Mikoplazma İnfeksiyonlarının oplazma İnfeksiyonlarının Teşhisi ve

Transkript

T h e Tu r k i s h B r a n c h o f T h e Wo r l d Ve t e r i n a r y P o u l t r y A s s o c i a t i o n
www.veterinertavukculuk.org [email protected]
3 ayda bir yayýmlanýr. Yýl 2008 Cilt 6 Sayý 1
Tavuklarda
T
avuklarda
avuklar
da Mikoplazma
Mikoplazma
RealReal-T
Time PCR ve
Ýnfeksiyonlarýnda Real-Time
Mycoplasma gallisepticum infekte
sürülerin durumu
Mikoplazma
Mik
oplazma Ýnfeksiyonlarýnýn
T
eþhisi ve Serolojik Ýzleme
Teþhisi
Programlarýnýn Önemi
Türkiye'de Damýzlýk
Sürülerde
Sürüler
de Mikoplazma
Mikoplazma
Ýzleme Programý
T
avuklarda
avuklar
da Mikoplazma
Mikoplazma
Tavuklarda
Ýnfeksiyonlarý: K
oruma ve
Koruma
K
ontrol
Kontrol
Veteriner Tavukçuluk Derneði
BAÞYAZI
Deðerli Meslektaþlar,
Veteriner Tavukçuluk Derneði hepinizin de malûmlarý
olduðu üzere kurulduðundan günümüze kadar geçen
süre içinde tavukçuluk sektörünün her alanýnda
ulusal ve uluslararasý bilimsel toplantýlar yaparak
sektörü aydýnlatýcý rolünü mümkün olduðunca yerine
getirmeye çalýþmýþtýr. Bu toplantýlarýmýzýn sonuncusu
da Türkiye'de Mikoplazma Enfeksiyonlarýnýn Önemi
konusunda 28.Kasým.2007 tarihinde Ankara Bilkent
Otelde yapýlmýþtýr. Sektörümüzün büyük destekleriyle
oldukça yüksek bir katýlýmla gerçekleþen bu
toplantýmýzda ele alýnarak tartýþýlan konular bu
dergimizin sayfalarýnda yer almaktadýr. Ýleri
teknolojilerle geliþtirilmiþ olan yeni teþhis metotlarý
sayesinde, mikoplazma ile ilgili olan klasik bilgilerde
yeni güncellemeler yapma imkaný doðmuþ oldu. Bu
bilgiler, tavukçuluk sektörünün dünyaya açýlmasýna
olanak saðlayacak mekanizmalarýn harekete geçmesi
için düzenleyici ve kontrol edici iþlevleri olan Koruma
ve Kontrol Genel Müdürlüðü'nün çalýþmalarýna da
ýþýk tutacak niteliktedir. Derneðimizin bu faaliyetleri
bundan sonra da artan bir hýzla devam edecektir.
Yine sektörümüzde büyük bir sorun olarak
güncelliðini muhafaza eden Salmonella konusu da
21.Mayýs.2008 tarihinde Esenboða'daki Büyük
Anadolu Hotel'de yapýlacak yeni bir toplantýyla ele
alýnarak detaylý bir þekilde tartýþýlacaktýr. Mevcut
durum ile teþhis metotlarýndaki yeni geliþmeler
sektör temsilcileriyle paylaþýlarak bu geliþmelerin
ýþýðý altýnda sektörün yol haritasýnda yapýlmasý
gereken revizyonlar varsa bunlar ortaya konup
sektöre ýþýk tutulmaya çalýþýlacaktýr.
Derneðimizin web sitesi devamlý olarak güncellenmektedir. Web site adresimiz eskiden olduðu gibi
yine "http://www.veterinertavukculuk.org" dir. Web
sitemizde, derneðimizin yayýn organý olan ve 3 ayda
bir yayýnlanan "Mektup Ankara'nýn" tüm sayýlarýna
online olarak ulaþabilmek mümkün hale gelmiþtir.
Yine web sitemizde geçmiþ yýllarda yapýlmýþ olan
bilimsel toplantýlarýn sunumlarýna online ulaþým
büyük ölçüde mümkün hale getirilmiþtir.
Web sitemizde yayýnlanan ilk bilimsel toplantý
dokümaný 1997 yýlýnda yapýlmýþ fakat 1998 yýlýnda
kitapçýk olarak yayýnlanmýþ olan "Kanatlýlarda
Baðýþýklýk Sistemi ve Baðýþýklýðýn Baskýlanmasý"
isimli toplantýya aittir. Bu toplantý Türkçe ve Ýngilizce
online olarak ulaþýlýr durumdadýr.
Ýkinci toplantýmýz 1999 yýlýnda yapýlmýþ olan "Saðlýklý
Civciv Üretim Kurallarý" dýr. Bu toplantý yalnýz Türkçe
olarak online ulaþýlýr durumdadýr.
Üçüncü toplantýmýz 2000 yýlýnda yapýlmýþ olan
"Yönetimle Ýliþkili Hastalýklar-Management Related
Diseases" dýr. Bu toplantý da yalnýz Türkçe online
olarak ulaþýlýr durumdadýr.
Dördüncü toplantýmýz 2005 yýlý Þubat ayýnda yapýlmýþ
olan "Broiler Sektöründe Gýda Güvenliði, Tüketici
Beklentileri ve AB'ye Ýhracat Potansiyeli" isimli
toplantýdýr. Bu toplantýdaki sunumlar da bazýlarý
Türkçe ve Ýngilizce ve bazýlarý da sadece Türkçe
o l m a k ü z e r e o n l i n e u l a þ ý l ý r d u r u m d a d ý r.
Beþinci toplantýmýz uluslararasý düzeydeki toplantýmýz
olan 14.Dünya Veteriner Tavukçuluk Kongresidir14th WVPC-2005. Bu toplantýyla ilgili olarak çaðrýlý
teblið sunumlarý (sunumlardan iki tanesi Ýngilizce
ve Türkçe olmak üzere) web sitemizde online olarak
ulaþýlabilir durumdadýr. Dünya Kongresindeki diðer
sunumlar da en kýsa sürede web sitemizde online
olarak hizmetinize girecektir.
Altýncý toplantýmýz 28.Kasým.2007 tarihinde yapýlmýþ
olan "Türkiye'de Mikoplazma Enfeksiyonlarýnýn
Önemi" konulu toplantýdýr. Bu toplantý içeriði de en
kýsa zamanda online olarak ulaþýlabilir hale gelecektir.
Web sitemizdeki diðer yenilikler olarak hastalýklar
baþlýðý altýnda bazý kanatlý hayvan hastalýklarýyla
ilgili bilgiler bulunmaktadýr. Bu kýsým henüz yapým
aþamasýnda bulunmakta ve devamlý olarak
güncellenmektedir.
Web sitemizdeki bir diðer yenilik de Foto Galeridir.
Foto galerimiz sektörümüzle ilgili toplantýlar
yapýldýkça güncellenecek ve zenginleþecektir.
Derneðimiz, bilindiði üzere Dünya Veteriner
Tavukçuluk Derneði'nin (WVPA) Türkiye Branþýdýr.
Bu derneðin bir mesajýný "Duyurular" bölümünde
bulabilirsiniz. WVPA yönetimi Veteriner Tavukçuluk
Derneði Üyeleri için "Avian Pathology" isimli bilimsel
derginin tüm sayýlarýna elektronik olarak ulaþabilme
imkânýný saðladýðýný bildirmektedir. Derginin web
site adresi www.avianpathology.com dur. Bu güzel
duyuruyu da sizlerle paylaþmaktan dolayý sevinçliyiz.
Veteriner Tavukçuluk Derneði Yönetim Kurulu olarak
Mektup Ankara isimli dergimizin 2008 yýlýnýn ilk
sayýsýnda da birlikte olmaktan duyduðumuz
mutluluðu sizlerle paylaþýr hepinize saðlýk ve esenlik
dolu günler dileriz.
Doç. Dr. Erol Þengör
Yýl: 2008 Cilt: 6 Sayý: 1
1
Veteriner Tavukçuluk Derneðinin
yayýn organýdýr.
Yýlda 4 kez 3 ayda bir yayýmlanýr.
Adýna Sahibi
Prof. Dr. Ahmet ERGÜN
Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü
Prof. Dr. Mehmet AKAN
Yayýn Kurulu
Doç. Dr. Erol ÞENGÖR
Dr. Serdar ERTAÞ
Uzman Vet. Hek. Mücteba BÝNÝCÝ
Doç. Dr. Tansel ÞÝRELÝ
Vet. Hek. Ekrem T. YÜCESAN
Ýdare Yazýþma Adresi
Arama Sokak No: 20/D
Aydýnlýkevler - ANKARA
Tel: 0312 517 25 65
Faks: 0312 517 25 65
Banka Hesaplarý
REKLAM GELÝRLERÝ
Türkiye Ýþ Bankasý
Dýþkapý Þubesi 4206 932790
ÜYE AÝDATLARI
Türkiye Ýþ Bankasý
Dýþkapý Þubesi 4206 917468
Dergide yayýmlanan yazýlarýn
sorumluluðu yazarlarýna aittir.
Alýntý Yapýlamaz.
Grafik Tasarým ve Baský
Elma Teknik Basým Matbaacýlýk
Tel: 0312 229 92 65
Faks: 0312 231 67 06
2
TAVUKLARDA MYCOPLASMA ÝNFEKSÝYONLARINDA
REALTIME PCR ve MYCOPLASMA GALLISEPTICUM
INFECTE SÜRÜLERÝN DURUMU
Prof. Dr. K. Tayfun Çarlý
Uludað Üniversitesi, Veteriner Fakültesi,
Mikrobiyoloji Anabilim Dalý, Görükle kampusü,
16059 Bursa.
E-mail:[email protected]
Amaç
Bu yazýnýn amacý, baþta tavuklardaki Mycoplasma
gallisepticum üzerinden örnek verilerek tüm
kanatlý patojenik mikoplazmalarýna ýþýk tutacak
monitoring'inin genel sistematiðini sunmak ve
bu sistematik içinde PCR'ýn yerini vermek,
laboratuarýmýzda kullanýlan "Real-Time PCR"
testini kýsaca tanýtmak ve bu test ile elde edilen
infeksiyon sýklýklarýnýn saha sonuçlarýný sizlere
özetlemektir.
Konu
Tavuklarda üç farklý Mycoplasma infeksiyonu ile
karþýlaþýrýz. Mycoplasma gallisepticum
(M.gallisepticum; MG) infeksiyonu sonu "Kronik
Solunum Yolu Hastalýðý" (CRD), M.synoviae (MS)
infeksiyonu sonu "Tenosynovitis" ve "Airsacculitis"
tablolarý ve M.iowae (MI) infeksiyonu sonrasý
"Kuluçka problemleri veya kabuk altý ölümler"
þekillenir.
gösterilmesi gereken bir iþlemler dizisine
gereksinim gösterir. MG-infekte sürüleri
saptamak için yapýlmasý gereken iþlemler dizisi
þu þekilde özetlenebilir. Önce en duyarlý,
özgünlüðü en az, en ucuz ve yapýlmasý en kolay
olan (kümeslerde bile uygulanabilen) çabuk
lam aglutinasyon (ÇLA) testi ile sürüden kan
alýp kanda antikorlarýn varlýðýna bakmaktýr. Bu
test söylediðim gibi çok duyarlý ve fakat
özgünlüðü düþük olduðu için pozitif tavuklarý
yakalarken birçok kros reaksiyon sonucu yanlýþ
pozitivitelere neden olabilmektedir. Bundan
dolayý ÇLA pozitif olan kümesler mutlaka teyit
testleri ile doðrulanmalýdýr. Aksi taktirde sadece
ÇLA sonucuna göre kümesin MG-infekte olduðuna
kara vermek tamamen hatalý bir yaklaþým veya
sonuçtur. ÇLA testi en ucuz birincil tarama
(primer screening) testidir. ÇLA gibi duyarlýlýðý
GSM: 0533 814 77 73
Bilindiði gibi klinik semptomlarýn gözlendiði ve
organlarda hastalýklara baðlý lezyonlarýn
görüldüðü hastalýk olgularýnda etkeni tanýmlamak
oldukça kolaydýr. CRD durumlarýnda, hava
keseleri ve akciðerlerden alýnacak örneklerden
etkeni izole etmek veya PCR ile tanýmlamak
kesin ve net sonuç verir. Tenosynovitis olgularýnda
etkenin synovial sývýlardan, kuluçka
problemlerinde embriyolu yumurtadan alýnan
örneklerden mycoplasmal etkenler yine izolasyon
veya PCR ile kolayca tanýmlanýr.
Ancak klinik semptom göstermeyen "subklinik
infekte" kuþlarýn olduðu kümeslerin
tanýmlanmasý biraz daha farklý ve özen
3
yüksek, fakat özgünlüðü ondan pek de farklý
olmayan diðer birincil tarama testleri
Hemaglutinasyon Inhibisyon (HI) ve Enzyme
Linked Immunosorbent Assay (ELISA)'dýr.
Bundan da anlaþýlacaðý gibi, HI ve ELISA ile de
infekte olarak tespit edilen veya antikor taþýdýðý
saptanan sürüler mutlaka bakteriyoloji veya
PCR (Polymerase Chain Reaction) ile teyit
edilmelidir. Aksi takdirde yalnýz bu serolojik test
sonuçlarýna göre sürülere kesin MG-infekte teþhis
koymak yanlýþ olur. Ayrýca bazý durumlarda
tavuklarýn trachealarýnda bulunan MG'un
antijenitesi immunolojik sistemin saptanabileceði
düzeyde antikor oluþumunu uyaramaz veya
diðer bir ifade ile tavuk kan serumunda antikorlar
ÇLA, HI veya ELISA ile saptanamaz. Bu tip
durumlarda ise mutlaka bakteriyoloji veya PCR'
a gereksinim vardýr.
Diagnostics) PCR borosilikat kapillar içinde
gerçekleþtirilir. Bu durumda PCR ürünleri daha
spesifik þekilde elde edilmiþ ve testin duyarlýlýðý
daha da arttýrýlmýþ olur. Kýsaca Real-Time PCR,
klasik PCR'dan daha hýzlý ve daha duyarlý
diyebiliriz. Bundan dolayý Real-Time PCR ile belki
de PCR ile saptanamayacak MG hücreleri
saptanmýþ, negatif çýkacak kümeslere taný
koyulmuþ olacaktýr. Bu yöntemin burada
bahsetmiyeceðim baþka bazý laboratuarla ilgili
a va n t a j l a r ý d a a y r ý c a b u l u n m a k t a d ý r.
Toparlayacak olursak, sürülerin MG yönünden
"monitoring"i veya izlenmesi önce primer tarama
testleri olan ÇLA, HI veya ELISA ile yapýlýr. Daha
sonra pozitif çýkan sürüler mutlaka PCR veya
bakteriyoloji ile doðrulanmalýdýr. Ancak antikor
negatif MG-infekte sürüleri saptamak için veya
seroloji ile hiç uðraþmaksýzýn "hýzlý bir biçimde"
sürünün yalnýz bir testle infeksiyonunu öðrenmek
için kullanýlabilecek tek test PCR'dýr.
Real-Time PCR ve PCR testleri ile MG ve MS
infeksiyonlarýnýn teþhisi yaný sýra, bu hastalýklarýn
aþý suþlarý ile saha suþlarýnýn ayrýmý da
yapýlabilmektedir. MG canlý aþý suþlarýnýn
kullanýldýðý durumlarda, sürülerdeki infeksiyonun
taranmasý amacýyla aþý ve saha suþunun ayrýmý
PCR'ýn kanatlý mikoplazmalarýnýn aranmasýnda
kullanýmý 1990'lý yýllarda baþlamýþtýr. Bu sýradan
(konvansiyonel) PCR ile mikoplazmalara spesifik
bir gen bölgesi çoðaltýlarak, çoðalan gen bölgesi
(PCR ürünü veya amplikon) gel elektroforezi
denen bir yöntemle görüntülenip, moleküler
büyüklüðüne göre belirlenir. Böylece iki yöntem
kullanýlmýþ olur; PCR ve elektroforesis. PCR
ürünü tüplerden alýnarak elektroforeze tabi
tutulur ve DNA UV altýnda görüntülenir. Bu
iþlemler yaklaþýk 4-5 saat alýr. Son yýllarda PCR'ýn
bir çok tipi çýkmýþtýr. Bu modifikasyonlardan biri
de "Real-Time PCR" dýr. Real-Time PCR
yönteminde iþlem gerçekleþirken (PCR iþlemi),
PCR ürünü gerçek zamanlý (real-time) olarak
floresen artýþý þekilde bir bilgisayar monitoründe
görüntülenir. Böylece PCR sonrasý elektroforesis
iþlemine gerek kalmaz ve yaklaþýk 1 saatlik bir
süreden kar edilmiþ olur. "Real-Time PCR"
yöntemlerinden birinde (LightCycler PCR (Roche
4
MS, MI ve hindilere özel M.meleagridis (MM)
infeksiyonlarýnýn monitoringi içinde MG'deki
temel tarama prensipleri geçerlidir. Ancak MI
infeksiyonunu saptamada bir seroljik test
olmadýðý, MM için ise HI'nýn kullanýlmadýðý
bilinmelidir.
gerekmektedir. Ýyi optimize edilmiþ PCR buna
da olanak saðlamaktadýr. Örneðin, 6/85, ts-11,
F-strain MG aþý suþlarý birbirinden ve saha
suþundan ayrýlabilmektedir. Ayný þekilde MS aþý
suþu olan MS-H suþu da "wild type" saha
suþundan PCR ile ayýr edilebilmektedir.
Þu anda laboratuarýmýzda MG, MS, MI ve MM
i n f e k s i y o n l a r ý R e a l -T i m e P C R i l e
tanýmlanabilmektedir. MG ve MS aranmasý için
tracheal svab örneklerinden, MI için embriyolu
yumurta örneklerinden, MM için ise trachea,
cloacal svab ve infekte embriyo örneklerinden
yaralanýlmaktadýr. Bu DNA-tabanlý testlerin
optimizasyonu Tübitak ve Uludað Üniversitesi
araþtýrma projeleri ile gerçekleþmiþ, þu anda da
ayný baðlamda sürdürülmektedir. Bu avian
mycoplasmalara yönelik geliþtirilen real-time
PCR testleri yeteri kadar saha örneði ile
denenmiþtir ve rutin taný ile her hangi bir
problemle karþýlaþýlmayan tekrarlanabilirliðe
ulaþýlmýþtýr. Kullandýðýmýz MG-real-time PCR
yöntemimiz OIE'nin 21.11.2006 tarihli "Manual
of Diagnostic Tests and Vaccines for Terrestrial
Animals 2004" kitapçýðýndaki testen çok daha
fazla klinik örnek üzerinde deðerlendirilmiþ ve
doðru sonuç verir güvenilirliktedir. OIE de
tanýmlanan bu klasik PCR testinin taný kitapçýðýna
konulmasýnýn tek nedeni o tarihte bu MG-PCR
konusunda sýnýrlý sayýda da olsa MG-PCR ile ilgili
tek literatür olmasýdýr. Ancak testimizle
karþýlaþtýrýldýðýnda yukarýda da deðinildiði gibi,
bu testin klinik saha örneklerinde denenme
sayýsý çok azdýr. Sonuç olarak testimiz OIE
Manuelin'de tanýmlanan PCR gibi gerek deneysel
gerekse klinik saha örnekleriyle, hatta daha
fazlasý ile valide edilmiþ durumdadýr.
bugüne deðin 29 ayrý kümesten 577 tracheal
svab örneði MG deteksiyonu için yollanmýþtýr.
MG insidansý bu güne dek %6.41 olarak
hesaplanmýþtýr. Bunun yanýnda 29 sürüden 7'si
pozitif bulunarak, sürü infeksiyon oraný, % 24.3
olarak belirlenmiþtir. MS, MI ve MM testleri yeni
geliþtirildiði için henüz klinik bir test
uygulanmamýþtýr.
Mycoplasma moleküler tanýsýndan faydalanarak
yapýlabilecek diðer bir baþka uygulamada MG
ve MS saha ve aþý suþlarýnýn birbirinden ayrýmýný
saðlanmasýdýr. Bu konu özellikle kanatlý
sürülerinde Mycoplasma infeksiyonlarýna karþý
aþýlarýn kullanýldýðý durumlarda, kümes
kontrollerinin yapýlmasýna olanak saðlamasý
açýsýndan önemli bir konudur.
Mycoplasma PCR testleriyle ve Mycoplasma
izlemesi ile ilgili sorularýnýz olursa veya detaylý
bilgi almak isterseniz, lütfen sorularýnýzý elektronik
posta adreslerime veya telefonla direkt olarak
tarafýma sorunuz. Konuyla ilgili literatür de
istendiðinde verilebilir.
Test maliyeti örneklerin bir araya getirilmesi
(pooling) ile oldukça hesaplý bir duruma gelmiþtir.
Örneðin, Mycoplasma PCR maliyeti yaklaþýk 10
Euro civarýndadýr. Her bir kümesten 20 örnek
alýndýðý düþünüldüðünde ve her 5 örnek 1 örnek
olarak bir araya getirildiðinde, test maliyeti 20
örnek için 40 Euro'ya inmektedir. Bu da PCR
gibi son derece etkin bir test ve iþletmenini
kazanýmlarý göz önünde bulundurulduðunda
kanýmca son derece ekonomiktir.
MG Real-time PCR testi ile laboratuarýmýza
5
MÝKOPLAZMA ÝNFEKSÝYONLARININ TEÞHÝSÝ
VE SEROLOJÝK ÝZLEME PROGRAMLARININ
ÖNEMÝ
Uzm. Vet. Hekim Güney GÖKÇELÝK
GÝRÝÞ
Canlý üretimde birçok riskin büyüklüðü ötesinde,
Tavukçuluk Endüstrimizin geleceðini olumsuz
etkileyen iki büyük hastalýk problemine özellik
ve r i l m e l i d i r. B u n l a r ; " S a l m o n e l l a " ve
"Mikoplasma" enfeksiyonlarýdýr.
Bu ikisi kronik seyreden, ya da kronikleþtirdiðimiz
hastalýklardýr ve de yumurta yoluyla civcive
geçiþleri ile saðlýðý ve ekonomiyi en aðýr
etkileyenlerdir.
Salmonella enfeksiyonlarý, tüketici saðlýðýnýda
direkt etkileyen bir zoonoz olduðundan,
üretimden sofraya kadar etkili kontrolü
sistemlenmiþtir.
Buna karþýn, ekonomik olumsuzluðu ötesinde,
insan saðlýðýna direkt etkisi olmayan bir hastalýk
düþününüz ki, bu güne dek, ortak ve net bir
kontrol programý oluþturulamamýþ olsun; bu
Mg'dir.
Enfeksiyonla savaþýmda hedef eradikasyon
umutlu deðil, olumsuzluðunu minimize etmek
amaçlýdýr. Zira ticari broiler ve yumurtacýlarýn
artmasý ve bu sektörlerin kontrol-korumasýndaki
güçlük problemin sürekliliðinin nedeni olacaktýr.
Mikoplazmalarýn kontrolünde Dünyaca önerilen
sistemlerde ortak hedef; GPS bazýnda eradike
edip, PS seviyesinde ise, iyi bir biyogüvenirlilikle
hastalýktan arî yapýyý korumaya çalýþmaktýr.
Doðal enfeksiyonlarda kuluçka süresinin çok
uzayabilmesi, bulaþmanýn yavaþ olmasý ve de
klinik semptomlar gözlendiðinde çok gecikmiþ
olunacaðý nedenle, sýk taramalarla takibi çok
önem kazanýr. Dezavantaj olarak, izolasyonu da
çoðu kez uzun süreç gerektireceði ve sýk olarakta
6
baþarýsýz olunacaðýndan korumada serolojik
yoklamalarý esas almak gerekecektir. Böylece,
erken saptanabilen ocaðýný kurutarak yayýlýmýn
önü alýnabilir.
Bu hedefle ülkeler kendi sistemlerini
belirlemiþlerdir:
USA' da Mg, Ms ve Mm ulusal þartlarda kontrole
tabidir ve 4 aylýkken ari olmasý istenir.
AB ülkelerinde; Mg ve Mm; 90/539/EEC
direktifiyle; birlik içerisindeki ticareti, 3.ülkelerden
kanatlý ya da döllü yumurta ithalatlarýnda kaliteyi
kontrolde tutabilmek üzere, damýzlýk sürünün
yumurtaya baþlamasýndan hemen önce ve
devamýndaki her 3 ayda bir örneklemelerle
serolojik takibini þart koþmaktadýr.
7
Ýngiltere için kanatlý saðlýðý þemasýnda Mg ve
3-SEROLOJÝDE DUYARLILIK (SENSÝVÝTE)
Mm testlerinin yumurtaya girmeden 4 hafta
Testin enfekte /sürüyü belirleme yetisidir (Yanlýþ
öncesinden daha geride olmamak kaydýyla
baþlayýp, sonrasýnda da her 12 haftada bir
yapýlmasý istenmektedir. Önerilen örnekleme;
4000 ve daha yukarý sayýdaki sürü için 60 hayvan
ile %95 güvenirlikle,% 5 prevalansý ifade
etmektedir.% 99 güvenilirlikle gözleyebilmek
için örnek sayýsý 90 olmalýdýr.
Bizim mücadele programlarýmýz; USA sisteminin
4-SEROLOJÝDE ÖZGÜLLÜK (SPESÝFÝTE)
Testin negatif sürüyü saptama yetisidir (Yanlýþ
pozitif veriler olmamalýdýr)
HANGÝ GÜNDEN BAÞLAYARAK
ÖRNEKLEMELÝ
kötü bir montajýdýr, þartlarýmýz gerekleri esas
Yatay bulaþma zannedildiðinde çok daha yavaþtýr.
alýnmamýþtýr. Çünkü ülkeler, uygulanacak testlerin
Bulaþmada temel kaynak, enfekte anaçlardýr.
sýklýðýna ve düzeylerine; sürü tipi, test nedeni,
Enfeksiyon periyodunun ilk devresinde ,bulaþýk
þirket politikasý, ihracat gereksinimi ve finansiyal
yumurta yok denecek kadardýr, akut devresinde
sýnýrlamalar gibi bazý ulusal faktörlere baðlý
ise % 35 oranýnda etken taþýyan yumurta
olarak karar verirler.
üretebilirler. Bu oran,3-4 hafta sonrasýnda %
Bizde; Laboratuvarlarýmýz ve de temel
gereksinimlerini oluþturmaksýzýn, yaklaþýk
8.000.000 damýzlýðýmýzýn Mg, Ms ve Sp
kontrollerini yüklenilmiþtir, üstelik %5 oranýnda
örnekleme ve 6 ay ara ile tekrarý þartlarýyla. Bu
programýn yaklaþýk 400.000 serum örneðinin
iþlenmesi demek olduðu düþünülürse,
þartlarýmýzda,6 ayýn mesai saatleri toplamýnýn
yetmeyeceði görülecektir.
MG KONTROLÜNDE SEROLOJÝ
1'e kadar düþecektir ama hiçbir zaman sýfýr
olmayacaðý gibi zaman zaman hastalýk klinik
form da kazanacaktýr. Çýkan enfekte civcivlerde
ancak, 2.hafta sonunda klinik bulgular
göstereceklerdir. Dolayýsýyla þüpheli anaçlarýn
yumurta sarýsý kontrollerinden yola çýkabilmek
en hýzlý olanýdýr; Lam Agg. Testi ile yapýlabilir,
ama yalancý pozitifliðin önemli payý hesapta
tutulmalýdýr.
Civcivin ilk günündeki serolojik kontrolleri ELISA
testi ile saðlanmalýdýr. 48 saatten sonra iyi sonuç
1-SEROLOJÝDE AMAÇ
alýnmayabilir; antikorlar 4.günden giderek hýzla
Sürü geneli denetlenecektir.
azalacak ve 18. günde kaybolacaktýr.
Klinik belirtilerin varlýðýnda erken tanýya
Çabuk lam aglütinasyonla testi denenecekse,
yardýmcý olacaktýr.
civciv kan serumundaki yüksek lipit varlýðý
Damýzlýk sürülerde uygulanacak monitoring
nedeniyle yanlýþ pozitiflikler artacaðý hesapta
ve daha sýk takip gereken sürülerin
tutulmalýdýr. Bu türlü þüpheler yapýsýnda, "serum
tanýmlanmasý saðlanacaktýr.
katlý dilüsyonlarýyla" doðruya yaklaþýlabilir. Bu
2-SEROLOJÝDE KULLANILIRLIK
Serolojinin belirleyici olmasý için; klinik
belirtilerle birlikte pozitif olmasý yada sürünün
büyük bir yüzdesinin HI ve ELÝSA testlerle
pozitif bulunmasý gerekir.
Birçok durumda pozitif ya da þüpheli serolojik
bulgularýn kültür ve/veya PCR ile doðrulanmasý
gerekecektir.
8
negatif veriler olmamalýdýr).
durumda, güvenilir pozitif serum kontrolleriyle
testi doðrulamak önemlidir.
HANGÝ SIKLIKTA ÖRNEKLEME
Öncelikle; yumurta ve çýkan civcivlerin
temizliðinden emin olunmalýdýr.
Periyodik testleri 11-12.haftalardan giderek
baþlatýlmalý, riskler varlýðýnda 3 hafta ve izole
bölgelerde ise 4-6 hafta aralýklarla uygulama
önerilmelidir.
3 haftalýk aralýklarla test uygulamalarýnýn en
büyük avantajý, pozitif olarak belirlenen sürü
yumurtalarýnýn inkübatörden atýlabilmesi
olanaðýný saðlamasýdýr.
NE MÝKTAR SERUM
Enfeksiyonun kuluçka sürecinin çok deðiþken
olmasý ve sürüdeki yavaþ yayýlýmý göz önünde
t u t u l a ra k
fazla
sayýda
örnek
þ a r t t ý r.
pozitifliðin çapraz olarak Ms'e yansýmasý çok
daha seyrek olasýlýktýr).
Spesifite düþüktür.
Donmuþ serumlardan yapýlan test görsel
yanýlgýlar oluþturabilir.
Ya ð l ý a d j u va n l ý i n a k t i f a þ ý l a m a l a r ý n
devamýndaki 2-5 hafta içerisinde yanlýþ
pozitiflikler göstermesi ve bu olumsuzluðun
birkaç hafta sürmesi beklenebilir. Bu
þartlardaki pozitiflikler durumunda,2-3 hafta
sonra yeniden kontrol saðlanmalý ya da
izolasyona gidilmelidir.
% 5 o ra n ý n d a ya d a
standart olarak, her sürü
geneli için 500 serum
öngörülür. Pozitifliðin az ya
da yok, ama þüphelilerinin
fazlalýðý yapýsýnda, 20 gün
içerisinde, daha yüksek
sayýda serumla kontrolü
yinelemek doðru olanýdýr.
MÝKOPLAZMA
BULGULAMADA
SEROLOJÝK BAKILAR
AGLÜTÝNASYON
HI
ELÝSA
ÇABUK LAM AGG. TEST
IgM antikorlarý detekte
eder (7.günden sonra)
K o l a y,
hýzlý
ekonomiktir
antijene
ve
fakat
baðlý
olumsuzluklar sýktýr.
Ms
ile
müþterek
epitoplarý vardýr, kros
a g l ü t i n a s y o n
gösterebilir(Mg
9
Testteki negatiflik kesindir ama pozitiflikler
b u n l a r H I i l e ko n f i r m e e d i l m e l i d i r.
konfirme edilmelidir, serumlarýn inaktive
edilmesi önerilir.
Kit üretim farklýlýðý ve ortam þartlarý
laboratuvarlar arasý farklýlýklar oluþturur.
Civcivler ve yumurta sarýsýnda yanlýþ
pozitiflikler beklenir.
A n t i j e n ü r e t i m i n d e k i h a t a l a r s ý k t ý r.
% 15 oranýndaki pozitiflik sürü için kesin
kabul edilip, izolasyona gidilmelidir.
TÜP AGG. TEST
IgM
antikorlarý
detekte
e d e c e k t i r.
Yanlýþ pozitiflikler yönlü (Lam.Agg.'ye oranla)
daha emin sonuçlar beklenir.
Yine, antijen üretimine ilgili problemler sonucu
etkileyecektir.
HI TEST
IgG antikorlarý detekte edecektir
Çok daha spesifiktir.4 patojen için kullanýlabilir
deðerdedir.(Ancak, Ms, Mm ve Mi'nin bazý
suþlarýnda cevap alýnabilir).
Düþük ya da orta hassaslýktadýr.
H a s t a l ý k t a n 2 - 4 h a f t a s o n ra s ý n d a k i
reaksiyonlar detekte edilebilir.
Antijen üretimi problemdir (laboratuvarlar
arasý deðerlendirme farklýlýklarý sýktýr)
ELISA TEST
(1.jenerasyon üretimler baþarýlý deðildi.
Sonrasýnda, monoklonal antikorlara dayalý
immunodominant antijenlerle problemler büyük
çapta giderilebilmiþtir).
Öncelikle IgG ve fakat IgM antikorlarý da
detekte edeceði varsayýlýr.
Yüksek sensiviteye sahiptir
Spesifite, kit markalarýna göre deðiþkendir;
hafif ve aðýr zincirleri detekte edebilenler
tercih edilmelidir.
Özellikle genç damýzlýklarda, þüpheli ya da düþük
pozitifliklerin % 5'i yanlýþ deðerlendirilebilir;
10
TEÞHÝS
Altýn standart; izolasyon ya da PCR gayretleri,
klinik benzerlik ve/veya kesin serolojik
pozitifliklerin bulgulanmasý devamýndaki giriþim
olmalýdýr. Çünkü:
Erken serolojik test uygulamalarýnda antikor
saptanamayabilir,
Mg ve Ms'in orta güçteki suþlarý zayýf immun
yanýt oluþturabilir,
Þimiyoterapötik uygulamalarý devamýnda,
Kültür ve PCR negatif sonuçlar verebilir,
Antijenik olarak farklýlýk gösteren suþlar
saptanabilir,
Dayanaksýz uygulanan PCR testi ile, sürü
enfeksiyonunu ifade etmeyen sayýda yada
ortam kontaminantý olabilecek etkenler
deðerlendirmeye alýnmýþ olabilir.
Kültür
Trakeal veya konhal yarýktan alýnan svap örnekleri
laboratuvara ulaþtýrýlýr. Nonspesifik izolatlarýn
eradikasyonu için, kültür sonrasý, spesifik
antikorlarla desteklenmiþ idantifikasyona
gidilmesi önemlidir.
Kültür çalýþmalarý, örneklerin kontaminantlarla
kirlilik oranýna ve de yukarýda konu ettiðimiz
nonspesifik benzerlerin eradikasyonu sürecine
baðlý olarak uzayan ve çoðunlukla gerekli
çabuklukta olmayan bir zaman içerecektir.
Endüstrinin en inatçý ve adaptasyon yeteneði
yüksek patojenlerindendir,
Suþlar özellik deðiþtirebilirler,
Diðer enfeksiyonlarla iþbirliði geliþtirerek
problemi komplike edebilirler,
Konakçý hayvanda uzun süre canlý kalabilirler,
Teþhislerinde zorluklar yaþanýr,
Kontrol ve eradikasyon programý uygulamak
güçtür.
PCR
Gereði yetide organize
edildiðinde,
bu
þimdilerdeki en hýzlý ve
güvenilir metoddur.
Böyleyken;
Test ortamýna, örneðin
saðlanýþýna ve de
nonspesifik kirliliklere
baðlý yanlýþ verileri
beklenebilir.
Örneðin; anaçlarý Mg
negatif olan günlük
civcivlerde PCR
pozitiflikleri, sýk konu
edilen
hatalý
sonuçlardandýr.
Ýmmünohistokimya
Güvenilir bir testtir,
ama nonspesifik doku
markýrlarý yanýltýcýlýðý
göz ardý edilmemelidir
SONUÇ OLARAK;
SAVAÞIM GÜÇTÜR
Dünya hastalýðýdýr,
Yüksek hastalýk
i n s i d a n s ý
k a p a s i t e l i d i r l e r,
11
TÜRKÝYEDE DAMIZLIK SÜRÜLERDE
MYCOPLASMA ÝZLEME PROGRAMI
TÜRKÝYEDE MYCOPLASMA MEVZUATI VE ÜLKEMÝZDE
YAPILAN UYGULAMALAR
Dr. Asiye DAKMAN
Merkez Veteriner Kontrol ve Araþtýrma Enstitüsü
Etlik/Ankara
GÝRÝÞ
Kuluçkahane Ve Damýzlýk Kanatlý Ýþletmelerinin
Saðlýk Kontrollerinin Önemi
Tavukçuluk sektörü, hayvansal protein açýðýnýn
kapatýlmasý, halkýmýzýn dengeli ve saðlýklý
beslenmesi ve ülke ekonomisine katkýsý ile büyük
önem taþýmaktadýr. Soframýzda saðlýklý beyaz
et ve yumurta tüketimi ancak üretimin baþlangýç
noktasýnda saðlýklý damýzlýk sürülerin yetiþtirilmesi
ile baþlar. Saðlýklý sürülerin devamlýlýðýnýn
saðlanmasý ise ancak teknik, hijyenik ve saðlýk
açýsýndan uygun, biyogüvenlik önlemlerinin
alýndýðý ve düzenli saðlýk kontrollerinin yapýldýðý
iþletmeler ile mümkündür. Damýzlýk sürülerin
ve bu sürülerden elde edilen civcivlerin özellikle
vertikal yolla bulaþan hastalýklardan ari olup
olmadýðýnýn periyodik olarak kontrol edilmesi,
damýzlýk iþletmelerinde ülke genelinde saðlýk
yönünden bir örnekliliðinin saðlanmasý tavukçuluk
sektörü için büyük önem arz etmektedir.
Tavukçuluk sektöründe hizmetlerin etkinliðinin
artýrýlmasýna fayda saðlamak; kuluçkahane ve
damýzlýk iþletmelerinde hijyenik koþullarýn
iyileþtirilmesi ve özellikle insan ve hayvan saðlýðýný
korumak amacýyla hastalýklar yönünden sürülerin
peryodik olarak kontrol edilmesi, saðlýk, bakým
ve besleme hizmetlerinin dünyadaki yeni
geliþmeler çerçevesinde verilmesinin saðlanmasý
amacýyla Tarým ve Köy Ýþleri Bakanlýðý Koruma
Kontrol Genel Müdürlüðü, Veteriner Kontrol ve
Araþtýrma Enstitüleri marifetiyle Kuluçkahane
ve Damýzlýk Ýþletmelerinin kontrol faaliyetlerini
yürütmektedir.
12
Bu amaçla ilk olarak 3 Haziran 1989 tarih ve
20184 sayýlý Resmi Gazete'de yayýmlan
Kuluçkahane ve Damýzlýk Ýþletmelerinin Saðlýk
ve Kontrol Yönetmeliði yürürlüðe girmiþtir.1998
ve 2004 yýllarýnda yeni geliþmeler ve teknolojiler
göz önünde bulundurularak yönetmelik
güncellenmiþtir. Son olarak 20.03.2007 tarih ve
26468 sayýlý Resmi Gazete'de yayýmlanan
yönetmelik yürürlüðe girmiþtir.
KULUÇKAHANE VE DAMIZLIK KANATLI
ÝÞLETMELERÝ YÖNETMELÝÐÝ
Amaç
Kanatlý hayvanlara ait kuluçkahaneler ve
damýzlýk kanatlý iþletmelerinin teknik, hijyenik
ve saðlýklý þartlarda kurulmalarýný saðlamak,
Ýþletmenin atýk ve artýklarýnýn çevre ve toplum
saðlýðýna zarar vermesini önlemek,
biyogüvenlik tedbirlerinin alýnmasýný temin
etmek,
Kanatlý hayvan hastalýklarýnýn yayýlmasýný
engellemek,
Bu tür iþletmelerin yer seçim, kuruluþ ve
çalýþma izinlerini vermek,
Bakanlýkça belirlenen hastalýklardan ari olan
kuluçkahane ve damýzlýk kanatlý iþletmelerini
sertifikalandýrmaktýr.
Dayanak
Bu yönetmelik;
08.05.1986tarihli 3285 sayýlý Hayvan Saðlýðý
ve Zabýtasý Kanunu
07.08.1991 tarihli ve 441 sayýlý Tarým ve
Köyileri Bakanlýðýnýn Kuruluþ ve Görevleri
Hakkýnda Kanun Hükmünde Kararname'nin
2. maddesi
09.03.1954 tarihli ve 6343 sayýlý Veteriner
Hekimliði Mesleði Ýcrasýna, Türk Veteriner
13
Hekimleri Birliði ile Odalarýn Teþekkül Tarzýna
ve Göreceði Ýþlere Dair Kanunun 5. maddesi
ve 11.maddesinin 2. fýkrasýna dayanýlarak
hazýrlanmýþtýr.
Mevzuat Kapsamýnda Yürütülen
Faaliyetler
Kuluçkahane ve damýzlýk iþletmelerinin
kurulmasý için uygun yer seçimi,
Tesisin uygun koþullarda inþa edilmesinin ve
çalýþmasýnýn saðlanmasý,
Bu iþletmelerin en az yýlda 2 kez olmak üzere
düzenli saðlýk kontrollerinin yapýlmasý mevzuat
kapsamýnda yürütülen baþlýca faaliyetler
olarak sayýlabilir.
Çýkým makinelerine alýnan yumurtalarýn,
aktarma tarihi, dölsüz yumurta ve embriyo
ölümleri sayýsý ve oraný,
Çýkým bölümünden sonra saðlam, sakat,
kabuk altý ve ölü kanatlý yavru sayýsý, kuluçka
randýman grafiði,
Satýlabilir kanatlý yavru sayýsý,
" Ýþletmede çýkmýþ olan hastalýk kayýtlarýnýn
tutulmasý,
Ýþletmede elde edilen kanatlý hayvanlarýn
hangi kiþi veya kuruluþlara verildiðini gösterir
liste
Kuluçkahane ve Damýzlýk Ýþletmelerinin
Çalýþma ve Saðlýk Yönetmeliði
Denetim defteri kayýtlarý düzenli olarak
tutulmalýdýr.
Uygulama Talimatý
b) Kuluçkahane Bölümlerinin Saðlýk ve Hijyen
Kontrolü
Yönetmelik çerçevesinde uygulamada meydana
gelebilecek aksaklýklarý önlemek ve yönetmelik
gereðince ihtiyaç duyulan hususlarýn açýklanmasý
amacýyla 2004/49 Sayýlý uygulama talimatý
yürürlüðe konulmuþtur.
Uygulama Talimatýna göre Kuluçkahane ve
Damýzlýk iþletmelerinin kontrol faaliyetleri iki
ana baþlýk altýnda incelenebilir:
1.Kuluçkahane Kontrolü
Kuluçkahaneler,
Kuluçkahanelerin yeri;
Kuluçkahanenin bölümleri;
Kuluçkalýk yumurta temini;
Kuluçkahanenin hijyen þartlarý;
Kuluçkahanelerde saðlýk kontrolü için
sanitasyon kontrol kartýndaki koþullar
Ýþletmenin Sanitasyon
Uygunluðunun Kontrolü:
Yumurtalarýn Saðlýk Kontrolü:
Kabuk altý kalmýþ civciv ve embriyonal
ölümlerden laboratuvar muayeneleri için en az
5'er adet örnek alýnýr.
Civcivlerin Saðlýk Kontrolü:
Saðlýklý görünen civcivlerden en az 10 adet
örnek alýnýr.
Numunelerden Yapýlan Mikrobiyolojik Analizler
Kuluçkahanelerden alýnan örnekler
laboratuvarda;
- Total Bakteri
a) Kuluçkahane Ýþletmelerinde Tutulmasý Gereken
- Total Mantar
Kuluçkahaneye gelen yumurtalarýn orijini ve
kaç günlük olduklarý,
Kurallarýna
Kuluçkahanenin çeþitli bölümlerinden hava,
zemin ve duvardaki bakteri ve mantar sayýsýný
b e l i r l e m e k a m a c ý y l a p e r i yo d i k o l a ra k
mikrobiyolojik kontroller yapýlýr.
Kuluçkahanede tutulmasý gereken kayýtlar
yönünden kontrol edilirler.
Kayýt ve Ýstatistikler;
14
Kuluçka makinesine giren yumurtalarýn
miktarý, ýrký ve konuluþ tarihi,
- Salmonella spp
- Mycoplasma spp varlýðý yönünden incelenirler.
Kuluçkahanenin Asgari
Gereken Bölümleri
Kontrol Edilmesi
vakalarý, otopsi bulgularý, performans bilgilerini
gösterir kayýt cetvelleri,
Damýzlýk kanatlý iþletmelerinde bulaþýcý
hastalýklara karþý uygulanan aþýlama, ilaçlama
programlarý,
- Kuluçkahane giriþi,
- Ýdare, giyinme odasý,
- Soðuk oda,
Damýzlýk kanatlý iþletmelerinde aþýlama sonrasý
serolojik testlere ait sonuçlarý gösterir saðlýk
kontrol kartlarý,
- Yumurta tasnif odasý,
- Fumigasyon odasý,
Sorumlu veteriner hekimin bizzat kendisi
tarafýndan çýkýmdan sonra veya iþletmenin
- Ön ýsýtma odasý,
- Çalýþýr vaziyeteki geliþim
makinasý,
- Çalýþýr vaziyetteki boþ
çýkým makinasý
- Civciv tasnif odasý
- Yýkama odasý
2. Damýzlýk Kanatlý
Ýþletmelerinin Kontrolü
Damýzlýk iþletmeleri;
Damýzlýkçý iþletmenin yeri;
Damýzlýkçý iþletmenin
bölümleri;
hijyen þartlarý;
s a ð l ý k ko n t r o l ü i ç i n
sanitasyon kontrol
kartýndaki koþullar
tutulmasý gereken
kayýtlar; Kümeslerde
bulunan
kanatlý
hayvanlarýn saðlýk
yönünden periyodik
kontrollerinin takibi yapýlýr.
tedavi
kontrol
performans
Mycoplasma Enfeksiyonlarý Enteritisler ORT
a) Damýzlýk Kanatlý
Ýþletmelerinde Tutulmasý
Gereken Kayýt
Ýstatistikler;
ve
Premix
Damýzlýk
kanatlý
kümeslerine ait üretim,
ölüm, salgýn hastalýk
15
kendi kümeslerinde mevcut olan damýzlýklarýn
aþýlamalarý ile yapacaklarý saðlýk muayene
sonucunda düzenleyecekleri ve imza altýna
alacaklarý saðlýk raporlarý,
Ýþletmede çýkmýþ olan hastalýk kayýtlarýnýn
tutulmasý,
Ýþletmede elde edilen kanatlý hayvanlarýn
hangi kiþi veya kuruluþlara verildiðini gösterir
liste
Denetim Defteri kayýtlarý düzenli olarak
tutulmalýdýr.
b) Damýzlýk Ýþletmelerde Hijyen ve Saðlýk
Kontrolü:
Damýzlýk amaçla kanatlý yetiþtirilen kümesler en
az altý ayda bir olmak üzere ve gerektiðinde
süreye bakýlmaksýzýn saðlý kontrollerine tabii
tutulur. Saðlýk kontrolleri için sürüyü temsil
edecek kadar örnek alýnarak ilin baðlý bulunduðu
Veteriner Kontrol ve Araþtýrma Enstitüsünde
serolojik ve bakteriyolojik yönden incelenirler.
Özellikle Salmonella. Gallinarum, S. Pullorum,
S. enteritidis, S. typhimurium, Mycoplasma
gallisepticum, M. synovia ve M. melagridis
tarafýndan meydana getirilen hastalýklar
yönünden kontrolleri yapýlýr.
Damýzlýklarda Laboratuvar
Muayenesinden Önce Dikkat Edilecek
Hususlar
Bakteriyolojik ve serolojik testler yapýlmadan 3
hafta önce, bu muayenelerin sonuçlarýný olumsuz
yönde etkileyebilecek antibiyotik, kemoterapötik,
ilaç ve yaðlý adjuvanlý aþýlar kullanýlmamalýdýr.
Devekuþu iþletmelerinde yönetmelikte belirtilen
serolojik testler uygulanmaz.
Damýzlýklara Mycoplasma ve Salmonella
gallinarum aþýlarý uygulanmaz, ancak resmi
olarak ruhsatlandýrýlmýþ inaktif S.enteritidis aþýsý
kullanýlabilir.
16
Kanatlýlarda M. gallisepticum, M.synovia ve
hindilerde M. melagridis'in neden olduðu ve
vertikal yolla bulaþan infeksiyonlarýnýn önüne
geçmenin baþlangýç noktasý damýzlýk sürülerin
bu enfeksiyondan uzak tutmaktýr. Aksi takdirde
enfekte damýzlýk sürülerden elde edilen yumurta
ve civcivler aracýlýðý ile hastalýk nesilden nesile
ve ülke genelindeki diðer iþletmelere kolaylýkla
yayýlýr.Hastalýðýn tedavisinde kullanýlan
antibiyotikler olmakla beraber sürüdeki verim
düþüklüðü ve tedavi masraflarý nedeniyle önemli
ekonomik kayýplara neden olur. Enfekte
sürülerden elde edilen yumurtalar egg-deeping
yöntemi ile kullanýlabilse de asýl olan saðlýklý
hayvanlardan oluþan sürüleri oluþturmak ve
düzenli kontrollerle sürünün taranmasýdýr.
Mycoplasma Ýnfksiyonlarý Yönünden
Yapýlan Laboratuar Muayeneleri
a) Serolojik Testler
Tavuklarda 16 haftalýktan itibaren kontroller
baþlar,
Pure-line'larda sürüdeki diþi ve erkeklerinin
%5'i,
Grand parentlerin %5'i
Parent stok'larda, sürü 16 haftalýk olduðunda,
Mevcudu 5000'den az olan sürülerde, sürünün
%5'i,
5000 ve daha fazla ise en az 300 kanatlýdan
alýnan kan serum örnekleri serolojik yönden
muayene edilirler
Hindilerde 12 haftalýktan itibaren kontroller
baþlar,
300 veya daha az sayýdaki sürünün tamamý,
3000'e kadar olan sürülerde en az %10'nu,
3000'den fazla olan sürülerde 300 ,
Damýzlýk Kümeslerin
Sertifikasyonun takibi için, erkek sürüden
minimum 30 ve diþi sürüden minimum 60
kan serumu örneði 6 ay sonra yeniden test
edilmelidir.
Mikoplasma galliseptium, Mikoplasma synoviya
ve Mikoplasma meleagridis Enfeksiyonu
Yönünden Kontrolü
Süs kuþlarý 16 haftalýktan büyük olduklarýnda
veya seksüel olgunluða eriþtiklerinde (hangisi
önce olursa) kontrolleri baþlar
En az %1'inin kan serumu test edilir veya
sürünün %5'den seçilmiþ yumurta sarýsý test
edilir.
Ýthal edilen damýzlýk yumurtalarda
10.000 yumurtaya kadar rastgele seçilmiþ
30 adet,
10.000'den fazla yumurtadan ise 60 adet,
bakteriyolojik ve serolojik yöntemlerle
muayene edilir.
Þüpheli durumlarda, örnek alýnan yumurta
partisinden çýkan civcivler bakteriyolojik
yöntemle incelenir.
MG- MS -MM Yönünden Yapýlan Serolojik
Testler
Tarama Testleri
Çabuk serum aglütinasyon,
1:25 ve daha yüksek reaksiyonlar pozitif kabul
edilir.
d) Hemaglutinasyon- Hemaglutnasyon Ýnhibisyon
Testi (HA-HI)
Ig G'lerin tepit edilmesi esas alýnýr.
1 / 8 0 ve d a h a y ü k s e k t i t r e l e r p o z i t i f
1/40 veya 1/20 titreleri kuvvetli þüpheli kabul
edilir ve þüpheli durumlarda test tekrar edilir.
e) ELISA Testi
Kitin belirttiði metoda göre deðerlendirilir
MÝKOPLAZMA REAKTÖRLERÝNÝN TESPÝTÝ
Serolojik olarak pozitif bulunan sürülerde
reaktörlerin tespit edilmesi amacýyla etken
izolasyonu ve identifikasyonuna gidilir.
Serum plak dilüsyon,
Tüp aglütinasyon,
Doðrulama Testleri
Hemaglütinasyon inhibisyon,
ELISA
a) Çabuk Serum Aglütinasyon -Pleyt Aglutinasyon
Testi (PAT) :
Tarama Testi olarak kullanýlýr.MG, MS ve MM
antijenleri kullanýlarak yapýlýr.
Mycoplasma enfeksiyonlarýnýn baþlangýcýnda
ortaya çýkan IgM'lerin varlýðýnýn tespit edilmesi
esas alýnýr.
b ) S e r u m P l a k D i l ü s yo n Te s t i ( S P D )
Çabuk serum aglutinasyon testinde ortaya çýkan
nonspesifik reaksiyonlarý ve Mikoplasma
antikorlarýnýn düzeyini deðerlendirmede kullanýlýr
1/10 ve üzeri titre tespit edilmesi pozitif kabul
edilir.
c) Tüp Aglütinasyon Testi (TAT)
Mikoplasma antikorlarý düzeyini deðerlendirmede
kullanýlýr
17
Bu amaçla Muayene Ýçin Alýnacak Örnekler:
- Turbinantlar,
- Trachea,
- Hava keseleri, sinuslar, nasal pasajlar, solunum
yolu eksudatlarý,
- Sinoviyal sývý,
- Yumurtalar (sarý, sarý kesesi, membranlar ve
allantoik sývý) steril sývap ile direk olarak
örneklenir.
Etken Ýzolasyon ve Ýdentifikasyonu
Amacýyla Kullanýlan Yöntemler
Etken Ýzolasyonu
- Besi yerine ekim
Ta v u k
Yu m u r t a s ý n a
ekim
- Ýn Vivo Bio-assay Yöntemi
Bakteriyolojik Muayene
Doku örnekleri, eklem sývýsý inhibitör etkileri
nedeniyle 1/10 dilüe edildikten sonra ekilir.
18
PPLO broth ve PPLO agar (NAD, At serumu vb.
ile zenginleþtirilmiþ), Frey's Medium,
M.meleagridis gibi zor üreyen türler için yatýk
zenginleþtirilmiþ agar gibi özel besi yerleri
kulanýlmaktadýr.
S ý v ý b e s i ye r i n d e ü r e m e b e l i r t i l e r i
gözlendiðinde (pH düþmesi veya sývý
besiyerinin bulanmasý) veya inkübasyonun
4. ve 5. günlerinde sývý besiyerinden katý besi
yerine transfer edilir. Tüpler 37' °C'de 21 gün
inkübe edilir.
Petriler 3-5 gün 37' °C'de yüksek nem altýnda
inkübe edilir. her biri sývý besiyerine orjinal
izolasyon için transfer edilir.
PCR,
- Emriyolu
Örneklerden 2 adet sývý 2 adet katý
Mycoplasma besi yerine ekilir
Üreme koloni mikroskobunda kontrol edilir.
Küçük yuvarlak, yarý þeffaf, yüksek merkezli,
ortasý düðmeli koloniler mikoplazma olarak
þüphelenilir.
Ýzolatlar Ulusal Mycoplasma Referens
Laboratuvarý Pendik Veteriner Kontrol ve
Araþtýrma Enstitüsünde serotiplendirilir
19
PAT, TAT, SPD
Pozitif
Negatif
PAT, TAT, SPD
Pozitif
Klinik
Pozitif
Negatif
Sürü Enfekte
Negatif
HI, ELISA
Etken izolasyonu
PCR
Pozitif
Sürü Temiz
Sürü 14 Gün Sonra
Tekrar Test Edilir
HI, ELISA
Pozitif
Negatif
Pozitif
Negatif
Sürü Enfekte Sürü Þüpheli
Negatif
Etken izolasyonu PCR
Pozitif
Diagram-Damýzlýk Sürülerde M. gallisepticum,
M. synovia ve M. melagridis Yönünden Yapýlan
Laboratuar Muayeneleri ve Sonuçlarýn
Deðerlendirilmesi
Mycoplasma ile Enfekte Sürülere Yapýlan
Ýþlemler
Damýzlýk sürülerde, sürünün yumurtalarý
damýzlýk amacýyla kullanýlmaz. Bu arada
kümeste ve hayvanlarda gerekli sanitasyon
ve medikasyon tedbirleri alýnýr.
Bu iþlemler uygulanýp, medikasyon iþlemi
bittikten en az 3 hafta sonra bakteriyolojik
izolasyonda etken tespit edilemez ise, damýzlýk
sürüden elde edilen yumurtalarýn, bu sürü
damýzlýktan çýkarýlýncaya kadar, ancak EGGDEEPING uygulandýktan sonra kullanýmýna
izin verilir.
20
Negatif
Kaynaklar
1. Kuluçkahane ve Damýzlýk Ýþletmelerinin Saðlýk
Kontrol Yönetmeliði ve Talimatý (14.09.1998 Tarih
ve 23463 sayýlý Resmi Gazete)
2. K u l u ç k a h a n e
ve
Damýzlýk
Kanatlý
ÝþletmeleriYönetmeliði (20.03.2007 Tarih ve 26468
sayýlý Resmi Gazete)
3. K u l u ç k a h a n e
ve
Damýzlýk
Kanatlý
ÝþletmeleriYönetmeliði Ugulama Talimatý (Tarih ve
No: 30.11.2007/43)
4. Calnek, B.W., Barnes, H. J., Beard C. W. McDougald,
L.R. and Saif Y. M. (1997). Disease of Poultry
.Iowa State Universty Press. 10. Edition:191-220.
6. EU Directive 90/539/EEC
7. USDA APHIS Part 147 Auxiliary Provisions on
National Poultry Improvement Plan
TAVUKLARDA MÝKOPLAZMA ÝNFEKSÝYONLARI:
KORUMA VE KONTROL
Prof. Dr. Mehmet Akan
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi
Mikrobiyoloji Anabilim Dalý
e-posta: [email protected]
GÝRÝÞ
Ka n a t l ý h a y va n l a r d a s o l u n u m s i s t e m i
infeksiyonlarýnda önemli ekonomik kayýplar
oluþur. Bu hastalýklarda hayvanlarda; ölüm
oranýnda artma, ilave tedavi masraflarý,
broilerlerde yüksek ýskarta oraný, damýzlýk ve
yumurtacý sürülerde yumurta veriminde düþme,
yumurta kabuk kalitesinde bozulma, kuluçka
verimliliðinde azalma gözlenir. Tavuklarda görülen
mikoplazma infeksiyonlarý, hem ekonomik
kayýplar hem de koruma ve kontrol önlemleri
açýsýndan deðerlendirildiðinde en zor
hastalýklardýr. Bu grup hastalýklarda, koruma ve
kontrol uygulamalarýnýn daha iyi anlaþýlmasý
açýsýndan bazý genel bilgilerin paylaþýlmasý yararlý
olacaktýr.
Öncelikle etiyoloji incelendiðinde, farklý
mikoplazma etkenleri kanatlý hayvanlarda
hastalýk oluþturmaktadýr. Bu türler, Mycoplasma
g a l l i s e p t i c u m ( M g ) , M . s y n ov i a e ( M s ) ,
M.meleagridis (Mm), M.iowae (Mi) ve
M.gallinarum'dur. Bu etkenlerden en önemlisi
hem tavuklarda hem de hindilerde hastalýða
neden olan M.galllisepticum'dur. M. gallisepticum,
tavuklarda kronik solunum sistemi hastalýðý
(CRD) ve hindilerde infeksiyöz sinuzitise neden
olur. CRD özellikle E.coli olmak üzere bakteriyel
ve viral etkenlerle komplike olur. Böyle vakalar
komplike CRD (CCRD) olarak adlandýrýlýr. Bu
vakalarda ortaya çýkan kayýplar özellikle mortalite
ciddi düzeyde artar.
Ta v u k l a r d a g ö r ü l e n s o l u n u m s i s t e m i
infeksiyonlarýnýn etiyoloji oldukça farklý etkenler
tarafýndan oluþturulur ve genellikle birden fazla
mikroroganizma ve faktör etkilidir. Ancak bu
hastalýklarýn en sýk görülen etiyolojileri
incelendiðinde mikoplazma etkenleri özellikle
de M.gallisepticum önemli rol oynar. Saha
koþullarýnda en sýk görülen tablolara neden olan
mikroroganizma kombinasyonalarý aþaðýda
verilmiþtir.
Mikoplazma + E. coli
Mikoplazma + Adenovirus
Mikoplazma + Reovirus
Mikoplazma + Haemophilus paragallinarum
IBV + E.coli
NDV + E.coli
NDV (aþý) + Mikoplazma + E. coli
APV + E.coli
APV + Mikoplazma + E.coli
Yukarýdaki kombinasyonlar incelendiðinde
mikopazma etkenlerin önemi ortaya çýkmaktadýr.
Genel bir deðerlendirme yapýldýðýnda, solunum
sistemi infeksiyonlarýnda mikoplazmalarýn
rolünün olup olmadýðý dikkatle incelenmeli ve
bu sonuca göre koruma ve kontrol stratejileri
yapýlmalýdýr.
Hastalýðýn ekonomik yönden
deðerlendirilmesi
Hastalýkla mücadelede en önemli faktör, özellikle
damýzlýk sürülerde görülen bu infeksiyon üretimin
tüm aþamalarýnda performans kaybýna neden
olmasýdýr. Damýzlýklarda görülen M.gallisepticum
infeksiyonu, üretim ve kuluçka performansýnda
azalmaya neden olur. Buna ilave olarak kümes
bakým-idare koþullarýna göre de komplike vakalar
ortaya çýktýðýnda ölümler de görülebilir. Hastalýðýn
vertikal olarak bulaþmasý nedeniyle ayrý bir
öneme sahiptir. Hastalýkta en önemli kayýp,
mikoplazma ile infekte damýzlýklardan elde edilen
civcivlerde ortaya çýkan performans kaybýdýr.
Broiler sürülerde özellikle 3.haftadan sonra
baþlayan performans kayýplarý özellikle canlý
aðýrlýk hedeflerinde gerileme ve koplike
durumlarda artan mortalitedir. Yumurtacý
sürülerde ise, oluþan infeksiyonlarda tavuk
baþýna yumurta sayýsýnda azalma ve kabuk
kalitesinde bozulma görülür. Hastalýkta görülen
ekonomik kayýplarýn nedenleri aþaðýda maddeler
halinde verilmiþtir.
Canlý aðýrlýk hedeflerinden geri kalma
Birim canlý aðýrlýk için fazla yem tüketimi
Komplike vakalarda ölüm oranýnda ciddi
artýþlar
Damýzlýk sürülerde kuluçka veriminde düþme
21
Tavuklarda CRD ve hindilerde sinuzitis
nedeniyle kesimhanede imha oranýnda artýþ
Yumurta veriminde düþme ve toplam yumurta
sayýsýnda azalma
Saðaltým masraflarý
Bazý iþletmelerde kullanýlan aþý için harcamalar
Koruma ve kontrol programlarýnýn yeniden
organizasyonu
Yukarýda açýklanan kayýplarýn genel olarak
rakamsal ifadesi ortalama olarak; broiler
sürülerde %5-10 canlý aðýrlýk kaybý ve %1 ilave
mortalite; yumurtacý sürülerde 10-15 adet
yumurta/tavuk ve tüm verim döneminde %35 ilave mortalite ve damýzlýk sürülerde ise
yaklaþýk %3 kuluçka veriminde düþme ve %23 ilave mortalitedir.
Klinik bulgular ve makroskopik lezyonlar
Tavuklarda, doðal koþullarda inkübasyon süresi
genellikle 4 hafta olarak tanýmlanmaktadýr. Bu
süre deneysel koþullarda tavuklarda 6-21 gün
hindilerde ise 6-10 gündür. Hastalýkta klinik
bulgular sekonder infeksiyonlara baðlý olarak
deðiþir. Genç hayvanlar serolojik olarak pozitif
olmasýna karþýn herhangi bir klinik belirti
göstermeyebilir. Komplikasyon olmadýðý
durumlarda yumurtaya baþlamadan önce hafif
olarak ortaya çýkan solunum bulgularý gözlenebilir.
Klinik bulgular arasýnda, öksürük, burun akýntýsý
vardýr, hayvanlar nefes nefese, gaga hafif açýktýr,
yem tüketiminde azalma ve canlý aðýrlýk kaybý
dikkati çeker. Yumurtacýlarda yumurta veriminde
düþme, keratokonjuktivitis, yüzde ödem ve aþýrý
lakrimasyon da görülebilir. Horozlarda klinik
bulgular daha belirgindir.
Hindilerde ise, sinuslarda þiþkinlik, burun akýntýsý,
bazý vakalarda þiþkinliðe baðlý olarak gözlerde
kapanma, solunum sesleri, öksürük, soluk
almada güçlük görülür. Sinirsel form da görülebilir
ve bu formda tortikollis ve opistotonus þekillenir.
Tavuklarda morbitide yüksek, kümeste tüm
hayvanlar etkilenirler ancak hastalýðýn ciddiyeti
ve süresi bireysel olarak deðiþir. Mg
i n f e k s i y o n u n d a ö z e l l i k l e h a va k e s e s i
infeksiyonunda sýklýkla komplikasyona rastlanýr
ve E.coli bu komplikasyonda önemli bir rol oynar.
Mg infeksiyonu ile NDV ve IBV infeksiyonu da
komplike olmaktadýr. M.gallisepticum ile diðer
bakteriyel/viral etkenlerin komplike olduðu hava
kesesi infeksiyonunda ve kýþ aylarýnda hastalýk
oldukça uzun ve ciddi seyreder. Mortalite ergin
tavuklarda düþük, broilerlerde komplikasyona
baðlý olarak deðiþkendir. CCRD'de broilerlerde
mortalite özellikle kýþ aylarýnda %30'lara kadar
22
ulaþabilir, ilave olarak geliþmede gerilik dikkati
çeker.
Hastalýkta makroskopik olarak, burun, trachea,
bronþlar ve hava keselerinde kataral eksudat
dikkati çeker. Hindilerde sinuzitis belirgindir. Bu
tabloya tavuklarda da rastlanabilir. Hava kesesi
yangýsýnda kazeöz eksudata sýklýkla rastlanýr.
Pneumoninin farklý dereceleri görülebilir.
Tavuklarda ciddi hava kesesi infeksiyonunda,
fibrinöz, fibrinopurulent perihepatitis ve
p e r i k a r d i t i s g ö z l e n i r. E n d e r o l a r a k ,
keratokonjuktivitis, yüzde ödem ve korneal
opasite görülebilir.
M.synoviae infeksiyonlarý, tavuklarda çok sýk
görülen subklinik üst solunum yolu
infeksiyonudur. Bazý durumlarda sistemik seyir,
sinovitis ve büyüme geriliði görülür. Hava kesesi
yangýsý özellikle ND ve IB aþýlamalarý ile veya
baþka bir bakteri ile komplikasyonda daha da
belirginleþir. Ýyi koþullarda bakýlan sürülerde,
hastalýk hiçbir belirti ve lezyon olmadan
seyredebilir. Yumurta veriminde düþmeye neden
olur. Ýnfeksiyon 4 haftalýktan büyük hayvanlarda
görülür. Kronik infeksiyon akut fazý takiben
oluþur ve özellikle damýzlýklar için bir problem
yaratýr. Bulaþma hem lateral hem de vertikal
olabilir. Klinik belirti ile seyreden durumlarda
morbitide %2-75 düzeylerinde ve mortalite
genellikle %1'den azdýr.
Teþhis
Materyal: Trachea, hava kesesi, akciðer, sinus
içeriði izolasyon materyali olarak kullanýlabilir.
Ayrýca, tracheadan, özefagustan, damak
yarýðýndan ve kloakadan alýnan svablardan da
izolasyon yapýlmaktadýr. Horozlardan alýnan
semen ve tavuklarýn yumurta folikülleri de
izolasyon materyali olarak kullanýlmaktadýr.
Kuluçkada ise, kabuk altý ölü civcivler, kabuðu
kýrmýþ fakat çýkamamýþ olanlar materyal olarak
laboratuvara gönderilmelidir. Serolojik teþhiþ ve
izleme programlarýnýn uygulandýðý kümeslerden
kan serumlarý teþhis için yeterlidir. Genel olarak
hastalýðýn teþhisi iki þekilde yapýlabilmektedir.
Direkt Teþhis: Ýzolasyon ve identifikasyon,
immunperoksidaz, FAT ve moleküler yöntemler
(PCR, PCR/RFLP), mikoplazma etkenlerinin direkt
teþhisinde ve tiplendirilmesinde kullanýlmaktadýr.
Ýndirekt (Serolojik) Teþhis: Lam aglütinasyon
testi, hemaglütinasyon inhibisyon testi, ve ELISA,
mikoplazma infeksiyonlarýnýn indirekt teþhisinde
kullanýlan en genel yöntemlerdir.
Ayýrýcý Teþhis: Tavuklarda, viral hastalýklardan
IBV, NDV, APV infeksiyonlarý; bakteriyel
hastalýklardan infeksiyöz koriza ve tavuk
kolerasýndan ayrýlmalýdýr.
Türkiye'de Mycoplasma gallisepticum ve
M. synoviae infeksiyonlarýnýn Durumu
Türkiyede tavuklarda mikoplazma
infeksiyonlarýnýn yaygýnlý konusunda apýlmýþ
detaylý çalýþmalar sýnýrlý düzeydedir. Akan ve
ark. (2006), broiler damýzlýk ve broiler
kümeslerden saðlanan kan serumlarýnda (1320
kümesten 23768 adet) ELISA ile MG pozitifliðini
%25.5; MS pozitifliðini ise %42.1 olarak
saptamýþlardýr. Bu çalýþma dýþýnda hastalýðýn
direkt (PCR) ve indirekt yöntemlerle varlýðýný
saptayan çalýþmalar da bulunmaktadýr. Genel
olarak, pratikte bu hastalýðýn hem broiler hem
de yumurtacý sürülerde varlýðý iyi bilinmekte ve
bu vakalara uygun antibiyotiklerle tedavi
edilmektedirler. Ancak genel olarak iþletme
ve/veya entegrasyon düzeyinde hastalýðýn
kontrolü ile ilgili detaylý iþlemler yapýlmamaktadýr.
Mikoplazma Kontrol Programýnýn
Oluþturulmasý
Ýzleme kullanýlacak testin belirlenmesi:
Broiler ve yumurtacý iþletmelerde mikoplazma
izleme programýnýn oluþturulmasý, bu hastalýðýn
vermiþ olduðu performans kayýplarýný ve ilave
tedavi masraflarýný azalmada oldukça etkindir.
Bu nedenle iþletmeler kendi kapasitelerine ve
altyapýlarýna göre bir izleme programý
oluþturmalarý yarar saðlayacaktýr. Bu izleme
programlarýnda öncelikle test sistemi
belirlenmelidir. Serolojik teknikler oldukça pratik
sonuçlar vermektedir. Bu teknikler, aglütinasyon,
hemaglütinasyon inhibisyon (HI) ve ELISA'dýr.
Diðer test sistemleri ise hem doðrulama hem
de tarama testleri olarak kullanýlan PCR temelli
tekniklerdir. Etken izolasyon ve identifikasyonu
ise zahmetli olmasý nedeniyle kullanýlmamaktadýr.
Ancak suþlarýn özelliklerinin belirlenmesi gerekli
olduðu durumlarda yapýlabilir.
Ýþletmenin yapýsý: Yetiþtirme yönüne
bakýlmaksýzýn çiftlikte bulunan kümes ve
yetiþtirme þekli, mikoplazma kontrolünü
belirlemekte oldukça önemli bir faktördür. Kontrol
programýný, iþletmede tek yaþlý sürü ve hepsi
içeri-hepsi dýþarý sistemi ve mikroorganizmanýn
özellikleri dikkate alýnarak oluþturmak gereklidir.
Eðer bir iþletmede çok yaþlý bir yetiþtirme varsa,
mikoplazma infeksiyonlarýný bu iþletmeden
çýkarmak oldukça zordur.
Damýzlýklarýn durumu: Damýzlýk sürülerde
mikoplazma pozitifliði, tüm programý etkileyecek
niteliktedir. Bu nedenle, entegrasyonda saptanan
bir mikoplazma infeksiyonunun kaynaðý
araþtýrýlmalýdýr. Eðer damýzlýk orijinli ise, damýzlýk
sürülerden baþlayan kuluçka ve sahada ticari
iþletmelerde uygulanacak kontrol programý
önceden belirlenmeli ve hemen uygulamaya
geçilmelidir. Program her üç ayda olmak üzere
deðerlendirilmelidir. Damýzlýk sürüleri bulunan
iþletmeler mutlaka damýzlýk sürülerini belirli
aralýklarla mikoplazma yönünden izlemelidir.
Biyogüvenlik uygulamalarý: Ülkemizde en
çok konuþulan ancak fazla baþarý saðlanamayan
konular arasýnda biyogüvenlik uygulamalarý
gelmektedir. Eðer biyogüvenlik uygulamalarý
eksiksiz yapýlýyorsa iþletmeleye mikoplazma
infeksiyonlarý giremeyecektir. Biyogüvenlik
uygulamalarý her kümes/iþletme, entegrasyon
ve bölgesel düzeyde deðerlendirilmelidir. Genel
olarak mikroroganizmanýn yapýsý ve ekolojisi,
biyogüvenlik önlemleri için belirleyici ip uçlarý
verir. Mikoplazma etkenlerinin kontrolünde genel
olarak, infekte kanatlý hareketleri, insan
hareketleri, araçlar, fomit, ziyaretçi, pet hayvanlar
ve kuþlar önemlidir.
Tedavi: Mikoplazma infeksiyonlarýnýn varlýðý
belirlenen sürülerde tedavi uygulanmalýdýr. Bu
uygulamalar performans kaybýný önleyecektir.
Uygulanacak antibiyotik seçimi oldukça önemlidir.
Kümeslerde hastalýða neden olan etkenlerin
duyarlý olduðu antibiyotiklerin seçilmesi, tedavi
dozunda uygulanmasý ve yeterli süreyle verilmesi
önem taþýr. Etkenlerin mikoplazma tedavisinde
kullanýlan ilaçlara karþý direnç profilleri ve MIC
deðerleri ayrýca önem taþýmaktadýr. Mikoplazma
tedavsinde kullanýlan antibiyotikler arasýnda,
makrolidler (tylosin, eritromisin, aivlosin,
spiramisin, kitasamisin), tetrasiklinler
(klortetrasiklin, oksiterasiklin, doksisiklin),
tiamulin, kinolonlar (enrofloksasin, danofloksasin,
norfloksasin, imequil), tilmikosin, linkozamidler
(linkomisin, kanamisin) ve aminoglikozidler
(streptomisin, spektinomisin, gentamisin,
neomisin) bulunmaktadýr. Bu antibiyotikler,
hazýrlanma þekline göre içme suyu, yem ve
yumurta enjeksiyonu/daldýrma yöntemleri ile
uygulanabilir.
Aþýlar: Aþýlar, inaktif aþýlar ve canlý aþýlar olmak
üzere iki grupta toplanýr. Ülkemizde ruhsatlý
olmayan canlý aþýlar, Connecticut F ve ýsý mutant
6/85 ve ts-11 suþlarýndan hazýrlanmaktadýr.
Connecticut F suþu ile hazýrlanan aþýlar,
broilerlerde virulent R suþu ile yapýlan deneysel
23
infeksiyonlarda hava kesesi yangýsýnda farklý
düzeylerde koruma saðladýðý belirlenmiþtir. F
suþu, hindiler için patojen özelliktedir ve hastalýða
neden olmaktadýr. Son yýllarda ýsý-duyarlý
mutantlar (6/85 ve ts11 suþlarý) aþý olarak
kullanýlmaktadýr ve bu suþlar F suþuna göre
daha az virulense sahiptir. Bu aþýlarýn deneysel
infeksiyonlarda hava kesesi yangýsýnda azalmaya
neden olduðu belirtilmiþtir.
Aþýlamada inaktif aþýlar da kullanýlmaktadýr.
Bunun yaný sýra, mikoplazma infeksiyonlarýnýn
kontrolünde aþý geliþtirme çalýþmalarý devam
etmektedir. Bu amaçla hazýrlanan K5054 ve MSH aþýlarý ile birlikte rekombinant aþýlar da
bulunmaktadýr.
Sonuç
Tavukçuluk iþletmeleri için "Mikoplazma Kontrol
Programý"nýn oluþturulmasý gereklidir. Bu amaçla;
damýzlýk sürülerin mikoplazma negatifliði oldukça
önemlidir. Bu nedenle damýzlýk sürüler belirli
periyotlarda izleme programlarýna alýnmalýdýr.
Bu uygulamanýn 4-6 hafta arayla yapýlmasý,
infeksiyonu ilk aþamada yakalamak için önemlidir.
Biyogüvenlik uygulamalarýnýn eksiksiz yerine
getirilmesi ve infekte sürülerde tedavi iþlemlerin
uygulanmasý, mikoplazma nedenli kayýplarýn
önlenmesi ve ülke düzeyinde verimli bir üretim
yapýlabilmesini saðlayacaktýr.
Kaynaklar
Akan*********************
Bencina D (2005). Mycoplasma infections. 14. WVPC
Özet Kitabý, s: 99-109.
Calnec BW, Barnes HJ, Beard CW, McDougald LR,
Saif YM (1997). Diseases of Poultry. 10. Ed. Iowa
State University Pres, Iowa.
Jordan FTW, Pattison M (1996). Poultry Diseases. 4.
Ed, Saunders Company Ltd, London.
Ýzgür M, Akan M (2002). Kanatlý Hayvan Hastalýklarý.
Medisan Yayýnevi, Ankara
Saif YM, Barnes HJ, Glisson JR, Fadly AM, McDougald
LR, Swayne D (2001). Diseases of Poultry. 11. Ed.
Iowa State University Pres, Iowa.
VETERÝNER TAVUKÇULUK DERNEÐÝ
(Turkish Branch of WVPA)
DUYURU
Türkiye'de ve Avrupa Birliðinde Kanatlýlarda
Salmonella Ýnfeksiyonlarý ve Kontrol Programlarý
Entegrasyon düzeyinde Salmonella kontrolü
Salmonella kontrolünde biyogüvenlik uygulamalarý
Salmonellalarýn laboratuar teþhisi
Türkiye'de Salmonella sýklýðý ve mevzuat
Salmonella inhibitörleri ve yemde Salmonella kontrolü
Salmonella aþýlarý
Kesimhanelerde Salmonella kontrol programlarý
Avrupa Birliði'nde Salmonella sýklýðý ve mevzuat
Tarih: 21 Mayýs 2008
Yer: Büyük Anadolu Oteli-Esenboða / Ankara
Kayýt ücreti: 200 YTL
Konaklama: Tek kiþilik oda 85 YTL , çiftkiþilik oda :125 YTL
Hesap No: T. Ýþ Bankasý Dýþkapý Þubesi 4206-917468
Tüm ödemeler Veteriner Tavukçuluk Derneði'ne yapýlacaktýr.
Ýletiþim: 312- 5172565 - [email protected]
24

Mikoplazma İnfeksiyonlarının oplazma İnfeksiyonlarının Teşhisi ve

Transkript

Benzer belgeler

Kuş Gribi ve uş Gribi ve Gıda Güvenliği Kuş Gribi ve Gıda Güvenliği

Vetril %10

Listeria Monocytogenes Real-time PCR Tespit Kiti

Veteriner Farmakokinetik Çalıştayı

rapor için tıklayınız

PCR Bir reaksiyonun kurulması ve optimize edilmesi

Sempozyum Prof.Dr.Ender YARSAN - Türk Veteriner Hekimleri Birliği

patoloji laboratuvarı numune kabul kriterleri

atipik pnömoni (mikoplazma / klamidya)

ankara üniversitesi veteriner fakültesi eaeve akreditasyonu basın

Makaleyi İndir - Veteriner Kontrol Enstitüsü Müdürlükleri