crustacea sunumu 1

İÜ SÜFAK SUUM2038
SU OMURGASIZLARI
DERSİ
Prof. Dr. Bayram ÖZTÜRK
Subphylum
CRUSTACEA
CRUSTACEA
Karakteristik Özellikleri
 Yaklaşık 30000 türden oluşan bu grubun çoğunluğu denizel olup az bir kısmı
tatlı sularda yaşar. Bazıları ise parazitik olarak yaşar.
Segmental bir yapı gösterirler ancak segmentler vücudun bölgelerine göre
farklılık gösterirler (Heteronom metameri). Vücut baş (cephalon), göğüs (toraks)
ve abdomenden oluşur. Embriyonal dönemde ayrı olan baş bölgesi, erginde gövde
ile birleşerek cephalothoraks’ı oluşturur.
 Vücutları kütikuladan yapılı segmentli bir dış iskeletle örtülüdür. Kutikula eklem
yerlerinde harekete olanak sağlayacak şekilde incelmiştir.
 Her segmentten bir çift ekstremite çıkar. Bunlar işlevlerine göre yapısal
farklılıklar gösterirler.
 Dolaşım sistemi: Yarı kapalıdır: kan kısmen damarlarda kısmen de vücut
boşluğu içinde dolaşır. Dorsal konumludur.
 Solunum sistemi: Solungaç ve trakelerle gerçekleşir.
 Sindirim sistemi: ağızda başlar ve anüsle sonlanır.
 Sinir sistemi: ip merdiven sinir sistemi vardır. Ventral konumludur.
Cl. Branchiopoda
Ordo
Anostracea
Artemia salina
(1,5 cm)
Karidesi andıran görüntüleri olan bu grup üyeleri
özellikle yem olarak öneme sahiptirler. Vücut
yapılarını genellemek çok zordur. Genellikle toraks
ve abdomen ayırt edilmeyecek şekilde kaynaşmış
olur ve ekstremiteleri yapraksı formdadır.
Notostracea
Cladocerea
Triops & Lepidurus
(10 cm)
Daphnia pulex
(3.5 mm)
Credit: Douglas P. Wilson
Wikimedia
 Özellikle tatlı suda yaşayan Bentik veya planktonik hayvanlar,
 Süspansivor veya predatör; + 900 tür
Cl. Branchiopoda
Ordo
Anostracea
Artemia salina
(1,5 cm)
• Doğada tuz göllerinde yaşayan bu canlı yetiştiricilikte yem olarak kullanılmaktadır.
• Dirençli oluşu, yumurta kistlerinin uzun yıllar dayanması sayesinde çok kolay
yetiştirilir.
• Rengi, suyun tuz konsantrasyonu arttıkça kırmızılaşır.
• Aktif filtrasyonla beslenir, mikroalgleri, bakterileri, detritik organik maddeleri tüketir.
• Nauplius halindeyken oluşan gözün dışında ergin evrede oluşan 2 gözle birlikte 3
gözü vardır.
Cl. Maxillopoda
Cl. Ostracoda
Abdomen ve ekstremitelerinin körelmesi karakteristiktir, abdomenden hiç ekstremite çıkmaz.
Cypridina
Mystacocarida
Copepoda
Branchiura
Derocheilocaris
Dactylopus
Argulus foliaceus
umiho.net
(1 mm)
(4 mm)
www.reefs2go.com
(2-3 mm)
 Karapas bivalv
kabuklarına benzer.
 Çoğu denizel(zooplanktonda veya
bentik
 Çeşitli beslenme tipleri
(< 1 mm)
www.flickriver.com
 Tatlısu veya
 Yer altı suları  denizel/tatlısu
denizel
 Çoğu pelajik
 sahiller,
fazla Maxillopoda
 Balıklarda
parazit balıkların
kumluklar15 000 türden
parazitleri
 Nauplius gözü
Cl. Maxillopoda
Sub-cl. Thecostraca; Infra-cl. CIRRIPEDIA
Superordo Thoracica
Chtamalus stellatus
(6-12 mm)
Superordo Rhizocephala
Pollicipes pollicipes Lepas pectinata
(3-5 cm)
(4-5 cm)
Tamamı denizel olan süspansivorlar
Peltogaster
Crustacea Decapoda’da
parazitik grup
Cirripedia
Crustacea içinde sesil yaşayan hemen hemen tek gruptur. Vücut kalker
plaklarla örtülüdür. Saplı ve sapsız formları bulunur. Plakların düzeni türlere
göre kaynaşmış olabilir ve dizilimleri türler arasında farklılık gösterir.
Sir
maksilül
mandibul
anus
özofaj
maksil
chestofbooks.com
mide
Sir
pedonkul
Serebral ganglion
Plak
bağırsak
Gonofor
Mide
Testis
antenül
Dış görünüş bakımından genel
özelliklerini o denli yitirmişlerdir
Açıcı kas
ki ait oldukları grup ancak gelişme
Manto boşluğu evrelerinin ve larvalarının
incelenmesi ile anlaşılır.
Ovaryum
Cirripedia
Tergum ve scutum plakları açılır ve beslenme üyeleri topluca dışarıya
uzatılarak bir şemsiye gibi açılır ve tekrar topluca içeri çekilir. Bu
şekilde besin maddeleri karapas boşluğuna sevkedilir. Bu işlem bazen
dakikada 140 defa gerçekleşir.
invertzoology.
wordpress.com
Ergin Balan
www.seawater.no
Cl. Malacostraca
Vücutlarındaki segment sayısı belli ve sabit
Baş
Toraks
Abdomen
5
8
5 + Telson
Pereopod (ilk ekstremiteler
maksilliped şeklinde olabilir)
Pleopod + uropod
Antenül, anten,
mandibül, maksilül,
maksil
Yürüme
Yüzme
Cephalotoraks + onu örten karapas (kütiküler koruyucu yapı)
Baş bölgesinde bir çift birleşik
göz vardır. Bazı formlarda bu
gözler saplı ve hareketlidir.
Ön tarafa doğru
uzayarak
Rostrum
Cl. Malacostraca
O. Stomatopoda
Az gelişmiş, hareketli bir rostrum vardır. 2. antende exopodit yassılaşarak pul şeklini
almıştır. Toraksın ilk 5 çifti başla kaynaşmış ve ekstremiteleri de maksilliped şeklini
almıştır. Özellikle 2. çift çok gelişmiştir ve besin almada kullanılır. Serbest torakstan
çıkan 3 çift ektremite yürüme işleminde kullanılır.
Serbest toraks
Cephalotoraks
Abdomen
Telson
Rostrum
Başta 5:
antenül
Anten
Mandibül
Maksilül
Uropod
Maksil
Maksillipedler
5 (baştan) ve 5 (torakstan) 10 ekstremite
3 Pereopod
5 pelopod
crustacea.nhm.org den
değiştirilmiş
Cl. Malacostraca
O. Stomatopoda
Çoğu denizeldir. Ilıman denizlerin sığ bölgelerini tercih ederler. Bentik
bölgedeki kumluk ve çamurluk biyotoplarda yaşarlar. Karnivor ve avcıdırlar.
Squilla mantis
Cl. Malacostraca
O. Isopoda
Baş toraksın yalnızca 1 segmentiyle birleşmiştir. Karapas yoktur. Abdomen daima
toraksdan kısadır. Uropod telsonla kısmen birleşerek kalkan şeklinde bir kuyruk plağı
oluşturur.
Toraksın ilk
ekstremiteleri:
maksilliped
Yürüme ve
tutunmayı
sağlayan
preopodlar
Serbest
toraks: 7
segment
Abdomen
crustacea.nhm.org den
değiştirilmiş
Cl. Malacostraca
O. Isopoda
www.seawater.no
Idotea balthica 2-4 cm
www.discoverlife.org
Ligia oceanica (2,5 cm)
 Denizel veya tatlı su
 Bazıları karasal
 Parazit veya toprağa gömülen formlar
Anilocra physodes (2 cm)
Cl. Malacostraca
O. Amphipoda
Vücut lateral olarak yassılaşmıştır. Başla toraksın ilk segmenti kaynaşmıştır. İlk toraks
ekstremiteleri maksilliped halindedir. Kalanlar da 2 gruba ayrılır.
İlk 4 çiftte
çengeller
arkaya
dönük. İlki
gnathopod
3
pereopod
(çengeller
öne doğru)
1
4
5 pleopod
123
crustacea.nhm.org den
değiştirilmiş
Cl. Malacostraca
O. Amphipoda
www.marinespecies.org
www.cryptosula.nl
Gammarus sp.
 Çoğu denizel
 Talitrus = « deniz piresi »
 Parazit veya toprağa gömülen formlar
Caprella linearis (10-30 mm)
Cl. Malacostraca
O. Mysidacea
Hemimysis margalefi
www.cnrs.fr
Leptomysis lingvura
Gnathophausia sp.
www.cryptosula.nl
www.imagesource.com
 1000 tür (2mm - 8cm)
 Omnivor (alg, zooplankton)
 Pelajik veya demersal
Cl. Malacostraca
O. Euphasiacea
Meganyctiphanes
(4-5 cm)
spiqy.com
 « Krill » pelajik (+1000 ind/m3)
 Suspensivor, predatör, detritivor
www.xray-mag.com
Cl. Malacostraca
O. Decapoda
Crustacea sınıfının 3te 1ini oluşturur.
Genellikle bütün toraks segmentleri baş ile kaynaşmıştır. Toraksın ilk 3 ekstremitesi
maksilliped halini almıştır. Geri kalan 5 ektremite yürüme bacağı şeklindedir ve ilki çok
gelişmiş olup ucunda pens taşır.
Cephalotoraks sert bir karapas ile örtülüdür. Gözler iyi gelişmiştir ve saplıdır.
Abdomende ilk 2 ekstremite çifti üreme organı olacak şekilde başkalaşmıştır.
Dolaşım sistemi daha gelişmiştir ve 3 bölmeli bir kalpleri vardır.
Solunum solungaçlarla sağlanır ve solungaçlar karapas ile vücut arasındaki boşlukta yer
alırlar.
Boşaltım organelleri anten bezleridir.
Gelişmelerinde metamorfoz görülür.
Dendrobranchiata
Deniz tekeleri, iri karidesler
Decapoda
Pleocyemata
Gerçek karidesler, kerevit ve ıstakozlar,
hermit yengeçleri ve yengeçler
Cl. Malacostraca
O. Decapoda – SubO. Pleocyemata & Dendrobranchiata
Karidesler
Dendrobranchiata subordosu ve Pleocyemata subordosu içindeki Caridea ordosu olmak
üzere 2 farklı gruba dahildir.
Vücut uzun, silindirik ve yanlardan basıktır. Karapas ucunda sivri ve uzun bir rostrum
bulunur. Rostrum üzerindeki çıkıntı ve dişler türlere bağlı olarak değişim gösterir.
Abdomen ekstremiteleri yüzme işlemi yerine getirir ve iyi gelişmiştir.
crustacea.nhm.org den
değiştirilmiş
Cl. Malacostraca
O. Decapoda – SubO. Pleocyemata & Dendrobranchiata
Karidesler
TUDAV
Penaeus kerathurus
Parapenaeus longirostris
Bayram Öztürk
Palaemon elegans
www.glaucus.org.uk
Bülent TOPALOĞLU
Cangon crangon
Cl. Malacostraca
O. Decapoda – SubO. Pleocyemata & Dendrobranchiata
Karidesler
Lüks su ürünlerinin en önemlilerinden olan karidesler, başta Uzakdoğu ülkeleri
(Japonya, Hindistan, Malezya,…) olmak üzere dünyada pek çok yerde yetiştirilmektedir.
themanwhoatesouthjersey.wordpress.com
Türkiye denizlerinde yaşayan ve yetiştiricilik açısından öneme sahip
olan karides türleri; Penaeus japonicus, Penaeus semisulcatus, Penaeus kerathurus ve
Metapenaeus monoceros’tur .
Ülkemizde, biri 1994, diğeri 1995’te faaliyete geçen iki özel işletme, doğu ve batı
Akdeniz kıyılarında Penaeus semisulcatus ve Penaeus japonicus yetiştirmeye başlamış,
ancak daha sonra faaliyetlerine son vermiştir.
Şu anda Akuvatur firması karides yetiştiriciliği üzerinde deneme çalışmalar yürütmektedir
Cl. Malacostraca
O. Decapoda – SubO. Pleocyemata
(Reptantia grubu)
Vücut dorsoventral olarak yassılaşmıştır. Rostrum genelde iyi gelişmemiştir. Yürüme
ayaklarının ilk çifti çok gelişmiş olup pens taşır.
Astacidea
Brachyura
TUDAV
Yengeçler
Istakozlar
Karapas çok gelişmiş, yassı ve
yuvarlak bir form almıştır. Abdomen
bölgeleri körelip kıvrılarak
cephalotoraksın altına katlanmıştır.
Pensleri çok gelişmiştir
Anomoura
Keşiş ıstakozları-Hermit yengeçleri
Abdomen bölgeleri yumuşaktır. Uropodlar
TUDAV
asimetrik yapı gösterir ve bu durum tür
tayininde kullanılır. Genellikle terk edilmiş
mollusk kabukları içerisinde yaşarlar
TUDAV
Cl. Malacostraca
O. Decapoda
Subordo: Reptantia
InfraO. Astacidea
Homarus gammarus
TUDAV
crustacea.nhm.org