HANYALI NÛRÎ`NİN KISA MESNEVİSİNDE

HANYALI NÛRÎ’N$N KISA MESNEV$S$NDE $S$MLER$
GEÇEN 313 PEYGAMBER
The 313 Prophets Whose Names Are Mentioned In The Short
Mesnevi Of Hanyalõ Nuri
Abdullah AYDIN1
Özet
Divan iiri üzerine yapõlan ara tõrmalar, Klasik Türk Edebiyatõnõn
sosyal hayatla iç içe ve kendini olu turan halkõn kültür ögelerini havi oldu!u
gerçe!ini peki tirmektedir. Sadece a k ve sevgi konularõnõ i leyen gazel
edebiyatõ görünümündeki tanõm da her eyin iire konu olmasõ bakõmõndan
de!i mi tir. Girit’teki airlerden ve ya am tarzõndan bizi haberdar eden
Hanyalõ Nûrî Osman’õn divanõ üzerine yaptõ!õmõz incelemede konu çe itlili!i
dikkatimizi çekmi tir. Bu konulardan biri de peygamber isimleridir. #air
bir kõsa mesnevide 313 peygamberin ismini kaydederek hem iirini hem de
divanõnõ içerisinde en fazla peygamber ismi geçen eser yapmõ tõr.
Anahtar Kelimeler: Girit, Hanya, Nûrî, Divan, Peygamber.
Abstract
Research on the Divan poetry, Classical Turkish Literature intertwined
with the social life and self-generated items in the people’s culture is the
fact that reinforcing. Handle only about love and affection in the deÞnition
in view of all things literary lyric poetry is subject to change for the same
reason. In Crete and lifestyle of the poet who informed us with Hanya in
my review of Nuri Osman’s court on the issue of diversity has our attention.
These issues are one of the messengers name. 313 in the name of the prophet
poet Mesnevi a short poem by saving the maximum of the prophet in the
name of the council as well as previous work has been done.
Key Words: Crete, Hania, Nûrî, Divan, Prophet.
G$R$
Klasik Türk Edebiyatõnõn seçkin eserlerinden olan divanlar, bunlar üzerine
yapõlan !erh ve tahliller soyal hayattaki her !eyin !iire konu oldu unu göstermektedir.
Divanlarda yaygõn olarak tevhit, münacat, naat, methiye, mersiye gibi türler kaside;
a!k, sevgi gibi lirik konular gazel nazõm !ekliyle yazõlmõ!tõr. Kõsa mesnevilerde ise
hikâye, methiye, tarih dü!ürme, muamma ve lûgaz gibi konu çe!itlili i vardõr2.
Girit’te yeti!en !airlerden Hanyalõ Nûrî Osman’õn divanõnda bulunan iki tane kõsa
mesnevi ilginç konularõyla dikkat çekmektedir. Bu !iirler aslõnda bilinen bir konu yani
peygamberler hakkõndadõr. Kõsa mesnevileri özellikli kõlan ise peygamberler hakkõnda
yazõlan di er !iirlerden farklõ olarak birinde 313 tane peygamber isminin sõralanmasõ,
di erinde de 17 peygamberin sünnetli olarak do du unun belirtilmesidir.
Bu makalede 313 peygamberin ismini zikreden kõsa mesneviye ve !airi Hanyalõ
Nûrî Osman’a de inilecektir. $kinci konu ba!ka bir yazõda ele alõnacaktõr.
1 Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Ö rencisi, Türk Dili ve Edebiyatõ
Ö retmeni. E itim Teknolojileri Genel Müdürlü ü Teknikokullar- Ankara. alacaballi@
hotmail.com.
2 Kõsa Mesneviler hakkõnda detaylõ bilgi için bkz: Yücel ÜNLÜ, Kõsa Mesneviler (XIV.
- XVI. Yüzyõl), Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara
2008.
Bahar 2009 / 4
179
Abdullah AYDIN
A. Hanyalõ Nûrî Osman
Adõ kaynaklarda Osman, Osman Nûrî, Nûrî Osman, Osman Emin, Nûrî olmak
üzere be farklõ ekilde geçen air, iirlerinde Nûrî mahlasõnõ kullanmaktadõr3. Nûrî
Osman, H. 1172/ M. 1758-1759 senesinde Girit adasõnõn Hanya ehrinde do!mu tur4.
Osmanlõ Müellißeri’nde Girit’in Kandiye kasabasõndan oldu!u yazõlmõ ama do!um
yeri olup olmadõ!õna de!inilmemi tir5.
Nûrî, do!um yerinin Hanya oldu!unu eserlerinde belirtmektedir:
Eyledik biz dahi dîvân-õ Giridde Nûrî
Gelmi iz Hanyaya düstûr-õ mükerremcesine6
Hanyavî olduguma âhiddir
Zeylimin târîhidir nazm-õ Girid7
Nûrî, elli sekiz ya õnda, 18 Safer 1230/ 30 Ocak 1815 tarihinde Pazartesi günü
Hanya’da vefat etmi tir. Vefatõna Hanyalõ Vehbî a a!õdaki tarihi dü mü tür:
Seb‘a-i seyyâreve geldi mücevher târîhi
Lücce-i nûra garîk ola o rûh-õ enveri
Fî 17 Safer Sene 12308
Kaynaklarda Nûrî’nin ailesi hakkõnda detaylõ bir bilgi yoktur. Sadece babasõnõn
Kola!asõ Ahmed Bey oldu!u kaydedilmi tir9. Bilindi!i üzere tezkirelerde airlerin
aileleri hakkõnda bilgi verilirken genellikle babaya dair bilgiler bulunur, bazen karde
nadir olarak da anneye de!inilir10. Nûrî’nin annesi hakkõnda da bilgimiz çok sõnõrlõdõr.
3 Abdullah AYDIN, Hanyalõ Nûrî Osman ve Dîvânõ, GÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora
Tezi, Ankara 2009, s. 4.
4 Barbaroszâde "akir, Câmi-i Târîh-i Girid Sahib-Dîvân Giridî Hanyavî Nûrî Beg
Efendi’nin Terceme-i Hâli, #stanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, TY. 205,
v. 148b.
5 Bursalõ Mehmed Tahir, Osmanlõ Müellißeri, (Haz.: Cemâl KURNAZ, Mustafa TATCI), C.
II, Ankara 2000, s. 462.
6 Nûrî Osman Hanyavî, Divân, #stanbul Üniversitesi Kütüphanesi, T. 326, v. 195a.
7 Nurî Osman Hanyavî, Tezyîl-i Lugat-õ Manzûme-i Nûriye, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi,
Türkçe Yazmalar, Yz. A 209/2, v. 34b.
8 #smail YAKIT, Türk slâm Kültüründe Ebced Hesabõ ve Tarih Dü!ürme, #stanbul 2003,
s. 239.
9 ntibah Gazetesi, Girit, 21 Ramazan 1298/ 5 A!ustos 1881, No: 33; Mehmed Nâil TUMAN,
Tuhfe-i Nâilî, Divan "airlerinin Muhtasar BiyograÞleri, (Haz.: Cemâl KURNAZ,
Mustafa TATCI), C. II, Ankara 2001, s. 1110 (Bu kaynakta Giritli ve Hanyalõ olmak üzere,
Nûrî maddesi iki defa i lenmi tir.); Bursalõ Mehmed Tahir, age, s. 462; #bnülemin Mahmut
Kemal #nal, Son Asõr Türk "airleri, C. III, #stanbul 1988, C. III, s. 1244; Türkçe Yazma
Divanlar Katalo#u, #stanbul 1973, s. 1008; “Nurî Osman Bey”, Türk Dili ve Edebiyatõ
Ansiklopedisi Devirler/ simler/ Eserler/ Terimler, C.7, #stanbul 1990, s. 86.
10 Harun TOLASA, 16. Yüzyõlda Edebiyat Ara!tõrma ve Ele!tirisi, Ankara 2002, s.41; Filiz KILIÇ,
XVII. Yüzyõl Tezkirelerinde "air ve Eser Üzerine De#erlendirmeler, Ankara 1998, s. 127.
180
Gazi Türkiyat
Hanyalõ Nûrî’nin Kõsa Mesnevisinde #simleri Geçen 313 Peygamber
Annesinin Nûrî’den iki sene sonra yani H. 1232/ M. 1817’de vefat etti!i belirtilmi tir11.
Nûrî’nin babasõnõn yetmi yedi ya õnda öldü!ü ve annesinin de ondan kõrk iki yõl
sonra vefat etti!i dü ünüldü!ünde annesinin çok uzun süre ya adõ!õ söylenebilir. Bu
sebeple Barbaroszâde’nin verdi!i yukarõdaki bilginin do!rulu!u kesin de!ildir.
Nûrî’nin Emetullah, Hamide ve Ahmed Said Bey olmak üzere üç karde i vardõr.
Nûrî üçünün de vefatõna tarih dü mü tür. Dolayõsõyla hayatta olan ve Nûrî’den sonra
vefat eden karde lerinin de olma ihtimali vardõr. Yine kaynaklarda Nûrî’nin evlendi!i
ama hiç çocu!u olmadõ!õ kaydedilmi tir.
Nûrî hakkõnda yazõlan iki terceme-i hâl de ö!renim durumu hakkõnda bilgi
verirken onun çok iyi yeti ti!ine de!inmi lerdir. Kâmî Yahya Efendi, kaleme aldõ!õ
biyograÞde Nûrî ile babasõnõn bilgi düzeyi arasõnda ba!lantõ kurmu tur12.
Nûrî, tezkiresinde Hõfzî #brahim Efendi’nin biyograÞsini verirken, “... râkõmu’lhurûf Nûrî-i kemter dahi efendi-i mûmâ ileyhin silk-i âkirânõna münselik olmagla
cüz’iyyât-õ Fârisî’den behrever olmu um.” diyerek kendisinden Farsça ö!rendi!ini
belirtmektedir13. Farsça, Arapça, Rumca mülemma iirler ve Türkçe Rumca manzum
bir lügat yazmasõ onun ilmî yeterlili!ini ortaya koymaktadõr. "air, ilmî seviyesini
divanõnda kendisi de dile getirmektedir:
Dü nüsha-õ hatõdõr Nûrîyi eden me’zûn
Husûl-i ‘ilmine iki risâledir bâis14
Nûrî’nin mesle!i kaynaklarda yeniçeri kâtipli!i olarak geçmektedir15. Aynõ
zamanda kendisine zeamet olarak verilen ve Kandiye’nin Moros köyünde bulunan
çiftlikle de me gul olmu tur16.
Nûrî, Celvetili!e "eyh Salacõzade Mustafa aracõlõ!õyla intisap etmi ve
kendisinden hilafet almõ tõr17. Salacõo!lu, Nûrî’ye hitaben yazdõ!õ “hilafetnâme” ve
“vasiyetname” örnekleri ile ona ir at vazifesi vermi tir18. Nûrî’nin tarikat silsilesi ise
öyledir: Hz. Pîr Aziz Mahmud Hüdâyî, "eyh Fenâyî Cennet Mehmed Efendi, "eyh
Veliyyüddin Mücâhid, "eyh Hamîd Moravî, Pîr-i Sânî "eyh Yusuf Bandõrmavî, "eyh
Seyyid Hâ im Mustafa Üsküdârî, "eyh Salacõzade Mustafa19.
11 Barbaroszâde "akir, age, v. 150a.
12 Orhan KURTO$LU, Girit "airleri, Ankara 2006, s. 98; Kâmî Yahya Efendi, Terceme-i
Hâl-i Sahib-Divan Nûrî, Çorum Hasan Pa a #l Halk Kütüphanesi, 19 Hk 2113, v. 237a237b.
13 KURTO$LU, age, s. 72.
14 Nûrî Osman Hanyavî, age, T. 326, v124a.
15 KURTO$LU, age, s. 16; #bnülemin Mahmut Kemal #nal, age, s. 1244; TUMAN, age, s.
1110; Türk Dili ve Edebiyatõ Ans. C. 7, s. 86; Filiz KILIÇ, “Giritli Divan "airleri”, Hacõ
Bekta! Veli Ara!tõrma Dergisi, S.32/ Kõ , Ankara 2004, s. 290; Terceme-i Hâl-i Osman
Nurî Beg”, ntibah Gazetesi, Girit, 21 Ramazan 1298/ 5 A!ustos 1881, No: 33.
16 Kâmî Yahya Efendi, age, v. 238a.
17 Cemâl KURNAZ, Mustafa TATCI ve Ya ar AYDEM#R, Giritli Salacõo#lu Mustafa ve
Mesnevileri, Ankara 2001, s. 9.
18 KURNAZ vd, age, 2001, s. 9; Cemâl KURNAZ, Mustafa TATCI ve Ya ar AYDEM#R,
Giritli Salacõo#lu Mustafa Celvetî Divânõ, Ankara 2000, s. 68-70.
19 KURNAZ vd, age, 2000, s. 53-54.
Bahar 2009 / 4
181
Abdullah AYDIN
Silsilede yer alan yedi isimden dördünün (Hüdâyî20, Fenâyî21, Hâ im Baba22 ve
Salacõo!lu23) air olmasõ, iirle dinî tasavvufî hayatõn iç içe oldu!unu göstermektedir.
Tekke ve dergâh çevresinde olu an kültür ortamlarõnda iir üzerine sohbetler yapõlmasõ
bunda etkili olmu tur.
Nûrî mensup oldu!u tarikatõ divanõnda de!i ik yerlerde belirtmektedir:
Bu sõrrõ mür idim pîrim Salâcõ-zâde ke f etdi
Ki mutlak kõble-i ehl-i fenâdõr Hazret-i Hâ im24
Nûrî tarikate sadece intisap etmekle yetindi mi ya da intisap etti!i yolda bir görev
aldõ mõ? Bu konuda herhangi bir bilgi mevcut de!ildir. Çünkü o, tasavvufî ki ili!ini
iirine fazla yansõtmayan bir airdir.
Nûrî’nin “Divan25, Tezkîre-i "u’arâ-yõ Cezîre-i Girid26, Tuhfe-i Nûriyye27,
Tezyîl-i Nûriyye28, Tarîkü’l-ihtisâr29, Târîh-i Girid30 adlarõnda nüshalarõ tespit edilen
altõ eseri vardõr. Nûrî’nin biyograÞsini yazan Barbaroszâde "akir, “Dîvân-õ me hûru ve
20 Hasan Kâmil YILMAZ, Aziz Mahmud Hüdâyî Hayatõ, Eserleri, Tarikatõ, #stanbul
1999.
Abdullah AYDIN, Üsküdarlõ Fenâyî Cennet Mehmed Efendi ve Divânõ, #stanbul 2004.
KURNAZ vd, age, 2000, s. 14-15.
KURNAZ vd, age, 2000.
Nûrî Osman Hanyavî, age, T. 326, v. 28b.
AYDIN, Abdullah, age, 2009; Nûrî Osman Hanyavî, Divân, Bodleian Library University
of Oxford, MS Turk. E. 24; Nûrî Osman Hanyavî, Divân, Çorum Hasan Pa a #l Halk
Kütüphanesi, 19 Hk 2113; Nûrî Osman Hanyavî, Divân, #stanbul Üniversitesi Kütüphanesi,
T. 356; Nûrî Osman Hanyavî, Divân, #stanbul Üniversitesi Kütüphanesi, T. 326.
26 Orhan KURTO$LU, age; ; Marinos SARIYANNIS, “A Source of Cultural Life of EighteenthCentury Ottoman Crete”, Ariadni, (Girit Üniversitesi Felsefe Fakültesi Dergisi), S. 13, Girit,
2007, s. 79-99 (Makale Yunanca’dõr.); Marinos SARIYANNIS, “The Düstûr of Hanyevî
Nurî ‘Osman As A Source for The Cultural Life of Eighteenth-Century Ottoman Crete”,
(Aslõ #ngilizce olan bu makale henüz yayõnlanmamõ tõr. Etudes Balcaniques, Cahiers
Pierre Belon adlõ bir dergide yayõnlanaca!õ yazarõ tarafõndan belirtilmi tir.); Nurî Osman
Hanyavî, Tezkîre-i "u’arâ-yõ Cezîre-i Girid, Çorum Hasan Pa a #l Halk Kütüphanesi, 19
Hk 2113/2; Nurî Osman Hanyavî, Düstûr, Almanya Millî Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar,
Ms.or.quart.1500, s. 80b-106a.
27 Nurî Osman Hanyavî, Lugat-õ Manzûme-i Nûriye Berây-õ Lisân-õ Rûmiye, Türk
Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A 209/1; Nurî Osman Hanyavî, Lugat-õ
Manzûme-i Nûriye Berây-õ Lisân-õ Rûmiye, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe
Yazmalar, Yz. A 193; Nurî Osman Hanyavî, Lugat-õ Nûrîye, Mõsõr Millî Kütüphanesi,
Lugatõ Türkî Talat 39.
28 Nurî Osman Hanyavî, Tezyîl, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A
193/2; Nurî Osman Hanyavî, Tezyîl-i Nûriyye, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe
Yazmalar, Yz. A 209/2; Nurî Osman Hanyavî, Tuhfetü’n-Nûriyye, Çorum Hasan Pa a #l
Halk Kütüphanesi, 19 Hk 1876/2.
29 Nurî Osman Hanyavî, Tarîkü’l-ihtisâr, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar,
Yz. A 209/3, v. 36a-36b.
30 KURTO$LU, age, s. 22; Türk Dili ve Edebiyatõ Ans. C. 7, s. 86; #bnülemin Mahmut
Kemal #nal, age, s. 1244; Nûrî Osman Hanyavî, Târîh-i Girid, #stanbul Üniversitesi
Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, TY. 205
21
22
23
24
25
182
Gazi Türkiyat
Hanyalõ Nûrî’nin Kõsa Mesnevisinde #simleri Geçen 313 Peygamber
sekiz cild kadar Mesnevî-i "erîf "erhi ve Kasîde-i Irakî "erhi ile Târîh-i Giridi cem‘ ü
te’lîÞ ve tasnîf eyledigi Cografya ve nice Kelâm-õ Evliyâ’ullah "erhi ile bunca lâyiha
ve sânihalarõ kemâlât-õ hakîkiyyesine ühûd-õ ‘udûldür.” demektedir31. Bu kayõttan
Nûrî’nin nüshalarõ tespit edilemeyen ba ka eserlerinin de oldu!u anla õlmaktadõr.
B. 313 Peygamber
Bilindi!i gibi Kuran-õ Kerim’de ismi geçen yirmi sekiz peygamber vardõr. Divan
iirinde bu peygamberlerin tamamõ de!il de ismi ve kõssasõ ile ilgili olarak kendisi
hakkõnda mazmun olu anlar konu edilmektedir. Örne!in sevgilinin güzelli!iyle Hz.
Yusuf, a õ!a can verici sözleriyle Hz. #sa zikredilmektedir. Divanlar üzerine yapõlan
çalõ malarda Yunus Emre’de yirmi32, Hayalî Bey33 ile Nev’î’de34 on dörder, Fenâyî’de
on iki35 peygamberin ismi tespit edilmi tir. Divan iirinde na’tlar üzerine yayõmlanan
eserde de on dokuz tane peygamber ismi vardõr36.
Herhangi bir mazmun sebebiyle de!il de do!rudan peygamberi övmek için
yazõlmõ iirler de vardõr. Bunlar özellikle naat olarak divanlarda bulunabilece!i
gibi mevlit veya hilye türünde müstakil eser de olabilirler. Di!er peygamberler bu
eserlerde, genellikle nübüvvet nurunun Hz. Âdem’den Hz. Muhammed’e kadar
gelmesindeki aracõlõk vazifeleri yönüyle zikredilmektedir. Türk Edebiyatõnda tüm
peygamberleri övmek ve onlarõn efaatlerine nail olmak amacõyla yazõlan iirler
de bulunmaktadõr. Bu meyanda Gelibolulu Mustafa Âlî Divanõ’ndaki “Bu Kaside-i
Belagat-nizam u Fesahat-intizam Me ahir-i Enbiyanun Menakõb-õ Hamidelerini ve
Mucizat-õ Pesendidelerini Cami Olup Âlî Hakirün Zahire-i Ahireti Olmak Recasõna
Tenmik ü Tahrir Olõnmõ dur37.” ba lõklõ kasideyi misal olarak gösterebiliriz. Bu
para!rafta bahsetti!imiz türlerden Yazõcõo!lu Ahmed’in Muhammediye’sinde38
otuz iki, Süleyman Çelebi’nin Vesiletü’n-Necat’õnda39 yirmi bir peygamber ismi
geçmektedir. Bunlara kõyasla daha fazla isim sayan Âlî’de ise bu sayõ otuz be tir.
Nûrî Divanõ’nda di!er peygamberlerle ilgili iki iir bulunmaktadõr. Kõrk
dört beyitten müte ekkil ikinci kõsa mesnevide di!er divanlarda göremedi!imiz
peygamber isimleri geçmektedir. Burada, Kuran-õ Kerim’de ismi geçen ve geçmeyen
tam 293 isme yer verilmi tir. Gerçi air 313 tane isim sayaca!õnõ belirtmi tir. Her
beyitte ortalama on isim zikredildi!i göz önünde bulundurularak iirin iki beytinin
kayboldu!unu söyleyebiliriz:
Hesâb-õ ebced ile cey lafzõn et ta’dâd
Temâm üç yüz on üçdür ne nâkõs [u] ne ziyâd40
Hanyalõ Nûrî, aynõ isimdeki peygamberlerin ikincisini ise “diger” ifadesi
ekleyerek belirtmi tir:
31 Barbaroszâde "akir, age, v. 148b.
32 Mustafa TATCI, Yunus Emre Divânõ, C. I, #stanbul 1997, s. 149-182.
33 Cemâl KURNAZ, Hayalî Bey Divânõn Tahlîli, #stanbul 1996, s. 66-74.
34 M. Nejat SEFERC#O$LU, Nevî Divânõ’nõn Tahlîli, Ankara 2001, s. 25-29.
35 Abdullah AYDIN, Fenâyî Cennet Mehmed Efendi ve Divânõ, GÜ Sosyal Bilimler
Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2003, s. 24-31.
36 Emine YEN#TERZ#, Divan "iirinde Na‘t, Ankara 1993, s. 328-339.
37 #smail Hakkõ AKSOYAK, Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Divanlarõ (Divan-I, II, III), The
Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University, 2006, s. 210213.
38 Âmil ÇELEB#O$LU, Muhammediye, #stanbul 1996, C. II, s. 92-98.
39 Necla PEKOLCAY, Mevlid (Vesîletü’n-Necât), Ankara 1997, s. 56-57.
40 Nûrî Osman Hanyavî, age, T. 326, v. 18b.
Bahar 2009 / 4
183
Abdullah AYDIN
#çinde var müte‘addid dîgerle etdi beyân
Cenâb-õ Hak ede ‘afv eylediyse bir noksân41
Enes bin Mâlik’ten rivayetle peygamberimizin bir hadis-i eriÞni kaynak
gösteren air, kendisine afaat etmeleri niyetiyle bu mesneviyi yazmõ tõr:
Enes rivâyet edip der ki Seyyid-i ‘âlem
Sa‘âdet ile buyurmu bu ma‘nâ-hâ[yõ] fehm
Ki enbiyâ-yõ ‘izâm içre geldi yek âyîn
Cihâna üç yüz on üç mürselîn-i muhtârîn
Yazõp da bir ki i hõrz etse nâm-õ pâklerin
Birer birer ya saya zât-õ tâbnâklerin
"efâ‘atine ola cümlesinin ol mazhar
Tesâhüb edeler ol Âdeme dem-i mah er42
Nûrî, iirine konu olan bu hadis-i
belirtmektedir:
eriÞ Kitab-õ Müsned’den aldõ!õnõ
Muhaddisîn-i kirâm eylemi ler istihrâc
Kitâb-õ Müsnede bu gûne etdiler idrâc43
#lk rivayet edenden sonuncuya kadar senedi kesintiye u!ramadan gelen hadislere
müsnet, bunlarõ bulunduran eserlere de kitab-õ müsnet denilir. Fakat genellikle bu
isim #mam Ahmed bin Hanbel’in me hur eseri Kitab-õ Müsned için kullanõlmaktadõr.
Nûrî’ye kaynaklõk eden hadis-i erif ise bu eserde bulunmamaktadõr44. Söz konusu
hadis Mefzau’l-Halâyõk Menbau’l-Hakâyõk adlõ eserde de tespit edilmi tir. Burada on
biri mütekerrir olmak üzere 318 peygamberin ismi geçmektedir. Verdi!i isimlerde Nûrî
ile farklõlõklar bulunmaktadõr. Peygamber isimlerinden 268’i Nûrî ile mü terektir45.
Hanyalõ Nûrî, kõsa mesnevisini aruz vezninin “Mefâ‘ilün Fe‘ilâtün Mefâ‘ilün
Fe‘ilün” kalõbõyla yazmõ tõr. "iirin ba larõnda vezinle ilgili problem bulunmazken
isimlerin sõralandõ!õ bazõ beyitlerde vezin bozukluklarõ görülmektedir. "airin vezni
ikinci derecede dü ünerek isimleri beyite sõ!dõrma gayretinde oldu!u söylenebilir.
Zira bu hadis-i eriÞn geçti!i Arapça kaynaktaki imla da Nûrî Divanõ’ndakiyle
örtü mektedir46.
Nûrî’nin i ledi!i hadis-i eriÞn sahih olup olmadõ!õnõ hadis ara tõrmacõlarõna
havale ederek bu kõsa mesneviyi ve peygamber isimlerinin alfabetik dizinini geçti!i
beyit numarasõyla birlikte verelim:
41
42
43
44
45
46
184
Nûrî Osman Hanyavî, age, T. 326, v. 18b.
Nûrî Osman Hanyavî, age, T. 326, v. 18b.
Nûrî Osman Hanyavî, age, T. 326, v. 18b.
#mam Ahmed bin Hanbel, el-Müsned, Konya, 2003.
Mehmed Hakkõ Nazilî, Mefzau’l-Halâyõk Menbau’l-Hakâyõk, Kahire- Mõsõr, 1293, s. 75-76.
Mehmed Hakkõ Nazilî, age, 1293, s. 75-76.
Gazi Türkiyat
Hanyalõ Nûrî’nin Kõsa Mesnevisinde #simleri Geçen 313 Peygamber
Mesnevî
Mü temil EsÀmì-i Rüsül’ullÀh
MefÀ‘ilün Fe‘ilÀtün MefÀ‘ilün Fe‘ilün
Muóaddiåìn-i kirÀm eylemi ler istiòrÀc
KitÀb-õ Müsnede bu gÿne etdiler idrÀc
Enes rivÀyet edip der ki Seyyid-i ‘Àlem
Sa‘Àdet ile buyurmu bu ma‘nÀ-òÀ[yõ] fehm
Ki enbiyÀ-yõ ‘iôÀm içre geldi yek Àyìn
CihÀna üç yüz on üç mürselìn-i muòtÀrìn
Yazõp da bir ki i óõrz etse nÀm-õ pÀklerin
Birer birer ya ãaya õÀt-õ tÀbnÀklerin
!efÀ‘atine ola cümlesiniñ ol maôhar
TeãÀóüb edeler ol Àdeme dem-i maó er
Kemìne Nÿrì-i bì-dil daòõ o esmÀyõ
Getirdi naôma hep ol enbiyÀ-yõ vÀlÀyõ
"çinde var müte‘addid dìgerle etdi beyÀn
CenÀb-õ Óaú ede ‘afv eylediyse bir noúãÀn
Bu ittifÀú-õ àarìbi de buldum iõ‘Àn et
Dil-i òazìniñi bu ìve ile òandÀn et
ÓesÀb-õ ebced ile cey lafôõn et ta‘dÀd
TemÀm üç yüz on üçdür ne nÀúõã [u] ne ziyÀd
" it ki nÀm-õ hümayÿnlarõn edem taúrìr
Bu gÿne mu‘teberÀn içre etdiler taórìr
‘AãÀn u ZÀ’ir ü !em‘ÿn u LÀòìn ü áaløÀn
VicÀn u ZÀnìn ü Elvÿn u ‘AzúlÀn [u] äafvÀn
ÓanÀn u LÀhÿn u HeydÀn u Hez Re’ìs HÀrÿn
AfÀn u áÀnìn ü GelvÀn u EsmÀn [u] Elmÿn
Ruken ÓicÀn u RõêÀn ‘Adÿn ‘Aúliyÿn Yabúìn
‘Amarucìn ile Ken‘Àn ü ‘Ábÿn u ‘Armìn
äuheyb ü LÀùif ü áÀlib äadìf ü Lÿù !u‘ayb
‘"yÀb u áÀlib-i dîger SibÀù u !ìt äuheyb
!emÀs u Yÿnus u ‘ÌsÀ "ves Yÿnu "drìs
äafÀ vü Yÿnus-õ dîger Óadìme vü Cercìs
GeylÀn u MeydÀ u Elúÿm geldi hem áamãÀn
ZerúÀn u !ÿ Àn u äubóÀn u ba‘dehu äaóbÀn
Bahar 2009 / 4
185
Abdullah AYDIN
‘Üzeyr ü Cÿcer ü Betìóÿr u áÀbir ü CÀbir
Bìvezer ‘Ámir ü ‘AdvÀr u Maø‘aø u CÀmir
Re ‘ìn ü LevóÀr u HeryÀn u DanyÀl u GelmÀn
ÓÀ imle DerbÀn u ‘Ayãÿden u BÀyõú u ‘"mrÀn
ÚaøÀ vü ‘Ayøan u NÀãì vü LÀmì vü LÀvì
äabìó ü Yÿóì vü YÀbiz MezÀóim ü NÀvì
HìrÀ’ ile ZekeriyyÀ vü Heybel ü FerdÀn
Òarbìl ü Óaúdÿn u ÓasmÀn u áufrÀn u !emùÀn
ReyhÀn u Mühmem ü Nu‘mÀn E bìl ü ÚaynÀn
BìàÀn u BersevÀ ‘Avãÿn u ÓarúõyÀ ‘AmedÀn
CÀzÀn u ÓarúÀn u Ramìl !erÿóìl ü ZÀmìl
SÀzÀn u Meróam ü Ezmìl ü Naãdavìn BÀbìl
äabÀó u Belõaò [u]Manøaò Herbed ü CÀrió ü Sa‘d
Óÿbeld [u] ‘Ayóaú u Eflìú ü Muøa‘tÀm u ‘Ad
Ùamìl ü Yÿnu u RÿbÀl u ‘Ámil ü ‘Á’il
!emÀ’il Elyesa‘ Ercìl ü Menbed ü Hezmìl
SefÀn u Óaynìm ü ZeórÀm u !Àóim ü äÀòim
SÀlÿm u RÀsìl ü MeylÀn u VÀdim ü SÀ’im
Naãìr ü Lÿà u SüleymÀn u Óanôale DÀvud
Naôìr ü Sancaú u ‘AvrÀ’iø "rmiyÀ ile Hÿd
BÀyemle Raòyÿl u Meslÿn u SÀyi‘Àn !em‘ÿn
Selfìn ü ÓavêÀn u FetvÀn u HemìlÀn Semyÿn
!ercìl [ü] ‘Ayãaf u ‘AùùÀf u Yÿsuf u Ya‘úÿb
HecÀcir ü äÀóid ü MìzÀd u Yÿ a‘ u Eyyÿb
ÚÀsõmla Hÿdìn ü MerúÀn u Berùafÿn Müdrik
SÀsÀn u ÚÀnÿó u Herbìt ü Zencebìl ü ÓÀfik
ÓõrÀê u YÀnìd ü "sóaú u äÀ‘dõm [u] äÀlió
A ìm ü ‘Áãõm u ÓÀãìm ü Óacrim ü äÀbió
ZÀòÿn u ‘Ábÿó u ZehrÀn u Mu‘ìn ü ‘Arfÿn
RevÀn u RÀbÿn u Elhemì‘ ü dîger ‘Arfÿn
‘AzÀn u KÀyÿ vü AóyÀl ü ÒÀ’il ü æÀbit
ÓÀvicle Õülkifl [u] Aãfÿn u Mu‘aylÀfit
FeyyÀø u CÀbÿk u ‘AynÀø u ÓÀriø ü MiórÀs
RaóìlÀn BÀri‘ vü Erfaò ed Avrìs ü "lyÀs
ÓÀzimle äÀyìd ü äÀnìd [u] MurdÀrìm YaóyÀ
ValÀm u VÀsim ü YaóyÀ-yõ dîger BelevÀ
186
Gazi Türkiyat
Hanyalõ Nûrî’nin Kõsa Mesnevisinde #simleri Geçen 313 Peygamber
Re Àd u ‘Ázim ü SÀrim Gelìl ü E mÿ’il
Úabìl ü PÀs[il] ü Beålaò äarìò ü Ma‘nÀ’il
Kebìr ü áÀ’ir [ü] Muhtaãõr u äahlÀ vü Anÿ
Nemaò u ÓÀúõò u KÀ ic ü MihÀ’il ü Feryÿ
Carìb ü ëa‘êa‘ u MõãdÀ‘ u Yesma‘ u BÀri‘
!erìb ü BÀyi‘ ü MuòlÀd u Yeùba‘ u !Àri‘
Gezÿl Mubãõl Mütevesliò [u] RabÀò [u] Uònÿò
Úadìm ü ÙÀbiò ü YÀnÿò SÀnÿò u Mersÿò
LÀôìm ü ÚÀõìm ü BaãÀã u SÀdim ü BercÀc
BÀrÿn u Mehmÿn u !emmÀò [u] Mezhem ü HeyyÀc
Sa‘Àdet ile ulu’l-‘azm-õ vÀcibü’ù-ta‘ôìm
CenÀb-õ Ádem ü Nÿó Necì vü "brÀhìm
Kelìm-i Ùÿr-õ tecellì Resÿl-i Óaú MÿsÀ
Òidìv-i ‘Àlem-i tecrìd Óa#ret-i ‘ÌsÀ
!ehen eh-i nübe’À maôhar-õ vücÿd-õ etem
Óabìb-i Óa#ret-i YezdÀn Muóammed-i òÀtem
RevÀn-õ pÀkine bu cümleniñ ola bi’õ-õÀt
Dürÿd-õ tÀm-õ teóÀyÀ ‘aleyhimü’ã-ãalevÀt
Te ebbüå eylemi im dÀmen-i erìflerine
Ümìd-i Nÿrì budur ola maôhar-õ ‘adÀlet47
SONUÇ
Hanyalõ Nûrî Osman, H. 1172/ M. 1758-1759 ile H. 1230/ M. 1815 tarihleri
arasõnda Girit adasõnõn Hanya ve Kandiye ehirlerinde ya amõ tõr. "air elli sekiz yõllõk
ömrüne ondan fazla eser sõ!dõrmõ tõr. Nüshalarõ tespit edilen altõsõnõn üçü manzum üçü
de mensurdur. #çerisinde 1152 iir bulunan hacimli divanõ da bu eserlerinden biridir.
"air divanõndaki bir kõsa mesnevisinde 313 peygamberin ismini kaydetmi tir.
Di!er divanlarda bu isimlerden çok azõyla kar õla maktayõz. Nûrî, kayna!õnõ bir hadis-i
erife dayandõrdõ!õ mesnevisinde toplam 293 peygamber ismine yer vermi tir. Her
beyitte ortalama on isim bulundu!u dikkate alõndõ!õnda kõsa mesnevinin iki beytinin
kayboldu!unu söyleyebiliriz. Hanyalõ Nûrî, bu kõsa mesneviyle divanõnõ içerisinde en
fazla peygamber ismi geçen eser yapmõ tõr.
47 Nûrî Osman Hanyavî, age, T. 326, v. 18b-19b.
Bahar 2009 / 4
187
Abdullah AYDIN
A
Âdem, 40
Ahyâl, 32
Amedân, 21
Arfûn, 31
Asfûn, 32
Avrâ’iz, 26
Aysaf, 28
Âzim, 35
Bâbîl, 22
Basâs, 39
Belevâ, 34
Bertafûn, 29
Bîvezer, 17
Câmir, 17
Cercîs, 15
Dâvud, 26
Eßîk, 23
Elvûn, 11
Esmân, 12
Ezmîl, 22
Fetvân, 27
Gâbir, 17
Gamsân, 16
Gelmân, 18
H
Hâ’il, 32
Hanzale, 26
Harkõyâ, 21
Hâ im, 18
Hâzim, 34
Herbît, 29
Heyyâc, 39
Hicân, 13
Hûdîn, 29
#lyâs, 33
Îsâ-yõ dîger, 41
K
Kâsõm, 29
Kazâ, 19
L
Lâtif, 14
Lûg, 26
Manzah, 23
Merham, 22
Meydâ , 16
Mõsdâ‘, 37
Mu‘aylâÞt, 32
Muhtasõr, 36
Müdrik, 29
N
Nazîr, 26
Nu‘mân, 21
Rabâh, 38
Ramîl, 22
Re âd, 35
Ruken, 13
Sabîh, 19
Sâ‘dõm, 30
Safvân, 11
Sahlâ, 36
Sancak, 26
Sârim, 35
Sâzân, 22
Sibât, 14
Süleymân, 26
"emâ’il, 24
"em‘ûn, 11
"erûhîl, 22
T
Uhnûh, 38
Vâdim, 25
Y
Yahyâ-yõ dîger, 34
Yesma‘, 37
Yûnus-õ dîger, 15
Yû a‘, 28
Zâmîl, 22
Zekeriyyâ, 20
188
Âbûn, 13
Advâr, 17
Â’il, 24
Âmil, 24
Arfûn-õ dîger, 31
Âsõm, 30
Avsûn, 21
Aysûden, 18
Azklân, 11
Bâri‘, 33
Bâyem, 27
Belzah, 23
Beslah, 35
C
Carîb, 37
Cûcer, 17
Derbân, 18
Elhemî‘, 31
Elyesa‘, 24
E bîl, 21
F
Feyyâz, 33
Gâlib, 14
Gânîn, 12
Gelvân, 12
Hacrim, 30
Hakdûn, 20
Harbîl, 20
Harûn, 12
Havdân, 27
Hecâcir, 28
Heryân, 18
Hez, 12
Hîrâ’, 20
#mrân, 18
#shak, 30
Kabîl, 35
Kâ ic, 36
Kâzîm, 39
Lâhîn, 11
Lâvî, 19
Lût, 14
Maz‘az, 17
Merkân, 29
Meylân, 25
Mihâ’il, 36
Mubsõl, 38
Mu‘în, 31
Mühmem, 21
Nasdavîn, 22
Nâvî, 19
P
Râbûn, 31
Râsîl, 25
Revân, 31
Rûbâl, 24
Sâbih, 30
Sadîf, 14
Sahbân, 16
Sâ’im, 25
Sânîd, 34
Sâsân, 29
Sefân, 25
Subhân, 16
"
"emmâh, 39
"em‘ûn-õ dîger, 27
"ît, 14
Tâbih, 38
Ü
Valâm, 34
Yâbiz, 19
Ya‘kûb, 28
Yetba‘, 37
Yûnu , 15
Z
Zânîn, 11
Zencebîl, 29
Âbûh, 31
Adûn, 13
Akliyûn, 13
Âmir, 17
Armîn, 13
A îm, 30
Ayhak, 23
Ayzan, 19
Avrîs, 33
Bâri‘-i dîger, 37
Bâyõk, 18
Bercâc, 39
Betîhûr, 17
Câbir, 17
Cârih, 23
D
Da‘da‘, 37
Elkûm, 16
Ercîl, 24
E mû’il, 35
Ferdân, 20
G
Gâlib-i dîger, 14
Gufrân, 20
Geylân, 16
Hadîme, 15
Hâkõh, 36
Hâriz, 33
Hâsîm, 30
Hâvic, 32
Hemîlân, 27
Heybel, 20
Hezmîl, 24
Hûbeld, 23
#brâhîm, 40
#rmiyâ, 26
#ves, 15
Kadîm, 38
Kaynân, 21
Kebîr, 36
Lâhûn, 12
Lâzîm, 39
M
Mehmûn, 39
Mersûh, 38
Mezâhim, 19
Mihrâs, 33
Muhammed, 42
Murdârîm, 34
Müteveslih, 38
Nâsî, 19
Nemah, 36
Pâs[il], 35
Rahîlân, 33
Re’îs, 12
Reyhân, 21
S
Sâbit, 32
Sâdim, 39
Sâhid, 28
Sâlih, 30
Sânûh, 38
Sâyi‘ân, 27
Selfîn, 27
Suheyb, 14
"âhim, 25
"emmâs, 15
"ercîl, 28
"u‘ayb, 14
Tamîl, 24
Üzeyr, 17
Vâsim, 34
Yabkîn, 13
Yânîd, 30
Yûhî, 19
Yûnu -õ dîger, 24
Zâhûn, 31
Zehrâm, 25
Zerkân, 16
Gazi Türkiyat
Ad, 23
Afân, 12
Amarucîn, 13
Anû , 36
Asân, 11
Attâf, 28
Aynâz, 33
Azân, 32
B
Bârûn, 39
Bâyi‘, 37
Bersevâ, 21
Bîgân, 21
Câbûk, 33
Câzân, 22
Danyâl, 18
E
Elmûn, 12
Erfah ed, 33
Eyyûb, 28
Feryû , 36
Gâ’ir, 36
Galzân, 11
Gelîl, 35
Gezûl, 38
HâÞk, 29
Hanân, 12
Harkân, 22
Hasmân, 20
Haynîm, 25
Herbed, 23
Heydân, 12
Hõrâd, 30
Hûd, 26
#drîs, 15
Îsâ, 15
#yâb, 14
Kânûh, 29
Kâyû, 32
Ken‘ân, 13
Lâmî, 19
Levhâr, 18
Ma‘nâ’il, 35
Menbed, 24
Meslûn, 27
Mezhem, 39
Mîzâd, 28
Muhlâd, 37
Muza‘tâm, 23
Mûsâ, 41
Nasîr, 26
Nûh, 40
R
Rahyûl, 27
Re ‘în, 18
Rõdân, 13
Sabâh, 23
Sa‘d, 23
Safâ, 15
Sâhim, 25
Sâlûm, 25
Sarîh, 35
Sâyîd, 34
Semyûn, 27
Suheyb-i dîger, 14
"âri‘, 37
"emtân, 20
"erîb, 37
"û ân, 16
U
V
Vicân, 11
Yahyâ, 34
Yânûh, 38
Yûnus, 15
Yûsuf, 28
Zâ’ir, 11
Zehrân, 31
Zülkiß, 32
Hanyalõ Nûrî’nin Kõsa Mesnevisinde #simleri Geçen 313 Peygamber
KAYNAKLAR
AKSOYAK, #smail Hakkõ, Gelibolulu Mustafa Âlî’nin Divanlarõ (Divan-I, II, III),
The Department of Near Eastern Languages and Civilizations, Harvard University, 2006.
AKYOL, #brahim, Hanyalõ Kâmî ve Divanõ, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2005.
AYDIN, Abdullah, Fenâyî Cennet Mehmed Efendi ve Divânõ, Gazi Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2003.
AYDIN, Abdullah, Üsküdarlõ Fenâyî Cennet Mehmed Efendi ve Dîvânõ,
#stanbul 2004.
AYDIN, Abdullah, Hanyalõ Nûrî Osman ve Dîvânõ, Gazi Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara 2009.
Barbaroszâde "akir, Câmi-i Târîh-i Girid Sahib-Dîvân Giridî Hanyavî Nûrî
Beg Efendi’nin Terceme-i Hâli, #stanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar,
TY. 205, v. 148b-150a.
Bursalõ Mehmed Tahir, Osmanlõ Müellißeri, (Haz.: Cemâl KURNAZ, Mustafa
TATCI), C. II, Ankara 2000, s. 462.
ÇELEB#O$LU, Âmil, Muhammediye, #stanbul 1996, C. II, s. 92-98.
#bnülemin Mahmut Kemal #nal, Son Asõr Türk "airleri, C. III, #stanbul 1988,
(3. Baskõ) s. 1244-1245.
#mam Ahmed bin Hanbel, el-Müsned, Konya, 2003.
ntibah Gazetesi, Girit, 21 Ramazan 1298/ 5 A!ustos 1881, No: 33.
Kâmî Yahya Efendi, Ahvâl-i Nurî Osman Hanyevî, Almanya Milli Kütüphanesi.
Türkçe Yazmalarõ, Ms.or.quart.1500, v.106b-111b.
Kâmî Yahya Efendi,Terceme-i Hâl-i Sahib-Divan Nûrî, Çorum Hasan Pa a #l
Halk Kütüphanesi, 19 Hk 2113, v. 236b-241a.
KILIÇ, Filiz, XVII. Yüzyõl Tezkirelerinde "air ve Eser Üzerine
De#erlendirmeler, Ankara 1998.
KILIÇ, Filiz, “Giritli Divan "airleri”, Hacõ Bekta! Veli Ara!tõrma Dergisi,
S.32/ Kõ , Ankara 2004, s. 275-294.
KURNAZ, Cemâl, Hayalî Bey Divânõn Tahlìli, #stanbul 1996.
KURNAZ, Cemâl, Mustafa TATCI ve Ya ar AYDEM#R, Giritli Salacõo#lu
Mustafa Celvetî Divânõ, Ankara 2000.
KURNAZ, Cemâl, Mustafa TATCI ve Ya ar AYDEM#R, Giritli Salacõo#lu
Mustafa ve Mesnevileri, Ankara 2001.
KURTO$LU, Orhan, Girit "airleri, Ankara 2006.
Mehmed Hakkõ Nazilî, Mefzau’l-Halâyõk Menbau’l-Hakâyõk, Kahire- Mõsõr, 1293.
“Nurî Osman Bey”, Türk Dili ve Edebiyatõ Ansiklopedisi Devirler/ simler/
Eserler/ Terimler, C.7, #stanbul 1990, s. 84-88.
Nûrî Osman Hanyavî, Divân, Bodleian Library University of Oxford, MS Turk. E. 24.
Nûrî Osman Hanyavî, Divân, Çorum Hasan Pa a #l Halk Kütüphanesi, 19 Hk 2113.
Nûrî Osman Hanyavî, Divân, #stanbul Üniversitesi Kütüphanesi, T. 356.
Bahar 2009 / 4
189
Abdullah AYDIN
Nûrî Osman Hanyavî, Divân, #stanbul Üniversitesi Kütüphanesi, T. 326.
Nurî Osman Hanyavî, Tezkîre-i "u’arâ-yõ Cezîre-i Girid, Çorum Hasan Pa a #l
Halk Kütüphanesi, 19 Hk 2113/2.
Nurî Osman Hanyavî, Düstûr, Almanya Millî Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar,
Ms.or.quart.1500, v. 80b-106a.
Nurî Osman Hanyavî, Lugat-õ Manzûme-i Nûriye Berây-õ Lisân-õ Rûmiye,
Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A 209/1.
Nurî Osman Hanyavî, Lugat-õ Manzûme-i Nûriye Berây-õ Lisân-õ Rûmiye,
Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A 193.
Nurî Osman Hanyavî, Lugat-õ Nûrîye, Mõsõr Millî Kütüphanesi, Lugatõ Türkî Talat 39.
Nûrî Osman Hanyavî, Târîh-i Girid, #stanbul Üniversitesi Kütüphanesi, Türkçe
Yazmalar, TY. 205.
Nurî Osman Hanyavî, Tarîkü’l-ihtisâr, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe
Yazmalar, Yz. A 209/3.
Nurî Osman Hanyavî, Tezyîl, Türk Dil Kurumu Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A 193/2.
Nurî Osman Hanyavî, Tezyîl-i Lugat-õ Manzûme-i Nûriye, Türk Dil Kurumu
Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, Yz. A 209/2.
Nurî Osman Hanyavî, Tuhfetü’n-Nûriyye, Çorum Hasan Pa a #l Halk Kütüphanesi, 19 Hk 1876/2.
PEKOLCAY, Necla, Mevlid (Vesîletü’n-Necât, Ankara 1997, s. 56-57.
SARIYANNIS, Marinos, “A Source of Cultural Life of Eighteenth-Century
Ottoman Crete”, Ariadni, (Girit Üniversitesi Felsefe Fakültesi Dergisi), S. 13, Girit,
2007, s. 79-99 (Makale Yunanca’dõr.).
SARIYANNIS, Marinos, “The Düstûr of Hanyevî Nurî ‘Osman As A Source
for The Cultural Life of Eighteenth-Century Ottoman Crete”, (Aslõ #ngilizce olan bu
makale henüz yayõnlanmamõ tõr. Etudes Balcaniques, Cahiers Pierre Belon adlõ bir
dergide yayõnlanaca!õ yazarõ tarafõndan belirtilmi tir.).
SEFERC#O$LU, M. Nejat, Nevî Divânõ’nõn Tahlîli, Ankara 2001.
SEVG#, Ahmet, “Giritli "airler”, Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi
Dergisi, Nu: 7, 8, Konya, 1994, s. 33-51.
TATCI, Mustafa, Yunus Emre Divânõ I,II,III,IV, #stanbul 1997.
TOLASA, Harun, 16. Yüzyõlda Edebiyat Ara!tõrma ve Ele!tirisi, Ankara 2002.
TUMAN, Mehmed Nâil, Tuhfe-i Nâilî, Divan "airlerinin Muhtasar
BiyograÞleri, (Haz.: Cemâl KURNAZ, Mustafa TATCI), C. II, Ankara 2001, s. 11051106; 1110.
Türkçe Yazma Divanlar Katalo#u, #stanbul 1973, s. 1007- 1009.
ÜNLÜ, Yücel, Kõsa Mesneviler (XIV. - XVI. Yüzyõl), Gazi Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2008.
YAKIT, #smail, Türk slâm Kültüründe Ebced Hesabõ ve Tarih Dü!ürme,
#stanbul 2003.
YEN#TERZ#, Emine, Divan "iirinde Na’t, Ankara 1993.
YILMAZ, Hasan Kâmil, Aziz Mahmud Hüdâyî Hayatõ, Eserleri, Tarikatõ,
#stanbul 1999.
190
Gazi Türkiyat