e-Modül İndir - AYDIN - GERMENCİK

ANAHTAR BECERÝLER I
Davranýþlara Yönelik Olanlar:
• Ýçe kapanma
• Saldýrganlýk
Duygulara Yönelik Olanlar:
• Psikolojik savunma mekanizmalarýnýn yoðun kullanýmý
• Biliþsel çarpýtmalar
Biliþsel çarpýtmalara bazý örnekler aþaðýda verilmiþtir:
l-"Ya hep ya hiç" türü düþünme:
“Onunla evlenirim ya da hiç kimseyle evlenmem”
2-Aþýrý Genelleme:
“Erkeklere güven olmaz”
3- Zihinsel Süzgeç:
"Bu hafta sonu sýnav var. Ailemin yanýna gidemeyeceðim. Zaten çalýþamýyorum. Bütün
aksilikler beni buluyor."
4- Olumluyu geçersiz kýlmak :
“Sýnavý kazandým ama þanslýydým. Ancak bu þansýn çok sürmeyeceðinden eminim!
5- Hemen bir sonuca varmak :
“Berrin bu gün bana bakmadý. Mutlaka bir baþkasýný seviyor!...”
“Öðretmene mazeretimi söylesem inanmaz ki”
6-Aþýrý büyütme ya da küçültme:
“Sýnavý geçemezsem ailem beni bir daha okula
göndermez.”
7-"Meli" "Malý" cümleler:
“Bu iþ bugün mutlaka bitmeli”
8-Etiketleme ve yanlýþ etiketleme:
“Bunlarýn hepsi bana karþý”
9- Kiþiselleþtirme:
“Annem Ayþe’ye baðýrdý ama aslýnda bana kýzýyordu”
Yukarýda belirtilen stresle baþa çýkmadaki etkisiz yollara zaman zaman her insan baþ vurabilir.
Ancak günümüzün dünyasýnýn ihtiyaç duyduðu mutlu ve üretken insanlarýn stresle baþa çýkmada kullanmasý
gereken oldukça etkili teknikler mevcuttur. Aþaðýda bu konuda yararlý olabilecek bazý önerilere yer
verilmiþtir:
1. Sizi nelerin strese soktuðunu ve bunlara karþý fiziksel ve duygusal tepkilerinizin neler olduðunu
tespit edin.
• Dikkatinizi rahatsýzlýðýnýza verin. Bunu ihmal etmeyin. Probleminizin etkisinde de kalmayýn.
46
• Hangi olayýn sizi rahatsýz ettiðini belirleyin. Bu olaylarýn sizce ne anlam ifade ettiðini düþünün.
• Vücudunuzun strese nasýl tepki verdiðini belirleyin. Sinirli mi olduðunuzu yoksa bedensel olarak
gerginlik mi yaþadýðýnýzý ve bunu ne þekilde yaþadýðýnýzý gözlemleyin.
2. Neyi deðiþtirebileceðinizi tespit edin.
• Sizi strese sokan þeyden kaçýnmayý ya da onu tamamen ortadan kaldýrmayý deneyin.
• Bu stres uyandýrýcýlarýn þiddetinizi azaltýp azaltamayacaðýnýzý düþünün.
3. Strese karþý gösterdiðiniz duygusal tepkilerinizin yoðunluðunu azaltýn.
• Stres tepkisi sizin kendinizi fiziksel ya da duygusal olarak tehlikede hissetmenizle baþlar. Sizde
stres uyandýran tehlike algýsýna yol açan durumlarý gözleyin.
• Herkesi memnun etmeye çalýþan birisi olup olmadýðýnýzý belirleyin.
• Genellikle olaylarý çok kritik ve acil olarak deðerlendiren ve kendinizi her þeyin üstesinden
gelmesi gereken birisi olarak görüp görmediðinizi belirleyin.
• Daha ýlýmlý bakýþ açýlarý geliþtirin; stresi baþa çýkabileceðiniz bir durum olarak görmeye çalýþýn.
• Aþýrý duygularýnýzý hafifletmeye çalýþýn. Durumu deðerlendirin. Meselenin olumsuz yanlarýna
çaba harcamayýn.
4. Strese karþý gösterdiðiniz fiziksel tepkilerinizi makul hâle sokmayý öðrenin.
• Yavaþ ve derin nefes almanýz kalp atýþlarýnýzý ve nefes alýp vermenizi normale getirir.
• Rahatlama teknikleri, kas gerginliðini azaltýr.
• Doktor tarafýndan verilen ilaçlar kýsa vadede fiziksel tepkilerinizi makul hâle getirmede yardýmcý
olabilir. Fakat, onlar tek baþýna çözüm deðildir. Tepkilerinizi kendi kendinize makul veya kabul edilebilir
hâle getirmeyi öðrenmeniz uzun dönemli çözüm için gereklidir.
5. Fiziksel gücünüzü oluþturun.
• Beden saðlýðýnýz için haftada 3-4 defa yürüme, yüzme,
bisiklete binme gibi egzersizler yapýn. Egzersizler insanýn
metabolizmasýna etki ederek, bireyi rahatlatan bazý kimyasal
salgýlarýn salgýlanmasýna yardýmcý olur. Ayrýca, stres duygusunun
yaþanmasýna neden olan kas gerginliðini ortadan kaldýrarak
insanýn rahatlamasýný saðlar.
Dengeli beslenin, gerekli
vitaminleri ve mineralleri alýn; özellikle B grubu vitaminleri
ve magnezyum eksikliðinizi giderin.
• Ýdeal kilonuzu muhafaza edin.
• Sigaradan, aþýrý kahve ve çay içmekten ve diðer uyarýcýlardan kaçýnýn.
• Ýþi eðlenceli hâle getirin.
• Yeteri kadar uyuyun. Mümkün olduðunca uyku programýnýza uyun.
47
ANAHTAR BECERÝLER I
6. Duygusal gücünüzü ve enerji kaynaklarýnýzý muhafaza edin.
• Yakýn iliþkiler ve dostluklar kurmaya çalýþýn.
• Baþkalarýnýn size uygun gördüðü, sizden beklediði amaçlardan ziyade, kendinize sizin için
gerçekten anlamlý olan gerçekçi amaçlar belirleyin ve bunlara ulaþmaya çalýþýn.
• Yeri geldiðinde üzülebileceðinizi, baþarýsýz olabileceðinizi, hayâl kýrýklýðýna uðrayabileceðinizi
hesaba katýn.
ETKÝNLÝK
• Kendinize her zaman için kibar ve nazik olun, arkadaþça olun.
1. Öz yönetim becerilerine ne ölçüde sahip
olduðunuzu, hangi açýlardan kendinizi geliþtirmeniz
gerektiðini belirleyerek sýnýf arkadaþlarýnýzla
paylaþýnýz.
2. Stresli olduðunuz zamanlarda kendinizde en çok
gözlediðiniz stres belirtilerini ve son zamanlarda
hayatýnýzda yer alan stres kaynaklarýnýzý belirleyerek
sýnýf arkadaþlarýnýzla paylaþýnýz.
3. Stresle baþa çýkmada kullandýðýnýz yöntemleri ve
bunlarýn etkililiðini sýnýf arkadaþlarýnýzla paylaþýnýz.
Bu modülde yer alan tüm konular hakkýnda daha fazla bilgiye
ihtiyaç duyarsanýz, okul rehber öðretmeninize baþ
vurabilirsiniz.
48
ÖLÇME SORULARI
1. Öðrenmeyi öðrenmek için gerekli temel
unsurlarý örneklerle açýklayýnýz.
2. Öðrenme stillerinin öðrenmedeki rolünü
tartýþýnýz.
3. Etkili öðrenme için gerekli unsurlarý kýsaca
açýklayarak yazýnýz.
gerekenleri açýklayýnýz.
5. Etkili ve hýzlý okuma için yapýlmasý gerekenleri yazýnýz.
6. Çalýþma ortamýnýn düzenlenmesi konusunda yapýlmasý gerekenleri yazýnýz.
7. Zamaný plânlamanýn önemini tartýþýnýz.
8. Öz yönetim becerilerini kýsaca açýklayarak yazýnýz.
9. Stres belirtilerini yazýnýz.
10. Stresle baþa çýkmada kullanýlan etkili ve etkisiz tekniklere örnekler veriniz.
ÖÐRENME VE ÖZ YÖNETÝM
49
ANAHTAR BECERÝLER I
KONULAR
A. ÖÐRENMEYÝ ÖÐRENME
1. Bireyin Kendini Tanýmasý
2. Bireyin Öðrenmeye Ýliþkin Geçmiþ Yaþantýlarý
3. Etkili Öðrenme Yollarý
a. Güdülenme ve Hedefler Belirleme
b. Zamaný Plânlama
c. Çalýþma Ortamýnýn Düzenlenmesi
d. Etkin Dinleme ve Not Tutma
e. Etkili ve Hýzlý Okuma
B. ÖZ YÖNETÝM
1. Duygusal Öz Yönetim
2. Güvenirlik
3. Dürüstlük
4. Uyumluluk
5. Ýyimserlik
6. Baþarý Yönelimlilik
7. Kendi Baþýna Karar Verebilme
8. Zaman Yönetimi
9. Stres Yönetimi
a. Stres nedir?
b. Stresiz Hayat
c. Makul Stres Düzeyi
d. Stresi Yönetme veya Stresle Baþa Çýkma Yollarý
Akbaþ, O. ve S.M. Özdemir (2002). “Avrupa Birliðinde Yaþam Boyu Öðrenme.” Millî
Eðitim Dergisi, 155-156.
50
KAYNAKLAR
Arýk, A.Ý. (1990). Yaratýcýlýk. Kültür Bakanlýðý Kültür Eserleri Dizisi 88. Ankara:
Metropol Matbaasý.
Arslan, A. (18.08.2003). Problem Belirleme Önleme ve Çözme. (27.07.2004)
Baltaþ, A. (1993). Üstün Baþarý,. Ýstanbul: Remzi Kitapevi.
Baltaþ, A. Z. (1991). Stres ve Baþa Çýkma Yollarý. Ýstanbul: Remzi Kitapevi.
Bentley, T. (1999). Yaratýcýlýk. Ýstanbul: Hayat Yayýncýlýk.
Beach, H.D. and J.A. Parsons (2003). Study Tactics Checklist. (27.07.2004)
Bilge, F. ve Yananer-Eroðlu, Ç. (2003). Sýnýfta Rehberlik Etkinlikleri.. Ankara: Nobel
Yayýn Daðýtým.
Chapman, A. (2004). Brainstorming Process. (26.07.2004)
Chapman, A. (2001). Time Management Techniques and Systems. (26.07.2004)
Counseling Center of University of Illinois at Urbana-Champaign (1996). Stress
Management. (27.07.2004)
Counseling Services-University of Victoria (2003). Self-Management. (27.07.2004)
Erkan, S. (2000 ). Örnek Grup Rehberliði Etkinlikleri. Ankara: Pegem A yayýncýlýk.
Harris, R. (01.07.1998). Introduction to Creative Thinking.. (02.08.2004)
Harris, R. (05.01.2002). Creative Thinking Techniques.. (02.08.2004)
Harris, R. (02.07.1998). Introduction to Decision Making.. (02.08.2004)
Kökdemir, D. (2003). Eleþtirel Düþünme. (23.06.2004)
Kuzgun, Y. (1982). Mesleki Rehberliðin Bireylerin Yetenek ve Ýlgilerine Uygun
Meslekleri Tanýmalarýna Etkisi. Ankara: A.Ü. Eðitim Bilimleri Fakültesi yayýný.
-------. (1994). Çaðdaþ Ýnsanýn En Önemli Kararý Meslek Seçimi Bilim ve Teknik
Dergisi, 325, 50-54.
-------. (1997). Grup Rehberliði El Kitabý .Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu
Baþkanlýðý Yayýný.
-------. (1999). Ýstihdam Hizmetleri Ýçin Ýþ ve Meslek Bilgileri Yönetimi. Ankara:A.
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayýný
-------. (2000). Rehberlik ve Psikolojik Danýþma. Geniþletilmiþ 7. baský. Ankara:
ÖSYM Yayýnlarý.
-------. (2003). Meslek Rehberliði ve Danýþmanlýðýna Giriþ. Ankara:A. Üniversitesi
Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayýný.
Mackenzie, A. (1995). Baþarý ve Zaman. (Çeviren: Gürcan Banger). Ýstanbul: Bilim
Teknik Yayýnevi.
51
ANAHTAR BECERÝLER I
McWhorter, T.K. (1989). College Reading and Study Skills. Scott and Foresman
Company, Glenview, Illinois, USA.
MEB ve Çalýþma ve Sosyal Güvenliði Bakanlýðý Ýþ ve Ýþçi Bulma Kurumu Genel
Müdürlüðü.
(1998). Mesleki ve Teknik Öðretim Kurumlarý ve Meslekler Rehberi.. Ýstanbul:
Milli Eðitim Basýmevi.
Messina, J.J. and C. Messina (1999). Overview of Critical Thinking. (22.07.2004)
Öncü, H. (kýþ 1995). Meslek Seçiminin Gereði ve Önemi. Gazi Eðitim Fakültesi
Dergisi, Yeni Dönem, 3, 111-125.
Özden, Y. (1998). Öðrenme ve Öðretme. Ankara: Pegem A Yayýncýlýk.
Özgüven, Ý. E. (1998). Bireyi Tanýma Teknikleri.. Ankara: PDREM Yayýnlarý.
Özoðlu, S.Ç. (1992). Eðitimde Rehberlik ve Psikolojik Danýþma..A.Ü. Eðitim Bilimleri
Fakültesi Yayýnlarý, No: 181
Simon, A. and Associates (1986). Decision Making and Problem Solving. (02.08.2004)
Þahin, N.H. (1995). Stresle Baþa Çýkma. Ýstanbul: Sistem Yayýncýlýk
Þahinel, S. (2002). Eleþtirel Düþünme. Ankara: Pegem A Yayýncýlýk
Sungur, N. (1997). Yaratýcý Düþünme. Ýstanbul: Evrim Yayýnevi.
Tan H. (1992). Psikolojik Danýþma ve Rehberlik 3.Baský. Ýstanbul: Aklýn Yayýnevi
Usluer, E. (1998). Grup Rehberliði Programý: Meslek Ýnceleme Kýlavuzu. Ankara:
MEB Talim ve Terbiye kurulu Baþkanlýðý Yay.
Üstündað, T. (2002). Yaratýcýlýða Yolculuk. Ankara: Pegem A Yayýncýlýk.
Yavuz, (Yavuzer) H.S. (1996). Yaratýcýlýk. Ýstanbul: Boðaziçi Üniversitesi Matbaasý.
Yeþilyaprak, B. (2003). Eðitimde Rehberlik Hizmetleri. Ankara: Nobel Yayýncýlýk.
-------. (1986). Gençlere Meslek Seçiminde Yapýlacak Yardýmlar Eðitim ve Bilim
Dergisi. 10 (59), 28-32.
Yeþilyaprak, B. ve G. Kurç (1988). Ruh Saðlýðý ve Uyum Problemleri. G.Ü. M.E.F.
Yayýnlarý, No:13
Yýldýrým Ý. (2000). Eðitimde Yönlendirme Model Önerisi. Ankara: MEB Eðitimi
Araþtýrma ve Geliþtirme Dairesi Baþkanlýðý Yayýný.
Yýldýrým, R. (1998). Yaratýcýlýk ve Yenilik. Ýstanbul: Sistem Yayýncýlýk
------- Öðrenme Stilleri. (06.08.2004)
52
53