PROPAN

PROPAN
GBF No:08
91/155/EC ve Güvenlik Bilgi Formu Hazırlama Usul ve Esasları
Tebliği’ne (11 Mart 2002-24692) uygun olarak hazırlanmıştır.
Hazırlama Tarihi: Eylül 2004
Yeni Düzenleme Tarihi: ---Revizyon No: 0
Sayfa: 1 / 5
1 KİMYASAL ÜRÜN VE FİRMA KİMLİĞİ
Birleşik Oksijen Sanayi A.Ş.
Gebze Organize Sanayi Bölgesi P.K. 80 Gebze
41480 Kocaeli, Türkiye
Telefon: 90 262 751 01 00
Faks
: 90 262 751 01 15
Web adresi: www.bos.com.tr
E-mail: [email protected]
Ürün Adı
: Propan
Kimyasal Adı
: Propan
Kullanım Alanı
: İtici gaz olarak, yakıt, sınai soğutucu ve termostat dolumlarında kullanılır. Isınma
ve ısıtma uygulamaları ile alevle kesme uygulamalarında kullanılır.
2 BİLEŞİM, BİLEŞENLER İLE İLGİLİ BİLGİ
BİLEŞEN
Propan
Formül: C3H8
Cas No:74-98-6
% HACİM
95.00’den
99.9’a kadar
Par-Pat Tüzüğü
Yoktur
PEL – OSHA(2)
1000 PPM
TLV – ACGIH(3)
Basit Boğucu
LD50 veya LC50 (5)
Yoktur
(2) PEL – OSHA: A.B.D İş Güvenliği İşçi Sağlığı İşçi Sağlığı İdaresi’ nce İzin Verilen Maruz Kalınma
Sınırı
(3) (4) TWA: 8 saatlik işgünü boyunca maruz kalınabilecek ortalama miktar
(5) LD: Farelerde öldürücü miktar, LC: Farelerde öldürücü konsantrasyon
11.07.1993 Tarih 21634 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği'ne göre
tehlikeli madde olarak sınıflandırılmıştır.
3 TEHLİKELERİN TANIMLANMASI
Acil durum gözden geçirmesi
Renksiz parlayıcı gazdır. Suni olarak kokulandırılmıştır. Isı, kıvılcım ve alevden uzak tutulmalıdır.
Basit boğucudur. Bu ürün oksijen içermez ve kapalı alanda sızarsa, boğulmaya neden olabilir.
Propan
2/ 5
Ortamdaki oksijen seviyesinin %19.5’in üzerinde olması sağlanmalıdır. Basit hidrokarbonlar yüksek
miktarlarda tahrişe ve merkezi sinir sistemi depresyonuna neden olabilir. Ürün basınç altındadır. Tüpler
50°C’ın altında kullanılmalı ve muhafaza edilmelidir.
Göze etkileri
Ürün, oda sıcaklığında gaz halinde olduğundan göze olumsuz bir etki beklenmez. Sıvı propan ile temas
geçici tahrişe neden olabilir.
Deriye etkileri
Ürün, oda sıcaklığında gaz halinde olduğundan deriye olumsuz bir etki beklenmez.
Yutma etkileri
Ürün oda sıcaklığında gaz halinde olduğundan, yutma olasılığı yoktur.
Solunuma etkileri
Ürün pek toksik sayılmaz. Basit hidrokarbonlar yüksek miktarlarda olduklarında gözleri, mukoza
zarını ve solunum sistemini tahriş edebilir. Basit boğucuların neden olduğu oksijen yetersizliği
belirtilen etkileri içerir: Hızlı solunum, idrakte azalma, adele koordinasyonunda bozukluk, yanlış karar
verme, tüm algılamalarda azalma, duygusal dengesizlik ve yorgunluk. Boğulma etkisi ilerledikçe, mide
bulantısı, kusma, yere yıkılma ve bilinç kaybı olabilir, daha sonra kasılma, koma ve ölümle
sonuçlanabilir.
Gebelik sırasında oksijen yetersizliğinin insanlarda ve deney hayvanlarında anormal gelişmelere neden
olduğu görülmüştür.
Gaza maruz kalındığında ağırlaşan tıbbi durumlar
Bilinmiyor.
4 İLK YARDIM UYGULAMALARI
Gözler
Doktora danışmadan göze merhem veya yağ sürülmemelidir. Ağrı varsa, hasta teşhis ve tedavi için bir
göz hastalıkları uzmanına götürülmelidir.
Deri
Gerek yok.
Yutma
Ürün oda sıcaklığında gaz halde olduğu için yutma olasılığı çok düşüktür. Yutulması halinde hemen bir
hastahaneye götürülmelidir.
Solunum
AŞIRI MARUZ KALINAN TÜM VAKALARDA DERHAL TIBBİ MÜDAHALE ZORUNLUDUR.
KURTARMA PERSONELİNDE SOLUNUM CİHAZI BULUNMALIDIR. Etkilenen kişiye yardım
edilerek gazla kirlenmemiş bir alana götürülmeli ve temiz hava soluması sağlanmalıdır. Gazla
kirlenmiş alandan çabuk uzaklaşmak çok önemlidir ve eğer nefes alma durursa suni solunum ve oksijen
takviyesi uygulanmalıdır. Daha sonraki tedavi semptomatik ve destek tedavi olmalıdır.
5 YANGIN İLE MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Yangın ve patlama tehlikesi
Parlayıcı gazdır. Propan havadan daha ağır olduğundan uzaktaki bir tutuşturma kaynağına kadar
yayılabilir. Kullanma ve saklama alanlarında sigara içilmesine müsaade edilmemelidir. Yangın
ortamında kaldığı zaman tüp hararete bağlı artan basınçtan dolayı şiddetle yırtılabilir.
Söndürme aracı
Su, karbondioksit, kuru kimyevi toz.
Yangın ile mücadele talimatı
Mümkünse, gaz akışı durdurulmalıdır. Isıya maruz kalan tüpleri soğutmak için su püskürtülmelidir.
Yangının sönmesine rağmen gaz akışı hala kesilememişse havada alevlenebilir veya patlayıcı karışım
oluşmasını engellemek için gazın yayıldığı alan iyice havalandırılmalıdır. Tutuşturucu kaynaklar
etkisiz hale getirilmelidir.
Propan
3/ 5
Yangın alevi yakındaki tüplere ulaşıyorsa BLEVE (Kaynayan Sıvı Buharı) patlaması meydana
gelmemesi için çok dikkatli olunmalıdır. Tüplerin ve kapların içindeki sıvı seviyesinin üzerine gelecek
şekilde uzaktan yaklaşık 2,000 litre/dak. su püskürtülmelidir. Yangının yakınındaki çalışan sayısı
azaltılmalı ve tüm çevre boşaltılmalıdır. Yangının sönmesinden sonra da, aleve maruz kalan tüplere
uzaktan su püskürterek soğutmaya devam edilmelidir.
6 KAZA SONUCU GAZ YAYILMASINA KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER
Tüm tutuşturucu kaynakları hemen etkisiz hale getirilmelidir. Tehlike bölgesinde sigara içilmemeli,
hiçbir alev, ateş veya kıvılcım olmamalıdır. Etkilenen bölgeden tüm çalışanlar tahliye edilmelidir.
Uygun koruyucu donanım kullanılmalıdır. Sızıntı gaz kullanıcısının donanımında ise, onarıma
başlamadan önce, gaz borularını mutlaka inert gaz ile süpürülmelidir. Sızıntı tüpte veya tüp vanasında
ise, 1. Bölümde belirtilen BOS tesisi aranmalıdır.
7 KULLANMA VE DEPOLAMA
Elektrik sınıflandırması: Sınıf 1, Grup B.
Propan sistemi ile ilgili tüm hatlar ve donanım topraklanmalı ve hat üzerinde flanş gibi süreksizlik
noktalarında iletkenliği sağlamak için köprüleme yapılmalıdır. Tüm donanım kıvılcım çıkartmaz ve
patlama –korumalı (explosion-proof) olmalıdır.
Depolama ve kullanım alanlarına “SİGARA İÇİLMEZ VE AÇIK ALEV KULLANILMAZ” yazılı
uyarı levhaları asılmalıdır. Depolama alanlarında tutuşturma kaynağı bulunmamalıdır.
Propan sadece iyice havalandırılmış yerlerde kullanılmalıdır. Tüp vanası her kullanımdan sonra ve tüp
boşaldığında kapatılmalıdır. Tüpler sürüklenmemeli, kaydırılmamalı veya yuvarlanmamalıdır. Tüplerin
taşınmasında tüp arabaları kullanılmalıdır. Tüpler, tüp dolum basıncından daha düşük basınçta çalışan
boru veya tesisata bağlanacak ise basınç düşürücü regülatör kullanılmalıdır. Tüp hiçbir şekilde ürünün
tüpten çıkış hızını yükseltmek için ısıtılmamalıdır. Tüpe geri dönüşü önlemek için çıkış hattı üzerinde
alev tutucu ve geri döndürmesiz vana (check valve) kullanılmalıdır. Oksijenle kesme ve kaynak
işleminde kullanılan propan hortumunun hamlaca bağlı ucuna geri döndürmesiz vana (check valve),
basınç düşürücüye bağlı ucuna ergiyen metal tapalı alev tutucu takılmalıdır. Aynı donanım oksijen
hortumunun iki ucuna da takılmalıdır. Bu yöntemle, çok sıkça rastlanan alev geri tepmesi olayı
önlenmiş olur.
Gaz kesinlikle tüpten başka bir tüpe veya kaba aktarılmamalıdır.
Tüpler fiziksel hasardan korunmalıdır. Serin, kuru, iyice havalandırılmış, parlayıcı ve yanıcı
maddelerden uzak, yoğun trafik olan yerlerin ve acil çıkışların uzağında tutulmalıdır. Mümkünse tüpler
üstü sundurmayla örtülmüş ve diğer binalarla bitişik olmayan yerlerde depolanmalıdır. Tüplerin
depolandığı yerde sıcaklık 50°C’yi aşmamalıdır. Tüpler düşme veya devrilmelerini önlemek için dik
olarak ve sağlam şekilde depolamalıdır. “İlk giren – ilk çıkar’’ envanter sistemi kullanılarak dolu
tüplerin uzun zaman depoda kalmaları önlenmelidir.
GAZ TÜPLERİ İÇİN GENEL UYARI: Hiçbir zaman basınçlı gaz tüpleri veya kriyojenik (çok düşük
sıcaklıklarda sıvılaştırılmış) gaz tüpleri (LC’ler) kapalı bir alanda örneğin otomobil bagajında, minibüs
içinde veya station vagon aracın içinde taşınmamalıdır. Bir kaçak yangın, patlama, boğulma veya
zehirlenmeye neden olabilir.
8 MARUZ KALMA KONTROLLERİ, KİŞİSEL KORUNMA
Gazın bir yerde birikmesini engellemek için yerel havalandırma, parlayıcı karışımların oluşmasını
önlemek için genel havalandırma yapılmalıdır. Düşük miktarlarla çalışırken bir havalandırma fanına
bağlı davlumbaz kullanılabilir. Ürün sürekli aynı yerde kullanılıyorsa ve kaçak yapma olasılığı varsa o
alandaki tüm elektriki donanım parlayıcı ortamlarda kullanılan cinsten olmalıdır. Bunun için ilgili
elektrik standartlarına bakılmalıdır.
İşe uygun el, vücut ve yüzü koruyucu ekipman kullanılmalıdır.
Propan
4/ 5
9 FİZİKSEL VE KİMYASAL ÖZELLİKLER
Fiziksel Hali (gaz, sıvı, katı)
Gazın özgül ağırlığı (21°C ve 1 Atm’de) (hava=1)
Gaz
1.5
Kaynama noktası (1 Atm’de)
Ergime Noktası (1 Atm)
-42.04°C
-188 °C
Kritik Nokta
Parlama noktası
97°C, 42.5 bar
-104°C
Çözünürlük (H2O)
Koku eşiği
75 mg/l
Uygulaması yok
Koku ve görünüm
Patlama sınırları
Renksiz, özel olarak kokulandırılmış
Havanın ağırlıkça %2,2-9,5
Kendiliğinden tutuşma sıcaklığı
Buhar Basıncı (20°C’de)
8.3 bar
470°C
Not : Bar cinsinden verilen tüm değerler mutlak (absolute) basınçtır.
10 KARARLILIK VE REAKTİVİTE
Hava ile parlayıcı karışım oluşturabilir.
Oksitleyici malzemelerle şiddetli reaksiyona girebilir.
11 TOKSİKOLOJİK BİLGİ
Gebelik sırasında oksijen eksikliği insanlarda ve deney hayvanlarında gelişim bozukluklarına neden
olmuştur.
12 ÇEVRE BİLGİSİ
Yayınlanmış herhangi bir veri yoktur.
13 BERTARAF BİLGİLERİ
Tüpte kalan gaz veya kullanılmayan gaz havaya atılmamalıdır. Tüp (veya gazın içinde bulunduğu
başka cins bir kabı) uygun tehlike ikaz etiketi üzerinde olarak, valf muhafazası veya tüp kapağı takılı
olarak, varsa valf tapası takılı olarak, BOS' a veya BOS Yetkili Satıcısı' na iade edilmelidir.
Kullanılmayan gaz BOS işletme sahalarında uygun şekilde bertaraf edilecektir.
14 ULAŞIM BİLGİLERİ
Parametre
A.D.R.
Tehlike
sınıfı
2
Doğru sevk
adı
PROPAN
Tehlike
sınıf kodu
2F
Etiket
bilgisi
2.1
Tanımlama
no
UN 1978
Sevk etiketi
PARLAYICI
GAZ
15 MEVZUAT BİLGİLERİ
TS EN 720 – 1’ e göre:
Kod Numarası 2100 - Tutuşabilir (havada tutuşabilme sınırlarına sahip olan gazdır). LC50, 15000
ppmV’den büyük olduğunda boğucu. 35 bar ve daha düşük basınçta sıvılaştırılmış. Korozif olmayan
gaz.
11.07.2003 tarih 21634 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Tehlikeli Kimyasallar Yönetmeliği’ne göre;
Mevzuat risk ibareleri:
R 13 – Şiddetli alevlenebilir sıvılaştırılmış gaz
Mevzuat güvenlik tavsiyeleri:
S 9-Kabı çok iyi havalandırılan ortamda muhafaza edin.
S 16-Tutuşturucu kaynaklardan uzak tutun - sigara içmeyin.
S 33-Statik elektrik boşalımlarına karşı önlem alın.
Propan
5/ 5
16 DİĞER BİLGİLER
BOS’a ait veya BOS’ un dağıtımını yaptığı basınçlı gaz tüpleri BOS A.Ş’nin açık yazılı izni olmadan
başka bir kuruluş tarafından tekrar doldurulamaz.
Sözlü olarak verilmiş ve ima edilmiş garantilerin reddedilmesi
Bu belgenin hazırlanışında mümkün olduğunca özen gösterilmesine rağmen, BOS A.Ş. olarak herhangi
bir garanti verilmesi ve burada bulunan bilgilerin doğru ve eksiksiz olmalarına ilişkin bir iddia da
bulunulması söz konusu değildir. Bu bilgilerin kullanıcının amaçlarına uygunluğu ile ilgili veya
kullanımından doğan sonuçlardan dolayı BOS A.Ş. hiçbir sorumluluk kabul etmez. Gerçek ve/veya
tüzel kişiler burdaki bilgileri kendi özel amaçlarına uygunluğu konusunda kendileri karar vermelidir.