Bildiri PDF

Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
111
KONYA İLİNDE TARIM ALET VE MAKİNALARI ÜRETEN FİRMALARIN
KAPASİTE KULLANIM ORANLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Factors That Affect the Level of Capacity Usage in Agricultural Machinery and
Equipment Companies Located in Konya
A. PEKER1
ÖZET
Konya'da yerleşik 21 adet firma üzerinde anket çalışması uygulanarak, kapasite
kullanım oranı ve kapasite kullanım oranını etkileyen faktörler belirlenmiştir. Kapasite
kullanım oranı üzerinde firmaların işletmecilik ve pazarlama anlayışları ile bu alanda
kullandıkları araçların önemli oranda etkili oldukları saptanmıştır. Araştırma
sonuçlarına göre, firmaların ortalama kapasite kullanım oranı % 49,12 olarak
bulunmuştur. Firmalardan sadece biri, işletmesinin kapasite kullanım oranını yeterli
bulmaktadır. Kapasite kullanım oranını olumsuz yönde etkileyen önemli faktörler
olarak rekabet yoğunluğu, piyasa koşulları ve sermaye yetersizliği gibi hususlar
saptanmıştır. Talebin belirlenmesinde ise enflasyonun, iklim koşullarının, piyasa
koşullarının ve rekabet yoğunluğunun önemli etkisi olduğu saptanmıştır.
Firmaların ürünlerini sırasıyla bayiler, Tarım Kredi Kooperatifleri ve kişisel
çabalarıyla pazarladıkları saptanmıştır. Firmaların modern pazarlama araçları olarak
sırasıyla vadeli satış, satış sonrası hizmetler ve satış garantisi gibi unsurları
kullandıkları saptanmıştır.
ABSTRACT
A questionnaire is implemented to 21 companies in order to establish the
capacity usage level and factors that adversely affect the capacity usage level in these
companies. It is found that the managerial and marketing approaches of these
companies have a significant impact on the capacity usage level . Accorting to the
research findings capacity usage level as satisfactory. Factors that adversely affect
capacity usage level are mentioned as follows: high competetion, market conditions
and insufficent capital. Inflation, wheather and market conditions and the level of
competition are stated as factors that have an impact on the determination of demand.
It is established that the companies included in the research market their
products through agencies, Agricultural Credit Cooperatives and their own selling
department. According to the companies credit sale, aftersale services and quarantee
are used as modern marketing techniques.
GİRİŞ
1
Doç.Dr., S.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları Bölümü, Konya.
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
112
Tarımsal mekanizasyon, tarımsal üretimde insan iş verimini iyileştirmek ve
geliştirmek için, insan el emeği yerine kullanılan her türlü mekanik araçların tasarımı,
yapımı, geliştirme ve uygulama deneyleri ile pazarlama, işletme, bakım, onarım ve
yayımı ile ilgili hizmetlerdir (4).
Pazarlama, üreticiler ile tüketicileri buluşturan önemli bir araçtır. Pazarlama,
çevre koşullarına göre kendini yenileyen, değişen ve sürekli iyileştiren bir daldır. Çevre
koşullarının başında ise teknoloji gelmektedir. Pazarlama alanındaki faaliyetleri,
Türkiye'ye özgü enflasyon, döviz kurlarındaki sürekli değişim ve rekabet gibi
ekonomik koşullar önemli oranda etkilemektedir. Özellikle rekabet, pazarlama
alanında önemli bir etkendir (9).
Tarımda kullanılan girdi fiyatlarının her geçen gün artması buna karşı ürün
taban fiyatlarının girdi maliyetlerindeki artışı karşılayamaması; kimyevi gübre ve ilaç
gibi temel girdilerdeki devlet desteğinin kalkması, çiftçileri ekonomik yönden önemli
ölçüde zayıflatmaktadır. Çiftçilerin gereksinim duydukları teknolojik tarım iş
makinalarını satın alamamaları, bu gereçlerin tasarımcısı, üreticisi ve pazarlayıcısı
durumunda olan tarım makinaları imalatçılarını da zorlamaktadır (3).
Ülkemizde tarım alet ve makinaları üreten kuruluşlar az sayıda orta ölçekli
kuruluş olup, bunların dışında kalanlar ise son derece küçük işletmelerdir. Birkaç orta
ölçekli kuruluş dışında araştırma, geliştirme ve uygulama yapacak yeterli düzeyde
nitelikli eleman ve ekipmanı olmayan kuruluşlardır (1). Konya’da yerleşik tarım alet ve
makinaları üreten kuruluşlar da büyük oranda küçük işletmeler olup, yine bunların
çoğu aile işletmesi şeklindedir. Ayrıca anonim şirket, kollektif şirket ve limited şirket
şeklinde organizasyonlar da mevcuttur (6).
Genel olarak tarım iş makinaları üretiminde Türkiye talebinin üzerinde bir
kapasite kurulmuştur. Ülkemizde bu alanda kapasite kullanım oranlarının
düşüklüğünün temelinde, fabrika organizasyonu etkinliğinin düşüklüğü, aynı zamanda
üreticilerin kendi alanlarında tamircilik yapmaları, imalat, satış, hammadde, fiyat ve
pazarlama gibi konulardaki darboğazlar yatmaktadır (2).
Üretim planlamasında temel amaç, üretim hızının mümkün olduğu kadar
istikrarlı tutulmasıdır. Buna göre ortaya çıkan çeşitli maliyet unsurlarını minimum
yapacak formüller ve çözüm alternatifleri üzerinde durulur. Talep tahminlerindeki
yanılmalar ve minimum-maksimum stok düzeylerinin seçimindeki isabetsizlik üretim
hızının sık sık değiştirilmesini zorunlu kılar. Bu durumda hazırlık maliyetleri
yükseleceği gibi, maksimum makina ve insangücü kapasitesinin altında çalışılır. Düşük
kapasite ile çalışma bir çeşit görünmez maliyet unsuru doğurur. Kapasite kaybı,
verimliliği doğrudan olumsuz yönde etkiler (5).
İşletme düzeyinde eksik kapasite kullanımı üretim maliyetini yükseltmekte ve
mamullerin rekabet yeteneğini düşürmektedir. Eksik kapasite kullanımının bu etkisi
nedeniyle, özellikle gelişmekte olan ülkelerde kalkınmanın ihracat yolu ile
finansmanında önemli darboğaz oluşmaktadır. Kapasite eksikliğine ülkelerin yapısal
özelliklerinin yanısıra pazar ve ölçek ögeleri ile diğer bazı faktörler etkili olmaktadır
(8).
Bu çalışmada, Konya’da tarım iş makinaları imal eden firmaların üretim
kapasiteleri ve kapasite kullanım oranlarına etkili faktörlerin saptanması amaçlanmıştır.
MATERYAL ve METOD
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
113
Araştırmaya konu veriler, Konya il merkezinde yerleşik toplam 21 firmadan
yüz yüze yapılan görüşmeler ile sağlanmıştır. Anket sorularında başlıca şu hususlara
yer verilmiştir:
 Firmaların üretim desenleri ve kapasite durumları,
 Kapasite kullanım oranını etkileyen faktörler,
 Firmalarda çalışanların mesleki dağılımları,
 Kapasite kullanım oranını artırmada talebin rolü,
 Firmalar arası rekabet durumu,
 Firmaların ürün fiyatlarını belirleme şekli,
 Firmaların talebi artırmaya yönelik çabaları,
 Firmaların yöneldiği pazarlar,
 Pazarlamada kullanılan dağıtım kanalları,
 Firmaların piyasada ürün tutundurmada kullandıkları araçlar,
 Firmaların rakiplerine göre durumlarını değerlendirmeleri.
İşletmelerin kapasite kullanma oranları (çalışma derecesi), her bir işletmenin
fiili kapasitesinin teorik kapasitesine oranı ile bulunmuştur (7).
BULGULAR ve TARTIŞMA
Firmaların Üretim Deseni ve Kapasite Kullanım Oranları (KKO)
Konya’da yerleşik tarım iş makinaları imalat işletmeleri, üretim çeşitleri ve
yapısal özelikleri nedeni ile Türkiye tarım iş makinaları imalat sektörünün önemli bir
örneğini oluşturmaktadır. Ele alınan 21 işletmenin 1997 yılı itibariyle ürettiği ürünler
ve bu ürünlerin firmalara göre dağılımı çizelge 1'de verilmiştir.
Çizelge 1. Firmaların ürünleri ve kapasite kulanım oranları
Mamülün Adı
-Kültüvatör
-Kombikürüm
-Tahıl Ekim Makinası
-Diskli Pulluk
-Diskaro
-Harman Makinası
-Derin Kuyu Pompası
-Çayır Biçme Makinası
-Kanatlı Orak Makinası
-Saman Aspiratörü
-Tesviye Küreği
-Pülverizatör
-Santrifüj Gübre Dağıtıcısı
-Goble Disk
-Traktör Kabini
-Pancar Sökme Makinası
-Saman Makinası
Toplam
Firma
Sayısı
1
1
5
1
1
6
5
2
3
5
1
1
2
1
1
1
2
Teorik Kapasite Fiili Kapasite
(Adet/Yıl)
(Adet/Yıl)
3000
1250
1000
400
9850
6220
1000
700
1000
500
6050
2850
850
645
2300
1100
1250
950
1850
1050
300
200
4000
1500
4600
950
1200
700
2000
800
900
360
1350
700
42.500
20.875
KKO
(%)
41.66
40.00
63.15
70.00
50.00
47.11
75.88
47.83
76.00
56.75
66.66
37.50
20.65
58.33
40.00
40.00
51.85
49.12
Çizelge 1’in incelenmesinden de görüleceği gibi, araştırmaya konu 21 firma 17
çeşit tarım alet ve makinaları üretmektedir. Harman makinası 6 ayrı firma; tahıl ekim
makinası, derin kuyu pompası ve saman aspiratörü ise 5 ayrı firma tarafından
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
114
üretilmektedir. Teorik kapasiteye sahip olma bakımından tahıl ekim makinası ilk
sırayı almakta (9850), bunu sırasıyla harman makinası (6050) ve santrifüj gübre
dağıtıcısı izlemektedir. Fiili kapasite olarak ilk sırayı tahıl ekim makinası (6220)
almakta, bunu harman makinası (2850) ve kültüvatör (1250) izlemektedir. Kapasite
kullanım oranı bakımından ilk sırayı kanatlı orak makinası (%76,00) almakta, bunu
sırasıyla derin kuyu pompası (%75,88) ve diskli pulluk (%70,00) izlemektedir. En
düşük kapasite kullanım oranı santrifüj gübre dağıtıcısında (%20,65) bulunmuştur.
Firmalardan sadece 1’i (%4,67) tek vardiya çalışmada işletmesinin kapasite kullanım
oranını yeterli bulurken, 20 firma (%95,24) işletmelerinin kapasite kullanım
oranlarını yetersiz bulmaktadır.
Çizelge 2. Firmaların kapasite kulanım oranını etkileyen faktörler
Faktörler
Oran (%)
-Piyasa Koşulları
23.28
-Talep Yetersizliği
5.48
-Pazarlama Yetersizliği
12.34
-Rekabet Yoğunluğu
23.28
-Hammadde Temin Yetersizliği
6.85
-Sermaye Yetersizliği
17.81
-Makine Teçhizat Yetersizliği
5.48
-İşgücü Yetersizliği
5.48
Çizelgenin incelenmesinden görüleceği gibi, firmalara göre kapasite kullanım
oranını etkileyen en önemli faktörler piyasa koşulları (%23,28), rekabet yoğunluğu
(%23,28), sermaye yetersizliği (%17,81) ve pazarlama yetersizliği (%12,34)
olmaktadır.
Firma Çalışanlarının Durumu
Konya’da tarım alet ve makinaları üreten firmalarda genel olarak yedi farklı
statüde çalışan bulunmaktadır. Bunların sayısal ve oransal dağılımı çizelge 3’de
verilmiştir.
Çizelge 3. Firmalarda çalışanların dağılımı
Personel Grubu
Sayısı
Oranı
(Adet)
(%)
-Yönetici
44
6.07
-Mühendis
11
1.52
-Teknisyen
10
1.38
-İdari Personel
54
7.45
-Pazarlamacı
17
2.34
-Vasıflı İşçi
417
57.52
-Vasıfsız İşçi
172
23.72
Firmalarda çalışanların %57,52'si (417) vasıflı işçi, %23,72’si (172) vasıfsız
işçi olurken, teknik personelin (mühendis, teknisyen) genel oranı %2,90 (21) gibi
oldukça düşük bir değerde kalmaktadır. Aynı şekilde pazarlama elemanı da %2,34
(17) gibi son derece düşük bir değerdedir.
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
115
Kapasite Kullanım Oranını Artırmada Talebinin Rolü
Firmalar, ürünlerine olan talebi belirleyen faktörleri çizelge 4’de aşağıdaki
şekilde belirtmişlerdir.
Çizelge 4. Talebin belirlenmesinde etkili faktörler
Talebi Etkileyen Faktörler
-Piyasa fiyatı
-Maliyetler
-Piyasadaki genel talep durumu
-Lider işletmelerin fiyatları
-İşletmeler arası fiyat rekabeti
-İklim Koşulları
-Enflasyon
-Hükümet politikaları
-Kalite
Oran (%)
11.84
10.53
10.53
3.95
11.84
17.10
21.05
11.84
1.32
Firmalara göre, ürettikleri mamullere olan talebi belirleyen faktörlerin başında
enflasyon (%21,05) gelmektedir. Bunu sırasıyla o sezonki iklim koşulları (%17,10),
hükümet politikaları (%11,84), firmalar arası fiyat rekabeti (%11,84) ve piyasa
fiyatları (%11,84) izlemektedir. Kalite %1,32 ile oldukça düşük değerde bir etkiye
sahip bulunmaktadır.
Firmaların Rekabet Durumu
Firmaların sektörlerindeki rekabet durumunu değerlendirmelerine ilişkin
sonuçlar, çizelge 5’de verilmiştir.
Çizelge 5. Sektördeki rekabet durumu
Rekabet Derecesi
-Oldukça Yoğun
-Yoğun
-Orta Derecede
Firma Sayısı
13
7
1
Oran (%)
61.91
33.33
4.76
Firmalara göre sektörde oldukça yoğun bir rekabet yaşanmaktadır (%61,91).
Nitekim firmalardan %85,71’i (18) rakip firmaların faaliyetlerini yakından takip
ettiklerini, üretim ve pazarlama faaliyetlerini buna göre yürüttüklerini ifade etmişlerdir.
Mamül Fiyatlarının Belirlenme Şekli
Firmalardan %47,62’si (10), ürettikleri mamulün fiyatını maliyete yönelik
olarak belirlediklerini, %19,05’i (4) ise cari piyasa fiyatlarını esas aldıklarını
belirtmişlerdir. %33,33’ü (7) ise her iki yöntemi de dikkate alarak belirlediklerini ifade
etmişlerdir.
Firmalardan %95,24’ü (20), benzer mamullerin fiyatları arasında müşteri
bakımından önemli bir farkın bulunduğunu ifade ederek, talebi artırmak için çizelge
6’da verilen hususları dikkate aldıklarını belirtmişlerdir.
Çizelge 6. Firmaların talebi artırmaya yönelik çabaları.
Talebi Artırma Çabaları
Oran (%)
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
-Maliyeti düşürme
-Kaliteyi yükseltme
-Reklama önem verme
-Satın alma kolaylıkları sağlama
-Yeni pazarlama olanakları sunma
-Teknik destek verme ve servis sağlama
-Garanti süresi tanıma
116
10.00
17.75
11.25
17.50
8.75
16.25
17.50
Çizelgeden de görüleceği üzere, firmalara göre talebin artırılmasında kaliteyi
yükseltme (%17,75) ilk sırayı almaktadır. Bunu satın alma kolaylıkları sağlama
(%17,50) ve garanti süresi tanıma (%17,50) takip etmektedir. Teknik destek ve servis
hizmetleri de %16,25 gibi bir oranla önemli bir başka husus olarak göze çarpmaktadır.
Firmaların Yöneldiği Pazarlar
Firmaların %57,14’u (12) sadece iç pazara yönelik olarak çalışmaktadır.
%42,86’sı (9) ise hem iç pazara, hem de dış pazara yönelik olarak faaliyet
göstermektedir. Dış pazara mal veren firmalar, bu faaliyetlerini tümüyle aracı
kuruluşlar marifetiyle yürütmekte, doğrudan dış pazarla irtibatları bulunmamaktadır.
Üretilen mamulün yaklaşık olarak %10’u ihraç edilmektedir
Yurt dışına satışı yapılan mamullerin cinsi ve miktarları çizelge 7’de verilmiştir.
Çizelge 7. İhraç edilen mamuller ve miktarları
Mamulün Cinsi
-Harman Makinası
-Diskli Pulluk
-Ot Tırmığı
-Tahıl Ekim Makinası
-Saman Aspiratörü
-Tamburlu Çayır Biçme Makinası
-Kültüvatör
-Saman Makinası
-Parmaklı Çayır Biçme Makinası
Miktarı
(Adet)
500
420
400
190
150
150
100
95
35
Oran
(%)
24.51
20.59
19.61
9.31
7.35
7.35
4.90
4.66
1.72
Çizelgelerden de görüldüğü gibi dışsatımda en fazla pay %24,51 (500) ile
harman makinasına aittir. Bunu %20,50 (420) ile pulluk ve %19,61 (400) ile ot tırmığı
izlemektedir..
Firmaların Dağıtım Kanalları
Firmaların ürettikleri tarım alet ve makinaları pazarlama ve dağıtım kanalları
çizelge 8’de verilmiştir.
Çizelge 8. Firmaların ürettiği mamulleri dağıtım kanalları ve oranları
Pazarlama Şekli
Oran (%)
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
-Bayiler Aracılığıyla
-Tarım Kredi Kooperatifleri Aracılığıyla
-Kendi Çabalarıyla
-Fabrikadan Direkt Satış
-Panko Birlik Aracılığıyla
117
36.10
27.38
24.14
6.43
5.95
Çizelgeden de görüleceği üzere firmalar ürettikleri mamullerin %30,57 sini
kendi gayretleri ile satarken; %69,43’ünü bayiler, Tarım Kredi Kooperatifleri ve
Panko Birlik aracılığıyla pazarlamaktadırlar.
Firmaların piyasaya girmede kullandıkları araçların dağılımı ise çizelge 9'da
verilmiştir.
Çizelge 9. Firmaların piyasaya girmede kullandıkları araçlar
Araçlar
-Kişisel Gayret
-Reklam
-Halkla İlişkiler
-Satış Geliştirme Araçları
Oran (%)
45.16
32.26
16.13
6.45
Çizelgeden de anlaşılacağı gibi, firmaların mamullerini pazarlamada en önemli
unsur %45,16 ile kişisel çabaları olmaktadır. Reklam ise %32,26 ile ikinci sırada
gelmektedir.
Firmaların, modern pazarlama araçları kullanmasına ilişkin tercihleri ise çizelge
10’da verilmiştir.
Çizelge 10. Firmaların modern pazarlama araçlarını kullanma oranları
Modern Pazarlama Araçları
Oran (%)
-Vadeli Satış
26.15
-Satış Sonrası Hizmetler
26.15
-Satış Garantisi
24.62
-Reklam
15.39
-Halkla İlişkiler
7.69
Firmaların modern pazarlama aracı olarak değerlendirmelerinde ilk sırayı
%26,15 ile vadeli satış ve yine aynı oranla satış sonrası hizmetler almaktadır. Satış
garantisi ise %24,62 ile üçüncü sırada yer almaktadır.
Firmaların Pazarlamada Karşılaştıkları Sorunlar
Firmaların pazarlama alanında karşılaştıkları sorunlara ilişkin hususlar çizelge
11’de verilmiştir.
Çizelge 11. Firmaların pazarlama alanında karşılaştıkları sorunlar
Pazarlamada Karşılaşılan Sorunlar
Oran (%)
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
-Rakip Firma Çokluğu Nedeniyle Yoğun Rekabet
-Fiyatların Yüksek Olması
-Pazarın Daralması
-Mamul Tanıtımının İyi Yapılamaması
-Talep Yetersizliği ve Belirsizlikler
-Aracı Kuruluşlarla Anlaşmazlık
118
31.15
24.59
14.75
14.75
9.84
4.92
Firmaların pazarlama alanında karşılaştığı en önemli sorun %31,15 ile
sektördeki rakip firma çokluğuyla yoğun rekabet olmaktadır. Bunu %24,59 ile
fiyatların yüksek olması, %14,75 ile pazarın daralması ve yine %14,75 ile mamul
tanıtımının iyi yapılamaması izlemektedir.
Firmaların Rakiplerine Göre Durumu
Firmaların rakiplerinin durumuna göre kendi işletmeleri ve mamulleri
hakkındaki değerlendirmeleri çizelge 12’de verilmiştir.
Çizelge 12. Firmaların rakiplerine göre durumlarının değerlendirilmesi
Çok kötü
(1)
Müşteri siparişine uygun üretim
Mamul teslim zamanı
Dağıtım güvenirliği
Yeni mamul dizaynı
Servis ve satış sonrası hizmetler
Mamul fiyatı
Mamul kalitesi
Kötü
(2)
Aynı
(3)
İyi
(4)
Çok iyi
(5)
Ortalama
1
5
1
1
4
3
9
3
6
10
11
12
11
6
10
9
11
8
5
7
2
7
4.09
4.52
4.24
4.05
4.19
3.29
4.09
4
1
Çizelge 12’nin incelenmesinden de görüleceği gibi, firmalar rakiplerine göre
mamul teslim zamanı (4,52) ve dağıtım güvenilirliği (4,24) konusunda kendilerini iyi
konumda, mamul fiyatı konusunda ise diğer firmalarla yaklaşık olarak aynı düzeyde
bulmaktadırlar.
Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde şu tespitler yapılabilir:
1.Konya’da tarım alet ve makinaları üreten firmaların ortalama kapasite
kullanım oranları (KKO) %49,12 olarak bulunmuştur. Tarım alet ve makinaları
bazında en yüksek KKO %76,00 ile kanatlı orak makinasında, %75,88 ile de derin
kuyu pompasında bulunmuştur. En düşük KKO ise %20,65 ile santrifüj gübre
dağıtıcısında bulunmuştur. Firmalar, işletmelerinin KKO’larını %95,24 gibi yüksek bir
oranla yetersiz bulmuşlardır.
2.Firmaların KKO’nını etkileyen faktörlerin başında %23,28 ile piyasa koşulları
ve yine aynı oranla rekabet yoğunluğu gelmektedir.
3.Firmalarda çalışanların dağılımında teknik personel ve pazarlama elemanı
sayısının çok düşük düzeyde kaldığı görülmektedir. Firmaların çağın gerektirdiği
yoğun rekabet ortamında ayakta kalabilmeleri için teknik personel ve pazarlama
elemanı istihdamına önem vermeleri gerekmektedir.
4.Firmalara göre talebi etkileyen unsurların başında enflasyonist ortam
gelmektedir. Bunu iklim şartlarının etkisi izlemektedir.
5.Firmalar sektörde oldukça yoğun bir rekabetin yaşandığını belirtmektedirler.
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
119
6.Firmalar mamul fiyatlarını büyük oranda maliyete yönelik olarak
belirlemektedirler. Cari piyasa fiyatlarını da mamul fiyatlarını belirlerken dikkate
almaktadırlar.
7.Talebi artırmaya yönelik çabalar ise kaliteyi yükseltme, satın alma kolaylığı
sağlama ve servis imkanları konularında odaklaşmaktadır.
8.Firmalar daha çok iç pazara yönelik olarak çalışmaktadırlar. Bölgede üretilen
araçların yaklaşık %10’u dış pazarlara gönderilmektedir. Dış pazara gönderilen
ürünler içerisinde harman makinası %24.51 ile ilk sırayı almaktadır. Bunu %20,50 ile
diskli pulluk izlemektedir.
9.Firmalar ürünlerini büyük oranda bayiler aracılığı ile pazarlamaktadırlar.
Tarım Kredi Kooperatifleri de önemli bir dağıtım kanalı olarak görünmektedir. Ayrıca
firmalar kendi çabalarıyla da önemli bir pazarlama potansiyeline sahiptirler.
10.Firmalar pazarlama araçları olarak en çok kişisel gayret ve reklam
unsurlarını kullanmaktadırlar. Bu arada modern araçlar olarak da vadeli satış, servis ve
bakım hizmetleri ile satış garantisi gibi araçları kullanmaktadırlar.
11.Firmalar pazarlama alanında en çok rakip firma çokluğu nedeniyle yoğun
rekabetten etkilenmektedirler.
12. Firmalar rakipleri ile kendilerini değerlendirdiklerinde ürünlerinin kalitesini
ve üretim faaliyetlerini genel olarak iyi bulmaktadırlar. Sadece fiyat konusunda
aralarında pek fark olmadığını bildirmektedirler.
Sonuç olarak, Konya'da yerleşik tarım alet ve makinaları imalat işletmelerinin
kapasite kullanım oranı ortalamasının %49,12 gibi bir oranla oldukça düşük olduğu,
firmaların işletmelerinin çalışma derecesini yükseltecek çabaları tam olarak
uygulayamadıkları anlaşılmaktadır. Firmalar, ürettikleri tarım alet ve makinalarını
tüketiciye arzda geleneksel satış yöntemlerini uygulamaktadırlar. Çiftçilerin satın alma
gücünün düşük olmasının yanı sıra ülke ekonomisindeki belirsizlikler de talebi olumsuz
yönde etkileyen başlıca faktörler olmaktadır. Firmaların, talebin artması yönünde
yapabilecekleri uygulamalar olarak teknolojik yeniliklere sahip fonksiyoner makine
imalatına ağırlık vermeleri, çiftçilere cazip gelecek yeni pazarlama olanaklarını
sunmaları ve dış pazar olanaklarını zorlamaları gibi hususlar önerilebilir. Düşük
kapasite
ile çalışmanın işletmeye görünmez maliyet yüklediği ve işletmenin
verimliliğini olumsuz yönde etkilediği daima göz önünde tutulmalıdır.
KAYNAKLAR
1. Anonymous, Tarım Alet ve Makinaları İmalat Sanayi. DPT Yedinci Beş Yıllık
Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 128, 1995.
2. Anonymous, Tarım Alet ve Makinaları İmalat Sanayi. DPT Altıncı Beş Yıllık
Kalkınma Planı Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 199, 1991
3. Demir, L., Tuncer, İ.K., Kirişçi, V., Elmas, C., Kahramanmaraş İl'indeki Tarım
Makinaları İmalatçıları ve Sorunları. Tarımsal Mekanizasyon 16. Ulusal
Kongresi, 5-7 Eylül Bursa, 25-34, 1995.
4. Kadayıfçılar, S.,Öztürk, R., Acar, A.İ., Tarımsal Mekanizasyon Derecesinin
Değerlendirilmesi. Tarım Makinaları Bilimi ve Tekniği Dergisi.Cilt 2, No: 1,
1-4, 1990.
Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi
Tekirdağ
120
5. Kobu, B., Üretim Yönetimi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, İşletme İktisadı
Enstitüsü Araştırma ve Yardım Vakfı Yayın No: 01, İstanbul, 601, 1996.
6. Peker, A., Konya Yöresinde Tarımsal Mekanizasyon Araçları İmalat Potansiyeli.
Basılmamış Doktora Semineri, Ankara, 1986.
7. Tekin, M., Üretim Yönetimi. Cilt 1, Arı Ofset Matbaacılık, Konya, 1996.
8. Tekin, M., Konya Sanayi Bölgesi Verimlilik Araştırması. Selçuk Üniversitesi
Yayınları: 88, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları No: 2, Konya, 85,
1991.
9. Tüfekçi, G., Gelecek Bin Yılda Pazarlama. Ad Business Dergisi, 1/98, İstanbul,
84-86, 1998.