Göster/Aç - e-Arsiv@Uskudar

KONU
36
ISIRMA VE SOKMALAR
Prof. Dr. Nermin OLGUN, Yrd. Doç. Dr. Sebahat ATEŞ
GİRİŞ
Tüm uyarılara rağmen, hayvanlarla temastan kaynaklanan yaralanmalar önemli bir halk sağlığı
sorunu olmaya devam etmektedir. Hayvanlar ısırma, sokma, yaralama, ezme, binicilerini atma
gibi nedenlerle insanlara zarar verebilmektedirler. Amerika Birleşik Devletleri’ nde milyonlarca
kişi ağrı, doku hasarı, sakatlık ve ölüm ile sonuçlanabilen hayvanlarla olumsuz karşılaşmalardan
kaynaklanan rahatsızlıklar yaşamaktadırlar. Köpeklerden kaynaklı yaralanmalar çok iyi raporlanmasına (yılda dört milyon kişi) rağmen diğer türlere ilişkin net rakamlar bilinmemektedir.
YILAN SOKMALARI
Dünyada 3000’den daha fazla çeşit yılan vardır ve
bunların beş farklı türden gelen 375’ ide zehirlidir.
Her yıl yaklaşık 300.000 kadar yılan ısırığı oluşur
ve bunlardan 30.000-40.000 ölüm olur. Zehirli yılanlar tropikal ve ılıman bölgelerde yaygın olarak
yaşarlar. Zehirli yılanlar başlıca özellikleri kafalarının hemen hemen düz ve üçgen pinde, gözbebeklerinin kısık olmasıdır. Çeşitli pteki yılanların
toksinleri hem etki hem de şiddet bakımından
birbirinden farklıdır. Yılanlar cinslerine göre; küra- Şekil 36.1. Zehirli Yılan
rizan toksin, nörotoksin, şok yapıcı, hemoliz yapıcı, h p://www.mailce.com/dunyanin-en-zehirli-yilanyaygın damariçi pıh laşma yapıcı ve sitoliz yapıcı lari.html
toksinlere sahip r. Yurdumuzda bulunan viperid ailesinden “engerek yılanı” da yaygın damariçi
pıh laşma yapıcı özelliğe sahip r.
Belir ve Bulgular
Yılanın türüne, büyüklüğüne, hastanın yaşına, ısırılan bölgenin yerine ve derinliğine, ısırık sayısına ve enjekte edilen zehir miktarına bağlıdır. Hastanın zehire karşı reaksiyonunu kötüleş rebilen
bir hassasiye olabilir. Aynı zamanda yılanın dişlerinden ikinci bir enfeksiyon oluşabilir. Lokal
belir ler; ısırılan yerde 1-36 saat içinde oluşan ödem, ağrı, peteşi, ekimoz, organda fonksiyon
kaybı ve ısırıldıktan 16-36 saat sonra nekroz oluşumu görülür. Sistemik belir ler; Bulan kusma,
terleme, senkop, paralizi, hastanın ağzında metalik ya da kauçuk tadı, hipotansiyon taşikardi,
aşın tükürük salgılama, konuşma güçlüğü, görme bozukluğu, kas seyirmeleri, parestezi, burun
kanaması, idrar, dışkı ya da tükrükte kan, pitozis, myozis ve nöbetler görülebilir. Hemoraji, böbrek yetmezliği ve hipovolomik şok yaşamı tehdit eden ciddi sistemik reaksiyonlardır.
2
Konu 36. Isırma ve Sokmalar
Acil Bakım
•
•
•
•
•
•
•
•
Yılan ısırmasına maruz kalan kişinin rahatla lması ve güvenliğinin sağlanması gerekir.
Yaraya yakın bölgede baskı yapabilecek eşyalar (yüzük, bilezik vb.) çıkarılmalıdır.
Hasta hareketsiz tutulmalıdır.
Koterizasyon, lokal insizyon, ağız veya vakum pompalarıyla zehiri emme, potasyum permanganate gibi kimyasal bileşikleri damlatma, buz pake ve elektrik şoku gibi zararlı ve zaman
kaybına neden olan uygulamalardan kaçınılmalıdır.
Sıkı arteriyel turnike asla kullanılmamalıdır! 1 ½ saa en daha fazla uygulanırsa iskemi ve
kangren gelişir.
Nörotoksik yılan sokmasından şüphelenilen hasta, nörotoksisite komplikasyonlarının gelişimi açısından düzenli olarak ( her 10-15 dakikada) değerlendirilmelidir.
Kardiyopulmoner resüsitasyon (CPR) gerekli olabilir.
Mümkün olan en kısa sürede sağlık merkezine transfer edilmesi oldukça önemlidir.
Tedavi
Hasta acil kliniğe geldiğinde; yaşam bulguları, aldığı-çıkardığı sıvı takibi yapılır, her 15-20 dakikada bir ödem için değerlendirilir, %09’luk NaCl ile damar yolu açılır. Şokta, hipotansif hastalara
intravenöz sıvı verilmelidir. Ayrıca dopamine ya da, fenilefrin gibi kan basıncını ar rıcı ilaçların
verilmesi gerekebilir. Hastanede yara yeri temizliği ve tetanos profilaksisi yapılır. Zehirlenme
bulguları hafifse hasta ya rılır ve destekleyici tedavi verilir. Orta ve ağır zehirlenme olgularında
yılan an venomu (an serum) verilmelidir.
Nörotoksisite, anormal kan pıh laşma parametreleri, kanın pıh laşmaması ve/veya spontan
sistemik kanama, ısırmadan sonraki birkaç saat içinde ısırılan uzvun yarısından fazlasını içeren
yaygın ve hızla ilerleyen şişme ve hipotansiyon, şok ve kardiyak aritmi gibi kardiyovasküler anormalliklerin ortaya çıkması durumunda an venom tedavisi uygulanır. An venom uygulaması sırasında akut yaşamı tehdit eden yanetkiler (anafilaksi), pirojenik (ateşli) reaksiyonlar ya da geç
immune kompleks hastalığı (serum hastalığı) açısından dikkatli olunmalıdır. Ayrıca bolus şeklinde uygulamadan ziyade an venomun yavaş infüzyon şeklinde verilmesi, ciddi reaksiyonların
azal lması için önerilmektedir.
Yılanın teşhis edilemediği durumlarda ise hastanın 12-24 saat boyunca hastanede gözlem al nda tutulması gerekmektedir.
AKREP SOKMALARI
Akrep sokması ciddi ve haya tehdit eden acil bir durumdur ve kardiyovasküler, nörolojik ve hematolojik anormalliklere neden olabilir. Akrep sokmasına bağlı zehirlenme belir lerinin ortaya
çıkması acil müdahaleyi gerek rir.
Akrep sokması olguları ülkemizin özellikle güneydoğu bölgesinde ve yaz aylarında sıkça görülmektedir. Akrep zehiri kardiyotoksik, hematotoksik,
nörotoksik ve nefrotoksik r. Çoğu akrep sokması
lokalize ağrıya neden olurken; sokmaların üçte biri
ölümle sonuçlanabilen sistemik zehirlenmelere
neden olabilir.
Şekil 36.2. Zehirli Akrep
h p://www.sentezhaber.com/guncel/dunyanin-en-zehirli-akrebi-bu-ilimizde-korku-saciyor-h146321.html
3
Prof. Dr. Nermin OLGUN, Yrd. Doç. Dr. Sebahat ATEŞ
Belir ve Bulguları
Sokma yerinde lokal olarak şişme, şiddetli ağrı, göz
yaşarması, aksırık, tükrük salgısının artması ve diyare bulunur. Nörotoksik belir lerden hipertansiyon, solunum yetmezlik, konvülsiyon gibi bulgular
da gelişir.
Çoğu vakada akrep sokmasından sonraki 15-60
dakika içinde şiddetli zehirlenme belir leri ortaya
çıkar. Alt solunum sisteminin koruyucu mekanizmaları azalır veya kaybolur ve solunum sıkın sı
ortaya çıkar. Özellikle çocuklarda 1-2 saat içinde Şekil 36.3. Akrep Sokması
solunum yetmezliği gelişebilir. Ve yine baş ve bo- h p://www.saglikvucut.com/saglik/hastalik/
akrep-sokmasi/2013/1105/akrep-sokmasi-ilkyaryun ısırılmaları ve birden çok ısırılma durumunda dim32944.html
tablo daha ağır seyreder. Akrep sokması sonucu
etkilenen sisteme göre hafif ağrı ve kızarıklıktan ölüme kadar uzanan çok geniş yelpazede klinik
görünüm olabilir. Ölüm genellikle solunum ve dolaşım yetmezliğine bağlıdır.
Tablo 36.1. Akrep Zehirlenmelerinde Klinik Dereceleme ve Tedavi
Derece
Semptom
Tedavi
I.
Lokal ağrı (Bazen lokal parestezi, eritem, ekimoz ve kaşın ile
birliktedir)
Aspirin 10 mg/kg
(her 4 saa e bir)
II.
Hafif sistemik zehirlenme: I. derecenin aynı + hipertermi
I. derecenin aynı
Kardivasküler ve solunum semptomları:taşikardi, aritmi,
dispne, hipertansiyon, hipotansiyon, ekg anormallikleri,
priapizm
+
Hipersekresyon Sendromu (salivasyon, terleme, bulan -kusma, diyare, işeme
Nöromuskuler Hastalıklar: Konfüzyon, ajitasyon, fasikülasyon,
distoni, görme bozuklukları, pitozis, anormal göz hareketleri.
Biyolojik Hastalıklar: Lökositoz, hiperglisemi, asidoz.
III
Yaşamı tehdit eden zehirlenmeler:II. derecenin aynı + çoklu
organ yetmezliği
1. immünoterapi: An venom tresine bağlı doz
2. Pirazosin 30 μg/kg oral
(6 saa e bir)
3. Midazolam
0,05-0,2 mg/kg oral veya IV
(12 saa e bir)
Aynı
+
Kardiyovasküler semptomlar: Kalp yetmezliği, kardiyojenik şok, Yoğun bakıma transfer
pulmoner ödem, terleme
Nöromuskuler hastalıklar: Konvülsiyon, paralizi, glasgow skoru ≤6
Biyolojik hastalıklar: Sa02 <90%
Elektrolit anormallikleri (Na eksikliği, K fazlalığı)
Chippaux, JP. (2012). Emerging Op ons for the Management of Scorpion S ngs. Drug Design, Development and
Therapy :165-172
Acil Bakım
Akrep sokmalarında, sokmanın olduğu bölge su ve sabunla yıkanır ve hareket e rilmez.
Yaraya soğuk uygulama yapılır. Kan dolaşımını engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır. Yara
kesilmez, emilmez ve turnike uygulanmaz. Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.
4
Konu 36. Isırma ve Sokmalar
KENE ISIRMASI
Kenelere dünyanın her bölgesinde rastlanabilir. Ülkemizde kenelerin, bugüne değin 850’den fazla türü tanımlanmış r.. Zorunlu kan emici artropodlardan olmaları nedeniyle, kenelerin, insan
ve hayvanlarda hastalığa neden olabilen pek çok patojen etkeni taşıyabilecek büyük bir potansiyeli vardır. Keneler konakçılara yapışıp ağız organellerini deri içine sokarlar ve burada sabitlenip doyana kadar aynı yerden kan emerek uzun süre deri üzerinde yaşayabilirler. Beslenmeleri
sırasında cil e doku hasarı oluştururlar ve tükürük bezlerinde bulunan organizmaları konağa
aktarabilirler.
Şekil 36.4. Kene
Şekil 36.5. Kene Isırması
h p://www.tarsusavcilarkulubu.com/kene-nasil-cikarilir
h p://www.haber5.com/ailesaglik/kene-korkusu-yine-basladi
Lokal etkileri
Kene yapışması ür ker veya kabarıklık şeklinde görülen yerel bir alerjik reaksiyona neden olabilir. Geçici alopesi de rapor edilmiş r. Kene hızlı ve tamamen çıkar lır ise, bu değişiklikler genellikle 2-4 ha a içinde düzelir. Yavaş düzelen reaksiyonlar, oral an histaminikler ve topikal ya da
intralezyonel kor kosteroidler ile tedavi edilebilir. Kenenin ağız kısımlarının tam olarak çıkarılamaması, yabancı cisim reaksiyonu yaratabilir. Bu durumda tercih edilen tedavi kalan ağız kısımlarının cerrahi olarak çıkarılması ve enfeksiyonu tedavi etmek için oral sefaleksin kullanımıdır.
Sistemik etkileri
Duyarlı kişilerde, kenenin tükürük salgılarından dolayı ateş, kaşın ve ür ker ile ortaya çıkan
gecikmiş bir aşırı duyarlılık reaksiyonu görülebilir. Bazı vakalarda yaşamı tehdit eden anafilaksi
bildirilmiş r.
Keneler ile bulaşan başlıca hastalıklar riketsiyoz, füs, kene kaynaklı ensefalitler, babesiozis,
Lyme hastalığı, borreliozis, ehrlichiozis, tularemi, viralhemorajik ateşlerdir. Bu organizmalardan
biri de, Kırım-Kongo kanamalı ateşi (KKKA)’ne neden olan KKKA virusudur. İlk kez 1944’te fark
edilen KKKA, ülkemizde 2002’de Tokat ve çevresinde ortaya çıkmış ve sonraki yıllarda daha geniş
alanlara yayılmış r.
Acil Bakım
• Kenenin vücut sıvısıyla teması önlemek için eldiven giyilir.
• Yaralının bilinci ve vital bulguları değerlendirilir.
• Kene, vücuda saplandığı yerden kendiliğinden çıkmışsa yaralı bölge sabunlu su ile yıkanır.
Kene uygun bir kaba konarak hasta ile birlikte sağlık kuruluşuna nakledilir.
5
Prof. Dr. Nermin OLGUN, Yrd. Doç. Dr. Sebahat ATEŞ
• Keneyi vücu an uzaklaş rmak için sahada, herhangi bir işlem yapılmaz. Kenenin vücu an
uzaklaş rılması acil serviste hekim tara ndan yapılmalıdır.
Keneler vücu an uzaklaş rılırken ezilmeden, baş ve gövde bir bütün halinde çıkarılmalıdır.
Kimyasal maddeler kenelerde kusmaya neden olduğundan, vücuda yapışan kenelerin üzerine
kesinlikle dökülmemelidir. Ayrıca, keneler, sigara veya kibrit kullanarak da uzaklaş rılmaya çalışılmamalıdır.
Şekilde görüldüğü gibi bugün için kenenin vücu an uzaklaş rılması için önerilen yöntem hastane veya sağlık kurumu şartlarında kör uçlu (ucu keskin olmayan), açılı forceps ile kenenin deriye
en yakın noktadan kavranarak çıkar lması yaklaşımıdır.
Şekil 36.6. Kene Çıkarma Şekli
h p://www.hemensaglik.com/makale/bir-kene-nasil-cikarilir/dikkat-edilecekler
ÖRÜMCEK ISIRMALARI
Ülkemizdeki örümceklerin çoğu zehirli değildir, ABD’de parlak siyah olan karadul (Black widowspider) ve donuk kahverengi olan kahverengi keşiş (Brown recluse spider) türü örümcekler zehirlidir. Tozlu kirli bina köşelerinde odun ve kereste yığınları arasında bulunur. Keşiş örümceği
karanlık bina ve taş altlarını tercih eder.
Şekil 36.7. Karadul Örümceği
h p://www.enteresan.com/haber/dogustan-kalp-desenli-5-hayvan.2cu.4.1.html?page=6
Şekil 36.8. Kahverengi Keşiş Örümceği
h p://www.ntvmsnbc.com/id/25479795/
Belir ve Bulgular
Karadul örümceği: Isırılan bölgede ağrı ve yanma ilk belir dir. Bazen de kişiler ısırıldığını fark etmeyebilirler. Ağrının 5-15 dakika içinde aksillar veya inguinal lenf nodlarına yayılması pik r. Bir
6
Konu 36. Isırma ve Sokmalar
saat içinde hastanın sırt, uyluk, karın ve göğüs bölgesinde yaygın kas ağrısı ve kramplar ortaya
çıkar. Daha büyük kas grupları içindeki ağrı şidde hızla artar ve bazen dayanılmaz olarak tanımlanmaktadır. Yürümede zorluk ve bacaklarda zayıflık hissi vardır. Solunum güçlüğü ve göğüste
sıkışma görülebilir. Ereksiyon özellikle çocuklarda ortaya çıkabilir. Hastanın giysi ve yatak takımlarının terden dolayı ıslandığı, bölgesel lenf nodlarının hassas ve bazen palpe edilebilir olduğu,
karında ağrı ve sertlik ortaya çıkabileceği ifade edilmektedir. Ödemli ve kızarık bir yüz, yükselmiş
bir kan basıncı, nabız sayısında ar ş bazende hafif bir ateş vardır.
Kahverengi Keşiş Örümceği: İlk ısırıldığında kırmızı, daha sonra, 2 saat içinde mavi, lokal halka
şeklinde ödem, ağrı, eklem ağrıları, bulan kusma, halsizlik, ateş, 3-4 günde ortaya çıkan nekrozlar, ülserler 21 günde iyileşir. Böbrek yetmezliği, damariçi pıh laşma ve kardiyak arest görülebilir. Hemoli k anemi ve trombostopeniden ayırt edilir. Ye şkinlerde lokal belir ler ve karadul
örümceğine göre daha hafif zehirlenme belir leri görülürken; çocuklarda farklı olarak sistemik
zehirlenme belir leri, hiperak vite ve huzursuzluk görülebilir.
Acil Bakım
•
•
•
•
•
Hastanın güvenliği sağlanır.
Hastanın bilinci ve vital bulguları değerlendirilir.
Isırmanın olduğu bölge su ve sabunla yıkanır ve hareket e rilmez.
Yara kesilmez, emilmez ve turnike uygulanmaz. Yara üzerine hiçbir girişim yapılmaz.
Hastanın sağlık kuruluşuna nakli sağlanır.
Tedavi
İdrar çıkışını ve hidrasyonu sağlamak için intravenöz sıvı başlanır. %10 luk kalsiyum glukonat kas
ağrı ve kramplarının tedavisinde kullanılır. Fakat etkisi sadece 20-30 dakika sürmektedir. Tetanoz
profilaksisi önerilmektedir. Kor kosteroid ve an histaminiklerin etkili olmadığı belirlenmiş r.
An histaminikler sadece olası an venom alerjisinin etkilerini azaltmak için profilak k amaçlı
kullanılabilir. An venom tedavi şiddetli karadul örümceği zehirlenmelerinde etkilidir.
ARI SOKMALARI
Arılar kendilerini tehlikede hisse klerinde insanları sokabilirler ve bazen bu durum duyarlı kişilerde haya tehdit eden reaksiyonlara yol açabilir. Ülkemizde arı sokmasına bağlı ciddi derecede
sistemik reaksiyon görülme sıklığının %1,2 - 4,3 arasında olduğu bildirilmektedir.
Daha önceden mevcut kalp ve böbrek hastalığı olanlarda arı sokmaları ölümle sonlanabilir. Arının iğnesi doğrudan bir kan damarına girmişse ani kollapsla ölüm olabilir.
Belir ve Bulgular
Lokal reaksiyon; sokma yerinde kızarıklık, ödem, ağrı, kaşınma, sistemik reaksiyon; bulan , kusma, çarpın ve dispne, anafilak k reaksiyonlar (solunum güçlüğü, hipotansiyon, anjiyonöro k
ödem) ortaya çıkar.
Tedavi ve Bakım
• Hastayı sokulduğu yerden uzaklaş rın. Kimyasallar (feromon) diğer arıları bölgeye çekecek r.
• Yara bölgesini arının iğnesi açısından araş rın ve daha fazla zehirlenmeye engellemek için
hemen çıkarın.
• Sabunlu su ile yarayı temizleyin.
7
Prof. Dr. Nermin OLGUN, Yrd. Doç. Dr. Sebahat ATEŞ
• Hava yolu, solunum ve kardiyovasküler durumunu değerlendirin. Gerekirse, solunum veya
dolaşım desteği sağlayın ve intravenöz damar yolu açın. Anaflaksi açısından hastayı değerlendirin ve gerek ğinde anaflaksiyi yöne n.
• Havayolu obstrüksiyonu gelişmişse, kollapsı önlemek için adrenalin uygulanır (l/1000’likten
SC veya 1/10000’ten IV) Yatağın başı yüksel lir, oksijen verilir. IV sıvı verilir. Yaşam bulguları
gözlenir. an histaminik, bronkodilatatör ve/veya kor kosteroid verilir.
• Sistemik belir leri olan hastalar hastaneye ya rılmalı ve yakından takip edilmelidir.
• Soğuk uygulama yapın. Soğuk uygulama, sokulan bölgenin şişmesini azaltacak r.
• Tetanoz profilaksisi gereklidir.
KÖPEK VE KEDİ ISIRMALARI
Köpeklerin güçlü diş ve çene yapısına sahip olmaları nedeniyle köpek ısırığı yaralanmalarında
ısırılan dokuda kesici ezici pte yaralanmalar gelişmektedir. Oluşan basınç kas, tendon, sinir,
damar ve kemik gibi derin dokuların zarar görmesine neden olabilmektedir. İngiltere’de yıllık
olarak köpek ısırması nedeni ile acil servislere müracaat eden kişi sayısı 250.000’dir.
Kedi ısırıkları ise sıklıkla masum görünen yaralanmalardır. Köpek ısırıklarından farklı olarak kesici
ve delici biçimdedir. Derin doku yaralanması ve ezilme sonucu gelişen iskemi bu p yaralarda
görülmez. Yapılan çalışmalarda tüm ısırıkların; %
85-90’nın köpek, % 5-10’nun kedi kaynaklı olduğu
bildirilmektedir.
Kedi veya kopek ısırmalarında hayvanın aşılı olup
olmaması, hangi durumda ısırdığı (koruyucu mu?
saldırgan mı?) ısırma sonrasında ne kadar sure
geç ği, Isırılan kişinin kuduz ve tetanoz aşılarının
olup olmamasını araş rmak, yaranın büyüklüğü,
bütünlüğü, enflamasyon belir leri, derinliği, yaranın al ndaki damarların durumu ve ateş kontrolünü gözlemek tedavi ve bakım uygulamaları için
kesin bilgi sağlar.
Şekil 36.9. Köpek Isırması
h p://forum.donanimhaber.com/m_25024672/tm.htm
Belir ve Bulgular
Isırılan bölgede, deri bütünlüğü bozulur. Ağrı ve şişme vardır.
Tedavi ve Bakım
Yaralı bölgeye uygun pozisyon verilir. An sep kli sabunla temizlenir, serum fizyolojik ile yıkanır.
Yaranın uygun bakımı yapılır. Ölü dokular temizlenir, steril gazlı bezle kapa lır. Bağışıklığı sağlayıcı
önlemler alınır, an biyo k verilir. Kuduz riski varsa rabies 3 aşı yapılır. Koruyucu önlemler alınır.
SUDA VE SU KENARLARINDA YAŞAYAN HAYVAN SOKMALARI
Bu p sokmalarda enfeksiyon riski daha fazladır.
Belir ve Bulgular
Isıran hayvanın özelliğine göre değişir. Köpek balıkları, et yiyen bazı p balıklar; deniz yılanları ısırarak nörotoksik zehir salgılarlar, deniz anası deniz yıldızları, koni kabuklu salyangozlar mercanlar
nematokistler veya sokma kapsülleri ile sokarak bir asit yarası oluştururlar, iskorbit balığı, deniz
kestanesi, kedi balığı ise dikenli olup, bu dikenleri ile travma k delinme yaraları, zehir keselerinden toksinler salgılayarak kardiyovasküler, solunum ve nörolojik komplikasyonlara yol açalar.
8
Konu 36. Isırma ve Sokmalar
Deniz yılanı sokması nadirdir, ancak rabdomiyolize neden olabilir. Zehirli balıklar: vatozlar, kedi
balığı, iskorpit, taş balığı, gibi balıklardır. sokulan yerde şişme ve il hap ve dayanılmaz ağrı ortaya çıkar. Sistemik etkiler nadirdir: kusma, ishal, terleme, aritmi, kan basıncında düşme, veya
solunum kaslarında spazm veya felç.
Acil Bakım
•
•
•
•
Hastayı boğulmaması için sudan çıkarın.
Vital bulgularını değerlendirin
Yaralı bölgenin hareketsizliğini sağlayın
Batan diken varsa ve görünüyorsa keskin olmayan sert bir cisimle sıyırarak çıkarılır. Etkilenen
bölge ovulmamalıdır.
• Denizanası çarpmasında derhâl deniz suyu ile yaralı bölge yıkanır. Tatlı su ve buz kullanılmamalıdır.
• Denizkestanesi dikeni batmasında: yaralanan bölge 43-45 °C ısıdaki sıcak su içinde ağrı sona
erinceye kadar (30-60 dk.) bekle lir. Bu hayvanların enzimleri sıcağa karşı dayanıksızdır.
• Hastanın sağlık kuruluşuna nakli sağlanır.
Tedavi
Hava yolu açık tutulur, solunum ve dolaşımın devamlılığı sağlanır. Tetanoz profilaksisi yapılır.
Yaralar bol serum fizyolojikle yıkanır. Parçalı yaralanın ameliyatla kenarları kesilerek dikişle kapalır. Yaralı kısım is rahate alınır. An biyo k verilir. Sokmalarda; bölge bol serum fizyolojikle yıkanır. Zehiri inak ve etmesi için yaranın üstüne 6-8 dakika alkol uygulanır. Deniz anasında sodyum
bikarbonat uygulanır. Diken batmalarında; bu dikenler ısıya duyarlı olduğundan 30 derece kadar
sıcak suyla yıkanır. Isırıklarda yaranın yeri büyüklüğüne göre oksijen tedavisi, kor zon, adrenalin,
kan kaybı fazlaysa kan veya serum verilir.
İNSAN ISIRMALARI
Çeşitli nedenlerle olan insan ısırması ile oluşan diş yaralarında, ağızda bulunan bol ve çok çeşitli
mikroorganizmalar, özellikle anaerobik olanlar önemli enfeksiyon gelişimine neden olurlar. Isırmadan sonra geçen süre, ısırılan bölgenin damar ve sinirden zengin olması ve tetanoz profilaksisi, yaranın rengi, büyüklüğü, şekli, çevresindeki sinirlerin durumu yaranın tedavisini ve iyileşme
sürecini etkiler.
Belir ve Bulgular
Isırılan bölgede cilt bütünlüğünde bozulma, doku harabiye ne bağlı ağrı ve enfeksiyon belir leri
gözlenebilir.
Tedavi ve Bakım
Yaralı bölgeye uygun pozisyon verilir. Adli olduğu düşünülürse yaranın fotoğra çekilir. An sepkli sabun ve serum fizyolojikle yara temizlenir ve iyice yıkanır. Gerekirse lokal veya genel anestezi uygulanır. Parçalı yaralar bistüri ile eksize edilir. Ölü dokularından arındırılır. Steril gazlı bir
bezle kapa lır. Tetanoz, kuduz vb. aşılarla bağışıklığı sağlayıcı önlemler alınır. An biyo k verilir.
SONUÇ
Isırılma ve sokulma vakalarıyla sağlık profesyonelleri sıklıkla karşı karşıya kalabilmektedir. Gerek
haya korumak ve gerekse komplikasyonları azaltmak öncelikli hedef olmalıdır. Bu nedenle
vakaların, hem hastane öncesinde hem de hastanedeki uygun acil yöne mlerinin bilinmesi oldukça önemlidir.