SYK Nedir?

SAYKAD
.

Sağlıkta Yaşam Kalitesi
Derneği
2002
Sağlıkta Yaşam Kalitesinin
Klinikte Kullanımı
Ömer Aydemir
Celal Bayar Üni. Tıp Fak. Psikiyatri A. D.
.

Sağlık Hizmetinde Amaç
Hastanın hastalığı ile ilgili duyguları
Hastalığın günlük yaşama etkisi
Hastanın/hekimin beklentileri
.

Tedavide Temel Amaçlar
Belirtilerin düzeltilmesi
Hastanın tatmin olması
Hastanın tedaviye bağlanması
Hastanın psikolojik olarak gelişmesi
.

Sağlık Yönetiminde Modeller
Biyomedikal model
Tıpta sonlanım modeli
.

Haftada üç gün diyalize giren bir
hastanın sağlıkta yaşam kalitesi hangi
düzeydedir?
a) %20
b) %40
c) %60
d) %80
e) %100
.

Yangısal Barsak Hastalığı sonrası
kolostomi ile yaşamak zorunda kalan
hastanın yaşam kalitesi hangi
düzeydedir?
a) %20
b) %40
c) %60
d) %80
e) %100
.

Haftada üç gün diyalize giren bir
hastanın sağlıkta yaşam kalitesi hangi
düzeydedir?
Toplum değeri %39
Hasta değeri %56
.

Yangısal Barsak Hastalığı sonrası
kolostomi ile yaşamak zorunda kalan
hastanın yaşam kalitesi hangi
düzeydedir?
Toplum değeri %80
Hasta değeri %92
.

Hekimlerle Hastalar Arasındaki Uyumsuzluk
Göz hekimleri: maküler hastalıkların hafife
alınması (Stein 2004)
Alerji uzmanları: rinit belirtilerine bağlı
toplumdan soyutlanma (Aydemir ve ark. 2004)
İç hastalıkları uzmanları: kronik hastalıklara
emosyonel adaptasyon (Aydemir ve ark. 2005)
.

Klinik Uygulamada Sonlanım Ölçütleri
Hastalık-odaklı ölçütler
Hasta-odaklı ölçütler
.

Klinik Uygulamada Sonlanım Ölçütleri
Mortalite - sağkalım
Morbidite
Tedavi yanıtı
İşlevsellik
Esenlik
Yaşam kalitesi
.

Klinik Uygulamada Karar Süreci
Tedavi edici önlemler
Palyatif önlemler
.

Klinik Uygulamada Karar Süreci
Klasik karar süreci
Hasta-merkezli karar süreci
Paylaşımcı karar süreci
.

Meme Kanseri
Meme koruyucu + radyoterapi
vs
Modifiye radikal mastektomi
.

Prostat Kanseri
Radikal prostatektomi
vs
Radyoterapi
.

SYK vs Fizyolojik Ölçümler
Fizyolojik veriler: geleneksel altın standart
SYK: emekleme dönemi
Fizyolojik verilerin sonlanım ölçütü olarak
güvenilirliği
Hastaların talepleri
SYK’nin bilimsel temeli
Frost ve Sloan 2002
.

Klinik Ortamlarda Yaşam Kalitesi
Ağırlıklı olarak araştırma amaçlı olarak kullanım
Günlük uygulamadaki kararlara etkisi değişken
.

SYK Verilerinin Klinikte Kullanımı
87% basılı SYK verileri çok yararlı
59% SYK verilerini kullanmaya istekli
41% sağkalım süresi > SYK
7% ilk işimiz yaşam kurtarmak
57% SYK verileri işi zorlaştırmaktadır
Bezjak ve ark., 1996, 1997, 1998.
.

SYK Verilerinin Klinikte Kullanımı
80% SYK tedaviye başlanmadan
önce değerlendirilmeli
50% resmi SYK değerlendirmesi
20% birimlerinde SYK kullanıyor
Morris ve ark., 1998
.

.

Anket Sonuçları
SYK olumlu konumlandırılmaktadır
SYK ile hastanın çok yönlü ele alındığı
düşünülmektedir
Klinisyenler hasta bakımında SYK’ne
önem vermektedirler
Klinik çalışmalarda SYK’ne yer verilmesini
gerekli görmektedirler
.

Anket Sonuçları
SYK’nin kanserin tedavisindeki yetersizlik
nedeniyle dikkate alındığı düşünülmektedir
Kür şansı SYK’nin önünde görülmektedir
Yaşam süresini uzatmak SYK’ne göre daha
fazla önemsenmektedir
SYK’nin tedavi seçimini olumsuz etkilediği
düşünülmektedir
.

Anket Sonuçları
Hasta talep etmese bile SYK’ni değerlendirmek
gerekli görülmektedir
SYK verileri kısmen karmaşık gelmektedir
Bunun için ölçek kadar kendi klinik kanaatleri
de kullanılmaktadır
SYK’ne daha fazla zaman ayırmak arzusu
taşınmaktadır
.

SYK Konusunda Bilgi
SYK verilerinin kullanışlılığı konusunda kuşkulu
Performans düzeyiyle SYK’ni karıştırır
Psikososyal alandan çok fiziksel alana vurgu
.

SYK Nedir?
Hastanın esenliğini, doyumunu ve
mutluluğunu etkileyen tüm yaşam
alanları
Farquhar 1995
.

SYK Nedir?
Hastanın beklentileri ile erişebildiklerinin
arasındaki uçurumun olabildiğince az olmasıdır.
1984, J Med Ethics, Calman
.

SYK’nin Alanları
Ruhsal işlevsellik (esenlik, duygusal durumu)
Sosyal işlevsellik
Fiziksel durumu
Hastalık ve tedaviyle ilişkili belirtiler
.

Bireysel Kanser Yaşantısı: 8 D
Diagnosis
Dying
Discomfort
Disability
Drug and other treatment effects
Dependency
Doubt
Death
Tiernay ve McKinley 2002
.

Bir Liyezon Aracı Olarak SYK
Hastanın daha bütüncül ele alınması
Hastanın beklentileri ve başarıyla ilişkilidir
Hastanın yaşamın çeşitli alanlarına tutunması
Lindblad ve ark., 2002
.

Yaşam Kalitesi Verilerinin Hastayla Paylaşılması
Ölçek puanının hesaplanması
Temel / ilk puanın çıkarılması
Hastanın puanının karşılaştırılması
Hastanın durumunun konuşulması
Osoba ve ark., 2005
.

SYK Verilerinin Yararı
Hem hastalık hem hasta yaşantısını araştırma
Kişiyi bir bütün olarak anlama
Ortak zemin yaratma
Koruyucu ve sağlığı geliştirici önlemleri birleştirme
Hasta-hekim ilişkisini güçlendirme
Gerçekçi olma
Stewart ve ark., 1995
.

SYK Verilerinin Yararı
Hastalığın etkileri konusunda bilgi sağlama
Yaygın ama gözden kaçan konuları saptama
Öncelikli sorun alanlarını belirleme
Sorunlar için etkili çözümler ortaya koyma
Hasta-hekim iletişimini geliştirme
Jacobsen ve ark. 2002
.

Sonuç
SYK en önemli ikinci sonlanım ölçütü
Eğer sağkalım değişmiyorsa, SYK karar
sürecini etkiler
SYK’ni günlük rutine yerleştirilmeli
SYK’nin yorumlanması yöntemlerini
tartışmalı
.

Yaşama yıllar eklemek yerine, yaşanan
yıllara yaşam eklemek gereklidir
.

“I try to lead as normal a
life as possible,
and not think about my
condition, or
regret the things it prevents
me from doing,
which are not that many.”
Stephen Hawking