Yeni bir bilim dalı: Örgütsel Davranış

Ç A L I fi M A Y A fi A M I
Örgütsel Davran›fl ‹flletmelerin Davran›fl
Biçimleri
teli¤ini ve çevreleriyle olan ba¤›nt›lar›n› farkl› disiplinlerden de yararlanarak inceleyen, göreceli
olarak yeni bir bilim dal›d›r. Sanayi Devrimi’nin
insanl›k tarihi boyunca görülmemifl bir etki yaratmas› ve dünyam›z›n temel konjonktürlerini de¤ifltiren ivmesi, 20. yüzy›l›n bafllar›nda ekonomik faaliyetleri yeniden yap›land›rm›flt›r. Böylece çal›flma yaflam›, iflletme, çal›flanlar, verimlilik kavramlar› yeniden flekillenmifltir. Bu ba¤lamda ‘bilimsel
yönetimin’ öncüsü olarak bilinen W. Frederick
Taylor’un (1856-1915) organizasyonlar›n yönetim
biçimine mekanik, (matematiksel) bir yaklafl›m
yapmas› ifl dünyas› için bir ‘milat’ olmufltur. Taylor’un yaklafl›m›, çal›flanlardan üst düzeyde yararlanmak ve yüksek verim alabilmeyi amaçlamaktad›r. Bunun için Taylor, yap›lacak iflin mant›ksal alt
birimlere ayr›flt›r›lmas›n› ve her birim iflin güç
Doç. Dr. Mehmet Y. Yahyagil
Yeditepe Üniversitesi ‹ktisadi ve ‹dari Bilimler Fakültesi
‹flletme Bölüm Baflkan›
(enerji) ve zaman yönünden en az girdiyle, en çok
ç›kt›s›n›n sa¤lanmas› için bir yöntem gelifltirmifltir.
Bu yöntem ‘parça bafl›na’ ifl görme kavram›n› yaratt›¤› gibi, ifl sürecinin her aflamas›n›n, çal›flan›n
tüketece¤i kalorinin saptanmas›na kadar matema-
rgütsel davran›fl, sosyal bilimlerin bir ko-
tiksel bir hesaplamaya dayand›¤› için ‘bilimsel yö-
lu olup iflletmelerin etkinliklerini, verim-
netim’ ad›n› alm›flt›r. Kimi zaman gözden kaç›r›lan
liliklerini art›rabilmeleri için hem çal›flan-
bir husus ise, Taylorizm’in en önemli katk›lar›ndan
lar›n hem de organizasyonlar›n davran›fllar›n›n ni-
birisinin, çal›flan›n (iflçinin) e¤itimi konusuna ol-
Ö
MERCEK
71
Ç A L I fi M A Y A fi A M I
du¤udur. Asl›nda klasik (geleneksel) yönetim ola-
ticilerin onlar›n ihtiyaçlar›yla ilgilendi¤inin bilinci-
rak adland›r›lan bu mekanik esasl› yaklafl›m›n te-
ne varm›fllard›r. Sonuç, ayd›nlatman›n -araflt›rma
mel izlerini günümüzde de görmek rahatl›kla
gere¤i olarak- yetersiz oldu¤u (hatta neredeyse
mümkündür.
karanl›k b›rak›lan!) bölümdeki verimlili¤in dahi,
20.yüzy›l›n bafl›nda verimlilik ve çal›flanlar›n yönetimi konusunda, bir anlamda ‘devrimsel’ nitelikteki bu yeni yaklafl›m 1920’lerde yerini daha fark-
ayd›nlatman›n yeterli oldu¤u bölüm kadar yükselmesi olmufltur.
Örgütsel davran›fl, 1950’lerde ‘insan kaynaklar›
Henri Fayol,
ekolü’ olarak tan›mlanan yeni bir katk›yla daha da
(1841-1925) ‘yönetim süreci’ kavram›n› gelifltire-
zenginleflmifl, bu alan›n içeri¤ine motivasyon ve li-
cek, ve yöneticinin temel fonksiyonlar›n›, günü-
derlik kavramlar› da eklenmifltir. Günümüz anlay›-
müzde de benimsendi¤i flekliyle, planlamak, orga-
fl›nda örgütsel davran›fl bilim dal›n›n faaliyet alan›,
nize etmek, yönetmek/ifl uyumunu sa¤lamak (li-
amaçlar ve ekonomik sektör ay›r›m› yapmaks›z›n,
derlik) ve kontrol etmek olarak aç›klayacakt›r. Bu
bir organizasyonda çal›flmak için bir araya gelen
l› bir anlay›fla b›rakacakt›r. Önce
insanlar›n örgüt (iflletme) içindeki
da çal›flma yaflam›nda organizasyonun fiziksel nitelliklerini, iflin
Yeni dünya
do¤as›n› de¤ifltirmek ve çal›flanla-
ekonomik düzeni
koloji
r›n verimlili¤ini art›rmak için kul-
ve özellikle biliflim
ar›nm›fl olarak tek bafl›na insan
lan›lan mekanik ö¤elerin yerini
bizzat -insan- unsuruna b›rakmas›yla sonuçlanacakt›r. Elton Mayo’nun ABD’de bir elektrik flirketinde deneysel bir araflt›rma proje-
ve iletiflim
teknolojilerinin
yükselifliyle
iki yeni örgüt tipi
si uygulayarak, ‘ayd›nlatman›n ça-
olufltu: ‘iletiflim a¤l›’
l›flanlar›n verimlili¤i üzerindeki et-
ve ‘sanal’ örgütler.
kisini ölçmek’ için yapt›¤› çal›flma,
davran›fllar›n› inceler. Çünkü psibilimi;
hemcinslerinden
davran›fl›n›, sosyal psikoloji ise;
grup içindeki insan›n davran›fl›n›,
sosyoloji; toplumdaki s›n›flar, büyük gruplar, cemaatler içindeki insan davran›fl›n› ve etkileflimini inceler. Örgütsel davran›fl ise ifl yaflam›n›n gere¤i olarak; bir iflletme
bünyesinde bir araya gelen insan-
bir anlamda örgütsel davran›fl bilim dal›n›n do¤-
lar›n, çal›flanlar›n davran›fl biçimlerini, organizas-
mas›yla sonuçlanacak ve neo-klasik (davran›flsal)
yonlar›n verimlili¤ini üst düzeye ulaflt›rabilmek
ekol olarak adland›r›lacakt›r. Hawthorne Çal›flma-
için mercek alt›na al›r. Çünkü insanlar, cinsiyet ay-
lar›’n›n (1923-1933) bu çarp›c› sonuca ulaflmas›,
r›m› yap›lmaks›z›n, her ortamda, farkl› amaçlarla,
araflt›rman›n planlanan›n d›fl›nda bir oluflumu ifla-
farkl› davran›fl biçimleri sergileyecektir. Bu da or-
ret etmesinden kaynaklanm›flt›r. Bu da, yönetimin
ganizasyonlarda çal›flanlar›n davran›fllar›n› anlaya-
insana, çal›flanlara, olumlu yaklafl›m›n›n -ilgisinin-
bilmek ve öngörebilmek, dolay›s›yla kontrol alt›na
di¤er pek çok unsura göre faaliyet amaçlar›na da-
almak demek olacakt›r ki asl›nda bilimin temel
ha yüksek oranda ulafl›lmas›na ve verimlili¤in art-
amac› da budur: Bir durumu, olguyu, olay› keflfet-
mas›na neden olmas›d›r. Hawthorne Çal›flmala-
mek, tan›mlamak ve aç›klamak. Burada ‘aç›kla-
r›’n›n araflt›rma sorunsal›n› oluflturan ayd›nlatma
mak’ fiiliyle, ilgili durumu oluflturan birimlerin bir-
ve verimlilik iliflkisi, ikinci planda kalm›flt›r. Çün-
birleri ve çevresiyle olan ba¤›nt›lar› kastedilmekte-
kü o güne dek bu araflt›rma sayesinde çal›flanlar,
dir. Tüm bu iliflki sistemlerinin birbirini etkileme
-ilk kez- kendilerinin d›fl›ndaki insanlar›n ve yöne-
nedenleri ve etkileme biçimleri aç›kland›¤›nda üst
72
MERCEK
Ç A L I fi M A Y A fi A M I
düzey bir bilgiye ulafl›lm›fl olunacakt›r. Bu da, ne-
flamsal alan› kapsar. Birincisi, kendisini somut ola-
den-sonuç ba¤›nt›s›n›n ve böylece bu ba¤›nt›y›
rak organizasyon flemas›nda gösteren yap›sal un-
oluflturan elemanlar›n kontrolünü ve etkin olarak
surlar; ikincisi, örgütün (iflletme) temel de¤erler
kullan›lmas›n›, gelece¤e dönük do¤ru tahminler
sistemi (kültür) ve üçüncüsü de, organizasyonda
yap›lmas›na olanak verecektir.
yap›lan temel ifl(ler)in niteli¤ine ba¤l› olarak de¤i-
‹flte bir bilim dal› olarak örgütsel davran›fl,
flebilecek ifl tasar›mlar› ve bunu gerçeklefltirmek
(1) organizasyonlar›n yap›sal niteliklerinin;
için kullan›lan teknolojinin nitelik ve düzeyidir.
(2) çal›flanlar›n önce birey ve
Örgüt yap›s›n›n temel karakteristi¤ini, tüm çal›flan-
(3) sonra da grup halinde sergiledikleri davran›fl
lar›n ifl süreçlerini birbirine ba¤layan ‘komuta-zin-
sistemlerinin,
ciri’ ile ‘genel ifl ak›fl›n›n’ fonksiyonel niteli¤ini be-
iflletmelerin amaçlar›n› gerçeklefltirme sürecinde,
lirleyen hiyerarflik düzenin, merkezi ya da merke-
verimlili¤ini nas›l ve hangi yönde etkiledi¤ini ince-
zi olmay›fl› belirler. ‹flletmelerin bu özelli¤i ‘dikey’
ler.
ya da ‘yatay’ örgütlenme olarak da adland›r›l›r.
Dolay›s›yla örgütsel davran›fl, öncelikle bir ifllet-
Ekonomik faaliyetler yap›lmas› için kurulan tüm
me çal›flanlar›n›n her birisinin temel fizyolojik, bi-
iflletmeler ister mal, ister hizmet üretsinler, çal›flma
yolojik ve psikolojik niteliklerini saptamak, kültü-
biçimlerine göre üç ayr› yap›sal görünümde olur-
rel karakteristiklerini anlamak durumundad›r. Di-
lar.
¤er bir ifadeyle çal›flanlar›n yafl, ›rk, cinsiyet, motivasyonel nitelikler, bireysel de¤er yarg›lar› siste-
Örgüt yap›s› formlar› genel olarak flu flekilde
özetlenebilir:
mi ve benzeri özellikleri üzerinde durmak gerek-
l
Fonksiyonel yap›
mektedir. Bunun nedeni, sonuç olarak her bir ça-
l
Ürün merkezli yap›
l›flan›n yapt›¤› ifle yönelik olarak alaca¤› kararlar›n
l
Müflteri odakl› yap›
niteli¤inin, yukar›daki temel özelliklerin bir bilefl-
Bu üç örgüt yap›s› da genel anlamda düflünül-
kesi olmas›ndad›r. Ancak iflletmelerde çal›flanlar,
meli ve her yap›n›n farkl› hiyerarflik esaslar ve ku-
kuflkusuz bölümler, gruplar halinde ifl görme du-
rallar bütününe göre fonksiyon gördü¤ü ve ayr›ca,
rumunda oldu¤undan, grup düzeyinde çal›flanlar
gene dikey ya da yatay olarak bir örgütlenme
aras› etkileflim kritik bir konudur.
oluflturaca¤› unutulmamal›d›r. ‹flletmelerin fonksi-
Organizasyonlardaki iletiflim kanallar›n›n niteli-
yonlar›na, ürün çeflidine ve müflteri odakl›l›k esa-
¤i, bireyler ve gruplar aras›ndaki organizasyonel
s›na göre oluflturduklar› yap› formlar›ndan herhan-
güç mücadelesi, liderlik davran›fllar› ve ifl süreçle-
gi ikisini birden esas almalar› durumunda, bu ör-
rinin genel iflleyifl kalitesi ve dolay›s›yla yaflanabi-
güt yap›s› ‘matris’ olarak tan›mlanmaktad›r.
lecek uzlaflmazl›klar; ifllemelerde grup düzeyinde
al›nacak kararlarda etkin olmaktad›r. Çal›flanlar›n
oluflturduklar› bölümler/departmanlar ile yap›la-
‹flletmelerin örgüt yap›s› kuramsal aç›dan afla¤›daki ölçütlere göre belirlenir:
l
Formelleflme: Örgütsel amaçlara ulaflmak için
cak iflin gere¤i olarak oluflan grup ve tak›mlar›n
tüm çal›flanlar›n kendi aralar›ndaki ve yöneticiler-
performans› ve verimlilikleri, çal›flan›n bireysel dü-
le olan ifl ak›fl süreçlerini, her eleman›n ifl tan›m›-
zeyde performans›n›n ve etkinli¤inin incelenme-
n›n, görevlerinin ve yetkisinin belirlenme derece-
sinden farkl› faktörler kullan›larak yap›l›r.
sidir.
Örgütlerin yap›sal özellikleri ise asl›nda üç ya-
l
Departmanlaflma: ‹flgücünü oluflturan tüm çaMERCEK
73
Ç A L I fi M A Y A fi A M I
l›flanlar›n ak›lc› biçimde bölümlere ayr›lmas›d›r. ‹fl
lama biçimlerini ö¤renmek (ölçmek) ve organizas-
uzmanl›¤› ya da iflgücünün ayr›l›¤› kavram›yla
yonun durumsal nitelikleriyle iliflkilendirmek zo-
do¤rudan ilgili olan bölümleflme (departmanlafl-
rundad›r.
ma) yap›lan iflin (ifllerin) niteli¤iyle do¤ru orant›l›
Genel aç›dan büyük ölçekli iflletmeler için en
rasyonel yap› olarak tan›mlanan bürokratik örgüt-
olmak zorundad›r.
Merkezileflme: Örgütsel birimlerin iflleyiflinde
ler klasik ve profesyonel bürokrasi olarak ikiye ay-
komutan›n (karar verme yetkilerinin) üst düzey
r›labilir. Klasik bürokraside fonksiyonel uzmanlafl-
yöneticilere odaklanm›fl ya da ifl(ler)in niteli¤ine
man›n, kademe kademe azalan yetki alan› ve net
göre orta düzey yöneticilere da¤›t›lm›fl olarak dü-
olarak tan›mlanm›fl karar yetkisi vard›r, buna kar-
zenlenmesidir.
fl›n merkezileflme ve formelleflme üst düzeydedir.
l
Dünyan›n genel ekonomik kon-
‹flletmelerin örgüt yap›s›nda karmafl›kl›k derecesi, kademe say›s›
gibi di¤er unsurlar da önem kazanmakla birlikte, modern yönetim anlay›fl›nda formelleflme derecesinin en aza indirilmesiyle, yap›sal nitelik olarak daha esnek olan
Gelece¤in
organizasyonlar›,
art›k yaln›z pazar
pay›n›n
büyüklü¤üyle de¤il,
jonktürü, biliflim ve iletiflim teknolojilerinin yükselmesi ve benzer
etmenlere ba¤l› olarak günümüzde
Weber’in (1864-1920) klasik bürokrasi anlay›fl› da de¤iflime u¤rayarak yeni bir bürokrasi kavram›
yatay bir örgütlenme tipi giderek
ulusal ve
daha egemen olmaktad›r. ‹flte bu
uluslararas›
yaflam›na da egemen olmas›, bili-
noktada organizasyonlara davra-
ekonomik ve hatta
flim teknolojilerinin çok h›zl› geli-
n›flsal bir yaklafl›m yapan örgütsel
siyasal
flimine paralel olarak bu yeni yak-
davran›fl, iflletmelerde çal›flanlar›n
faaliyetlerdeki
lafl›mlar 90’l› y›llar›n ortalar›ndan
özellikle ifl tatmin düzeylerini, örgüte ba¤l›l›k derecelerini, örgütsel
yurttafll›k olarak adland›r›lan ve
örgüte ba¤l›l›¤›n da ötesine geçen
davran›fl düzeyini ölçmek için
fonksiyonellik
derecesine göre
verimli, etkin olarak
nitelendirilecekler.
ortaya ç›km›flt›r. Teknolojinin ifl
bu yana ‘bürokrasi sonras› formlar’
olarak adland›r›ld›¤› gibi, ‘zorlay›c›’ ve ‘yap›c›’ bürokrasi olarak da
tan›mlanmaktad›r. Çal›flanlar›n yarat›c›l›klar›n› gelifltirmeye elveriflli,
yenilikçili¤e öncelik tan›yan ve
özellikle say›sal yöntemler kullanarak araflt›rma yap›lmas›na büyük a¤›rl›k vermek-
demokrat bir yönetim sistemine a¤›rl›k veren bu
tedir. Organizasyonlarda, üst yönetim, çal›flanlar›n
yönetsel anlay›fl, teknik alandaki geliflmelerin
iflletmeyi (kültürünü, iklimini, uyguland›¤› haliyle
avantaj›yla birleflerek günümüzdeki bürokratik ör-
liderlik davran›fllar›n› v.b.) nas›l alg›lad›klar›n› ö¤-
güt tipini yüzy›l öncesine göre çok farkl›laflt›rm›fl-
renmedikçe, do¤ru ve etkin iflletme stratejilerini,
t›r.
de¤iflim stratejilerini uygulama baflar›s› son derece
Günümüzde organizasyonlar›n fonksiyonel alan›
düflük olacakt›r. Bu bak›mdan örgütsel davran›fl,
kimi durumlarda, ülkelerin uluslararas› iliflkilerin-
araflt›rma odakl› bir disiplin olarak, araflt›rma yön-
de rol oynayacak öneme yükselmifl, dev iflletmeler
tem ve tekniklerini sürekli kullanarak organizas-
(korporasyonlar) ait olduklar› ülkelerin politikala-
yonlar›n etkinli¤inde yaflamsal rol oynayan çal›-
r›n› etkileyecek güce eriflmifllerdir. Tüm bu geli-
flanlar›n ihtiyaçlar›n›, motivasyon düzeylerini, alg›-
flimlerin 1970’li y›llarda dahi tahmin edilebilirlik s›-
74
MERCEK
Ç A L I fi M A Y A fi A M I
n›rlar› içinde olmay›fl›, dünyam›zdaki h›zl› de¤ifli-
ancak fiziksel bir mekana sahip olmaks›z›n faaliyet
min de boyutlar› hakk›nda elbet fikir verebilmek-
gösteren yepyeni oluflumlard›r.
tedir. Nitekim bu de¤iflim ve geliflmeler uluslarara-
21. yüzy›l›n ilk 10 y›ll›k döneminin sonlanmas›-
s› ticareti de yeniden flekillendirmifl ve yeni orga-
na do¤ru, dünyam›z›n politik-siyasal ve buna ba¤-
nizasyon tipleri ortaya ç›km›flt›r. Kuflkusuz, bu ge-
l› olarak ekonomik konjonktürleri emperyalizmin
liflim sürecinde 90’l› y›llar sonras›nda Sovyet Rus-
yeni bir formunun etkisinde geliflmektedir. Bu em-
ya’n›n çöküflü, küçülen dünyan›n tek kutuplu bir
peryalist yap›lanman›n ya da kendi tan›m›mla, di-
siyaset egemenli¤ine girmesi, internet kullan›m›-
jital-yeni-liberalizmin ifl dünyas›ndaki organizas-
n›n günlük ve sosyal yaflamdaki etkisi ile teknolo-
yonlar üzerindeki etkisi oldukça nettir. Sivil top-
jinin çok h›zl› geliflimi temel etkenler aras›ndad›r.
lum kurulufllar› ve sendikalar ile iliflkilerin de yeni
Öncelikle internet üzerinden yap›lan modern,
boyutlar kazanmakta oldu¤u gelece¤in organizas-
yeni ticaret modelini oluflturan ve yüksek biliflim
yonlar›, art›k yaln›z pazar pay›n›n büyüklü¤üyle
de¤il, ulusal ve uluslararas› eko-
teknolojilerine dayal› olarak gerçeklefltirilen elektronik-ifl (e-busi-
Yak›n gelecek,
nomik ve hatta siyasal faaliyetler-
ness) flimdiden, gelece¤i flekillen-
dünyan›n
deki fonksiyonellik derecesine gö-
dirmektedir. Elektronik-ifl görmenin temel koflulu, her türlü ifl sürecinin dijital ortamda gerçeklefltirilmesidir. Bu olguda, organizasyon-
bir organizasyonlar
a¤› fleklinde
birbirine
re verimli, etkin olarak nitelendirileceklerdir. Özellikle 1990 öncesi
ve sonras› yay›mlanm›fl örgütsel
davran›fl araflt›rma makaleleri ve
lar›n iflleyifli art›k büyük ölçüde
ba¤lanaca¤›n›n
farkl›laflm›flt›r. Yeniden yap›lanma
sinyallerini yeterince
lanm›fl ders kitaplar›n›n genel ola-
bir gereklilik olmufl, örgüt yap›s›
vermifl durumda.
rak incelenmesi dahi, örgütsel
merkezileflmeden uzak, esnek, ile-
uluslararas› yay›nevlerince yay›m-
davran›fl alan›n›n kapsad›¤› konu-
tiflim a¤l› yeni bir yap›ya dönüflmüfl ve iflletme kül-
lar aç›s›ndan farkl›l›¤› gösterecek niteliktedir. Bir
türü, geleneksel niteliklerinden uzaklaflarak flirket-
di¤er ifadeyle, örgütlerin davran›fl biçimleri zaman
lerin fonksiyonel iflleyiflinde önemli farkl›l›klar
içinde yaflanan de¤iflimler nedeniyle farkl›laflm›fl-
meydana getirmifltir. ‹flletmeler art›k ‘geleneksel /
t›r. Kuflkusuz bu inceleme alanlar›n›n bir bölümü
modern’ örgüt s›n›flamas›n› fazlas›yla aflm›fl, yeni
Endüstri/Örgüt Psikolojisi taraf›ndan da araflt›r›l-
dünya ekonomik düzeni ve özellikle biliflim ve ile-
maktad›r. Böylelikle ayn› konu de¤iflik bak›fl aç›la-
tiflim teknolojilerinin yükselifliyle iki yeni örgüt ti-
r›ndan, farkl› bilimsel yaklafl›mlarla ele al›narak,
pi oluflmufltur. Bunlar, ‘iletiflim a¤l›’ örgütler ile
organizasyonlardaki karmafl›k nitelikli insan dav-
‘sanal’ örgütlerdir. ‹letiflim a¤l› örgüt yap›s› esnek,
ran›fllar›n›n nitelikleri tan›mlanmaya, kontrol edil-
merkezi olmayan, yarat›c›l›k ve yenilikçilik ilkele-
meye, tahminde bulunulacak flekilde aç›klanmaya
rini ön planda tutan liderlik yaklafl›m›n›n farkl› ol-
çal›fl›lmaktad›r. Günümüzün yüksek rekabet ko-
du¤u, biliflim ve iletiflim teknolojilerinin yo¤un
flullar› ve h›zl› bir de¤iflim gösteren toplumsal is-
olarak kullan›ld›¤› (iflletme) organizasyonlar›d›r.
temlere paralel olarak yeni ifl stratejilerinin hemen
Sanal örgütler ise, birbirinden ba¤›ms›z iflletmele-
her ekonomik sektörde faaliyet gösteren iflletmele-
rin bir ya da birden çok amaç için biliflim ve ileti-
re adapte edilmesi bir zorunluk halini alm›flt›r. Bu
flim teknolojilerini kullanarak -tek bir örgüt- gibi
ba¤lamda, iflletmelerin küçülmesi, tak›m bazl› çaMERCEK
75
Ç A L I fi M A Y A fi A M I
l›flma biçimlerinin güçlenmesi, yarat›c›l›k-yenilikçilik uygulamalar›n›n önem kazanmas›, örgüt kültürü, sosyal-biliflsel yaklafl›mlar ve bireysel de¤erlerin motivasyon üzerindeki etkileri, örgüt iklimi,
olamaz m›?
KAYNAKLAR
l
yarat›c›l›k ve yenilikçilik ve dolay›s›yla stratejik
yönetim iliflkilerinin güçlenmesi dikkat çekicidir.
Ayr›ca iflletmelerde, özellikle farkl› ›rk ve kültürel
çevrelerden gelen çal›flan say›s›n›n artmas›na ba¤-
l
l
l› olarak de¤iflim ve liderlik kavramlar›n›n yeni
fonksiyonlar kazanmas›, çevresel faktörlere verilen
l
l
önemin art›r›lmas›n›n getirdi¤i yenilikler ve uygulamalar da dikkate de¤erdir. Özellikle, çal›flanlar›n
psikolojik aç›dan duygusal yap›lar›n›n incelenmesine yönelik çal›flmalar, stres yönetimi, duygusal
iflçilik, duygusal zeka, etik konular, çal›flanlar›n iflyerlerinde fiziksel, duygusal, cinsel ya da psikolojik tacizleri ve kariyer gelifltirme, performans de¤erlendirme gibi yeni alanlar örgütsel davran›fl alan›nda öne ç›kmaktad›r.
Yak›n gelecek, dünyan›n bir organizasyonlar a¤›
fleklinde birbirine ba¤lanaca¤›n›n sinyallerini yeterince vermifl durumdad›r. ‹nsanlara hem yaflam
alan› oluflturan hem de yaflam biçimlerini kumanda etmeye bafllayan günümüz organizasyonlar›;
yar›n insanlar›n belki de farkl› bir flekilde kategorize olmas›na yol açacakt›r. Dolay›s›yla çal›flanlar›n
motivasyonel ihtiyaç tan›mlamalar› de¤iflecek,
yepyeni liderlik anlay›fllar› ya da çat›flma ve uzlaflma biçimleri geliflecek, kendi de¤erleri etkinlefltirilmemifl (yok-kültür) fakat salt profesyonel hizmet vermeye yönelik firmalar, mevcut iflletmelerin
adaptasyon sorunlar› için çözüm yollar› bulabilecek, onlar› de¤iflime haz›rlayacaklard›r. Günümüz
araflt›rma metodolojisinin do¤rusal (linear) modellerden, do¤rusal olmayan modellere yönelmesi ve
farkl› yaz›l›m programlar›yla (Lisrel, Amos v.b.)
desteklenen ‘yap›sal eflitlik modelleri’ gibi yeni
analiz yöntemlerinin daha fazla kullan›l›yor olmas› belli ölçüde, bu nedenlerden
76
MERCEK
kaynaklan›yor
l
l
Hersey, P. ve Blanchard, K. H. (1982) Management of Organizational
Behavior. Utilizing Human Resources. (4th.ed.).Englewood Cliffs, NJ:
Prentice Hall.
Koçel, T. (2003). ‹flletme Yöneticili¤i (Gen.9.Bas›). ‹stanbul, Beta
Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.
Latham, G.P. ve Pinder, C. C. (2005). Work Motivation Theory and
Research at the Dawn of the Twenty-f›rst Century. Annual Review of
Psychology, 56: 485-516.
Morgan, G. (1986). Images of Organizations. Sage Publications, Inc.
Robbins, S. P. ve Judge, T. A. (2007). Organizational Behavior
(12th.ed.). New Jersey, Pearson, Prentice Hall.
Ott, J. S. (1996). Classic Readings in Organizational Behavior.
(2nd.ed.). Harcourt Brace & Company.
Ülgen, H. (1997). ‹flletmelerde Organizasyon ‹lkeleri ve Uygulamas›.
((3. bask›). ‹stanbul Üniversitesi, ‹flletme Fakültesi Yay›n›: 258.