kitap taslak

E
N
D
U
R
O
C
U
.
C
O
M
ENDURO
Bu kitap, “ENDUROCU.COM” sitesinin
de¤erli üyelerinin gerçeklefltirmifl oldu¤u gezilerini
yay›nlamak üzere, hiç bir ticari amaç
gözetilmeden haz›rlanmaktad›r.
Memleketimizin en güzel yerlerini gezen
endurocular›m›z›n, gezdikleri bu yerleri ikinci
kiflilere aktarma isteklerinin olmas› çok do¤ald›r.
Böylelikle, Türkiye’mizin en güzel yerlerini tan›mak
ve tan›tmak amac›yla gerçeklefltirilecek enduro
gezilerinin de bir anlam› olacakt›r. Bölge insanlar›
birbiriyle tan›flacak, gelenekler devam ettirilecek,
do¤an›n en güzellikleri baflka gözler taraf›ndan
izlenecek, Türkiye insanlar› bu güzellikleri keyif
alarak birbiriyle paylaflacakt›r.
ENDURO
Enduroseverlerin y›llard›r yapt›klar›
gezilerini de¤erlendirmenin, baflkalar›n›n
faydalar›na sunmalar›n›n en kolay yolu
“ENDUROCU.COM” sitesini tan›mak ve
birikimlerini aktarmak olmufltur. Bu güzel
gerçekleri kal›c› hale getirmek, gelecek kuflaklara
aktarmak, bu an›lar› y›llar›n yok etmesini
engellemek amac›yla gezileri, “ENDURO” kitab›na
kopyal›yoruz.
Sitemiz üyelerinin birikimlerinden
gerçeklefltirilmeye bafllanan bu çal›flmaya site
d›fl›ndan da her endurocu kat›labilecektir.Özel
nedenlerle bu çal›flmaya kat›lmak istemeyen
endurocu dostlara endurocu hoflgörüsünü
gösteriyoruz.
Sa¤l›kl› ve keyifli sürüfller.
road motosikleri ay›ran bir di¤er özellik ise,
endurolar›n sinyal, stop lambas›, far ve
birtak›m koruyucular›n›n ve ses konusunda
düzenlenmifl egzoz sistemlerinin olmas›,
genifl vites aral›klar›, ön ve arka
süspansiyonlar›n›n yolculuk için yumuflat›l›p
sertlefltirilebilir olmas›.
Endurolar, Motocross (MX) motosikletlere
çok benzerler. Standart bir cadde
motosikletiyle k›yaslan›nca bir enduro
motosikletten beklenenler a¤›rd›r, bu yüzden
enduro motosikletler en iyi kullan›m flartlar›
için bol miktarda bak›ma gereksinim
duyarlar. Bak›mlar› motocross motorlar›n›n
bak›m›yla benzer, ancak enduro
motosikletler daha fazla çarp›flma
önleme/tamir etme bak›m› ç›karmaya
yatk›nd›rlar ve son dönemlere kadar enduro
motosikletler üreticileri taraf›ndan MX
motorlar›ndan tamamen farkl› motorlar
olarak gelifltirildiler ve buna uygun olarak
daha uzun servis ömürlü motorlar, daha
sa¤lam parçalar, a¤›rl›k konusunda daha
az yo¤unlaflma (MX motosikletlerden farkl›
olarak, bu s›n›fta a¤›rl›k alt limiti yoktur) ve
di¤er enduro özellikleriyle gelifltirildiler.
2000’lerin bafl›ndan beri gelen ak›mla
motocross’lar enduro motosiklet
platformlar›nda kullan›l›yorlar. Bu k›smen
motocross’lar›n motor dizaynlar›n›n 2
zamanl›dan 4 zamanl›ya geçmelerinde etkili
bir ak›m oldu. Enduro ya da trail ve dual
sport olarak adland›r›lan modeller genellikle
çok yüksek güç-a¤›rl›k oranl› dört zamanl›
motorlara sahipler. Bu dört zamanl› trail
motosikletlerin güç-a¤›rl›k oranlar› bugünün
standartlar›na göre iyi de¤il, ve bunun
nedeni daha düflük a¤›rl›k limitlerinin
karfl›lanmas› hususuna yeterince önem
verilmemifl olmas›d›r. Dört zamanl›
motocross’lara do¤ru de¤iflimin
bafllamas›yla, dört zamanl› off-road
motosikletler için güç-a¤›rl›k oran› birdenbire
M O T O S ‹ K L E T
Enduro motosiklet, arazi motosikleti ile gezi
motosikleti aras› bir motosiklet tipidir. Daha
çok hem gezi ve hem de arazide motosiklet
kullanmak isteyenlerin tercih etti¤i bir
motosiklettir.Enduro motosikletler; do¤a
sporlar› konusunda uzmanlaflm›fl, yumuflak
süspansiyonlu cross motorlar›n, yasal
olarak trafi¤e ç›kmak için gereken parçalarla
donat›lm›fl halidir. Motorlar› genellikle tek
silindir 2 zamanl›
125 ile 300 cc
aras›nda ya da 4
zamanl› 250 ile
1200 cc
aras›ndad›r.
Enduro ve di¤er offe n d u r o
2
önem kazand›, çünkü 125 ve 250 cc
motocrosslar çok düflük a¤›rl›¤a sahiptiler.
Bu motosikletler üretime girer girmez
üreticiler, tercihen yeni jenerasyon 4
zamanl› enduro motosikletlerin ortaya
ç›kar›lmas›na karar verdiler, var olan dört
tasarlanm›fllard›r, genellikle uzun süreli
enduro kullan›m›n›n sertliklerine
dayanamamaktad›rlar. Daha düflük a¤›rl›k
ve daha yüksek güç elde etme sürecinde
üreticiler bir çok ödün vermiflleridir (daha
ince silindir duvarlar›, hafif materyaller,
zamanl› motocrosslar› enduro için tekrar
basitçe biçimlendirdiler. Bu yüzden daha
önce sözü geçen de¤ifliklikler yap›ld›.
Tüm bunlar›n sonucu olarak bugünün a¤›rl›kl›
olarak 4 zamanl›, daha hafif ve tüm
zamanlar›n en kuvvetli modelleri olan enduro
motosikletleri , MX kuzenleriyle hala birçok
benzer karakteristik özellik tafl›maktad›r.
Bu motorlar, s›kl›kla ilk baflta MX olarak
daha gerilimli dizaynlar vb.), bu ödünler de
zorlu kullan›mlar
sonucunda motorun
sürekli bak›m
gerektirmesine yol
açm›flt›r.
e n d u r o
3
Endurocular evvela motorlar› gibi
dayan›kl› sürücü olman›n yan›nda, iyi
Motosiklet e¤itimi ne demektir?
Moderatör
ALFA
birer de izci ve do¤da kendi bafllar›na
sa¤ kalma uzman›d›r. Denizciler gibi
pusula kullanmas›n›, harita okumas›n›
bilir. Motorlar›n›n tamirlerini yapabilir.
Kampç›l›¤› her tür hava flart›nda
gerçeklefltirebilir. Tabi bu bilgi ve
becerilerin yan›nda do¤ada gerekti¤inde
sa¤ kalmalar›n› sa¤layacak silahs›z
avlanma, atefl yakma ve gerekti¤inde
kendileri için basit t›bbi teknikleri de
uygulamas›n› da bilir. Yenebilecek
yabani bitki türlerini iyi tan›r.
fiehir yaflam›n›n bask›s›ndan kurtulmak
isteyen endurocunun tercihi do¤ad›r,
endurocu do¤ay› sever. Do¤an›n
güzelliklerini de¤erlendiren endurocu
do¤aya sahip ç›kar ve korur. Endurocu
yeteneklidir. Zeka seviyesi yüksektir.
Arazide h›z yerine güç gerekti¤inden
torklar› yüksek olan motosikletleri gibi
endurocu da güçlüdür ve güçlü olmak
zorundad›r. ‹leri görüfllü ve
planlamac›d›r. Do¤ruyu düflünür ve
uygular. Paylaflmas›n› bilir.
Heyecanl›d›r. Hoflgörülüdür. Özgürlük
tutkusuyla doludur ve s›n›r tan›maz.
Korkusuz ve cesaretlidir. Gönülle,
yürekle, özgürlük iste¤iyle gazlama
yetene¤ine sahiptir.
e n d u r o
4
1. Teknik yeteneklerin ö¤retilmesi ve
gelifltirilmesi (motoru istedi¤iniz yere
yerlefltirmek).
2. Tav›rlar›n düzeltilmesi (sab›rs›zl›¤›n›z›
yenmek, sald›rganl›k/ma¤duriyet tavr› ve
güç mücadelelerinden kaç›nmak).
3. Bilginin gelifltirilmesi (verdi¤iniz kararlar
muhtemel tehlikelerin kavranmas›yla m›
al›n›yor, de¤iflen yönlerde oluflan durum
de¤erlendirmesiyle mi, bu de¤iflen
durumlar›n sizin için oluflturabilece¤i risklere
göre mi ve tabi oluflan durumlar› bertaraf
edemezseniz bafl›n›za gelebilecek olumsuz
durumlara göre mi?).
Bunlar› yaparken birine bu basama¤›
yapamadan di¤er basma¤› yapamazs›n›z
demek yada bunu yapmadan di¤erine
geçemezsiniz demek do¤ru mudur? Yanl›fl.
Her kiflinin kendine has bir yap›s›, travmalar›
ve ö¤renim zaaflar› ve art›lar› vard›r. E¤itim
standart tespiti de¤il kifliyi gelifltirmek için
yap›lan bir fleydir. Standart tespiti ise e¤itim
de¤il s›navd›r.
Bir insana örne¤in kontra tekni¤ini
ö¤retirken, belli bir müddet sonra bu kiflinin
di¤erleri kadar iyi kavramad›¤›n›
gördü¤ünüzde: Zamanla yapars›n›z,
üzerinde fazla durmay›n, tak›lmay›n bir
müddet sonra daha iyi yapt›¤›n›z›
göreceksiniz demek ve onu ötelemek do¤ru
mudur? Yanl›flt›r. Onun daha sonrayla flimdi
aras›nda sa¤ kalaca¤›n› ne biliyorsunuz. Bu
kiflinin kendi yap›s›n› anlay›p onun anlayaca¤›
tarz› bulup vermek zorundas›n›zd›r.
Uzun zaman motor kullanm›fl birisi her fleyi
biliyor denebilir mi? Hay›r. Kifli her an yeni
teknikleri alma¤a aç›k olmal›d›r. Peki 3-5
y›ll›k bir sürücü baz› sürüfl testlerini geçerek
asl›nda 30 y›ll›k bir sürücüden daha iyi bir
sürücü olabilir mi? Hay›r. Asl›nda bu yeni
sürücülerin çok iyi e¤itimlide olsalar sürüfl
güvenlikleri pamuk ipli¤ine ba¤l›d›r. Her an
beklenmedik bir kaza yapabilirler. Bu kifliler
e¤itimci midir? Teknik konularda konuyu
talebeye hissettirmeden ezberletebilirler
ama iflin tav›r ve bilgi art›r›m› konusunda
yetersizdirler.
Geliflen
motosiklet
teknolojisi
birçok teknikleri
de¤ifltirirken,
hala ‘’Blue
Book’’ ta ki
dönüflü hat
çizgisinden hat
çizgisine alarak
genifl dönün, motoru olabildi¤ince dik tutun
diyen 50 lerin BMW R80 leri ve Saint ler
için yaz›lan polis tekniklerini testlefltirip
insanlara sunarak, bu testlerden geçenlerin
böylece iyi e¤itimci olduklar›n› ileri sürmek
do¤ru mudur? Yanl›flt›r. Art›k iç lastikli,
genifl yanakl› lastikler kullan›lmad›¤› gibi
motor dizaynlar› ve kullan›lan teknolojiler
çok daha dar viraj al›mlar›na izin
vermektedir.
E⁄‹T‹M
Peki sizce standartlaflt›r›lm›fl bir testi zirve
kabul edip geliflmeyi durdurur bir flekilde
bu sondur, bundan sonra art›k evrim
olmayacak diyen bir zihniyeti ileri sürmek
e¤itimin temel mant›¤›na ters düflmek de¤il
midir? Do¤ru. Çok do¤ru…Evrim durmaz.
Savunma amaçl› ve takip/izleme içgüdüleri
ön planda bir kökle geliflmifl sürücülük
e n d u r o
5
testleri sizin kendinizi gelifltirmenize olanak
tan›r m›? Bence hay›r çünkü olay çok
dondurulmufltur. Yani bu budur, flu da odur
ve de be¤enmiyorsan baflka yok…buna siz
e¤itim der misiniz? Ben demem.
Arkadafllar bence kifli temel e¤itim ald›ktan
sonra kalan›n› kendisi talim, talim ve talim
yaparak gelifltirirken devaml› da yeni yay›nlar›
ve geliflen teknolojileri takip etmelidir. Bunun
d›fl›nda ara yol, yan yol olmaz bence. Tabi
bu bahsetti¤im normal motosiklet sürüflü
içindir. Günlük yaflam›m›zda laz›m olan taraf›
için. Yar›fl yada akrobasi dedi¤inizde konu
de¤iflir çünkü iflin yap›s› de¤iflir ama burada
da sizi e¤iten kifli tekni¤i gösterir. ‹flin dikkat
edilmesi gereken ince noktalar›n› verir.
Sonra size yap›n der. Ve siz bunu denerken
düflebilirsiniz, hatta ço¤u düfler. Peki ne
oldu , yani iflte yine kaza. Tabi daha kontrollü
flartlarda olmas› bir art› puand›r yoksa iki
tekerli bir vas›tay› ö¤renirken hiç can›m,
az da olsa yanmas›n diyorsan›z bu iflten
uzak durunuz. Yine normal e¤itimlerde de
düflen düflene ama sonra derler ki düfle
kalka ö¤renilmez bir kursa gidin. Tabi ben
kursa gitmeyin demiyorum. Elbette temel
kurslar flartt›r.
Ülkemizde ki ticari gayelerle parçalara
bölünüp son bölümleri ileri sürücülük diye
yutturulan kurslar› da bu arada sorgulamak
laz›m. Siz temel kurslarda verilmesi gereken
teknikleri nas›l olurda bölüp fazla ücret
temini için insanlar›n baz›lar›n›n bunlar›
ileri seviye zannedip yanl›fl düflünmesine
sebep olabiliyorsunuz› Bu insanlar
kendilerini birden bulutlara ç›kan motorcular
zannediyor. Birde güya ileri seviyeleri maddi
imkanlar› yetmedi¤i için alamayanlar›n eksik
kalan temel e¤itimleri ve onlar›n kaza yapma
riskleri… Vicdan s›zlat›yor.
Her fleyin üzerinde körü körüne de birisi
e n d u r o
6
öyle demifl ya da diyor diye hiçbir tekni¤i
do¤ru kabul edip zihninizde irdelemeden,
tartmadan denemeye kalkmay›n›z. Özetle
bilinçli olaca¤›z, temel e¤itimimizi
tamamlayaca¤›z ve sonra km yaparak
kendimizi gelifltirirken 2-3 y›l içinde çok
havalara girip 20-30 y›ld›r motor kullanarak
adeta bu konuda alt›nc› bir his gelifltiren
kendimizden çok evvel bu ifle bafllam›fl
motorculara da ‘’çok sürmekle olmaz
e¤itimle olur’’ vs gibi patavats›zca laflar
etmeyip onlara yukardan bakma¤a falan
kalkmayaca¤›z.
H›z gerçekte ne demektir?
Moderatör
ALFA
Kaza raporlar›nda genellikle ‘’motosiklet
sürücüsünün h›z› yol ve trafik flartlar›na
göre çok fazlayd›” fleklinde yazar.
Ço¤unlukla da motor
sürücüsünün h›z› rahatl›kla
kontrol edebilece¤inden fazla
olmaktad›r. Bir fleyler
yanl›fl gitti¤in
de sürüfl h›z›n›z sizin kolayl›kla her fleyi
kontrol edebilece¤iniz bir seviyede midir?
Kaza oldu¤unda genellikle h›z›n fazlal›¤› ön
plandad›r. Zaten düflünürseniz trafikte yanl›fl
h›zlar olmazsa kazalar da olmazd› zaten.
Hareket eden bir fley olmasa idi kazalar da
hiç olmayacakt› diyenlerde var tabi.
Birde flartlara göre h›z fazlayd› var. Yani
flartlar düzgün olsayd› o sürücü o h›zla
güvenli bir flekilde sürüflüne devam
edebilecekti. Ama ya¤mur bafllad›¤›ndan,
yada yola mazot veya yabanc›, kayd›ran
maddeler dökülmüfl oldu¤undan bu kaza
oldu. Yada bir baflka sürücünün aniden
önünüze k›rm›fl olmas› olay› vuku bulmasayd›
kaza olmayacakt›. Bu araban›n önünüze
aniden k›rmas› asl›nda sizin güvenli olan
süratinizi bir anda güvensiz yani sizin için
fazla, kontrol edemeyece¤iniz bir sürat
durumuna sokmufltur.
Bazen de flartlara uygun olmayan düflük
süratlerde sürüfller vard›r. Çamurda
gidiyorsunuz, bildi¤imiz yumuflak çamur
yada kumda sürüfl yapmak durumdas›n›z.
Kumda motoru yönlendirebilmek için önce
tekerlerinizin kumun üzerine ç›kmas›
gerekmektedir. Bunun içinde siz belli
süratlerin alt›nda sürüfl yapmamal›s›n›zd›r.
Nas›l ki don üzerinde ani hareketlerden
kaç›n›l›r bu defa tersi yönde belli süratlerin
alt›nda sürüflten kaç›n›lmal›d›r aksi takdirde
motorunuzun gidonu kaz›k gibidir ve siz onu
çeviremezsiniz. Fazla zorlarsan›z da
e¤ersiniz. Yine flehirler aras› otoyollarda
verilen limitlerde sürüfl yapmak motosiklet
için çok risklidir. (Burada sürat ihlaline
kimseyi teflvik etmiyorum ancak
lütfen ilgili ve yetkili merciler
dört tekerli araçlarla paralel
sürüflte kalan
motosikletlerin büyük tehlike
içinde kald›klar›n› bilmelerini istiyorum.)
Motosiklet mutlaka di¤er büyük araçlardan
30-35 km daha h›zl› olmak zorundad›r. Bu
motosiklet sürücüsünün can güvenli¤i için
flartt›r ve umar›m motosikletli polislerimize
de bu durum güvenlikleri aç›s›ndan
e¤itmenlerince izah edilmektedir. Bilhassa
gurup halinde seyreden büyük araçlarla
paralel sürüfl yap›lmamal›d›r. Yine otoyol
ayr›mlar›ndaki girifl ve ç›k›fl rampalar›nda
giren yada ç›kan araçla otoyolda seyreden
bir di¤er araç aras›nda ayn› h›zlarda
seyrederek sürüfl yap›lmamal›d›r. Aniden
araçlar›n bir sebeple ve kendilerine en az
risk olarak gördüklerinden öncelikle sizin
üzerinize k›rabileceklerini asla unutmay›n›z.
Trafikte di¤er araçlar›n yan›nda de¤il,
önünde yada gerisinde kalarak sürüfl yap›n›z
ve h›z›n›z daima trafikten %10-15 daha
fazla olsun. Bu durum asl›nda motosikletlere
geliflmifl ülkelerde neden en üst h›z s›n›r›n›n
verildi¤ini çok iyi aç›klamaktad›r. Tabi buna
ilaveten birde motor sürücülerinin iklim ve
kirli hava flartlar›ndan araba sürücülerine
göre çok daha fazla olumsuz yönde
etkilenmeleri vard›r. Yani sa¤l›klar› bu
yönden de daha fazla risk alt›ndad›r.
Kendinizi çeflitli durumlarda rahat
hissetti¤iniz h›zlar nedir?
Mesela aniden önünüze bir tafl ç›kt›. H›z›n›z
kontray› bu engeli tam aflacak oranda
basman›za uygun ve bunu rahatça
yapabilece¤iniz bir h›z m›d›r? Yada aniden
önünüze k›ran bir minibüs yada arabaya
karfl› paniklemeden maksimum fren
yapabilece¤iniz bir h›z m›d›r? 150 km de
gidiyorsan›z bu h›z sizin maksimum
frenlemeyi paniklemeden yapabilece¤iniz
bir h›z m›d›r? Hiç bunun talimini yapt›n›z
m›? Karfl›n›zdaki dönemece girifl süratiniz
dönüfl ortas›nda kas›lmadan ve h›z
e n d u r o
7
kesmeden tamamlaman›z› rahatça
sa¤layabilece¤iniz bir h›z m›d›r? Kendinizi
e¤itimlerle hangi s›n›rlara kadar
yükseltti¤inizi biliyor musunuz?
Yol flartlar›na göre de h›z vard›r. Parke
tafll› bir yolda düz bir asfaltta giderken ki
ani gazlamalar›n nelere sebep olaca¤›n?
biliyor musunuz? En hafifinden motora zarar
ve en kötüsü kafa sal›n›fl›n› bafllatmas›.
Tabi motorunuzun bir racing yada enduro
olmas›na göre de parke tafllar› üzerinde
seyrederken kendinizi rahat
hissedebilece¤iniz h›z limitleriniz farkl›
olacakt›r.
Grup halinde toplu sürüfller s›ras›nda yap›lan
tempolu sürüfllerde de acaba grubun h›z›
sizin kendinizi rahat edebilece¤iniz bir h›z
m›d›r? Bunu bilerek mi o gruba kat›ld›n›z?
Grup içinde liderin h›zlanmas›yla aç›lan
aralar›n arkadaki sürücülere do¤ru yoyo
etkisiyle nas›l aç›ld›¤›n›ve geriye do¤ru her
bir sürücünün kapatmas› gereken aran›n
liderin hemen arkas›ndakinden geriye do¤ru
ne kadar daha fazla büyüdü¤ünü biliyor
musunuz? E¤er biliyorsan›z birde bunun
sizin rahatl›kla sürüfl yapabilece¤iniz h›z
s›n›r›nda olup oldu¤unu da biliyor olmal›s›n›z.
Bunlar›n hepsi e¤itimle olur. Tek bafl›n›za
ö¤renemezsiniz ama ö¤retenlerinde gerçek
e¤itmenler olmas› flartt›r. Sadece okuyarak
ö¤renmek mümkün de¤ildir. Ciddi bir
kurulufltan temel bir e¤itim almak ve sonra
ehliyetli olarak trafi¤e al›fl›rken yine
parklarda veya bofl güvenli alanlarda dönüfl
gibi, maksimum frenleme gibi, ani durum
k›v›rmalar› gibi çal›flmalarla devaml› kendinizi
gelifltirerek kondisyonda tutman›z gerekir.
Motosiklet sürüfl e¤itimi hayat boyu süren
bir gerçektir.
Gözlerinizi en son ne zaman kontrol
ettirdiniz?
e n d u r o
8
Bak›fl ve h›z›n bakt›¤›n›z alana ba¤l› olarak
daha h›zl› yada daha yavafl da
alg›lanabilece¤ini biliyor musunuz?
Bakt›¤›n›z› görüyor musunuz? Yoksa bafl›n?z
dumanl› m›d›r? Zihinsel olarak çevrenizdeki
olaylara ne kadar iyi konsantre
olabiliyorsunuz? H›z›n›z sizin zihinsel
yo¤unlaflma ve bakt›¤›n›z› görebilme (hiçbir
objeye 2 saniyeden fazla
odaklan›lmamal›d›r.) yetene¤inize uygun
mudur? Burada da rahat m›s›n›z? Tembel
göz vard›r, astigmat vard›r bunlardan
düzenli olarak t›bbi kontrolden geçiyor
musunuz? En az›ndan birkaç senede bir!
Yeteneklerinizi gelifltiriniz. Kurslar size bir
yön verebilir ama sizi gelifltiremez. Sadece
yolu gösterir ve siz orada gösterilenleri
gelifltirmek ve kendinizdeki ç›tay› kendiniz
yükseltmek durumundas›n›z. Aksi takdirde
flu veya bu kursa bir iki gün kat›ld›m ve flu
veya bu sertifikay› ald›m diyerek sahte bir
güvenlik ve üstünlük duygusuna kap›l›rsan›z
vay halinize. Lütfen sapla saman› birbirine
kar›flt›rmay›n›z.
Özetlersek: H›z kiflinin gerçe¤i alg›lamas›
ve fiili flart ve durumlarla ba¤lant›l› bir
duygudur. Bunun her vas›ta için ve her
durum için ana hatlar›, riayet edilmesi
gereken s›n›rlar› vard›r ama bu s›n›rlar
içinde kifli kendini gelifltirebilir. Bunun içinde
e¤itim öncelikle temel e¤itim flartt›r onun
ötesinde siz sürüfl yaparak, okuyup araflt›r›p
önce zihnimizde olay›n tekni¤ini resmederek
ve sonra gerçek ileri seviye e¤itmenlerinin
(anlatt›klar›n› kendisi de yaflayarak hissetmifl
kifliler) ve/veya sürüflte uzun y›llar tecrübeli
güvenilir kiflilerin mümkünse ücret/ba¤›fl
talep etmeden yön göstermesiyle, talimler
yapmak suretiyle en iyi flekilde motosiklet
sürücüsü olarak sürüfl ç›tan›z› ve h›z
limitlerinizi, yani rahat oldu¤unuz sürat
temponuzu yukar› yönde gelifltirirsiniz. Her
fley basmaklar›n birbiri ard›ndan ç›k›l›fl› gibi
s›ras›yla gelifltirilmelidir.
Traksiyonu Olumsuz Etkileyen
Faktörler
Moderatör
ALFA
‹lk ipuçlar›n› gözleriniz verecektir tabi
bakmay› ve gördü¤ünüzü de¤erlendirmeyi
biliyorsan›z. Ya¤ lekesi bazen zift yamas›,
kum de¤iflik yüzey malzemesi, mazot
neredeyse görülmez ufak bir par›lt› gibi
görülebilir.
Gölgeler tehlikeli bir engeli sakl›yor olabilir,
daha kötüsü yaratabilir. Çi¤ ya¤an bir
gecenin sabah› gölgede kalan bölümler
henüz kurumam›fl olabilir ve günefl henüz
üzerine düflmedi¤i için parlay›p sizi ikaz
etmesi de mümkün de¤ildir.
Tecrübe size görünmeyen bölümlerde ki
olas› tehlikelerin varl›¤› hakk›nda bilgi
verecektir. Polarize günefl gözlüklerinden
sak›n›n›z bunlar par›lt›lar› yok ederek sizin
ikaz alman›z› engelleyeceklerdir. Koku
almaya çal›fl›n›z. Bilhassa mazot afl›r› kaygan
bir malzemedir. Mümkünse etraf›ndan
dolafl›n›z. E¤er üzerinden geçerseniz
mümkün oldu¤unca dik ve yavafl geçiniz ve
geçtikten sonra ihtiyatl› olunuz çünkü
lastiklere s›vanan at›k geçtikten sonra da
bir müddet daha yol tutuflunuzu olumsuz
yönde etkilemeye devam edecektir.
Mazgal kapaklar› ve mazgal delikleri
›sland›klar›nda çok kaygand›rlar. Yol iflaret
boyalar› birçok kereler boyand›klar› için
yükselerek neredeyse plastik gibi olurlar ve
kaç›n›lmas› gereken kaygan alanlard›r.
Bilhassa ›slan›nca çok kaygan olurlar.
Asfaltta boyuna çatlaklara dikkat ediniz.
Bunlar bilhassa zift yamalar› ile
dolduruldu¤unda koyu siyah renkte bir iz
yaparlar ki kaç›n›lmas› gereken yüzeylerdir.
Bu yüzeyler bilhassa ›slakken dik geçilmeli
üzerlerinde k›v›rma, yatma yapmaktan ve
sert gaz vermelerden kaç›n›lmal›d›r.
Ön tekeriniz bir yol çukuruna düfltü¤ünde
o an ön frene dokunmaktan kaç›n›n›z. Bu
durumda ön teker bir miktar yanlayaca¤›
için (negatif trail) ön freni s›kmak kazaya
sebep olabilir.
Kum döküntüleri ve bilhassa killi çamurlarda
kamyon ve di¤er vas›talar›n yapt›klar› izler
çok tehlikelidir. Bu izler lasti¤i adeta ters
tarafa teperler. Buralarda da yavafllay›n›z,
motoru önceden dik konuma getiriniz ve
mecbur oldu¤unuzdan fazla bir gaz verme
ifllemi yapmay›n›z.
Genellikle kavflaklar ya¤ döküntülerinin fazla
oldu¤u yerlerdendir. Yine araçlar›n
yavafllay›p s›ra bekledikleri köprü, araba
vapuru, fast food, benzin istasyonlar› bu
tip yerlerdir. Ayr›ca dönemeçlerin d›fl
taraflar› ya¤ ve lastik birikintilerinin fazla
oldu¤u yerlerdir. Buralarda her an kaygan
bir alana girebilece¤inizi bilerek ona göre
ihtiyatl› yaklafl›lmal›d›r. ‹htiyattan kast edilen
yumuflak gazlama ve fren, k›v›rma ve kontra
hareketlerinden kaç›nma, motorun h›z›n›
kontrol edilebilir seviyelerde tutarak dik
konum da sürüfl yapmakt›r. Tabi birde takip
mesafenizi iki misline ç›kar›n›z. Yine kaygan
zeminlerin varl›¤›n› yeterince önceden
görebilmek için ileriye bak›fl tekni¤ini
uygulay›n›z ve gaz› erken kesiniz. Yine kaygan
zeminlerden geçerken elleriniz elcikler
e n d u r o
9
üzerinde rahat bir durumda tutufl
yapmal›d›r.
bu noktalar bize dönemecin aç›lan m› yoksa
kapanan m› yada sabit mi oldu¤unu
bildirecektir. Yine yol kenar›ndaki a¤aç
s›ralar›, trafik iflaret ve levhalar›, yol çizgileri,
di¤er araçlar›n davran›fllar› ve birleflim
noktalar›na giden yolun geniflli¤i bize yön
izlemesi konusunda yard›mc› olur.
Yollar› Nas›l Okuyaca¤›z?
Moderatör
ALFA
Sürücülükte yol durumundaki ve yönündeki
de¤iflimleri izlemek hayati öneme haizdir.
Renkler su, ya¤, antifriz yada bozuk sat›h
hakk›nda bize uyar› verebilir. Kum, çak›l
yada k›r›k, çatlak zeminler gibi yolun dokusu
da bize lastiklerimizin yolu ne kadar tutaca¤›
hakk›nda ipucu verebilir. Ö¤renmemiz
gereken di¤er bir konu ise yolun gidifl
yönündeki de¤iflimlerin izlenmesidir. Yön
de¤iflimleri en iyi birleflim noktalar›n›n
izlenmesi ile takip edilebilir. Dönemeçlerde
yolun her iki yakas›n›n birleflir gibi göründü¤ü
Dönemeci gözle taray›n ve burada iki önemli
noktan›n taranmas› bize hat seçimizde
yard›mc› olacakt›r. Traksiyon (yol tutuflu)
de¤iflimi ve yön de¤iflimi. Burada ç›k›fl›
görene kadar yolun ne olaca¤›n›n
kestirilmeye çal›fl›lmas› amaçt›r. Gözlerimiz
daima yolun gözden kayboldu¤u noktaya
odaklanm›fl olmal›d›r. Bu nokta birleflim
noktas›d›r. E¤er önümüzdeki dört dönemecin
üçü görünüyorsa görünmeyen dördüncüye
odaklan›lmal›d›r. Görünen zaten bilinir…
görünmeyen için plan yap›l›r. Burada ana
fikir çevreyle olan fark›ndal›l›¤›m›z›n
muhafaza edilmesi ve beklenmedik
tehlikelerle karfl›laflma riskinin minimuma
indirilmesidir.
Dönüfl çap› dönüflün bükülmesi hakk›nda
fikir verecektir. Dönemeç kapan›yor mu,
aç›l›yor mu yada sabit mi? Tabi birde kör
dönemeçler vard›r ki bunlarda çok dikkatli
olunmas› gerekir. ‹lerisi görünmeyen bu tip
dönemeçler genellikle yüksek da¤
silsilelerinin oldu¤u da¤ yollar›nda yada
ormanl›k, a¤açl›kl› alanlarda olur. Dönüfl
hatt› bizim dönemeç boyunca üzerinde
sürüfl yapmak istedi¤imiz çizgidir, tasavvur
eder ve gerçeklefltiririz. Apeks dönemecin
en iç noktas›na en yak›n olan yerdir.
Apeksledi¤imiz yer yat›fl aç›m›z› ve ç›k›fl
noktam›z› çok etkiler.
Yönsel de¤iflimler:
Yönsel de¤iflimlerin önceden fark
e n d u r o
1 0
edilebilmesi için gözlerinizi yukar›da tutun
ve ileri bak›n. Birleflim noktalar› yolun ne
yapaca¤›n›, neye dönüflece¤ini bildirir. Bizim
amac›m›zda yolu okumay› ö¤renmek,
ipuçlar›n› bilmek ve gerek lastiklerin yol
tutuflu gerekse yönsel de¤iflimleri önceden
görebilmektir. Birleflim noktalar› yolun
gözden kayboldu¤u noktad›r ve bize yolun
gidiflat› hakk›nda ip uçlar› verir.
a) Bu nokta sizden uzaklafl›yorsa önümüzdeki
dönemeç aç›l›yordur. Bu durumda erken
apeksleme noktas› seçip gaz verebiliriz.
b) Bu nokta size yaklafl›yorsa önümüzdeki
dönemeç kapanan aç›l› bir dönemeçtir. Bu
durumda daha geç bir apeks noktas›
seçmek gereklidir.
c) Bu nokta size sabit bir mesafede kal›yorsa
sabit aç›l› bir dönemeci iflaret eder.
Burada ayr›ca yolun d›fl kenar›n› izleyin bu
size daha ilerisini gözleme ve gözlerinizi
daha yukarda tutmak için meyil verecektir.
Daima ileri gitmekte oldu¤unuz yöne bak›n›z.
Hiçbir zaman yere bakmay›n›z.
Trafik çizgileri çift düz hat ise burada
dönemeç çok k›sa düzlükler bar›nd›ran ama
sürekli dönüflleri olan bir yap›dad›r. Çizgiler
kesik olursa düzlüklerin bafllad›¤›n› gösterir
ama siz karfl› trafi¤i de gözleyin. Yavafl
sollama durumunda kalan a¤›r vas›talara
dikkat edin. Bunun d›fl›nda kesik çizgiler
istenirse h›zlan›labilir demektir.
‹flaretler ikaz, h›z ve yön bildirimi fleklindedir.
Genellikle araç kabiliyetleri göz önüne
al›narak yap›lan bu trafik iflaretleri
beklentileri belirler. Yüksek h›za izin veren
levhalar yolda dönemeçlerin genifl aç›l› ve
kavflaklar›n az oldu¤unu bildirir. Yavaflla
iflaretleri kavflaklar, sert virajlar ve di¤er
yol tehlikelerini belli etmek içindir. Di¤er
sürücülerinde bu ikazlar›n verdi¤i bilgiler
do¤rultusunda beklentilerle hareket etti¤i
düflünülürse ve siz bunlara uymazsan›z
tehlike kaç›n›lmazd›r. Yol iflaretlerine dikkat
ediniz, uyunuz ve sürüflünüzü bunlar›n
do¤rultusunda düzenleyiniz.
A¤aç hatlar›na (s›ralar›na) tam güvenilmez.
Yo¤un a¤açl›k alanlarda yukar› do¤ru a¤aç
tepelerine, gökyüzünün göründü¤ü aç›kl›k
bölgeye bakt›¤›n›zda bu size gidiflin yönü
hakk›nda ipucu verir. Ancak iki yöne do¤ru
gidifl varsa yada a¤açlar seyreklefliyorsa
yan›lt›c› bir yönlendirme olabilir dikkatli
olunuz.
Yol tutuflu de¤iflimleri:
Doku ve renk iki bariz ip ucudur.
Renk; su, ya¤, mazot yada yolun yap›m
malzemesi hakk›nda size bir fikir verecektir.
Doku; yol tutuflu hakk›nda size bir fikir
verecektir. Kum, m›c›r,yol çatlaklar› yada
çukurlar. Yine yolun hangi malzemeden
yap›ld›¤› ki her malzemenin yol tutuflu
farkl›d›r.
Yine yolun e¤imi yol tutuflunu ne yönde
de¤iflece¤i hakk›nda size ip ucu verir. Ters
e¤imlerde yol tutuflu olumsuz etkilenir.
Yol yüzeyindeki yükselme yada alçalma
birleflim noktas›ndaki yol geniflli¤inden
tahmin edilebilir. Birleflim noktas› keskin
bir ok ucu gibiyse bu durum yolun düz yada
yükselen bir yap›da oldu¤unu gösterir. Yay
çiziyorsa yolun bu nokta ötesinde alçalaca¤›
(inifl) ön görülebilir. Birleflim noktas›na
giden yol geniflse yolun genellikle genifl ve
çekimin iyi oldu¤u bir dönemece girece¤ini
gösterir. Dar ise kötü bir dönüfle iflaret
eder.
e n d u r o
1 1
‹p uçlar› genel:
Traksiyon için…
. Renk ve doku
. ‹flaretler ve ikazlar
. Çevresel ip uçlar› (gölgeler, buz, su
birikintileri)
. Hava flartlar›
. Bulundu¤umuz mevsim ve o yörenin iklim
standartlar›
Yön için…
. Birleflim noktalar›
. Trafik iflaretleri
. A¤aç hatlar›
. Elektrik hatlar›n› takip etmeyin
. Renk ve doku
. Bak›fllar›n›zla yolun d›fl kenar›n› izleyin
Dönüflte A¤›rl›k ve Denge
Moderatör
ALFA
dik konumda kalaca¤› içinde dönüfl
esnas›nda belirecek kum döküntüsü, ›slak
zemin gibi kaygan noktalardan geçerken
kayma riskinizde azalacakt›r ancak buna
karfl›n yol yüzeyindeki küçük bir tümsek
yada çukur düflmenize sebep olabilir. Bu
tabi ne kadar sarkt›¤›n›za da ba¤l›d›r.
A¤›rl›k kayd›rma:
Selede a¤›rl›k kayd›rmakla sürücü motorun
yüzeye göre yat›fl aç›s›n› ayarlar. Dönüfl
e¤iminin karfl› yönüne a¤›rl›k kayd›rmaya
kontra yat›fl denir. Bu kontra yat›fl düflük
süratlerde yap›lan U dönüfllerde kullan›l›r.
Bu teknik motorun daha k›sa bir çap içinde
dönmesini sa¤lar çünkü motoru ne kadar
fazla yat›rabilirseniz dönüflün çap› da o
kadar dar olur. Yine siz bedeninizi
yat›rmadan motoru aniden yeni bir yat›fl
aç›s›na do¤ru bast›rd›¤›n›zda bu da kontra
yat›fl demektir.
Trafikte afl›r› derecede sarkmalar
yap›lmamal› daha çok sele üzerindeki a¤›rl›k
kayd›r›lmas› tercih edilmelidir.
E¤er sarkma tekni¤ini kullanmak istiyorsan›z
bunu do¤ru yapmas›n› ö¤reniniz.
Yol yüzeyinin e¤imi merkezden kaçan temas
halkas›na ba¤l› olarak yönlendirmeyi etkiler.
Sele üzerinde a¤›rl›¤›n›z›n hareketi hem
dönüfl aç›kl›¤› ve hem de yönlendirme geri
beslemesi üzerinde büyük etki yapar.
Motorunuzun tipi onun nas›l dönmek
isteyece¤ini tayin eder. A¤›rl›¤›n›z›
motorunuzun üzerinde nas›l
konumland›rd›¤›n›z da yat›fl aç›kl›¤›n›, yol
tutuflunu ve yönlendirme geri beslemesini
etkiler.
Sarkmak:
Bedenin dönüfl e¤imine do¤ru yat›r›lmas›na
sarkma tekni¤i denir. Sarkmak yat›fl
aç›kl›¤›n› art›ran bir tekniktir. Ayr›ca temas
halkas›n› da motosikletin merkezine daha
yak›n tutar. Bu da yönlendirmeyi nötr bir
hale getiren unsurdur.
Motosikletlerin dönüfl kabiliyetlerinin
art›r›lmas› için mühendisler sürekli bir
araflt›rma içindedirler. Önün geometrisi
motorun düz gidifl dengesini etkiler. ‹yi bir
lastik profili ile de desteklendi¤inde düzgün
bir yüzey üzerinde yatan motorun
yönlendirilmesi adeta do¤al (dirençsiz) bir
hal al›r.
Motorun yönlendirilmesi ve dengesi ön
tekerin temas halkas› vas›tas›yla olur.
Burada ön taraf›n geometrisi ve sürücünün
elciklere verdi¤i komutlarla birlikte yönlenme
ve denge sa¤lan›r. E¤er ön teker dönüfl
e n d u r o
e¤risine do¤ru yeterince k›r›lmam›flsa
motosiklet daha fazla yatmak isteyecektir.
E¤er ön teker e¤riye do¤ru fazla k›r›lm›flsa
motor do¤rulmak isteyecektir. Ön tekerin
üzerindeki direnç yönlenmeyi etkiler ve lastik
temas halkas›n›n yeri motorun yatmak
isteyece¤i yönü verecektir.
Yat›fl aç›s› az olan motosikletlerde sarkma
tekni¤i sizin motor parçalar›n› yüzeye sürtme
sorununuzu iyilefltirmede yard›mc› olur.
Yeterince yatma aç›n›z olsa bile bu defada
sarkmak motorun dönmesi için gerekli
yönlendirme çaban›z›n hafifletilmesine
olumlu katk› yapar. Sarkmada motor daha
12
Sarkman›n temel noktalar›:
Daha iyi bir dönüfl kontrolü sa¤lamak için
tüm sarkma mesafesinin tamam›n›
kullanmak zorunda de¤ilsiniz, selenin bir
kenar›ndan di¤er kenar›na kayman›z›n da
bir etkisi olacakt›r. Ama daha fazla bir
sarkma yapmak istiyorsan›z flu noktalara
dikkat ediniz.
Erken sark›n›z
Motor dönüfl için yat›fla geçmeden evvel
a¤›rl›¤›n›z› kayd›r›n. Gö¤sünüzün üst k›sm›
dönüfle bafllama noktas›ndan bir iki saniye
önce motorun dönüfl yönündeki merkez
hatt›na do¤ru çevirin. Burada üst taraftaki
elci¤e siz haz›r olmadan dönüfl bafllamas›n
diye biraz bas›nç uygulamak durumunda
kalabilirsiniz. Dönüfle bafllama noktas›nda,
yönlendirme ivmelerinizi gevfletiniz bu
motorun yatmas› için gereklidir.
Kapan›n›z
Üst dizinizi tanka yap›flt›r›p yak›t tank›n›n
üst ç›k›nt›s›na tak›n ki kaymayas›n›z. Üst
taraftaki aya¤›n›z› pedala sar›n. (Aya¤›n›z›n
iç kavisli olan bükümü pedal›n dip taraf›na
iyice dayanm›fl olarak aya¤›n›z› d›flbükey bir
vaziyette motora bast›rmak).
Göz seviyeniz ufuk hatt›na paralel olsun
Bu flekilde tutulan göz seviyesi yolu daha
sabit, az de¤iflen olarak alg›laman›z› ve
dönüfl kavisini daha iyi alg›layarak motorun
yönlendi¤i taraf› anlaman›z› sa¤lar.
Kontra (ters taraftan) basmak(yönlendirmek)
Motor yatm›fl durumda iken elciklere gitmek
istedi¤iniz yönde bas›n›z. Sola dönüfl için
her iki elci¤i de sola basmak motorun daha
da yatmas›n› sa¤lar. Yada daha çok
kullan›lan flekilde sa¤a dönmek için sa¤
elci¤i itiniz sola dönmek içinde sol elci¤i
ileri itiniz.
Gözlerinizi kald›r›n›z ve ileri bak›n›z. Bu ifl
dönüflün temelidir. Gerek h›z›n
alg›lanmas›ndaki rolü gerekse dönüfl
safhalar›ndaki referans noktalar›n›n önceden
görülüp, kaç›r›lmadan gereken komutlar›n
verilmesinde ki rolüyle bak›fllar›n kullan›m›
çok önemlidir. E¤er yeterince ileri
bakarsan›z yolda ki ineklere veya yol
kenar›ndaki a¤açlara vs de çarpmazs›n›z.
Burnunuz bakt›¤›n›z yöne dönük olsun.
Surat›n›z tamamen dönüfl yönünüze do¤ru
dönük olsun. Ama unutmay›n boynunuzu
bükerek gözlerinizi ufuk çizgisine paralel
tutman›z gereklidir. Yani bafl›n›z yat›fl
aç›n›zla bir do¤rultuda de¤il yere dikey
b›rak›lan bir flakulle sanki ayn› do¤rultuda
olacak ki bafl ve iki gözün aras›ndan hayali
çizilen bir çizgi ufuk çizgisine paralel
durumda olsun. Dönüflte ileriye bak›n›z
evet, sa¤a dönüyorsan›z sola yani dönüflün
ters taraf›ndaki d›fl hat çizginse (gelifl hatt›n›
ay›ran çizgiyi geçmemeye dikkat ederek).
Sola dönüyorsan›z sa¤a yine dönüflün ters
taraf›ndaki, sa¤›n›zda kalan yolun d›fl hat
çizgisine do¤ru bak›fllar›n›z› ileriye do¤ru
kald›r›p bak›n›z. Bu bir S dönüfl ise S
ortas›ndan sonraki dönemecin d›fl hatlar›n›
e n d u r o
1 3
takip ediniz. Ancak bu bir tam sa¤ yada
sola bak›fl de¤il ama ortan›n sa¤› yada solu
gibi anlafl›lmal›d›r. ‹ç tarafa bakmak ise sizi
kasacakt›r. Çünkü alan› daraltt›¤›n›z için
h›z› oldu¤undan daha fazla gibi alg›layacak
olan beynimiz panik emrini devreye sokabilir.
fiimdi gelelim yoldaki ineklere, flayet böyle
bir durum varsa ye k›v›racaks›n›z ve
etraf›ndan geçmifl olacaks›n›z yada
maksimum acil frenlemeyle ye duracak yada
süratiniz olmamas› gereken bir seviyedeyse
süratinizi bile düflüremeden vuracaks›n›z.
Görüfl mesafeniz e¤er yoksa yani kapal› bir
viraj sonras›ysa yada herhangi bir yükselti
görüflü engelliyorsa o zaman kontrol art›k
sizden ç›kar ve flans faktörü devreye girer.
Asl›nda hairpin yani saç tokas› denen sürekli
ve keskin dönemeçlerin oldu¤u da¤
yollar›nda bu görüfl k›s›tlanmas› kaç›n›lmaz
bir durumdur. Ustal›¤›n›z yüksek seviyelerde
bile olsa sarp iniflli bir saç tokas›nda
dönüflün yar›s›n› geçemeden aniden
beklenmedik bir tehlike belirmesi karfl›s›nda
refleksleriniz ne kadar iyi olursa olsun bir
reaksiyon göstermeniz için çok fazla h›zl›
gidiyor olabilirsiniz. Motorun kontrolünde
iyi olabilirsiniz ama daha önemli bir konu
vard›r oda her zaman, her durumun
kontrolünü elinizde tutmakt›r. ‹flte gerçek
ustal›k burada bafllar. Salt h›zl› olmak
ustas›n›z demek de¤ildir. Buna ra¤men
flöyle veya böyle bir gün ve bir flekilde sizin
hem motora hakimiyetinizin hem de duruma
hakimiyetinizin yetmeyece¤i bir an ve
durumun karfl›n›za gelmesi de flans?n?za
kalm›flt›r. Kazan›n mant›¤› yoktur. Bu
sebeple ak›ll› bir sürücü donan›m›n› ihmal
etmeyecektir. Hiçbir fley olmayacak gibi
de¤il de sanki düflüp yerde sürünecekmifl
gibi sürtünmeye dayan›kl›, tam korumal›
donan›mlar giyinilmelidir her zaman.
e n d u r o
1 4
Mesaj fludur:
E¤er dönüflünüz bir kazaya dönüflürse
asfaltta yada m›c›r üzerinde sürüklenmeye
bafllad›¤›n›zda üzerinize sürüflten evvel
giydi¤iniz donan›m yüzeyle sizin aran›zdaki
tek koruyucu katmand›r. Bu yüzden de
donan›m al›rken hem kalitelisini hem de
üzerinize rahat olan› al›n›z ki her zaman
giymekten s›k›lmayas›n›z. Donan›m bir külfet
olarak de¤il ancak motosiklet sürüflünün
bir vazgeçilmez maliyeti olarak
düflünülmelidir. Nas›l ki motorunuza baz›
koruyucu donan›mlar ekliyorsunuz ayn›
flekilde sürücünün donan›mlar›n?›da iflin
bütçesine eklemeden bu ifle kalk›flmay›n›z.
Bilhassa yaz›n s›cak günlerinde kan›n›z
so¤utma için cildinize do¤u pompalanm›fl
bir vaziyetteyken düflüp yerde
sürüklenirseniz o zaman size ne olur çok
iyi düflününüz. Allah korusun.
llk Yard›m ve Acil Müdahale
Moderatör
ALFA
5. Kar›n bölgesinde bir hassasl›k yada
gerilme var m› kontrol ediniz. ‹ç organlarda
yaralanma olabilir.
6. Kol ve bacak gibi uzuvlar› yumuflak bir
tarzda yoklay›n›z.
Yol sürtünmeleri:
Bilhassa donan›ms›z hatta k›sa pantolonla
motor sürenlerde görülen bu tip
yaralanmalar çok ac› verir ve kaybolan doku
çok fazla ise ileri seviye yan›klarda oldu¤u
gibi enfeksiyon ölüme sebebiyet verebilir.
Bu durumda önce yaralanan bölge bol su
ve sabunla y›kanmal›d›r. Bu çok ac› veriyorsa
önce buzla kompres uygulanmal›d›r.
Y›kanmadan, yaral› bölgenin üzerindeki
pislikleri temizlemeye kalk›flmak
enfeksiyonun yay?›?na sebep olur.
Y›kamadan sonra antibiyotik solüsyonlar
(Betadin gibi) kullan›n. Sonra yara üzerinde
kalan tafl/pislik ne varsa al›n. Steril bir
i¤ne bunun için idealdir. Sonra yaray› tekrar
y›kay›n ve Betadine ve Neosporine gibi
antiseptik merhemler uygulay›n›z. Çok ac›
veren bir yara türüdür.
Motosiklet sürücülü¤ünde koruyucu
donan›mlar en önemli yaralanmay› önleyici
faktörlerdir. Mutlaka kaliteli kask, eldiven,
bot, korumal› ceket/pantolon yada tulum
kullan›n. Yan›n›zda bir cep telefonu ve ilk
yard›m paketi olsun. Bu pakette sarg›
malzemeleri, dezenfektanlar, k›r›k kablosu
(telden yap›lm›fl k›r›k deste¤i), antibiyotik
merhemler bulunsun. Yan›n›zda bir
arkadafl›n›zla seyahat ediyor olman›zda
yard›m için idealdir.
Kanamalar:
Tüm kanamalar bir flekilde durur. Bunun
erken veya geç olmas› size ba¤l›d›r. Yara
üzerinde direk bas›nç uygulamas› bu iflin
anahtar›d›r. Bu parmak yada temiz bir bez
yada t-flörtle olabilir. Kullan›lmam›fl temiz
bir materyal olmas› zorunludur. Hastay›
yat›r›n ve yaray› kalp seviyesini üstünde
tutarak bandaj› uygulay›p kanamay›
yavafllat›n›z.
Bir kaza olay›na rastlad›¤›n›zda çabuk
düflününüz ve çok dikkatli davran›n›z. fiayet
nefes al›p verme varsa yaral›n›n kask›n›
ç›karma¤a kalk›flmay›n›z. Ambulans
CPR (Kalp-akci¤ere ait resüsitasyon
(canlandrma)):
Kazazedenin kalbi durmufl nefes alm›yor
olabilir. Bu a¤›zdan nefes vermek ile tekrar
canland›rma yap›lmas›n› gerektiren bir
durumdur. T›bbi e¤itim isteyen bir tekniktir.
Özetle kazazedenin hava alabilmesi için
a¤z›, çene öne hareket ettirilerek aç›lmal?
ve boynu gerecek flekilde hareket
ettirilmemelidir. Burnu t›kanarak gögsü
yükselene kadar hava verilir. B›rak›l›r ve
tekrar verilir. Tekrar gö¤üs alçald›¤›nda
yap›lmal›d›r. Varsa hastan›n a¤z› ile sizin
a¤z›n›z aras›na hijyenik, geçirgen bir ka¤›t
konulur. Elle kalbe masaj için hastan›n
yan›na diz çömülür ve bir elin dib k›sm›
gö¤üs kemi¤i üzerine konur ve di¤er elde
onun üzerine yerlefltirilir. Parmaklar
kenetlenir. Gö¤üs üzerine kollar›n›z düz ve
kilitli bir tarzda tutularak yar›m santim gibi
bir bask› uygulan›r. Dakikada 100 bask›
yapma¤a çal›fl›n›z ve her 15 bask› aras›nda
a¤›zdan a¤za nefes uygulamas› yap›n›z.
Ancak tekrar ediyoruz bu ifllem için uygun
bir t›bbi e¤itim al›nm›fl olmas› gereklidir.
fiok:
Ölümcül bir durumdur: Afl›r› kan kayb› yada
tansiyon düflmesinin sebep olaca¤› derin
depresyonlar ileri yanma, derin yaralar,
kanamalar vs sonucunda olur. Kazazedenin
bedeni kendini olumsuz yönde kapatma¤a
bafllar. Özellikle yo¤un kan kayb›n›n sinir
sistemi üzerindeki etkisi buna sebep olur.
Kazazedenin nefes darl›¤› yada s›¤ nefes
al›p vermesi, renginin sararmas›, bitkinlik,
nab›z at›fllar›n›n zay›flamas› ve bilinç kayb›
floka girdi¤ini gösterir. Kanamay› kontrol
alt›na al›p bu iflaretlere dikkat ediniz. Kan›n
beyne gitmesi için ayaklar› yukar›da olacak
flekilde yere yat›r›n. Vücut ›s›s›n› muhafaza
için bir battaniyeyle sar›n. fiok çok kötü bir
durumdur, kötüleflme hasta normal
görünse bile aniden gelebilir. Bu yüzden
verilen iflaretleri kontrol ediniz. Gözünüzü
ondan ay›rmay›n›z.
Is› dan dolay› bitkinlik, ›s› çarpmas›:
Yeterli s›v› almadan s›cak havada uzun
sürüfller yapmak sizin tükenmenize sebep
e n d u r o
1 5
olur. Afl›r› terlemeler, renk solgunlu¤u, kramplar,
mide bulant›s› vs buna iflaret eder. Kifliyi derhal
gölgeye al›n, buz yada ›slak bezle kompresler yaparak
hastay› so¤utun, içmesi için bir miktar su veriniz.
Kolonya vs gibi alkol içeren maddelerle hastay›
ovmay›n›z. Afl›r› ›s› çarpmalar›nda beyin çal›flmas›n›
durdurur ve kifli kendi beden s›v›lar›nca piflirilme¤e
bafllar. Sonuçta terleme durur, deri s›cak ve kuru
bir hal al›r ve kifli komaya dahi girebilir. Bu durumda
olan kifli ne pahas›na olursa olsun so¤utulmal›d›r.
Nefes almas› durursa a¤›zdan a¤za nefes takviyesi
ifllemi de gerekebilir. A¤›zdan su al›m› bu durumda
ifle yaramaz, hasta hastanede damar içine zerk
edilen ilgili serumlarla tekrar su ile takviye edilir.
K›r›klar:
K›r›klara müdahale k›r›¤›n hareketsizlefltirilip k›r›k
tahtas› ile sar›lmas›na ba¤l›d›r. K›r›k tahtas› yerine
kal›n gazete ka¤›d›ndan rulo, tel yada tahta parçalar›
kullan›labilir. K›r›k deste¤ini yaran›n etraf›na koyun,
dönmüfl kol yada baca¤› düzeltme¤e çal›flmay›n›z, ve
elastik bir bandajla sar›n›z. K›r›k olan yaral› k›sm›
hareket ettirmeyiniz ve ambulans› bekleyiniz. Köprücük
kemi¤i k›r›klar›n› sabitleyemezsiniz bu yüzden kolun
yaral› taraf›n› ask›ya al›n›z ve bir bandajla üst kolu
gö¤se sar›p sabitleyiniz.
Bu bilgiler geneldir. Müdahale için ilk yard›m e¤itimi
alm›fl olmak gereklidir.
Sa¤ Kalma Taktikleri
Moderatör
ALFA
Motor çal›flt›rma dü¤mesine (marfla) basmadan
kumandalar›n gidona ba¤lant› elemanlar›n›n ne çok
gevflek nede çok s›k› olmad›¤›ndan emin olunuz.
MSF (Motosiklet Güvenlik Kuruluflu) flu kontrollerin
her sürüfl öncesi ihmal edilmeden yap›lmas›n›n
önemini vurgulamaktad›r.
1.
2.
3.
4.
Lastikler(tekerler ve frenler)
Kumandalar(farlar ve elektrik)
Ya¤(zincir ve flase)
Yan ayak ve Orta Sehpa(E¤ilme, bükülme var m›?)
Hayat›n›z› ortaya koyarken bunlar›n binifl öncesi
kontrolünü ihmal etmek budalal›ktan da öte bir
düflünce eksikli¤idir. Hidrolik boflalm›fl olabilir, lastikte
çivi olabilir (lastik henüz inmemifl olsa da), servisten
e n d u r o
1 6
ç›ksa da tahliye tapalar› gevflek olabilir.
Birkaç saniyenizi ay›rmak sizi büyük
dertlerden koruyacakt›r.
Di¤er hayati parça yani sürücü için ne
demeliyiz? Sürüfle haz›r m›s›n›z? Haleti ruhi
yeniz uygun mu? Yeterince dinç ve ay›k
m›s›n›z? Giyiminiz uygun mu? ‹nsan
faktörünün kazalardaki etkisi önemli bir yer
tutmaktad›r.
‹çmeden önce al›nan az alkol tüm uyar›lara
ra¤men uyulmamakta ›srar edilen “alkollü
araç kullanmay›n›z” kural›n›n sürekli ihlal
edilmesidir. Bir kadeh bile mahsurlu iken
birkaç kadeh içip ve en az iki saat geçmeden
motor sürüflüne kalk›flmak otoriteler ne
kadar u¤rafl›rsa u¤rafls›n sürücülerin bir
ço¤unun ihlale devam edece¤i yanl›fl bir
davran›fl olarak ilk s›rada yerini koruyacak
gibidir.
Tabi birde kullan›m› kanun d›fl› ilaçlar var.
Bunlar› kullananlar zaten bu tip yaz›lar› da
okumayacaklard›r. Peki normal ilaçlar. So¤uk
alg›nl›¤› için ald›¤›m›z bir ilaçla bile motor
kullan›lmamal›d›r. Kulland›¤›m›z ilaçlar›n
sürüfl yetene¤i üzerindeki etkilerini bilmemiz
gerekmektedir. Bu motor olsun di¤er
araçlar olsun ayn›d›r. Bu ilaçlar›n reçete
ile sat›lmalar› bedenimizin ve zihnimizin
üzerindeki yan etkilerini de¤ifltirmeyecektir.
Kapal› garajda karbon monoksit gaz›na
maruz kald›ktan sonra motor kullanmak,
yada solventli bilefliklerin kokular›na maruz
kald›ktan sonra motor kullanmak. Bu
malzemeye eldivensiz temas etmeniz bile
sizin bedensel uygunlu¤unuzu etkileyecektir.
Yüksek irtifalarda da bir müddet sonra
bedensel de¤iflimler bafllayacakt›r. Bilhassa
viraj al›fllar›n›z esnas›nda baz› problemlerin
bafllamas› kaç›n›lmazd›r. Yada bedeninizin
limitlerini göz önüne almadan seyahat planlar›
yapm›flsan›z motor üstünde uyuya kalman›z
sürpriz olmamal›d›r.
Uzun müddet motor sürüflleri bitkinlik yarat›r.
Bu süreç sizin öngörebilece¤inizden çok daha
önceleri bafllayabilir. Çünkü siz rüzgar direncini
hesaba katm›fl olabilirsiniz ama rüzgar sesinin
de yorucu bir etken oldu¤unu
düflünmemiflinizdir, titreflimi hesaba
katm›fls›n›zd›r ama sizin bedeninizin bu titreflim
karfl›s›ndaki reaksiyon fleklini tam bilemezsiniz,
gürültülü egzozlar›n›z›n güç art›fl› sa¤lad›¤›n› ve
fark edili rli¤i (duyulurlu¤u) sa¤lad›¤›n› bilirsiniz
ama sesin volümünün bedeniniz üzerinde yorucu
etkileri oldu¤unu bilmiyorsunuzdur. Size çarp›p
geçen rüzgar›n bedeninizi serinletirken bir
müddet sonra normal ayakta dururken
oldu¤undan çok daha h›zl› bir tempoda
kurutaca¤›n› bilmeyebilirsiniz. ‹yi bir ön cam,
kulak t›kaçlar› ve kask ve tabi sessiz egzozlar
yüksek sesin beyninizi tüketen olumsuz etkisini
bertaraf edebilir. Sesli egzozlar için kaza önleyici
diyenler görünürlü¤ün duyulurluktan daha önemli
oldu¤unu unutmas›nlar, esasen bu ses daha
çok baflkalar›n etkilemek için kullan›l›yor sanki.
Yaz günleri yada k›fl günleri uzun seyahatler
planl›yorsan›z ilk gününüzde uzun seyahatlerden
kaç›n›n›z. B›rak›n›z ilk gününüz ›s›nma günü
olarak kals›n. ‹kinci üçüncü günlerde yo¤un
mesafeler yapman›z do¤ru olacakt›r. Seyahatiniz
esnas›nda hafif fleyler yiyin. A¤›r yiyecekler uyku
getirir. Suyunuzu susamadan önce içiniz. Grupla
birlikte seyahatlerde seyahat planlar›n›z› daha
gevflek tutun, ara molalar daha fazla olsun.
Bir sürücü tüm grup için tehlike oluflturabilir.
Öfkenizi evde b›rak›n. Gerekiyorsa size yol
vermemekte direnen bir sürücüyü takibi terk
ederek güvenli bir yere çekip o vas›tan›n
uzaklaflmas›n› bekleyiniz. Unutmay›n büyük
devaml› hakl›d›r. Önemsemeyin daha do¤rusu
onlar› muhatap almadan savuflturunuz. Öfke
ve benzer flekilde korkunun motor
sürücülü¤ünde yeri yoktur. Yüksek stres seviyesi
size hata yapt›r›r. Nabz›n›z yükseliyorsa hemen
kenara çekin ve tekrar yola ç›kmadan iyice
sakinleflin. Esasen bu tav›r tüm vas›ta sürücüleri
için, bisiklet dahil, geçerlidir. Herkesin bu flekilde
e n d u r o
1 7
düflünememesi ne kadar kötü.
Her neyse dostlar k›sacas› siz motora binmeden
önce gidonu seledekine ba¤layan somunlar›n
da ne çok gevflek nede çok s›k› olmad›¤›ndan
emin olunuz.
Konsantrasyon (zihinsel yo¤unlaflma)
Moderatör
ALFA
Zihinsel yo¤unlaflmak; motor sürücülü¤ünde
daha do¤rusu tüm sürücülükte ne demektir›
Zihinsel yo¤unlaflmay› çevremizdeki olaylar›
gözleme ve analiz etmek ve motorumuzun kat
etti¤i mesafe için gerekli h›zdan daha h›zl› olarak
sentezlemek olarak tarif edebiliriz. Yani ne
kadar h›zl› sürüfl yapabilece¤imizi belirleyici
faktöre konsantrasyon denir. Motorun gidifl
süratinden daha h›zl› olaylar› fark edip gerekli
reaksiyonu gösterebilmek zihinsel bir
yo¤unlaflmakt›r.
Herkes de bunu yapabilecek yetenek var m›d›r›
Evet sa¤l›kl› her insanda vard›r ama hamd›r
yani ifllenmesi, kullan›l›r hale getirilmesi gerekir.
E¤itimle ve zamanla olur. Bunu sürüfl
esnas›nda hiç zaaf göstermeden yapabilmek
gerekeli midir?
Evet sadece gerekli de¤il ama zaruridir.
Motorunuzla hareket halindeyken bir anl›k
bir fark›ndal›l›k kayb› bile ölümcül kazalar›n
bafl sebebi olabilmektedir. Daima bir sonra
ne geliyor ve e¤er böyle yaparsa
senaryolar›n› zihninizden sürekli geçirerek
bir strateji ile sürüfle devam etmek güvenlik
için flartt›r.
Unutmay›n›z; genellikle küçümsedi¤iniz
durumlar ve küçük bir zihinsel zaaf›n›z büyük
kazalara sebep olmaktad›r. Buda biraz evvel
dikkatinizi da¤›tan bir hatal› davran›fl›n›z,
ilandaki bir resim, kald›r›mdaki dikkat da¤›t›c›
bir olay, önünüze k›ran bir arac›n sizi
e n d u r o
1 8
öfkelendirmesi, k›v›rarak kurtard›¤›n›z bir
durumun stresi ve zihnin bunlara anl›k
tak›l›fl›. Sonra aniden ve beklenmedik denen
asl›nda göz göre göre oldu denen kaza
tipleri.
Motorunuz ileri do¤ru hareket ettikçe
zihninizde ileriyi düflünmek zorundad›r.
Beynimizin genel hatas› yapt›¤›m›z ama
geride kalan bir hatayla, stres yükleyen bir
fleye anl›k da olsa tak›l›p çevreye
kapanmas›d›r. Ama sürücülük tam süreli
bir ifllemdir ve her hangi bir an›nda sürüflün
gerektirdi¤i zihinsel yo¤unlaflmay› seyreltme
lüksümüz yoktur. 100 km h›zla seyreden
bir motor ortalama saniyede 35 metre
mesafe kat eder. ‹ki saniyelik bir zihinsel
kaybolufl 70 metre kontrolsüz gidifl
demektir. Bu mesafede ani bir olay, engel
sizin fark edip reaksiyon göstermenizle
bertaraf edilemeyecek kadar beklenmedik
olacak demektir. 120 km saat h›zlardan
sonra bu durum çok daha bariz bir hal
alacakt›r. Dalg›n zihin, b›rak›n zaman›nda
reaksiyon göstermeyi olay olduktan sonra
bile ne oldu¤unu ço¤unlukla fark
etmeyecektir. Tabi yaflarsa.
fiehir içi 2 saniye flehir d›fl› ise 10 saniyede
alaca¤›n›z mesafeler daima bak›fllar›n›zla
taranmal› ve -E¤er böyle olursa, yaparsa?senaryolar› yap›lmal›, önlemleri
düflünülmelidir.
Yaflam›m›z genellikle düflünerek geçer ama
bu düflünme dilimleri aylar, haftalar veya
saatlerledir. Sürücülükte bu saniyelerle ve
motosiklet sürücülü¤ünde saliselerle
dilimlenir. Di¤er araçlar›n hareketlili¤i de
göz önüne al›n›rsa bir saniyede altm›fl de¤il
bin salise olur.
Zihinsel yo¤unlaflma zihnimizin dinç ve rahat
olmas›na buda genel manada bedenimizin
sa¤l›kl› ve dinç olmas›na ba¤l›d›r. Motor
sürerken en yorucu olay kaslar›m›z›n
gerilmesi ile oluflur. Bu gerilmelerin yaratt›¤›
yorgunluklar sinsidir ve ne zaman sizi devre
d›fl› b›rakaca¤›n› hiç bilemezsiniz. Ama bir
vesileyle motorunuzu durdurup indi¤inizde
s›rt›n›z›n a¤r›s›, boyun ve omuzlar›n›z›n
tutulmufl olmas› sizin bu s›n›r› çoktan
geçti¤inizi gösterir. Yani motorunuzu siz
de¤il art›k kaderiniz sürmüfltür.
Gerilmeden, kas›lmadan motor sürmek
söylenmesi kadar yap›lmas› kolay bir icraat
de¤ildir. Ama motorunuzun kumandalar›n›
kendinize göre uygun pozisyonlarda
ayarlayarak durumu bir nebze
dengeleyebilirsiniz. Burada beden yap›n›z
ve kiflisel tercihler rol oynar. Genel bir
yanl›fl-do¤ru yoktur. Herkes kendi en iyi
ayarlar›n› deneyerek bulmal›d›r. Burada
ölçü sürüfl dinamiklerini engelleyici
pozisyonlar›n seçilmemifl olmas›d›r. Örne¤in
debriyaj ve ön fren kolunun gidon tam
çevrildi¤inde grenajlara dokunmamas› gibi.
Esas olan ise tüm kumandalar›n
pozisyonlar›n›n sürüfl halinde, motoru
kullan›rken dikkatinizi da¤›tacak durumda
ayarlanm›fl olmamal›d›rlar.
Alt ve üst bedenin kullan›m› ile kumandalar›n
düzgün ve yumuflak hareketlerle sevki
kaslar›n›z›n gerilme olay›n› engelleyici bir
sebeptir. Motoru kullan›rken kaslar›n›z›
germekten sizi koruyacak di¤er unsur ise
nefesinizidir. Öfke, k›zg›nl›k gibi sebeplerle
stres alt›na giren insan tam ve düzenli
nefes al›p verimini bozarak kaslar›n›n oksijen
al›m›n› engelleyecek ve onlar›n daha çabuk
yorulmas›na, kas›lmas›na neden olacakt›r.
Kontrol edilmelidir. Bu da zihin kontrolü ile
yap›l›r yani olay›n fark›nda olup nefes al›p
veriflinizi düzenli hale getirmekle. Derin ve
düzenli nefes al›p verifllere devam etmekle.
Halbuki o s›rada bilinçsiz sürücünün nefes
al›p verme hareketleri genellikle düzensiz
ve s›¤d›r.
Zihninizin daima bir göl gibi berrak olmas›
bedenini zinde yard›m›yla sürüfl için flartt›r.
Hatta bu durumu muhafaza edemedi¤inizi
hissetme¤e bafllad›¤›n›z anda durun ve
rahatlamaya, beden ve zihninizi gevfletip
dinçlefltirme¤e çal›fl›n›z. Esasen yoga,
meditasyon tekniklerinin ve çekirgenin
hocas›n›n ö¤retileri de bundan baflka bir
fley de¤ildir.
Paniklemifl, kas›lm›fl durumda zihnini bir
flekilde çevreden koparm›fl biri bir an
tehlikeyi görünce ne yapacakt›r›
Abart›l› ve bilinçsiz reaksiyon verecektir.
Paniklemenin flekli kifliden kifliye farkl›
olmakla beraber yanl›fl yapma olarak
geneldir ve bir kere olufltu mu motorunuzun
h›z› yürüyüfl h›zlar›na düflene kadar geçmez.
Panikleme adeta bulafl›c› bir terör olay› gibi
grup içinde oluflursa kendisine yandafllarda
bulacakt›r.
Genellikle sürücü yanl›fl hedefe kilitledi¤i
bak›fllar› ve kaz›klad›¤› frenlerle ölüme do¤ru
dehflet içinde gitme¤e bafllar. Burada h›z
hissi çok önemli olup sürücü her an sürüfl
yapt›¤› h›z› kadrana bakmadan
alg›layabilmelidir. Ayr›ca ileri bak›fl hep
uygulanmal› ve bu duruma hiç
girilmemelidir. Usta bir yar›flç› h›z›ndaki bir
iki millik de¤iflimin bile fark›nda olur.
Bak›fllar›n› hedefe kilitleyen bir sürücüde
genifl bak›fl bozulur çünkü sürücü dehflet
içinde; vurmak üzere oldu¤u engele yada
uçmak üzere oldu¤u flarampole
kilitlenmifltir. Bu aynen kendisini yemek
üzere olan bir y›lana bak›fllar›yla kilitlenerek
hareketsiz donup kalan farenin durumu
gibidir.
Tehlikeye kilitlenen bak›fllar› kontrol alt›na
almak, sürüfle devam etme¤e çal›flmak,
gereksiz h›zdan kurtulmak ve kaç›fl yoluna
bakma¤a çal›flmak gereklidir.
Sürüflte panikleme hep olacakt›r, soru
e n d u r o
1 9
fludur siz bu durumun büyüsünü ne kadar
h›zl› k›racaks›n›z?
Bu sizin irade ve tecrübelerinize ba¤l›d›r
ve baflar›lmas› gerekendir. Neden baz›lar›
hiç motorcu olamay›p hayat›n› motor
düflmanl›¤›na adar? Acaba bir çeflit
yetersizli¤in yada sadece ö¤renememenin
yaratt›¤› sürücülük d›fl› bir tür yanl›fl hedefe
kilitlenme olay› olabilir mi?
Sollaman›n ‹nce Noktalar›
Moderatör
ALFA
Birinci ilke sollaman›n basit olmas›na
çal›fl›lmas›d›r. Çünkü motosiklet arabalara
k›yasla çok az yer tutar ve yine arabalara
göre h›zlanma ivmesi roket varidir.
‹kinci olarak sollayaca¤›n›z araban›n dibine
girdikten sonra sollamak fikri akl›n›za
gelmemelidir. ‹deal olarak önünüzde beliren
arac› sürüflünüzde bir kesintiye sebep
olmadan sollay›p geçmenizdir. Burada
genellikle risk karfl›dan gelen arac›n size
vurmas›ndan daha çok sollad›¤›n›z arac›n
aniden sola k›rarak size vurmas›d›r.
Üçüncü olarak yan yol giriflleri olan yerleri
ve ilerisi görünmeyen kapal› virajlar›
sollamak için riskli bölgeler olarak zihninize
yerlefltiriniz. Bilhassa sürüfl yapt›¤›n›z yolda
normal temponun alt›n› seyreden araçlara
dikkat ediniz. Bunlar genellikle ya bir yer
ararlar yada U dönüfl yapmak üzeredirler.
Her iki durumda da kontrolsüz ani
sapmalar›n›n hedefi olabilirsiniz.
Bir dizi arac› sollaman›z durumunda mutlaka
aralarda bir yerde sürünün aras›na girmek
zorunda kalabilece¤inizi bilin. Bunu yaparken
yumuflak hareketlerle sürüflünüzü
e n d u r o
gerçeklefltiriniz. Aniden sert gaz ve aniden
sert frenlemelerle di¤er sürücüleri
flafl›rtmay›n›z. D›fla, sollama hatt›na
ç›kt›¤›n›zda gazlay›n›z ama son araca
ulaflt›¤›n›zda gaz kesiniz ve ilerinizden emin
olunuz. Bu flekilde tekrar normal seyir
hatt›n›za , ani yol kesmeleri yapmadan
girebilirsiniz.
Düz çizgilerde sollama yapmay›n›z. Düz
çizgi tehlike demektir. Genellikle kavflaklarda
ve ilerisi görünmeyen dönemeçlerle, köprü
girifllerinde olurlar. Sollamaya geçmeden
evvel mutlaka ilerisini görebilecek bir
pozisyon al›n›z. Bu yüzden yüksek vas›talar›n
arkas›na fazla yanaflmay›n›z. Yol sola
dönüyorsa burada sollayaca¤›n›z arac›n
sa¤ taraf›ndan ilerisini görme¤e çal›flmak
ve yine tersi yani yol sa¤a dönüyorsa sol
taraftan ilerisini görmeye çal›flmak
faydas›zd›r.
Sinyal vermek önemlidir ancak h?zl? yollarda
bir motorun yol boflsa bir arac? sollamas?
için gerekli sürede sinyal ancak bir kere
çakabilecektir. Bu yüzden yüksek sürat
sollamalar?nda sinyali ya çok önceden verin
yada hiç u¤raflmay?n. E¤er arkan?zda sizi
sollamaya niyetli bir araç varsa bu durumda
sollamak niyetinde oldu¤unuzu sinyalle
belirterek karfl?dan gelmekte olan araç
trafi¤i boflald?¤?nda takipte oldu¤unuz
arac?n arkas?nda yolu tam kapatacak
tarzda ç?karak sollaman?z? h?zla
gerçeklefltiriniz. Tüm sollama ifllemi 6
saniyeyi geçmemelidir.
Sollamadan önce arkan›z› aynalardan
kontrol ediniz. Omuz üzeri bak›fllar yüksek
süratlerdeyken ve önünüzdeki araca
yak›nken yap›lmamal›d›r. Bir anl›k irtibat
kayb› beklenmedik sonuçlar do¤urabilir.
Sollama düzgün ve tam kontrol alt›nda
2 0
olmal›d›r. Yani ya %100 flartlar uygun,
tamam yada sollama yap›lmamal›d›r.
Sollamak bir yüzdeler oyunu de¤ildir.
Frenleme mesafenizi ve dönüfle bafllama
noktan›z› tespit etmek:
Viraja Girifl Haz›rl›¤›
Moderatör
ALFA
Bunun için flu zihinsel aktivitelerin dönüfle
bafllamadan evvel yap›lmas› gereklidir:
Viraj›n do¤as›n› tan›mlamak:
Dar bir viraj m›?
Kapanan bir viraj m›?
Kenarlar› banketli bir viraj m›?
Ters e¤imli mi?
Tüm viraj görünüyor mu?
Viraj ç›k›fl› görünüyor mu?
Tüm bunlar› kim düflünür demek kolayd›r
ama gerçek bir sürücü iseniz dönüflün
ortas›nda h›z de¤ifltirmek zorunda
kalmamak ve dönüflü açt›¤›n›z gaz› kademeli
bir art›flla yükselterek viraj› kesintisiz düzgün
bir yay çizerek almak için bunlar gereklidir.
‹deal dönüfl h›z›n›za karar vermek:
Burada dönebilece¤iniz maksimum sürat
de¤ildir bahsedilen ama sizin kendi
temponuz yani rahatl›kla bu viraj›
alabilece¤iniz ve önünüzdeki görebildi¤iniz
alanda rahatl›kla durabilece¤iniz h›z kast
edilmektedir. Bu h›z› tahmin edip ona göre
dönüfle bafllamadan sizi bu h›za düflürecek
olan frenlemenizi tamamlay›n›z. fiayet viraj›n
sonunu göremiyorsan›z yada tan›mad›¤›n›z
bir viraj ise size acil durum düzeltmelerine
gerekli ekstra traksiyon için bir pay
b›rakmas› için yaklafl›m h›z›n›z› biraz daha
düflük tutunuz.
Dönüflte ki denge ve düzgünlük sizin dönüfl
noktas›na bafllama noktas›ndaki süratinizle
direk ba¤lant›l›d›r. Yol pozisyonunuzun da ayn›
flekilde önemi vard›r. Frenleme yaparken
marjinal traksiyon limitlerini zorlad›¤›n›z›
düflünürseniz ne kadar mesafede
durabilece¤inizi bilmenizin önemi ortaya
ç›kacakt›r. Burada da arac›n›z› maksimum
s›n›rlar›nda zorlamay› de¤il kendinizin ve
motorunuzun rahatl›kla durabilece¤iniz mesafeyi
tespit etmelisiniz. Dönece¤iniz viraj için
düflmeniz gereken do¤ru h›z seviyesi için gerekli
olan yolu da do¤ru olarak hesaplaman›zda çok
önemlidir. Virajlar aras›nda tam ve ani dönüflleri
güvenli bir flekilde uygulamak durumundaysan›z
ç›kt›¤›n›z tempoyu do¤ru hesaplaman›z çok
önemlidir. Bu durumda temponuzu düflük
tutmak da çok risklidir. Viraj kör bir viraj ise
yada dönüflün ilerisini tam göremiyorsan›z
daha evvelden fren yaparak daha alt süratlerde
dönüfle bafllaman›z› tavsiye ederiz.
.Dönüflü tersinden okumak:
Burada tekrar ediyoruz bak›fllar çok önemlidir.
Yukar›da bahsedilen üç prensip d›fl›nda viraj›
sürekli tersinden okuyunuz yani viraj ç›k›fl
noktan›z› ve apeks noktan›z?(viraj›n tam ortas?)
ve dönüfle bafllama noktan›z› dönüfle
bafllamadan, viraja girmeden seçmifl olun. ‹leri
bak›n, direk olarak önünüze odaklanmay›n ya
da yol kenar›na odaklanmay›n›z. Bu noktalar›
peri ferik yani yanal görüflünüzün tarama
alan›na b›rak›n. Siz dar(foveal?) görüflünüzle
olabildi¤ince ileriye odaklan›n›z. Bu otomatik
olarak sizin dönüflten düzgün ve temiz ç›kman›z
için ellerinizin ve ayaklar›n›z›n ne kadar ifli nas›l
yapmas› gerekti¤i bilgisini beyninize verecektir.
Özetlersek:
e n d u r o
2 1
Dönüflün dört safhas› vard›r:
1. Frenleme
2. Dönüfle bafllama
3. Apeks
4. Ç›k›fl
Frenlemede hedef ideal h›za düflmek ve motor
flasenin süspansiyonlar›n›n üzerinde
yerleflmesini sa¤lamakt›r. Bu yüzden tüm
frenleme vites küçültmeler dönüfle bafllamadan
tamamlanm›fl olmal›d›r. Bunun tek istisnas›
bir pist tekni¤i olan iz frenlemesidir. Yani frenler
dönüfl esnas›nda hafifletilir ama b›rak›lmaz ayn›
zamanda da h›z›n muhafaza edilebilmesi içinde
gaz verilir. Bu teknik profesyonel e¤itim ister
ve trafi¤e aç›k yollarda kullan›lmamal›d›r.
Frenlemeye bir kere bafllad›¤›n›zda s›kmay›
kademeli olarak istenilen frenleme bas›nc›na
ulafl›ncaya kadar s›k›n›z. Birden de¤il kademeli
olarak s›k›n›z. Bu nokta çok önemlidir ve
b›rak›rken yine kademeli olarak b›rak›n›z. Aniden
de¤il.
Dönüfle bafllama noktas› genelde dönece¤iniz
viraj›n giriflindeki hatt›n›z›n d›fl taraf›ndan olur.
Frenleme ve vites küçültme tamamlanm›fl
olarak viraja yat›l›r ve ayn› anda do¤al gaz
verme ifllemi de bafllar. Dönüfl noktas›na ne
kadar h›zl› gelirseniz hata düzeltme marj›n›zda
o kadar azal›r. Bu noktaya varmadan yani
dönüfle bafllamadan viraj› tersinden okumufl
olman›z gereklidir.
Apeks viraj›n tam orta noktas› ve dönüfl
noktas›ndan sonraki hedefinizdir. Bu nokta size
en düz ve h›zl› viraj hatt›n› verecek noktad›r.
Bu noktay› kaç›rmadan geçmeniz(?skalamadan
geçmeniz) do¤ru viraj hatt›nda kalabildi¤inizin
göstergesidir. Ama yollarda apeks hatlar› yar›fl
pistlerinde oldu¤u gibi yolun tam z›t köflesinde
seçilmemelidir. Yar›fllarda en h›zl› ç›k›fl h›z›n›
sa¤lamak için apeks noktas› seçilir ancak yol
kullan›m›nda trafik kurallar?, düzgün ve yumuflak
bir dönüfl yay› ve güvenlik önemlidir.
e n d u r o
2 2
Apeksde ç›k›fl görülür ve motor do¤rultulmaya
bafllanarak gaz verme ifllemi art›r›l›r. Sizi düzgün
bir süreklilikle hatt›n›z›n d›fl taraf›na iter tarzda
bir yönlenme olmal›d›r. ‹yi bir ç›k›fl dönüfle
bafllama noktas›n›n ve apeks noktas›n›n iyi
seçilmifl olmas› ile do¤rudan ba¤lant›l›d›r.
Apeksle birlikte sert bir gazlama yapmak sorun
olmuyorsa viraj› iyi alm›fls›n›z demektir. Tabi
arka tekeri savurup kayd›rmamak için s›k›
gazlaman›n dozunu iyi ayarlamak gerekir. Çok
basmak sizi powerslide(driftin amerikancas›)
durumuna sokabilir. Bunlar ise yine tekrar
edelim profesyonel e¤itim gerektiren pist
teknikleridir.
Son olarak tekrarlarsak dönüflün en önemli
prensibi virajlar› tersinden okuyarak ideal olan
dönüfle bafllama, apeks ve ç›k›fl noktalar›n›
önceden seçmektir.
Motosiklet Sürücüsünün Dikkat Etmesi gereken
Genel Yol tehlikeleri
Moderatör
ALFA
Motor sürücülü¤ü motorun lastiklerinin yerle
temas›n› sa¤lamak olarak da tarif edilebilir. En
az›ndan büyük orandaki ifllem budur. Kazalar›n
büyük ço¤unlu¤u motorun baflka bir cisme
çarpmas› yada kendisine çarp›lmas› durumu
hariç traksiyonun kaybedilmesidir diyebiliriz.
Bu yüzden:
. Gözlerinizi yukar› kald›r›p ileri bak›n. Bu
durumunuzu sürekli muhafaza edin. Korna
çalarken, vites de¤ifltirirken, ya da
kumandalardan herhangi birine dokunurken
asla yere yada onlara bakmay›n. Bak›fllar hep
ilerde, oluflabilecek bir potansiyel tehlikeyi
zaman›nda görecek flekilde tarama yap›yor
olsun.
durabilece¤inizden h›zl› gitmeyin. Gerekiyorsa
h›z›n›z› görüflünüze uygun oranlara ayarlay›n.
Gölgeler 2:
Resimdeki arac› görebildiniz mi›
. Potansiyel tehlike olabilecek yol durumlar›n›
iyi tan›y›n ve anlay›n.
Garip renkler:
Bunlara dikkat edin. Yamalar güneflte çabuk
erir ya¤murda da çok kaygan olur. Mazot ise
kokusundan anlayabilirsiniz.
Ayr›ca yükseltilmifl yol çizgilerine dikkat ediniz.
Bunlar ön tekerinizi tekmeleyerek alt›n›zdan
almak için pusuda beklerler. Islak olduklar›nda
kaygand›rlar.
. Karfl›laflabilece¤iniz tehlikelerden s›yr›labilmek
için kontra tekni¤ini iyi anlay›n ve uygulaman›z›
gelifltirin. Kaçt›¤›n›z engele de¤il kaç›fl yolunuza
bak›n.
. Acil durum frenlemesinde ustalafl›n.
Yolda ki tehlike arz edebilecek durumlar:
Tu¤la ve tafl çitler:
Bunlar su tutar ve nemli kal›rlar. Buda
üzerlerinde yosunumsu yeflil ve kahverengi
bitkilerin oluflmas›na neden olabilir. Bunlar çok
kaygand›r. Bunun d›fl›nda benzin istasyonlar›nda
ve tamirhanelerde ki bu tür tu¤la ve tafl çit
yap›larda çok problem yarat›rlar.
Kanal ve oluklar:
Yoldaki kanallar yol ortas›na do¤ru en derin
olurlar genellikle. Bunlara vururken fren yapmay›
b›rak›n ve pedallar üzerinde aya¤a kalk›n çok
faydas› olur. Lastik patlamalar›na, jant
e¤ilmelerine sebep olurlar.
‹nflaat sahalar›:
Bu sahalardaki kum, çivi, su vs malzemelere
ilaveten flantiyeden ç›kan a¤›r vas›talarda
problem yarat›r.
Boylamas›na tehlikeler:
Yolda sadece enlemesine de¤il boylamas›na
da tehlike oluflturan durumlar vard›r. Yokufl
afla¤› bir iniflte çamur, su gibi. Resimde A
noktas›nda gömülü bir kayan›n üst ucu aç›ktad›r,
B noktas› ise kayd›racak bir ç›k›nt›d›r. Bu hatt›,
dikkat etmeyip seçerseniz do¤ru hende¤e
savrulursunuz.
Mazgallar ve kapaklar?:
Bunlar kuru iken sak›z gibi yap›flkand›rlar. Dik
aç›yla üzerlerinden geçiniz. Ya¤murda yada
sulama veya herhangi bir sebeple ›sland›klar›nda
çok kaygan olurlar. Göbekli kavflaklarda dönüfl
yaparken yatm›fl vaziyette üzerlerinden geçmek
kuruyken de yaflken de tehlikelidir.
Yokufl afla¤› sapmalar›:
Yokuflun dibinde sert bir dönüfl var. Bu yokufl
yukar› olsayd› o kadar önemli olmazd› çünkü
yer çekimi gaza karfl› çal›fl›yor olacakt› ama
burada yani yokufl afla¤› durumda yer çekimi
ve gaz müttefikler. Dolay›s›yla gaz›n dengeleme
etkisi kayboluyor. Sürüfl flartlar› zor bir durum.
Gölgeler:
Kum y›¤›n›n› sakl›yor olabilir. ‹nsan gözü parlak
günefl ›fl›¤› ile derin gölgelerin ton farklar›n›
ay›rt etmede yetersiz kal›r ve kum serpintilerini
farkedemez.
Kör virajlar:
Yavafl yaklafl›n. Durma mesafeniz görüfl
alan›n›z›n içinde olsun.
. Asla gördü¤ünüz, görebildi¤iniz alanda
e n d u r o
2 3
Do¤u Karadeniz ormanlar›n›n baz› bölümleri
sahip oldu¤u farkl› biyolojik özellikler ve
çeflitlilik dolay›s›yla " Il›man ‹klim Kufla¤›
Ya¤mur Ormanlar›",
"Subtropikal Ormanlar" veya
" sis ormanlar›" olarak ta
adland›r›lmaktad›r.
Alpin çay›rl›klar, kayal›k, göl
ve nehir ekosistemleri, do¤al
yafll› ormanlar gibi biyolojik
çeflitlilik aç›s›ndan eflsiz do¤al
zenginlikler yer almaktad›r.
Do¤u Karadeniz Ormanlar›
do¤a koruma aç›s›ndan
ola¤anüstü öneme sahiptir.
Küçük Kafkasya veya Pontus
Alpleri olarak ta bilinen Do¤u
Karadeniz Da¤lar›'nda geçmifl
buzul izlerini ve buzullar›
görmek mümkündür.
Bölgedeki kayaçlar›n ço¤u
volkanik olmas›na ra¤men pek
çok da¤ zirvesi granittir.
Ayr›c› Türkiye'de ender
bulunan siyanit ve
granodiorite de rastlan›r.
Do¤u Karadeniz Bölgesi'nin
do¤usuna hakim olan iklim
Türkiye'de tektir. Bölgenin
büyük bölümünde ortalama
1000mm'nin üzerinde ya¤›fl
görülürken bu oran Rize
Hopa aras›nda bu oran
2400mm'ye var›r. ‹klim
yumuflakt›r ve ortalama s›cakl›klar k›fl›n 4
derece yaz›n ise 25 derece civar›ndad›r.
Y›ll›k s›cakl›k ortalamas› ise 14 derecedir.
Yaklafl›k 2500 bitki taksonu ile bölge çok
zengin bir floraya sahiptir. Bu bitkiler
aras›nda 160 tanesi dünyan›n baflka hiçbir
yerinde yetiflmiyor. Ve yine 300 takson
Türkiye için nadirdir.
Do¤u Karadeniz Bölgesi endemik kufllar
aç›s›ndan dünyada korumada öncelikli 217
alandan biridir. DHKD ve Birdlife
international taraf›ndan Türkiye'nin en
önemli 100 kufl
alan›ndan biri ilan
edilmifltir. Ayr›ca
do¤al yafll› ormanlar›
Türkiye'nin sahip
oldu¤u yegane el
de¤memifl
ormanlar›d›r.
Karadeniz'in en
DO⁄U
KARADEN‹Z
e n d u r o
2 4
önemli da¤lar›
ise bat›dan
do¤uya do¤ru,
Varflamba
(Verçenik)
(3710m),
Kackar (3937m)
ve Alt›parmak
(3492m) d›r.
Do¤u Karadeniz
Da¤lar› Arap
Yar›madas?'n›n ve Rusya Bloku'nun
s›k›flt›rmas› sonucu k›vr›lma ve k›r›lmalar
sonucunda oluflmufltur. Orman örtüleri ile
kapl› derin vadilerle yar›lm›fl olan alanlarda
buzul ve akarsu afl›nd›rmalar› etkin
olmufltur. Kaçkar Da¤lar› A¤r› (5137m)
ve Cilo-Sat (4136m) da¤lar›ndan sonra
Türkiye'nin en önemli buzul morfolojisinin,
aktüel buzullar›n görüldü¤ü yerdir.
e n d u r o
2 5
Kaçkar
Da¤lar›
Yedigöller
Kaçkar Da¤lar›, Türkiye'nin
kuzeyinde, Do¤u Karadeniz sahili
boyunca uzanan bir da¤ s›ras›.
Kuzey Anadolu Da¤lar›'n›n do¤udaki
bölümünü oluflturur. Do¤usundaki
birçok zirvesi 3000 m
üzerindeyken, bat› kesimi 2000
m yüksekli¤e kadar ulafl›r. En
yüksek noktas› olan Kaçkar Da¤›,
3932 m yüksekliktedir.
Verçenik'den Alt›parmak'a kadar
tüm da¤ silsilenin merkezi bölümünü oluflturan
Kaçkar-Kavron Da¤lar›, tüm silsilenin en yüksek
doru¤u olan Kaçkar Da¤›.
Kaçkar Da¤lar›; Bölgenin kendine özgü do¤as›
ve kültürel yap›s›, çok say›da yerli ve yabanc›
turisti çekmektedir. Da¤lar›n önemli bir bölümü
do¤al park s›n›rlar› içinde yer almaktad›r.
Kaçkar Da¤lar› bafll›ca üç bölüme ayr›l›r:
Bat›da Verçenik Da¤› ve çevre zirveler
Merkezde Kaçkar-Kavron Da¤lar›
Do¤uda Alt›parmak Da¤lar›
Merkez grupta yer alan Kaçkar Da¤› zirvesi,
3.937 m'lik irtifas›yla Türkiye'nin 4. yüksek
da¤›d›r. S›rada¤lar üzerinde 3.500 m'nin
üzerinde yüksek baflka zirveler de vard›r.
Da¤larda su bollu¤u dikkati çeker. Akarsular,
silsilenin hem gündeyinde hem de kuzeyinde
derin vadiler oluflturarak akarlar.
K›pçak türkçesinde 'koç' anlaml› Koçkar
kelimesinden gelmekte olup halk aras›nda
kaçkar flekline dönüfltü¤ü düflünülmektedir.
Kaçkar Da¤lar›, sadece çok ince bir sahil
hatt›n›n hemen arkas›nda, Karadeniz'in güney
sahilindedir. Dik olan kuzey örtüsü, s›k ve bol
ya¤›fl almas› sebebiyle s›k ormanl›d›r. Bafll›ca
olarak f›nd›k, çay, tütün ve zeytin yeni yeni
olarak da kiraz ve narenciye burada yetifltirilir.
Do¤udaki alçak bölgelerinde de Türkiye'nin
pirinç üretim merkezleri bulunur. Çok dik
zemine sahip ya da zemin emniyeti olmad›¤›ndan
herhangi yetifltiricili¤e uygun olmayan alanlarda,
k›smen yo¤un bir flekilde ormangülü örtüsü
hakimdir. Yüksek bölgeler mera olarak da
"heryol yeni
dostluklara gider"
Endurocu 53
Haziran 2008
e n d u r o
2 6
e n d u r o
2 7
“Yol bitti da¤da bitti
gelduk üçbin
metreye
induk demir atlardan
baflladuk
seyretmeye”
kullan›l›r. Ormanlar en baflta göknar, kay›n ya
da kar›fl›k orman olarak flekillenmifltir. Orman
s›n›r 2000 m ile 2300 m aras›nda bulunur.
Güney'e, Anadolu'ya do¤ru, düflük ya¤›fl miktar›
nedeniyle orman alanlar daha azd›r. Burada
çok seyrek yerleflimi olan ve step karakterli bir
tabiat hakimdir. Sadece nehir boylar›nda ve
nehir çanaklar› tabiat›nda sö¤ütler ve kavaklar
geliflmifltir. Seyrek olarak ve tek tek mefle ve
karaçam mevcuttur. Bütün bölgede çok seyrek
yerleflim oldu¤undan flora ve fauna çok çeflitlilik
e n d u r o
2 8
gösterir.
Yörede yedi göller diye nitelendirilen bu göller
toplulu¤una gidince, asl›nda dokuz gölün bir
arada oldu¤unu görürsünüz. Rize gerisindeki
Kaçkar doruklar›n›n boyunlar›nda 100’den fazla
göl yer al›r.
‘Iss›z bir adaya gitseniz yan›n›zda götürece¤iniz
üç fley ne olurdu’ diye sorarlar ya. Burada
yan›n›za getirebilece¤iniz çok fley olabilir. Hatta
eflinizi, dostunuzu, misafirlerinizi götürebilirsiniz.
Yüzgöller’den bir ço¤una gitmek da¤c›l›k
meziyetleri gerektirebilir. Ama ›ss›z Kaçkar
Adas›’n›n bulundu¤u göller dizisine ailece
gidebiliyorsunuz. Rize, ‹kizdere, Ovit, Çapans,
Vang Köyü ve Moryayla Köyü güzergah›n› takip
eden, son bir kaç virajla düzgün zeminli ama
yüksek rak›ml› yollar› aflt›¤›n›zda, bir kaya
platformu üzerine park edebiliyorsunuz.
Önünüzde genifl bir alan içinde görece¤iniz
duru, berrak göller bir kaç parça kar örtüsüne
nas›l flafl›rd›¤›n›z› göreceksiniz. Ve orada çad›r
kurmufl insanlar ile gezginlerin gözlerindeki
heyecan›...
Buras› ‘bulutlar›n üstündeki Rize’ diye tan›mlanan
yerdir. Genel olarak ortalama bulut yüksekli¤i
2500-3000 metrelerdedir. ‹stisna olarak 6000
metrelere kadar sarkan ‘sirrus’ dedi¤imiz tel
bulutlar da vard›r ki, bunlar sis oluflturmazlar.
Bu yüzden ‘Yüzgöller’ yöresine gitmekle sis ve
bulutlar›n üstünde gülümsemeyi adet edinmifl
güneflin nefesine de yak›n olursunuz. Ya¤mur
ve sis etkisinin az oldu¤u bir alandas›n›z art›k.
e n d u r o
2 9
Kaçkar Da¤lar› Yedi Göller gezimiz için
bmv f650 fiefik ustam, ve f650gs ben
herfley tamamd›. Bir ingiltere’den
Sedat. Çayeli falkon Mustafa abiye cuma
GRAHAM bmv 1100 üç istanbuldan araba
günü ulaflamay›nca Mustafa abi pazar
ile Muhammet abi ve Suleyman çocukluk
sabah› kahvalt›ya yetiflti. Gece yola
arkadafl›m, birde Ayd›n dostum 1000cc
koyulmufl iflte “endurocu ruhu ekibini bul,
aprilla Trabzon Sürmene’den xt600 galip
yolda kalma” teflekürler Mustafa abi.
400 honda falkon Volkan, Ali ustam 250
Cuma günü saat 12 de topland›k.
çap›r. Rize’den afrika twin Ahmet bey
Amac›m›z erken var›p kamp› kurmak.
bmv1100 Mustafa, yamaha xt660
‹kizdere’de ya¤mura tutulduk. Ayd›n’›n
Mahmut, honda xl 200 Recep hocam,
köyünde çay molas› verdik. Ovit’i geçerek
e n d u r o
3 0
kamp yerine sa¤l›kla
ulaflt›k. Yine dualar›m›z
gezimize kat›lan hiçbir
dostumuzun granaj›na
çizik olmadan bu
organizeyi tamamlad›k.
Allah tüm iki teker
dostlara kazas›z sürüfller
nasip etsin
e n d u r o
3 1
“Grahama tak›lduk
seni ettuk ingiLAZ
bofl adamda de¤ildur
dünyaya açmifltur gaz.”
“Gece uyuyamaduk
havada oksijen az
misafirde ses yoktu
uyumufltur ingiLAZ.”
So¤anl›
Geçidi
Uzungöl’ün giriflindeki tafl
yüksekli¤i 22 sert virajla t›rman›yor. Her
km. Çaykara ise 20 km. mesafede bulunuyor
Bu keyifli anlar› çok fazla terlemeden
köprüyü geçerek So¤anl›
dönemeçte Uzungöl bir baflka güzel
göle. Uzungöl ile Haldizen Yaylas› aras›
yaflamak isteyenler için sözü edilen tüm
Geçidi’ne do¤ru t›rmanmaya
görünüyor. Geçidin tepesine vard›¤›n›zda
toplam 28 kilometrelik bozuk stabilize bir
güzergahlara (Haldizen-Sultan Murat-So¤anl›
bafllan›r. Keskin virajlarla
inan›lmaz bir manzara seriliyor. Solakl›
yol. Çad›r d›fl›nda bofl yayla evleri de
Geçidi) yaz aylar›nda araçla ulaflmak
döne k›vr›la ç›kan yolu 1916
Vadisi, Demirkap› Tepesi, Ziyaret Tepe
konaklamak amac›yla kullan›labiliyor. Yedi
mümkün.
y›l›nda Ruslar tafl döflemifller
onlarca yayla evi ve alabildi¤ine uzanan
gölün tamam› hava elveriflli oldu¤u takdirde
k›fl flartlar›na dayanabilmesi
Karadeniz’in bildik yeflili.
bir günde yürünerek gezilebilir. Uzungöl’den
için. fiimdilerde stabilize olan
yol yaklafl›k 700 metrelik bir
Trabzon’dan Uzungöl’e 99 kilometrelik asfalt
bir yolla ulafl›l›yor. Sahildeki Of ilçesi 46
bafllayan bir baflka yürüyüfl parkuru da
Sultan Murat Yaylas›’na (15 km.) ulafl›yor.
"heryol yeni
dostluklara gider"
Endurocu 53
Haziran 2008
e n d u r o
3 2
e n d u r o
3 3
Cenker dostumun gecen hafta So¤anl› Geçidi’yle ilgili
ürkütücü bu resim ve yorumlar› burda ç›k›nca gerçekten
bana 100 km mesafede böyle bir yerin varl›¤›n› üzülerek
ö¤rendim. Vadide güzelbir alabal›k deresi olmas›na
ra¤men nas›l kapsama alan›m d›fl›nda kalm›fl hayret.
Hemen ola¤anüstü hal ve acil eylem plan› uygulamas›na
geçildi. tüm programlar iptal edilip buray› görmek,gezmek
isteyen flehir d›fl›ndan dostlar›m›zada bilgi altyap›s› olur
düflüncesiyle bu hafta ‹spir,Maden Köprübafl› xt 660
Mahmut kardeflimizin evine Cumartesi akflamdan
konaklama sabah kahvalt›dan sonra Bayburt , güzergah›
So¤anl› zirve ve resimdeki sarp virajlardan inip Çaykara
Rize’ye var›fl.diye organize olduk inflallah herfley yolunda
gider diye yola ç›kt›k.
‹spir maden köprüdeki evimizden pazar sabah›
kahvalt› yap›ld› ve Baybur’ta do¤ru yola koyulduk
Tabelalar›n olmad¤› yerde abim enver yön tesbiti
konusunda bayaa yard›m etti .Yoksa bu da¤larda ne
tarafa gidersin kaybolur kurda kufla yem olursun .
Bu arada hareket halindeyken resim çekmeyi de ö¤rendik
üçbeflköy içinden geçtik ve son köyümüz art›k Bayburt
yolunu terkedip so¤anl› da¤›na do¤ru demir atlar›m›z›
mahmuzlayaca¤›z. Bayburt taraf› so¤anl› da¤› eteklerinde
ruhlara manevi bak›m ve nescafe molas›. So¤anl› da¤›na
t›rman›yoruz yol mola yerimizden 5 km sonra toprak yola
donüfltü tam enduro yolu baz› yerler gevflek m›c›rl› biraz
dikkat. Yol %70 bunun gibi bazan biraz çamurlu bazanda
gevflek tafl zemin afla¤›da çaml›kaya yaylas›. So¤anl›
da¤›n›n Bayburt taraf›. Zirve muhteflem bir düzlük
bak›ms›zda olsa bir otel var henüz sezonu açmam›fl.
e n d u r o
3 4
Otelin üstünden da¤a t›rmanan yol Sultanmurat Yaylas›’na,
Merhum cumhurbaflkan› Cevdet Sunay’›n köyünden yine
Çaykara’ya iner. Üst yol o Ruslar›n yapt›¤› sarp virajlar›
aflmadan yine karaçam’a iner. Az kald› ki alttaki yolu
geçip vadiye döndükmü o ürkütücü virajlara geliyoruz.
Gecitten sonra karfl› yoldan inece¤iz.
Cenker dostum iflte senin o yak›n çekim ‹ngiliz kayas›
denen yer. Resimde ki kadar ürkütüçü de¤il. Heyecan
ve do¤an›n muhteflemli¤ini ayn› anda yafl›yorsun.
fiefik ustamla geçit hakk›nda bayaa beyin cimnastik yapt›k.
Ne emek vermifller o tarihte o teknoloji ile.Neden illede
buras›. Çünkü buraya inmeden karfl› yamaç bayaa yol
için elverilii mant›¤›m alm›yor afla¤›dan dereyi köprü ile
geçip bu sarp kayalara neden bukadar u¤raflt›lar.
‹flte da¤›n bafl›nda Ruslar taraf›ndan yap›lan mant›k d›fl›
o yol. Motorlar› park edip olabildi¤ince özgürlü¤ü
gözlemlemek için yürüyüp resim çekmeye koyulduk.
Yerçekimi kanununa bu anlarda isyan ediyorum. birkez
olsun delsek flunu ne olurdu. Adamlar anayasay› kum
ele¤ine çevirmifl. Laf›m› olur ay›p ediyorum. del del bifley
olmaz. Konmakta sorun yaflanmazsa burdan uçmak
kolay.
Hareket saati geldi afla¤› inme vakti.
e n d u r o
3 5
KUZEY
Trakyan›n kuzeydo¤usunda bulunan ve yüksekli¤i
fazla olmayan bir da¤ silsilesi. Y›ld›z Da¤lar› ad›
da verilir.
Kuzeyinde Rezue Deresi, do¤usunda Karadeniz,
güneyinde ve bat›s›nda Ergene Ovas› yeral›r.
Bink›l›ç-Kofçaz hatt› s›rt olup,
do¤uya ve güneye do¤ru
yamaçlar halinde iner. Bink›l›ç
bölgesinde dar olan Istrancalar
Bulgaristan’a yaklafltkça
genifller. Kofçaz-Bink›l›ç hatt›nda
da¤›n uzunlu¤u 120 km’dir.
Bulgaristan s›n›r›ına yak›n
bölgelerde geniflli¤i 100 kmye
ulafl›r. Istranca Da¤lar› yüksekli¤i
az olan da¤lar olup, en yüksek
noktas› Büyük Mahya (1031 m) ortalama
yüksekli¤i ise 400 mdir. Da¤ bir yayla
görünümündedir.
Da¤›n, Karadenize bakan yamaçlar› daha dik,
gür ormanlarla kapl› ve bol ya¤›fl almaktad›r.
Ya¤›fl alan bölgeler çok gür çam ve gürgen
ormanlar› ile kapl›d›r. Güney yamaçlar› daha
az meyilli, bahçeler ve ba¤larla kapl›d›r. Bölgede
Akdeniz iklimi hüküm sürer. Da¤›n büyük bir
bölümü ormanc›l›k ve tar›m maksatlar›yla
kullan›lmaktad›r.
MARMARA
Longoz (Su basar) tipi ormanl›k alan›
K›fllar› sularla kaplanan ormanl›k alan› anlam›na
gelir. Dünya da Amazon, Afrika Kongo havzas› ve
Türkiyemizde de ‹¤neada da bulumaktad›r.Her
mevsimde taban suyu seviyesi oldukça yüksek,
organik madde bak›m›ndan zengin olan
bu asidik topraklar, üzerinde geliflen
ormanlar?, tropikal ormanlara benzer
bir flekilde süsleyerek, biyolojik zenginli¤i
artt›rmaktad›r. Ülkemizde bu tip
ekosistemlerin az olmalar›n›n sebebi,
oldukça hassas yap›lar›n›n kolayl›kla tahrip
edilerek zarar görebilmesidir. Longoz
Ormanlar›'n›n Taban Suyu seviyesi
düfltü¤ünde gerçek özelliklerini
kaybederek, yok olacaklard›r. Ulusal ve
Avrupa ölçe¤inde korunabilmifl en önemli
subasar (longoz) orman›n›n yer ald›¤›
‹¤neada bölgesi içerdi¤i farkl›
ekosistemleriyle yöredeki birçok hayvan
türü için kaliteli ve farkl› yaflam alanlar›
oluflturmaktad›r.
‹¤neada Longozunda 544 çeflit bitki,46 tür canl›,17
tür sürüngen bulunmaktad›r,Kay›n,mefle ve gürgen
"Git git ne bitmez 12 km" süratim
gittikçe düflüyor.Saat 10.00 da
Çak›ll›dan ç›kt›¤›mdan beri mola
vermedim ve saat 15.30
Tam befl buçuk saattir ormanlarda
molas›z motor kullan›yorum.Sol
tarafta bir alan dikenli tel ile çevrili
ve köpek ç›kma ihtimalini düflünerek
yan›ndan geçiyorum.
Konsantrasyonum eksi bilmem
kaç,"‹yi miyim ben" derken
Panay›r iskelesi'ne yaklaflt›¤›m› farkediyorum
ama acaip bir inifli var,yolun üzeri iri çak›l
döfleli ve olabildi¤ince yavafl ve pür dikkat
ilerliyorum
"km ibresi
k›p›rdam›yor"
desem yeri var ve
iri tafllar›n
aras›ndaki
kumlukta
ilerlemeye
çal›fl›yorum.ve iri bir tafltan
kaçam›yorum,yere yap›fl›yorum etiket gibi
.Sa¤ elim ve kask›n çenesi tafla
vuruyor.Motor hala çal›fl›yor,
‹lk iflim motoru stop etmek oluyor,farlar
ac›k onlar› söndürüyorum,üzerimi
ç›kar›yorum ,
Eldivenimdeki küçük bir y›rt›k var ç›kar›p
elimi kontrol ediyorum.
Motorda da yok çizik filan,yan çanta
demirleri gere¤inden fazla sa¤lamm›fl,çanta
yokken çirkin duruyor ama yan arka
grenajlar› kesinlikle koruyor..
"‹yi de motor nas›l kalkacak,kalkt› diyelim
bu dik iniflte nas›l tutaca¤›m?" onu
düflünüyorum.
Istranca
da¤lar›
Savaflkayan
Motoru kald›rma tekniklerini
A¤ustos
hat›rlamaya
çal›fl›yorum.Yat›raca¤›m›z
akl›m›za gelmeyince teknikler
de unutuluyor
‹lk üç hamle olmuyor,çünkü
yere sa¤lam basam›yorum,yorgunluk da
var bir yandan.
Bast›¤›m yerdeki çak›llar kay›yor.
dördüncüsünde
tamam.
Hiç bir sey olmam›fl
gibi motora
biniyorum ve
karfl›ma 4 tane
köpek ç›k›yor
aniden.dik ve lanetli
bir yokuflu inerken
karfl›laflmak
istedi¤in en son
fleyler.
Ama bunlar kedi sanki ,bi kuyruk
sallamad›klar› kal›yor ve yanlar›ndan geçip
sahile iniyorum.
a¤açlar› ile kapl›d›r.
e n d u r o
3 7
e n d u r o
3 8
2009
Savaflkayan Son notlar:
1-Bu gezi boyunca yaklafl›k 80 km si
toprak,m›c›r ve stabilize yollarda olmak
üzere toplam 293 km yapt›m. 12 saat 15
dakika sürdü.Molas›z en uzun sürüflüm
Çak›ll›-Panay›r iskelesi aras› 5,5 saat.
Sadece foto¤raf çekmek ve bö¤ürtlen yemek
icin durdum bu 5,5 saatte
.Atlas Dergisi'nde yazan gezginlerin neden
s›k s›k yerel k›lavuzlardan yard›m ald›¤›m›
flimdi daha iyi anlayabiliyorum.
3-Toprak yollarda motoru yat›rma halinde
en çok faydal› olacak fleylerden birisi de
sert metal ya da plastik yan çantalar, hem
motora yatt›¤› yerde kald›rmaya uygun bir
aç› verecek,hem de tampon olacak.Benim
motorda sadece yan çanta
demirleri tak›l› olmas› bile çok
ifle yarad›.Motorumda tek bir
çizik bile olmad?.
4-Çamurda kesinlikle daha hafif
bir enduro kullan›lmas›
gerekti¤ini düflünüyorum,125
yada 250 cc gibi iki zamanl› bir
enduro.
5-En ›ss›z yollarda bile tam
koruma kesinlikle flart,özellikle
yol d›fl› rotalarda konsantrasyon
düflüklü¤ü art›nca yola yap›flma
ihtimali asfalttan kat kat fazla.
(molas›z uzun sürüfl bir daha hayatta
yapmayaca¤›m büyük bir hata)
2-Bu gezide GPS pusula olmaktan baflka
bir ifle yaramad›,yollar›n bir ço¤u GPS
haritas›nda yok.Toprak yollara girdi¤imde
yemyeflil ekran›n
ortas›nda bir nokta olabildim ancak.Daha
ciddi bir haritaya ihtiyac var.
Ayr›ca ormandaki patikalar ve ham yollar
da zaman zaman de¤iflebiliyor,bir y›l önceki
yol bir sekilde bozuldu¤unda baflka bir yol
kullan›lmaya bafll›yor
e n d u r o
3 9
6-K›y›köy gibi yerlerde turistik
restoranlarda yemek asla
yenmeyecek
anlay›fllar› var.
‹lk girdi¤im Cafe Marina'da
be¤endi¤im masa aile yeriymifl,yerimi
de¤ifltirmeye kalkt›lar
Sanki Aileler
oraya yemekten
baflka maksatla
geliyorlar.
Ayn› bölümdeki
bir baflka
masada 4 sap
oturuyordu.Onlar
da aileydi san›yorum
Her erkek müflteriye aile restoranlar›n›n
potansiyel sap›¤› muamelesi yap›lmayan
baflka bir restorana gittim ben de.
Böyle yerlerde restoranlarda fiyatlar ayn›
mant›k üzerine kurulu:
Bütün k›fl bofl durman›n,hafta ici sinek
avlaman›n ac›s›n› kesinlikle müflteriden
ç›kar›yorlar.
7-Asfalt da¤ yollar› gerçekte ›ss›z de¤il,bunu
bilmeyen bir öküz baflka bir arac› virajda
sollamaya kalkt›,burun buruna
geldik, selam›m› ald›
8-Istrancalar do¤al güzellik
aç›s›ndan kesinlikle ‹sviçre Alpleri
ile yar›flacak düzeyde.Üstelik
ürkütücü gelse de s›n›rlar›m›z› bilebilmek
aç›s›ndan kesinlikle son derece faydal›.
Yapt›klar›m benim deneyimime sahip biri
için oldukça fazla geldi.
11-Gezi boyunca performans›m›
be¤endim,45 yafl›nda iken bu yollar›
yapabilmek güzel,müthifl keyif
ald›m.Akranlar›m emeklili¤ine kaç y›l
harika kumsallar› ile Alplerden
üstün yönleri de var
Ama insanlar›m›z gerçekten
pis,K›z›la¤aç köyünün girifli
çöplük gibi,En ›ss›z,balta
girmemifl k›s›mlarda bile çöplerle
karfl›laflmak mümkün.
9-Tamamen ›ss›z bir sahilde tatil yapmak
isteyenler için en güzel yer Panay›r ‹skelesi‹¤neada aras›ndaki el de¤memifl kumsallar›
öneririm.
Iss›z ada hayaline bir nebze ilaçt›r.Robinson
Cruise olma f›rsat› yarat›r.
Panay›r iskelesi de çad›r kurmak icin iyi bir
yer ancak çad›r kurmak yerine terkedilmifl
Karakol binalar› bile kullan›labilir.
Kumsala araçla inmeye gerek yok,karakolun
bahçesi son derece uygun.
10-Tek bafl›na bu kadar yol yapmak
kald›¤›n›n hesab›n› yaparken ben yeniden
enerji depolad›m
e n d u r o
4 0