AB Uyeler-İ Aras - Erciyes Üniversitesi Akademik Bilgi Sistemi

Editörler
Prof. Dr. Ercüment Tezcan
Yrd. Doç. Dr. İlhan Aras
AVRUPA BİRLİĞİ
VE
ÜYE DEVLETLER
AB15 Üzerine Bir İnceleme
Ankara, 2016
DETAY YAYINLARI
: 695
1. Baskı
ISBN
Yayıncı Sertifika No
Matbaa Sertifika No
: Ocak 2016
: 978-605-9189-46-0
: 13188
: 26649
Bu kitapta yer alan makalelerden yazarları sorumludur.
 Detay Anatolia Akademik Yayıncılık Ltd. Şti.
Her hakkı saklıdır. Yazarından ve yayınevinden yazılı izin alınmaksızın bu kitabın fotokopi veya diğer yollarla
kısmen veya tamamen çoğaltılması, basılması ve yayınlanması yasaktır. Aksine davranış, 5846 sayılı Fikir ve
Sanat Eserleri Kanunu gereğince, 5 yıla kadar hapis ve adli para cezaları ile fotokopi ve basım aletlerine el
konulmasını gerektirir.
Dizgi
Kapak Tasarım
Baskı ve Cilt
: Detay Yayıncılık
: Detay Yayıncılık
: Bizim Büro Matbaacılık ve Basımevi
1. Sanayi Caddesi Sedef Sokak No: 6/1 İskitler-Ankara
Kütüphane Bilgi Kartı
Editörler: Ercüment Tezcan ve İlhan Aras
Avrupa Birliği ve Üye Devletler AB15 Üzerine Bir İnceleme, 1. Baskı
ISBN: 978-605-9189-46-0, xviii + 484 sayfa, kaynakça var, dizin var
GENEL DAĞITIM ve İSTEME ADRESİ
DETAY ANATOLIA AKADEMİK YAYINCILIK LTD. ŞTİ.
Adakale Sokak No: 14/1-5 Kızılay/ANKARA
Tel : (0.312) 434 09 49  Faks: (0.312) 434 31 42
Web: www.detayyayin.com.tr  e-posta: [email protected]
YAZARLARIN ÖZGEÇMİŞLERİ
(Unvana ve Soyadına Göre Alfabetik Sıralanmıştır)
Prof. Dr. Ercüment TEZCAN: 1989 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun olmuştur. 1992 yılında Reims Champagne Ardenne Üniversitesi Hukuk ve Ekonomi Bilimleri Fakültesi Kamu Hukuku
Anabilim dalında yüksek lisansını tamamlamıştır. 1993 yılında René Descartes (Paris V) Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Bilimleri dalında başladığı doktora
programından 1996 yılında mezun olmuştur. 1996 yılından beri Galatasaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası Bölümü’nde öğretim üyesi
olarak görev yapmaktadır. 2002’de Doçent, 2007’de Profesör olmuştur. Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve Batı Balkanlar Genişlemesi: AB36 Mümkün Mü? (İlhan
Aras ve Altuğ Günar’la birlikte) (Sentez Yayıncılık, 2015); Avrupa Birliği’nde Karar
Alma Mekanizması, Yardımcı Organlar ve Ajanslar (İlhan Aras’la birlikte) (Oniki
Levha Yayınları, 2013); Başlangıçtan Günümüze Avrupa Birliği Kurumları (Hayat
Yayınları, 2013) kitaplarının editörlüğünü yapmıştır. Avrupa Birliği Komisyonu
(USAK Yayınları, 2007), Avrupa Birliği Kurumlar Hukuku (USAK Yayınları, 2005),
Avrupa Birliği Hukuku’nda Birey (İletişim Yayınları, 2002), Avrupa Birliği Hukukunda Üye Devletlerin Bireylere Karşı Sorumluluğu ve Bu Konudaki Uygulamalar
(Galatasaray Üniversitesi Yayınları, 1998) başlıklı kitap çalışmaları vardır. La
Turquie, de la candidature à l'adhésion: l'appropriation de l'acquis communautaire';
L'Europe-puissance et la Turquie; D’un élargissement à l’autre: La Turquie et les
autres candidats; Yarım Asrın Ardından Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri; Avrupa
Birliği Tarihçe, Teoriler, Kurumlar ve Politikalar vd. kitaplarda bölümler yazmıştır.
Revue Belge du Droit International, Revue Hellénique de Droit İnternational, Revue
Européenne de Droit Public, Revue Quebecoise de droit international, Cahiers de
Droit Européen, Revue du Marché Commun et de l’Union Européenne, Uluslararası
Hukuk ve Politika, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Uluslararası İlişkiler, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Marmara Avrupa Araştırmaları Dergisi, Amme İdaresi Dergisi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi ve Gazi Üniviversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi’nde makaleleri yayınlanmıştır. Avrupa Birliği’nin
kurumsal yapısı ve karar alma mekanizmaları, Avrupa Birliği yargısal sistemi ve
başlıca dava yolları, Avrupa Birliği’nin geleceği, Avrupa Birliği yurttaşlığı ve gelişimi (hukuksal boyut), Avrupa Birliği’nde temel hakların korunması ve AB Temel
Haklar Şartı, Avrupa Birliği’nde Adalet ve İçişleri alanında işbirliği (hukuksal boyut), Avrupa Birliği’nde üye devletlerin tazminat sorumluluğu ve bu konudaki
uygulamalar, Avrupa Birliği’nin genişlemesi, Türkiye-AB ilişkileri, Türkiye’nin
Avrupa Birliği müktesebatına uyumu, Avrupa Birliği’nde serbest dolaşım (hukuksal
boyut), Avrupa Birliği’nin tarihsel gelişimi, Avrupa Birliği rekabet hukuku, Avrupa
Birliği’nde devlet yardımları (hukuksal ve yargısal boyut), Avrupa Birliği’nde ortak
politikalar alanlarında çalışmalarını yürütmektedir.
Doç. Dr. Ali AYATA: 1997 – 2007 yılları arasında Avusturya da Viyana Üniversitesi
Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Uluslararası Politika Bölümünde Lisans, Yüksek Lisans ve Doktorasını yaptı. Halen 2008 yılından beri Bilecik Şeyh
Edebali Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi bölümünde Öğretim Üyesi olarak görev yapmaktadır. Aussen- und Sicherheitspolitik der Türkei 1970–2005 Der Weg der Türkei zu einem modernen Staat und
ihre Bedeutung für die internationale Staatengemeinschaft; Balanceakt der Türkei
zwischen der EU und den USA; Avrupa Birliği ve Türkiye ile İlişkiler: İlişkilerin
Siyasi, Askeri, Ekonomik ve Kültürel Çerçevesi; Yeni Küresel Düzende Türk Dış
Politikasının Kimlik Arayışı başlıklı kitapları yayınlanmıştır. Türk Dış Politikası,
Güvenlik, Terörizm, AB, Batı ve ABD’nin Ortadoğu Politikası konularında yurtdışında ve yurt içinde farklı bilimsel dergilerde Almanca ve Türkçe olarak yayınlanmış bilimsel makaleleri mevcuttur.
Doç. Dr. Hakan SAMUR: 1994 yılında İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun olmuştur. 1997 yılında İstanbul Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Avrupa Birliği Anabilim dalında yüksek lisansını
tamamlamıştır. 1999 yılında İngiltere’de Manchester Üniversitesi Sosyal Bilimler ve
Hukuk Fakültesi’nde Avrupa Çalışmaları dalında başladığı doktora programından
2004 yılında mezun olmuştur. Dokuz yıla yakın bir süre Dicle Üniversitesi’nde çalıştıktan sonra Mayıs 2013’ten beri Mardin Artuklu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde öğretim üyesi olarak
görev yapmaktadır. Avrupalılaşma Süreci ve Kürtler (Adana Nobel Kitabevi, 2011)
ve ortak editörü olduğu Türkiye’nin Demokratikleşmesi: Etnik-Dini Kesimler Üzerinden Değişimin Analizi (Çizgi Kitabevi, 2014) başlıklı kitap çalışmaları vardır.
Günümüz Dünya Sorunları - Disiplinler Arası Bir Yaklaşım; Osmanlı’dan Cumhuriyete Türkiye’de Siyasal Hayat; Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve Balkanlar Genişlemesi: AB 36 Mümkün mü? başlıklı kitaplarda bölümler yazmıştır. Politics and
Policy; Turkish Studies; Journal of Contemporary European Research; CEU Political
Science Journal; Ankara Avrupa Çalışmaları; Uluslararası Hukuk ve Politika; Orta
Asya ve Kafkasya Araştırmaları; Uluslararası İnsan Bilimleri ve Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu Yearbook 2013 gibi ulusal ve uluslararası dergilerde makaleleri yayınlanmıştır. AB’de ortak kimlik meselesi, Avrupalılaşma, AB-Türkiye ilişkileri ve AB-Polonya ilişkileri alanlarında çalışmalarını yürütmektedir.
Doç. Dr. Ebru CANAN-SOKULLU: 1999 yılında İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun olmuştur. Birinci yüksek
lisans derecesini 2001 yılında Essex Üniversitesi Department of Government’tan
Uluslararası İlişkiler (MA) alanında, ikinci yüksek lisansının 2003 yılında Siena Üniversitesi’nde Karşılaştırmalı Avrupa Politikaları (MSC) alanında tamamlamıştır.
2003 yılında Siena Üniversitesi Siyaset Bilimi dalında başladığı doktora programından 2006 yılında mezun olmuştur. 2007 yılından beri Bahçeşehir Üniversitesi İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Transatlantic Public Opinion on
War: Kosovo, Afghanistan and Iraq (2014; Lambert Verlag); Debating Security in
Turkey: Changes and Challenges in the Twenty-first Century (2013; Rowman and
Littlefield) başlıklı kitap çalışmaları vardır. Karşılaştırmalı Siyaset (2013; Bilgi Üniversitesi Yayınları); Debating Security in Turkey: Changes and Challenges in the
Twenty-first Century (2013; Rowman and Littlefield); Turkey and the EU: Accession
and Reform (2012; Routledge); Political and Cultural Representations of Muslims:
Islam in the Plural (2012; Brill); A Sisyphean Story: Fifty Years of EU-Turkey Relations (1959-2009) (2011; Routledge); Avrupa Birliği ve Türkiye İlişkileri: Beklentiler ve
Kaygılar (2009; Eflatun Yayinevi); Talking Turkey II (2008; Istituto Affari Internazionali); Europa in progress. Idee, istituzioni e politiche nel processo di integrazione
europea (2006; FrancoAngeli) başlıklı kitaplarda bölümler yazmıştır. Armed Forces&Society; Uluslararası İlişkiler; Perceptions: Journal of International Affairs; South European Society and Politics; Aspenia; Journal of Conflict Transformation and
Security dergilerinde makaleleri yayınlanmıştır. Uluslararası İlişkiler Eğitiminde
Yeni Yaklaşımlar ve Yöntemler, ve Siyaset Biliminin Temel Kavramlarını Türkiye
Üzerinden Düşünmek başlıklı iki kitap derlemektedir ve kamuoyu ve dış politika,
göç, İtalyan siyaseti alanlarında çalışmalarını yürütmektedir.
Yrd. Doç. Dr. İlhan ARAS: 2008 yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Biga
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun olmuştur. 2010 yılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde
Uluslararası İlişkiler Anabilim dalında yüksek lisansını tamamlamıştır. 2010 yılında
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Birliği Anabilim dalında
başladığı doktora programından 2014 yılında mezun olmuştur. 2010 yılından beri
Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde görev yapmaktadır. Avrupa Birliği ve Türkiye’de Euroseptisizm: Siyasi Partilere Bakış (Sentez Yayıncılık, 2015) başlıklı kitabı yayımlanmıştır.
Avrupa Birliği’nde Karar Alma Mekanizması, Yardımcı Organlar ve Ajanslar (Oniki
Levha Yayınları, 2013) başlıklı kitabın (Ercüment Tezcan ile birlikte); Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve Batı Balkanlar Genişlemesi: AB36 Mümkün mü? (Sentez
Yayıncılık, 2015) başlıklı kitabın (Ercüment Tezcan, Altuğ Günar ile birlikte) editörlüğünü yapmıştır. Uluslararası Hukukta Güncel Sorun Alanları; Başlangıçtan Günümüze Avrupa Birliği Kurumları; Avrupa Birliği’nde Karar Alma Mekanizması,
Yardımcı Organlar ve Ajanslar; Arap Baharı Üzerine Değerlendirmeler; Avrupa
Birliği’nin Doğu Avrupa ve Batı Balkanlar Genişlemesi: AB36 Mümkün mü? başlıklı
kitaplarda bölümler yazmıştır. Nevşehir Üniversitesi SBE, Doğu Batı, Uluslararası
Hukuk ve Politika, Akademik Orta Doğu, Defence and Peace Economics, Actual
Problems of Economics, International Journal of Economics Sciences, dergilerinde
makaleleri yayınlanmıştır. Avrupa Birliği alanında çalışmalarını yürütmektedir.
Yrd. Doç. Dr. Pelin SÖNMEZ: 2002 yılında Başkent Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun olmuştur. 2006 yılında Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Avrupa
Birliği Anabilim dalında yüksek lisansını tamamlamıştır. Aynı yıl İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Birliği Anabilim dalında başladığı doktora
programından 2014 yılında mezun olmuştur. 2014 yılından beri Nişantaşı Üniversitesi İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde yardımcı doçent doktor olarak görev yapmaktadır. Europe Seen Here and Elsewhere:
Eurobroadmap Visions of Europe in the World; Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve
Batı Balkanlar Genişlemesi: AB 36 Mümkün Mü? başlıklı kitaplarda bölümler yazmıştır. Ankara Avrupa Çalışmaları, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ve ECOFORUM gibi dergilerde makaleleri yayınlanmıştır. Halen Avrupa Birliği, siyasi entegrasyon, göç politikası ve kimlik alanlarında çalışmalarını yürütmektedir.
Öğr. Gör. Dr. Şükrü YURTSEVER: 2004 yılında Marmara Üniversitesi İİBF Fakültesi Almanca İşletme Enformatiği Bölümü’nden mezun olmuştur. 2007 yılında Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde İşletme Anabilim dalında yüksek
lisansını tamamlamıştır. 2007 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Avrupa Birliği dalında başladığı doktora programından 2013 yılında mezun olmuştur. 2008 yılından beri Gebze Teknik Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme Bölümü’nde araştırma ve öğretim görevlisi olarak görev yapmaktadır. Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve Batı Balkanlar Genişlemesi AB36 Mümkün Mü?; Turkish
German Affairs from an Interdisciplinary Perspective başlıklı kitaplarda bölümler
yazmıştır. Avrupa entegrasyonu, AB üye devletleri, sosyal sermaye, Avrupalı kimliği ve Avrupalılık konularında çalışmalarını yürütmektedir.
Dr. Muzaffer AKDOĞAN: 2002 yılında Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun olmuştur. 2009 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Avrupa Birliği Anabilim dalında
yüksek lisansını tamamlamıştır. 2009 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Avrupa Birliği Anabilim dalında başladığı doktora programından 2015
yılında mezun olmuştur. Avrupa Birliği Kamu Alımlarında Sözleşme Sonrası İhtilafların Çözüm Yolları ve Türkiye Uygulaması (Oniki Levha Yayınları, 2015); Avrupa
Birliği Uyum Sürecinde Türk İhale Rejiminin Şeffaflık Açısından Değerlendirilmesi
(Oniki Levha Yayınları, 2010) başlıklı kitap çalışmaları vardır. Başlangıçtan Günü-
müze Avrupa Birliği Kurumları; Avrupa Birliği’nde Karar Alma Mekanizması, Yardımcı Organlar ve Ajanslar; Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve Batı Balkanlar Genişlemesi: AB36 Mümkün mü? başlıklı kitaplarda bölümler yazmıştır. Uluslararası
Hukuk ve Politika, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası dergilerinde
makaleleri yayınlanmıştır. Uluslararası hukuk ve Avrupa Birliği hukuku alanlarında
çalışmalarını yürütmektedir.
Arş. Gör. Nazlı USTA LAZARIS: 2009 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi İktisadi ve
İdari Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden mezun
olmuştur. 2012 yılında aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Anabilim dalında yüksek lisansını tamamlamıştır. 2012
yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Uluslararası
İlişkiler (SBF) dalında başladığı doktora programına halen devam etmektedir. 2009
yılından beri Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası
İlişkiler Bölümü’nde Araştırma Görevlisi olarak görev yapmaktadır. Çeşitli ulusal
ve uluslararası dergilerde makaleleri yayınlanmıştır. Yunanistan siyaseti, Türkiye
siyaseti, Türk-Yunan İlişkileri ve milliyetçilik alanlarında çalışmalarını yürütmektedir.
Zeynep Özde ATEŞOK: 2002 yılında Marmara Üniversitesi İİB Fakültesi Fransızca
Kamu Yönetimi Bölümü’nden mezun olmuştur. 2011 yılında Boğaziçi Üniversitesi
Avrupa Çalışmaları dalında yüksek lisansını tamamlamıştır. 2012 yılında İstanbul
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler bölümünde başladığı doktora programına devam etmekte, TÜBİTAK ve AB projelerinde
görev almaktadır. Karşılaştırmalı siyaset, demokratikleşme, göç ve vatandaşlık
alanlarında çalışmalarını yürütmektedir.
Altuğ GÜNAR: 2009 yılında Yeditepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Uluslararası İlişkiler ve Siyaset Bilimi Bölümü’nden mezun olmuştur. 2012 yılında Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Uluslararası İlişkiler Anabilim dalında yüksek lisansını tamamlamıştır. 2012 yılında İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilim Enstitüsü Avrupa Birliği Anabilim dalında başladığı doktora programına
devam etmektedir. Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve Batı Balkanlar Genişlemesi:
AB36 Mümkün Mü? (Sentez Yayıncılık, 2015) başlıklı kitabın (Ercüment Tezcan,
İlhan Aras ile birlikte) editörlüğünü yapmıştır. Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve
Batı Balkanlar Genişlemesi: AB36 Mümkün Mü?; Arap Baharı Üzerine Değerlendirmeler; Avrupa Birliği’nde Karar Alma Mekanizması, Yardımcı Organlar ve
Ajanslar başlıklı kitaplarda bölümler yazmıştır. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi ve Akademik Orta Doğu dergilerinde makaleleri yayınlanmıştır.
Avrupa Birliği, Avrupa İktisat Tarihi, Evrimci İktisat ve Küreselleşme alanlarında
çalışmalarını yürütmektedir.
TEŞEKKÜR
Avrupa Birliği’yle ilgili literatür çalışmaları daha ziyade Birliğin farklı yönlerini ve boyutlarını ele alan çalışmalar şeklindedir. Oysa Birliğin kurucusu ve
ana unsuru olan devletler de bu bağlamda en az Birliğin kendisi kadar önemlidir. Bu çalışma tam da bu kaygıdan hareketle yola çıkarak hazırlanmıştır. Daha
açık ifade etmek gerekirse, Birliğin ana unsuru olan devletlerle Birlik arasında
ne tür bir ilişkinin var olduğu ya da bir başka deyişle Birliğin kurucusu olan üye
devletlerde Birliğe yönelik nasıl bir politika olduğu/izlendiği çalışmanın ana
sorunsalıdır.
Böyle bir sorunsaldan hareketle tematik bir çalışma yapılabilirdi. Ancak tematik bir çalışma, ülkelere ilişkin spesifik noktaları opak hale getirme riskini
taşımaktaydı. Bu nedenle tematik çalışma yerine ülke bazlı/ülkelerin tekrar
teker incelenmesi şeklinde bir çalışma tercih edilmiştir. Türkçe literatürün yanı
sıra yabancı dildeki literatürde de bu tür çalışmaların eksikliği hissedilmektedir.
AB15 üzerine hazırlanan bu çalışma aslında Nisan 2015’te yayınlanan “Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve Batı Balkanlar Genişlemesi: AB36 Mümkün
Mü?” başlıklı çalışmanın devamı niteliğindedir. Değerli meslektaşım Yrd. Doç.
Dr. İlhan Aras ve Altuğ Günar’la editörlüğünü yaptığımız bu çalışmanın sonucunda AB15 için bu tür bir çalışma yapmazsak AB36 çalışmasının eksik kalacağını düşündük ve hemen harekete geçerek bu çalışmaya başladık. İşte elinizdeki
çalışma bu tür bir yaklaşımın ve kaygının sonucu ortaya çıkmıştır.
Çalışma ülke bazlı olarak kurgulandığı için kitabın bölümlenmesinde AB’nin
zaman içinde geçirdiği değişim ve gelişimler esas alınmıştır. Bir başka deyişle,
ilk bölümde altı kurucu ülkenin incelendiği çalışmanın diğer bölümlerinde
AB’ye sonraki dönemlerde dâhil olan ülkelerin AB ile ilişkileri ele alınmıştır.
Çalışma boyunca kitabın editörlük çalışmasını yürüttüğümüz değerli meslektaşım İlhan Aras’a teşekkürü bir borç bilirim. Hatta diyebilirim ki, İlhan Aras
olmasaydı bu çalışmanın bu kadar kısa süre içinde ve bu kadar kusursuz bir
biçimde gerçekleşmesi mümkün olmazdı.
Çalışmaya katkıda bulunan yazar arkadaşlarımıza da ayrıca teşekkür etmek
isterim. Zira nihayetinde asıl çalışma onlara aittir. Editör olarak bizim katkımız
o çalışmaları inceleyip değerlendirmek ve yazarlarla koordineli bir şekilde yazdıkları bölümlere nihai şeklini vermektir.
x
Her zaman olduğu gibi çalışma boyunca bana akademik anlamda her türlü
desteği veren ve akademik bir ortam sunan Galatasaray Üniversitesi’ne ve mensup olduğum İİBF Uluslararası İlişkiler bölümündeki meslektaşlarıma teşekkürü bir borç bilirim.
Tabi ki mesleki çalışmalarda en büyük manevi destek aileden gelir. Bu nedenle eşime ve çocuklarıma bana gösterdikleri anlayış ve sabır için sonsuz teşekkür ederim.
Bu çalışmanın eksiğiyle fazlasıyla Türkçe literatüre bir katkı olması ve bu çalışmayı konuyla ilgili çok daha değerli çalışmaların izlemesi dileğiyle…
Ercüment TEZCAN
xi
TEŞEKKÜR
“Avrupa Birliği’nin Doğu Avrupa ve Batı Balkanlar Genişlemesi: AB36
Mümkün Mü?” başlıklı editöryal kitap çalışmasında (Editörler: Ercüment Tezcan, İlhan Aras, Altuğ Günar) AB’nin AB15 genişlemesinden sonraki üye, aday
ve potansiyel aday ülkeleri ele alınmıştı. Bir anlamda söz konusu kitabın tamamlayıcı kitabı olan bu çalışmada ise AB15 devletleri incelenmiştir. Birbirini
tamamlayan bu iki kitap sayesinde AB devletleriyle ilgili bütüncül bir kaynak
oluşturulmaya çalışılmıştır.
Avrupa Birliği’ni anlamak, üye devletler ile ilişkilerini anlamayı gerektirdiğinden üye devletleri yakından tanımak gerekmektedir. AB15 devletlerinin
incelendiği bu çalışmayla hem üye devletlerle ilişkileri anlamak hem de bir anlamda AB’nin tarihine ilişkin bir değerlendirme yapmak mümkündür. Türkçe
AB literatüründe ele alınmayan bir konu olarak üye devletleri inceleyerek literatüre katkı sağlamak amaçlanmıştır.
Editöryal kitap çalışmaları zorlu, bir o kadar da verimli bir süreç sonunda
tamamlanabilmektedir. Bu çalışmada da birçok zorluk yaşanmış ancak bölüm
yazarlarımızın katkılarıyla bu zorluklar aşılmıştır. Bu nedenle, ilk teşekkür etmem gereken kıymetli yazarlarımızdır. Katkılarıyla bu çalışmanın tamamlanmasını sağladılar.
Kitabın okuyucuyla buluşmasını sağlayan Detay Yayıncılık’a teşekkürü bir
borç biliyorum.
Prof. Dr. Ercüment Tezcan’a ise, üçüncü defa aynı nedenle, ortak editörlük
yapma fırsatı verdiği için, teşekkür ediyorum. Kitap çalışmalarındaki cesaretlendirmeleri ve destekleri benim için her zaman rehber niteliğinde olmuştur.
Her zaman bir makale ve kitapla uğraşmama alışkın olan eşim Zeynep’e, bu
alışkanlığı ve sabrı için bir kez daha teşekkür ediyorum. Bu ve diğer çalışmalar,
bir anlamda eşimin sabrının da ürünüdür.
Kitabın editörlerden biri olarak, kitabı henüz yeni tanıştığımız, varlığıyla gülümseten ve umutlandıran Ali Ağca’ya ithaf ediyorum.
Saygılarımla.
İlhan ARAS
xii
İÇİNDEKİLER
YAZARLARIN ÖZGEÇMİŞLERİ ............................................................................ iii
TEŞEKKÜR ................................................................................................................. ix
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ xiii
KISALTMALAR LİSTESİ .......................................................................................... xv
GİRİŞ: AVRUPA BİRLİĞİ GENİŞLEMESİ ......................................................... 3
I. KURUCU ÜLKELER: ÇEKİRDEK AVRUPA
• Fransa – Avrupa Birliği İlişkileri .......................................................................... 7
Ercüment Tezcan
• Almanya – Avrupa Birliği İlişkileri ...................................................................... 71
Ali Ayata
• İtalya – Avrupa Birliği İlişkileri ............................................................................ 109
Ebru Canan Sokullu
• Belçika, Hollanda ve Lüksemburg (Benelüks Ülkeleri)
Avrupa Birliği İlişkileri .......................................................................................... 145
Altuğ Günar
II. BATI GENİŞLEMESİ
• Birleşik Krallık – Avrupa Birliği İlişkileri ........................................................... 213
Hakan Samur
• İrlanda – Avrupa Birliği İlişkileri ......................................................................... 261
Muzaffer Akdoğan
• Danimarka – Avrupa Birliği İlişkileri .................................................................. 301
Şükrü Yurtsever
xiv
III. GÜNEY GENİŞLEMESİ
• Yunanistan – Avrupa Birliği İlişkileri .................................................................. 327
Nazlı Usta Lazaris
• İspanya – Avrupa Birliği İlişkileri ........................................................................ 363
İlhan Aras
• Portekiz – Avrupa Birliği İlişkileri ....................................................................... 393
Zeynep Özde Ateşok
IV. KUZEY GENİŞLEMESİ
• Avusturya, Finlandiya ve İsveç - Avrupa Birliği İlişkileri ................................ 453
Pelin Sönmez
İNDEKS ....................................................................................................................... 483
xv
KISALTMALAR LİSTESİ
AAET: Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu
AB: Avrupa Birliği
ABA: Avrupa Birliği Antlaşması
ABAD: Avrupa Birliği Adalet Divanı
ABD: Amerika Birleşik Devletleri
ABGS: Avrupa Birliği Genel Sekreterliği
ADKM: Avrupa Döviz Kuru Mekanizması
A.e.: Aynı eser
AEA: Avrupa Ekonomik Alanı
AET: Avrupa Ekonomik Topluluğu
a.g.m.: adı geçen makale
AHPG: Avrupa Halkları Partisi Grubu
Aİİ: Adalet ve İçişlerinde İşbirliği (Justice and Home Affairs)
AKÇT: Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu
AKP: Afrika, Karayip, Pasifik
AKP: Adalet ve Kalkınma Partisi
AMB: Avrupa Merkez Bankası
AP: Avrupa Parlamentosu
APB: Avrupa Para Birliği
ASİ: Avrupa Siyasal İşbirliği
AST: Avrupa Savunma Topluluğu
AT: Avrupa Toplulukları
ATS: Avrupa Tek Senedi
BAB: Batı Avrupa Birliği
BEU: Benelux Economic Union (Benelüks Ekonomik Birliği)
BKBP: Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi
BLEU: Belçika–Lüksemburg Ekonomik Birliği
BM: Birleşmiş Millerler
BNC: Beoordelingscommissie Nieuwe Commissievoorstellen (Bakanlıklararası Avrupa
Komisyonu Tasarıları Değerlendirme Komitesi)
BU: Benelux Union (Benelükse Birliği)
CDU: Hıristiyan Demokrat Birliği (Christlich Demokratische Union Deutschlands)
Co-Co: Co-ordination Committee (Koordinasyon Komitesi)
xvi
CoCoHan: Co-ordination Committee at higher civil service level (Yüksek Sivil Hizmet
Koordinasyon Komitesi)
CPLP: Communidade dos Paises de Lingua Portugesa (Portekizce Konuşan ülkeler Topluluğu)
DGE: Direction générale Coordination et Affaires européennes (Avrupa İşleri Koordinasyon Genel Müdürlüğü Birimi)
EBK: Ekonomik Birlik Konseyi (The Council of the Economic Union)
EFTA: The European Free Trade Association (Avrupa Serbest Ticaret Birliği)
EPB: Ekonomik Parasal Birlik
ESDK: Ekonomik ve Sosyal Danışma Konseyi (The Economic and Social Advisory Council)
ETA: Euskadi Ta Askatasuna (Bask Ülkesi ve Özgürlük)
GATT: General Agreement on Tariffs and Trade (Gümrük Tarifeleri Ve Ticaret Genel
Anlaşması)
GB: Gümrük Birliği
GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla
GSYH: Gayri Safi Yurtiçi Hasıla
IEC: Inter-Ministerial Economic Committee (Bakanlıklar arası Ekonomik Komite)
IMF: International Monetary Found (Uluslararası Para Fonu)
IRA: Irish Republician Army (İrlanda Cumhuriyet Ordusu)
İUP: İskoç Ulusal Partisi
KBUG: Kişi Başına Ulusal Gelir
KKE: Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (Yunanistan Komünist Partisi)
KKTC: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
NATO: North Atlantic Treaty Organization (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü)
NOÇ: Nitelikli Oy Çokluğu
NORDEK: Kuzey Avrupa Ülkeleri Ekonomik Birliği
ODA: Orta ve Doğu Avrupa
ODGP: Ortak Dış Güvenlik Politikası
OECD: Organisation for Economic Co-operation and Development (Ekonomik Kalkınma
ve İşbirliği Örgütü)
OEEC: Organisation for European Economic Co-operation (Avrupa Ekonomik İşbirliği
Örgütü)
OIRA: Official Irish Republican Army (Resmi İrlanda Cumhuriyet Ordusu)
OTP: Ortak Tarım Politikası
xvii
PALOP: Paises Africanos de Lingua Oficial Portugesa (Resmi Dili Portekizce olan Afrika
Ülkeleri)
PASOK: Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (Panhelenik Sosyalist Hareket)
PCP: Partido Comunista Portugues (Komünist Parti)
PDK: Parlamentolararası Danışma Konseyi (The Consultative Interparliamentary Council)
PIRA: Provisional Irish Republican Army (Geçici İrlanda Cumhuriyet Ordusu)
PSD: Partido Social Democrata (Sosyal Demokrat Parti)
PSOE: Partido Socialista Obrero Español (İspanyol Sosyalist İşçi Partisi)
PVDV: Partij van de Vrijheid (Özgürlük Partisi)
SBH: Silahlı Birlikler Hareketi (Movimento das Forças Armadas)
SDİİG: Sosyalist-Demokrat İlerici İttifakı Grubu
SSCB: Sovyet Sosyalist Cumhuriyet Birliği
SPD: Almanya Sosyal Demokrat Partisi (Sozialdemokratische Partei Deutschlands)
SYRIZA: Συνασπισμός Ριζοσπαστικής Αριστεράς (Radikal Sol Koalisyon)
UCD: Union de Centro Demócratico (Demokratik Merkez Birliği)