Postmenopozal Osteoporozlu Hastalarda Stronsiyum Ranelat

Transkript

ORİJİNAL ARAŞTIRMA
Postmenopozal Osteoporozlu Hastalarda
Stronsiyum Ranelat Tedavisinin Klinik,
Laboratuvar ve Yaşam Kalitesi Üzerine
Etkisinin Değerlendirilmesi
Berrin AKPINAR,a
Ebru ŞAHİN,a
Banu DİLEK,a
Özlem GÜRSOY ÇALAN,b
Gül Hüray İŞLEKEL,b
Metin MANİSALI,c
Selmin GÜLBAHAR,a
Serap ALPERa
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon AD,
Biyokimya AD,
c
Radyodiagnostik AD,
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi
İzmir
a
b
Geliş Tarihi/Received: 19.03.2013
Kabul Tarihi/Accepted: 13.05.2013
Yazışma Adresi/Correspondence:
Banu DİLEK
Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon AD,
İzmir,
TÜRKİYE/TURKEY
[email protected]
Copyright © 2014 by
Türk Tıbbi Rehabilitasyon Kurumu Derneği
Turkiye Klinikleri
Romatol
Tıp RehabJ 2014;25(1)
Int Med Sci 2008, 4
ÖZET Amaç: Postmenopozal osteoporozlu hastalarda stronsiyum ranelat (SR) tedavisinin kemik mineral yoğunluğu (KMY), kemik belirteçleri, kırıklar ve yaşam kalitesi üzerine etkilerinin değerlendirilmesidir. Gereç
ve Yöntemler: Postmenopozal osteoporoz tanısıyla SR tedavisi alan 33 hasta değerlendirildi. Tüm hastalar
tedavi öncesinde ve bir yılsonunda kemik yapım ve yıkım belirteçleri, yaşam kalitesi, KMY, vertebra dışı
ve vertebral kırıklar açısından değerlendirildi. Yaşam kalitesi Quality of Life Questionnaire of the European
Foundation for Osteoporosis (QUALEFFO) kullanılarak değerlendirildi.KMY ölçümü Dual Energy X-Ray
Absorbsiometri ile, vertebral krık takibi ön-arka ve lateral dorsolomber vertebra grafilerinde Genant yöntemi kullanılarak yapıldı. Kemik yapım ve yıkım belirteçleri olarak kan ve idrarda alkalen fosfataz (ALP),
osteokalsin (OK), deoksipiridinolin (DPD), tip 1 kollajenin N-terminal ve C-terminal çapraz bağlı telopeptidleri (NTX, CTX) bakıldı. Ayrıca 3. ve 6. ayda da belirtilen biyokimyasal belirteçleri tekrarlandı. Bulgular: SR ile bir yıllık tedavi sonrasında lomber vertebra, femur boyun, trokanter, femur total KMY’lerinde
ve QUALEFFO’nun fiziksel fonksiyon ile ilgili skorunda tedavi öncesine göre anlamlı düzelme gözlendi
(p<0,05). Vertebral ve vertebra dışı kırık sayısında anlamlı değişiklik saptanmadı (p>0,05). ALP düzeyinde
1. yılsonunda başlangıca göre anlamlı azalma saptanırken (p<0,05) diğer biyokimyasal belirteçlerde anlamlı
değişiklik saptanmadı (p>0,05). Sonuç: SR ile bir yıllık tedavi sonunda postmenopozal osteoporozlu hastaların lomber vertebra, trokanter, femur boyun ve total KMY ölçümleri ile yaşam kalitesinde tedavi öncesine göre düzelme gözlenirken, biyokimyasal belirteçlerde ALP dışında anlamlı bir değişiklik olmamıştır.
Anahtar Kelimeler: Postmenopozal osteoporoz; stronsiyum ranelat; vertebral kırık;
yaşam kalitesi; kemik döngüsü belirteçleri
ABSTRACT Objective: To evaluate the effect of strontium ranelate (SR) therapy in postmenopausal women
on bone mineral density (BMD), biochemical markers, vertebral fracture profile and quality of life determinants. Material and Methods: 33 patients on treatment with SR with postmenopausal osteoporosis were
evaluated. Markers of bone formation and resorption, quality of life, BMD, vertebral and non-vertebral fractures were evaluated in patients before treatment and end of a year. BMD was measured with Dual Energy
X-Ray Absorbsiometry and to monitor possible fractures, patients’ anteroposterior and lateral vertebral Xrays were taken. Their quality of life was assessed with Quality of Life Questionnaire of the European Foundation for Osteoporosis (QUALEFFO). As biochemical bone formation and resorption, patients alkaline
phosphatase (ALP), osteocalcin (OC), deoxypiridinoline (DPD), N-terminal and C-terminal crosslinked
telopeptide of collagen tip 1 (NTX, CTX) levels in blood and urine were assessed before and after one year
treatment. And at 3th and 6th month, the biochemical markers were repeated. Results: After one year treatment with SR, patients lomber vertebral, femur neck, trochanter, total femoral BMD measurements and the
subscore of QUALEFFO which is related with physical function were significantly higher when compared
before treatment (p<0.05). There was a significant deterioration in ALP levels end of year (p<0.05) but other
biochemical markers and number of vertebral fracture were not significantly (p>0.05). Conclusion: We found
significant improvement in lomber vertebral, femoral neck, trochanter and total BMD masurements and
quality of life after one year treatment with SR in patients with postmenopausal osteoporosis. Despite these
clinical improvements, we did not found any significant improvement in biochemical markers except ALP.
Key Words: Postmenopausal osteoporosis; strontium ranelate; vertebral fracture;
quality of life; bone turnover markers
Romatol Tıp Rehab 2014;25(1):1-7
1
Berrin AKPINAR ve ark.
POSTMENOPOZAL OSTEOPOROZLU HASTALARDA STRONSİYUM RANELAT TEDAVİSİNİN...
steoporoz, düşük kemik kütlesi ve kemik
dokusunda yapısal bozulma ile karakterize olan, kemik kırılganlığı ve omurga, el
bileği, kalça kırıklarında risk artışına yol açan, günümüzde yaşam süresinin uzamasıyla önemli ekonomik kayıplara neden olan kronik bir
hastalıktır.1-3 Tipik olarak ileri yaşta görülen bir
hastalık olması ve popülasyonun yaşam süresinin
uzaması nedeniyle özellikle kadınlarda sık görülen
güncel bir sağlık problemidir.4 50 yaşın üzerindeki
kadınların yaklaşık %25’ini etkiler.5 Osteoporoz tedavisinde amaç temel olarak oluşabilecek osteoporotik kırıkların önlenmesidir. Bu amaçla primer
osteoporozun tedavisinde kemik yıkımını inhibe
eden veya yapımını stimüle eden ajanlar kullanılmaktadır.6,7 Avrupa’da osteoporoz tedavisinde en
sık kullanılan ajanlar alendronat, ibandronat ve risedronat, raloksifen, parathormondan derive edilen ajanlar ve stronsiyum ranelattır (SR).8
SR ile tedavi SR’nin çift yönlü etki mekanizmasıyla hem kemik oluşumunu arttıran hem de kemik yıkımını azaltan, kemiğin remodelizasyonunu
oluşum lehine tekrar dengeleyen tedavi şeklidir.911 Osteoblastlar ile kemik formasyonunu stimüle
ederken antirezorbtif ajanlar gibi osteoklastlar üzerinden kemik yıkımını inhibe eder.12 SR ile tedavinin üriner CTX-II gibi kıkırdak yıkım belirteçlerini
anlamlı olarak azalttığı gösterilmiştir.13,14 Ayrıca
kemik yapım belirteci olan kemik spesifik alkalen
fosfataz değerlerinin SR ile tedavinin üçüncü ayından itibaren anlamlı olarak artış gösterdiği de kaydedilmiştir.15 Yapılan çalışmalarda SR’nin bu çift
yönlü etki mekanizması hücresel düzeyde ortaya
konmuştur.15-21
Postmenopozal osteoporozlu hastalarda SR tedavisinin yeni vertebral kırık insidansını bir yılda
%49, üç yıllık periyoda ise %41 azalttığı saptanmıştır.22 Ayrıca tüm vertebra dışı kırıkları ve yüksek risk grubunda üç yıllık periyodda kalça kırığı
riskini azalttığı kanıtlanmıştır.20 Sekiz yıl boyunca
2 gr/gün SR ile tedavinin sonunda postmenopozal
osteoporotik kadınlardaki KMY artışının devam ettiği, vertebral ve vertebra dışı kırık riskinde azalma
olduğu ve iyi tolere edildiği de gözlenmiştir.21
SR’nin osteoporozlu hastalarda klinik semptomlarda iyileşme sağlamasının ve iyi tolere edilebilirli2
ğinin yanı sıra yaşam kalitesinde de olumlu etkileri mevcuttur.23
Bu çalışmanın amacı Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Polikliniğimize başvurmuş, postmenopozal
osteoporoz tanısıyla SR tedavisi verilen hastalarımızda kemik mineral yoğunluğu, vertebral ve non
vertebral kırıklar, kemik belirteçleri ve yaşam kalitesindeki değişiklerin değerlendirilmesidir.
GEREÇ VE YÖNTEMLER
Çalışmaya etik kurul onayı alındıktan Dokuz Eylül
Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Polikliniğine başvuran Dual Energy X-Ray
Absorbsiometri (DXA) ölçümlerinde T skoru en az
bir bölgede –2,5 SD ve altında olan; yapılan tetkikleriyle sekonder osteoporoz nedenleri dışlanmış ve
SR tedavisi uygulanması planlanan 40 hasta alındı.
Hastaların demografik verileri, menarş ve menopoz yaşları, European Vertebral Osteoporosis
Study Group (EVOS) formu kullanılarak fonksiyonel aktivite skorları (FAS) ve Ca alımları kaydedildi.24 Tüm hastalarda tedavi başlangıcında, hemogram, eritrosit sedimentasyon hızı, glukoz, AST,
ALT, BUN, kretainin, Ca, P, ALP, total protein, albumin, PTH, TSH, parathormon, osteokalsin, Deoksipiridolin (DPD), C telopeptide (CTX), idrar N
telopeptide (NTX), düzeyleri değerlendirildi. Ayrıca kemik döngü belirteçleri (ALP, osteokalsin,
DPD, CTX, idrar NTX, düzeyleri) tedavinin üçüncü, altıncı ayı ve birinci yılsonunda tekrarlandı.
Kanda osteokalsin (OK) seviyesi radyoimmünassay
(RİA) yöntemi ile (2-12 ng/ml), serum CTX seviyesi ELISA yöntemiyle (0,34±0,5 ng/ml) değerlendirildi. İdrarda DPD seviyesi RIA yöntemiyle
(2.9-6.0 nmol), idrarda NTX seviyesi ELISA yöntemiyle (5-65 nmol BCE/mM) değerlendirildi.
Tüm hastaların kemik mineral yoğunluk ölçümleri DXA (LUNAR DPX-NT) cihazı ile lomber
bölgeden ve proksimal femurdan yapıldı. Kemik
mineral yoğunluğu gram/cm2 olarak ölçülerek ortalama değerler alındı.
Vertebra dışı ve vertebral kırıklar açısından
hastalar takip edildi. Vertebral kırıkların saptanması için ön-arka ve lateral dorsolomber vertebra
Turkiye Klinikleri
Romatol Tıp
J IntRehab
Med Sci
2014;25(1)
2008, 4
grafileri çekildi ve deneyimli bir radyolog tarafından Genant’ın semikantitatif skorlama sistemine
göre değerlendirildi.25
Hastaların yaşam kaliteleri osteoporoza bağlı
vertebral kırıklı hastalarda güvenilirlik ve geçerliliği kanıtlanmış olan QUALEFFO’nun Türkçe versiyonu kullanılarak değerlendirilmiştir.26 Bu
ölçekte ağrı, günlük yaşam aktiviteleri, ev içi aktiviteler, mobilite, sosyal fonksiyonlar, genel sağlık
değerlendirmesi ve mental sağlık durumu alt başlıklarında toplam 41 soru yer almaktadır.
Tüm hastalar SR 2 gr, 600 mg kalsiyum karbonat ve 400 IU D-Vitamini ile bir yıl boyunca tedavi edildi. Ayrıca tüm hastalarımıza üst ve alt
ekstremite aktivitelerinin kombinasyonu olacak şekilde, yer çekimi kuvveti kullanılarak yapılan ağırlık aktarma pozisyonları ve ayakta kuvvetlendirme,
germe ve yürüyüş gibi aerobik eğitimi içeren egzersiz programı verildi. Hastalardan egzersizlerini
haftada 3 gün, günde yarım saat olacak şekilde yapmaları istendi. Hastaların egzersizleri 3. ve 6. ayda
kontrol edildi.
Birinci yılın sonunda hastaların kemik mineral
yoğunluk ölçümleri, ön-arka ve lateral dorsolomber vertebra grafileri, kemik yapım ve yıkım belirteçleri ve yaşam kalitesi skorları (QUALEFFO)
tekrar değerlendirildi.
İstatistiksel analiz için Windows SPSS 15.0
programı (Chicago, IL, USA) kullanıldı. Verilerin
normal dağılıma uygunluğu Kolmogrov Simirnov
testi ile analiz edildi. Normal dağılım özelliği gösteren parametreler ortalama ve standart sapma tanımlayıcı istatistikleri ile belirlenirken, normal
dağılım özelliği göstermeyen parametreler (kalsiyum skoru, kompresyon sayısı, biyokimyasal belir-
Özellik
TABLO 1: Hastaların tanımlayıcı verileri.
64.18±6.06
Menarş yaşı
13.24±1.32
Vücut kitle indeksi (kg/m2)
BULGULAR
Çalışmamıza alınan 40 hastadan 3 tanesi bir yıllık
izlem periyodunda 6. ay ve 1. yıldaki kontrollerine
gelmedikleri için, 4 tanesi ishal ve dispeptik yakınmalar nedeniyle izlem dışı bırakıldı. Çalışma toplam 33 hasta ile tamamlandı. Ortalama fiziksel
aktivite skoru 11,96±3,72, kalsiyum skoru ise 4.00
(3,00-6,00) idi. Hastaların tanımlayıcı verileri Tablo 1’de verilmiştir.
Hastaların bir yıllık SR ile tedavi sonrasında
lomber vertebra, femur boyun, trokanter ve femur
total KMY’lerinde tedavi öncesine göre anlamlı
(p=0,001) düzelme gözlendi (Tablo 2). SR tedavisi-
0,805±0,087
*t-test, ** p<0.05
Turkiye Klinikleri
Romatol
Int Med Sci 2008, 4
37.98±45.93
teçler) medyan (min-max) tanımlayıcı istatistikleri ile belirlendi. Normal dağılım özelliği gösteren
parametrelerde grup içi karşılaştırmalarında t testi,
normal dağılım özelliği göstermeyen parametrelerin grup içinde karşılaştırmalarında Wilcoxon testi, ikiden fazla ölçüm varlığında Friedman testi
kullanıldı. Tekrarlayan ölçümlerde farkın nereden
kaynaklandığını tespit etmek için Wilcoxon testi
yapıldı. İstatistiksel anlamlılık p<0,05 olarak kabul
edildi.
0,766±0,091
Femur total KMY
2.54±1.98
Laktasyon süresi (ay)
0,649±0,099
0,671±0,105
3.60±2.57
Çocuk sayısı
0,588±0,095
Femur boyun KMY
45.36±6.75
Gebelik sayısı
Tedavi sonrası ortalama±SD
0,773±0,103
24.78±3.61
Menopoz yaşı
Tedavi öncesi ortalama±SD
Trokanter KMY
ort ±SD
Yaş
TABLO 2: Bir yıllık tedavi sonunda KMY’deki değişiklikler.*
Lomber vertebra KMY
p
0,835±0,093
0,001**
0,727±0,087
0,001**
0,001**
0,001**
3
TABLO 3: Bir yıllık tedavi sonunda QUALEFFO yaşam kalitesindeki değişiklikler.*
Ağrı
Tedavi öncesi ortalama±SD
Tedavi sonrası ortalama±SD
38.84±11.46
34.90±10.80
0.004**
62.80± 13.54
0.12
58.63± 22.50
Fiziksel fonksiyon
Sosyal Fonksiyon
67.17 ±11.45
Genel Sağlık
63.25 ±15.02
66.22± 12.13
Mental Fonksiyon
52.75 ±12.89
* t test p<0.05.
53.48 ±19.54
52.90± 11.01
ne başlanmadan önce Genant’a göre lomber veya
dorsal bölgede grade 1 veya 2 kırıkları olan üç hastada 1. yıl sonunda gözlenen progresyon dışında
hiçbir hastada yeni veya ilerleyen vertebral kırık
gözlenmedi (p=0,56) ayrıca yeni vertebra dışı kırık
da gelişmedi.
Yaşam kaliteleri değerlendirildiğinde ise QUALEFFO’nun fiziksel fonksiyon ile ilgili olan günlük yaşam etkinlikleri, ev işleri ve hareketlilik
skorunda anlamlı (p<0,05) düzelme olduğu gözlendi (Tablo 3).
Hastaların kemik yapım ve yıkım belirteçlerine göre tedavi öncesi, tedavi sonrası 3. ve 6. ay ile
1. yılın sonunda DPD, ALP, OK, CTX ve NTX değerlerindeki değişiklikler Tablo 3’te verilmiştir. Kemik yapım belirteçleri olan ALP ve OK ile yıkım
belirteçlerinden DPD, CTX ve NTX değerlerinde
bir yıllık tedavi sonrasında istatistiksel olarak anlamlı değişiklik gözlenmemiştir (p>0,05). ALP değerinde ise1. yıl sonunda anlamlı olarak azalma
saptanmıştır (p=0,04) (Tablo 4).
p
0.18
0.30
0.92
TARTIŞMA
SR postmenopozal kadınlarda hem vertebral hem
de vertebra dışı kırık riskini azaltan osteoporozdan
koruyucu ve tedavi edici bir ajandır.22, 27-29 Çalışmamızda da bir yıllık SR ile tedavi sonunda hastaların lomber vertebrada %8,02, femur boyununda
%8,34, trokanter de %10,3 ve femur totalde %5,09
oranında KMY değerlerinde anlamlı artış saptanmıştır. En az bir vertebral kırığı bulunan 1649
postmenopozal osteoporozlu kadın hastalara üç yıl
boyunca 2 gr/gün SR veya plasebo tedavi verildiğinde; SR grubunda 36. ayda KMY’nin lomber
omurgada %14,4 ve femur boynunda %8,3 oranında arttığı gözlenmiştir.30 Yapılan diğer bir çalışmada ise 3 yıllık SR tedavisi sonrasında femur
boyun KMY’deki her %1’lik artışın yeni vertebral
kırık riskinde %3’lük azalmaya yol açtığı gözlenmiştir.31 Yine başka bir çalışmada da ortalama yaşları 74 olan 5082 hastadan üç yıl boyunca
2536’sının 2 gr/gün SR, 2546’sının plasebo aldığı
iki randomize çift kör çalışmanın bilgileri analiz
TABLO 4: Hastaların tedavi öncesi, 3 ve 6 ay ve 1 yılsonundaki kemik yapım yıkım belirteçlerinin karşılaştırılması.*
Tedavi öncesi
3. ay
6. ay
1. yıl
ALP
98.00 (44.00-257.00)
98.50 (56.00-276.00)
80.00 (42.00-269.00)
73.00 (29.00-139.00)**
DPD
6.90 (1.61-29.70)
5.87 (3.70-11.21)
6.40 (3.20-10.00)
7.79 (2.90-14.89)
NTX
330.27(5.65-892.00)
278.91(6.75-2574.93)
351.24 (33.42-2756.93)
383.41 (22.84-1779.00)
OK
CTX
8.31(3.78-17.20)
0.37 (0.09-1.33)
8.12 (1.00-24.50)
0.36 (0.13-5.71)
7.85 (2.59-17.20)
0.44 (0.11-0.73)
8.24 (2.05-15.30)
0.44 (0.13-0.72)
p
0.04*
0.62
0.34
0.05
0.37
*Friedman Analizi, ** Wilcoxon testi: tedavi öncesine göre 1. yıl sonundaki anlamlı değişiklik, p<0.05, ALP: Alkalen Fosfataz, OK: Osteokalsin, DPD: Deoksipridinolin, CTX: C terminal telopeptide NTX: N terminal telopeptide.
4
Turkiye Klinikleri
Romatol Tıp
J IntRehab
Med Sci
2014;25(1)
2008, 4
edilmiş. Postmenopozal kadınlara üç yıl boyunca
uygulanan SR tedavisinin yaş, ilk KMY, önceki kırıklar, ailede osteoporoz öyküsü, VKİ, sigara içmek
gibi risk faktörlerinden bağımsız olarak vertebral
kırıkları önlemedeki etkinliği ortaya konulmuştur.32
Çalışmamızda da SR tedavisine başlanmadan
önce Genant’a göre lomber veya dorsal bölgede
grade 1 veya 2 kırık kırıkları olan üç hastada gözlenen progresyon dışında hiçbir hastada yeni veya
ilerleyen vertebral kırık gözlenmedi ayrıca yeni
vertebra dışı kırık da gelişmemiştir. 5091 postmenopozal kadının 5 yıl boyunca 2 gr/gün SR veya
plasebo grubuna dahil edildiği bir çalışmada Genant’a göre yeni vertebral kırık insidansı değerlendirilmiştir. SR grubunda plasebo grupla
karşılaştırılınca vertebra dışı kırık riski %15 azalırken, kalça kırığı riski %43, vertebral kırık riski %24
azalmıştır.. Yapılan son çalışmalarda 5 yıl ve 8 yılın
sonunda da SR’nin kırık karşıtı etkinliğinin devam
etmesi yanında güvenilirliği de ortaya konmuştur.33,34 Hatta 80 yaşın üzerindeki osteoporozlu hastalarda da üç yıllık tedavi analizinde vertebra ve
vertebra dışı kırıkların riskini azaltmada daha genç
hastalardakine benzer güvenilirlik profili ile etkili
olduğu gösterilmiştir.35 Çalışmamızda SR tedavisi
ile bir yıl boyunca kırık sayısında bir artış olmadığı saptandı ancak çalışma tasarımımızdan ötürü
plasebo grubumuzun olmaması nedeniyle kırık riskindeki oluşabilecek bu azalmayı istatistiksel olarak gösteremedik.
Çalışmamızda kemik yapım belirteçleri olan
ALP ve osteokalsin ile yıkım belirteçlerinden DPD,
CTX ve NTX değerlerinde bir yıllık tedavi sonrasında istatistiksel olarak anlamlı düzelme gözlenmemiştir. Ancak bu durumda olgu sayımızın az
olmasının etkisi olduğunu düşünmekteyiz. The
Spinal Osteoporosis Therapeutic Intervention (SOTI) çalışmasında SR kullanan hastalarda; üçüncü
aydan itibaren yapılan her değerlendirmede kemiğe özgü ALP’nin plasebo grubuna kıyasla SR grubunda anlamlı olarak daha yüksek olduğu
gözlenmiştir. Serum CTX oranları da SR grubunda
düşüş göstermiş ve üçüncü aydan itibaren yapılan
her ölçümde anlamlı derecede daha düşük kalmıştır.22 Çalışmamızda belirteçlerden ALP değerinde
Turkiye Klinikleri
Romatol
Int Med Sci 2008, 4
anlamlı olarak azalan değerlere ulaşılmıştır bu durum kemiğe spesifik formun bakılmaması ile ilişkilendirilmiştir. Ayrıca yapılan bir çalışmada SR’ın
kırık riskini azaltma- daki etkisinin kemik turnover
belirteçlerinin düzeyinden bağımsız olarak gerçekleştiğini ortaya koymuştur. Bu çalışmada postmenopozal kadınlarda SR’ nin tedavi öncesinde kemik
turnoverına göre vertebral anti-fraktür etkinliği
değerlendirilmiş, Kemik spesifik ALP, CTX ve NTX
düzeyleri bakılmış antifraktür etkinliğin başlangıç
kemik turnover düzeyinden etkilenmediği sonucuna varılmıştır.36
SR’nin hastanın yaşam kalitesini de doğrudan
iyileştirdiği saptanmıştır. Kısa Form–36 ve vertebra osteoporozu için özel hazırlanmış bir anket olan
QUALIOST’un kullanıldığı plasebo kontrollü bir
çalışmada üç yıllık tedavi sonrasında SR grubunda
duygusal skor, fiziksel skor ve global skorda anlamlı iyileşme olduğu gözlenmiştir.37 Çalışmamızda da
bir yıllık SR ile tedavi sonrasında QUALEFFO’nun
fiziksel fonksiyon ile ilgili olan skorlarında
anlamlı iyileşme olduğu gösterildi. SOTI çalışmasında da gösterildiği üzere SR ile tedavinin ilk yılından itibaren bel ağrısından kurtulan hastaların
sayısında %31’lik artış olmuştur. Ayrıca plaseboya
kıyasla SR tedavisi ile en az 1 cm’lik boy kısalması
yaşayan hasta sayısında da düşüş olduğu gözlenmiştir.22
Çalışmamızın amacı polikliniğimize müracaat
eden postmenopozal osteoporozlu hasta grubumuzda SR’nin KMY, vertebral kırık profili, kemik
belirteçleri ve yaşam kalitesi üzerine olan etkilerini araştırmaktı. Ancak ilaç çalışmaları ile ilgili etik
kurul koşullarının yerine getirilmesindeki güçlükler nedeniyle çalışmamıza plasebo grubu olmadan
tek grup olarak, 2 gr/gün SR tedavisi alan hastalar
dahil edilerek gerçekleştirilmiştir. Çalışmamızın bir
başka kısıtlılığı ise; diğer osteoporoz çalışmalarına
benzer şekilde, çalışmadan dışlanmak zorunda kalınan hastalarla, çalışmayı bitiren toplam hasta sayısının az olmasının da sonuçları etkilediği
düşünülmektedir. Yine hastalarımızın uzun dönem
takiplerinin olmaması da çalışmanın diğer bir kısıtlılığıdır. Ayrıca hastalarımıza SR yanı sıra egzersiz tedavisi de verilmişti. Bu sonuçlar üzerine
egzersizin de olumlu katkısı göz ardı edilemez.
5
Sonuç olarak osteoporoz tedavisinde çift yönlü
etki mekanizması gösteren SR tedavisinin sadece kemik mineral yoğunluğu üzerine değil aynı zamanda
vertebral kırık profili, kemik belirteçleri ve yaşam
kalitesi üzerine olan etkilerini çok yönlü değerlendiğimiz çalışmamızda bir yıllık tedavi sonunda postmenopozal osteoporozlu hastaların lomber vertebra,
trokanter, femur boyun ve total KMY ölçümlerinde
tedavi öncesine göre anlamlı düzelme saptanmıştır.
Vertebral ve vertebra dışı kırık sayısında anlamlı bir
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
6
Vasikaran S, Eastell R, Bruyère O, Foldes AJ,
Garnero P, Griesmacher A, et al. Markers of
bone turnover for the prediction of fracture risk
and monitoring of osteoporosis treatment: a
need for international reference standards.
Osteoporos Int 2011; 22(2):391-420.
Arasıl T. [Osteoporosis from yesterday to tomorrow]. Osteoporoz Dünyasından 2010;911.
Flöter M, Bittar CK, Zabeu JL, Carneiro AC.
Review of comparative studies between bone
densitometry and quantitative ultrasound of
the calcaneus in osteoporosis. Acta Reumatol Port 2011;36(4):327-35.
Brandao CM, Lima MG, Silva AL, Silva GD,
Guerra AA Jr, Acurcio F de A. Treatment of
postmenopausal osteoporosis in women: a
systematic review. Cad Saude Publica
2008;24(Suppl 4):592-606.
Majumdar SR, Johnson JA, McAlister FA,
Bellerose D, Russell AS, Hanley DA, et al.
Multifaceted intervention to improve diagnosis
and treatment of osteoporosis in patients with
recent wrist fracture: a randomized controlled
trial. CMAJ 2008;178(5):569-75.
Gökçe Kutsal Y. [Osteoporosis]. Beyazova M,
Gökçe-Kutsal Y, editör. Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon. 1. Baskı. Ankara: Güneş Kitabevi;
2000. p.1872-93.
Lorenc RS, Misiorowski W, Karczmarewicz E.
Critical points in strategies for the diagnosis
and treatment of osteoporosis. Endokrynol Pol
2009;60(2):124-33.
Kanis JA, Burlet N, Cooper C, Delmas PD,
Reginster JY, Borgstrom F et al. European Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis and Osteoarthritis (ESCEO).
European guidance for the diagnosis and
management of osteoporosis in postmenopausal women. Osteoporos Int
2008;19(4):399-428.
9.
artma gözlenmemiştir. QUALEFFO’nun fiziksel
fonksiyon skoruyla gösterilen yaşam kalitesinde de
olumlu düzelme saptanmıştır. Bu klinik iyileşmeye
rağmen biyokimyasal belirteçlerde istatistiksel olarak anlamlı bir düzelme ortaya konamamasının sebebi olarak olgu sayımızın az olması ile
ilişkilendirilmiştir. Az sayıda hasta ile yapılmasına
rağmen bu çalışma; SR’nin KMY, vertebral kırık
profili, yaşam kalitesi ve kemik belirteçleri üzerine
etkilerini çok yönlü olarak ortaya koymaktadır.
KAYNAKLAR
Marie PJ, Ammann P, Boivin G, Rey C. Mechanisms of action and therapeutic potential of
strontium in bone. Calcif Tissue Int
2001;69(3):121-9.
10. Deeks ED, Dhillon S. Strontium ranelate: a review of its use in the treatment of postmenopausal osteoporosis. Drugs 2010;70(6):
733-59.
11. Hamdy NA. Strontium ranelate improves bone
microarchitecture in osteoporosis. Rheumatology (Oxford) 2009;48(Suppl 4):iv9-iv13.
12. Marie PJ. Strontium ranelate: a dual mode of
action rebalancing bone turnover in favour of
bone formation. Curr Opin Rheumatol
2006;18(Suppl 1):11-5.
13. Alexandersen P, Karsdal MA, Quist P, Reginster JY, Christiansen C. Strontium ranelate
reduces the urinary level of cartilage degradation biomarker CTX-II in postmenopausal
women. Bone 2007;40(1):218-22.
14. Reginster JY. Strontium ranelate in
osteoporosis. Curr Pharm Des 2002;8(21):
1907-16.
15. Chattopadhyay N, Quinn SJ, Kifor O, Ye C,
Brown EM. The calcium-sensing receptor
(CaR) is involved in strontium ranelate-induced osteoblast proliferation. Biochem Pharmacol 2007;74(3):438-47.
16. Dvorak MM, Chen TH, Orwoll B, Garvey C,
Chang W, Bikle DD et al. Constitutive activity
of the osteoblast Ca2+-sensing receptor promotes loss of cancellous bone Endocrinology
2007;148(7):3156-63.
17. Zhu LL, Zaidi S, Peng Y, Zhou H, Moonga BS,
Blesius A et al. Induction of a program gene
expression during osteoblast differentiation
with strontium ranelate Biochem Biophys Res
Commun 2007;355(2):307-11.
18. Marie PJ. Strontium ranelate: New insights
into its dual mode of action. Bone 2007;
40(5):5-8.
19. Farlay D, Boivin G, Panczer G, Lalande A,
Meunier PJ. Long-Term Strontium Ranelate
Administration in Monkeys Preserves Characteristics of Bone Mineral Crystals and Degree
of Mineralization of Bone. J Bone Min Res
2005;20(9):1569-78.
20. Reginster JY, Seeman E, De Vernejoul MC,
Adami S, Compston J, Phenekos C, et al.
Strontium Ranelate Reduces the Risk of Nonvertebral Fractures in Postmenopausal
Women with Osteoporosis: Treatment of Peripheral Osteoporosis (TROPOS) Study. Clin
Endocrinol Metab 2005;90(5):2816-22.
21. Reginster JY, Bruyère O, Sawicki A, RocesVarela A, Fardellone P, Roberts A, et al. Longterm treatment of postmenopausal
osteoporosis with strontium ranelate: results
at 8 years. Bone 2009;45(6):1059-64.
22. Meunier PJ, Roux C, Seeman E, Ortolani
S, Badurski JE, Spector TD, et al. The effects
of Strontium ranelate on the risk of vertebral
fracture in women with postmenopausal osteoporosis. N Engl J Med 2004;350(5):459-68.
23. Delmas PD. Clinical effects of strontium ranelate
in women with postmenopausal osteoporosis.
Osteoporos Int 2005;16(Suppl 1): 16-9.
24. Matthis C, Weber U, O’Neill TW, Raspe H and
The European Vertebral Osteoporosis Study
Group. Health impact associated with vertebral deformities : results from the European
Vertebral Osteoporosis Study (EVOS). Osteoporos Int 1998;8(4):364-72.
25. Genant HK, Wu CY, van Kuijk C, Nevitt MC.
Vertebral fracture assessment using a semiquantitative technique. J Bone Miner Res
1993; 8(9):1137-48.
26. Koçyigit H, Gülseren S, Erol A, Hizli N,
Memis A. The reliability and validity of the
Turkish version of Quality of Life Questionnaire of the European Foundation for Osteoporosis (QUALE- FFO). Clin Rheumatol
2003;22(1):18-23.
Turkiye Klinikleri
Romatol Tıp
J IntRehab
Med Sci
2014;25(1)
2008, 4
27. Hiligsmann M, Vanoverberghe M, Neuprez
A, Bruyère O, Reginster JY. Cost-effectiveness of strontium ranelate for the prevention
and treatment of osteoporosis. Expert Rev
Pharmacoecon Outcomes Res 2010;10(4):
359-66.
28. Reginster JY. Antifracture efficacy of currently
available therapies for postmenopausal osteoporosis. Drugs 2011;71(1):65-78.
29. O'Donnell S, Cranney A, Wells GA, Adachi
JD, Reginster JY. Strontium ranelate for preventing and treating postmenopausal osteoporosis. Cochrane Database Syst Rev
2006(3):CD005326.
30. Seeman E. Strontium ranelate: vertebral and
non-vertebral fracture risk reduction. Curr
Opin Rheumatol 2006;18(suppl 1):17-20.
31. Bruyere O, Roux C, Detilleux J, Slosman DO,
Spector TD, Fardellone P, et al. Relationship
between bone mineral density changes and
Turkiye Klinikleri
Romatol
Int Med Sci 2008, 4
fracture risk reduction in patients treated with
strontium ranelate. J Clin Endocrinol Metab
2007;92(8):3076-81.
32. Roux C, Reginster JY, Fechtenbaum J, Kolta
S, Sawicki A, Tulassay Z, et al. Vertebral fracture risk reduction with strontium ranelate in
women with postmenopausal osteoporosis is
independent of baseline risk factors J Bone
Miner Res 2006;21(4):536-42.
33. Reginster JY, Felsenberg D, Boonen S, DiezPerez A, Rizzoli R, Brandi ML, et al. Effects of
long-term strontium ranelate treatment on the
risk of nonvertebral and vertebral fractures in
postmenopausal osteoporosis: Results of a
five-year, randomized, placebo-controlled trial.
Arthritis Rheum 2008;58(6):1687-95.
34. Reginster JY, Sawicki A, Roces-Varela A, Fardellone P, Roberts A. Strontium ranelate: 8
years efficacy on vertebral and non vertebral
fractures in postmenopausal osteoporotic
women. Osteoporosis Int 2008;19(suppl.
1):131-2.
35. Seeman E, Vellas B, Benhamou C, Aquino
JP, Semler J, Kaufman JM. Strontium
Ranelate Reduces the Risk of Vertebral and
Nonvertebral Fractures in Women Eighty
Years of Age and Older. J Bone Min Res
2006;21(7):1113-20.
36. Collette J, Bruyère O, Kaufman JM, Lorenc
R, Felsenberg D, Spector TD, et al. Vertebral
anti-fracture efficacy of strontium ranelate according to pre-treatment bone turnover. Osteoporos Int 2010;21:233-241.
37. Marquis P, Roux C, De la Loge C, Diaz-Curiel
M, Cormier C, Isaia G, et al. Strontium
ranelate prevents quality of life impairment in
post-menopausal women with established vertebral osteoporosis. Osteoporos Int
2008;19(4):503-10.
7

Postmenopozal Osteoporozlu Hastalarda Stronsiyum Ranelat

Transkript

Benzer belgeler

Tam Metin PDF - Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi

OSTEOPOROZ ve TEDAVİSİ

Osteoporoz tedavisi

OBESİTE: ÇOCUKLUK DÖNEMİNDEKİ KIRIK RİSKİ FAKTÖRÜ

Kan Hücrelerinin incelenmesi

bir halk sağlığı sorunu: osteoporoz