06/Raziye Gunay Bilaloglu

OKULÖNCES‹ Ö⁄RETMENLER‹N‹N
FEN ETK‹NL‹KLER‹NE ‹L‹fiK‹N
B‹LG‹ DÜZEYLER‹N‹N ‹NCELENMES‹
Raziye GÜNAY B‹LALO⁄LU*
Durmufl ASLAN*
Yaflare AKTAfi ARNAS*
Özet
Bu çal›flma okul öncesi ö¤retmenlerinin fen etkinliklerini planlama, gerçeklefltirme ve de¤erlendirmeye iliflkin bilgi düzeylerini ve ö¤retmenlerin sahip
olduklar› bilgilerin k›deme göre farkl›l›k gösterip göstermedi¤ini belirlemek
amac›yla yap›lm›flt›r. Çal›flmada Adana ilindeki devlet anaokullar›nda görev yapan 23 ö¤retmenle çal›fl›lm›flt›r. Veriler görüflme ve gözlem yoluyla elde edilmifl,
verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullan›lm›flt›r. Uygulama 2005-2006
e¤itim-ö¤retim y›l› içerisinde gerçeklefltirilmifltir.
Araflt›rman›n bulgular› incelendi¤inde araflt›rmaya kat›lan okulöncesi
ö¤retmenlerinin fen e¤itimiyle ilgili olarak kendilerini çok donan›ml› hissetmedikleri görülmüfltür. Ö¤retmenlerin günlük programlar›nda fen etkinliklerine
fazla yer vermedikleri, informal ö¤renme deneyimlerinden yararlanamad›klar›,
fen etkinliklerini planlama, yürütme ve de¤erlendirmeye iliflkin yeterli ve istenen nitelikte bilgiye sahip olmad›klar› belirlenmifltir. Ö¤retmenlerin etkili ö¤retim yöntemlerinden haberdar olmad›klar› ve bildikleri yöntemleri uygulamada
yetersiz olduklar›, fen etkinli¤i deyince ço¤unlukla deneyleri alg›lad›klar› ve
gerçeklefltirdikleri saptanm›flt›r. Ö¤retmenlerin fen alan›nda do¤ru ve yeterli
bilgiye sahip olmad›klar›, bu nedenle çocuklara tatmin edici aç›klamalar yapamad›klar› da bulunmufltur. Ayr›ca ö¤retmenlerin görüflmeler s›ras›nda verdikleri yan›tlar ile befl ö¤retmenle yap›lan gözlemler s›ras›nda gözlenen davran›fllar›
aras›nda çeliflkiler oldu¤u da belirlenmifltir.
Anahtar Sözcükler: Okul öncesi e¤itim, fen e¤itimi, günlük program
Girifl
Okul öncesi dönem, çocu¤un çevresini araflt›r›p tan›maya çal›flt›¤›, çevresiyle
iletiflim kurmaya istekli, merakl› ve hayal gücünün kuvvetli ve sorgulay›c› oldu¤u,
yaflad›¤› toplumun de¤er yarg›lar›n› ve o toplumun kültürel yap›s›na uygun davran›fl ve al›flkanl›klar› kazanmaya bafllad›¤›, kiflili¤in temellerinin at›ld›¤› dönemdir
(O¤uzkan ve Oral, 1997; Demiriz, Karada¤, Ulutafl, 2003). Okul öncesi dönem, insan
yaflam›n›n en duyarl› ve ö¤renmeye en aç›k oldu¤u y›llard›r. Bu sebepten çocu¤un
içinde bulundu¤u ortam›n haz›rlanmas› ve çocu¤un çeflitli say› ve nitelikteki uyar›c›
ile karfl› karfl›ya b›rak›lmas›, onun geliflimi aç›s›ndan oldukça önemlidir (Ural, 1986).
*
Arfl. Gör.; Çukurova Üniversitesi, E¤itim Fakültesi, ‹lkö¤retim Bölümü, Okul Öncesi Ö¤retmenli¤i Anabilim Dal›
u
88
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u Raziye Günay Bilalo¤lu / Durmufl Aslan / Yaflare Aktafl Arnas
Çocuklar›n geliflimlerini desteklemek amac›yla, onlar›n araflt›rabilecekleri, meraklar›n› giderebilecekleri, neden sonuç iliflkisini görebilecekleri, çeflitli fikirler öne sürerek
tahminlerde bulunabilecekleri f›rsatlar verilmeli ve bu yönde e¤itim ortamlar› haz›rlanmal›d›r. Bu da gün içerisinde çocuklar›n merak ve araflt›rma duygular›n› gelifltirici ve zihinsel yeteneklerini uyar›c› etkinliklerden biri olan “fen etkinlikleri” ile mümkündür (Aktafl Arnas, 2004).
Erken çocuklukta fen e¤itimi, yaflad›¤›m›z dünyada çocu¤u temel yaflama becerileriyle donatmak, araflt›rma, inceleme, gözlem yapma, olaylar aras›nda neden- sonuç iliflkileri kurabilme becerilerini çocu¤a kazand›rmak amac›na yönelik çal›flmalard›r (fiahin, 1996, 2000). Fen e¤itimi öncelikle ailede bafllamakta, ilk olarak anne ve baba taraf›ndan flekillendirilmektedir. Ancak ilerleyen y›llarda fen etkinliklerinin planl›- programl› etkinlikler fleklinde, çocu¤un ilgi ve gereksinimleri üzerine yap›land›r›larak gerçeklefltirilmesi gerekmektedir. Bu da okul öncesi e¤itim kurumlar›nda verilen fen e¤itimi ile sa¤lanmaktad›r. Bu kurumlarda verilen fen e¤itimi, çocuklar›n do¤al araflt›rma ve inceleme meraklar›ndan yararlanmal›, onlar›n çevrelerini ve do¤ay›
tan›malar›na, düflüncelerini ifade etmelerine, sorular sormalar›na yard›m etmelidir.
Fen e¤itimi çocu¤un geliflim düzeyi, ilgisi ve çevre olanaklar› dikkate al›narak uygun
yöntem ve tekniklerle gerçeklefltirilmelidir (Aktafl Arnas, 2002).
‹lkö¤retim ve ortaö¤retimde fen bilgisi e¤itimiyle ilgili yap›lan çal›flmalarda
ö¤rencilerin ilk ö¤rendikleri bilgileri de¤ifltirmeye karfl› direnç gösterdikleri tespit
edilmifltir. Bu durum okul öncesi e¤itimin ne kadar önemli oldu¤unu göstermektedir.
Çünkü fen ile ilgili ilk kavramlar okul öncesi dönemde verilmekte ve sonraki bilgiler
bu kavramlar üzerine geliflmektedir. Bu nedenle okul öncesi e¤itim kurumlar›nda fen
ile ilgili kavramlar do¤ru, çocuklar›n geliflim düzeylerine uygun, somut, anlafl›l›r bir
flekilde ve basitten karmafl›¤a do¤ru bir s›ra dahilinde sunulmal› ve çocuk fenle ilgili
çal›flmalarda aktif rol almal›d›r (fiahin, 2000).
Okul öncesi dönemde fen e¤itimi, fen bilimlerine iliflkin bilgilerin çocu¤a aktar›lmas› olmay›p, çocu¤un bunlar› yaparak ve yaflayarak ö¤renmesidir. Ezbere yap›lan fen e¤itimi çocu¤un zihinsel geliflimine katk›da bulunmay›p, sadece bilgi yüküne
neden olur. Önemli olan, okul öncesi y›llarda çocu¤un araflt›rma, inceleme ve gözlem
yapma becerilerini gelifltirerek, sa¤lam bilimsel temeller oluflturmas› ve bilimsel düflünmeyi ö¤renebilmesidir. Ö¤retmenin görevi, çocuklara bilgileri ö¤retmek de¤il, onlar› araflt›rmaya sevk etmek ve bunun için uygun çevre sa¤lamakt›r (Gönen ve Dalk›l›ç, 2000; Aktafl-Arnas, 2002).
Bu çal›flma Adana il merkezinde bulunan ‹l Milli E¤itim Müdürlü¤ü’ne ba¤l›
ba¤›ms›z anaokullar›nda görev yapan okul öncesi ö¤retmenlerinin fen e¤itimi etkinliklerini planlama, gerçeklefltirme ve de¤erlendirmeye iliflkin bilgi düzeyleri ve ö¤retmenlerin sahip olduklar› bu bilgiler aras›nda k›deme göre bir farkl›l›k olup olmad›¤›n› belirlemek amac›yla planlanm›flt›r. Bu amaçla araflt›rmada ö¤retmenlerin günlük
programlar›nda fen etkinliklerine ne s›kl›kla yer verdikleri, konu seçiminde hangi ölçütleri göz önüne ald›klar›, hangi kaynaklardan yararland›klar›, ne tür haz›rl›klar
yapt›klar›, etkinli¤i gerçeklefltirirken nas›l bir s›ra takip ettikleri, çocuklar›n ilgilerini
çekmek ve sürdürmek için neler yapt›klar›, amaçlar›na ulafl›p ulaflamad›klar›, hangi
yöntemleri kulland›klar› ve yöntemleri uygulamada kendilerini nas›l bulduklar›na
iliflkin sorulara cevap aranmaya çal›fl›lm›flt›r.
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u
89
Okulöncesi Ö¤retmenlerinin Fen Etkinliklerine ‹liflkin Bilgi Düzeylerinin ‹ncelenmesi u
Yöntem
Evren ve Örneklem
Bu araflt›rman›n evrenini Adana ili merkezinde bulunan 17 devlet anaokulunda görev yapan okul öncesi ö¤retmenleri oluflturmaktad›r. Araflt›rman›n örneklemini
ise bu okullardan 10’unda görev yapmakta olan toplam 23 ö¤retmen oluflturmufltur.
Örneklem seçiminde tesadüfi örneklem yöntemi kullan›lm›flt›r. Ö¤retmenlerin 10’u
befl y›ldan fazla k›deme sahip iken, 13’ü befl y›ldan az k›deme sahiptirler.
Veri Toplama Arac› ve Verilerin Toplanmas›
Araflt›rman›n verileri nitel veri toplama yöntemlerinden görüflme ve gözlem
yöntemleri kullan›larak toplanm›flt›r. Araflt›rman›n birinci aflamas›nda her bir ö¤retmen ile bireysel görüflmeler yap›lm›flt›r. Her bir görüflme ortalama 15 dakika sürmüfltür. Görüflmeler s›ras›nda araflt›rmac›lar taraf›ndan haz›rlanan ve 16 aç›k uçlu sorudan oluflan yar› yap›land›r›lm›fl görüflme formu kullan›lm›flt›r. Form ö¤retmenlerin
günlük programda yer verdikleri fen etkinlikleri ve bu etkinlikleri planlama, gerçeklefltirme ve de¤erlendirme biçimlerine iliflkin sorulardan oluflmaktad›r. Araflt›rmada
ö¤retmenlerin sorulara verdikleri cevaplar görüflme formuna veya ses kay›t cihaz›na
kaydedilerek toplan›lm›flt›r. 20 ö¤retmen ile yap›lan görüflmeler ses kay›t cihaz› ile
kaydedilerek, üç ö¤retmen ile yap›lan görüflmeler ise ö¤retmenlerin iste¤i do¤rultusunda ses kay›t cihaz› yerine görüflme formuna kaydedilerek elde edilmifltir.
Araflt›rman›n ikinci aflamas›nda görüflme yap›lan ö¤retmenlerden befli rastgele seçilmifl ve bu ö¤retmenlerin s›n›flar›nda üçer gözlem yap›lm›flt›r. Gözlemler tüm
gün süreyle ve çift gözlemci taraf›ndan yap›lm›flt›r. Buna ek olarak ayn› ö¤retmenlerden bir fen etkinli¤i planlamalar› ve kararlaflt›r›lan günde etkinli¤i gerçeklefltirmeleri istenmifltir. Ö¤retmenlerin bu etkinli¤i gerçeklefltirmeleri de çift gözlemci taraf›ndan gözlenmifltir. Yap›lan gözlemler araflt›rmac›lar taraf›ndan önceden haz›rlanm›fl
olan gözlem kay›t formuna kaydedilmifltir. Daha sonra gözlem ve görüflmelerden elde edilen veriler bilgisayar ortam›nda bir araya getirilerek toplam 40 sayfal›k bir veri seti oluflturulmufltur.
Verilerin Analizi
Görüflmeden elde edilen nitel verilerin analizinde içerik analizi yöntemi kullan›lm›flt›r. ‹çerik analizinde seçici kodlama süreci takip edilmifltir. Gözlem formuna
kaydedilen veriler ise tek tek incelenerek kodlamalar yap›lm›fl ve bu aflama sonucunda tema ve kategoriler oluflturulmufltur.
Bulgular ve Yorum
Ö¤retmenlerin Günlük Programlar›nda Fen Etkinliklerine Hangi S›kl›kta
Yer Verdiklerine ‹liflkin Bulgular Ve Yorumlar›
Görüflme s›ras›nda günlük programlar›nda fen etkinliklerine ne kadar s›kl›kla
yer verdikleri sorulan ö¤retmenlerin verdikleri cevaplar incelendi¤inde, ço¤unlu¤unun fen etkinliklerine haftada iki veya üç defa yer verdikleri görülmektedir. Ayr›ca
ö¤retmenlerden biri kendisinin s›n›fta iki haftada bir fen etkinli¤i yapt›¤›n› ancak her
hafta bir çocu¤a evde anne-babas›yla bir fen çal›flmas› yapt›rarak bu çal›flmay› nas›l
yapt›klar›n› ve sonucunda neler oldu¤unu s›n›fta arkadafllar›na anlatt›rd›¤›n› ifade etmifltir. Bir baflka ö¤retmen ayda iki veya üç defa fen etkinliklerine yer verdi¤ini, bir
di¤eri ise fen etkinliklerine program›nda yer verme s›kl›¤›na iliflkin kesin bir fley söyleyemeyece¤ini, bu s›kl›¤›n konuya göre de¤iflti¤ini dile getirmifltir.
u
90
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u Raziye Günay Bilalo¤lu / Durmufl Aslan / Yaflare Aktafl Arnas
Ö¤retmenlerin büyük ço¤unlu¤u planda olmasa bile oyun, Türkçe, okumayazmaya haz›rl›k gibi etkinliklerde de fen çal›flmalar›na yer verdiklerini ifade ederken, bir ö¤retmen sadece planl› fen etkinlikleri yapt›klar›n›, planda olmayan bir çal›flma yapmad›klar›n› belirtmifltir. Befl ö¤retmen ise informal fen etkinliklerine iliflkin
görüfl bildirmemifllerdir. Ö¤retmenlerin ço¤u gün içinde geliflen olaylara ba¤l› olarak
çocuklar›n ilgilerinin herhangi bir fen konusu üzerine yo¤unlaflt›¤›nda, hemen o konuyla ilgili informal bir etkinlik gerçeklefltirdiklerini ifade etmifllerdir. Ancak befl ö¤retmen ile yap›lan gözlem s›ras›nda ise sadece bir ö¤retmenin gün içinde formal fen
etkinli¤ine yer verdi¤i ve ö¤retmenlerin çocuklar›n fen konular› üzerine yo¤unlaflt›klar› pek çok ö¤renme f›rsat›n› da kaç›rd›klar› gözlenmifltir. Örne¤in, gözlem yap›lan
bir s›n›ftaki çocuklar bahçede bulunduklar› s›rada ö¤retmen ve çocuklar aras›nda
flöyle bir diyalog gözlenmifltir:
Çocuk 1: (gördü¤ü bir böce¤i ö¤retmene göstererek) Ö¤retmenim böce¤e bak›n
Ö¤retmen: Evet ben de gördüm.
Çocuk 2: Nas›l da büyük ö¤retmenim.
Ö¤retmen: Evet. Bak bir tane de orda var.
Ö¤retmen bu s›rada çocuklar›n ilgilerine yeterince önem vermemifl, karfl›l›kl›
konuflmay› sürdürmemifl ve çocuklar›n bu ö¤renme f›rsat›n› kaç›rm›flt›r. Ö¤retmenlerin fen etkinliklerine günlük programda yer verme s›kl›¤› k›demlerine göre de¤iflmemektedir. Uzun y›llard›r görev yapan ö¤retmenlerin edindikleri deneyimler sonucu
programlar›nda daha çok fen etkinliklerine yer verebilecekleri, çocuklar›n informal
ö¤renme deneyimlerini daha iyi yakalay›p de¤erlendirebilecekleri düflünülebilir. Dolay›s›yla daha fazla k›deme sahip ö¤retmenlerin k›demi az olan ö¤retmenlerden daha fazla fen etkinliklerine yer vermeleri beklenebilir. Bununla birlikte befl y›ldan daha az k›deme sahip ö¤retmenlerin de üniversitelerden yeni araflt›rmalar ›fl›¤›nda yeni bilgilerle daha donan›ml› olarak mezun olduklar› söylenebilir. Bu nedenle fen etkinliklerinin planl› etkinliklerle s›n›rl› olmad›¤›n›, günlük yaflam›n hemen her an›nda
gerçeklefltirilebilece¤ini, özel bir ortam veya materyal gerektirmedi¤ini bilerek fen etkinliklerini planlay›p uygulayabilecekleri düflünülebilir. Ancak yap›lan çal›flmada
befl y›ldan az ve befl y›ldan fazla k›deme sahip ö¤retmenlerin fen etkinliklerine yer
verme s›kl›¤› aras›nda bir fark olmad›¤› görülmüfltür.
Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerini Planlama Aflamas›nda Temel Ald›klar›
Ölçütlere ‹liflkin Bulgular ve Yorumlar›
Fen etkinli¤ini planlama aflamas›nda neleri temel ald›klar›na iliflkin soruya,
ö¤retmenler en çok “çocuklar›n seviyesine uygunlu¤u” cevab›n› vermifllerdir. Bu cevab› s›ras›yla “çocuklar›n ilgileri, günlük olaylar, materyaller, hayatta karfl›laflabilecekleri olay veya konular, çocuklar›n çal›flmada aktif olmalar›” cevaplar›n›n izledi¤i
görülmektedir. Ö¤retmenlerden üçü planlama aflamas›nda s›n›f›ndaki mevcut materyalleri de gözönüne ald›klar›n› ifade etmifllerdir. Bu ö¤retmenlerden befl y›ldan az k›deme sahip olan ikisi, kolay bulunan materyallerle yap›labilecek çal›flmalar› tercih etti¤ini söylerken, befl y›ldan fazla k›deme sahip olan di¤eri o an elinde bulunan materyali de¤erlendirmek için çal›flma yapt›¤›n›, elinde materyal yoksa çal›flma yapmad›¤›n› belirtmifltir. Yine befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerden ikisi, çocuklar›n çal›flmaya aktif kat›l›m›n› sa¤lamay›, dikkat ettikleri önemli bir ölçüt olarak belirtmifllerdir.
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u
91
Okulöncesi Ö¤retmenlerinin Fen Etkinliklerine ‹liflkin Bilgi Düzeylerinin ‹ncelenmesi u
Fen etkinliklerinde çocuklar›n geliflim seviyesi çok önemli bir unsurdur. Okul
öncesi dönemde fen e¤itimi içerisinde somut bilgiler ve kavramlar oldu¤u kadar soyut olan bilgi ve kavramlar da bulunmaktad›r. Okul öncesi dönem çocu¤unun yeni
bir konuyu veya kavram› -özellikle de soyut kavramlar›- anlamas›, içinde bulundu¤u geliflim döneminin özellikleri nedeniyle kolay olmamaktad›r. Piaget’nin biliflsel
geliflim kuram›na göre henüz ifllem öncesi dönemde bulunan okul öncesi çocuklar›,
kavrama kapasitelerinin s›n›rl› olmas› nedeniyle soyut kavramlar› ö¤renmede güçlük
çekmektedirler. Ayr›ca fen ile ilgili ilk kavramlar okul öncesi dönemde verilmekte ve
sonraki bilgiler bu kavramlar üzerine geliflmektedir (fiahin, 2000). Bu nedenlerden
okul öncesi e¤itim kurumlar›nda fen ile ilgili kavramlar›n çocuklar›n geliflim düzeylerine uygun olarak sunulmas› büyük önem tafl›maktad›r.
Tablo 1. Görüflmelerde Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerini Planlarken Temel Ald›klar›n› ‹fade Ettikleri Kriterler
Planlama aflamas›nda Dikkat Edilen
Kriterler
Kriteri Temel Alan Ö¤retmenlerin
K›deme Göre Say›s›
5 Y›ldan Az
5 Y›ldan Çok
Çocuklar›n geliflim seviyesine uygunluk
9
5
Çocuklar›n ilgileri
4
4
Gün içinde geliflen olaylar
3
1
S›n›ftaki mevcut materyaller
1
2
Çocuklar›n kat›l›m›
2
1
Hayatta karfl›laflabilecekleri olay veya konular
2
‹klim flartlar›
2
Y›ll›k plan
2
Okulun fiziksel koflullar›
1
Okul öncesi dönem çocuklar›n›n dikkat sürelerinin çok k›sa olmas› ve dikkatlerini sürdürebilmek için birden çok duyular›na hitap eden uyar›c›lara ihtiyaç duymalar›, fen kavramlar›n›n ve konular›n›n çocuklar›n ilgisini çekecek ve bu ilgiyi koruyacak yöntemler kullan›larak verilmesini gerektirmektedir (Sa¤›rl›, 2002). Görüflmelerde ö¤retmenlerden baz›lar›n›n etkinli¤i planlama aflamas›nda çocuklar›n ilgi ve
meraklar›n› göz önünde bulundurduklar›n› ifade etmeleri bu anlamda olumlu bulunurken, befl ö¤retmenle yap›lan gözlemler esnas›nda çocuklar›n ilgilerinden esinlenerek gerçeklefltirilen herhangi bir fen etkinli¤i gözlenmemifltir. Aksine ö¤retmenlerin
çocuklar›n ilgi ve meraklar›n› dikkate almad›klar› ve onlar için pek çok ö¤renme f›rsat›n› kaç›rd›klar› gözlenmifltir. Örne¤in, Türkçe etkinli¤i gerçeklefltirilirken önce
ya¤mur, hemen ard›ndan da dolu ya¤maya bafllad›. Çocuklar hemen pencerelere kofltular ve ilgiyle izlemeye ve kendi aralar›nda konuflmaya bafllad›lar:
Çocuk 1: Aaaa ya¤mur ya¤maya bafllad›.
Çocuk 2: Dolu da ya¤›yor.
Çocuk 3: Aaaa doluya bak›n, ne kadar da büyük!
Çocuk 4: Evet gördüm, çok büyükler, gibi çocuklar›n hemen hepsi bir fleyler
söylediler. Ö¤retmen ise sadece, “çocuklar gürültü yapmadan izleyin, ne güzel ya¤›-
u
92
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u Raziye Günay Bilalo¤lu / Durmufl Aslan / Yaflare Aktafl Arnas
yor de¤il mi?” dedi. Biten ya¤murun ard›ndan ö¤retmen, “çocuklar ya¤mur bitti¤ine
göre etkinli¤imize dönebiliriz” dedi ve tekrar yapt›¤› etkinli¤e devam etti. Etkinli¤e
dönmelerine karfl›n çocuklar hala kendi aralar›nda ya¤mur ve dolu ile ilgili olarak konuflmaktayd›lar. Oysaki bunun gibi informal ö¤renme f›rsatlar› fen e¤itimi aç›s›ndan
önemlidir. ‹nformal ö¤renme f›rsatlar› çocuklar›n kendi kendilerine denemeler yaparken onlar›n ilgi ve meraklar›ndan yola ç›karak gelifltirdi¤i etkinlikler oldu¤u için çocuklar›n ö¤renmeye en aç›k olduklar› zamanlard›r. Böyle zamanlarda ö¤retmenle çocuklar›n ö¤renmeye haz›r olmalar›ndan yararlanarak onlar› düflünmeleri ve düflündüklerini denemeleri için desteklemelidirler. Çocuklar›n ilgisini çeken bir durum oldu¤unda ö¤retmen hemen program›n› bu yönde de¤ifltirmelidir. Aksi takdirde çocuklar›n ilgisi o andaki duruma yöneldi¤i için hem ö¤retmen planlad›¤› etkinlikte verimli olamaz hem de çocu¤un ö¤renme için haz›rbulunufllu¤unu kaç›rm›fl olur (Aktafl Arnas, Günay Bilalo¤lu ve Aslan, 2007).
Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerini Planlarken Yararland›klar› Kaynaklar›n
Neler Oldu¤una ve Bu Kaynaklar Üzerinde De¤ifliklik Yap›p Yapmad›klar›na ‹lifl kin Bulgular ve Yorumlar›
Ö¤retmenlerin fen etkinliklerini planlarken en çok yararland›klar› kaynaklar›n
kitaplar oldu¤u, bunlar› di¤er okul öncesi ö¤retmenleri ve internet kaynaklar›n›n izledi¤i saptanm›flt›r. ‹ki ö¤retmen “do¤ada bulduklar› materyallerden” de yararland›klar›n› belirtirken, bir ö¤retmen de çocuklardan anne-babalar›yla birlikte bir konuyu araflt›rmalar›n› ve s›n›fta arkadafllar›yla paylaflmalar›n› istedi¤ini ifade etmifltir.
Ö¤retmenlerin yararland›klar› kitap türlerinin “rehber kitaplar, fen etkinlikleriyle
(özellikle deneylerle) ilgili kitaplar, ilkö¤retim fen bilgisi kitaplar›” oldu¤u, dergi türlerinin ise “ünite dergileri ve Tübitak dergileri” oldu¤u görülmüfltür.
Tablo 2. Görüflmede Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerini Planlarken Yararland›klar›n› ‹fade Ettikleri Kaynaklar
Yararlan›lan Kaynaklar
K›dem
5 Y›ldan Az
5 Y›ldan Çok
Kitaplar
13
10
Meslektafllar›
3
2
Internet
3
1
Dergiler
2
1
CD’ler
2
Ders notlar›
1
2
Fen Bilgisi ö¤retmenleri
2
Çocuk ansiklopedileri
2
‹çeri¤i haz›rlamada internetten yararland›¤›n› söyleyen 4 ö¤retmenden
3’ünün k›deminin befl y›ldan az, birinin ise befl y›ldan fazla oldu¤u saptanm›flt›r. Meslektafllar›ndan yararland›¤›n› söyleyen befl ö¤retmenden üçünün k›deminin befl y›ldan az, ikisinin ise befl y›ldan fazla oldu¤u da bulunmufltur. Genel olarak k›demi befl
y›ldan fazla olan ö¤retmenlerin daha çok kitaplardan yararland›klar›, befl y›ldan az
k›deme sahip olan ö¤retmenlerin ise kitaplara ek olarak meslektafllar›ndan ve internetten de yararland›klar› söylenebilir. Bu durum ö¤retmenlerin kiflisel özelliklerin-
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u
93
Okulöncesi Ö¤retmenlerinin Fen Etkinliklerine ‹liflkin Bilgi Düzeylerinin ‹ncelenmesi u
den, al›flkanl›klar›ndan kaynaklanabilir. Günümüzde yaz›l› kaynaklara ulaflmak, teknolojik geliflmeler sayesinde geçmiflte oldu¤undan daha kolay ve h›zl› olmaktad›r.
Daha fazla k›deme sahip ö¤retmenler teknolojiyi kullanmaya karfl› isteksiz olabilirler
veya kitaplar› her zaman ulaflabilecekleri bir kaynak olarak düflünebilirler.
Okul öncesi ö¤retmenleri, çocuklar›n fene karfl› ilgi duymalar›n› sa¤lamak, var
olan ilgilerini devam ettirmek ve artt›rmak için fen etkinliklerinde di¤er kaynaklara
ilaveten teknolojiden de yararlanmal›d›r. Ö¤retmen içeri¤i haz›rlamada kendisi internetten yararlanabilece¤i gibi, mümkün olan durumlarda çocuklar›n da internet üzerinde araflt›rma yapmalar›n› sa¤lamal›d›r. Ayr›ca ö¤retmen çocuklarla beraber televizyonda veya bilgisayarda belgeseller izleyebilir veya evde aileleriyle birlikte benzer
etkinlikler yapmalar› yönünde onlar› teflvik edebilir. Ö¤retmen ayr›ca etkinliklerinde
foto¤raf ve slaytlardan da yararlanmal›, mümkün olan durumlarda çocuklar›n mikroskop, büyüteç veya teleskopla çal›flmalar›na olanak sa¤lamal›d›r (Aktafl Arnas, Günay Bilalo¤lu ve Aslan, 2007).
‹çeri¤i haz›rlarken yararland›klar› kaynaklardan ald›klar› bilgiler üzerinde her
hangi bir de¤ifliklik yap›p yapmad›klar› soruldu¤unda ise, ö¤retmenlerin büyük bir
k›sm›n›n çeflitli de¤ifliklikler yapt›klar› belirlenmifltir. Ö¤retmenlerin dördü baz› durumlarda, özellikle zor ve karmafl›k konularda, bilgilerde de¤ifliklik yapt›klar›n›, bazen de bilgileri oldu¤u gibi kulland›klar›n› ifade etmifllerdir. ‹ki ö¤retmen ise, bilgilerde herhangi bir de¤ifliklik yapmad›klar›n›, oldu¤u gibi kulland›klar›n› belirtmifller,
“bu bilgiler kesin, kurall› bilgiler oldu¤u için de¤ifliklik yapm›yorum” aç›klamas›n› yapm›fllard›r.
Yararland›klar› kaynaklardan ald›klar› bilgiler üzerinde de¤ifliklik yapan ö¤retmenlerin ço¤unlu¤u, bilgilerin organizasyonunda de¤ifliklik (çocuklar›n seviyesine uygun hale getirme, günlük hayattan örnekler verme) yapt›klar›n›, bilginin aktar›m›nda de¤ifliklik (hem anlat›p hem gösterme, bilgileri özetleme) yapt›klar›n› ve materyallerde de¤ifliklik yapt›klar›n› ifade etmifllerdir. Burada da ö¤retmenlerin çocuklar›n geliflim seviyelerini gözönüne ald›klar› ve içeri¤i çocuklar›n anlayabilece¤i biçimde düzenledikleri söylenebilir. Ancak yap›lan gözlem çal›flmas›nda befl ö¤retmenden ikisinin bilgilerde de¤ifliklikleri yapt›¤› gözlenmifltir. Di¤er ö¤retmenlerin ise bilgilerde fazla de¤ifliklik yapmad›klar›, aktar›lan bilgiyi aç›klamada yetersiz kald›klar›
veya aç›klama yapmad›klar› görülmüfltür. Ö¤retmen içeri¤i haz›rlarken hangi kaynaklardan yararlan›rsa yararlans›n bilgilerin bilimsel aç›dan do¤ru ve çocuklar›n geliflim seviyesine uygun olmas›na özen göstermelidir. Bu nedenle hem yararland›¤›
kaynaklardan ald›¤› bilgilerin do¤rulu¤unu kontrol etmeli hem de bu bilgileri çocuklar›n seviyelerine uygun hale getirmelidir. Aksi takdirde çocuklara yanl›fl bilgiler aktarabilir ve/veya çocuklar kendilerine yap›lan aç›klamalar› anlamayabilirler. Yap›lan
bir çal›flmada (Günay Bilalo¤lu ve Aktafl Arnas, 2007) ö¤retmenlerin gerçeklefltirdikleri fen etkinliklerinde çocuklara verdikleri bilgilerin ço¤unlukla bilimsel olarak yanl›fl veya eksik oldu¤u, bunlar› da çocuklara aktard›klar› saptanm›flt›r.
Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerinde Yer Verdikleri Konular Ve Konular›n
Seçiminde Gözönüne Ald›klar› Ölçütlere ‹liflkin Bulgular Ve Yorumlar
Ö¤retmenlerin fen etkinliklerinde yer verdikleri konular›n “do¤a olaylar›
(mevsimler ve mevsimsel de¤ifliklikler, buhar oluflumu, ya¤mur, su ve hava ile ilgili
çal›flmalar), bitkiler (yapraklar, çimlenme, bitkinin büyümesi), hayvanlar, canl›lar,
küflenme, çürüme, gece-gündüz, m›knat›s, maddenin halleri, ses, s›cak-so¤uk, bofl-
u
94
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u Raziye Günay Bilalo¤lu / Durmufl Aslan / Yaflare Aktafl Arnas
dolu kavramlar›, hava kirlili¤i, mikroplar” oldu¤u saptanm›flt›r. Ö¤retmenlerin fen
etkinliklerinde yer verdikleri konular incelendi¤inde, en çok do¤a olaylar›na yer verdikleri, bunu s›ras›yla bitkiler, hayvanlar, gece-gündüz, küflenme konular›n›n izledi¤i görülmektedir. Befl y›ldan az k›deme sahip bir ö¤retmen insanlar›n beslenmesi ve
sa¤l›kl› yaflam konular›na da çal›flmalar›nda yer verdi¤ini ifade etmifltir. Yap›lan gözlemlerde ise ö¤retmenlerin fen etkinliklerinde bitkiler ve sa¤l›k konular›na yer verdikleri gözlenmifltir.
Tablo 3. Görüflmede Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerinde Yer Verdikleri Konular›n Seçiminde Dikkat Ettiklerini ‹fade Ettikleri Ölçütler
Konu Seçiminde Dikkat Edilen Kriterler
K›dem
5 Y›ldan Az
5 Y›ldan Çok
Y›ll›k plan
5
2
Çocuklar›n ilgileri
4
1
Do¤a olaylar›
2
Belirli gün ve haftalar
Çocuklar›n geliflim seviyeleri
4
2
2
Neden-sonuç iliflkileri kurmaya izin verme
2
2
Günlük hayatta karfl›lafl›lma s›kl›¤›
2
Hedef- hedef davran›fllar› karfl›layabilme
1
Somutluk
2
1
1
Basitten zora bir s›ralama
2
Kolay anlafl›labilir olma
1
Çocuklar›n ihtiyaçlar›
1
Görüflme yap›lan ö¤retmenler, fen etkinliklerinde yer verdikleri konular›n seçimindeki ölçütlerini, “y›ll›k plan, çocuklar›n ilgileri, do¤a olaylar›, belirli gün ve haftalar, günlük hayatta karfl›lafl›lma s›kl›¤›, hedef- hedef davran›fllar, neden-sonuç iliflkileri kurmaya izin verme, çocuklar›n geliflim aflamalar›, somut ve kolay anlafl›labilir
olma, çocuklar›n ihtiyaçlar›” olarak aç›klam›fllard›r. Ö¤retmenlerin verdikleri cevaplar incelendi¤inde befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerin konu seçiminde en çok
y›ll›k plan› kendilerine ölçüt ald›klar› görülürken, befl y›ldan fazla k›deme sahip ö¤retmenlerin en çok do¤a olaylar›n› ölçüt ald›klar› görülmüfltür. Konular›n seçiminde
y›ll›k plan›n ölçüt al›nmas›, konular aras›nda ba¤lant› kurulmas›n› sa¤lamaktad›r (fiahin, 2000). Bu nedenle ö¤retmenlerin y›ll›k plana göre çal›flmalar›n› planlamas› sevindirici bir durum olmakla birlikte, çal›flmaya dahil edilen ö¤retmenlerin sadece
%30’unun böyle bir yaklafl›m içinde olmas› düflündürücüdür.
Ö¤retmenlerin fen konular›n›n seçiminde dikkat ettikleri ölçütlerle ilgili olarak sadece befl y›ldan az k›deme sahip iki ö¤retmen basitten zora do¤ru bir s›ralama
izledi¤ini ifade etmifltir. Oysaki fen kavramlar›, hangi e¤itim kademesinde olursa olsun yaparak yaflayarak, basitten karmafl›¤a, somuttan soyuta, özelden genele ilkelerine göre ö¤retilmeye çok uygundurlar (‹flazo¤lu, 2003). Bu ilkelere göre seçilen fen
kavramlar›n›n, ilkelerinin ö¤renilmesinin ve anlafl›lmas›n›n, çocuklar aç›s›ndan daha
kolay ve anlaml› olaca¤›, çocuklarda fene karfl› olumlu tutum gelifltirece¤i düflünül-
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u
95
Okulöncesi Ö¤retmenlerinin Fen Etkinliklerine ‹liflkin Bilgi Düzeylerinin ‹ncelenmesi u
mektedir. Ö¤retmenlerin, özellikle de k›demi fazla olan ö¤retmenlerin, fen kavram ve
konular›n› seçerken böyle bir s›ralamay› ölçüt almamalar› oldukça önemli bir sorundur.
Ö¤retmenlerin Fen Etkinlikleri Öncesinde Ne Tür Haz›rl›klar Yapt›klar›na
ve Bu Haz›rl›klar ‹çin Ne Kadar Süre Ay›rd›klar›na Dair Bulgular ve Yorumlar›
Ö¤retmenlerin büyük bir k›sm› fen etkinlikleri öncesinde materyal haz›rl›¤›
yapt›klar›n› belirtirken, befl y›ldan fazla k›deme sahip bir ö¤retmen hiçbir haz›rl›k
yapmad›¤›n›, elinde materyal varsa çal›flma yapt›¤›n›, materyali yoksa çal›flma yapmad›¤›n› ifade etmifltir. Materyal haz›rl›¤›na ek olarak, befl y›ldan fazla k›deme sahip
ö¤retmenlerden baz›lar› deneyi önceden deneme, çocuklara ne yap›laca¤›na dair bilgi verme gibi haz›rl›klar yapt›klar›n› ifade ederken, biri çal›flma öncesi gözlem yapma, bir di¤eri de geziye gidilecekse ailelerden izin alma gibi haz›rl›klar yapt›klar›n›
belirtmifllerdir. Befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerden baz›lar› materyal haz›rl›¤›na ek olarak, çocuklara çal›flmaya yönelik bilgi verdiklerini söylerken, biri çocuklara yöneltece¤i sorular› haz›rlad›¤›n›, bir di¤eri kendisinin etkinlik yap›lacak konu
hakk›nda bilgisi yoksa o konuda araflt›rma yapt›¤›n›, bir baflkas› ise fen e¤itiminde
yapaca¤› deneyi önce kendisinin denedi¤ini dile getirmifltir.
Ö¤retmenlerin cevaplar› incelendi¤inde, cevaplar›n birbirini tamamlar nitelikte oldu¤u, bir fen etkinli¤i öncesinde bu haz›rl›klar›n hemen hepsinin yap›lmas› gerekti¤i ifade edilebilir. Ö¤retmenlerin büyük ço¤unlu¤unun materyal haz›rl›¤› ile yetinmelerine ba¤l› olarak, fen etkinliklerinin öneminin ve gereklili¤inin ö¤retmenlerce
yeterince anlafl›lmad›¤›, bu nedenle ciddi bir haz›rl›¤›n yap›lmad›¤› söylenebilir.
Tablo 4. Görüflmede Ö¤retmenlerin Fen Etkinlikleri Öncesi Yapt›klar›n› ‹fade
Ettikleri Haz›rl›klar
Etkinlik Öncesi Yap›lan Haz›rl›klar
Haz›rl›¤› Yapan Ö¤retmenlerin K›deme
Göre Say›s›
Materyal haz›rlama
5 Y›ldan Az
5 Y›ldan Çok
9
7
Çocuklara çal›flmaya yönelik bilgi verme
3
1
Deneyi önceden deneme
2
2
Çal›flma öncesi gözlem yapma
1
Gezi için ailelerden izin alma
Çocuklara yöneltilecek sorular› haz›rlama
Her hangi bir haz›rl›k yapmama
1
1
1
Ö¤retmenlere fen etkinlikleri için haz›rl›k yapmaya ne kadar süre ay›rd›klar›
soruldu¤unda, ö¤retmenlerin büyük bir ço¤unlu¤u haz›rl›¤›n ortalama 10-20 dakika
ald›¤›n› ifade etmifllerdir. Mesleki k›demi befl y›ldan az olan ö¤retmenlerden biri ise
haz›rl›k süresinin befl dakika ile bir gün aras›nda de¤iflti¤ini söylemifltir. Befl y›ldan
fazla k›deme sahip iki ö¤retmen bu sürenin yap›lan etkinli¤in türüne göre de¤iflti¤ini belirtirken, befl y›ldan az k›deme sahip iki ö¤retmen haz›rl›k süresinin konuya göre de¤iflti¤ini belirtmifltir. Ö¤retmenlerin fen etkinliklerini haz›rlamaya k›sa süre ay›rmalar›n›n nedeni, ellerindeki materyalleri kullanabilecekleri veya kolay temin edilebilecek materyallerle yapabilecekleri çal›flmalar› tercih etmeleri olabilir.
u
96
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u Raziye Günay Bilalo¤lu / Durmufl Aslan / Yaflare Aktafl Arnas
Görüflmeye Kat›lan Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerini Gerçeklefltirirken Na s›l Bir S›ra ‹zlediklerine, Çocuklar›n Dikkatini Etkinli¤e Çekmek ve Etkinlik Süresince ‹lgilerini Devam Ettirmek ‹çin Neler Yapt›klar›na ve Etkinlikleri Nas›l
Sonland›rd›klar›na ‹liflkin Bulgular ve Yorumlar›
Fen etkinliklerini gerçeklefltirirken nas›l bir s›ra izlediklerine yönelik verdikleri cevaplar incelendi¤inde ö¤retmenlerin hepsinin, fen etkinliklerini “uygulama öncesi, uygulama ve sonland›rma” olarak isimlendirebilece¤imiz üç aflamada gerçeklefltirdikleri görülmüfltür. Uygulama öncesi aflamada ö¤retmenler soru-cevap yöntemini
kullanarak sohbet etme, konu anlat›m›, malzeme tan›t›m›, oluflturulan geçici köfleden
yararlanma, çal›flman›n amac› ve nas›l yap›laca¤› gibi konularda bilgi verme, baflka
bir etkinlikle iliflkilendirme, resimler gösterme, çocuklardan çal›flmaya yönelik tahminde bulunmalar›n› isteme ve oyun oynama gibi çal›flmalar yapt›klar› görülmektedir. Fen etkinliklerinde çocuklar›n ilgisini etkinli¤e çekmek için ö¤retmenlerin, Türkçe Etkinli¤i’nde kullan›lan tekniklerden (bilmece, fliir, tekerleme, hikâye anlatma, drama, konu anlat›m›), oyunlardan (parmak oyunu ve hareketli oyunlar), flark›lardan yararland›klar›, mimiklerini (flaflk›nl›k ifadeleri, ilgilenmiyormufl gibi yapma) kulland›klar› görülmektedir. Ayr›ca ö¤retmenler çocuklar›n ilgisini çekmek için onlara materyalleri gösterdiklerini, gözlem yapt›rd›klar›n›, çocuklar› küçük gruplara ay›rd›klar›n›, soru sorma, CD izletme ve sorumluluk verme gibi etkinliklerden yararland›klar›n› ifade etmifllerdir.
Uygulama öncesi aflamada sorular yönelterek sohbet etmenin befl y›ldan az ve
befl y›ldan çok k›deme sahip ö¤retmen gruplar›nda en çok kullan›lan çal›flma oldu¤u
görülmektedir. Konu anlat›m›n›n befl y›ldan fazla k›deme sahip ö¤retmenlerin yer ald›¤› grupta, materyal tan›t›m›n›n ise befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerin oldu¤u grupta daha çok kullan›lan çal›flmalar oldu¤u dikkat çekmektedir. Buradan hareketle befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerin, bilgileri do¤rudan aktarmak yerine
çocuklar› tahmin etmeye, gözlem yapmaya, parçalar› bir araya getirerek bütüne ulaflmaya yönlendirdikleri söylenebilir.
Fen etkinliklerinin ikinci aflamas›nda ö¤retmenlerin çal›flmay› uygulad›klar›
görülmektedir. Etkinlik süresince ö¤retmenler çocuklar›n ilgilerini devam ettirebilmek için ço¤unlukla onlara sorumluluklar verdikleri görülmüfltür. Buna ilaveten ö¤retmen çocuklar›n ilgisini etkinli¤e çekebilmek amac›yla s›ras›yla soru sorma, beden
dilini kullanma, oyun oynama, çocu¤a ismi ile seslenme, ses tonunu kullanma, uyarma, flark› söyleme” gibi davran›fllara da yer verdi¤i belirlenmifltir. Bununla birlikte,
yap›lan gözlem çal›flmas› s›ras›nda ö¤retmenlerin büyük bir k›sm›n›n hem çocuklar›n
ilgisini etkinli¤e çekmek hem de etkinlik süresince ilgilerini devam ettirebilmek için
özel bir çaba sarf etmedikleri, sözel yönergeler kulland›klar› gözlenmifltir.
Uygulama aflamas›nda befl y›ldan fazla k›deme sahip ö¤retmenlerden dört tanesi kendileri çal›flmay› uygularken çocuklara da uygulama f›rsat› verdiklerini belirtmifllerdir. Befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerin ise ço¤unlu¤u çocuklara da uygulama f›rsat› verdiklerini belirtirken, üç tanesi sadece kendisinin uygulama yapt›¤›n› ifade etmifltir. Bu durumun, befl y›ldan fazla k›deme sahip ö¤retmenlerin çal›flmalar› daha geleneksel, ö¤retmen merkezli olarak gerçeklefltirdiklerini, befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerin ise çal›flmalar› daha çok çocuk kat›l›ml› olarak gerçeklefltirdiklerini gösterdi¤i söylenebilir.
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u
97
Okulöncesi Ö¤retmenlerinin Fen Etkinliklerine ‹liflkin Bilgi Düzeylerinin ‹ncelenmesi u
Tablo 5. Görüflmede Ö¤retmenlerin Fen Etkinlikleri S›ras›nda Çocuklar›n ‹lgisini Çekmek ve Çal›flma Süresince ‹lgilerini Devam Ettirebilmek ‹çin Kulland›klar›n›
Söyledikleri Yöntemler
Konu Seçiminde Dikkat Edilen Kriterler
Bilmece, tekerleme, hikâye anlatma, drama,
fliir okuma, sohbet etme, konu anlat›m›
K›demlerine Göre Yöntemi Kullanan
Ö¤retmenlerin Say›s›
‹lgiyi Çekme
‹lgiyi Sürdürme
5 Y›ldan
Az
5 Y›ldan
Çok
9
3
Materyal tan›t›m›
8
1
fiark› söyleme
2
3
Parmak oyunu, hareketli oyun
3
2
Beden dilini kullanma
5 Y›ldan
Az
5 Y›ldan
Çok
1
2
1
2
2
1
6
2
3
2
Çocu¤a ismi ile hitap etme
1
1
Uyarma
1
Ses tonunu de¤ifltirme
Sorumluluk verme
1
1
S›n›f› küçük gruplara ay›rma
1
1
Soru sorma
1
CD izletme
1
Çal›flmada neler yap›laca¤›n› anlatma
1
Konuyla ilgili gözlem yapt›rma
1
Fen etkinliklerinin sonland›rma aflamas›nda ise ö¤retmenlerin hemen hepsinin
soru-cevap yöntemini kulland›klar›, befl y›ldan fazla k›deme sahip ö¤retmenlerin baz›lar›n›n buna ek olarak konu anlat›m›, örnek verme, uygulamada yap›lanlar› çocuklara
anlatt›rma gibi çal›flmalara da yer verdikleri ve çal›flmay› evde tekrarlamalar›n› istedikleri görülmüfltür. Befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerden birinin soru-cevap yöntemine ek olarak dramatizasyon çal›flmas› yapt›rd›¤› görülürken, bir di¤erinin tüm çal›flma sürecini kapsayan toparlay›c› bir aç›klama yapt›¤› saptanm›flt›r. Yap›lan gözlem çal›flmalar›nda ö¤retmenlerin etkinli¤i görüflmede belirttikleri gibi soru-cevap yöntemiyle sonland›rd›klar› gözlenmekle birlikte, ö¤retmenlerin çocuklar›n sorular›na tatmin
edici aç›klamalar yapmada yetersiz olduklar› da saptanm›flt›r. Ö¤retmenlerin etkinli¤i
sonland›rma flekilleri aras›nda k›demleri aç›s›ndan belirgin fark gözlenmemifltir.
Tablo 6. Görüflmede Ö¤retmenlerin ‹fade Ettikleri Fen Etkinliklerini Sonland›rma Yöntemleri
Yöntem
Soru-cevap
Deneyi tekrar etme
Süreci çocuklara anlatt›rma
Ev ödevi verme
Konuyu anlatma
u
98
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
Mesleki K›dem
5 Y›ldan Az
5 Y›ldan Çok
10
7
3
1
1
1
1
u Raziye Günay Bilalo¤lu / Durmufl Aslan / Yaflare Aktafl Arnas
Befl ö¤retmen ile yap›lan gözlem çal›flmalar›nda ise, ö¤retmenlerin etkinli¤i
gerçeklefltirme sürecinin görüflmede ifade ettiklerinden farkl› oldu¤u görülmüfltür.
Gözlenen ö¤retmenlerden befl y›ldan az k›deme sahip iki ö¤retmenin çal›flmalar›n›
üç aflamada gerçeklefltirdi¤i, uygulama öncesinde çocuklar›n ilgilerini çekmeye yönelik çal›flmalar yapt›¤›, uygulama an›nda çocuklar›n kat›l›m›n› sa¤lad›¤›, hikâye anlat›m›n› ve örnek göstermeyi kulland›¤›, sonland›rma aflamas›nda ise dramatizasyon, s›ralama gibi çal›flmalar yapt›rd›¤› gözlenmifltir. Befl y›ldan fazla k›deme sahip
ö¤retmenlerin ise do¤rudan etkinli¤e bafllad›klar›, daha çok sözel yönergeler kullanarak ilgi çekmeye çal›flt›klar›, çocuklar›n kat›l›m›n› sa¤layamad›klar› ve etkinli¤i
sonland›r›rken etkinlikle ilgili bir de¤erlendirme, aç›klama veya yorum yapmad›klar› belirlenmifltir. Erken çocukluk e¤itiminde fen e¤itiminin temel amac›, çocu¤un daha iyi tahminler ve gözlemleri sonucunda yorumlar yapabilmesidir (Aktafl-Arnas,
2002). Bu amaçla ö¤retmen fen etkinliklerini sonland›r›rken etkinlik süresince yap›lanlarla ilgili neler düflündüklerini, neden böyle düflündüklerini sormal›, çocuklar›n
sorgulama ve gözlemleri ile ilgili yorum yapmalar›na f›rsat vermelidir. Bu flekilde
çocuklarda bilimsel süreç becerilerinin geliflimini destekleyece¤i gibi, çocuklar›n verilmek istenen bilgileri ne düzeyde kavrad›klar›n› da de¤erlendirmifl olur. Böylece
etkinli¤in çocuklar›n geliflim düzeylerine uygunlu¤unu, çocuklar için ilgi çekici olup
olmad›¤›n›, materyallerin yeterli ve uygun olup olmad›¤›n› ve bir de¤ifliklik yap›lmas› gerekip gerekmedi¤ini görebilir. Bunun sonucu olarak günün sonunda yap›lacak de¤erlendirme için önemli veriler elde etmifl olur (Aktafl Arnas, Günay Bilalo¤lu ve Aslan, 2007).
Ö¤retmenlerin Fen Etkinlikleri Sonunda Amaçlar›na Ulafl›p Ulaflamad›k lar›na ve Ulaflamad›klar› Durumda Neler Yapt›klar›na ‹liflkin Bulgular ve Yorum lar›
Etkinlik sonunda amaçlar›na ulafl›p ulaflamad›klar›na iliflkin görüflleri al›nan
ö¤retmenlerin büyük ço¤unlu¤u, genellikle amaçlar›na ulaflt›klar›n› belirtirken, iki
ö¤retmen amaçlar›n› gerçeklefltiremeyeceklerini düflündükleri çal›flmalar› programlar›na almad›klar›n› ifade etmifllerdir. Amaçlar›na ulaflamad›klar› zamanlarda ne yapt›klar› soruldu¤unda ö¤retmenlerin ço¤unlu¤u baflka yöntemlerle çal›flmay› tekrar
yapt›klar›n› belirtirken, baz›lar› daha basit biçimde ele ald›klar›n›, baz›lar› da çal›flmay› baflka zaman tekrar yapt›klar›n› belirtmifllerdir. Befl y›ldan fazla k›deme sahip bir
ö¤retmen, hala amac›na ulaflamad›¤›n› düflündü¤ü durumlarda ailelerden yard›m istedi¤ini belirtirken, bir di¤eri çocuklar›n yafllar› itibariyle baz› fleyleri anlayamad›klar›n›, bu nedenle çal›flmadan ne anlad›larsa onunla yetindi¤ini, baflka bir fley yapmad›¤›n› söylemifltir. Ö¤retmenlerden biri amac›na ulaflamad›¤› durumlarda izledi¤i yolu flu flekilde aç›klam›flt›r;
“Amac›m› gerçeklefltiremedi¤im durumlarda çal›flman›n çocuklar›n geliflim düzeyine
uygun olmad›¤›n› düflünüyor, daha basite indirgemeye veya baflka bir etkinlik veya yöntemle
destekleme yoluna gidiyorum.”
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u
99
Okulöncesi Ö¤retmenlerinin Fen Etkinliklerine ‹liflkin Bilgi Düzeylerinin ‹ncelenmesi u
Tablo 7. Görüflmede Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerinde Amaçlar›n› Gerçeklefltiremediklerini Düflündükleri Durumlarda Baflvurduklar›n› ‹fade Ettikleri Yöntemler
Kullan›lan Yöntemler
K›dem
5 Y›ldan Az
5 Y›ldan Çok
Çal›flmay› farkl› etkinlik ve yöntemlerle tekrar etme
6
4
Baflka zaman çal›flmay› tekrar yapma
4
2
Çal›flmay› daha basitlefltirme
2
1
Aileden yard›m isteme
1
Hiçbir fley yapmama
1
Ö¤retmenlerin amaçlar›na ulafl›p ulaflamad›klar›n› de¤erlendirmeleri, daha
sonraki fen etkinliklerini planlamalar›na temel oluflturmas› aç›s›ndan önemlidir. E¤er
ö¤retmen amaç ve kazan›mlar›na ulaflamad›¤›n› düflünüyorsa, bu amaç ve kazan›mlar› baflka bir gün (veya günlerde) ve baflka yöntem ve tekniklerin kullan›ld›¤› etkinliklerde tekrar alabilir. Çünkü çocuklar›n kavram geliflimleri uzun zaman almaktad›r
(Aktafl Arnas, Günay Bilalo¤lu ve Aslan, 2007). Bu nedenle ö¤retmenlerin amaçlar›na
ulaflamad›klar›n› düflündükleri durumlarda baflka günlerde, baflka etkinlikler ve yöntemlerle amaçlar›na gerçeklefltirmeye çal›flmalar›, istenen ve beklenen bir tutumdur.
Ö¤retmenlere fen etkinliklerinde çocuklara çal›flman›n amac›n› aç›klay›p aç›klamad›klar› soruldu¤unda, ço¤unlu¤u etkinli¤in bafl›nda veya sonunda, baz›lar› da
etkinli¤in hem bafl›nda hem de sonunda amac› aç›klad›klar›n› belirtmifllerdir. Befl y›ldan fazla deneyime sahip iki ö¤retmen, çocuklar›n etkinlik içinde amac› kendilerinin
buldu¤unu, aç›klama yapmad›klar›n› belirtirken, bir di¤eri de amac›n› aç›klamad›¤›n› söylemifl ve bunun sebebini flu flekilde aç›klam›flt›r:
“Özellikle flunun için yap›yoruz diye bir aç›klama yapm›yorum, çocuk ne al›rsa. Befl
yafl›ndaki çocuk çok da anlam›yor zaten amaçtan. Ama ya¤murun nas›l ya¤d›¤› ile ilgili deneyde amac›n ne oldu¤unu çocuklar zaten anl›yorlar.”
Befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerin büyük ço¤unlu¤u etkinli¤in amac›n› çocuklara aç›klad›klar›n› belirtmifllerdir. Bu ö¤retmenlerden biri amac›n› aç›klama
nedenini; “Amac› aç›kl›yorum. Ne yapaca¤›z? Neden yapaca¤›z? Neyi ö¤renmek için bunu
yap›yoruz? Bunlar› aç›kl›yorum” fleklinde ifade etmifltir.
Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerinde Hangi Yöntemleri Kullanmay› Tercih
Ettiklerine, Tercihlerinde Nelerin Etkili Oldu¤una Ve Bu Yöntemleri Uygulamada
Kendilerini Nas›l Bulduklar›na Dair Bulgular Ve Yorumlar›
Fen etkinliklerinde ö¤retmenlerin tercih ettikleri yöntemler incelendi¤inde,
hemen hepsinin “deney” yöntemini kulland›klar› görülmektedir. Bu yöntemden sonra en çok kullan›lan yöntemlerin s›ras›yla “gözlem, gezi” oldu¤u, “drama, hikâye,
oyun, CD izlettirme, kitap inceleme, ev ödevi verme, soru-cevap yöntemiyle sohbet
etme” gibi yöntemlerin de kullan›lan yöntemler aras›nda oldu¤u saptanm›flt›r. Befl
y›ldan fazla k›deme sahip ö¤retmenler en çok “deney, gözlem, gezi, hikâye ve oyun”
yöntemlerini tercih ederken, befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerin bunlara ek
olarak “drama, CD izlettirme, kitap inceleme, ev ödevi verme, koleksiyon” yöntemlerini de tercih ettikleri bulunmufltur.
Ö¤retmenlerin görüflmeler s›ras›nda fen etkinliklerinde farkl› yöntemler kulland›klar›n› belirtmelerine ra¤men, yap›lan gözlemlerde ço¤unlukla fen etkinliklerini
u
100
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u Raziye Günay Bilalo¤lu / Durmufl Aslan / Yaflare Aktafl Arnas
çocuklarla soru-cevap fleklinde sohbet ederek, deney yaparak gerçeklefltirdikleri gözlenmifltir. Deneyleri de daha çok gösteri amaçl› yapt›klar› görülmüfltür. Buradan hareketle fen etkinlikleri deyince ö¤retmenlerin ço¤unlukla deneyleri alg›lad›klar›, di¤er yöntemlerden (özellikle kavram haritalar›, analoji, proje, drama vs.) haberdar olmad›klar› veya bu yöntemlerle ilgili yeterli bilgiye sahip olmad›klar› söylenebilir. Yap›lan baflka çal›flmalarda da bunu destekler nitelikte bulgular elde edilmifltir. Ayvac›,
Devecio¤lu ve Yi¤it (2002), okul öncesi ö¤retmenlerinin fen etkinliklerini uygularken
kullan›lacak etkili ö¤retim yöntemlerinden soru-cevap, gösterip yapt›rma vb. d›fl›ndaki di¤er tekniklerden (oyun ve drama vb.) haberdar olmad›klar›n› ve kullanmad›klar›n› belirtmifllerdir. fiahin (1996), okulöncesi ö¤retmenlerinin fen kavramlar›n›n ö¤retiminde en çok deney yöntemini kulland›klar›n›, buna karfl›l›k kavram haritalar› ve
analojiler kullanmad›klar›n› belirtmifltir.
Tablo 8. Görüflmede Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerinde Kulland›klar›n› ‹fade
Ettikleri Yöntemler
Yöntemi Kullanan Ö¤retmen Say›s›
Kullan›lan Yöntem ve Teknikler
Deney
5 Y›ldan Az
5 Y›ldan Çok
11
9
Gözlem (Bitki yetifltirme, hayvan besleme)
9
5
Gezi
7
4
Drama
3
Hikâye
2
CD izletme
3
Kitap inceleme
2
Ev ödevi verme
2
Oyun
1
2
1
Ö¤retmenlerin bu yöntemleri tercih etme nedenleri soruldu¤unda ise, befl y›ldan fazla k›deme sahip ö¤retmenler bu yöntemlerin çocuklar›n etkinli¤e aktif olarak
kat›lmalar›n› ve bilgilerin somut biçimde aktar›lmas›n› sa¤lad›¤›n› söylemifllerdir. Befl
y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenler bunlara ek olarak bu yöntemlerin çocuklar›n anlamas›n› kolaylaflt›rd›¤›n›, çocuklar›n etkinli¤i benimsemesini ve çevreye karfl› duyarl›l›k gelifltirmesini sa¤lad›¤›n› belirtmifllerdir.
Tablo 9. Görüflmede Ö¤retmenlerin Fen Etkinliklerinde Kulland›klar›n› ‹fade
Ettikleri Yöntemleri Tercih Nedenleri
Kullan›lan Yöntemlerin Tercih Nedenleri
K›dem
5 Y›ldan Az
5 Y›ldan Çok
5
3
Bilgileri somut biçimde aktarmay› sa¤lamas›
5
2
Anlamay› kolaylaflt›rmas›
3
Çocuklar› araflt›rmaya sevk etmesi
1
Çocuklar›n aktif kat›l›m›n› sa¤lamas›
Çocuklara sorumluluk vermesi
1
Çocuklar›n etkinli¤i benimsemesini sa¤lamas›
1
Çocuklarda çevreye karfl› duyarl›l›k gelifltirmesi
1
2
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u
101
Okulöncesi Ö¤retmenlerinin Fen Etkinliklerine ‹liflkin Bilgi Düzeylerinin ‹ncelenmesi u
Fen etkinliklerinde tercih ettikleri yöntemleri uygulamada kendilerini nas›l
bulduklar› soruldu¤unda, hemen hepsi kendilerinde eksikli¤ini hissettikleri yönler
oldu¤unu ifade etmifllerdir. Befl y›ldan fazla k›deme sahip ö¤retmenlerin büyük ço¤unlu¤unun ifade etti¤i eksikliklerin yöntemin uygulanmas›na yönelik olmad›¤›, daha çok kiflisel özellikleri ile ilgili eksiklikler oldu¤u görülmektedir. Bu ö¤retmenlerden baz›lar› çocuklar›n ilgilerini etkinli¤e çekmede zorland›klar›n› belirtirken, biri çocuklara karfl› sab›r gösteremedi¤ini, biri bazen çocuklar›n seviyesine inemedi¤ini, bir
di¤eri ise çocuklara çal›flman›n amac›n› aç›klamada kendini yetersiz hissetti¤ini ifade
etmifltir. Üç ö¤retmenin ise, fen etkinliklerinde kullanabilecekleri yöntemlerin neler
oldu¤u konusunda yetersizlik hissettikleri saptanm›flt›r. Bu ö¤retmenlerden biri bu
durumu flöyle ifade etmifltir:
“Kaynak yetersizli¤i var. De¤iflik örneklerin oldu¤u bir kitap iflimi görürdü. Fen-do¤a
etkinlikleriyle ilgili örneklerin oldu¤u, flu da yap›labilir, flöyle de olabilir gibi, örneklerin oldu¤u bir kitap olabilirdi.”
Befl y›ldan az k›deme sahip ö¤retmenlerden ikisi drama uygulamalar›nda kendilerini yetersiz hissettiklerini ifade ederken, di¤er ikisi deney malzemelerini temin etmede zorluk yaflad›klar›n› belirtmifllerdir. Yine bu gruptaki ö¤retmenlerden ikisi, fen
etkinliklerinde ne gibi yöntemler kullanabileceklerini bilmediklerini söylerken, üçü
fen alan›na iliflkin bilgilerinin yetersiz oldu¤unu belirtmifl, bazen çocuklar›n sordu¤u
sorulara bilmedikleri için cevap veremediklerini ifade etmifllerdir. Bu bulgulardan yola ç›karak ö¤retmenlerin deney d›fl›nda fen etkinliklerinde kullan›labilecek ö¤retim
yöntemleri hakk›nda bilgilerinin yetersiz oldu¤u ve fenle ilgili bilgilerinin yetersizli¤i
nedeniyle çocuklara bilimsel aç›klamalar yapmakta zorland›klar› söylenebilir.
Sonuç Ve Öneriler
Sonuçlar
Yap›lan bu araflt›rma bulgular› incelendi¤inde okulöncesi ö¤retmenlerinin fen
e¤itimiyle ilgili olarak kendilerini çok donan›ml› hissetmedikleri görülmüfltür. Ö¤retmenlerin günlük programlar›nda fen etkinliklerine fazla yer vermedikleri, informal
ö¤renme deneyimlerinden yararlanamad›klar›, fen etkinliklerini planlama, yürütme
ve de¤erlendirmeye iliflkin yeterli ve istenen nitelikte bilgiye sahip olmad›klar› belirlenmifltir. Ö¤retmenlerin etkili ö¤retim yöntemlerinden haberdar olmad›klar› ve bildikleri yöntemleri uygulamada yetersiz olduklar›, fen etkinli¤i deyince ço¤unlukla
deneyleri alg›lad›klar› ve gerçeklefltirdikleri saptanm›flt›r. Ayr›ca fen alan›nda do¤ru
ve yeterli bilgiye sahip olmad›klar›, bu nedenle çocuklara tatmin edici aç›klamalar yapamad›klar› bulunmufltur. Ö¤retmenlerin fen etkinliklerine iliflkin sahip olduklar›
bilgi düzeyleri aras›nda k›deme göre farkl›l›k olmad›¤› belirlenmifltir.
Öneriler
Okul öncesi dönemde fen e¤itimine iliflkin öneriler
1. Okul öncesi ö¤retmenlerinin çocuklara fen etkinliklerinde do¤ru ve tatmin
edici aç›klamalar yapabilmeleri için temel fen bilgileri ile ilgili olarak daha
fazla desteklenmeleri, bilgilendirilmeleri yararl› olacakt›r. Bunun için hizmet içi e¤itim çal›flmalar› yap›labilir.
2. Ö¤retmenlerin sadece ellerinde var olan veya ulaflabildikleri haz›r materyaller kullanmalar› yerine kendilerinin de materyal haz›rlamalar› ve fen etkinliklerinde bunlar› kullanmalar› faydal› olacakt›r.
3. Ö¤retmenlerin fen etkinliklerine çocuklar›n ilgisini çekmek için çocuklar›
aktif k›lmalar›, etkinlikleri sonland›r›rken de çocuklar›n ö¤rendiklerini
u
102
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u Raziye Günay Bilalo¤lu / Durmufl Aslan / Yaflare Aktafl Arnas
farkl› durumlara aktarabilmelerine olanak sa¤layacak drama, afifl haz›rlama, albüm, kitap vs. oluflturma gibi de¤iflik etkinliklere yer vermeleri
amaçlar›na ulaflmalar›na katk› sa¤layacakt›r.
4. Ö¤retmenlerin büyük bir ço¤unlu¤u fen etkinliklerinde kitap ve dergiler
gibi bas›l› kaynaklardan yararlanmaktad›rlar. Bu nedenle, bu kaynaklar›
haz›rlayan uzmanlar›n ve yay›nc›lar›n bu tür kaynaklar›n içeri¤inin çocuklar›n geliflim seviyelerine, okul öncesi dönemde fen e¤itiminin temellerine
ve bu alandaki güncel bulgulara uygun olmas›na özen göstermeleri yararl› olacakt›r.
Daha sonra yap›lacak araflt›rmalara iliflkin öneriler
1. Bu çal›flmada okul öncesi ö¤retmenlerinin fen etkinliklerine iliflkin bilgi
düzeyleri ve ö¤retmenlerin sahip olduklar› bu bilgiler aras›nda k›deme göre bir farkl›l›k olup olmad›¤› belirlenmeye çal›fl›lm›flt›r. Daha sonraki çal›flmalarda bu bilgiler ile s›n›flarda fen köflelerinin bulunup bulunmamas›,
köfledeki materyallerin niteli¤i, okulun fiziksel koflullar› gibi baflka de¤iflkenler aras›nda bir iliflkinin olup olmad›¤› araflt›r›labilir.
2. Bu çal›flmada küçük bir örneklem ile çal›fl›lm›flt›r. Bundan sonraki çal›flmalarda daha genifl bir örneklem ile çal›fl›labilir.
3. Bu çal›flma Adana ili Seyhan ve Yüre¤ir merkez ilçelerinde bulunan okullarda görevli ö¤retmenlerle yap›lm›flt›r. Bundan sonraki çal›flmalarda daha
farkl› bölgelerde ve illerde çal›flma tekrarlanabilir.
Kaynakça
Aktafl Arnas, Y. (2002). Okul öncesi dönemde fen e¤itiminin amaçlar›. Çocuk Geliflimi ve E¤itimi Dergisi : 6-7 (s.1-6)
Aktafl Arnas, Y. 2004. Okul Öncesi Dönemde Matematik E¤itimi. Adana: Nobel Kitabevi.
Aktafl Arnas, Y., Günay Bilalo¤lu, R. ve Aslan D. 2007. Okul Öncesi Dönemde Fen E¤itimi. Ankara: Kök Yay›nc›l›k
Ayvac›, H.fi., Devecio¤lu,Y. ve Yi¤it, N.(2002). Okulöncesi Ö¤retmenlerinin Fen ve Do¤a Etkinliklerindeki Yeterliliklerinin Belirlenmesi http://wwwJedu.metu.edu.tr/utbmek5/b_kitabl/PDF/ogretmen yetifltirme /bildiri/t277 .pdf adresinden 05.02.2007 tarihine
al›nm›flt›r.
Demiriz, S., Karada¤, A. Ve Ulutafl, ‹. (2003). Okulöncesi E¤itim Kurumlar›nda E¤itim Ortam›
ve Donan›m. Ankara: An› Yay›nc›l›k.
Gönen, M. ve Dalk›l›ç, N. U. (2000). Çocuk E¤itiminde Drama Yöntem ve Uygulamalar. ‹stanbul: Epsilon Yay›nlar›.
Günay Bilalo¤lu, R. ve Aktafl Arnas, Y. (2007). Okulöncesinde çocuklara sunulan fen ortamlar›.
II. Uluslararas› Okulöncesi E¤itimi Kongresi, 27-30 Ekim, ‹stanbul.
‹flazo¤lu, A. (2003). Çoklu Zeka Kuram› Destekli Kubafl›k Ö¤renme Yönteminin ‹lkö¤retim 5. S›n›f Ö¤rencilerinin Fen Bilgisi Dersindeki Akademik Baflar› Ve Tutumlar›na Etkisi. Yay›nlanmam›fl Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
O¤uzkan, fi. Ve Oral, G. (1997). Okulöncesi E¤itimi. ‹stanbul: Millî E¤itim Bas›mevi.
Sa¤›rl›, S. (2002). Fen Bilgisi Ö¤retiminde Analoji Kullan›m›n›n Ö¤renci Baflar›s›na Etkisi. Yay›nlanmam›fl Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi E¤itim Bilimleri Enstitüsü, ‹stanbul.
fiahin, F. (1996). Okulöncesi ö¤retmenlerin fen kavramlar›n›n ö¤retiminde kulland›klar› metodlar›n tespiti. II. Ulusal E¤itim Sempozyumu Bildirileri 18-20 Eylül, ‹stanbul.
fiahin, F. (2000). Okul öncesinde Fen Bilgisi Ö¤retimi ve Aktivite Örnekleri. ‹stanbul: Ya-Pa Yay›nlar›.
Ural, M. (1986). Ülkemizde okul öncesi e¤itimin yeri ve önemi. 4. Ya-Pa Okul öncesi E¤itim ve Yayg›nlaflt›r›lmas› Semineri. (s.13-19). Ankara: Ya-Pa Yay›nlar›.
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008
u
103
Okulöncesi Ö¤retmenlerinin Fen Etkinliklerine ‹liflkin Bilgi Düzeylerinin ‹ncelenmesi u
THE ANALYSING OF PRESCHOOL TEACHERS’ LEVELS
OF KNOWLEDGE ABOUT SCIENCE ACTIVITIES
Raziye GÜNAY B‹LALO⁄LU*
Durmufl ASLAN*
Yaflare AKTAfi ARNAS*
Abstract
Purpose of the present study was twofold. Firstly we explored preschool teachers’ level of knowledge about planning, applying, and evaluating science activities. Secondly we aimed finding out whether teachers’ levels of knowledge differs in terms of participant teachers’ professional experience in the
field. Data for the study came from 23 participant teachers who work at public
preschools in the city of Adana, Turkey during 2005-2006 academic year. Data
were gathered through interviews and observations. Content analysis method
was used in the data analysis process.
Analysis of the findings presents the following results. Preschool teachers who participated in this study did not feel sufficient enough about their
ability to teach science. Results revealed that participant teachers did not include sufficient amount of science activities in their daily teaching programs, could
not effectively utilize informal learning experiences, and did not have adequate
knowledge about the process of planning, applying and evaluating science activities. Teachers were not aware of effective teaching methods and not efficient
in applying teaching methods they know. Another finding of the present study
was that teachers misunderstood science activities with doing experiments and
this became apparent in their teaching practice. Furthermore, teachers did not
have adequate knowledge about science education, thus they could not give
satisfactory explanations to children’s questions. Finally, analysis of the results
pointed out to some discrepancies between what teachers said during interviews and the practice of five participant teachers.
Key Words: Preschool education, science education, daily program
*
Çukurova University Faculty of Education, Department of Primary School Teaching,
Preschool Teaching Programme.
u
104
Millî E¤itim u Say› 178 u Bahar/2008