T.C. SOSYAL GÜVENLĠK KURUMU BAġKANLIĞI DENETĠM

T.C.
SOSYAL GÜVENLĠK KURUMU
BAġKANLIĞI
LEONARDO DA VĠNCĠ
HAREKETLĠLĠK PORJESĠ
DENETĠM ELEMANLARININ
AVRUPA ĠSTĠHDAM VE SOSYAL POLĠTĠKALARI HAKKINDA
MESLEKĠ EĞĠTĠMĠ
ĠNGĠLTERE PROJE GRUBU RAPORU
2008
HAZIRLAYANLAR
Selim AKDENĠZ
MüfettiĢ Yrd
Proje Koordinatörü
ARĠF VARHAN
MüfettiĢ Yrd.
SÜLEYMAN SÜRÜCÜ
MüfettiĢ Yrd.
HALĠL ĠBRAHĠM DEVECĠ
MüfettiĢ Yrd.
YASĠN ALTUN
MüfettiĢ Yrd.
TAHA KEMAL KESKĠN
MüfettiĢ Yrd.
1
GĠRĠġ
Avrupa Birliği Eğitim Ve Gençlik Programları Merkezi BaĢkanlığı ( Ulusal Ajans ) tarafından
yürütülen Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları, 1 Ocak 2007 tarihi itibariyle yeni bir
döneme girmiĢtir. 2013 yılı sonuna kadar sürecek yedi yıllık bir dönemi kapsayan Hayatboyu
Öğrenim (LLP = Lifelong Learning Programme) Programları, önceki programlarda olduğu
gibi AB üyesi ülkeler, EFTA ülkeleri (Norveç, Ġzlanda ve LihtenĢtayn) ve Aday Ülkelerin
(Türkiye) katılımıyla gerçekleĢtirilecektir. Ayrıca, Batı Balkan ülkeleri ve Ġsviçre'nin de
önümüzdeki yıllarda programlara katılımı öngörülmektedir.
Ülkemiz, Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programlarına "tam üye" olarak 1 Nisan 2004
tarihinden itibaren katılmıĢtır. 2007 yılında Hayat Boyu Öğrenim Programı kapsamındaki
Leonardo Da Vinci programı için tüm Türkiye‟den toplam 2838 proje baĢvurusu ile 34.938
kiĢi için 64 milyon €‟luk hibe talep edilmiĢ, bu projelerden 401 proje baĢvuru desteklenmeye
değer bulunmuĢ ve 4.278 kiĢi için toplam 8 milyon€‟luk hibe sağlanmıĢtır. Mesleki eğitim
okulları ve merkezleri tüm projeler arasında %58 ile projeleri desteklenmeye en fazla uygun
görülen kurumlardır. Kamu Kurumları bu alanda %4 ile en az proje veren ve en az
desteklenen kurumlar arasında yer almaktadır.
Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin LPP'yi yasalaĢtıran 15 Kasım 2006 ve 1720/2006/EC
sayılı Kararı, Hayatboyu Öğrenme Programı'nın genel amacını Ģöyle ifade etmektedir:
“Hayatboyu öğrenme yoluyla Topluluğu ileri bir bilgi toplumu haline getirmek, daha çok ve
daha iyi iĢ imkânı yaratmak, sosyal bütünlüğü geliĢtirmek; çevrenin gelecek kuĢaklar için
daha iyi korunmasını sağlamak; özellikle de dünyada bir kalite referansına dönüĢmelerini
temin etmek amacıyla Topluluk içindeki eğitim ve öğretim sistemleri arasında karĢılıklı
değiĢim, iĢbirliği ve hareketliliği güçlendirmek”.
Hayatboyu Öğrenme Programının projeleri programa katılarak ulaĢılmasına yardımcı olması
beklenen farklı hedefleri aĢağıda verilmiĢtir.
Genel Hedefler
 Dünya kalitesinde bir referans noktası olmaları için Topluluk içindeki eğitim ve
öğretim sistemleri arasında değiĢim, iĢbirliği ve hareketliliği güçlendirmek
2
Özel Hedefler
 Eğitim alanındaki sistem ve uygulamalarda kaliteli bir Hayatboyu Öğrenmenin
geliĢimine katkıda bulunma, yüksek performans, yenilikçilik ve Avrupa boyutunu
desteklemek
 Hayatboyu öğrenme için bir Avrupa alanının gerçekleĢtirilmesini desteklemek
 Üye devletlerdeki Hayatboyu Öğrenme fırsatlarının kalitesinin, çekiciliğinin ve
eriĢebilirliğinin iyileĢtirilmesine yardımcı olmak
 Hayatboyu Öğrenmenin sosyal uyum, aktif vatandaĢlık, kültürler arası diyalog,
cinsiyet eĢitliği ve kiĢisel tatmine katkısını güçlendirmek
 Yaratıcılık, rekabetçilik, istihdam edilebilirlik ve giriĢimci ruhun artmasını
desteklemek
 Dil öğrenimini ve dil çeĢitliliğini desteklemek
Leonardo Da Vinci programı Hayat Boyu Öğrenme Programının alt programlarından birisidir.
Organizasyon ve içeriği Avrupa Birliği'ne üye ülkelerin sorumluluğunda olan Leonardo da
Vinci programı ile AB'ne üye ve aday ülkelerin mesleki eğitime yönelik politikalarını
desteklemek ve geliĢtirmek için yürütülen bir programdır.
Bu program; ülkeler arası iĢbirliğinin kullanılarak mesleki eğitim sistemleri ile
uygulamalarında kalitenin geliĢtirilmesini, yeniliklerin teĢvik edilmesini ve Avrupa
boyutunun yükseltilmesini amaç edinmiĢtir. Bu kapsamda gerçekleĢtirilen hareketlilik
faaliyetleri temel düzeyde mesleki eğitim almakta olan öğrenciler (IVT) ile, iĢsizler de dahil
olmak üzere iĢgücü dünyasındaki kiĢiler (PLM) ve mesleki eğitimden sorumlu kiĢilerin
(VETPRO) katıldığı ülkelerarası staj ve çalıĢma ziyareti olarak adlandırılabilir.
Burada esas nokta, temel mesleki eğitim ve sürekli mesleki eğitimin Avrupa boyutunun
güçlendirilmesi, kiĢilerin teori ve uygulama içeren faaliyetlerden, özellikle iĢ bağlantılı
eğitimle deneyim kazanmaya teĢvik edilmesi, dil becerilerinin, ülkelerarası bağlantıların,
eğitmenler ve insan kaynakları yöneticileri için baĢarılı uygulamaların değiĢimlerinin
geliĢtirilmesidir. Bu tür bir faaliyet alanı mesleki eğitim alanındaki tüm sosyal ortakların bir
araya gelmesini sağlayarak hem ülkelerarası iĢbirliğinin hem de iĢ dünyası ile eğitim
kurumları arasındaki iliĢkilerin güçlendirilmesi için yararlıdır.
3
Sosyal Güvenlik Kurumu BaĢkanlığı Rehberlik ve TeftiĢ BaĢkanlığı‟nda görevli mesleki
yeterlilik eğitimi devam eden müfettiĢ yardımcılarına yönelik mesleki eğitimlerine katkı
sağlamak amacıyla bir Leonardo Da Vinci Hareketlilik Projesi hazırlanmıĢ ve bu projeye
baĢkanlığımızdan 29 MüfettiĢ Yardımcısı katılmıĢtır.
Bu proje, mesleki yeterlilik eğitimi devam eden denetim elemanlarının uluslararası deneyim
kazanmasını, mesleki yabancı dil bilgilerini arttırmalarını, uluslar arası kuruluĢlar ile iĢbirliği
ve diyalog imkânlarını geliĢtirmelerini, mesleki geleceklerine yönelik ufuklarının açılmasını,
mesleki bilgi ve becerilerini arttırmayı, AB ülkelerindeki sosyal güvenlik uygulamaları ve bu
alandaki tecrübeleri gözlemlemeleri, kültürler arası farklılıkların tanımalarını, yaĢam boyu
eğitim yönünde motive edilmelerini amaçlamıĢtır.
Farklı kültürlerle tanıĢmıĢ, AB ile diyalog ve iĢbirliği fırsatı yakalamıĢ, yabancı dil bilgisini
arttırmıĢ denetim elemanlarının mesleklerindeki etkinlik ve verimlilikleri artacaktır. Sosyal
taraflara sosyal politika uygulamalarını rehberlik yaklaĢımı ile aktaracak olan denetim
elemanlarının daha nitelikli kiĢiler olması sosyal politikaların hayata geçirilmesini
hızlandıracaktır. Çok kültürlü ortamda birlikte çalıĢma alıĢkanlığı kazanma ve proje
çalıĢmasının gerçekleĢtiği ülkenin kültürünü tanıma fırsatı elde edilmiĢtir.
Proje ile yurtdıĢında her biri 9 hafta sürecek ve Ġngiltere, Fransa, Almanya, Avusturya ve
Ġrlanda olmak üzere beĢ Avrupa Birliği ülkesine gidildi. Katılımcılar, bu ülkelerde kamu
kurumları baĢta olmak üzere üniversitelere, özel kuruluĢlara, emek yoğun üretim yapan
fabrikalara ve sivil toplum kuruluĢlarına ziyaretler gerçekleĢtirdi. Ziyaretler neticesinde tüm
sosyal taraflarla görüĢmeler gerçekleĢtirerek hem ziyaret edilen ülkenin istihdam ve sosyal
politikaları hem de Avrupa Birliği‟nin o ülkedeki sosyal politika uygulamaları hakkında
detaylı bilgi toplama fırsatı elde edildi.
Avrupa Birliği‟ne üye devletlerin yakın zamanda gerçekleĢtirdiği reformlar ve tecrübeler
ülkemizde
gerçekleĢtirilecek
sosyal
güvenlik
reformuna
büyük
katkı
sağlayacağı
muhakkaktır. Almanya, Fransa ve Ġngiltere gibi Avrupa Birliği üyesi devletlerin kayıt dıĢı
istihdamla mücadele, emeklilik sistemi, sosyal güvenliğin finansmanı ve denetimi konularında
elde ettikleri kazanımları değerlendirilmelidir. Leonardo Da Vinci Hareketlilik projeleri her
yaĢ ve dönemde kiĢileri ihtiyaç duydukları alanlarda mesleki eğitim fırsatı sağlamaktadır.
4
Leonardo Da Vinci Hareketlilik Projesi kapsamında yurtdıĢında bir proje çalıĢmasına
katılmamız ve bu sayede mesleki bilgi birikimiz ve ufkumuzun geliĢmesine katkı
sağlamamıza imkan veren baĢta Sayın ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik,
Sosyal Güvenlik Kurumu BaĢkanı Fatih Acar ve Rehberlik Ve TeftiĢ BaĢkanı Mustafa
Apaydın‟a tüm proje ekibi adına teĢekkür ediyorum.
Selim AKDENĠZ
Proje Koordinatörü
5
GENEL BĠLGĠLER
Demografik Bilgiler
2001 Nüfus Sayımına göre Ġngiltere‟deki genel nüfusa dair bilgiler aĢağıdaki tabloda yer
almaktadır. Bu nüfus sayımı Ġngiltere ve Galler‟i kapsamaktadır. (Söz konusu istatistiklere
Ġskoçya dahil değildir.)
2001 Nüfus Sayımına dayalı söz konusu resmi verilere göre Ġngiltere ve Galler‟de yaĢayan
Türk nüfusu 52.893‟tür. Ulusal Ġstatistik Bürosu, bu sayının Türk vatandaĢlığı esasına dayalı
olmadığını, sadece Türkiye‟de doğan kiĢileri içerdiğini belirtmektedir. Dolayısıyla,
Ġngiltere‟de yaĢayan Kıbrıslı soydaĢlarımız bu rakama dahil değildir. Ancak, gerek
Konsolosluğumuza iĢlem yaptırmak için baĢvuran vatandaĢlarımıza dair kayıtlar, gerekse
Ġngiltere‟deki Türk dernekleri ve kuruluĢlarının tahmini rakamları, Türk nüfusunun 2001 yılı
verilerinin çok üstünde olduğuna iĢaret etmekte ve tahminler 150.000-350.000 arasında ifade
edilmektedir.
BaĢkonsolosluğumuz, Türk vatandaĢlarının sayısını
soydaĢlarımızın
sayısını
ise
Londra‟da
KKTC
Kıbrıs
150.000, Kıbrıslı
Temsilciliği‟nin
tahminleri
doğrultusunda 120.000 olarak öngörmektedir.
VatandaĢlarımızın yaklaĢık
% 74‟ü Londra‟da bulunmaktadır. Bunu %7 ile South East
(Güney Doğu) ve % 4.8 ile East (Doğu) bölgeleri izlemektedir. Diğer yerleĢim bölgelerindeki
6
Türk nüfus oranı % 2 ve altında olup nüfusumuzun en az olduğu yer Wales (Galler)
bölgesidir.
ÇalıĢan VatandaĢlarımızın Sayısı
Ekonomik faaliyeti olan vatandaĢlarımız kapsamında, bir iĢveren nezdinde veya kendi namına
tam/kısmi zamanlı çalıĢanlar, iĢsizler ve tam zamanlı öğrenci olup haftada 20 saat kısmi
zamanlı çalıĢmalarına izin verilenler yer almaktadır. ÇalıĢan vatandaĢlarımızın sayısı ise
18.179‟dur. Buna göre çalıĢan vatandaĢlarımız
ekonomik bakımdan faal olan % 42.5
oranındaki grubun % 34.4‟ünü oluĢturmaktadırlar.
Sayı
%
22458
42.5
ĠĢçi-Kısmi zamanlı
4118
7.79
ĠĢçi-Tam zamanlı
8043
15.22
Ekonomik Bakımdan Faal Olanlar
Kendi Namına ÇalıĢan-Kısmi zamanlı 814
1.5
Kendi Namına ÇalıĢan-Tam zamanlı
3691
6.98
ĠĢsiz
4279
8.09
Kısmi zamanlı çalıĢan öğrenciler
1513
2.86
23044
43.5
Emekli
935
1.76
Öğrenci
5388
10.17
Ev/Aile bakan
6671
12.59
Devamlı hasta ve iĢgöremez
2381
4.49
Diğerleri
7669
14.47
16-74 yaĢ grubunda olmayan
7389
13.94
TOPLAM
52891
100
Ekonomik Bakımdan Faal
Olmayanlar
7
Kaynak : Ulusal Ġstatistik Bürosu, 2001 Nüfus Sayımı Verileri, Türkiye doğumlulara ait
ayrıntılı tablolar
ÇalıĢan VatandaĢlarımızın YerleĢim Bölgelerine Göre Dağılımı
YerleĢim Bölgesi
Sayı
(%)
North East
296
1.31
North West
833
3.7
Yorkshire and the Humber
718
3.19
East Midlands
624
2.77
West Midlands
596
2.65
East
7494
33.3
London
14529
64.69
South East
2217
9.87
South West
848
3.77
Wales (Galler)
307
1.36
ĠNGĠLTERE VE
GALLER
TOPLAMI
22458
Kaynak: Ulusal Ġstatistik Bürosu, 2001 Nüfus Sayımı Verileri, Türkiye doğumlulara ait
ayrıntılı tablolar
8
Yukarıdaki tablonun incelenmesinden de görüleceği üzere vatandaĢlarımızın yaklaĢık %
65‟inin Londra‟da, % 33‟ünün East ve % 10‟unun South East‟te çalıĢtığı görülmektedir.
ÇalıĢan VatandaĢlarımızın ĠĢkollarına Göre Dağılımı
MESLEKLER
Sayı
Direktör ve üst düzey görevliler
3714
Profesyonel meslekler
1513
Yardımcı profesyonel ve teknik meslekler
1503
Ġdari / sekreterlik meslekleri
1137
Nitelikli ticari meslekler
2812
ġahsi hizmet meslekleri
1198
SatıĢ ve müĢteri hizmetleri meslekleri
1594
ĠĢleme ve makina operasyonları meslekleri
1649
Ġlk basamak meslekler (niteliksiz)
2608
TOPLAM
17728
ENDÜSTRĠ KOLU
Sayı
Tarım, hayvancılık, ormancılık
82
Balıkçılık
3
Madencilik
27
Ġmalat
1890
Elektrik, gaz ve su iĢleri
34
ĠnĢaat
536
Toptan ve perakende ticaret
3880
Otel, yiyecek (restoran)
4415
TaĢıma, depolama ve iletiĢim
1102
Mali aracılık
595
Emlak, kiralama vb. iĢ faaliyetleri
1924
Kamu yönetimi ve savunma, sosyal güvenlik
345
Eğitim
786
Sağlık
1002
9
Diğer
1110
TOPLAM
17731
Kaynak: Ulusal Ġstatistik Bürosu, 2001 Nüfus Sayımı Verileri, Türkiye doğumlulara ait
ayrıntılı tablolar
Yukarıdaki tabloların incelenmesinden de görüleceği üzere vatandaĢlarımızın daha ziyade
ticaretle uğraĢtığı ve yiyecek sektöründe çalıĢtığı, imalat, emlak, sağlık iĢlerinde de kayda
değer oranda vatandaĢımızın bulunduğu görülmektedir.
Ġngiltere‟de çifte vatandaĢlığın kabul görmesi nedeniyle giderek artan sayıda vatandaĢımız
Ġngiltere vatandaĢlığını da almaktadır.
Ġngiltere‟ye kabul edilen kiĢiler arasında en üst sırada Rusya vatandaĢları bulunmakta bunu
Polonya ve Türkiye izlemektedir.
Türkiye, halen Avrupa ülkeleri arasında vatandaĢları Ġngiltere‟ye en çok iltica talebinde
bulunan ülke konumundadır.
Resmi istatistikler (2001), çalıĢan vatandaĢlarımızın sayısını 23.000 civarında vermekle
birlikte, Ġngiltere istihdam piyasasında yaklaĢık 65.000 vatandaĢımızın bulunduğu ve
bunlardan 50.000 vatandaĢımızın bir iĢveren nezdinde veya kendi namına çalıĢmakta olduğu
kabul görmektedir. % 65‟i Londra‟da, % 33‟ü East‟de ve % 10‟u South East‟te çalıĢan
vatandaĢlarımızın daha ziyade ticaretle uğraĢtığı ve gıda sektöründe çalıĢtığı, imalat, emlak,
sağlık iĢlerinde de kayda değer oranda vatandaĢımızın bulunduğu görülmektedir. Türkler
arasında iĢsizlik oranı, özellikle uzun dönemli iĢsizlik, diğer yabancı gruplardaki iĢsizlik
oranına nazaran daha azdır. Ġngiltere‟de yabancılar arasında en yüksek iĢsizlik % 20 ile
Pakistanlı kadınlar arasındadır. Erkeklerde ise en yüksek iĢsizlik oranı Siyah Karayipli,
BangladeĢli ve Siyah Afrikalı gruplar arasında görülmektedir. Ġngiltere‟de istatistikler sadece
en yoğun yabancı gruplar bakımından ayrıntılı olarak tutulmaktadır. Diğer yabancılar
kategorisinde değerlendirilen vatandaĢlarımız bakımından ayrıntılı istihdam/iĢsizlik verileri
mevcut değildir. Ġngiltere‟de vatandaĢlarımızın, genellikle Türkler tarafından iĢletilen
iĢletmelerde ve çoğunlukları primleri ödenmeksizin (kartsız olarak tabir edilen Ģekilde) kayıt
dıĢı çalıĢtıkları ve sıklıkla iĢsizlik/maluliyet ya da benzer bir ödenek aldıkları durumda da
10
çalıĢmaya devam ettikleri bilinmektedir. Bu durum, çalıĢan vatandaĢlarımızla ilgili tahmini
değerlendirmeler yapılmasını bile zorlaĢtırmaktadır. Çoğunlukla kayıt dıĢı çalıĢsalar da
Türklerin son derece müteĢebbis oldukları ve Ġngiltere hazır yiyecek ve gıda sektöründe
giderek büyük bir ağırlık kazandıkları tartıĢmasız kabul görmektedir.
Ekonomik Ve Sosyal GeliĢmeler
BirleĢik Krallık ekonomisi, ABD, Japonya, Almanya ve Çin ekonomilerinden sonra dünyanın
en büyük 5. ekonomisidir. 2005 yılında 2.2 trilyon dolar olan Gayri Safi Ġç Hasıla, 2006 yılı
Kasım ayı fiyatları bazında 1.16 trilyon Sterline tekabül etmektedir. Ġngiltere ekonomisi, 2006
yılının 3. çeyreğinde % 0.7 oranında büyüme göstermiĢtir. En fazla büyüme hizmet
sektöründe gerçekleĢmiĢtir. Yıllık büyüme oranı ise % 2.8‟dir. Enflasyon, Ekim ayında % 2.4
olarak kaydedilmiĢtir. 2005-2006 yıllık enflasyon oranı ise % 1.9 olarak gerçekleĢmiĢtir (Bu
oran 2001/2002 döneminden 2005/2006 dönemine kadar ortalama % 2.6 idi).
BirleĢik Krallık halkı dünya zenginlik sıralamasının 12. sırasında yer almaktadır. Dünya
Bankası, bu ülkede yaĢayan bir kiĢinin yıllık gelir ortalamasını 37.600 Amerikan Doları
olarak tahmin etmektedir. Bu rakam, 2006 yılı Kasım ayı fiyatları itibariyle19.840 Sterline
tekabül etmektedir.
Gayri Safi Ġç Hasılanın çeyrek dönem ortalama büyüme oranı, AB ortalaması ile Avrupa
Bölgesi (Eurozone) üyeleri ortalamasının üzerindedir. Sterlin, diğer baĢlıca para birimlerine
göre oldukça iyi bir performans göstermiĢ ve Japon Yenine ve Dolarına göre son 5 yılda değer
kazanmıĢ ancak Euro‟ya göre biraz değer kaybetmiĢtir.
Ekonomide en güçlü sektör iĢ ve finans hizmetleridir. Bu sektör, ekonomik çıktının % 33‟üne
tekabül etmekte ve payı % 14.1 olan imalat sektörünün 2 katından fazla bir büyüklüğe sahip
bulunmaktadır.
Ekonomik performansı en iyi olan bölge Londra‟dır. Bunu Güney Doğu Ġngiltere yakından
izlemektedir. Bu iki bölge, toplam Brüt Katma Değer‟in (Gross Value Added/GVA) yaklaĢık
1/3‟ünü sağlamaktadırlar. BirleĢik Krallık‟ta en yüksek Brüt Katma Değere Ġngiltere sahip
olup bunu Ġskoçya takip etmektedir.
11
BirleĢik Krallık‟ta 1.6 milyon‟un üstünde Katma Değer Vergisi kayıtlı iĢletme bulunmaktadır.
Bu iĢletmelerin % 94‟ü, 20‟den az iĢçi istihdam etmektedir.
BirleĢik Krallık, G8‟ler ve AB‟de en yüksek istihdam oranlarına sahip ülkelerden biri
konumundadır. ĠĢsizlik oranları son 50 yılın en alt seviyesindedir. Makroekonomik istikrar, iĢ
piyasası reformları ile desteklenerek
yüksek istihdam ve düĢük iĢsizlik seviyelerine
ulaĢılmıĢtır. Halen % 74.5 olan istihdam seviyesi ile AB‟de en yüksek istihdam oranına sahip
4. ülke konumunda olup, 2010 yılına kadar % 70 olarak belirlenen Lizbon istihdam hedefini
Ģimdiden aĢmıĢtır. Bunun yanısıra, Lizbon‟un diğer iki temel hedefi olan kadın istihdamının
%60‟a çıkarılması hedefini % 65.9, yaĢlıların istihdamının % 50‟ye çıkarılması hedefini ise %
56.9 oranları ile Ģimdiden aĢmıĢ durumdadır. BirleĢik Krallık, çalıĢma yaĢındaki nüfusun %
80‟ini istihdam etmek gibi uzun dönemli bir hedefe sahiptir. Ortalama ücretler yüksektir ve
AB ülkeleri ile kıyaslandığında daha hızlı büyümektedir. Ulusal asgari ücret, enflasyon
seviyesinin oldukça üzerindedir.
Gerek ödemeler gerekse ticaret dengesi açık vermektedir. Bu durum, ülkeden finansal çıkıĢın,
finansal giriĢten daha büyük olduğuna iĢaret etmekte (2006 yılının ikinci çeyreğindeki açık
yaklaĢık 8.4 milyar Sterlindir) ve ihraç edilenden daha fazla mal ve hizmetin ithal edildiğini
göstermektedir (2006 yılı Eylül itibariyle açık 4 milyar Sterlindir).
Hükümet, 2005/2006 mali yılında 36 milyar Sterlin borç almıĢtır. Genel borç seviyesi 529.1
milyar Sterlindir. Toplam kiĢisel borç miktarı ise 1.258 trilyon Sterlin olup bunun 212 milyar
Sterlinini kiĢisel tüketici kredileri, 1.046 trilyon Sterlinini ise ipotek karĢılığı verilen krediler
oluĢturmaktadır.
BirleĢik Krallığın mali pozisyonu, açık ve borç bakımından OECD ortalamasının ve G7
ortalamasının altında olup diğer ülkelerle kıyaslandığında avantajlı konumdadır.
Kayıt dıĢı ekonomi, Gayri Safi Ġç Hasılanın % 10.6‟sı oranında tahmin edilmektedir. Yasa dıĢı
faaliyetlerden elde edilen gelir, yasal olmakla birlikte beyan edilmeyen gelire kıyaslandığında
Gayri Safi Ġç Hasılanın % 2‟si oranındadır. Yasa dıĢı iĢlemleri önlemek üzere 2002 yılında
„The Proceeds of Crime Act‟ adlı yasa çıkarılmıĢtır.
12
BirleĢik Krallığın güçlü performansının yanı sıra halen aĢılması gereken sorunları
bulunmaktadır.
ĠĢsiz
hane
halklarında
yaĢayan
bireylerin
sayısının
azaltılmasına
çalıĢılmaktadır. Yoksulluk riskiyle karĢı karĢıya olan hane halklarındaki çocukların sayısı her
ne kadar 1997/98 yılından 2004/05 yılına kadar AB‟deki en yüksek oran olan % 27‟den %
22‟ye düĢürülmüĢse de, AB- 25 ülkenin ortalaması olan % 20‟nin üzerindedir.
Gelir dağılımı göstergeleri, halen gelir eĢitsizliklerinin AB ortalamasının üzerinde olduğunu
göstermektedir.
Yoksulluk riskiyle karĢı karĢıya olan emeklilerin 1997/98 yılında % 27 olan oranı 2004/05
yılında % 23‟e düĢmüĢ olmakla birlikte, bu halen % 16 olan AB 25 ülke ortalamasının çok
üzerindedir.
Ġstihdam
Ġstihdam Piyasasına ĠliĢkin Genel Bilgi Ve Değerlendirmeler
ĠĢ piyasası güçlü bir pozisyon göstermektedir.
2006 Temmuz-Eylül arasında 25.99 milyon kiĢinin istihdamda olduğu tespit
edilmiĢtir. Bu, kaydedilen en yüksek istihdam oranlarından biridir.
Ġstihdam oranı % 74.5 oranı olup, yıl içinde 0.3, Temmuz-Eylül döneminde ise 0.1
puanlık az bir düĢüĢ göstermiĢtir.
Ekonomik faaliyet içinde olmayanların oranı % 21 olup, 1992‟den beri kaydedilen en
düĢük orana yakındır.
ILO iĢsizliği % 5.6‟dır. Bu, hem yıl içinde hem de sözkonusu çeyrek dönemde artıĢ
trendi göstermekle birlikte 1970‟lerden beri görülmeyen ölçüde makul seviyelerde
kaydedilmektedir.
13
BoĢ iĢler, 600 binin üzerinde yüksek bir oranda, iĢten çıkarmalar ise düĢük bir
orandadır.
Çalışan veya iş arayanların sayısı yükselirken ekonomik olarak faal olmayanların oranı
azalmaktadır.
Ġstihdam yıl içinde 192 bin, son çeyrekte ise 56.000 artmıĢtır.
Daha çok sayıda insan iĢ aramaktadır. ILO iĢsizlik oranı 1.71 milyon olup, belirtilen
çeyrekte 27 bin artıĢa ve bir önceki yıla kıyasla ise 263 bin artıĢa iĢaret etmektedir.
Ekonomik olarak faal olmama oranı son çeyrekte az bir oranda artmakla birlikte yıl
boyunca düĢme eğiliminde olup % 0.3 düĢmüĢtür. Bu düĢme, ILO iĢsizlik oranındaki
artıĢı büyük ölçüde açıklamaktadır.
Çalışamadıkları için ödenek alan kişilerin toplam sayısı yıl boyunca büyük ölçüde
istikrarlılık arzetmiştir. İşgöremezlik ödenekleri ve tek ebeveynli ailelere verilen ödenekleri
talep edenlerin sayısı düşerken işsizlik ödeneği talep edenlerin sayısında artış
kaydedilmiştir.
2006 yılı Ekim ayı itibariyle, ĠĢsizlik Ödeneği alanların sayısı 961.3 bindir. Bu bir
önceki aya göre 1.2 bin artıĢa, bir önceki yıla göre ise 70.1 bin artıĢa iĢaret etmektedir.
ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı tarafından 9 Kasım 2006 tarihinde yayınlanan farklı
istatistikler ise iĢgöremezlik ödeneği alanların sayısının 2006 yılı Mayıs ayına kadar
54 binlik hızlı bir düĢme ile 2.69 milyona, tek ebeveynli aile ödeneklerinin ise 14
binlik bir düĢme ile 775 bine gerilediğini göstermektedir.
Boş işler yüksek, işten çıkarmalar ise düşük orandadır ve giderek düşmektedir.
BoĢ iĢlere dair araĢtırmalar, 2006 yılı Ekim ayından önceki 3 aylık dönemde 602.6 bin
boĢ iĢ olduğunu göstermektedir. Bu, bir önceki çeyrek ile hemen hemen aynı
orandadır. Her çalıĢma günü 10 binden fazla yeni boĢ iĢ, Kamu Ġstihdam Bürolarına
bildirilmekte ve en az o kadar bir miktar da diğer istihdam kanalları yoluyla
eklenmektedir.
14
ĠĢten çıkarmalar rekor seviyede düĢük oranlardadır. Temmuz-Eylül çeyreğinde 141
bin iĢten çıkarma kaydedilmiĢtir. Bu oran 3 ay önce 3 bin daha fazla olup ancak geçen
yılın bu dönemine kıyasla 19 bin daha azdır.
Kazançlardaki büyüme Eylül ayına kadar olan dönemde %3.9 ile Ağustos ayına göre 0.3
puan daha azdır.
Ġkramiyeler hariç olmak üzere ortalama kazanç büyümesi % 3.5 olup bir önceki aydan 0.1
puan daha azdır.
1997 Seçimlerinden Kasım 2006 ayına kadar Değerlendirme
ÇalıĢanların sayısı 2.5 milyondan 29 milyona çıkmıĢtır. Bu, G7‟ler içindeki en yüksek
oran, dünyadaki ise en yüksek oranlardan biridir.
ÇalıĢma yaĢındakilerin oranı 2.5 milyon artmıĢtır. Bu oran, % 5.8‟lik bir artıĢa tekabül
etmektedir.
Ġstihdam oranı % 1.8 artarak % 74.5‟a ulaĢmıĢtır. 1997 seçimlerinden itibaren
istihdam edilen sayısı 2.559 milyon artarak 2006 yılı Temmuz-Eylül çeyreği itibariyle
28.986‟ya ulaĢmıĢtır.
Ġstihdam BirleĢik Krallığın her bölgesinde artmıĢtır.
ĠĢgücü piyasasındaki iĢlerin sayısı 1997 Mart seçimlerinden itibaren 2.86 milyon
artarak Haziran ayında 31.058 olarak kaydedilmiĢtir.
2006 yılı Haziran ayında iĢlerin % 60.4‟ünün hizmetlerde, % 10.7‟sinin imalat, %
6.9‟unun yapı iĢleri, kalanının ise tarım, balıkçılık, enerji ve su iĢlerinde olduğu
kaydedilmiĢtir.
1997 seçimlerinden sonra iĢgücü piyasasındaki iĢlerin kamu idaresi, eğitim ve sağlık
sektöründe 1.433.000, finans ve iĢ hizmetlerinde 1.254.000, Dağıtım, Otel ve Restaron
iĢlerinde 508.000, Yapı ĠĢlerinde 392.000, diğer hizmetlerde 381.000 ve UlaĢtırma ve
ĠletiĢim Hizmetlerinde 225.000 arttığı, Enerji ve Su iĢlerinde 48.000, Tarım ve
Balıkçılıkta 123.000, Ġmalatta ise 1.161.000 düĢtüğü kaydedilmiĢtir.
ILO iĢsizlik oranı 339 bin, iĢsizlik ödeneği talep edenlerin sayısı ise 658 bin
düĢmüĢtür.
15
ĠĢsizlik ödeneğindeki düĢmenin iĢsizliğin daha önce en yüksek olduğu bölgelerde
gerçekleĢtiği tespit edilmiĢtir.
Uzun dönemli iĢsizlik ödeneği talep edenlerin sayısı da azalarak 30 yılda kaydedilen
en düĢük seviyeye yaklaĢmıĢtır.
Gençlerde iĢsizlik ödeneği alanların sayısı 1/3 oranında azalmıĢtır.
Gençlerde uzun dönemli iĢsizlik (6 ay ve üstü) ödeneği alanların sayısı yaklaĢık 2/3
oranında azalmıĢtır.
Gençlerde 12 ayı aĢan uzun dönemli iĢsizlik ödeneği alan sayısı yok denecek kadar
azalmıĢtır.
ĠĢgöremezlik ve tek ebeveynli aile ödenekleri alanların sayısı 139 bin azalmıĢtır. Bu
düĢmeler özellikle
ödenek alma oranlarının en yüksek olduğu bölgelerde
gerçekleĢmiĢtir.
Uluslar arası İstihdam Karşılaştırmaları 2005
Birleşik Krallık, G7’ler arasındaki en yüksek istihdam oranına sahiptir.
Yukarıdaki rakamlar 2005 yılına ve BirleĢik Krallık ile ABD‟de 16-64, diğer ülkelerde ise 1564 yaĢ grubuna aittir.
Kaynak: OECD 2006. BirleĢik Krallık‟taki son istihdam oranı Temmuz-Eylül 2006 itibariyle
% 74.5‟tir.
16
Birleşik Krallık 25 AB ülkesi arasında en yüksek istihdam oranına sahip 4. ülkedir.
%
1. Danimarka
75.90
2. Hollanda
73.20
3. Ġsveç
72.50
4. UK
71.70
5. Avusturya
68.60
6. Kıbrıs
68.50
7. Finlandiya
68.40
8. Ġrlanda
67.60
9. Portekiz
67.50
10. Slovenya
66.00
11.Almanya
65.40
12.Çek Cumhuriyeti 64.80
13.Estonya
64.40
14.Lüksemburg
63.60
15.Ġspanya
63.30
16.Letonya
63.30
17.Fransa
63.10
18.Litvanya
62.60
19.Belçika
61.10
20.Yunanistan
60.10
21.Slovakya
57.70
22.Ġtalya
57.60
23.Macaristan
56.90
24.Malta
53.90
25.Polonya
52.80
Rakamlar 2005 yılına ve 15-64 yaĢ grubuna aittir. Kaynak: Eurostat
17
Birleşik Krallık istihdam oranları OECD ve AB25 ortalamalarının üzerindedir.
BirleĢik Krallık G7‟ler arasında en düĢük iĢsizlik oranları sıralamasında 3. ülkedir.
Rakamlar, 2006 yılı Eylül itibariyle OECD Standart (ILO) iĢsizlik oranlarını göstermektedir.
Ġstisnası UK (Temmuz 2006) ve Ġtalya‟dır (Haziran 2006). Kaynak: OECD, Kasım 2006
18
Birleşik Krallık AB25 arasında en düşük işsizlik oranına sahip 8. ülkedir.
%
1. Danimarka
3.5
2. Hollanda
4.0
3. Ġrlanda
4.2
4. Estonya
4.4
5. Avusturya
4.7
6. Lüksemburg
4.9
7. Kıbrıs
5.0
8. UK
5.6
9. Slovenya
5.7
10.Litvanya
6.1
11.Ġsveç
6.3
12.Ġtalya
6.8
12.Letonya
6.8
14.Çek Cumhuriyeti 7.0
15.Portekiz
7.2
16.Malta
7.5
17.Macaristan
7.6
18.Ġspanya
7.9
19.Finlandiya
7.9
20.Belçika
8.6
21.Almanya
8.7
22.Fransa
8.9
23.Yunanistan
9.0
24.Slovakya
12.8
25.Polonya
14.1
Yukarıdaki rakamlar 2006 Eylül itibariyle ILO iĢsizlik oranlarını göstermektedir. Ġstisnaları:
UK (Temmuz 2006), Ġtalya ve Yunanistan (2006 2. çeyreği), Ġsveç (Mart 2005). Kaynak:
Eurostat, Kasım 2006
19
BirleĢik Krallık iĢsizlik oranı hem OECD hem de AB25 ortalamasının altındadır.
UK
% 5.6 ; OECD % 6.0 ; EU25 % 8.0
20
PROJE KAPSAMINDA GERÇEKLEġTĠRĠLEN FAALĠYETLER
VE ELDE EDĠLEN KAZANIMLAR
Sosyal
Güvenlik
Kurumu‟nun
Leonardo Da Vinci Hareketlilik
Projesi
kapsamında
Ġngiltere‟ye
çalıĢma ziyaretinde bulunan proje
ekibi Türkiye Cumhuriyeti Londra
Büyükelçisi
Yiğit
ziyaret
etmiĢtir.
Büyükelçimiz,
kabullerinde
ALPOGAN‟I
Sayın
proje
ziyaret
ekibini
nedeniyle
duyduğu
memnuniyeti
getirmiĢtir.
Ve
genç
dile
MüfettiĢ
Yardımcıları‟nın Leonardo Da Vinci Projesi gibi projelerle yurtdıĢına çalıĢma ziyaretleri
yapmalarının mesleki yetiĢme dönemi için çok önemli olduğunu belirterek, proje ekibinin
çalıĢmalarında baĢarılı olması için dilek ve temennilerde bulunmuĢtur. Ayrıca ziyaret
sırasında Proje Koordinatörü Selim AKDENĠZ, proje hakkında kıssa bir bilgi sunumu
gerçekleĢtirmiĢtir. Ziyaret Türkiye‟de gerçekleĢtirilen Sosyal Güvenlik Reformu ve Yeni
Yapılanma Süreci hakkında bilgi sunumu ile sona ermiĢtir. Proje Ekibinin Sayın Londra
Büyükelçisi Yiğit ALPOGAN‟I ziyaretleri sonrasında Türkiye Cumhuriyeti Londra
BaĢkonsolosu Bahadır KALELĠ‟YĠ ziyaret etmiĢtir. Sayın Londra BaĢkonsolosu Bahadır
KALELĠ‟NĠN kabullerinde Londra ÇalıĢma AteĢesi AyĢegül YEġĠLDAĞLAR da hazır
bulunmuĢtur.
GörüĢmede
Sayın ÇalıĢma AteĢesi, Proje
Ekibini
takdim
etmiĢ
ve
birlikte yapılması düĢünülen
çalıĢmalar
hakkında
bilgi
vermiĢtir. Proje Koordinatörü
Selim
AKDENĠZ,
proje
hakkında kısa bir bilgi sunumu
gerçekleĢtirmiĢ
ve
bu
çalıĢmaların mesleki yeterlilik
eğitimi
devam
eden
proje
ekibine yapacağı pozitif katkıları aktarmıĢtır. Ziyaret samimi ve sıcak bir ortamda
gerçekleĢmiĢ ve Sayın Londra BaĢkonsolosu Bahadır KALELĠ‟NĠN tavsiye, dilek ve
temennileri ile son bulmuĢtur.
21
Proje Ekibi, Luton Lordu Sayın Bill McKenzi‟yi Ġngiltere ÇalıĢma ve Emeklilik
Bakanlığı‟ndaki ofisinde ziyaret etmiĢtir. Luton Lordu Sayın Bill McKenzi, Home Office‟de
ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı ile yasama faaliyetleri ile ilgili çalıĢmalar yürütmektedir.
Kendileri büyük bir nezaketle proje ekibini kabul etmiĢ ve yasama faaliyetleri ile ilgili
yoğunluğuna rağmen 45 dakikalık bir kabul gerçekleĢtirmiĢtir.
GörüĢmede Proje Koordinatörü Selim AKDENĠZ, proje ekibini takdim etmiĢ ve Kurumuz,
Ġngiltere‟ye geliĢ nedenimiz, Leonardo da Vinci Projesi, Ġngiltere‟deki faaliyetlerimizden
oluĢan bir sunum gerçekleĢtirmiĢtir. Proje Ekibinden Arif Varhan ise Ġngiliz sosyal güvenlik
sistemi ile Türk sosyal güvenlik sistemi arasındaki farkları ve benzerlikleri içeren bir
konuĢma yapmıĢtır. ÇalıĢmalardan duyduğu memnuniyeti aktaran Sayın McKenzi, Türkiye
ekonomisi ile ilgili sorular yöneltmiĢ ve Türkiye‟yi yakından takip ettiğini ifade etmiĢtir.
Proje ekibinden Süleyman SÜRÜCÜ‟NÜN Türkiye ekonomisi hakkında gerçekleĢtirdiği
sunum ile toplantı sona ermiĢtir.
22
Proje
ekibi,
Newcastle‟da
bulunan Emeklilik
Kurumunu ziyaret
etmiĢtir. Emeklilik
Kurumuna
gerçekleĢtirilen
çalıĢma ziyaretine
Proje
Ekibinden
Selim AKDENĠZ,
Arif VARHAN ve
Yasin
ALTUN
katılmıĢtır.
Emeklilik
Kurumunda proje ekibini Derek Coulthard ve Linda Dawson ağırlamıĢtır. Gerek Sayın
Coulthard gerekse Sayın Dawson proje ekibini son derece güzel bir Ģekilde ağırlayarak
verimli bir çalıĢma olmasına büyük katkı sağlamıĢlardır. Proje ekibi için Türk ve Ġngiliz
bayrakları ile donatılmıĢ bir yuvarlak masada projektör eĢliğinde bir sunum hazırlanmıĢtır.
Sunumu bizzat Sayın Coulthard kendisi gerçekleĢtirmiĢtir. Sunumda Ġngiltere‟de emeklilik
sistemi genel hatları anlatılmıĢ. Ve son dönemde gerçekleĢtirilen emeklilik reformu hakkında
detaylı bilgi verilmiĢtir. Sayın Coulthard‟ın sunumundan sonra Proje Koordinatörü Selim
AKDENĠZ bir sunum gerçekleĢtirmiĢ ve sunumunda Türkiye‟de gerçekleĢtirilen sosyal
güvenlik reformu hakkında bilgi sunmuĢtur. Sunumların sonunda karĢılıklı olarak
gerçekleĢtirilen sunumlar taraflarca paylaĢılmıĢtır.
23
Proje faaliyetleri kapsamında Ġngiltere ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı bünyesinde bulunan
Job Centre Plus‟ın Londra merkezinde bir çalıĢma ziyareti gerçekleĢtirildi. Ziyarete Proje
Ekibinden Selim AKDENĠZ, Arif VARHAN ve Yasin ALTUN katıldılar. Job Centre Plus‟ta
proje ekibini Anton Eckersley ağarladı. Sayın Eckersley proje ekibimize Job Centre Plus‟ı
tanıtan bir sunum gerçekleĢtirdi. Sunumda Job Centre Plus‟ın Ġngiltere istihdam politikası
üzerindeki rolü ve kurumun iĢleyiĢi anlatılmıĢtır. Sunum sonrası soru cevap bölümü ile proje
ekibi Ġngiltere istihdam politikası hakkında bilgi alma fırsatı bulmuĢtur.
24
Proje ekibi, Sosyal Güvenlik Kurumu‟nun Leonardo Da Vinci projesi kapsamında Ġngiltere
proje ortağı olan Oxford Vision kuruluĢunu ziyaret etmiĢtir. Oxford Vision Ġngiltere‟de eğitim
almak isteyen yabancı öğrencilere rehberlik ve danıĢmanlık hizmeti sağlayan bir danıĢmanlık
ajansıdır. 15 yıldır hizmet veren kuruluĢun Londra‟daki ofisine ek olarak Türkiye,
Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Nigerya, Almanya ve Çin‟de ortakları bulunmaktadır.
Dünya çapında bulunan 500 özel okul, üniversite ve yabancı dil eğitimi merkezlerinden
oluĢan bir küresel okul ağının Ġngiltere‟nin resmi temsilcisidir. Ziyarette proje ekibini Richard
Nortgate ağırlamıĢtır. Richard Nortgate proje ekibinin ziyaretlerinde kuruluĢ adına ev
sahipliği yapmıĢtır. Proje ortağı
Oxford
Vision
Ġngiltere‟de
proje
yaĢam
ekibine
ve
çalıĢma
Ģartları ile dil eğitimi hakkında bilgi
vermiĢtir.
ekibine
konusunda
KuruluĢ
dil
ayrıca
eğitimi
gerekli
Proje
almaları
öneri
ve
tavsiyelerde bulunmuĢtur.
25
Ġngiltere'nin
yanı
sıra
diğer
Avrupa
ülkelerinde yaĢayan Türk vatandaĢlarını
yakından ilgilendiren yeni Sosyal Güvenlik
Reformu ile ilgili Londra'da geniĢ kapsamlı
bir toplantı düzenlendi. Ġngiltere Kadın
Platformu (IKP) ve Londra Türk Radyosu
(LTR)
tarafından,
Stamford
Community
Gladesmore
Hill‟deki
School‟da,
gerçekleĢen toplantıya Londra BaĢkonsolos
Yardımcısı
Sunay
Dizdar
da
katıldı.
Aralarında
Federasyon
ġener
Sağlam,
BaĢkonsolosluğu
BaĢkanı
Londra
ÇalıĢma
ve
Sosyal Güvenlik AtaĢesi AyĢegül
YeĢildağlar, Proje ekibinden Selim
Akdeniz, Arif Varhan ve Yasin
Altun ile Britanya Türk Kadınları
Derneği BaĢkanı Hülya Koçu ile
LTR
yöneticisi
Erkan
Pastırmacıoğlu‟nun da yer aldığı
konferansa,
çok
sayıda
vatandaĢımız dinleyici olarak katıldılar. Proje Koordinatörü Selim Akdeniz, “ Sosyal
Güvenlik Reformu hakkında bilgilendirmenin yapıldığı konuĢmasında güncel istatistikî
bilgilerle vatandaĢları yeni sistem hakkında bilgilendirmiĢtir. Yine aynı toplantıda Londra
BaĢkonsolosluğu ÇalıĢma AteĢesi AyĢegül YeĢildağlar yurtdıĢı hizmet borçlanması hakkında
bilgi
sunumu
KonuĢmaların
gerçekleĢtirmiĢtir.
ardından
toplantıya
katılan proje ekibi, Selim Akdeniz, Arif
Varhan,
Yasin
BaĢkonsolosluğu
AyĢegül
Altun
ve
ÇalıĢma
YeĢildağlar
Londra
AteĢesi
katılımcıların
sorularını cevaplamıĢtır.
26
TBCCI, Ġngiltere ve Türkiye'deki Ticaret ve Sanayi Odaları, sosyal organizasyonlar,
Ġngilterecideki Business Links ve Middle East Association gibi resmi kuruluĢlar,
Türkiye"deki Ġngiliz Sanayi ve Ticaret Odası, Türk ve Ġngiliz Konsolosluklarının ticari
bölümleri ile yakın iĢ iliĢkisi içerisindedir. Ġngiliz Ticaret Odaları birliğinin üyesi bulunan
TBCCI, Ġngiliz Parlamentosundaki Türk grubu ile iliĢkileri sürdürmektedir. Türk Ġngiliz
Ticaret ve Sanayi Odası, TBCCI, Ġngiltere ve Türkiye arasındaki ticaretin geliĢtirilmesi ve
yatırımların arttırılması, bu maçla üyelerine geniĢ çaplı hizmetler sunmak amacıyla 1980
yılında Londra'da kurulmuĢtur. Kar amacı gütmeyen bir kuruluĢ olan TBCCI, bu yıl 28. yıl
dönümünü kutlamaktadır.
TBCCI ev sahipliği yaptığı konferansta Brendan Dineen, Carol Hustler Ragip Balcioglu ve
Mr Gary Ince birer sunum gerçekleĢtirmiĢ ve sunumlarında 2012 Olimpiyat oyunları hakkında
bilgiler, Olimpiyat oyunları ile gerçekleĢecek iĢ ve istihdam fırsatları hakkında bilgiler
vermiĢtir. TBCCI‟dan Yavuz Sökmen ile Proje Koordinatörü Selim Akdeniz, Yasin Altun,
Süleyman Sürücü, Halilibrahim Deveci ve Taha Kemal Keskin ve Londra BaĢkonsolosluğu
ÇalıĢma AteĢesi AyĢegül YeĢildağlar, konferans sonrası sohbet etmiĢtir.
27
Proje ekibi, çalıĢma ziyaretleri kapsamında kamu istihdam kurumları ile birlikte çalıĢan özel
istihdam bürosu A4e kuruluĢunun Londra Ģubesini ziyaret etmiĢtir. Ziyarete proje ekibinden
Selim AKDENĠZ, Arif VARHAN ve Yasin ALTUN katıldı. Ziyaret sırasında Rob Murdoch,
proje ekibine özel istihdam kurumunun faaliyetleri hakkında bir sunum gerçekleĢtirmiĢtir.
Özel istihdam bürosu ( A4e ), Ġngiltere‟de
Kamu istihdam bürosu ( Job Centre Plus)
ile birlikte emek piyasasına yeni giriĢleri
ve
emek
piyasasından
herhangi
bir
nedenle emek piyasasının dıĢında kalan
kiĢileri
yeniden
emek
piyasasına
döndürmeye çalıĢmaktadır. Seminer ve
sunular
esnasında
istihdam
arttırıcı
önlemler ve kayıt dıĢı istihdamı azaltmaya
yönelik çözüm önerileri tartıĢılmıĢtır.
Seminer ve sunuların sonunda proje ekibine Sayın Murdoch kuruluĢu gezdirmiĢtir. Proje ekibi
her bir departmanı büyük bir dikkat ile izlemiĢ ve bu departmanlarda gerçekleĢtirilen
faaliyetler
hakkında
çalıĢanlardan
bilgi
almıĢlardır.
28
ĠNGĠLTERE SOSYAL GÜVENLĠK VE ĠSTĠHDAM POLĠTĠKASI
SOSYAL GÜVENLĠK REJĠMĠ
Kurumsal Yapı
Ġngiltere sosyal güvenlik sistemi üç bakanlık ve bir ilgili kuruluĢun ortaklaĢa çalıĢması
neticesinde yürümektedir. Ġlgili bakanlıklar, Department for Work and Pensions (ÇalıĢma ve
Emeklilik Bakanlığı), HM Revenue and Customs (Hazine ve Gümrük Ġdaresinin), Department
of Health (Sağlık Bakanlığı) ve ilgili kuruluĢ ise Health and Safety Commission (ĠĢ Sağlığı ve
Güvenliği Komisyonu)‟dur.
Sosyal Güvenliğin idaresi ağırlıklı olarak ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı‟nın (Department
for Work and Pensions) yetki alanındadır. Bakanlık ilgili bir Devlet Bakanının denetimine
tabidir. Nakit ödeme gerektiren tüm sosyal güvenlik programları ile Sosyal Fon, ÇalıĢma ve
Emeklilik Bakanlığı(Department for Work and Pensions) tarafından yönetilir. ÇalıĢma ve
Emeklilik Bakanlığı(Department for Work and Pensions), daha önce iki ayrı kurum olan
Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Department of Social Security) ile Ġstihdam Kurumu‟nun
(Employment Service) 2001 yılında birleĢmesiyle kurulmuĢtur. Sağlık hizmetlerinin yönetimi
Sağlık Bakanlığı‟nın yetkisinde olup bu hizmetin sağlanmasında Ulusal Sağlık Hizmeti
bütçesinin % 75‟ini kullanan Ġlk Bakım Tröstleri (Primary Care Trusts) büyük rol
oynamaktadır. Bu tröstler, hizmetleri ya doğrudan ya da anlaĢma yaptıkları sair kurumlar
vasıtasıyla sağlamaktadırlar. Ulusal katkı primlerinin toplanması, yönetimi ile Çocuk Vergi
Kredisi (Child Tax Credit), ÇalıĢan Vergi Kredisi (Working Tax Credit) ve Çocuk
29
Ödeneği‟nin (Child Benefit) yönetimi Hazine ve Gümrük Ġdaresinin (HM Revenue and
Customs) yetki alanındadır.
ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı(Department for Work and Pensions)‟nın operasyonel
faaliyetleri, Bakanlık personelinin görev yaptığı yürütme ajanları (Next Steps Agencies)
tarafından gerçekleĢtirilmektedir. Bunlardan en büyüğü konumundaki Ġstihdam Kurumu
(Jobcentre Plus) 125 bölgede 500‟den fazla yerel ofise sahiptir. ÇalıĢanların ödeneklerine dair
iĢlemler Ġstihdam Kurumu tarafından yapılırken emeklilik yaĢındakilerle ilgili tüm iĢlemler
Emeklilik Kurumu (Pension Service) tarafından yürütülmektedir. Bakanlığın, ebeveynleri ayrı
olan çocuklara nafaka ödemelerinin güvence altına alınmasını teminen Çocuk Destek Ajansı
(Child Support Agency) bölümü de bulunmaktadır. Maluliyet ve Bakım ödeneklerinin idaresi
ise Maluliyet ve Bakım Servisi (Disability and Carers Service) tarafından yapılmaktadır.
30
Bakanlığın idari etkinliği ve kaliteyi artırmak amacıyla tüm ödenekler için bilgi veren veya
talepleri değerlendiren “tek durak hizmetleri” (one stop services) olarak adlandırılan birimleri
de bulunmaktadır.
Mevzuat DeğiĢiklikleri
4 Temmuz 2006 tarihinde yayınlanan Sosyal Reform Yasası, Hükümetin sosyal devleti
modernize etmek konusundaki planlarının gelecek aĢamalarını belirlemekte ve kiĢilerin iĢe
geri
dönmelerinin
veya
iĢlerini
korumalarının
önündeki
engellerin
kaldırılmasını
amaçlamaktadır.
Hükümetin uzun dönemli emeklilik reformu için öngördüğü planlar 29 Kasım 2006 tarihinde
yayınlanan yeni Emeklilik Yasası ile birlikte hayata geçirilmiĢtir.
Çocuklara Bakım Yükümlülüğünün Sağlanmasında Yeni Çocuk Destek Sistemi;
Ġngiltere‟de ÇalıĢma Hayatı ve Emeklilikten sorumlu Devlet Bakanı John Hutton, çocuk
destek sistemi ile ilgili Sir David Henshaw‟un bağımsız raporunda yer alan tavsiyeler
doğrultusunda,
Ebeveynlere kendi nafaka düzenlemelerini yapmalarına imkan veren ve bunu teĢvik
eden, ancak bunun mümkün olmadığı durumlarda devletin kesin ve etkin
müdahalesine imkan veren daha basit bir sistemin tesis edilmesi
Ebeveynlerin çocuklarına karĢı mali yükümlülüklerini yerine getirmedikleri hallerde
daha güçlü yaptırımlar
Çocuk Destek Ajansının yerine alacak yeni bir kurum
Hükümetin Çocuk Destek Ajansının yerine daha güçlü yaptırıma sahip yeni bir kurum
kuracağını ve mevcut Ajansın kapatılacağını açıklamıĢtır.
31
Kadınların Emeklilik için Tasarruf Yapma Zorunluluğu
Emeklilik Reformu Bakanı James Purnell, emeklilikte cinsiyetler arasındaki büyük farka
dikkat çekerek kadınları emekliliklerine yatırım yapmaları konusunda uyarmıĢtır.
Halen mevcut devlet emeklilik oranları cinsiyete göre büyük farklılık göstermektedir.
Erkeklerin % 85‟i tam devlet aylığı alırken, bu oran kadınlarda sadece % 30 olarak
kaydedilmektedir. Ayrıca, çalıĢan kadınların emeklilikleri için erkeklere nazaran halen çok
daha az yatırım yaptıkları ve kadınların 3/2‟sinin özel bir emeklilik programının da
bulunmadığı belirtilmektedir.
Erkeklerde % 46 olan oran ile kıyaslandığında, kadınların sadece % 38‟inin özel emeklilik
programına katkıda bulundukları ve özel emeklilik programına ödeme yapanların da erkeklere
nazaran bariz Ģekilde düĢük prim ödemesi yaptıkları, bu miktarın erkeklerde ayda 200 Sterlin
veya üzerinde iken, kadınlarda 100 Sterlin veya altında olduğu görülmektedir.
Hükümet, devlet emekliliğinin reformu sürecinde cinsiyetler arasındaki eĢitsizliğin
giderilmesine yardımcı olacak Ģekilde kadınların bakım hizmetlerini sigorta kolu olarak
dikkate alacak, ayrıca, yeni bir “bireysel hesap” sistemi getirerek emeklilik için tasarrufta
bulunmayı kolaylaĢtıracaktır.
Son emeklilik reformuna dair Beyaz Kitapta önerilen Devlet Emeklilik Sisteminde yapılacak
değiĢiklikler, kadınlarda % 30 olan tam devlet aylığını hak etme oranının 2025 yılına kadar
% 90‟a çıkması anlamına gelmektedir.
Maluliyet Ödeneğinin Revize Edilmesi
4 Temmuz 2006 tarihli Sosyal Reform Yasası, ĠĢgöremezlik Ödeneğinin (Incapacity Benefit)
yerine yeni Ġstihdam Desteği Ödeneğinin getirilmesini
(new Employment Support
Allowance) öngörmektedir. Sözkonusu ödenek, yeni uygulamaya girecek “KiĢisel
ĠĢgörebilme Değerlendirmesi” (Personal Capability Assessment) ile birlikte, bireylere daha
uygun destek sağlanmasına ve onların uygun iĢlere yerleĢtirilmelerine imkan verecektir.
32
Yasa, ödenek sahtekarlıklarıyla mücadele edilmesi bakımından da bazı güçlü hükümler ihtiva
etmektedir. Bu çerçevede, 5 yıl içinde ikinci kez sahtekarlık yaptığı tespit edilenlerin
ödenekleri tamamen iptal edilecektir.
Emeklilik Reformunun Arka Planı
Emeklilik sisteminin geleceği, BirleĢik Krallık‟ta en çok tartıĢılan kamu politikası gündemini
oluĢturmaktadır. 2005 yılında yayınlanan „Yeterli ve Sürdürülebilir Emeklilik Ulusal Strateji
Raporu‟nu müteakiben Hükümet, 2005 yılı Eylül ayında yayınladığı Beyaz Kitap ile
emeklilik reformuna dair önerilerini ortaya koymuĢtur. Acil müdahale gerektiren genel bir
emeklilik krizi bulunmadığı ve günümüz emeklilerinin geçmiĢ dönemlere nazaran daha
yüksek emeklilik aldıkları varsayılsa da, gerek devlet gerek özel emeklilik fonlarında reform
yapılmadığı takdirde, özellikle nüfusun yaĢlanmasına bağlı olarak gelecekte sistemin
sürdürülemeyeceği kanaati hakimdir. Reform 5 temel unsura dayandırılmaktadır:
Yeni Emeklilik Yasası
Hükümet, Beyaz Kitabında ortaya koyduğu öneriler temelinde yeni Emeklilik Yasasını 29
Kasım 2006 tarihinde yayınlamıĢtır. Yeni Yasadaki öneriler, devlet emekliliğini daha adil ve
33
cömert kılacak, bunun yanısıra özel tasarruf için de somut bir temel ihtiva edecek Ģekilde
düzenlenmiĢtir. Yeni Yasanın temel unsurları aĢağıda belirtilmiĢtir.
Devlet emekliliğini kazançlara endekslemek: Halen devlet emekli aylıkları yıllık
olarak fiyatlara endekslenmektedir. Hükümet, mali pozisyonun uygun olmasına bağlı
olarak, 2012 yılından itibaren ve her halükarda en geç gelecek Parlamento dönemi
sonuna kadar emeklilik aylıklarını kazançlara endekslemeyi amaçlamaktadır.
Tam emeklilik için gereken prim ödeme yıl sayısını azaltmak: Mevcut sistemde,
tam emeklilik için kadınların 39 yıl, erkeklerin ise 44 yıl prim ödeme mükellefiyetleri
bulunmaktadır. 6 Nisan 2010 yılından itibaren, devlet emeklilik yaĢına ulaĢanlar
bakımından tam aylık için gerekli olan süre kadınlar ve erkekler için eĢitlenerek 30
yıla indirilecektir. 30 yıldan az prim ödeme yılı olan kiĢiler de prim yıllarıyla orantılı
kısmi bir aylık alacaklardır. Bu tedbirler kiĢilerin emekli olma Ģartlarını
kolaylaĢtıracak ve çocuk yetiĢtirme veya bakım hizmetleri gibi nedenlerle iĢ piyasası
dıĢında sigortalılık süreleri olan kiĢilerin de devlet emekliliğinden daha iyi koĢullarda
yararlanmalarını sağlayacaktır. 2010 yılına kadar, devlet emeklilik yaĢına ulaĢan
kadınların % 70‟inin tam emekli aylığı alacakları beklenmektedir. Mevcut sistemde,
tam emeklilik aylığı alan kadınların oranı bunun yarısı kadardır. 2025 yılında,
emeklilik yaĢına ulaĢan kadınların ve erkeklerin % 90‟ından fazlasının tam devlet
emeklilik aylığına hak kazanacakları tahmin edilmektedir. Reform yapılmadan önceki
oran % 80‟dir.
DüĢük maliyetli kiĢisel hesaplar: ĠĢyeri mesleki emeklilik sistemine eriĢimi
olmayanların da tasarrufta bulunmasına imkan vermek üzere bu kiĢilerin, istekleri
halinde, otomatik olarak iĢveenlerin emeklilik programına dahil olmalarına veya
düĢük maliyetli yeni kiĢisel emeklilik tasarruf hesaplarına prim yatırmalarını
sağlayacak bir mekanizmanın tesis edilmesi. Özel tasarruf hesaplarında 10 milyon
civarında kiĢinin emeklilik tasarrufu yapacağı ve bu fonların düĢük maliyetli olması
nedeniyle, sözkonusu fonlara yatırım yapan kiĢilerin yatırdıklarından % 25 oranında
daha fazla aylık alabilecekleri öngörülmektedir.
34
Nüfusun yaĢlanmasını dikkate alacak ve uzayan çalıĢma yaĢamını destekleyecek
Ģekilde 2024 yılından itibaren Devlet Emeklilik YaĢının artırılması: Halen devlet
emeklilik aylığına hak sahibi olma yaĢı erkeklerde 65, kadınlarda ise 60‟tır. (Kadın
emeklilik yaĢının Nisan 2010-Nisan 2020 arasında tedrici olarak 65‟e çıkarılması
mevcut düzenlemelerde yer almaktadır). Yeni Yasa, devlet emeklilik yaĢının 2020 ile
2050 yılları arasında her 10 yılda 1 yıl artırılmasını ve her değiĢikliğin, her 10 yılda,
birbirini takibeden iki yıl içinde yapılmasını öngörmektedir. ġöyleki, 65 yaĢın 66
yaĢına çıkarılması Ģeklindeki ilk değiĢiklik Nisan 2004 ile Nisan 2006 tarihleri
arasında, 66 yaĢın 67‟ye yükseltilmesi Ģeklindeki 2. değiĢiklik, Nisan 2034- Nisan
2036 arasında, 67 yaĢın 68‟e çıkarılması Ģeklindeki 3. değiĢiklik ise Nisan 2044-2046
arasında gerçekleĢecektir. Bu değiĢiklikler haliyle 5 Nisan 1959 tarihinden itibaren
doğan herkesi, bir baĢka ifadeyle, 5 Nisan 2006 tarihi itibariyle 47 yaĢın altında olan
herkesi etkileyecektir.
Sosyal Güvenlik Sisteminin Kapsamı
-Kapsamdaki nüfus
Ġngiltere‟de mukim 16- 65/60 yaĢ arasındaki tüm nüfus sosyal güvenlik sistemi
kapsamındadır. Ulusal sigorta primleri ödeyen kiĢilerin toplam sayısı ise 28 milyondur.
-Aktif pasif oranları
2002 projeksiyonlarına göre, yaĢlılıkta bağımlılık oranı (65 yaĢ ve üzerindekilerin 20-64 yaĢ
grubundakilere oranı) günümüzde % 27 olup, 2050‟de % 48‟e çıkacaktır.
Toplam bağımlılık oranı (20 yaĢın altında ve 64 yaĢın üzerinde olan tüm nüfusun 20-64 yaĢ
arası nüfusa oranı) düĢmüĢtür ve halen son 40 yılın en düĢük seviyesindedir.
-Gelecek yıllar için demografik göstergeler
65 yaĢ itibariyle erkeklerde ortalama beklenen yaĢam süresi 1950 yılında 12 yıl iken, Ģu anda
19 yıl olarak tahmin edilmektedir. Hazine Ġdaresi, bunun 2050 yılında 21.2 yıla çıkacağını
öngörmektedir.
35
65 yaĢında erkeklerde ortalama yaĢam beklentisinin, 1980-2000 dönemindeki trendi
sürdüreceği varsayıldığında, 2050 itibariyle 27,7‟ye ulaĢacağı beklenmektedir.
Ġngiltere ve Galler‟de kadın baĢına düĢen çocuk oranı 1,7‟dir. Hazine Ġdaresi Ġngiltere‟de
toplam doğurganlık oranının biraz artarak 2022 yılından sonra 1,75 olarak gerçekleĢeceğini
tahmin etmektedir. Nüfusu dengeli seviyede sürdürmek için doğurganlık oranının 2,07 olması
gerekmektedir.
Devlet emekli aylıkları ve emeklilik ödenekleri için 2002 yılında Gayri Safi Yurt Ġçi
Hasıla‟nın %6,1‟i ayrılmıĢtır.
-Emeklilik yaĢı ve ortalama çalıĢma süresi
1950‟de 67.2 olan ortalama erkek emeklilik yaĢı 1995‟te 63.1‟e düĢmüĢtür. Ekonomik faaliyet
içinde bulunanların iĢ piyasasından çekilme ortalama yaĢı 50‟den erkeklerde 63.8, kadınlarda
ise 61.6‟ya yükselmiĢtir.
1993 yılından itibaren 50 ile devlet emeklilik yaĢı arasında olanlar için istihdam oranları
tedrici bir artıĢ göstermiĢtir. 1993 yılında 50-64 yaĢ erkeklerde % 65 olan istihdam oranı,
2004‟te % 72‟ye, 50-59 yaĢ arasındaki kadınlarda 1993 yılında % 59 olan istihdam oranı ise
2004‟te % 67‟ye yükselmiĢtir.
59 yaĢ itibariyle kadınların sadece % 53‟ü, 64 yaĢ itibariyle de sadece % 42‟si istihdam
piyasasındadır. 66 yaĢındaki erkeklerin % 21‟i halen çalıĢmaktadır.
Mevcut son verilere göre, 1997-1999 arasında 65 yaĢında erkeklerde ömür beklentisi üst
sosyal sınıflarda 17 yıl iken daha alt sınıflarda 13 yıldır.
Sosyal güvenlik sistemi hakkında genel bilgi
Ġngiltere‟de geniĢ kapsamlı ve devlet tarafından idare edilen sosyal güvenlik rejimi tüm
toplumu içermektedir. Prim katkısına dayalı ödenekler (contributory) olduğu gibi, prime
dayalı olmayan (non-contributory) ve gelire bağlı (income-related) olarak verilen ödenekler
de bulunmaktadır.
36
Prime dayalı ödenekler ve bunların idaresi iĢçi ve iĢverenlerden gelire bağlı olarak alınan
zorunlu primlerle finanse edilen “Ulusal Sigorta Fonu” (National Insurance Fund) tarafından
sağlanmaktadır. Ödenekler yaĢlılık, geride kalan hak sahipleri, hastalık, analık ve iĢsizlik
bakımından gruplandırılmakta olup ağırlıklı olarak sabit oranlıdır. Özellikle emekli aylığında
olmak üzere bazı prime dayalı ödeneklerde kazanca bağlı bir unsur da (earnings related
component) söz konusu olabilmektedir.
Prime bağlı olmayan (non-contributory) ödenekler genel vergilerden finanse edilir ve bireysel
koĢullara bağlıdır (özürlü olma, çocuklar vb.). Kira Yardımı (Housing Benefit),
ÇalıĢmayanlara Gelir Desteği (Income Support) ve Emekli Aylığı Bağlanma YaĢının altında
olup geçim sıkıntısı içinde bulunanlara 60 yaĢından sonra verilen Emeklilik Kredisi (Pension
Credit) gibi gelir durumu esas alınarak (income related) verilen ödenekler ise asgari geçim
güvencesi sağlama (safety net) amacıyla verilmekte olup genel vergilerden finanse edilir.
Ulusal Sağlık Sistemi (NHS-National Health Service) evrensel sağlık hizmeti sağlamaktadır.
Vergilerden ve Ulusal Sigorta (NI) Fonu tarafından finanse edilen Ulusal Sağlık
Hizmetlerinden Ġngiltere‟de yaĢayan herkes prim ödemeksizin yararlanmaktadır.
Ġngiltere‟de devlet emekliliği yanısıra iĢyeri emekliliği ve bireysel emeklilik gibi ikinci ayak
emeklilik sistemleri de mevcuttur.
Primli rejim, çalıĢma ve sigorta primlerini ödeme esasına dayanmakta, gelir durumuna bağlı
rejimde ihtiyaç sahipliği testi (means testing) uygulanmakta, primsiz rejimde ise ikamet esas
alınmaktadır. Serbest çalıĢanlar ve devlet memurları için tamamen ayrı rejimler bulunmayıp
sadece bu gruplar için bazı uygulama farkılıkları bulunmaktadır. Örneğin, baĢkası namına
çalıĢanlar, gelir dilimlerine bağlı olarak belirlenen ve 1. Sınıf (Class 1) olarak gruplandırılan
primleri öderken, kendi namına çalıĢanlar yıllık kazançlarının belli bir miktarın üzerinde
olması halinde 2. Sınıf (Class 2) olarak tabir edilen sabit oranlı bir katkı primi ödemektedirler.
Kamu personelinin brüt maaĢlarının % 3.5‟luk bir bölümü, emeklilik keseneği olarak Kuruma
yatırılmaktadır. Ġngiltere‟de Kamu ÇalıĢanları Emekli Sandığı (Cabinet Office Civil Service
Pensions Division) adlı bir kurum da faaliyet göstermekle birlikte, bu daha ziyade dileyen
kamu çalıĢanlarının yüksek emeklilik primleri yatırmalarına olanak sağlayan bir emeklilik
kasası niteliğinde olup, Sosyal Sigortalar Kurumunun alternatifi olan bir kurum değildir.
37
Sigorta Kolları
Bu baĢlık altında sadece prim ödemesine dayalı olan sigorta kolları belirtilmiĢtir. AĢağıda
belirtilen sigorta kollarının bir bölümü için (yaĢlılık, iĢgöremezlik, iĢsizlik vb.) aynı zamanda
prime dayalı olmayan ödenekler de bulunmaktadır.
YaĢlılık: Devlet Emeklilik Programı (State Retirement Pension Scheme), sabit oranlı temel
aylık bölümü ile kazanca bağlı ikinci aylıktan oluĢur. Prime dayalı emeklilik aylığı 65 yaĢına
gelen erkeklerle 60 yaĢına gelen kadınlara en az 11 yıl prim ödemesi yapmıĢ olma koĢuluyla
ödenir. 2010-2020 arasında kadınların emeklilik yaĢının da tedrici olarak 65‟e çıkarılması
düzenlenmiĢtir. Tüm emeklilik aylıkları vergilendirilmektedir. 6 Ekim 2003 tarihinden
itibaren, 60 yaĢ ve üzerinde olanlara Asgari Gelir Garantisi (Minimum Income Garantee)
yerine aynı güvenceyi sağlayan Emeklilik Kredisi (Pension Credit) uygulaması getirilmiĢtir.
Hastalık/ĠĢgöremezlik: ĠĢgöremezlik ve hastalık aynı sigorta kolu içinde değerlendirilir.
ĠĢgöremezliğin ilk 28 haftasında Hastalık Ödeneği(Statutory Sick Pay) ödenir. 28 hafta sonra
iĢgöremezliğin devamı halinde ĠĢgöremezlik Ödeneği (Incapacity Benefit) baĢlar.
ĠĢsizlik: Prime dayalı iĢsizlik ödeneği (Jobseeker‟s Allowance Contributory-JSAC)en fazla 6
aya kadar kiĢinin haftada en az 40 saat çalıĢabilecek durumda olması, aktif olarak iĢ arayan
statüsünde buunması ve Kamu Ġstihdam Kurumu ile ĠĢ Arayan AnlaĢması (Jobseeker‟s
Agreement) yapmıĢ olması koĢuluyla ödenir.
Analık: Ġstihdam edilen hamile bayanlara 26 hafta sürekli istihdam edilmiĢ olma koĢuluyla
(bebek doğana kadarki 15 hafta süreyle istihdam edilme ve Ulusal Sigorta Primleri
bakımından en az “en düĢük kazanç” sınırında gelir sahibi olma) iĢverenleri tarafından 26
haftaya kadar “Yasal Analık Parası” (Statutory Maternity Pay) ödenir. ĠĢverenler bu ödeneğin
% 92‟sini devletten geri alırlar. Küçük ölçekli iĢletmelerde iĢverenin ödeneğin tamamını
devletten geri alma ve ilaveten ödeneğe esas primlerden de % 4.5 oranında telafiden
yararlanma imkanı vardır. Bu ödeneği alamayan kadınlar, Kamu Ġstihdam Kurumundan 66
haftalık sürenin en az 26 haftasında çalıĢmıĢ olma koĢuluyla “Analık Yardımı” (Maternity
Allowance) alabilirler.
38
Evlat Edinme: 26 hafta süreyle çalıĢmıĢ ve bir kurum vasıtasıyla evlat edinmiĢ olma halinde
26 haftaya kadar, Yasal Analık Ödemesi ile aynı oranlarda olmak üzere iĢveren tarafından
Yasal Evlat Edinme Ödemesi (Statutory Adoption Pay) yapılır.
Babalık: Çocuk sahibi olan biyolojik babaya veya çocuk sahibi olan kadının eĢine ya da hayat
arkadaĢına 26 hafta çalıĢmıĢ olma koĢuluyla (çocuk doğmadan önce 15 hafta) çocuk
yetiĢtirme sorumluluğunun bir unsuru olarak bir veya arka arkaya 2 haftaya kadar iĢveren
tarafından Yasal Babalık Ödemesi (Statutory Paternity Pay) yapılır.
Ölüm: Sigortalının ölümü halinde geride kalan kadın ve erkek eĢe verilen Ölüm Ödenekleri
(Bereavement Benefits) bulunmaktadır. Prime dayalı programlarda, hak sahipliği, ölen
sigortalının prim ödeme kaydına göre belirlenmektedir. Geride kalanın yaĢına ve bakmakla
yükümlü çocukları bulunup bulunmadığına bağlı olarak farklı ödenekler mevcuttur. Geride
kalan hak sahibinin ölen eĢinden boĢanmıĢ olması, yeniden evlenmesi, yasal evlilik olmadan
birisiyle yaĢıyor olması veya hapiste ya da tutuklu olması halinde bu ödeneklerin verilmesi
mümkün değildir. 3 tür ölüm ödeneği bulunmaktadır. Ölüm PeĢin Ödemesi (Bereavement
Payment), ölümün hemen akabindeki masraflar dikkate alınarak peĢin olarak yapılan ve
vergilendirilmeyen 2000 Sterlin tutarındaki bir yardımdır. Geride kalanların çocuklarının
olması halinde Dul Ebeveyn Ödeneği (Widowed Parent‟s Allowance), geride kalan hak
sahibinin 45 yaĢ ve üzerinde olması ve bakmakla yükümlü çocuklarının bulunmaması halinde
ise 52 hafta süreyle ödenen Ölüm Ödeneği (Bereavement Allowance) ödenmektedir.
Tamamlayıcı Rejimler
Sabit oranlı temel devlet emekli aylığına ilaveten kazanca bağlı devlet ikinci emekli aylığı
(state second pension) ve isteğe bağlı mesleki emeklilik, bireysel ve özel emeklilik
programları bulunmaktadır.
-Ek Ödemeler/ Yardımlar
80 yaĢın üzerinde olup Temel Devlet Aylığı standard oranının % 60‟ından daha az bölümüne
hak sahibi olan kiĢilere, prime dayalı olmayan bir Devlet Emekli Aylığı da (non-contributory
State Pension) ödenmektedir.
39
Ġngiltere‟de ikinci ayak emeklilik rejimi, geniĢ olarak yorumlanmakta olup bu kapsamda
değerlendirilen hem devlet hem de özel ayaklı programlar bulunmaktadır. Üçüncü ayak ise
tamamen isteğe bağlı özel programlardan oluĢmaktadır.
Ġkinci ayak emeklilik rejimi içinde değerlendirilen devlet ayaklı program, sabit oranlı devlet
emekli aylığına ilave olarak kazanca bağlı olan Devlet Ġkinci Emekli Aylığı‟dır (State Second
Pension).
ĠĢverenleri tarafından mesleki emeklilik programı sağlanmayan çalıĢanlar ile kendi namına
çalıĢanlar için ilave isteğe bağlı bir sistem olarak “Stakeholder Pension” programı mevcuttur.
Emeklilik Komisyonu 25 yaĢ ve üstünde 12.1 milyon kiĢinin emeklilik için yeterince yatırım
yapmadığını tahmin etmektedir. Bu rakam 35 yaĢ ve üstü grup için 9.6 milyon olarak tahmin
edilmektedir. 35 yaĢ ve üstündeki grupta % 54‟lük kitlenin özel emekliliğe katkı yapmadığı,
bu oranın 25 yaĢ üzeri grupta % 60 olduğu görülmektedir.
Bekar kadın emekliler, aynı yaĢtaki bekar erkek emeklilerden daha yoksuldur. 75 yaĢın
üzerinde bekar emekliler için ortalama gelir haftada 216 Sterlin iken kadınlarda 180
Sterlindir.
Evli çiftlerde de emeklilik geliri ağırlıklı olarak erkekle bağlantılıdır. Erkekler, devlet,mesleki
ve özel emeklilikte haftada 196 Sterlin alırken kadınlar 74 Sterlin almaktadırlar.
65-69 yaĢ arasında Devlet Temel Aylığını alan kadınların % 69‟u bunun tam aylık
miktarından daha az oranda bir bölümünü almaktadırlar. Oysa erkeklerin sadece % 15‟i tam
aylıktan daha düĢük oranda bir aylık almaktadırlar.
Ġhtiyaç testine dayalı Emeklilik Kredisi (Pension Credits) alanların 3/2‟si kadınlardır.
Kadınların istihdam oranları 1985 yılından beri, 22 yaĢ üzeri
tüm yaĢlarda ciddi artıĢ
göstermiĢtir. Örneğin 30 yaĢındaki kadınlarda 1985 yılında % 50 olan istihdam oranı 2004
yılında % 73‟e çıkmıĢtır.
40
Mesleki emeklilik programlarının üyesi olan kısmi zamanlı çalıĢan kadınların oranı 15 yılda
ciddi artıĢ göstermiĢtir. 1989 yılında kısmi zamanlı çalıĢan kadınların sadece % 15‟i iĢverenin
sağladığı emeklilik programına üye olurken, bu oran 2002 yılında % 33‟e yükselmiĢtir. 65-69
yaĢ arasındaki kadınların % 72‟si erkeklerle aynı mesleki emeklilik gelirine sahiptir. Bu oran
1994/1995 yıllarında % 61 idi.
Kadınların emeklilikte erkeklere nazaran dezavantajlı durumunu ortadan kaldırmak amacıyla
2006 yılı Kasım ayında yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Reformunda kadınların emeklilikteki
pozisyonunu iyileĢtirecek özel önlemlere yer verilmiĢtir.
Sosyal Yardımlar
Sigorta Kolları Ġtibariyle Sosyal Güvenlik Ödeneği Alanların Sayısı
YARDIM
ÖDENEK TÜRÜ
MIKTARI
(STERLIN/HAFTALIK) YARARLANAN
ASGARI-AZAMI
SAYISI
(2007)
ĠĢsizlik Yardımı
35.65 – 92.80
837.000
(Jobseekers‟ Allowance)
ĠĢgöremezlik
Benefits):
Ödenekleri
(Incapacity 35.65 – 92.80
ĠĢgöremezlik
2.64 milyon
ödeneği
(Incapacity Benefit) ve Ġleri derecede
maluliyet ödeneği (Severe Disablement
Allowance)
Maluliyet YaĢam Yardımı
17.10 - 64.50
2.88 milyon
16.14 – 131.70
334.000
26.19-87.30
8000
43.15 - 64.50
1.51 milyon
(Disability Living Allowance)
ĠĢ Kazası Maluliyet Ödeneği
(Industrial
Injuries
Disablement
Benefit)
ĠĢ Kazası Ölüm Ödeneği (Industrial
Death Allowance)
Bakım Yardımı
41
(Attendance Allowance)
Bakıcı Yardımı
48.65
465.000
35.65 – 92.80
2.12 milyon
46.85 - 207
4.04 milyon
46.85 - 207
5.1 milyon
35.65 - 92.80
11.85 milyon
119.05 - 184.70
2.73 milyon
26.19 - 87.30
97.000
26.19 - 87.30
59.000
30 – 112.75
30.100
(Carer‟s Allowance)
Gelir Destek Ödeneği
(Income Support)
Kira Yardımı
(Housing Benefit)
Belediye Vergisi Yardımı
(Council Tax Benefit)
Kamu Temel Emeklilik Aylığı
(State Basic Pension)
Pension Credit
(Emeklilik Kredisi)
Dulluk Ödeneği (Kadın eĢ için)
(Widow‟s Benefit)
Dulluk Ödeneği (kadın/erkek eĢ için)
(Bereavement Benefit)
Analık Yardımı (Maternity Allowance)
Yasal
Analık
Ödeneği
(Statutory 112.75 *
156.000
Ödeneği
(Statutory 112.75 *
ĠĢverenler
Maternity Pay)
Yasal
Babalık
tarafından
ödendiği için rakamlar
Paternity Pay)
mevcut değildir.
Yasal Evlat Edinme Ödeneği (Statutory 112.75*
ĠĢverenler
tarafından
Adoption Pay)
ödendiği için rakamlar
mevcut değildir.
Yasal
Hastalık
ödeneği
(Statutory 72.55 *
300.000 (tahmini)
Sickness Pay)
* Ödeneği hak etmek için kazanç eĢiği 87.00 Sterlindir.
Kaynak: Ġngiltere ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı 2007 istatistikleri.
42
Bir kiĢi aynı kategoride (örneğin maluliyet) birden fazla ödenekten yararlanabilmektedir. Bu
nedenle ödeneklerden yararlananların toplamını vermek mümkün değildir.
Ġngiltere‟de ödeneklerin miktarını belirlemede kiĢinin bekar, evli olduğu, yaĢı, çocukları olup
olmadığı vb. çok sayıda faktör dikkate alınmakta, bu da ödenek miktarlarının yararlanan
kiĢinin koĢullarına göre büyük farklılıklar göstermesine neden olmaktadır. Bu nedenle,
ödenek miktarları verilirken azami ve asgari miktarlar belirtilmiĢtir. Azami/asgari miktarlara
ilaveten kiĢilerin mağduriyet durumuna göre çeĢitli prim ilaveleri de yapılabilmektedir.
ĠĢsizlik Yardımı: 7 Ekim 1996‟da yürürlüğe giren bu yardım prim veya gelire bağlı olarak
devlet emeklilik yaĢının altında (65) aktif olarak en az haftada 40 saatlik iĢ arayanlara
ödenmektedir.
ĠĢgöremezlik Ödenekleri: Bu ödenekler, 13 Nisan 1995‟te yürürlüğe giren ve çalıĢma gücü
olmayan ve prim ödeme koĢullarını yerine getiren kiĢilere verilen iĢgöremezlik ödeneği
(Incapacity Benefit) ile Ġleri Derece ĠĢgöremezlik Yardımını (Severe Disablement Allowance)
kapsamaktadır.
Maluliyet YaĢam Yardımı: 1 Nisan 1992 tarihinden itibaren yürürlükte olan ve 65 yaĢından
önce malul olan ve bakım yardımına ya da hareket edebilmek için yardıma ihtiyacı olan
çalıĢma yaĢındaki kiĢilere verilen bir ödenektir.
ĠĢ Kazası Maluliyet Ödeneği: 5 Temmuz 1948 tarihinden itibaren yürürlükte olan ve iĢ
kazası veya meslek hastalığına bağlı olarak malul duruma düĢen kiĢilere verilen bir ödenektir.
1 Ekim 1986‟dan itibaren % 14‟ün altındaki maluliyet oranı tespit edilenler ödenekten
yararlanamamaktadırlar.
Bakım Yardımı: 6 Aralık 1971‟den itibaren 65 yaĢın üzerinde fiziksel veya zihinsel olarak
ciddi mağduriyeti bulunan ve ciddi bakıma veya denetime ihtiyacı bulunanlara verilen
ödenektir.
Bakıcı Ödeneği: 5 Temmuz 1976 tarihinden itibaren ciddi mağduriyeti olan kiĢilere haftada
en az 35 saat bakmakta olan kiĢilere ödenmektedir.
43
Gelir Desteği: 11 Nisan 1998‟den itibaren 16-59 yaĢları arasında haftada 16 saatten az çalıĢan
ve ihtiyaçlarını karĢılayacak yeterli gelir elde edemeyen kiĢilere ödenmektedir.
Kira Yardımı: DüĢük ücret gelirinde olan kiĢilere çalıĢtıkları veya çalıĢmadıkları dönemlerde
kiraladıkları ev için verilen gelire dayalı ödenektir.
Belediye Vergisi Yardımı: 1 Nisan 1993 yılından itibaren, gelire bağlı olarak ödenen ve kira
yardımına benzer Ģekilde hesaplanan, düĢük gelir sahibi kiĢilerin belediye vergilerini
ödemelerine yardımcı olmak üzere verilen ödenektir.
Kamu Temel Emeklilik Aylığı: 65 yaĢını tamamlayan yeterli prim ödeme koĢulunu yerine
getirmiĢ kiĢilere ödenen emekli aylığıdır.
Emeklilik Kredisi: Ekim 2003 itibariyle emeklilik döneminde yoksulluğu önlemek üzere
getirilen ve 60 yaĢın üzerinde yoksul ve düĢük emekli aylığı alması beklenen veya 65 yaĢın
üzerinde düĢük aylık sahibi kiĢilere verilen ödenektir.
Dulluk Ödeneği (Kadın): 6 Temmuz 1948‟ten beri yürürlükte olan bu ödenek 11 Nisan
1988- 8 Nisan 2001 tarihleri arasında dul kalan kadınlara ödenmektedir.
Dulluk Ödeneği (Dul Kadın/Erkek EĢ): 9 Nisan 2001 tarihi itibariyle dulluk ödeneğinin
yerini alan ve 9 Nisan 2001 tarihinde veya sonrasında dul kalan eĢe (erkek veya kadın)
ödenen ödenektir.
Yasal Analık Ödeneği (Statutory Maternity Pay): Ġstihdam edilen hamile bayanlara 26
hafta sürekli istihdam edilmiĢ olma koĢuluyla iĢverenleri tarafından 26 haftaya kadar ödenen
ödenektir. ĠĢverenler bu ödeneğin % 92‟sini devletten geri alırlar.
Yasal Babalık Ödeneği (Statutory Paternity Pay): Çocuk sahibi olan biyolojik babaya veya
çocuk sahibi olan kadının eĢine ya da hayat arkadaĢına 26 hafta çalıĢmıĢ olma koĢuluyla
çocuk yetiĢtirme sorumluluğunun bir unsuru olarak bir veya arka arkaya 2 haftaya kadar
iĢveren tarafından verilen bir ödenektir.
44
Yasal Evlat Edinme Ödeneği (Statutory Adoption Pay): 26 hafta süreyle çalıĢmıĢ ve bir
kurum vasıtasıyla evlat edinmiĢ olma halinde, 26 haftaya kadar iĢveren tarafından verilen
ödenektir. Yasal Analık Ödemesi ile aynı oranlarda verilir
ÇalıĢana Destek Ödeneği (Working Tax Credit): Gelir düzeyi düĢük iĢlerde çalıĢanların
kazançlarını artırmaya yönelik olarak verilmektedir. 16 yaĢın üzerinde bekar, birlikte yaĢayan
evli veya evlilik olmaksızın birlikte yaĢayan ve ücretli iĢte çalıĢan kiĢiler yıllık hane
gelirlerine bağlı olarak ihtiyaç testine tabi olan bu sosyal yardım ödeneğinden
yararlanabilirler. Vergi Kurumu tarafından idare edilen bu ödenek genel vergilerden finanse
edilir.
Bu bölümde hem primsiz (non contributory) hem de ihtiyaç testine (means testing) dayalı
ödenekler belirtilmiĢtir.
Çocuk Ödeneği: (Child Benefit) Prime dayalı olmayan ve genel vergilerden finanse edilen
ödenek bir ailede 16 yaĢın altında olan tüm çocuklar için ödenmekte olup çocuğun tam
zamanlı orta öğretime devam etmesi halinde 19 yaĢına kadar verilmektedir. En büyük çocuk
için daha yüksek bir oran ödenmektedir. Sözkonusu ödenek, çocuğun ebeveyni olup
olmadığına bakılmaksızın çocuktan sorumlu olan kiĢiye verilmektedir.
Bakım Ödeneği: (Attendance Allowance) 65 yaĢın üzerinde malul durumda olup bakıma
muhtaç kiĢilere maddi yardım sağlamayı amaçlayan bu ödenek vergiden muaf ve primsiz olup
gelire bağlı değildir. Ödenek talebinde bulunan kiĢinin bakım ihtiyaçlarının belirlenmesi veya
tıbbi muayeneye tabi tutulması için çok ayrıntılı bir bilgi formunu doldurması gerekebilir.
Ödeneği talep edebilmek için kiĢinin en az 6 aydır bakıma ihtiyaç göstermiĢ olması beklenir.
Ölümcül hastalık halinde bu bekleme süresi aranmaz ve ödeneğin daha yüksek oranlı olan
bölümü derhal bağlanır. Ödeneğin, daha düĢük gündüz oranı ile daha yüksek gece oranı
olmak üzere iki bölümü bulunmaktadır.
Malul YaĢama Ödeneği: (Disability Living Allowance) 65 yaĢın altında olup ağır maluliyet
nedeniyle bakım ve hareket etme ihtiyacı olan kiĢilere ödenen, vergilendirmeyen bir
ödenektir. Yararlanabilmek için 3 aydır ihtiyaç sahibi olmak ve en az 6 ay süreyle daha
yardıma ihtiyaç göstermek koĢulu bulunmaktadır. Ölümcül hastalık halinde bekleme süresi
45
aranmadan ödeneğin bakım bölümü bağlanır. Ödeneğin kiĢinin bakım veya hareket etme
ihtiyacına bağlı olarak bakım ve hareket etme olmak üzere iki ayağı vardır.
Bakıcı Ödeneği: (Carer‟s Benefit): ÇalıĢma yaĢında olup ağır maluliyeti olan bir kiĢiye bakan
kiĢilere ödenen vergiden muaf, primsiz bir ödenektir. Bu ödeneği alanlar Devlet Ġkinci Aylığı
bakımından Sigorta Kurumu tarafından çalıĢmıĢ gibi sayılarak kredilendirilir. Ödeneğe hak
sahibi olabilmek için haftada en az 35 saat ağır maluliyeti olan birine bakmak, 16 yaĢın
üzerinde olmak, tam zamanlı eğitimde bulunmamak ve haftada ücretli istihdamdan 82
Sterlinin üzerinde kazanç elde etmemek gerekmektedir.
ĠĢ Kazaları Ödeneği: (Industrial Injury Benefit) Ġngiltere‟de ĠĢ kazalarına bağlı
mağduriyetlerde sosyal yardımı sağlama amacına yönelik bir dizi ödenek bulunmaktadır. 11
Nisan 1998 tarihinden önce kocası iĢ kazası sonucu ölen dul kadın ve bakmakla yükümlü
olduğu çocuklarına, kadının dul kaldığı zamanki yaĢına bağlı olarak verilen bir ĠĢ Kazası
Ölüm Ödeneği (Industrial Death Benefit), iĢ kazasını veya belirlenen meslek hastalığını
takibeden 90 gün boyunca malul olan kiĢilere, prime dayalı ödeneklere ilaveten sosyal yardım
çerçevesinde ödenen ĠĢ Kazası Maluliyet Ödeneği (Industrial Injuries Disablement Benefit), 5
Temmuz 1948 tarihinden önce sonlanan bir istihdamdaki meslek hastalığına bağlı
rahatsızlıklardan mağdur olanlara verilen Hastalık Ödenek Programı (Penumonoconiosis,
Byssinosis and Misc Diseases Benefit Scheme), 1 Ekim 1990 tarihinden itibaren olan iĢ
kazası veya baĢlayan meslek hastalığı sonucu malul kalan kiĢilere ödenen Azalan Kazanç
Ödeneği (Reduced Earnings Allowance), ĠĢ Kazaları Programı çerçevesinde, emeklilik yaĢına
gelip düzenli istihdamı bırakanlara ödenen ve vergilendirilmeyen Emeklilik Dönemi Ödeneği
(Retirement Allowance) ve Kamu Ġstihdam Kurumu tarafından finanse edilen bir eğitim
programına katılırken iĢ kazası geçiren ve meslek hastalığına sahip olan kiĢilere ödenen ĠĢ
Kazaları ödeneği (Analogous Industrial Injuries Scheme) bulunmaktadır.
Vasilik Ödeneği: (Guardian Allowance) Ebeveynleri ölen veya bazı hallerde ebeveynlerinden
biri ölen çocukları yetiĢtirmekle sorumlu olan kiĢilere ödenen vergiden muaf bir yardımdır.
Ödenekten yararlanmak, çocuğun hukuki vasisi olmayı gerektirmez, ancak yararlanacak
kiĢinin Çocuk Ödeneğine (Child Benefit) hak sahibi olması koĢulu aranır.
Ġhtiyaç Testine Tabi Gelire Bağli Ödenekler:
46
Geçimini sağlamak için yeterli geliri bulunmayan kiĢiler ihtiyaç testine bağlı olarak çeĢitli
sosyal yardımlardan yararlanmaktadır.
Bu kategoride her bir yardım için farklı kurallar
bulunmakla birlikte sözkonusu yardımların ortak özelliği, ödenek miktarlarıyla ilgili bölgesel
farklılıklar bulunmaması ve her yıl fiyat endeksine göre oranlarının artırılmasıdır. Bu
ödeneklerin çeĢitleri aĢağıda belirtilmiĢtir.
Gelir Desteği: (Income Support) Haftada 16 saatten az, vaya eĢler için haftada 24 saatten az
çalıĢanlar ve tüm gelirleri belirli bir düzeyin altında olanların yararlandığı bir ödenektir. 16
yaĢın altında çocuğu bulunan yalnız yaĢayan ebeveynler, hastalığı veya malul kiĢiye bakma
sorumluluğu olanlar veya maluliyetinden dolayı kazancı azalanlar da bu yardımdan
yararlanabilirler. Haftada 56.20 Sterlin olan yardımın miktarı, yaĢa, aile büyüklüğüne veya
maluliyete göre değiĢebilir. Tasarruflarının değeri 8000 Sterlinden fazla olup bakımevinde
olanlar
ödenekten
yararlanamazlar.
Maluliyete
bağlı
olarak
ödenmesi
ise
tıbbi
değerlendirmeye bağlıdır.
Sosyal Fon: KiĢilere düzenli gelirlerinden karĢılamakta zorlandıkları masraflar konusunda
yardımcı olmak üzere oluĢturulmuĢ bir programdır. Bu programda, yeni doğmuĢ bebeğin
bakımına yardımcı olmak üzere 500 Sterline kadar hibe verilmesi (Sure Start Maternity
Grants), Cenaze Ödemeleri (Funeral Payments), Yakacak Ödemeleri (Cold Weather
Payments), Soğuk Hava Ödemeleri (Cold Weather Payments) mevcut olup, sözkonusu
ödenekler çeĢitli sosyal yardım ödeneklerini alanlara verilmektedir. Sosyal fondan felakete
uğrayan veya acil müdahale ihtiyacında olanlara Kriz Kredileri (Crisis Loan) adı altında
faizsiz geri ödemeli borçlar da verilmesi mümkündür.
Gelire Dayalı ĠĢsizlik Yardımı: (Jobseeker‟s Allowance Income Based) ĠĢsizlik Ödeneğinin,
ihtiyaç testine tabi olan bölümü (sosyal yardım bölümü) kiĢinin veya ailenin gelirine,
çocuklara ve çocukların yaĢlarına bağlıdır ve ihtiyaç devam ettiği sürece ödenir. Miktarı
haftada 56.20 Sterlindir.
Kira /Belediye Vergisi Yardımı : (Housing Benefit/Council Tax Benefit) Bu ödenekler kira
veya belediye hizmetleri için Belediye Vergisi ödeme konusunda yardıma ihtiyacı olan
kiĢilere ödenmektedir. Genellikle diğer sosyal yardım ödeneklerini de almaya hak kazanan
kiĢilere verilmektedir. Kira yardımı haftalık 64 Sterlin, Belediye Vergisi Yardımı ise 14
Sterlindir.
47
ÇalıĢan ve Çocuk Vergi Kredileri: (Working/Child Tax Credit) ÇalıĢan Vergi Kredisi gelir
düzeyi düĢük iĢlerde çalıĢanların kazançlarını artırmaya yönelik olarak verilmektedir. 16 yaĢın
üzerinde bekar, birlikte yaĢayan evli veya evlilik olmaksızın birlikte yaĢayan ve ücretli iĢte
çalıĢan kiĢiler yıllık hane gelirlerine bağlı olarak ihtiyaç testine tabi olan bu sosyal yardım
ödeneğinden yararlanabilirler. Vergi Kurumu tarafından idare edilen bu ödenek genel
vergilerden finanse edilir. Çocuk Vergi Kredisi ise çocuklu aileleri desteklemeye yönelik bir
sosyal yardımdır. Bir veya daha fazla sayıda çocuk sahibi olanlar gelir seviyelerine bağlı
olarak bu ödenekten yararlanabilirler.
Sair Ödenekler-Genel Sağlık Sistemi DüĢük Gelirliler Programı, Okul Yemekleri: Gelir
Desteği veya ÇalıĢan Vergi Kredisi alanlar, genel sağlık sistemi reçeteleri, diĢ tedavisi ve göz
testi için herhangi bir ödemede bulunmazlar, göz reçeteleri ve hastane tedavisi için yol
masraflarını karĢılamak üzere yardım alırlar. Gelir desteği alanlar için 5 yaĢın altındaki
çocuklara ücretsiz süt, vitamin ve okul yemekleri verilmektedir. Yerel makamlarında da
baĢkaca hizmetleri ve telafi programları bulunmaktadır.
Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Finansmanı (Ġkinci Ayak Emeklilik Rejimi Hariç)
Ġngiltere‟de sosyal güvenlik programının iki ana finans kaynağı vardır. Bunlar Konsolide Fon
ile Ulusal Sigorta Fonudur.
Konsolide Fon: (The Consolidated Fund) Bu fon, Hazine ve Gümrük Ġdaresi tarafından
finanse edilir ve hükümetin harcamalarının kaynağı olarak Ġngiltere Bankasındaki genel banka
hesabıdır. Fonun vergiler dıĢında çeĢitli kaynakları da vardır. Bunlar arasında ikinci ayak
emeklilik programlarının tescili için Emeklilik Tescil Kurumuna (Pensions Registry) yapılan
ödemeler ve televizyon ruhsat ödemeleri sayılabilir.
Ulusal Sigorta Fonu: (The National Insurance Fund) Ġngiltere Bankasında Parlamento Arz
Prosedürüne (Parliamentary Supply Procedure) tabi olmayan bu fon ulusal sigorta primleri ve
yatırım geliri ile finanse edilir. 1999 yılına kadar Vergi Kurumu tarafından idare edilen Fonun
denetim ve yönetimi, bu tarihten sonra Hazine ve Gümrük Ġdaresine devredilmiĢtir. Ulusal
sigorta primleri her yıl, hem prime dayalı ödenekleri hem de Fonun idari masraflarını
karĢılayacak Ģekilde ayarlanır. Fonun borç alma yetkisi olmadığı için denk olması gereklidir.
48
Fonun herhangi bir zamanlama ile fazla vermesi halinde bu miktar yatırım amacıyla Ulusal
Borç Komiserine (National Debt Commissioner) aktarılır.
- ĠĢçi/iĢveren primleri
Ġngiltere‟de sigortalı kiĢiler için kazanca bağlı tek (global) bir prim sözkonusu olup sigorta
kolları itibariyle ayrı prim oranları mevcut değildir. Primler Ulusal Sigorta Fonuna ödenir ve
tüm prime dayalı ödenekler bu fon tarafından finanse edilir.
6 çeĢit prim sınıfı bulunmaktadır. ĠĢçiler ve iĢverenler tarafından ödenen primler 1.Sınıf
(Class 1) olarak adlandırılan primlerdir. ĠĢçiler, belirlenen alt kazanç sınırından, bunun yedi
katından fazla olan üst kazanç sınırına kadarki kazançları üzerinden belirlenen oranlarda prim
öderler. ĠĢverenler için üst gelir kazanç sınırı uygulanmaz. 1. Sınıf A (Class 1 A) primleri,
sadece iĢverenler tarafından Ģirket arabalarının özel kullanımı ve benzer masraflara bağlı
olarak ödenmektedir. Keza 1. Sınıf B (Class 1 B) primleri de yine sair masraflarla ilgili
olarak iĢverenler tarafından ödenen primlerdir. Kendi namına çalıĢanlar ise belli bir oranın
üzerinde kazanca sahip olmaları halinde sabit oranlı 2. Sınıf (Class 2) primleri öderler. 2. Sınıf
primler, prime dayalı iĢsizlik ödeneği hariç (contributory based Jobseekers Allowance) tüm
primli ödenekler için hak sahipliği doğurur. Kendi namına çalıĢanlar, karlarının belli sınırların
üzerinde olması halinde ise 4. Sınıf (Class 4) primleri öderler. Ġngiltere‟de ayrıca isteğe bağlı
prim ödemesi yapmak mümkün olup, 3. Sınıf (Class 3) olarak adlandırılan sabit oranlı bu
primlere bağlı olarak ölüm ödenekleri ve emekli aylıkları sağlanır.
Sosyal sigorta ödenekleri ile sosyal yardımlardan herhangi bir prim kesintisi yapılmamaktdır.
-Sosyal güvenlik primlerine esas ücret alt ve üst sınırları, varsa gelir dilimlerine uygulanan
oranlar
Belli bir seviyenin üzerinde geliri olan çalıĢanların prim ödeme mükellefiyetleri vardır. Bu
gelir, Nisan 2006 itibariyle haftada 97 Sterlin olarak belirlenmiĢtir. ĠĢverenlerin ise, yine
Nisan 2006 itibariyle, çalıĢtırdıkları iĢçilerin 97 Sterlinin üzerinde gelir elde etmeleri halinde
prim ödeme mükellefiyeti bulunmaktadır. Kendi namına çalıĢanlar ise kazançlarına göre
katkıda bulunurlar. ÇalıĢmayanların gönüllü ödeme yapmalarına imkan veren bir sistem
mevcut olup hastalar ve iĢsizler için Sigorta Kurumunca kredilendirme yapılır (emekliliğe
esas primlerin ödenmiĢ kabul edilmesi).
49
ÇalıĢanların Ulusal Sigorta Primleri (2006-2007)
Kazançların Yüzdesi (%)
Haftalık Kazançlar
84 Sterlinin altında
Prim kesintisi yok
84-97 Sterlin arasında
Prim kesintisi yok ancak ödenek hakkı var
97- 645 Sterlin
Kazancın % 11‟I
645 Sterlinin üzeri (Üst Kazanç Limiti)
Tüm kazançların % 1‟I
ÇalıĢanların haftada 84 Sterlinin altında gelir elde etmeleri halinde prim ödeme
mükellefiyetleri bulunmamaktadır. Bununla birlikte, 84 - 97 Sterlin arasında gelir elde edenler
ödeneğe hak kazanacak Ģekilde prim ödemiĢ sayılırlar.
ĠĢverenlerin Ulusal Sigorta Primleri (2006-2007)
Haftalık Kazançlar
97 Sterlinin altında
Kazançların Yüzdesi (%)
Prim kesintisi yok
97-645 Sterlin
% 12.8
645 Sterlinin üzeri
% 12.8
Kendi namına çalıĢanlar, yıllık kazançlarının 4.465 Sterlinden fazla olması halinde, haftada
2.10 Sterlin tutarında sabit oranlı bir katkı payı ödemektedirler. Ayrıca, yıllık karları 5.035
Sterlin ile 33.540 Sterlin arasında olan kiĢiler % 8 oranında kazanca bağlı bir prim ile 33.540
Sterlinin üzerindeki her türlü karları için ilave bir % 1 ödemek zorundadırlar.
-Ġkamet yeri ve gelir durumuna bağlı olarak öngörülen istisnalar, indirimler, muafiyetler
Alt kazanç sınırı ile temel gelir vergisi eĢiği (basic income threshold) arasında kazancı olan
iĢçiler prim ödemezler ancak ödemiĢ gibi muamele görür ve ödeneklere hak kazanırlar.
Benzer Ģekilde yıllık kazancı 4.465 Sterlinden az olan kendi namına çalıĢanlar da prim
ödemez ancak ödemiĢ gibi muamele görürler.
50
YurtdıĢındaki bir iĢveren tarafından istihdam edilen ve normalde Ġngiltere‟de ikamet ederek
çalıĢmayan bir kiĢi, yurtdıĢındaki iĢvereni tarafından Ġngiltere‟de istihdam edildiği ilk 52
haftalık süreyle, primden muaftır.
-Devlet Katkısı
Sigorta kolları bakımından devlet prim katkısı mevcut değildir ancak prime dayalı olmayan ve
ihtiyaç analizine tabi tüm ödenekler Konsolide Bütçe tarafından finanse edilir. Ulusal Sağlık
Hizmetinin tamamına yakın bir bölümü devlet tarafından (Konsolide Bütçeden), çok küçük
bir bölümü ise Ulusal Fondan karĢılanır.
-Vergiler (Genel rejimin tamamının finansmanı ya da doğrudan sosyal güvenliğin
finansmanına aktarılan dolaylı vergiler)
Sosyal yardımlar dahil tüm primsiz ödenekler genel vergilendirmeden finanse edilmektedir.
Yukarıda belirtildiği üzere doğrudan vergi ürünü sayılmayan bazı ödemeler de (mesleki
emeklilik programlarının tescili veya televizyon ruhsat ödemeleri) sosyal güvenliğin
finansmanına katkı sağlamaktadır.
Mali Durum
Toplam emeklilik harcamalarının, reform ile birlikte Gayri Safi Ġç Hasılanın % 5.2‟sinden
2050 yılında % 6.7‟sine çıkacağı öngörülmektedir. 2046 yılına kadar devlet emeklilik yaĢının
tedrici olarak yükseltilmesi, emeklilik aylıklarının ulusal servete göre değerini korumasını
sağlamayı amaçlayan reformları büyük ölçüde finanse edecektir.
Emeklilere transfer edilen Gayri Safi Milli Hasıla oranı, 1970‟li yıllar ile 1990‟lı yıllar
arasında önemli oranda artmıĢtır. 1979‟da %8.1 olan bu oran 2002/2003 dönemi itibariyle %
9.5 olarak gerçekleĢmiĢ olup toplam emeklilik geliri, oransal olarak emeklilerin sayısından
daha fazla artmıĢtır.
Yeterince finanse edilemeyen ve iĢverenin de ödeme aczine düĢtüğü için açıklarını
kapayamadığı iĢyeri (mesleki) emeklilik programlarını kaybetme riskiyle karĢı karĢıya olan
kiĢilerin, emeklilik gelirlerinin büyük bir kısmını garanti altına almak üzere 2004 yılında
51
kurulan ve 1 Nisan 2005 tarihinde yürürlüğe giren Emekliliği Koruma Fonu‟na ayrılan
ödenek miktarları (The Pension Protection Fund) Hükümetin mağdur kiĢilere karĢı
taahhütlerine bağlı kaldığını göstermektedir. Emekliliği Koruma Fonu, halen yaklaĢık 30.000
üyesi olan 68 mesleki emeklilik programının değerlendirmesini yapmaktadır.
Mali Yardım Programı (Financial Assistance Scheme) ise, Emekliliği Koruma Fonu
kurulmadan önce emeklilik yaĢına yaklaĢmıĢ ancak fonların iflası nedeniyle tasarruflarını
kaybetmiĢ olan gruplara yardım etmektedir. Hükümet, bu fonun, 14 Mayıs 2004 tarihinde
mesleki emeklilik programında 15 yılı tamamlamıĢ kiĢilere de yaygınlaĢtırılmasına karar
vermiĢtir. Bu, tasarruflarını kaybeden 30.000 kiĢinin daha yeni düzenlemelerden yararlanması
anlamına gelecektir.
6 Mayıs 2006 tarihinden itibaren, emekli aylıklarının vergilendirilmesine dair karmaĢık
kurallar kaldırılarak yerine basit ve tek bir vergi rejimi getirilmiĢtir. Bu değiĢiklikler,
emeklilik düzenlemelerini gerek bireyler, gerekse iĢverenler bakımından kolaylaĢtırmıĢtır.
Yeni düzenlemeler uyarınca bireyin bir emeklilik programına yapacağı tasarrufların miktarı
ile tasarruf yapacağı programların sayısı konusunda herhangi bir sınır bulunmamaktadır.
ĠKĠNCĠ AYAK EMEKLĠLĠK REJĠMĠ
Ġkinci Ayak Emeklilik Rejimi Hakkında Genel Bilgi
Ġkinci ayak emeklilik rejimi içinde değerlendirilen devlet ayaklı program, sabit oranlı devlet
emekli aylığına ilave olarak kazanca bağlı olan Devlet Ġkinci Emekli Aylığı‟dır (State Second
Pension). 2006 yılı Kasım Ayında yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Reformu öncesinde,
devlet ikinci emeklilik programından ayrılarak bunun yerine her türlü mesleki veya bireysel
emeklilik programına katılma imkanı bulunmakta, Devlet Ġkinci Emeklilik Programından
ayrılma halinde ise ulusal sigorta primleri düĢürülmekte veya kiĢilere prim iadesi yapılmakta
idi. Yeni yasa ile bazı mesleki programlara katılmak için devlet ikinci emeklilik programından
ayrılma imkanı kaldırılmıĢtır.
Özel sektör çalıĢanları için mesleki emeklilik programları, iĢverenler veya iĢveren grupları
tarafından idare edilmekte ve üyelerine baĢlıca emekli aylığı olmak üzere ölüm halinde peĢin
ödeme gibi sair bazı ödenekleri sağlamaktadırlar. Mesleki emeklilik programları, MaaĢa
52
Bağlı veya Belirlenen Ödenek Programları (Salary-Related Schemes/ Defined Benefit) ile
Belirlenen Prim Temelindeki Programlar (Defined Contribution Basis) olmak üzere iki ana
grupta toplanmaktadır. MaaĢa Bağlı Programlar, belli seviyede bir emekli aylığı ödenmesini
garanti eden programlar olup, iĢçinin emeklilik öncesi aylığına, emeklilik programına üye
olduğu yılların sayısına ve çalıĢma yıllarının birikim değerine (40 yıla kadar, programa üye
olunan her yıl için son aylığın genellikle 1/60‟lık oranı) bağlıdır. Belirlenen Prim Temelindeki
Programlar, aynı zamanda Money Purchase (Para Satın Alınan Programlar) olarak da
adlandırılmakta olup, bu programlardan sağlanan ödenekler iĢçilerin primlerine ve bu
primlerin yatırım değerlerine bağlıdır. Sözkonusu programda, her iĢçinin emeklilik fonunda
kendi hesabı bulunmakta ve emekli aylığı miktarı, emeklilik fonunun yatırımlarla ne denli
büyüdüğüne ve emekli olunan zamanda yatırımlardan sağlanan yıllık gelir oranına bağlıdır.
Çocğu mesleki emeklilik programı MaaĢa Bağlı olmakla birlikte Belirlenen Prim Temelli
(Para Satın Alınan) programların sayısı da giderek artmaktadır.
Çoğu Mesleki Emeklilik Programında ilave isteğe bağlı ödeme yapılması halinde emeklilikte
daha yüksek gelir imkanı bulunmaktadır. Bu ilave prim sisteminin (Additional Voluntary
Contributions-AVC) avantajı, ayrı bir emeklilik programına yatırım yapmaya kıyasla daha
düĢük idari masrafların söz konusu olması, ödenen ilave miktarın durdurulmasına veya
değiĢtirilmesine imkan sağlaması ve primlerden belli oranlarda vergi indirimi yapılmasıdır.
2006 Nisan ayına kadar, bir mesleki veya bireysel emeklilik programında ne kadar tasarruf
yapılacağına dair sınırlar bulunduğu için ilave isteğe bağlı primler emekli aylığını artırmanın
tek yolu idi. Ancak 2006 Nisan ayından sonar yürürlüğe giren yeni kurallar çerçevesinde, her
türlü emeklilik programına istenen oranda yatırım yapma ve yıllık tasarruf üst limitine tabi
olarak yıllık kazancın % 100‟üne kadar primlerden vergi indirimi imkanı getirilmiĢtir.
ĠĢverenlerin mesleki programları sağlamaları tamamen Ģirket politikası ile ilgilidir. Bir baĢka
ifadeyle, bu programların sağlanması her zaman vergi indirimleri, para piyasalarına giriĢ
sağlama veya pazar güçleri gibi faktörler tarafından belirlenmez. Kimi zaman, bu programlar,
sadece iĢverenlerin iĢçileri için bir emeklilik programı bulunmasını istemelerine bağlı olarak
baĢlatılabilir. Emeklilik programına ve verilecek ödeneklere dair kuralların belirlenmesi de
yine Ģirketin sorumluluğundadır.
Kamuda ise 4.25 milyon kiĢi kamu mesleki emeklilik programlarının üyesidir. Sayıları 200‟ün
üzerinde olan bu programlar, ulusal ve yerel hükümette, Ulusal Sağlık Sisteminde, Silahlı
53
Kuvvetlerde, polis ve itfaiye iĢlerinde çalıĢanlarla öğretmenleri kapsamaktadır. Bazı kamu
mesleki emeklilik programları doğrudan vergilerden sağlanırken, diğerleri üyelerin
katkılarıyla finanse edilir. Bu programlarla ilgili politikalar
Hazine ve Gümrük Ġdaresi
tarafından belirlenir.
Ġngiltere‟de, iĢverenleri tarafından mesleki emeklilik programı sağlanmayan iĢçilerin bu
imkandan yararlanamadığını veya veya kendi namına çalıĢanların da mesleki emeklilik
programlarından mahrum olduğunu dikkate alarak 1999 yılında yapılan Sosyal Güvenlik
Reformu ile “Stakeholder Pension” olarak adlandırılan yeni bir ilave isteğe bağlı emeklilik
programını uygulamaya koymuĢtur. Stakeholder Pension Programı, herkese açık olup,
özellikle 9.000-20.000 Sterlin kazanca sahip olan ve
mesleki emeklilik programında
bulunmayanları hedef almaktadır. Programın daha basit bir vergi rejimi bulunmakta ve her yıl
3600 Sterlinlik bir katkının programa ödenmesine izin verilmektedir. Mesleki emeklilik
programı imkanı sağlamayan iĢverenlerin, ilave isteğe bağlı bir program tayin ederek
çalıĢanlarının bu programa giriĢlerini kolaylaĢtırmaları öngörülmektedir. “Stakeholder
pension” programlarının tescillenmesi için gerekli idari yapıları ve minimum standartları
karĢılamaları gerekmektedir.
Bireysel emeklilik programları mesleki emeklilik programına üye olmayan çalıĢanlar, kendi
namına çalıĢanlar, iĢvereni tarafından “Stakeholder Pension” programına yönlendirilmeyenler
veya çalıĢmadığı halde emeklilik için para ayırabilecek maddi gücü bulunan kiĢiler için uygun
olabilir. Bireysel emeklilikte her ay belli bir miktar veya peĢin bir miktar fona ödenir ve fon
yöneticisi tarafından kiĢi adına yatırım amacıyla iĢletilir. Bu programları yürüten Ģirketler
kiĢinin biriken özel fonundan tahsil edilmek üzere belli bir masraf ücreti de alırlar. Emeklilik
fonunun nihai değeri ne kadar yatırım yapıldığına ve fon yatırımlarının ne kadar kazandığına
bağlıdır. Fonda biriken tasarrufun % 25‟i emeklilikte peĢin ödeme olarak alınabilir. Bilahare 2
seçenek bulunmaktadır. Fonun geri kalan bölümü bir hayat sigortası Ģirketinden hayat boyu
düzenli bir gelir almak için kullanılabilir. Ya da, fonun geri kalan kısmı yatırım amaçlı
kullanılırken 75 yaĢına kadar garanti edilmeyen bir emekli aylığı veya 75 yaĢından sonra
garanti edilen bir emekli aylığı alınır.
Ġkinci ayak sistemindeki devlet ya da özel ayaklı tüm programların ortak ilkesi zorunlu
sistemin imkanlarını artırarak kiĢilere daha cazip emeklilik imkanları sunmaktır.
54
2006 Sosyal Güvenlik Reformu ile Devlet Ġkinci Emekliliği zorunlu hale getirilmiĢtir.
Mesleki emeklilik programları hem iĢveren hem de çalıĢan için isteğe bağlıdır. Emeklilik için
ilave yatırım yapmanın bir yolu olan bireysel fonlar da isteğe bağlıdır.
Mesleki emeklilik programları iĢverenler tarafından çalıĢanlara emeklilikte gelir sağlamak
üzere kurulan programlardır. Mesleki emeklilik programlarını uygulayan çoğu iĢveren
çalıĢanın ödediği primleri tamamlayacak Ģekilde sisteme katkıda bulunur.
Bireysel emeklilik programlarından ise (stakeholder pension vb) genellikle mesleki eğitim
programlarına eriĢim imkanı olmayan veya kendi namına çalıĢanlar ile çalıĢmadığı halde
emeklilik tasarrufu yapma imkanına sahip olanlar yararlanmaktadırlar. Bu tür programlar
sigorta Ģirketlerinden, bankalardan, yatırım Ģirketleriden ve süpermarket veya dükkânlar gibi
bazı perakendecilerden satın alınmaktadır.
Mesleki emeklilik programlarından emeklilikten önce vefat etme halinde cömert
ölüm
ödenekleri almak mümkündür. Bu programlar çoğunlukla geride kalan eĢe de emeklilik
imkanı sağlar.
Genellikle mesleki emeklilik programları için üyelik koĢula bağlı değildir. ġayet bir Ģirket bu
tür bir emeklilik programı sağlıyorsa katılmak isteyen tüm çalıĢanlara açıktır.
Bireysel fonlar ve ilave isteğe bağlı stakeholder emeklilik programları BirleĢik Krallıkta
ikamet etmekte olan 75 yaĢın altındaki herkese açıktır.
Tüm emeklilik programları üyeleri için emeklilik aylıkları sağlar. Bazıları geride kalan hak
sahipleri için ölüm yardımları da sağlamaktadır ancak sağlanan imkanlar
programdan
programa değiĢmektedir.
2003 yılı itibariyle, 1- 49 iĢçi çalıĢtıran Ģirketlerdeki çalıĢanların sadece % 29‟u iĢverenin
sponsorluğunu yaptığı bir mesleki emeklilik programının üyesidir.
2003 yılında kamu çalıĢanlarının % 85‟i bir mesleki emeklilik programına üyedir. Kamu
sektöründeki mesleki emeklilik programlarının 4.7 milyon aktif üyesi bulunmaktadır.
55
2003 yılı itibariyle, imalat sanayiinde çalıĢanların % 50‟si mesleki emeklilik veya Bireysel
Emeklilik Programına katıldığı halde bu oran toptancı veya perakende sektörde % 41‟dir.
2003 itibariyle, 25.000-39.000 Sterlin kazanca sahip çalıĢanların % 72‟sinin iĢveren
tarafından yürütülen mesleki bir emeklilik programına katılmaktayken bu oranın 9.500 17.499 Sterlin kazanç diliminde olanlarda % 43 olduğu görülmektedir.
Özel Sektörde “Belirlinen Ödenek” (Defined Benefit) mesleki emeklilik programlarında 1995
yılında 5.2 milyon olan aktif üye sayısı, 2000 yılında 4.6 milyona gerilemiĢtir. Emeklilik
Komisyonu bu programlarda üye sayısının 1995‟ten itibaren % 60, 2000 yılından sonra ise %
50 olarak tahmin etmektedirler. Bu düĢüĢe, mesleki emeklilik fonlarında son 10 yıllık
dönemde yaĢanan ciddi mali krizlere bağlı olarak çok sayıda kiĢinin mağdur olmasının neden
olduğu düĢünülmektedir.
26 Kasım 2006 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Reformu uyarınca, 2012 yılından
itibaren çalıĢanlar otomatik olarak düĢük ücretli bireysel emeklilik hesapları olarak
adlandırılan yeni bir programa üye olacaklardır. Ancak, çalıĢanın isteği halinde bu program
dıĢında kalma hakkına sahip olması öngörülmektedir. ÇalıĢanlar, yaklaĢık 5000-33.000
Sterlinlik kazanç diliminde brüt kazançlarının en az % 4‟lük bir kısmı kadar katkıda
bulunacaklardır. ĠĢveren ise % 3 prim katkısının yanısıra devletten % 1 oranında vergi
indirimi alacaktır.
ĠSTĠHDAM
Kamu Ġstihdam Kurumlarının iĢçilerin ve iĢverenlerin sürekli değiĢen koĢullarına ve
ihtiyaçlarına cevap vermek üzere çeĢitli ortaklıklar kurmak suretiyle hizmetlerini nasıl
iyileĢtirebilecekleri hususları tartıĢılmıĢ, özellikle „çeĢitlilik ‟ (diversity) kavramı, bir baĢka
ifadeyle, modern ve proaktif bir istihdam politikasının gereği olarak yaĢlılar, kadınlar, etnik
gruplar ve iĢsizler gibi çeĢitli gruplar bakımından fırsatların artırılması konusu irdelenmiĢtir.
Ġngiltere istihdam ve sosyal refah reformu ile ilgili bu konular;
 ĠĢ ve büyüme Avrupa‟nın en öncelikli gündemidir.
 Halen Avrupa‟da aktif çalıĢma yaĢında iĢsiz olan 90 milyon kiĢi bulunmaktadır.
56
 Lizbon‟da belirlenen „10 yıl içinde Avrupa Birliğini dünyanın en dinamik ve yenilikçi
ekonomilerinden
biri
yapma‟
hedefi,
büyüme
ile
iĢ
yaratmanın
birlikte
gerçekleĢtirildiği ve kiĢileri çalıĢmaya döndürmeyi amaçlayan çok iddialı bir planın
uygulanmasını geektirmektedir.
 Lizbon‟un 5 yıllık değerlendirmesinde geliĢmenin çok yavaĢ olduğu tespit edilmiĢtir.
En büyük sorun demografi meselesidir. Avrupa yaĢlanmakta ve sosyal güvenlik
sistemlerinin sürdürülebirliği tehdit altında bulunmaktadır. Global rekabet, özellikle
Hindistan ve Çin tehdidi bir baĢka faktördür.
 Giderek rekabetin arttığı dünyamızda yeni becerilerin kazanılması büyük önem
kazanmıĢtır.
 Herkese iĢ imkanı sağlamak ve sosyal sistemlerimizi mağdurları koruyacak Ģekilde
sürdürebilmek en önemli meseledir. ĠĢ sahibi olmak, kiĢilere ekonomik bağımsızlık,
kendini değerli hissetme duyguları kazandırmakta, sosyal iliĢkiler kurmalarını
kolaylaĢtırmaktadır. Devlet, eğitim düzeyini artırmak, aktif istihdam politikaları
uygulamak ve iĢyerinde her türlü ayrımcılığı ortadan kaldırmak için gerekli tüm
önlemleri almalıdır. Aksi takdirde, Avrupa sosyal modelinin geleceği tartıĢmalı hale
gelecektir. Herkesin iĢ piyasasına girmesine çalıĢmak ve istihdam piyasasında
çeĢitliliği sağlamak hedef olarak alınmalıdır. Kadınlar, halen iĢ piyasasında olmaları
gerektiği oranda yer almamaktadırlar. 90 milyon insan ödeneklerle yaĢamaktadır.
 Özürlüleri ve hastaları iĢe entegre etmek için yeni yollar geliĢtirilmelidir. Danimarka,
esnek çalıĢma biçimleri ile iĢte güvence arasında dengeyi sağlamada (flexsecurity) son
derece baĢarılı olmuĢ, Hollanda, Avusturya ve Almanya‟da da iĢ yaratma konusunda
önemli geliĢmeler kaydedilmiĢtir. Yeni üye devletlerde ise durum farklıdır. Bu
ülkelerde halen reformların gerçekleĢtirilmesi çabaları devam etmektedir. Tüm iyi
uygulama örnekleri paylaĢılmalı, ulusal, bölgesel ve yerel düzeylerde ortaklıklar
kurulmalıdır.
 Ġngiltere‟de
Kamu
Ġstihdam
Kurumu‟nun
(JobcentrePlus)
modernleĢtirilmesi
çalıĢmaları sonucu ödenek almakta olan 3 milyon kiĢi iĢe yerleĢtirilmiĢtir.
MüĢterilerimizle iletiĢim kurma yolları geliĢtirilmeli, elektronik kanallar iĢletilmeli,
ebeveynler için iĢe dönmeyi kolaylaĢtırıcı olanaklar sunulmalıdır. Maluliyet ödeneği
alanların sayısını azaltmak üzere ödenek alan kiĢiler olabildiğince yapabilecekleri
iĢlere kanalize edilmelidir.
 Sonuç olarak, iĢ bir yük değil bir fırsat olarak görülmeli ve Avrupa‟da insanların
yeniden çalıĢması sağlanmalıdır.
57
1-2 Aralik 2005 tarihinde, Birmingham‟da düzenlenen „Kamu Ġstihdam Kurumlarinin
ModernleĢtirilmesi-ÇeĢitlilik Ve Ġmkanlarin Artirilmasina Yönelik Ortakliklar‟ Seminerinde,
Ġngiltere Ġstihdam Kurumu (JobcentrePlus) yöneticisi Lesley Strathie, kamu istihdam
kurumunun iĢ piyasasında çeĢitliliği artırmadaki rolü konulu bir konuĢma yapmıĢtır. Bayan
Strathie konuĢmasında, Ġngiliz Ġstihdam Kurumundaki reform çalıĢmaları hakkında bilgi
vererek aĢağıda özetlenen hususları belirtmiĢtir:
 Toplumun yaĢlanması, en önemli sorunu oluĢturmaktadır. 2007 yılına kadar devlet
emekliliğinden yararlanan kiĢi sayısı ilk defa çocuk sayısından daha fazla olacaktır.
 Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilmesi için %80 oranında istihdam sağlanması
gerekecektir. Bu da günümüze kıyasla 2.5 milyon daha fazla insanın istihdam edilmesi
anlamındadır.
 Tek ebeveynli ailelerde istihdam % 10 oranında artırılmıĢtır. Bu 300.000 kiĢinin daha
istihdam piyasasına girdiğini göstermektedir.
 Maluliyet ödeneğinde reform gerçekleĢtirilmiĢtir. Malul kiĢilerin % 50‟den fazlası
çalıĢmaktadır. KiĢilerin maluliyeti değil, yapabilecekleri iĢler öne çıkartılmalıdır. Pilot
çalıĢma imkanları yaratılmalı, becerilerin geliĢtirilmesi için erken müdahale
edilmelidir.
 JobcentrePlus 74.000 kiĢi ile hizmet vermektedir. Yıllık iĢletme maliyetleri 3-5 milyar
pound arasında değiĢmektedir. Ödenekler için yılda 30 milyar Sterlinin üzerinde bir
harcama yapılmaktadır. Günde 13.000 açık iĢin yönetimi yapılmaktadır. Yılda 1.2
milyon kiĢi iĢe yerleĢtirilmektedir. Her yıl 5 milyon ödenek, 120 milyon bilgi talebi
alınmakta ve 20 milyonun üzerinde kiĢi de durum değiĢikliği nedeniyle talepte
bulunmaktadır. JobcentrePlus,
halen Avrupa‟daki
en büyük modernleĢtirme
programını yürütmektedir.
 JobcentrePlus, çalıĢabilecek durumda olanlara iĢ, çalıĢamayacak durumda olanlara ise
destek sağlamaya çalıĢmaktadır. Bu çerçevede, kiĢilerin hayatında gerçek ve kalıcı
değiĢiklik gerçekleĢtirmek, bireylerin potansiyellerine en uygun olan iĢleri araĢtırmak,
en fazla yardıma ihtiyacı olan müĢterilere destek vermek ile profesyonel ve
bütünleĢmiĢ bir takım çalıĢmasıyla gerçek değiĢikliği yaratmak olarak özetlenebilecek
ilkeleri benimsemiĢtir.
 Jobcentre‟ın 2008 yılına kadar hedefi, personel sayısını artırarak 3 milyar pound
tasarruf yapmak, çocuklu ve iĢsiz hanehalklarının sayısını azaltmak üzere çabaları
58
yoğunlaĢtırmak, hizmetleri modernize etmek, iddialı performans hedeflerini
gerçekleĢtirmek, hizmetlerin yaygınlaĢtırılması için güçlü iĢbirlikleri ve ortaklıklar
kurmaktır.
 ĠĢverenlerle iĢbirliğinin geliĢtirilmesi, hizmetlerin ve insiyatiflerin iĢverenlerin
büyüyüp geliĢmelerine yardımcı olacak Ģekilde düzenlenmesi amaçlanmaktadır. Bu
nedenle Ulusal SatıĢlar Grubu, ĠĢveren Direk Online Hizmeti, ĠĢveren Çıktı Hedefi ve
Ortaklık Kanalı gibi insiyatifler yaratılmıĢtır. ĠĢverenler de JobcentrePlus‟ın iĢ
arayanlara eĢit konumdaki müĢterileridir. ĠĢler, iĢveren talebine göre belirlenmektedir.
ĠĢveren istihbaratı, iĢverenin stratejik niyetleri çok önemlidir.
 Jobcentreplus, ĠĢveren ÇeĢitlilik Yönetimi (Employer Diversity Managers) olarak
adlandırılabilecek bir insiyatif baĢlatarak kiĢit iĢverenlerle ve çeĢitliliği temsil eden
kuruluĢlar arasında uzun dönemli stratejik iliĢkiler geliĢtirmeyi, çeĢitliliğin
iĢverenlerin istihdam ihtiyaçlarını ve imkanlarını ne denli desteklediğine dair
kanaatlerin paylaĢılmasını, istihdamın herkes için adil olmasını ve istihdamda
dezavantajlı grupların da hedef alındığı stratejilerin geliĢtirilmesini amaçlamaktadır.
ĠĢveren ÇeĢitlilik Yönetimi Ġdarecileri, iĢletmeyi daha yaĢlı iĢçileri istihdam etmeye
teĢvik etmekte, iĢverenleri muhtemel mevzuat değiĢikliklerine karĢı uyarmakta, YaĢlı
Ġstihdamı Kampanyasını desteklemektedir.
 JobcentrePlus, iĢverenlerin maluliyet ile ilgili perspektiflerini öğrenmek üzere
ĠĢverenler Maluliyet Forumuna katılmakta ve malul kiĢileri istihdam edip yeniden
eğitmek üzere iĢverenlerle daha fazla temas kurmaktadır.
JobcentrePlus ofisinin son derece modern imkanlarla donatıldığı, boĢ iĢlerin aynı gün
bilgisayar sistemine girdiği ve elektronik kanallar kullanılarak çok hızlı bir Ģekilde iĢe
yerleĢtirme yapılabildiği, ihtiyaç duyan kiĢilere iĢe yerleĢtirme uzmanları tarafından destek
sağlanırken, buna ihtiyaç duymayan iĢ arayanlara doğrudan kompüter sistemine girerek iĢ
arama imkanlarının sunulduğu, iĢverenlerin mülakata çağırdıkları iĢ arayanlarla rahatça
görüĢebilmelerini teminen özel “iĢveren görüĢme odaları”nın tahsis edildiği gözlenmiĢtir
Ġngiltere, Gayri Safi Milli Hasılada büyüme ile dinamik ve esnek bir iĢ piyasasını
sürdürmeyi hedeflemektedir. Bu da iĢverenlerin karlarını artırması ve açık iĢlerin etkin
ve hızla doldurulması anlamına gelmektedir ve Hükümetin, iĢverenin ihtiyacı olduğu
becerilere sahip kiĢilere en geniĢ Ģekilde ulaĢması ile mümkündür. Job Centre Plus, iĢ
59
arayanlar ve iĢverenler olmak üzere 2 kilit müĢteri kitlesine sahip olup, açık iĢlere
ulaĢmada zorluk çeken adaylara daha çok yardımcı olmak durumundadır.
 Ġngiltere iĢ piyasası profiline bakıldığında, iĢgücünün yaĢlanmakta olduğu, ekonomik
büyümenin devam ettiği, çalıĢma çağındaki nüfusun % 18‟inin özürlü olduğu, etnik
nüfusun arttığı, iĢsizlik oranının Ģimdiye kadarki en düĢük seviyede bulunduğu, tüm
ülkede ihtiyaç duyuların becerilerde açık bulunduğu görülmektedir.
 Ġngiltere, 2004 yılında iĢe yerleĢtirmedeki zaaflara bağlı olarak 12 milyar Sterlin
kaybetmiĢtir. Bu nedenle JobcentrePlus iĢe yerleĢtirme hizmetlerini yeniden gözden
geçirerek 18 ay önce „Ortaklık Kanalı‟ (partner channel) olarak adlandırılan yeni bir
giriĢim baĢlatmıĢtır. Bu insiyatifin unsurları, özel istihdam kurumlarının tüm iletiĢim
yollarını kullanarak tüm sektörlerde faaliyet göstermeleri ve iĢverenlerle yakın iĢbirliği
kurmaları, iĢe yerleĢtirmede baĢarılı sonuçlar veren çeĢitliliğin benimsenmesi,
iĢverenin talebine dayalı bir strateji belirlenmesi, e-iĢ‟in (e-business) herkes için etkin
bir portal olarak kullanılması ve kamu istihdam kurumunun özel istihdam
kurumlarıyla çok etkin bir iĢbirliği yapması olarak özetlenebilir.
 Sözkonusu giriĢimin 18 aylık denemesi sonucunda Jobcentreplus özel istihdam
kurumlarının önemini daha büyük ölçüde ayrımsamıĢ, Geçici Ġstihdam Büroları
Konfederasyonu (REC) ile önemli bir iliĢki kurmuĢ, online sektörü geliĢtirerek küçük
istihdam ajanslarını da buna dahil etmiĢ, Ġngiltere istihdam piyasasındaki kurumlardan
% 70‟i ile temas sağlamıĢ, özel istihdam bürolarıyla 100 civarında ortaklık anlaĢması
yapmıĢtır.
 Ortaklık Kanalı insiyatifinin geliĢtirilmesi sonucu, „ĠĢ Mağazaları‟ (Job Warehouse)
olarak adlandırılabilecek yeni ve müĢteri ihtiyacına göre düzenlenmiĢ teknoloji
platformu yoluyla 12 ay içinde 1 milyon yeni iĢ ilan edilmiĢ, istihdam bürolarına
baĢvuranların sayısı % 25 oranında artırılmıĢ, istihdamda çeĢitliliği artırmak üzere
(farklı hedef grupların istihdamı) Özel Ġstihdam Büroları Konfederasyonu ile ortak
„istihdamda çeĢitlilik‟ programı geliĢtirilmiĢ, JobcentrePlus ile özel istihdam büroları
arasında çeĢitli ortak pilot projeler uygulanmıĢtır. Özetle, Ortaklık kanalı, kamu
istihdam servisinin özel iĢ bulma kurumlarının ihtiyaçlarına duyarlı bir yaklaĢım
60
geliĢtirerek iĢ piyasasına ayna tutan ve bürokrasiyi azaltan, kamu sektörü
teknolojisinin geliĢtirilmesinde yenilikçi ve öncü bir giriĢim olarak özetlenebilir.
Ġngiltere, yüksek istihdam, düĢük iĢsizlik ve diğer AB üye ülkelerinden sürekli iĢgücü
taleplerinin alındığı esnek bir iĢ piyasası modeli benimsemiĢtir.
Ġngiltere % 74.8‟lik istihdam oranı ile Lizbon hedeflerini karĢılamıĢtır. Daha yaĢlı iĢgücünün
istihdam oranları, erkeklerde % 72, kadınlarda % 67 olarak gerçekleĢmiĢtir.
Ġstihdam endüstrisi iĢ piyasası esnekliğini ve iĢ piyasasına katılımı sağlamada önemli bir role
sahiptir. Özel istihdam bürolarına bağlı olarak geçici iĢlerde çalıĢanların % 53‟ü bir yıl içinde
sürekli iĢ bulmaktadırlar. Avrupa‟da 2010 yılına kadar yılda 18 milyon kiĢinin istihdam
endüstrisinde çalıĢacağı tahmin edilmektedir.
15 AB üyesi ülkede geçici/esnek iĢ toplam istihdamın % 2‟sine tekabül etmektedir. AB ülkesi
ülkelerde birçok kısıtlama mevcutken Ġngiltere daha liberal bir iĢ piyasası örneği
oluĢturmaktadır.
Özel istihdam büroları endüstri, eğitim, tıp, çocuk bakımı, restoran/otel, güvenlik gibi çeĢitli
sektörlerde uzmanlaĢmaktadırlar. Bu bürolar tarafından devamlı iĢlere yerleĢtirilenlerin
sayısında 2000-2004 arasında % 9.1 oranında bir artıĢ kaydedilmiĢtir.
Özel istihdam bürolarının baĢarılarında Endüstri Ġyi Uygulama Kodu, düzenli brifingler ve
hukuki güncellemeler, Mesleki Standartlar Birimi, Ödül ve ġikayet Mekanizmaları, Bağımsız
Denetim Mekanizması ve denetimlerde mevzuatı ihlal ettiği saptananların faaliyetlerinin
askıya alınması gibi çeĢitli mekanizmalar büyük rol oynamaktadır.
2005 yılında REC tarafından yapılan bir araĢtırmada, geçici iĢlerde çalıĢanların memnuniyet
oranının, memnuniyetsizlere kıyasla 4 katı daha fazla olduğu, geçici iĢlerde çalıĢanların %
50‟sinin devamlı iĢçilerle en azından aynı ücreti aldıkları kanaatinde oldukları, geçici iĢlerde
çalıĢanların % 39‟unun çalıĢtıkları sürede eğitim aldıkları saptanmıĢtır.
REC‟nin 2500 iĢçiye uyguladığı bir anket sonucunda ise, kiĢilerin iĢ ile özel hayat arasındaki
dengeyi sağlamalarına imkan verdiği için geçici istihdamı tercih ettikleri, bu iĢlerde
61
çalıĢanların % 89‟unun, geçici istihdamın devamlı iĢe (Ģayet isteniyorsa) geçiĢ yolu olduğuna
inandığını, % 84‟ün geçici istihdamın bağımsızlık ve kaderlerini kontrol etme imkanı verdiği
kanısında olduğunu, % 88‟in ise, geçici iĢlerin iĢte çeĢitlilik imkanı sunduğu ve ihtiyaç
duyulduğunda iĢ bulma güvencesi verdiği inancında olduğunu ortaya koymuĢtur.
REC istihdamda çeĢitliliği sağlamak için JobcentrePlus ile birlikte iĢverenlerle yoğun iĢbirliği
yapmaktadır. Zira 2010 yılında kadar iĢ piyasasının sadece %20‟si beyaz, 45 yaĢın altında ve
maluliyeti olmayan kiĢilerden oluĢacaktır. Ayrıca kısa, orta ve uzun vadede beceri açıkları
beklenmektedir. Bu becerilen mümkün olan her türlü kaynaktan karĢılanması gerekmektedir.
Ġstihdam endüstrisi, iĢyerinde ayrımcı uygulamalarla mücadele ettiği ölçüde baĢarılı sonuçlar
alacaktır.
Ġstihdamı Artırmaya Yönelik Uygulamalar
İstihdam Programları
Sosyal Reformdan sorumlu Bakan Jim Murphy, ĠĢe GiriĢ Yolları (Pathways to Work) olarak
adlandırılan pilot programlar çerçevesinde 25.000 kiĢinin tekrar iĢe yerleĢtirildiğini ve bu
programın 2008 yılı Nisan ayına kadar 4 Temmuz 2006 tarihinde yayınlanan Sosyal Reform
Yasası ile getirilen Yeni ĠĢgöremezlik Ödeneği talebinde bulunan herkese açık olacağını
belirtmiĢtir.
Pathways Programının iĢ baĢına ortalama maliyetinin 800 Sterlin olduğu ve ödenek almaktan
vazgeçen her bir kiĢiden yapılan 8000 Sterlinin üzerindeki tasarrufun tekrar kamu
hizmetlerine ayrıldığı tahmin edilmektedir.
Pathways Programı, ülkenin en mağdur yerlerini kapsamakta olup 30 Ekim 2006 tarihinden
itibaren bazı bölgelerde (Greater Mersey, Staffordshire, South Wales Valleys vb.) yeni
ĠĢgöremezlik Ödeneği talebinde bulunanlara da yaygınlaĢtırılacaktır. Sözkonusu program,
2008 yılı Nisan ayına kadar tüm Ġngiltere‟de uygulanacaktır.
Yaşa Dayalı Ayrımcılıkla Mücadele Mevzuatı ve İşverenlerin Daha Yaşlı İşçilerden
Yararlanma İmkanı
62
YaĢa Dayalı Ayrımcılıkla Mücadele Mevzuatı, 1 Ekim 2006 tarihinde yürürlüğe girmiĢ olup
yaĢlıların istihdam piyasasında veya istihdam piyasasına girmede karĢılaĢtıkları engellerle
mücadele edilmesini öngörmektedir. ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı tarafından yayınlanan
yeni bir araĢtırmada ise yaĢlı iĢçilerin aldıkları ödeneklere dikkat çekilerek, yaĢlıların
istihdama teĢvik edilmesi gerektiği vurgulanmıĢtır.
Emeklilik Reformundan sorumlu Bakan James Purnell, giderek yaĢlanmakta olan bir nüfusa
sahip olduklarını ve emekli olmaktan ziyade çalıĢmaya devam etme tercihinde bulunan
kiĢilerin sayısının artmakta olduğunu, bunun, daha esnek iĢgücünden ve çok çeĢitli
becerilerden yararlanma potansiyelindeki iĢletmeler üzerinde olumlu etkileri olacağı
kanaatinde olduklarını belirtmiĢtir.
Sözkonusu araĢtırma, YaĢa Dayalı Ayrımcılıkla Mücadele Mevzuatını takiben ÇalıĢma ve
Emeklilik Bakanlığı tarafından yürütülen “YaĢ Pozitif” (Age Positive) Kampanyasına destek
vermek üzere kullanılacaktır.
ĠĢverenlerden, yaĢa dayalı ayrımcılık yapmamaları ve yaĢlı iĢçilerin sağlayacağı yararları
gözardı etmemeleri istenmektedir.
Yerel Düzeyde İşe Yerleştirme
Sosyal devlet tarafından sağlanan hizmetlerin radikal olarak gözden geçirilmesi sürecinde,
Devlet Bakanı John Hutton, yerel sorunlara bireysel ihtiyaçlara yönelik programlar ve
çözümler sağlamak üzere daha fazla özerklik verilecek olan 13 baĢarılı Ģehrin isimlerini
açıklamıĢtır.
ġehir Stratejisi özel statüsü verilen baĢarılı Ģehirler, bölgelerindeki insanların iĢ piyasalarına
girmesini engelleyen özel problemlerle mücadele etmek üzere gerekli kaynakları ve tecrübeyi
sağlamak üzere planlarını sunmuĢlardır. Hükümet, planların uygulamaya konması için 5
milyon Sterlin sağlayacak olup, hükümetin kabul ettiği hedefleri yerine getirmede baĢarılı
olan bölgelere, yerel hizmetler ve önceliklere yatırım yapılabilmesini teminen ilave fonlar
ayrılacaktır. BaĢarılı Ģehirlerin listesi, Birmingham, Blackburn, Dundee, Edinburgh, Glasgow,
Heads of the Valleys, Leicester, Liverpool, Manchester, Nottingham, Rhyl, Sheffield, Tyne
and Wear olarak açıklanmıĢtır.
63
BaĢarılı Ģehirler, hükümet kurumlarından, yerel hükümetten, özel ve gönüllü sektörden oluĢan
bir konsorsiyum vesilesiyle ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı‟nın mutabakatını alarak
planlarını yürürlüğe koyabileceklerdir.
Uygulamalar, özellikle sosyal devlet tarafından sağlanan desteğe eriĢimi en zor olan bireyler
üzerinde yoğunlaĢacaktır. Ödenekten yararlanma ve dezavantajlı olma tanımı bölgeden
bölgeye değiĢiklik göstermekle birlikte, iĢgöremezlik ödeneği talep edenlerin, tek
ebeveynlerin,
yaĢlıların
ve
etnik
grup
mensuplarının
kapsam
dahilinde
olacağı
düĢünülmektedir.
Desteğe eriĢimin bireyler için daha kolay olmasını sağlamak üzere, Konsorsiyum‟un Kamu
Ġstihdam KuruluĢu (Jobcentre Plus) ile Öğrenme Becerileri Konseyi‟nin (Learning Skills
Council) çalıĢmalarına katılması beklenmektedir. Konsorsiyumun, ayrıca, eğitim ve beceri
geliĢtirmeden iĢyerine kadar uzanan daha açık bir rota tayin edilmesiyle, yerel iĢverenlerin
ihtiyaçlarının daha iyi karĢılanmasını sağlayacağı beklenmektedir.
Özel İhtisas Diplomaları
Hükümetin “14-19 YaĢ Grubu Eğitim ve Beceriler Beyaz Kitabı”nda öngörülen değiĢiklikler
çerçevesinde, öğrencilere özel ihtisas diplomaları verilmeye baĢlanacaktır. Sözkonusu
diplomalar, geleneksel öğrenme biçimlerine gerçek bir alternatif teĢkil ederek gençlerin
yüksek düzeyde genel öğretim ile uygulamalı öğrenimi birlikte almalarına imkan
sağlayacaktır. Bu diplomalara sahip gençlerin, tercihlerine göre, hem daha yüksek öğrenime
devam etme, hem de iĢ dünyasına girme imkanları bulunmaktadır. Bu bağlamda ilk 5 alandaki
diplomalar (Yapım iĢleri, Bilgi Teknolojisi, Yaratıcı Medya, Sağlık ve Sosyal Bakım,
Mühendislik) 2008 Eylül ayından itibaren yapılacak öğretim için verilmeye baĢlanacaktır.
2013 yılından itibaren 14-19 yaĢ grubundaki her öğrenci, yasal olarak ülkenin istediği
yerinden sözkonusu diploma eğitimlerini alma hakkına sahip olacaktır.
Asgari ve Ortalama Ücretler
64
2006 ÇalıĢma Saatleri ve Kazançlar AraĢtırmasına göre, tam zamanlı çalıĢanlar için ortalama
haftalık ücret, % 3.7 oranında artarak 447 Sterline ulaĢmıĢtır. Tam zamanlı çalıĢan erkeklerin
ücretleri haftalık 487 Sterlin, kadınlarınki ise 387 Sterlindir. Kazançlar dağılımının en
üstündeki % 10‟luk dilimde yer alanlar haftada 886 Sterlinden daha fazla, en alttaki % 10
dilimdekiler ise haftada 244 Sterlinden daha az kazanmıĢlardır.
Tam zamanlı iĢçiler için ortalama brüt haftalık kazançlar, en yüksek düzeyde 508 Sterlin ile
40-49 yaĢ grubunda gerçekleĢmiĢtir. Bu yaĢ grubundaki erkeklerin en yüksek kazançları 564
Sterlin olarak kaydedilirken, kadınlar en yüksek kazançlara 449 Sterlin ile 30-39 yaĢ
grubunda ulaĢmıĢlardır. Belirtilen yaĢ gruplarından sonra kazançların düzenli olarak azaldığı
tespit edilmiĢtir.
Londra‟da tam zamanlı haftalık kazançlar 572 Sterlin ile diğer bölgelerden oldukça fazladır.
Söz konusu kazançlar, diğer bölgelerde 399 Sterlin (Kuzey Doğu) ile 470 Sterlin (Güney
Doğu) arasında seyretmiĢtir.
En yüksek kazançlar, haftada ortalama 1.038 Sterlin ile tam zamanlı sağlık mesleklerinde
kaydedilmiĢ, bunu haftalık 688 Sterlin ile iĢletme müdürleri ve 662 Sterlin ile bilim ve
teknoloji mesleklerinde çalıĢanların kazançları izlemiĢtir. Tam zamanlı çalıĢanlar arasında en
düĢük kazançlar, haftalık 259 Sterlin ile satıĢ iĢlerinde çalıĢanlarda kaydedilmiĢtir. Kamu
sektöründe tam zamanlı çalıĢanlarla (Nisan 2006 itibariyle 488 Sterlin) özel sektörde tam
zamanlı çalıĢanlar (403 Sterlin) arasındaki fark, kamu sektöründe % 2.5, özel sektörde ise %
4.5 ücret artıĢlarını takiben 2006 yılı Nisan ayına kadar olan dönemde azalmıĢtır.
Ġngiltere‟de 1 Ekim 2006 tarihinden itibaren asgari ücret, 22 yaĢ ve üstündekiler için saat
baĢına 5.05 Sterlinden 5.35 Sterline, 18-21 yaĢ grubundakiler için 4.25 Sterlinden 4.45
Sterline, 16-17 yaĢ grubundakiler için ise 3.00 Sterlinden 3.30 Sterline yükseltilmiĢtir.
65
DEĞERLENDĠRME
Proje çalıĢmaları ve ziyaretleri esnasında elde ettiğimiz en önemli bulgu Ġngiltere‟nin çok da
uzak olmayan bir tarihte sosyal güvenlik sisteminde tek çatı reformunu gerçekleĢtirmiĢ
olmasıdır.
2001 yılında Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Ġstihdam Kurumu‟nun birleĢmesi neticesinde
kurulmuĢtur. ġimdi ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı adı altında sosyal güvenlik alanında tüm
politikaları belirleyen bir kurum olarak hizmet vermektedir.
ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı faaliyet alanında sadece sosyal güvenliğe ait konuları ele
almaktadır. Sağlık ile ilgili konuların tamamı Sağlık Bakanlığı‟nın yetkisine bırakılmıĢ
durumdadır.
ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı, Ġngiltere istihdam politikasını belirlemek, emeklilik sistemini
düzenlemek, ayrı bir faaliyet alanı olarak ele alınan çocuk yoksulluğu ile mücadele etmek,
sosyal yardımlar ile sosyal güvenlik hizmetlerini sağlamak ve özürlüler, bakıma muhtaç
olanların sosyal hayatta yer almalarını ve ihtiyaçlarını baĢkalarına muhtaç olmadan
giderebilmeleri için sosyal güvenlik hizmetleri sunmak ile görevlendirilmiĢtir.
ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı bu politikaları yaklaĢık olarak 100.000 personelle
gerçekleĢtirmektedir. ÇalıĢma ve Emeklilik Bakanlığı‟nın sağlık ile ilgili faaliyetleri
gerçekleĢtirmediği göz önüne alındığında sosyal güvenlik için ne kadar çok personel
görevlendirdikleri dikkat çekmektedir.
Türk sosyal güvenlik sisteminin ise Ģu aĢamada Ġngiltere ile kıyaslandığında en büyük
handikabı tek çatı uygulamasına rağmen hala çok baĢlı bir yapının devam etmesidir.
BaĢbakanlık, ÇalıĢma Bakanlığı, ĠĢ Kur ve Sosyal Güvenlik Kurumu sosyal güvenlik ile ilgili
olan kurumlarımızdır. Bu kurumlar arasında koordinasyonu sağlayacak bir yapıda mevcut
değildir.
Ayrıca Ġngiltere‟nin sisteminden farklı olarak sağlık ile ilgili konularında Sosyal Güvenlik
Kurumu tarafından ele alınmasıdır. Ġngiltere‟de tüm sağlık harcamaları genel vergiler ile
finanse edilmekte iken ülkemizde sigorta primleri ile finanse edilmektedir. Bu hem kurumu
önlenemez bir gelir gider açığına doğru sürüklerken hem de Kurumu kendi gelirleri ile sosyal
politika üretemez hantal bir yapıya dönüĢtürmektedir.
66
Ġngiltere‟de merkez teĢkilatının haricinde yerel teĢkilatlarında da 2002 yılında tek çatı
uygulamasına geçilmiĢ ve yerleĢim yerlerindeki nüfusla orantılı olarak (Job Centre Plus) adı
altında birimler oluĢturulmuĢtur. Bu birimler Ülkemizdeki Sosyal Güvenlik Ġl Müdürlükleri,
ÇalıĢma Bölge Müdürlükleri ve ĠĢ Kur Bölge Müdürlükleri‟nin gerçekleĢtirdiği faaliyetleri
gerçekleĢtirmektedir. Sadece emeklilik ile ilgili iĢlemleri uygulama alanlarına almamıĢlar.
Ağırlıklı olarak faaliyetlerini istihdam politikalarına yönlendiren bu birimler istihdam ile ilgili
her türlü politikanın doğrudan sosyal güvenlik politikalarını etkilediğini ve ikisini birlikte
eĢgüdümlü olarak yürüttüklerini ifade etmektedirler.
Ġngiltere‟nin Lizbon hedeflerini karĢılamada baĢarılı olduğu görünmektedir. Esnek bir iĢ
piyasası yaratılarak iĢsizlerin açık iĢlere yerleĢtirilmesi, iĢsizlik oranının düĢürülmesi ve
istihdamda kadın, etnik azınlık mensubu, özürlü, tek ebeveynli aile vb. dezavantajlı grupların
etkin bir Ģekilde iĢe yerleĢtirilmesi olarak tanımlanabilecek „çeĢitliliğin artırılması‟
hususlarında önemli sonuçlar alınmıĢtır.
Ġngiltere‟de son yıllarda iĢ piyasasındaki olumlu geliĢmelerde, kamu istihdam hizmetlerinin
modernleĢtirilmesi reformu önemli bir rol oynamıĢtır. JobcentrePlus olarak adlandırılan Kamu
Ġstihdam Kurumu, iĢverenlerle ve özel istihdam kurumlarıyla etkin ortaklıklar tesis etmek
suretiyle son derece baĢarılı yerleĢtirmeler yapabilmiĢ, hizmetlerini çok daha geniĢ kitlelere
ulaĢtıracak Ģekilde bir bilgisayar teknolojisini hayata geçirmiĢ, ofislerini özel sektör yaklaĢımı
ile modernleĢtirmiĢtir.
Ġngiliz Kamu Ġstihdam Kurumu, iĢverenin ihtiyaçlarına son derece duyarlı bir yaklaĢım
benimseyerek iĢverenlerle iĢbirliği anlaĢmaları yapmıĢ, iĢbirliğine yönelik yeni giriĢim ve
mekanizmaları hayata geçirmiĢ, eğitimlerini iĢveren talebi doğrultusunda düzenleyerek
istihdam artıĢı sağlamıĢtır. Diğer taraftan, özel istihdam büroları ile de yakın iĢbirliği yaparak
ortak veri tabanı kullanmıĢ, sözkonusu iĢbirliğinden tüm taraflar kazanım sağlamıĢlardır.
Ülkemizde aslında kayıtdıĢı istihdam ile mücadele verirken bir yandan da kayıtdıĢı istihdamın
yol açtığı sosyal güvenlik sorunları ile mücadele etmektedir. Ġstihdam arttırıcı ve kayıtdıĢılığı
azaltıcı her türlü önlem sosyal politikaların hayata geçirilmesine hiç Ģüphesiz pozitif katkı
sağlamaktadır. Ġngiltere bu alanda Ülkemize örnek olabilecek ve sosyal güvenlik sorunlarına
çözüm olabilecek bir dizi politikayı hayata geçirmiĢ bulunmaktadır. Sağlık harcamalarından
arındırılmıĢ bir Sosyal Güvenlik Kurumu, sosyal politikaların oluĢturulması ve hayata
geçirilmesinde verimli ve aktif bir rol oynayacaktır.
67
Ġngiltere, 2000‟li yılların baĢlarında gerçekleĢtirmiĢ olduğu kurumsal anlamdaki dönüm
faaliyetlerini 2006 ve 2007 yıllarında hayata geçirdikleri emeklilik ve sosyal reformlarla
mevzuat alanında da devam ettirmektedir. Reformlarla, kiĢilerin iĢe geri dönmelerinin veya
iĢlerini korumalarının önündeki engellerin kaldırılmasını, çocuklara bakım yükümlülüğünün
sağlanmasında yeni çocuk destek sistemi ile çocuk yoksulluğunun engellenmesi ve fırsat
eĢitliği sağlanması, kadınların emeklilik sistemine katkı yapmadıkları daha az oranda çalıĢma
yaĢamında yer aldıkları tespit edildiğinden kadınların emeklilik sistemi için daha fazla
tasarrufa teĢvik edilmesi, maluliyet aylığının yeniden revize edilerek malül kiĢilerin iĢ
hayatına dönemleri için imkânlar sağlanması ve sürdürülebilir bir emeklilik sistemi için daha
uzun süre çalıĢma hayatında kalmalarının sağlanması amaçlanmaktadır.
Reformların en ilgi çeken yanı emeklilik sistemi içerisinde kiĢileri daha fazla iĢ hayatında
tutma giriĢimi ve bunun bir sonucu olarak daha fazla tasarruf yapma olanağı elde etmelerinin
sağlanmasıdır. ĠĢsizlik ödeneği alan kiĢilerin mesleki eğitim programlarına ve iĢ görüĢmesi
için kamu istihdam kurumlarında mülakat ve destek görüĢmelerine alınmaları kiĢilerin daha
hızlı iĢ bulmalarına fırsat vermektedir. ĠĢsizlik ödeneği geçmiĢte çalıĢırken gerçekleĢtirilen
tasarrufların iĢsiz kalınan dönemin bir kısmında kullanılması anlamından çıkarılarak ödeneğin
verildiği süre zarfında kiĢiye en uygun iĢ imkanını buluna kadar verilen bir ödenek haline
getirilmesidir. Burada Ġngiltere devleti iĢsiz kiĢilere iĢ bulma ve onlara yeni fırsatlar sunma
konusunu bir sorumluluk olarak algılamaktadır. Bu düĢünce doğrultusunda gerçekleĢtirilen
faaliyetler ve kiĢilerin iĢ hayatına geri dönmeleri devletin sosyal politikaları daha verimli bir
Ģekilde uygulama olanağına sahip olmasını sağlamaktadır. Bu politikalar sayesinde yaklaĢık
60 milyon nüfuslu Ġngiltere‟de 28 milyon kiĢi aktif ulusal sigorta primi ödemektedir.
Ġngiltere‟de sabit oranlı temel devlet emekli aylığına ilaveten kazanca bağlı devlet ikinci
emekli aylığı (state second pension) ve isteğe bağlı mesleki emeklilik, bireysel ve özel
emeklilik
programları
bulunmaktadır. ikinci
ayak
emeklilik
rejimi,
geniĢ
olarak
yorumlanmakta olup bu kapsamda değerlendirilen hem devlet hem de özel ayaklı programlar
bulunmaktadır. Üçüncü ayak ise tamamen isteğe bağlı özel programlardan oluĢmaktadır.
Ġkinci ayak emeklilik rejimi içinde değerlendirilen devlet ayaklı program, sabit oranlı devlet
emekli aylığına ilave olarak kazanca bağlı olan Devlet Ġkinci Emekli Aylığı‟dır (State Second
Pension). ĠĢverenleri tarafından mesleki emeklilik programı sağlanmayan çalıĢanlar ile kendi
namına çalıĢanlar için ilave isteğe bağlı bir sistem olarak “Stakeholder Pension” programı
mevcuttur. Ġngiltere, emeklilik sistemine getirdiği ikinci üçüncü ayak emeklilik sistemleri ile
vatandaĢlarını daha fazla ve rasyonel tasarruf yapmaya teĢvik etmektedir. Sadece sabit oranlı
68
temel devlet emeklilik sistemi ile kalmayıp kiĢilere alternatifler sunarak geliri fazla olanları
daha fazla tasarrufa teĢvik etmektedir.
Kadınların emeklilikte erkeklere nazaran dezavantajlı durumunu ortadan kaldırmak amacıyla
2006 yılı Kasım ayında yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Reformunda kadınların emeklilikteki
pozisyonunu iyileĢtirecek özel önlemlere yer verilmiĢtir.
Ġngiltere ekonomisi, döviz oranları bakımından ABD, Japonya, Almanya ve Çin
ekonomilerinden sonra dünyanın en büyük 5. ekonomisi, satın alma paritesi (purchasing
power parity-PPP) bakımından 6. büyük ekonomisi, Avrupa‟da ise Almanya‟dan sonra 2.
büyük ekonomidir. Ġngiltere, dünyanın en çok küreselleĢmiĢ ülkeleri arasında yer almaktadır.
Londra, Newyork ve Tokyo ile birlikte dünyanın en büyük 3 finans merkezinden birisidir.
Ġngiltere son yıllarda 150 yıldan daha fazla bir süredir rastlanmadığı ölçüde sürdürülebilir bir
ekonomik büyüme gerçekleĢtirmiĢ ve 1992‟den beri her çeyrekte büyümeye devam etmiĢtir.
Enflasyon, faiz oranları ve iĢsizlik bakımından dünyanın en güçlü ekonomilerinden birisidir.
Uluslararası Para Fonuna göre, satın alma gücü paritesi bakımından Lüksemburg, Ġrlanda,
Hollanda, Danimarka, Avusturya ve Finlandiya‟dan sonra kiĢi baĢına en yüksek Gayrisafi Ġç
Hasıla düzeyine sahiptir, ancak diğer Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında Ġngilizce konuĢulan
sair ülkelerde olduğu gibi gelir adaletsizliklerinin daha yüksek düzeyde olduğu bir ülke
konumundadır.
Ġngiltere‟nin istihdam edilen her bir kiĢi bakımından emek verimliliği son 20 yılda ilerleme
kaydederek Almanya‟nın oranlarını aĢmakla birlikte halen, 35 saatlik çalıĢma haftası olan
Fransa‟dan % 20 oranında geridedir.
Ġngiltere‟de istihdam oranı giderek artmakta, iĢsizlik oranları düĢmektedir. ĠĢsizlik ödeneği
talep edenlerin sayısı da giderek azalmaktadır. BoĢ iĢlerin syısı artmıĢ, ortalama kazançlarda
artıĢ kaydedilmiĢ ancak kazançlardaki büyüme düĢmüĢtür.
ÇalıĢma yaĢındaki nüfusta istihdam oranı 2007 yılının son çeyreği itibariyle % 74.7 olarak
gerçekleĢmiĢtir. Bu dönem itibariyle istihdamda olanların sayısı 29.40 milyondur. Bu rakam,
karĢılaĢtırmalı istatistiklerin baĢladığı 1971 yılından beri kaydedilen en yüksek seviyedir ve
bir önceki yıla kıyasla 296.000 kiĢinin daha istihdama katıldığını göstermektedir. Ġngiltere
istihdam oranları ABD, Japonya ve Almanya‟daki istihdam oranlarını bile geride bırakmaya
baĢlamıĢtır.
69
ĠĢsizlik oranı 2007 yılı son çeyreğinde % 5.2 olup bir önceki çeyrek döneme oranla % 0.2
düĢmüĢtür. ĠĢsizlerin sayısı çeyrek dönemde 61.000, bir önceki yıla nazaran ise 86.000
azalarak 1.61 milyona düĢmüĢtür.
ÇalıĢma yaĢında olup ekonomik faaliyeti olmayanların oranı 2007 yılının son çeyreği
itibariyle % 21‟dir. Bu oran bir önceki çeyreğe göre % 0.2 düĢerken son bir yıl içinde
değiĢiklik göstermemiĢtir. Halen çalıĢma yaĢında olup iĢ piyasası dıĢında olanların sayısı 7.92
milyondur. Ekonomik olarak faal olmayan öğrencilerin sayısı 1.94 milyon ile rekor seviyeye
çıkarken, ekonomik olarak faal olmayan aile geçindiren kiĢilerin sayısı 2.26 milyon ile rekor
seviyede düĢük gerçekleĢmiĢtir.
Ġngiltere‟nin istihdamdaki baĢarısı iyi bir ekonomi, esnek iĢ piyasası ve Yeni AnlaĢma (New
Deal), ĠĢe GiriĢ Yolları (Pathways to Work) gibi kiĢileri iĢ piyasasına girmeye teĢvik eden
aktif istihdam programlarıyla açıklanmaktadır. Artan küresel mobiliteye bağlı olarak daha
fazla sayıda kiĢi Ġngiltere‟ye gelmekte ve ayrılmakta ve büyüyen ekonomi baĢka ülkelerden
göçmenleri çektiği gibi Ġngiltere vatandaĢları için de iĢ yaratmaktadır. ÇeĢitliliğin arttığı
toplum yapısında çalıĢma yaĢındaki etnik azınlık nüfusun oranı 1991‟de sadece % 6 iken
günümüzde % 11‟e ulaĢmıĢtır. Hükümet, iĢgücü çeĢitliliğinden azami derecede yararlanmayı
hedeflemekte ve bu amaçla dezavantajlı bölgelerde bilgi ve becerileri maksimum düzeyde
geliĢtirmeye yönelik programları uygulamaya koymaktadır.
1999 ĠĢçi Partisi Konferansında 21. yüzyılda tam istihdam, uzun dönemde de % 80 istihdam
hedefini benimseyen hükümet bu iddialı hedefi, -çalıĢabilecek herkese iĢ, sadece
çalıĢamayacak olanlara ödenek- sloganı ile hayata geçirmeye çalıĢmaktadır. Diğer taraftan,
Ġngiltere, 2020 yılına kadar dünyanın “en yüksek iĢgücü becerisine sahip ve rekabet düzeyi en
yüksek ülkesi” olmak üzere becerileri geliĢtirmeyi öncelikli hedef olarak benimsemiĢtir.
Ġngiltere‟de sosyal güvenlik sistemlerinin finansmanı bakımından çalıĢanların mümkün
olduğunca uzun süre istihdam piyasasında kalmaları teĢvik edilmekte ve özellikle 50 yaĢın
üzerindekilerin istihdamını sağlayacak kampanyalar ve programlar uygulanmaktadır. 50 yaĢın
üzerindekilerin istihdam oranları 2006 yılında ilk verilerin bulunduğu 1984 yılından beri en
yüksek düzeye ulaĢarak erkeklerde 64.2, kadınlarda 61.8 olarak gerçekleĢmiĢtir.
70
DĠLEK VE ÖNERĠLER
Ülkemizde gerçekleĢtirilen yeni sosyal güvenlik reformunun hem kurumsal hem de yasal
düzenlemeler anlamında AB ülkeleri ile karĢılaĢtırılmasının faydasının çok fazla olacağı
düĢünülmektedir. Çok yakın sayılabilecek zaman dilimlerinde Avrupa Birliği‟ne üye ülkelerin
Avrupa Birliği stratejileri doğrultusunda sosyal güvenlik reformları gerçekleĢtirdiği tespit
edilmiĢtir. Ülkemiz, Avrupa birliği ülkeleri ile benzer sorunları bu gün itibari ile yaĢamıyor
olsa bile sosyal güvenlik sistemlerinde bir reformun etkisinin on yirmi yıl sonra gösterdiği göz
önüne alındığında gelecekte karĢılaĢabileceğimiz sorunlara bu günden tedbirler alma fırsatı
elde edilebilecektir. Avrupa Birliği ülkeleri ile mutlaka düzenli ve istikrarlı bir Ģekilde veri
alıĢveriĢi yapılmalı, karĢılıklı ziyaretler gerçekleĢtirilmelidir.
Ġngiltere‟nin sosyal güvenlik sisteminde olduğu gibi Sosyal Güvenlik Kurumu‟nun sosyal
güvenlik ile ilgili birimleri kendi çatısı altında toplaması ve bu alanda politika belirlemede tek
yetkili Kurum olması gerekmektedir. Sosyal güvenlik politikalarının istihdam politikalarından
ayrı düĢünülmesi ve uygulamada farklı Kurumların söz sahibi olması politikaların verimli ve
etkin Ģekilde yürümesini engellediği düĢünülmektedir. Bu bağlamda Sosyal Güvenlik Kurumu
Kanununda değiĢikliğe gidilerek tek çatı geniĢletilerek BaĢbakanlık bünyesinde bulunan
Kurumlar ile ĠĢ Kur dahil edilmelidir.
Avrupa Birliği‟nin sağladığı hibe programlarını, Avrupa Birliği projeleri ile Kurumumuzun
kullanması yönünde çalıĢmalar yapılmalı ve bu yönde Kurum stratejisi geliĢtirilmelidir.
Kurumumuzda farklı gruplar halinde Avrupa Birliği ülkelerine çalıĢma ziyaretleri
gerçekleĢtirilmeli ve bu sayede hem Kurum personelinin yetiĢmesi hem de uluslar arası iĢ
birliği geliĢtirilmesi sağlanmalıdır.
71