress.com/, son erişim tarihi: 28 Ekim 2015.
Rakosivipera 2015. http://www.rakosivipera.hu/en/ son erişim tarihi: 28 Ekim 2015.
45
TURUNÇ PEYZAJ LTD. ŞTİ.
Tasarım Planlama Uygulama Proje İnşaat Organizasyon ve Danışmanlık Hizm. Ltd. Şti.
GMK Bulvarı, Onur İşhanı, Kat:7 No:178 Kızılay/Çankaya-ANKARA
Telefon : 0 (312) 418 39 49
Faks : 0 (312) 417 51 01
e-posta: [email protected]

Hopa Engereği Eylem Planı (Artvin)

Transkript

Benzer belgeler

(sözleşmeli) pilot ve makinist ilanı

ET VE SÜT KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAKLAMA SÜRELİ

İndir

indir

Orman koruma, karantina, korunan alanlar ve yaban hayatı

zabıta müdürlüğünün diğer müdürlüklerle ilgili çalışma şeması