Kimyasal madde

Transkript

Kimyasal madde

İŞYERLERİNDE KİMYASAL
MARUZİYETLERDEN
KORUNMA YÖNTEMLERİ
Dr. Z. Cüneyt AKYILDIRIM
Ak-Kim Kim. San. ve Tic. A.Ş.
www.iyhd.org.tr
KİMYASAL MADDELER ARTIYOR !!!
• 71.000.000 Organik ve İnorganik
Kimyasal Madde(CHEMCATS)
• 64.219.125 (Chemical Abstracts
Service (CAS) (10.12.2012)
http://www.cas.org/content/counter
• Her gün kullanıma giren binlerce yeni
kimyasal madde(2500/gün)
KİMYA SANAYİ
Tarım ilaçları, sentetik gübreler, veteriner ilaçları,
sentetik elyaflar, sabun, deterjan, temizleyiciler,
plastik hammaddeleri, beşeri ilaç sanayi, kozmetik
sanayi, boya, yardımcı maddeler, deri, tekstil,
inşaat (boru, levha, kapı, pencere vb.), yapıştırıcı,
derz, dolgu maddeleri, izolasyon malzemeleri,
fotoğraf malzemeleri, barut ve patlayıcılar gibi
birçok sanayi alanına nihai ve ara ürün
sağlamaktadır.
KİMYA SEKTÖRÜNDE ÇALIŞAN SAYISI
2004
2005
2006
2007
2008
2009
GENEL TOPLAM
7.541.452
8.939.894
9.419.476
9.829.061
10.087.751
9.526.769
İMALAT SANAYİ
2.404.342
2.583.747
2.684.240
2.776.303
2.858.485
2.584.773
KİMYA SEKTÖRÜ
191.348
203.330
212.513
211.675
229.759
229.465
7,96
7,86
7,91
7,62
8,03
8,88
PAY(%)
(T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Kimya Sektörü Raporu 2012/2)
Kimya sektörü, rekor artışla ihracatın
lokomotifi oldu!
Kimya sektörü, açıklanan Ekim ayı ihracat rakamları ile Türkiye
ihracatının yeni lideri oldu. Sektör, uzun bayram tatiline rağmen
Ekim ayında otomotiv ile hazır giyim ve konfeksiyon ihracatını geride
bıraktı. Geçtiğimiz ay ihracatını yüzde 23,35 oranında artıran kimya
sektörü, 1 milyar 659 milyon dolarlık ihracata imza attı. Ocak – Ekim
dönemindeki kimya ihracatı ise 14 milyar 625 milyon dolara ulaştı.
(http://ekonomiajandasi.net)
2011 Kimya ürünleri ithalatı:37,8 Milyar Dolar
2011 Kimya ürünleri ihracatı:13 Milyar Dolar
(T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Kimya Sektörü Raporu 2012/1)
Kimyasal madde : Doğal halde bulunan veya üretilen veya
herhangi bir işlem sırasında veya atık olarak ortaya çıkan
veya kazara oluşan her türlü element, bileşik veya
karışımlardır.
 Tehlikeli kimyasal madde :
a) Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir,
alevlenir, toksik, çok toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici,
alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için
tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip maddeler,
b) Yukarıda sözü edilen sınıflamalara girmemekle beraber
kimyasal, fiziko-kimyasal veya toksikolojik özellikleri ve
kullanılma veya işyerinde bulundurulma şekli nedeni ile
işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden risk oluşturabilecek
maddeler,
c) Mesleki maruziyet sınır değeri belirlenmiş maddelerdir.

Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında
Yönetmelik (26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı R.G.)
KİMYASAL MADDELER
MASUM MUDUR??
SUÇLU MUDUR??
KİMYASAL MADDE MARUZİYET
MODELİNİN TANIMLANMASI




Kimyasal madde hakkında yeterli bilginin edinilmesi(MGBF)
Üretim, kullanım, taşınma ve depolanma aşamalarını kapsayan risk
değerlendirme çalışmaları
Maruziyetin objektif yöntemlerle tespiti
*Ortam ölçümleri
*Kişisel maruziyet ölçümleri
*Maruziyet sonucu insan organizmasında oluşan metabolitlerin veya
kimyasal maddenin kendisinin tespit edilmesi
*Kimyasal maddenin insana verdiği zararların tespit edilmesine
yarayan tetkiklerin yapılması
Maruziyetin değerlendirilmesi ve aksiyonların alınması

Kimyasal madde hakkında yeterli bilginin
edinilmesi(MGBF);
Öncelikle’’Tehlikeli maddeler ve müstahzarlara ilişkin
güvenlik bilgi formlarının hazırlanması ve dağıtılması
hakkında yönetmelik’’ (26.12.2008/27092 RG, 5. mükerrer)
uyarınca hazırlanmış olması gereken Malzeme Güvenlik
Bilgi Formu’na ulaşılmalıdır.İlgili kimyasal maddeyi satan
firmanın, yine yönetmeliğe uygun olarak, bu konuda eğitim
almış kişiler tarafından hazırlanmış olan MGBF’yi, ücretsiz
ve Türkçe olarak kimyasal madde ile birlikte kullanıcı
firmaya vermesi gerekmektedir.
Kimyasal madde hakkında yeterli bilginin edinilmesi(MGBF);
 1. Madde/Müstahzar ve Şirket/İş Sahibinin Tanıtımı,
 2. Bileşimi/İçeriği Hakkında Bilgi,
 3. Tehlikelerin Tanıtımı,(R İbareleri)
 4. İlk Yardım Tedbirleri,
 5. Yangınla Mücadele Tedbirleri,
 6. Kaza Sonucu Yayılmaya Karşı Tedbirler,
 7. Elleçleme ve Depolama şartları
 8. Maruziyet Kontrolleri/Kişisel Korunma,
 9. Fiziksel ve Kimyasal Özellikler,
 10. Kararlılık ve Tepkime halleri,
 11. Toksikolojik Bilgi(LD 50, LC 50)
 12. Ekolojik Bilgi,
 13. Bertaraf Bilgileri,
 14. Taşımacılık Bilgileri,
 15. Mevzuat Bilgileri(Etiket bilgileri,R ve S İbareleri)
 16. Diğer Bilgiler.
Risk Tanımlamaları
(R İbareleri)










R 20 - Solunması halinde zararlıdır.
R 21 - Cilt ile temasında zararlıdır.
R 23 - Solunması halinde toksiktir.
R 24 - Cilt ile temasında toksiktir.
R 26 - Solunması halinde çok toksiktir.
R 45 - Kansere neden olabilir.
R 46 - Kalıtımsal genetik hasarlara neden olabilir.
R 39/23/24 - Toksik: Solundugunda ve cilt ile temasında
tedavisi mümkün olmayan çok ciddi etkilerin görülme tehlikesi.
Risk & Güvenlik (R&S) İbareleri, tehlikeli kimyasalların
güvenle kullanımını ve en önemlisi personelinizin sağlığını
garanti etmek için kullanılan etiketlemede temel bir kılavuzdur.
Risk İbareleri bir maddenin fizikokimyasal, çevresel ve sağlık
tehlikelerinin genel bir tanımlamasını verir ve güvenlik ibareleri
güvenli depolama, kullanım, imha, ilk yardım ve çalışan
güvenliği hakkında bilgi sağlar.
Güvenlik Tanımlamaları
(S İbareleri)










S 30 - Bu ürüne kesinlikle su eklemeyin.
S 33 - Statik elektrik bosalımlarına karsı önlem alın.
S 35 - Bu madde ve kabı güvenli bir biçimde bertaraf
edilmelidir.
S 36 - Uygun koruyucu giysi giyin.
S 37 - Uygun eldiven giyin.
S 38 - Yetersiz havalandırma sartlarında uygun solunum cihazı
takın.
S 39 - Koruyucu gözlük / maske kullanın.
S 40 - Bu maddenin bulasmıs oldugu tüm esyaları ve zemini
........ (üretici tarafından belirlenir) ile temizleyin.
S 41 - Patlaması ve/veya yanması halinde yayılan dumanı
solumayın.
S 42 - Tütsüleme (fümigasyon) / püskürtme yaparken uygun
solunum cihazı takın. Uygun ifade üretici tarafından belirlenir ).
LD50 (Medyan letal doz): Solunum yolu dışında
diğer bir yol ile organizmaya girerek etki gösteren
katı veya sıvı haldeki kimyasal maddenin belli
koşullarda bir defada verildiğinde, verildiği gruptaki
hayvanların %50’sini öldüren dozdur. Birimi
mg/kg’dır.
 LC50 (Medyan letal konsantrasyon): Solunum
yolu ile organizmaya girerek etki gösteren gaz
halindeki kimyasal bileşiklerin akut toksisite
ölçüsüdür.Belirli koşullarda solunum yolu ile bir
gruptaki hayvanların % 50’sini öldüren kimyasal
maddenin solunan havadaki konsantrasyonu olup,
birimi ppm veya mg/m3’tür

Üretim, kullanım,taşınma ve depolanma aşamalarını
kapsayan risk değerlendirme çalışmaları;

Risk değerlendirme çalışmasının ayrıntıları, ‘’Kimyasal
Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri
Hakkında Yönetmelik (26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı
R.G.)’’ içerisinde yer alan 2. bölümde ‘’İşverenin
Yükümlülükleri’’ konu başlığı altında yer almaktadır.

Risk değerlendirme çalışmaları ile ilgili olarak uyulması
gereken diğer bir yönetmelik, T.C. Çalışma ve Sosyal
Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı ve Güvenliği Genel
Müdürlüğü tarafından taslak haline getirilmiş ve yakında
yayınlanmasını beklediğimiz ‘’İş Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği’’ olacaktır.

 Üretim, kullanım,taşınma ve depolanma
aşamalarını kapsayan risk değerlendirme
çalışmaları;

Kimya Sanayi için hangi risk değerlendirme
yöntemi seçilmelidir ?
-Matris tipi
-HAZOP(Tehlike ve İşletilebilme Çalışması)
(En önemli konu; projenin tesisle uyumluluğu)



*Ortam ölçümleri;
Ortam ölçümleri uluslararası kabul
edilebilir sınırların altında olmalıdır.
Kimyasallar açısından kabul edilebilir sınırlar,
o güne kadar yapılmış bilimsel çalışmalarla
insan sağlığına olumsuz etki yaratmadığı
düşünülen havadaki maksimum kimyasal
madde yoğunluğudur.
Ortam ölçümleri , çalışmanın en aktif ve
buharlaşmanın veya tozumanın en fazla
olduğu zamanlarda yapılmalıdır. Ölçüm
zamanının belirlenmesinde temizlik/bakım
şartlarının değişimleri de gözetilmelidir.
Mesleki maruziyet sınır değeri : 8 saatlik referans zaman
dilimine göre ölçülen veya hesaplanan değerler. (8 saatlik
sürede, çalışanların solunum bölgesindeki havada bulunan
kimyasal madde konsantrasyonunun zaman ağırlıklı
ortalamasının üst sınırıdır.)
 Solunum bölgesi : Merkezi, kişinin kulaklarını birleştiren
çizginin orta noktası olan 30 cm yarıçaplı kürenin, başın ön
kısmında kalan yarısıdır.
 OEL(Occupational Exposure Limit ):
Çalışan sağlığına zarar gelmeden maruz kalınabilecek
havadaki kimyasal madde miktarı veya gürültü değeri.
OEL’in takibi, çalışanları irritasyon ve uyuşukluk gibi kısa
süreli sağlık problemlerinden veya karaciğer hasarı ve
işitme kaybı gibi uzun süreli sağlık problemlerinden
koruyabilir.


TLVs(Threshold Limit Values): Eşik Sınır Değerleri:
TLV, OEL’in en sık kullanılan tipidir. Amerikan Hükümeti Endüstri
Hijyenistleri Konferansı’nda TLV değerleri her yıl belirlenerek,
yayınlanır. TLV, endüstriyel hijyen konusunda eğitimli kişiler için
rehber olarak kullanılması için düzenlenmiştir. Kimyasal maddeler,
titreşim, ısı ve ultraviyole ışınlar için düzenlenmiş TLV’ler bu
yayında yer almaktadır. Sadece kimyasallar için 675’den fazla TLV
bulunmaktadır.

TLV-TWA (Threshold Limit Value-Time-Weighted Average):
Eşik Sınır Değer-Zaman Ağırlıklı Ortalama:
Haftada 40 saat ve günde 8 saat şeklinde çalışanların sağlıklarına bir
zarar gelmeden çalışabilmeleri için olması gereken havadaki kimyasal
madde miktarının değerini göstermektedir. Ancak 8 saatlik günlük
çalışma diliminde kimyasal maddenin havadaki miktarı, eşik sınır
değeri bazen aşabilir, bazen de altında kalabilir. Önemli olan 8 saat
içinde havadaki ortalama kimyasal madde değerinin eşik sınır değerin
altında kalması kuralıdır.

TLV-STEL (Threshold Limit Value-Short-Term
Exposure Limit):
Eşik Sınır Değer-Kısa Süreli Maruziyet Sınırı:
Havadaki ortalama kimyasal madde miktarının 15 dakikalık
zaman diliminde yükselebileceği maksimum değeri gösterir.

TLV-C (Threshold Limit Value-Ceiling): Eşik Sınır
Değer-Tavan Değer:
Günlük çalışılan 8 saatlik zaman diliminde müsaade edilen
havadaki maksimum kimyasal madde miktarını temsil eder.



Günümüzde ortam havası ölçümlerini yapabilen kolay
taşınabilir, basit, küçük, düşmelere karşı dirençli çoklu
gaz ölçümü yapabilen analiz cihazları kullanılmaya
başlanmıştır.
Bu cihazlar ‘’Uçucu Organik Bileşikler (VOC=Volatile
Organic Compounds) adı altında yer alan ve n-Hegzan,
Ksilen, Trimetilbenzen, Benzen, Toluen, Formaldehit
gibi solventlerin de ölçümünü
yapabilmektedir.Fotoiyonizasyon ölçüm tekniği ile
çalışan bu taşınabilir cihazlar oldukça kullanışlıdır.
LEL, Oksijen, CO, H2S, SO2, H2, Cl2, CO2,HCl,
NH3, Freon, NO, NO2, HF,


Ortamda partikül madde(toz) ölçümü de yapan
cihazlar artık ülkemizde sık olarak kullanılmaya
başlamıştır.
Toz; 300 mikronun altında büyüklüğü olan katı
tanecikler için kullanılır.
İnsan sağlığına zararlı olan; 0,5 ile 5 mikron
büyüklüğünde olan partiküllerdir.
T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş
Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü ;
‘’İş Hijyeni, Ölçüm, Test ve Analiz
Laboratuarları Yeterlik Yönetmeliği’ni taslak
halinde taraflara sunmuştur.
İş Hijyeni, Ölçüm, Test ve Analiz
Laboratuarları Yeterlik Yönetmeliği
(TASLAK)
Solunabilir Tozların Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Kişisel Titreşim Maruziyeti
Havadaki Kurşun Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Sülfürik Asit Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Amonyak Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Formaldehit Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Benzen Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Toluen Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Havadaki Ksilen Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı)
Renk Karşılaştırma Metodu ile Gaz ve Buhar Konsantrasyonu
Aydınlatma
Termal Konfor
TOZLA MÜCADELE YÖNETMELİĞİ(TASLAK)
ORGANİK VE İNORGANİK TOZ MESLEKİ
MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ TABLOSU
Maddenin Adı
CAS No(1)
Toplam Toz
Miktarı
Solunabilir Toz
Miktarı
TWA/ZAOD (2)
TWA/ZAOD
(mg/m3) (3)
(mg/m3) (3)
Alfa-alumina
1344-28-1
15
5
Aluminyum Metal
7429-90-5
15
5
Amonyum sülfamat
7773-06-0
15
5
Bakır tozu
7440-50-8
Baryum sülfat
7727-43-7
15
5
Benomil
17804-35-2
15
5
Bizmut tellurit
1304-82-1
15
5
Bor oksit
1303-86-2
15
1

*Kişisel maruziyet ölçümleri;
Çalışanın yaka hizasına takılan bir kişisel
dozimetre vasıtasıyla, soluma havasındaki
kimyasal madde veya partikül madde
miktarı tespit edilebilir. Bu ölçümler bize,
ortam ölçümlerine göre çok daha değerli
ve güvenilir bilgiler verir.
 Ne zaman yapılır ?
 Ne sıklıkta yapılır ?
Mesleki Maruziyet Sınır Değerleri
Sınır Değer
TWA (4)
STEL (5)
(8 Saat)
EINECS (1)
CAS (2)
200-4672
200-6622
Maddenin
Adı
Özel
İşaret (3)
(15 Dak.)
mg/m3 (6)
ppm (7)
mg/m3
ppm
60-29-7 Dietileter
308
100
616
200
-
67-64-1 Aseton
1210
500
-
-
-
Ölçümler ne sıklıkta yapılmalıdır?

Hem kişisel maruziyet ölçümleri, hem de
ortam havası ölçümleri, işletme şartları
değiştiğinde ve yeni iş sağlığı ve güvenliği
önlemleri alındığında yeniden yapılmalıdır.
Bizim önerimiz, normal koşullarda yılda en
az bir kez bu ölçümlerin yapılması
gerekliliğidir.
 Maruziyetin objektif yöntemlerle tespiti
*Maruziyet sonucu insan organizmasında oluşan
metabolitlerin kimyasalın doğrudan kendisinin tespit
edilmesi;
Her kimyasal madde uygun yolla ve uygun dozda canlı
organizmaya girdiğinde zararlı etki meydana getirme
kapasitesine sahiptir.
Kimyasal maddenin bir etki meydana getirebilmesi için
öncelikle belirli bir yoldan vücuda alınması, absorbe olması
gereklidir.(GİS,Solunum,Cilt-Mukoza)
Emilim sonrası vücutta bazı metabolitler (yıkım ürünleri)
ortaya çıkabilir.Bazı organlarda ise kimyasal maddeler
metabolize olmadan da birikebilir.(Kurşun)

*Maruziyet sonucu insan organizmasında oluşan metabolitlerin
veya kimyasalın doğrudan kendisinin tespit edilmesi;
Örneğin çoğunluğu idrarda özel tetkiklerle belirlenebilen solvent
metabolitleri, genellikle çok spesifik olmasa da, maruziyeti gösteren
en önemli delillerdendir.
Toluen’in idrarda ortaya çıkan metaboliti olan hippurik asit, bazı gıda
katkı maddelerinin de metabolitidir ve toluene spesifik bir metabolit
değildir.Toluen’e hiç maruz kalmamış kişilerde dahi ciddi miktarlarda
idrarda hippurik aside rastlanabilir. Bu durumlarda serum kreatinin
sonuçlarını da birlikte değerlendirmek doğru bir yaklaşım olmaktadır.
Biyolojik İzlem Göstergeleri
Maruz Kalınan
Kimyasal
Madde
Ölçüm Yöntemi
Numune
Zamanı
Numune
Cinsi
Ölçülen Metabolit
Ksilen, Toluen
HPLC
Vardiya Sonu
İdrar
Metil Hippürik Asit
Etil Benzen, Stiren
HPLC
Vardiya Sonu
İdrar
Mandelik Asit
N-Hegzan
Gaz Kramotografi
Vardiya Sonu
İdrar
2,5 Hegzandion
Triklor Etilen(TCE) Spektrofotometrik
Vardiya Sonu
İdrar
Triklor Asetik Asit(TCA)
Benzen
Spektrofotometrik
Vardiya Sonu
İdrar
Fenol
Metil Etil Keton
Gaz Kramotografi
Vardiya Sonu
İdrar
Metil Etil Keton
Ağır Metaller
Atomik Abs. Fot.
Vardiya Sonu
Kan
Ağır
Metaller(Pb,Cr,Ni,Cd)

*Kimyasalın insana verdiği zararların tespit edilmesine yarayan
tetkiklerin yapılması;
Kimyasal maddelerin veya metabolitlerinin organlara veya organ
sistemlerine vermiş olduğu zararlı etkiler sonucu, kan basıncı,tam
idrar tahlili, karaciğer fonksiyon testleri(SGOT,SGPT) , böbrek
fonksiyon testleri(BUN,Kreatinin), hemogram, periferik yayma, kan
şekeri, akciğer filmi, ENMG(Elektronöromyelogfafi), EKG ve
solunum fonksiyon testi değişiklikleri gibi İşyeri Hekimine yardımcı
olacak bulgulara ulaşabiliriz.
http://www.cdc.gov/niosh/docs/2005-110/pdfs/2005-110.pdf
The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)
Specific medical tests or examinations published in the literature for
OSHA-REGULATED SUBSTANCES

Maruziyetin değerlendirilmesi ve aksiyonların alınması;
İşyeri Hekimi;
 Kimyasal maddenin özelliklerini,
 İlgili risk değerlendirmesini,
 Çalışma ortamını,
 Çalışanın genel sağlık durumunu
 Yasal zorunlulukları
bir bütün olarak değerlendirmelidir.

Maruziyetin en çok hangi yolla oluştuğu, maruziyetin
düzeyi ve maruziyet süresi titizlikle değerlendirilmelidir.
Örneğin solvent içeren bir boya ile çalışan bir işçinin,
fırçasını ve ellerini, solvent içeren bir tinerle temizlediğini
gözlemlemek, solunum, cilt, mukoza ve gastrointestinal
sistem yoluyla, solvente maruz kalabileceğini anlamamızı
sağlayabilir.Yine boyanın içeriğindeki bazı ağır metallerin
var olabileceğini bilmek, bunlara yönelik tarama testleri
yapmamızı sağlayabilir. Maruziyet yollarını tespit etmek,
maruziyeti ortadan kaldıracak tedbirleri almamızı
kolaylaştıracaktır.

İlgili kimyasal madde hakkında mevcut olan fiziksel ve
kimyasal özellikleri bilmek, örneğin solventlerin vücuda
girdikten sonra ortaya çıkan metabolitlerinin tespiti için
oldukça önemlidir. Çoğunluğu idrarda özel tetkiklerle
belirlenebilen solvent metabolitleri, genellikle çok spesifik
olmasa da, maruziyeti gösteren en önemli delillerdendir.
Örneğin, Toluen’in idrarda ortaya çıkan metaboliti olan
hippurik asit, bazı gıda katkı maddelerinin de metabolitidir
ve toluene spesifik bir metabolit değildir.Toluen’e hiç
maruz kalmamış kişilerde dahi ciddi miktarlarda idrarda
hippurik aside rastlanabilir. Bu durumlarda serum kreatinin
sonuçlarını değerlendirmek doğru bir yaklaşım olmaktadır.

Maruziyetin değerlendirilmesi ve aksiyonların
alınması;
Çalışanın yaşı, kilosu, beslenme şekli, cinsiyeti, kronik
hastalıkları, genetik faktörler, kullandığı ilaçlar, alkol ve
sigara kullanımı, daha önce çalıştığı işyerleri, iş dışı
çalışmaları, çevresel faktörler, periyodik muayene
protokollerinin belirlenmesinde ve değerlendirme esnasında
işyeri hekiminin dikkat etmesi gereken diğer konulardır.
 Maruziyetin
değerlendirilmesi ve
aksiyonların alınması;
*Periyodik muayene sıklığı,
*Ortam ve kişisel maruziyet ölçümleri,
*Kimyasal maddeler ve metabolitleri,
*Kimyasalların vücuda vermiş olduğu zararları
gösteren tetkiklerin yapılma sıklıkları
İşyeri Hekiminin ve İş Güvenliği Uzmanı’nın
kararı ile arttırılabilir.
Kişisel Koruyucu Donanımlar

Çalışanı kimyasalların zararlı
etkilerinden korumada en son
tercih edilmesi gereken seçenek,
kişisel koruyucu donanım(kkd)
kullanımıdır. Mümkün olduğu
sürece; zararlı kimyasal madde
kullanılmaması, daha az zararlı
olanla değiştirilmesi, mühendislik
yöntemleri ile çalışanın
kimyasallardan izole edilmesi gibi
çözümler tercih edilmelidir.
Kişisel Koruyucu Donanımlar




Son çare olarak kkd kullanımının gerekli
olduğu durumlarda:
Malzeme güvenlik bilgi formu(mgbf),
KKD üreticisinin verdiği teknik veriler,
Yasa, tüzük, yönetmelik ve genelgelerin
gerektirdiği özellikler,
OHSA, CDC vb. referanslarda yer alan
bilgilerin,
öncelikli olarak değerlendirilmesi gerekir.
Kimya Sanayii’nde KKD Örnekleri

Cilt Koruyucular:Nitril, Neopren,Doğal Kauçuk
ELDİVEN TESTİ

Solunum Koruyucular;
Zerrecik Filtreli Sistemler
Filtreli(Kanisterli) Tam Yüz Maskesi

Taşınabilir Motorlu Hava Besleme Sistemleri

Basınçlı Hava Destekli Hortumlu Maske
Basınçlı Temiz Hava Tüplü Maske

Ayak Koruyucuları;

Ayak Koruyucuları;
Poliüretan Çizmeler
Neopren Kaplı Kauçuk ve
Lastik Çizmeler
Ayakkabı üzerine
giyilen çizmeler

Vücut Koruyucuları;
POLİÜRETAN LİFLERDEN DOKUNAN KUMAŞLARLA HAZIRLANAN
KİMYASALLARA DAYANIKLI TULUMLAR

Yüz ve Göz Koruyucuları;
POLİKARBONAT
GÖZLÜK VE
SİPERLİK
SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER
TAHRİŞ EDİCİ VE AŞINDIRICI KİMYASALLAR
ARASINDAKİ FARKLAR
TAHRİŞ EDİCİ
Solventler, yağlar, …
ZAYIF REAKSİYON
GERİ DÖNÜŞEBİLEN
ETKİLER
AŞINDIRICI
Yüksek konsantrasyonlu asitler yada bazlar...
ÖNEMLİ REAKSİYON
GERİ DÖNÜŞÜ OLMAYAN ETKİLER
Genel zehirlenme riski
KİMYASAL YANIKLARA
MARUZ KALMAMANIN EN
İYİ YOLU NEDİR?
YANMAMAK !!!
Evde, iş yaşamında veya okulda oluşabilir.
 Kaza veya bir saldırı sonucunda oluşabilir.

Beyazlatıcılar, ağartıcılar, incelticiler
 Banyo, tuvalet temizleyicileri
 Metal yüzey temizleyicileri
 Fayans ve ahşap yüzey temizleyicileri
 Havuz kimyasalları
 Beton katkı maddeleri(çimento, kireç vb.)
 Laboratuvar kimyasalları(okul,hastane,fabrika vs.)

Kimyasal Yanığın Şiddetini Belirleyen Faktörler
•
•
•
•
•
•
Kimyasal maddenin türü, miktarı, konsantrasyonu
Temas süresi
Temas alanı
Basınç ve sıcaklık
Açığa çıkan enerji
Reaksiyon tipi
CİLTTEKİ BELİRTİLER (SEMPTOMLAR)
 Kızarıklık,renk değişiklikleri
 Ödem(şişlik)
 Yanma ve ağrı hissi, uyuşukluk, his kaybı
 Su toplanması(bül oluşumu)
 Ciltte sıyrılmalar, siyah ölü doku oluşumu
SİSTEMİK BELİRTİLER(SEMPTOMLAR)
 Öksürük, nefes darlığı
 Bulantı, kusma
 Tansiyon düşüklüğü (Hipotansiyon)
 Baygınlık, baş dönmesi, baş ağrısı
 Kas seğirmeleri,sıvı-elektrolit boz.
 Kalp ritim boz ve kalp durması (Aritmi ve
kardiyak arrest)







GÖZDEKİ
BELİRTİLER(SEMPTOMLAR)
Ağrı, kızarıklık, irritasyon
Göz yaşarması, gözü açamama
Gözde yabancı cisim hissi
(batma ve kaşıntı)
Göz kapaklarında şişme
Bulanık görme
Glokom
Körlük
Gözde Kimyasal Yanığın Sonuçları
1 ) Gözde limbal iskemi
1
2 ) Konjonktival hiperemi
3 ) Gözde korneal ödem
4 ) Kornea ülseri
2
3
4
ASİT YANIKLARI
Koagülasyon nekrozu
Alkalilere göre daha az ciddi yanığa sebep olurlar.
Zayıf penetrasyon
HF:Derin penetrasyon
ALKALİ(BAZ) YANIKLARI (Daha tehlikeli !!!)
Proteinlerde denatürasyon(erime) ile likefaksiyon nekrozu,
Yağlarda saponifikasyon nekrozu,
Derin penetrasyon
Acil müdahale ve ilk yardım
uygulamaları kimyasal yanığın
gelişimini ve daha sonradan yaratacağı
olumsuz durumları doğrudan etkiler.
Kimyasal Yanık Vakalarında
Tüm Dünyada Kullanılan
Genel Ürün
SU
SU
Kimyasal maddeyi yıkayarak yüzeyden uzaklaştırır.
(mekanik etki)
 Seyreltici etkisi vardır.
 Bütün kimyasallar üzerinde aynı etkiyi gösterir.

Suyun Seyreltici Etkisi
pH ÖRNEĞİ
Konsantrasyonun azalması
Zarar vericiliğin azalması
0,9 ml HCl
için
0,9 ml NaOH
için
240 litre su
365 litre su
Nüfuz etmenin
azalması
Kimyasalın su uygulanana kadar vücuda çok
hızlı nüfuz etmesi durumlarında su etkinliğini
kaybeder. Bu nedenle kimyasalın deriye verdiği
zararın etkisini azaltmak ve nötr bir pH elde
etmek için minimum 15 dakika boyunca su ile
yıkama gerçekleştirilmelidir.
Bir güvenlik duşu altında yaz ve kış aylarında 15 dakika
boyunca 60 l/dakika debide su ile yıkama hipotermi riski
oluşturur.
YÜKSEK Konsantrasyonlu Ürünlerle İlgili Problem
Ürünün nüfuz edişi çok hızlı gerçekleşir
ve bu durumda suyun onu yok
etmek için yeterli zamanı olmaz.
Örnek;
%98’lik Sülfürik asit,
%50’lik kostik soda
Ürün süratle nüfuz
edebilir.
SU HİPOTONİKTİR
Su, dokuya çok çabuk
nüfuz eder, bu yüzden
kimyasal ürünün farklı
katmanlara nüfuz edişini
hızlandırır.
KİMYASAL YANIKLARDA İLK YARDIM-1
Öncelikle mümkünse tehlikeli bölgeden
uzaklaşılır.
 K.M. bulaşan giysiler, çorap, kolye, saat vb.
çıkarılır.(H2SO4 !!!)
 Yanık bölgesi en az 15-30 dakika çok basınçlı
olmayan 15-20 C civarı temiz su ile yıkanır.
 Şok belirtilerine karşı dikkatli olunur.Haber
verilir.


Mutlaka tıbbi yardım alınmalıdır.
KİMYASAL YANIKLARDA İLK YARDIM-2





Ölü derilere ve su toplamış alanlara dokunulmaz.
Su toplamış bölgelerdeki sıvı deri bütünlüğü
bozulmadan dışarı boşaltılır.
Soğuk ve ıslak gazlı bez ile yara örtülür.
Buz veya buz paketleri kullanılmaz.
Antiseptik krem-pomat vb. ilk yardımda
kullanılmamalıdır.
KİMYASAL GÖZ YANIKLARINDA İLK YARDIM






Gözde lens varsa çıkartılır.
Musluk suyu ile göz yıkanır.(20-30 dakika)
Eğer varsa izotonik steril tuz solüsyonu kullanılır.
Göz yıkandıktan sonra eller de sabun-su ile yıkanmalıdır.
Göz kapakları iyice açılarak göz yıkanmalıdır.
HF veya Alkali yanığı ise sağlık personeli gelene kadar
göz yıkanmalıdır.
KİMYASAL YANIKLARDA
İLK YARDIMDA;
NÖTRALİZE EDİCİ MADDELER
 ANTİDOT MADDELER

KULLANILMAZ…
KİMYASAL MADDE
İÇİLMESİ DURUMUNDA;
 Hasta kusturulmaz.
 Ilık su, meyve suyu, çay
içirilir.
KİMYASAL ARINDIRMA SİSTEMLERİ
®
DIPHOTERINE
- Göz ve ciltte oluşan kimyasal yanıklarda
kullanılan hipertonik, amfoterik (çoklu yüzey
alanına sahip) bir yıkama solüsyonudur.
Diphoterine;
- Suyun mekanik yıkama işlemini gerçekleştirir.
- Kimyasal maddeyi yapısına bağlar ( absorbe eder)
ve daha sonra nötralizasyonunu sağlar.
- Bu reaksiyon sonucunda enerji açığa çıkmaz.
Yapılan deneysel çalışmalar
DIPHOTERINE’in etkinliğini klinik düzeyde
kanıtlamıştır.
-
Yan etkisi yoktur.
Sitotoksik ve mutajenik değildir.
Tahriş edici değildir.
Acı hissini hemen ortadan kaldırır.
Sterildir. (Açık yaralar üzerine de uygulanabilir.)
Kullanımı kolaydır.
Gecikmiş yıkamalarda da etkilidir.
Medikal tedaviyi kolaylaştırır.
Kalıcı sekelleri ortadan kaldırır.
DIPHOTERINE® ?
DIPHOTERINE® HİPERTONİKTİR
Hipertonik solüsyonun osmotik basıncı
insan vücudundan daha fazladır, ve kimyasal
ürünü çok çabuk dışarı çeker.
DİPHOTERİNE’İN ASİTLER ÜZERİNE ETKİSİ
DIPHOTERINE amfoterik (hem asit hem baz gibi davranan)
bir maddedir.
Amfoter asidi çeker
Amfoter asidi bazik
reaktif yüzeyine sabitler
Amfoter asidi
hapseder ve etkisiz
kılar
DİPHOTERİNE’İN BAZLAR ÜZERİNE ETKİSİ
DIPHOTERINE amfoterik (hem asit hem baz gibi davranan)
bir maddedir.
Amfoter bazı çeker
Amfoter bazı asidik
reaktif yüzeyine sabitler
Amfoter bazı
hapseder ve etkisiz
kılar
DIPHOTERINE® Ürün Formları
Göz Dekontaminasyonu İçin
Sabit ekipmanlara uygun
yerlerde
- Laboratuarlar
- Üretim alanları
-Depolar
- Yükleme ve boşaltma alanları
- Acil servis ve ambulanslar
Kişisel ürün
Ekipmanların taşınabilir
olması gerektiğinde
- İlk yardım çantaları
-Tıbbi merkezler ve
ambulanslar
DIPHOTERINE® Ürün Formları
Cilt - Deri Dekontaminasyonu İçin
Bütün vücut
dekontaminasyonu için
taşınabilir boy duşları
Kol, bacak, el, yüz gibi
vücut kısımlarına olan
sıçramalar için sprey formu
Kullanım Alanları
- Laboratuarlar
- Üretim alanları
- Depolar
- Yükleme ve boşaltma alanları
- Acil servis ve ambulanslar
ÖNEMLİ TAVSİYELER
. Acı kesildiğinde yıkamayı durdurmayın
. Optimal etki için tüm miktarı kullanın
. Yıkamaya mümkün olduğunca çabuk
başlayın
• Öncesinde ve sonrasında su
kullanmayın
DIPHOTERINE® TÜM KİMYASALLARDA KULLANILABİLİR Mİ ?

DIPHOTERINE®, kimyasalların, göz ve deri komponentleri ile yaptığı,
kimyasal yanığa sebep olan, 6 agresif reaksiyonu durdurur.

DIPHOTERINE®’in olası 6 agresif reaksiyonu veren test edilmiş
1000’den fazla kimyasal üzerindeki verimi kanıtlanmıştır.

Şayet DIPHOTERINE®’in listede bulunmayan bir kimyasal
üzerindeki verimi konusunda herhangi bir şüphe olursa, PREVOR
laboratuvarları bu kimyasal üzerinde denemeler yapacak ve
sonucu bildirecektir.
SONUÇLAR

Kimyasallarla oluşabilen yanıklar göze ve cilde ait en ciddi
yaralanmalar arasındadır.
 Kimyasal yanıklara müdahalede Diphoterine® su ve diğer
solüsyonların avantajlarını korurken, eksik yönleri tamamlayarak
etkin bir çözüm sağlar.
 Optimum sonuç için en kısa zamanda yıkama yapılması önerilir,
gecikmiş yıkamalarda da Diphoterine kullanılabilir.Ürün
kullanımının ardından mutlaka tıbbi müdahaleye başvurulmalıdır.
Taşınabilir göz ve vücut duşu kullanımı Avrupa Standartlarına (EN
15154-4:2007 ve EN 15154-3:2008) uygundur.
CE sertifikası
ISO 9001:2000
KAYNAKÇA
• Hall AH, Blomet J, Mathieu L. Diphoterine® for
EmergentEye/Skin Chemical Splash Decontamination : A Review.
Vet HumToxicology 2002, 44, 4, 228-231
• Cavallini M, Casati A. A prospective randomized, blind
comparison between saline, calcium gluconate and Diphotérine®
for washing skin acid injuries in rats: effects on substance P and ßendorphin release. European Journal of Anaesthesiology, 2004, 21,
389-392
• Schrage NF, Rihawi R, Frentz M, Reim M. Akuttherapie von
Augenverätzungen [Acute therapy for chemical or thermal eye
irritations]. Klin Monastbl Augenheilkd 2004, 221(4), 253-261
TERMAL (ISIL)
YANIKLAR
TERMAL YANIKLAR
-Güneş yanığı
-Sıcak su, çay, kahve,yağ,
yemek yanıkları
-Su buharı yanıkları
-Alevle temas
-Sıcak metal vb. dokunmak
-Elektrik yanıkları
-Radyasyon yanıkları
-İnhalasyon yanıkları
TERMAL YANIKLAR
- Amerika ve Avrupa’da yılda
2.000.000 yanık vakası
- Tahmini 10.000.000 yanık
- 50.000 kişi yanık ve
inhalasyon yanığı sonucu
ölüyor.
- 250.000 hasta hastanelerde
tedavi oluyor.
- Ortalama yanık büyüklüğü :
% 14
- Yanıkların % 40’ı 2. derece
yanıklar
TERMAL YANIKLAR
-
En sık termal yanık çeşidi : Haşlanma (su, çay vb.)
Evde yanık vakaları daha sık.
Çocuklar, yaşlılar ve bedensel engelliler risk altındadır.
Yüz, baş, el, ayak ve eklem yerlerindeki
yanıklar daha zor iyileşir.
- 44 C’ den itibaren hücresel hasar başlar.
TERMAL YANIKLAR
-
Deri vücut ağırlığımızın % 15’ini oluşturur.
Vücudu dış etmenlere karşı korur.
Vücut sıcaklığını düzenler.
D vitaminini üretir.
Su, tuz vs.’i ter
ile vücuttan atar.
Duyu fonksiyonu vardır.
TERMAL YANIKLAR
1. Derece Yanıklar
-Epidermiste mg.
-Hafif ödem ve kızarıklık
-Kuru deri
-Ağrı
-Su toplaması(bül) YOK.
-3-6 günde iyileşir.
-Ör./Güneş yanığı
TERMAL YANIKLAR
2. Derece Yanıklar
-Epidermis ve dermis üst kısmında mg.
-Su toplanması(bül) VAR.
-Pembe, kırmızı, beyaz renktedir.
-Nemli yüzey.
-Deri bastırmayla solar.
-Oldukça ağrılıdır.
-2-6 haftada iyi bakımla
skarsız iyileşir.
-Skar(nedbe dokusu) kalabilir.
TERMAL YANIKLAR
3. Derece Yanıklar
-Epidermis, dermis ve alt katmanlar
-Ciddi yanıklardır.
-Beyaz-kahverengi
-Ağrı hissi yok.
-Deri kurudur.
-Hospitalizasyon gerekli.
-Nedbe(skar) kalır.
-Doku nakli gerekebilir.
-İyileşmesi aylar-yıllar alabilir.
TERMAL YANIKLAR
TERMAL YANIKLAR
3. Derece yanık için gerekli su sıcaklığı








155°F
148°F
140°F
133°F
127°F
124°F
120°F
100°F
1 SANİYE
2 SANİYE
5 SANİYE
15 SANİYE
1 DAKİKA
3 DAKİKA
5 DAKİKA
GÜVENLİ SICAKLIK
68.3 C
64.4 C
60.0 C
56.1 C
52.7 C
51.1 C
48.8 C
37.7 C
TERMAL YANIKLAR
Yanık Alanı ve 9’lar Kuralı ;
TERMAL YANIKLAR
İLK YARDIM ;
-Öncelikle yanan bir bölüm varsa
söndürülür.
-Yaralı mümkünse riskli bölgeden
uzaklaştırılır.
-Yanan elbise vs. makasla kesilerek
dikkatle çıkarılır.
-Bütünlüğü bozulmuş derilere
kesinlikle dokunulmaz.
-Cilde yapışmış elbise ve iç
çamaşırlara dikkat edilir.
TERMAL YANIKLAR
İLK YARDIM ;
-Eğer dumanlı bölgeden kurtarılmışsa
Oksijen verilir.
-Etkilenen bölge ve yanık derecesi
küçükse(%1-2) su ile cilt yıkanabilir.
-Daha ciddi yanıklarda, soğuk nemli
steril gazlı bez ile yara örtülür.
Üzerine kuru çarşaf-battaniye
serilir.(hipotermiye dikkat)
-Yanan kol veya bacak ise elevasyon
uygulanabilir.
-Hipotermi ve şok belirtilerine hazırlıklı
olunur.
TERMAL YANIKLAR
WATER JEL






Tea Tree Oil (Çay Ağacı Yağı)
Lidokain (Lokal Anestezik)
Gliserin (Cildi besleyici ve yumuşatıcı etki)
Germaben(Jelin ömrünü uzatan
antimikrobik madde)
Trietanolamin(higroskopik ; su çekici)
% 96 sudan oluşur, kolay yıkanır.
TERMAL YANIKLAR
WATER JEL









Sterildir.
Kısa sürede ağrı hissini ortadan kaldırır.(4 dak.)
Yan etkisi yok.(Açık yaralarda da kullanılıyor.)
Antibakteriyel etkisi var.
Hipotermi riski yok.
Bül(su toplaması) oluşumunu en aza indirir.
Kullanımı çok kolay ve SKT’si uzun.(5 YIL)
FDA onayı ve CE Belgesi mevcut.
Tüm gelişmiş ülkelerde kullanılıyor.
TERMAL YANIKLAR
8 yaşındaki yanıklı hastada 15° ve 20° C su ile
soğutulurken yapılan gözlem
End
Cooling
37,5
37
Water Temperature
15°C
36,5
36
Water Temperature
20°C
35,5
35
0
8
16
24
32
42
50
58
66
74
b o d y co re te m p e ra tu re
Start
Cooling
time (min)
TERMAL YANIKLAR
time (min)
Water Jel
Water
4
15
6
14
8
13
0
13
2
12
4
11
6
10
98
90
82
74
66
58
50
42
32
24
16
8
38
37,5
37
36,5
36
35,5
35
34,5
0
Te m p. (°C)
WATER JEL VE SU İLE SOĞUTMANIN
KARŞILAŞTIRILMASI
TERMAL YANIKLAR
WATER JEL YANIK KİTLERİ
TERMAL YANIKLAR
WATER JEL YANIK BATTANİYELERİ
TERMAL YANIKLAR
Water jel yüz maskesi
TERMAL YANIKLAR
TERMAL YANIKLAR
Elektrik Yanığı(380 Volt Flash Burn=Ani
Parlama Yanığı)4.Gün
Waterjel
AK-KİM’DE YANIK
KİTLERİ
SABIRLA DİNLEDİĞİNİZ İÇİN
TEŞEKKÜRLER
6 Farklı Saldırgan Kimyasal Reaksiyon
Oksitleyiciler
(e- verir)
Solventler
Bağlanıcılar ( Ca, Mg )
(Şelasyon yapıcılar)
Bazlar
Asitler
İndirgen maddeler (e- alır)
MODELİNİN
TANIMLANMASI_KALDIR_____

Üretim, kullanım ve taşınma aşamalarını kapsayan risk
değerlendirme çalışmaları;
Risk değerlendirmesi, aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınarak
yapılır;
1) Kimyasal maddenin sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve
zararları,
2) İmalatçı, ithalatçı veya satıcılardan sağlanacak malzeme güvenlik
bilgi formu,
3) Maruziyetin türü, düzeyi ve süresi,
4) Kimyasal maddenin miktarı, kullanma şartları ve kullanım sıklığı,
5) Mesleki maruziyet sınır değerleri ve biyolojik sınır değerleri,
6) Alınan ya da alınması gereken önleyici tedbirlerin etkisi,
7) Varsa, daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları.

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü
tarafından taslak haline getirilmiş ve
yakında yayınlanmasını beklediğimiz ‘’İş
Hijyeni, Ölçüm, Test ve Analiz
Laboratuarları Yeterlik Yönetmeliği’’
ülkemizde bu alandaki önemli bir eksikliği
ortadan kaldıracaktır diye ümit ediyoruz…

Kimyasal madde

Transkript

Benzer belgeler

Genel Kimya - Yard. Doç. Dr. Hasan YOLCU

9. 10. 11. 12. Sınıf Kimya Konuları İçin Tıklayınız

KBRN Olaylarının Önemi

“Göz yaşartıcı gazlar” olarak bilinen “Kimyasal ajanlardan

kristal sodyum sülfat - Malzeme Güvenlik Bilgi Formu (MSDS)

Güvenlik Veri Levhası CAT 113/UV

Ders Dosyası

SINAVA HAZIRLIK*** (Son Güncellenme: 2 Mayıs)

Türkçe PDF Doküman

İlgili yazı`nın devamını pdf dökümanı olarak görüntüleyebilirsiniz