cerrahide etik ve hukuk

5. ULUSLARARASI TIP ETİĞİ
VE TIP HUKUKU KONGRESİ
5. International Congress on
Medical Ethics and Medical Law
CERRAHİDE ETİK VE HUKUK
ETHICS AND LAW IN SURGERY
Istanbul, 5 Kasım 2015
Istanbul, 5 November 2015
Kurucu Üye Av. Mete Erdemir Anısına
Dedicated to Founded Member Iur. Mete Erdemir
ONURSAL BAŞKANLAR/HONORARY PRESIDENTS
Prof. Dr. Ayşegül Demirhan Erdemir
Prof. Dr. Elmar Doppelfeld
Prof. Dr. Giorgio Zanchin
BAŞKANLAR/ CONGRESS PRESIDENTS
Prof. Dr. Ahmet Dinççağ
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Genel Cerrahi ABD
Prof. Dr. Arın Namal
İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik ABD
YER/PLACE
Istanbul Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezi, Beyazıt Istanbul
Istanbul University Congress and Culture Center, Beyazıt Istanbul
İLETİŞİM/CONTACT
Prof. Dr. Arın Namal
[email protected]
PROGRAM-PROGRAMME
8.45-.9.00
KAYIT-REGISTRATION
9.00-09.30
AÇILIŞ KONUŞMALARI-OPENING SPEAKINGS
9.30-10.00
ÖZEL KONFERANS/SPECIAL CONFERENCE
MODERATÖR/MODERATOR: Prof. Dr. Ayşegül Demirhan Erdemir
Medical Research on Removed Human Tissues
Prof. Dr. Elmar Doppelfeld (GERMANY)
10.00-10.30
ÖZEL KONFERANS/SPECIAL CONFERENCE
MODERATOR: Prof. Dr. Arın Namal
Averroism and Sunrise of the Padua University School of Medicine
Prof. Dr. Giorgio Zanchin (ITALY)
OTURUM 1/SESSION 1
10.30.-12.30 Cerrahide Etik ve Hukuk Paneli/Panel of Ethics and Law in Surgery
Cerrahi, hastanın ölüm korkusunu en yüksek düzeyde yaşadığı bir alandır.
Ameliyat indikasyonu konmadan önce jinekolojik, ürolojik ve rektal muayeneler hastalarda
utanma ve tedirginlik yaratmaktadır. Sadece bu nedenle doktora başvuru gecikmekte ve
malignite evresini artırmaktadır. Bu utanma duygusunu yenerek doktora başvuran hastalara
ameliyat indikasyonu söylendiğinde ölüm korkusu devreye girmektedir.
İşte bu nedenlerle doktorun hastayla kuracağı iletişim, konuşma süresince seçeceği kelimeler,
davranış ve tavırları utanma ve ölüm korkusunu hastaya yaşatmamalıdır. Hastaya öncelikle
huzur ve güven duygusu verilebilmeli; hasta doktorun yanından ayrılırken endişe ve telaş
içinde olmamalı, "Doktorumu buldum, bana yardım edecek, şifaya kavuşacağım" duygusunda
olmalıdır.
Bu paneldeki amaç, uzun meslek yılları içinde edindikleri mesleki-bilgi ve
becerilerini aktarmak ve etik duyarlılık kazandırmayı hedeflemek olan Cerrahi Hocaların
hasta-hekim iletişimindeki deneyimlerini yetişmekte olan genç Cerrahlara anlatıp, cerrahi
kliniklerde etik konusunu paylaşmak ve tartışmaktır.
MODERATÖR/MODERATOR:
Prof. Dr. Ahmet Dinççağ
KONUŞMACILAR/SPEAKERS:
Prof. Dr. Haluk Ander
Prof. Dr. Erbuğ Keskin
Prof. Dr. Arın Namal
Prof. Dr. İlgin Özden
Prof. Dr. Atıl Yüksel
Yrd. Doç. Dr. Ayşen Yavru
Yrd. Doç. Dr. Hamide Tacir
12.30-13.30
Öğle Yemeği-Lunch
OTURUM 2/SESSION 2
MODERATÖR: Prof. Dr. Seyfettin Uludağ- Prof. Dr. Kadircan Keskinbora
13.30-13.50
Berlin/Almanya'da Terminal Dönem Hastaları ve Hospiz Bakımı
[Görsel sunum eşliğinde etik bir değerlendirme]
Terminal Stage Patients and Hospice Care in Berlin/Germany
[An ethical evaluation with visual presentation]
Doç. Dr. Çağatay Üstün
13.50-14.10
Etik ve Hukuk Açısından Yaşamın Son Döneminde Sorunlar
Problems related to end-of-life care: An evaluation from the perspectives of Medical Ethics
and Medical Law
Doç. Dr. Murat Civaner
14.10-14.30
Cerrahi Müdahalelerde Hekimin Hukuki Sorumluluğu
Legal Liability of Physicians ın the practise of surgery
Doç. Dr. Fulya İlçin Gönenç
14.30-15.00
KAHVE ARASI-COFFEE BREAK
15.00-15.20
Yenidoğan Döneminde İnvazif Girişimler ve Etik
Invasive Procedures During the Neonatal Period and Ethics
Doç. Dr. Elif Vatanoğlu Lutz
15.20-15.40
Ortopedi ve Travmatolojide Güncel Etik Yaklaşimlar
Current Ethical Approaches in Orthopedics and Traumatology
Doç. Dr. Namık Şahin
15.40-16.00
Klinik Eczacılık Uzmanlığı ve Etik
Clinical Pharmacy and Ethics
Yard. Doç. Dr. Mahmut Tokaç
16.00-16.20
Cerrahide Etik Sorunlar
Ethical Issues in Surgery
Yard. Doç. Dr. Mahmut Gürgan
16.20-.16.50 TARTIŞMA/DISCUSSION
16.50-17.00
KAPANIŞ/ CLOSING SESSION
ÖZETLER (SUMMARIES)
ÖZEL KONFERANS/SPECIAL CONFERENCE
MEDICAL RESEARCH ON REMOVED HUMAN TISSUES
Elmar Doppelfeld
Chairman of the European Network of Research Ethics Committees (EUREC)
Chairman (2005 – 2007) of the “Steering Committee on Bioethics (CDBI)”, Member of the
German Delegation to the DH-Bio Council of Europe
e-mail: [email protected]
It is generally accepted that any removal of human tissues for purposes of diagnosis or
treatment is only permitted with the free informed consent of the person concerned or with the
authorization of the legal representative. However the conditions for a research use of these
removed tissues including residual materials, so called “left overs”, are still in discussion. Is it
e.g. justified to assume a “silent” or implicit consent of the donor for research on his material
when the removal has been carried out in a hospital known as research institution, usually a
University hospital? Can these materials be stored only for an immediate research project or
is storage for any scientific use in the future permitted? Is for the latter case a general consent
appropriate or is there a need for a specific consent to reuse the stored material? The Council
of Europe has taken a distinct position by two legal instruments, elaborated in the frame of the
Oviedo Convention: the “Additional Protocol to the Convention on Human Rights and
Biomedicine Concerning Biomedical Research” (Council of Europe Treaty Series - No. 195)
and the “Recommendation Rec(2006)4 of the Committee of Ministers to member states on
research on biological materials of human origin”.
It is clearly stated that research on removed human materials including residual materials may
only be carried out with the free informed consent of the donor. The consent to remove
material for health care purposes does not cover any research use. The removal of material
only for research purposes needs a specific consent which includes removal and research use.
The storage of removed materials for research in the future is only acceptable with a specific
consent introduced into a legal instrument by the above mentioned Recommendation and
meanwhile known as “broad consent”. This consent is a consent under certain conditions and
must not be confused with a consent without any conditions, often addressed as “blanket
consent”.
ÖZEL KONFERANS/SPECIAL CONFERENCE
AVERROISM AND SUNRISE OF THE PADUA UNIVERSITY SCHOOL
OF MEDICINE
Giorgio Zanchin
Department of Neurosciences, Padua University School of Medicine
e-mail: [email protected]
Almost to the origins of the University of Padua (1222), we meet Pietro d’Abano (ca. 1250 –
ca. 1315), an icon figure who was considered as the father of the Paduan Medical School.
Physician and philosopher, he had stayed in Constantinople to directly study the medical
works of classical antiquity. He also visited Paris, where he taught medicine with resounding
success.
From the 12th century the West commenced its discovery of several classical, philosophical
and medical texts. Especially the teachings of the so-called “physical” writings of Aristotle
revived philosophical and medical texts. Especially the teachings of the so-called “physical”
writings of Aristotle revived interest in the study of nature as opposed to themes centred on
afterlife. These trends took shape in the medical framework with the anatomical examination
of the human body.
Some scholars deem that Pietro d’Abano, whose principal work, Conciliator controversiarum
quae inter philosophos et medicos versantur, attempts to converge abstract reason and
empirical observation, brought with him to Padua a trend of thought that followed Aristotle’s
teachings as interpreted by the Arab philosopher Averroes (1126-1198). Said line of thought
was named after him as Averroism, which announced the “doctrine of double truth”: which,
by stating the clear separation between faith and data obtained from the study of nature, aimed
on allowing and protecting exploratory investigation. This seems to have been one of the
foundations of freedom of thought at the origins of the outstanding accomplishments of the
Medical School of Padua, expressed in the motto Universa universis patavina libertas, which
identifies this University in the course of its history.
ETİK VE HUKUK AÇISINDAN YAŞAMIN SON DÖNEMİNDE SORUNLAR
Problems related to end-of-life care: An evaluation from the perspectives of Medical Ethics and Medical Law
Murat Civaner
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik AD
e-mail: [email protected]
Tıp Etiği Açısından…
Yaşamın son dönemindeki etik sorunlarını tıp etiği açısından tanımlarken ve tartışırken, özetle
üç temel sorunun önemli derecede etkili olduğundan söz edilebilir:

Yaşamın son döneminde etik sorunları dendiğinde ilk akla gelen başlık genellikle ötanazi
olmaktadır. Bu başlığın popüler olmasının çeşitli nedenleri olabilir; ancak ötanazi yaşamın
son döneminde etik sorunu oluşturan pek çok başlıktan yalnızca biridir. Konuyu ötanazi
başlığına daraltarak ele almak, başta gereksinilen sağlık hizmetine erişim ve ağrı tedavisi
olmak üzere pek çok sorun kümesinin görmezden gelinmesine yol açmaktadır.

Yaşamın son dönemine yaklaşımımızı belirleyen etmenleri dikkate almamak, etik
sorunlarını ele alış biçimimizi sorunlu kılmaktadır. Yaşlılığın, yaşamın son döneminin ve
ölümün kültürel anlamlandırılışı, tüketim toplumunda sağlık-hastalık, gençlik-yaşlılık,
yaşam-ölüm kavramlarının tanımlanışı ve buna müdahil olan aktörler (ilaç ve tıbbi
teknoloji şirketleri, medya, politika-belirleyenler vs), tıbbın toplumsal bir kurum olarak
müdahale “arzusu” / Yaşamın-ölümün tıpsallaştırılması, “Kişi” ve “kişi özerkliği”
kavramlarının toplumdaki konumlanışı ve geçerli sağlık politikaları sorunları çevreleyen
ve önemli derecede belirleyen bağlamı oluşturmaktadır. Bağlamı dikkate almayan
analizler makro ölçeğin mikro ölçek / hekim-hasta ilişkisi üzerine etkisini görmeyerek
sorunu eksikli tanımlamakta ve öneri geliştirmekte yetersiz kalmaktadır.

Yaşamın son döneminde etik sorunlarını ele alırken yaşamın değeri, kişi kavramı,
kaynakların kısıtlılığı söylemi ve maliyet-etkinlik gibi kavramların yeterince tartışıldığını
ileri sürmek güçtür. “Yaşamın değeri nasıl belirlenebilir?”, “Sayısal olarak ölçülebilir
mi?”, “Hangi ölçütler dikkate alınmalı?”, “Ödeme gücü bir ölçüt olabilir mi?”, “Her insan
kişi midir?”, “Kişi olmanın koşulları nelerdir?”, “Kişi olmayanlara nasıl davranmalıyız?”
gibi sorular üzerine sağlam gerekçeli (=temel hakları koruyan) yanıtlara gereksinim
olduğu açıktır. Belki daha önemlisi, sağlık hizmetlerini özelleştirildiği ve bir tür piyasaya
dönüştürüldüğü günümüzde “kaynakların kısıtlı olduğu” ve “maliyet-etkinlik ölçütünün
sağlık hizmetiyle uyumlu olduğu” iddialarının neredeyse bir doğa yasası gibi tartışmasız
kabul ediliyor olmasıdır. Bu tür savların gerçekliğini tartışmadan kabul etmek, yaşamın
son döneminde ortaya çıkan etik sorunlarının analizinde onulmaz bir körlüğe yol
açmaktadır.
Tıp Hukuku Açısından...
Yaşamlarının son dönemindeki hastalara hizmet sunan sağlık çalışanları, sıklıkla;
“Endikasyon olmaması nedeniyle tedaviye başlamamak ötanazi midir?”, “Endikasyonun
ortadan kalkması nedeniyle tedaviyi kesmek ötanazi kapsamına girer mi?”, “Tedaviyi
reddeden hastanın kararına saygı gösterirsem ve hasta yaşamını yitirirse hukuken adam
öldürme suçunu işlemiş olur muyum?”, “Tıbbi girişimler ne zaman ‘boşuna tedavi’
kapsamına girer?” gibi soruların hukuk tarafından nasıl yanıtlanacağını bilmek isterler.
Böylesi güç sorular karşısında bilgisizliğin ve yasal düzenlemelerin yetersizliğinin yarattığı
kaygı, güvenli tarafa hata yapılmasına, endikasyon olmadığı ve/veya hastanın iradesiyle
uyumlu olmadığı halde tıbbi girişimlere “sonuna kadar” devam edilmesine yol açabilir. Bu
defansif yaklaşım, özerklik ihlali bir yana, kaynakların boşa harcanmasına ve başka hastaların
hizmete erişiminin kısıtlanmasına neden olmaktadır.
Öneriler

Konu ötanazi’ye daraltılmadan, bağlamı ve tüm belirleyenleriyle birlikte, özellikle makro
düzey / sağlık politikalarının etkilerini görerek ele alınmalıdır.

Sağlık hizmetlerinin maliyet-etkinlik ölçütüne göre sunulmasına, hizmetin sayısal
ölçülmesine, rekabet, verimlilik, kârlılık gibi iş dünyasına ait kavramların tıbba
transferine, kaynakların kısıtlı olduğu söylemine ısrarla karşı çıkılmalıdır.

Tanımlamaları / sınıflamaları mesleki değerler ve sağlık hakkı ekseninde oluşturmalı /
savunmalıdır.

Pasif ötanazi tanımına dair hatalı bilgiler ve inanışlar geniş kapsamlı bilgilendirme
çalışmalarıyla düzeltilmeye çalışılmalıdır.

Palyatif bakım hizmeti örgütlenmeli ve kamusal bir hizmet olarak ücretsiz sunulmalıdır.

Ağrı tedavisine eğitimde ve hizmet sunumunda özel önem verilmelidir.

Hastanelerde klinik etik danışımı için yapılanmalar oluşturulmalıdır.

Yasal düzenlemeler, hekimin klinik kararlarını, sağlık hakkı ve hasta haklarını gözeterek
almasını sağlayacak ve defansif tıbbi önleyecek derecede yönlendirici olmalıdır.

Tıbbi Vasiyet uygulamaya geçirilmelidir.
It is possible to claim that there are three fundamental issues are substantially influential on
how we describe and discuss the ethical problems related end-of-life care:

Generally euthanasia is the first headline that comes to our minds when we think about the
ethical problems related end-of-life care. This popularity might be caused from several
reasons; however euthanasia is just one of the topics that creates the ethically challenging
situations. If we narrow down the whole subject into euthanasia it might lead us to
overlook lots of problems including access to healthcare and pain management.

If we do not pay attention to the factors that shape our approach to end-of-life care, the
way we handle ethical problems would be defected. Cultural meaning of getting old, last
period of life and death; describing health-illness, youth-senility, life-death concepts in a
consumer society and the actors influencing the perceptions (pharmaceutical and medical
technology companies, media, policy makers etc.); intervention ‘wish’ of medicine as a
social instituyion, medicalization of life and death; societal meaning and values of
“personhood” and “autonomy”, and finally actual health policies create a context which
encircles and determinates the ethical problems. Ethical analysis that does not take into
consideration this context would miss the effects of macro scale to the micro scale/doctorpatient relationship. Therefore the problems would be misdescribed, related suggestions
would be unrealistic and eventually fail.

It is hard to say that the concepts such as value of life, personhood, discourse of limited
resources and cost-effectiveness have been deliberatedenough while the ethical problems
related end-of-life care are discussed. It is clear that we need strongly justified answers to
the questions such as “How can we determine the value of life?”, “Can it be evaluated by
numbers?”, “Which measures are important?”, “Can ability to pay be a criterion?”, “Is
every human being is a person?”, “What are the terms of being a person?”, or “How
should we treat the ones who is not a person?”. Nowadays maybe it’s more important that
the claims of that resources are limited, or that cost-effectiveness measure is competent
with the nature of healthcare are accepted as law of nature. To accept those claims without
any critical appraisal causes a kind of blindness in the analysis of ethical problems.
From the perspective of medical law, there are many concerns healthcare workers have. They
would like to know the legal answers of many questions such as “Would it be euthanasia if a
physician withholds or withdraws treatment when there is no medical indication?”, “Would I
commit homicide if I respect the autonomous decision of my patient and let her die?”, “Under
which conditions a treatment is counted as futile?” Lack of knowledge and insufficiency of
legal regulations may lead them to err on the safe side, and treat the patients without any
medical indication or an appropriate consent. This defensive approach violates patient
autonomy and wastes resources which could save another patient’s lives.
Suggestions

Moral deliberations should not be narrowed down into ‘neon’ subjects like euthanasia.
All of the concepts and determinants, especially macro level’s / health policies’ effects
should be taken into consideration.

Pain management should be a priority both in undergraduate and in continuous
medical education.

Wrongful knowledge and beliefs about passive euthanasia concept must be corrected
with widespread training.

Palliative care must be organized and provided free as a public service.

Clinical ethics consultation should be organized as a service in hospitals.

Advance directive should be legally regulated.

Legal regulations should be leading enough to make decisions that protect patient
rights and professional values, and prevent defensive medicine.
CERRAHİ MÜDAHALELERDE HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
Legal Liability of Physicians in the Practise of Surgery
Fulya İlçin Gönenç
Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi
e-mail:[email protected]
Günümüzde, hasta ve sağlık çalışanları arasındaki ilişkiler tıbbi teknolojinin gelişmesiyle
hızla değişirken, tıbbi uygulamalarda kişinin sağlığı ve vucut bütünlüğü çerçevesinde yeni ve
karmaşık tıp hukuku ikilemleri ortaya çıkmaktadır. Sunumda mevcut hukuki düzenlemeler ve
uluslararası bildirgeler çerçevesinde hasta hakları ve hekimin hukuki sorumluluğu yanında
tıbbi uygulama hataları sosyo-ekonomik ve siyasi yönüyle incelenecektir.
Today, new and complex medico-legal dilemmas are arising in medical practice in the context
of human health and physical integrity of the individual while relationships between patients
and health care professionals are rapidly changing with advancement in medical technology.
This paper analyzes medical malpractice in its socioeconomic and political context as well as
patient rights and legal liability of physicians in accordance with existing legal arrangements
and international declarations.
YENİDOĞAN DÖNEMİNDE İNVAZİF GİRİŞİMLER VE ETİK
“Invasive Procedures During the Neonatal Period and Ethics”
Elif Vatanoğlu Lutz
Yeditepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı
e-mail: [email protected]
Yenidoğan dönemine ait tedavi kararları, kendine özgü etik sorun kümeleriyle yüklüdür.
Yenidoğanın üstün yararının korunmasından, yaşam kalitesinin gözetilmesine, kıt kaynakların
paylaştırılmasından ebeveynlerin aydınlatılmasına, toplumun yararının hesaba katılmasından
yenidoğan ötenazisine, yaşamı destekleyen tedavilerdeki etik yükümlülüklerden cerrahi
girişimlerle ilgili karar vermeye kadar uzanan geniş bir yelpazede etik konular göze
çarpmaktadır. İhtiyacı olan her yenidoğan doğum haftasına ya da hastalığına bakılmaksızın
tedavi edilmeli midir? Tedaviye başlandıktan sonra yenidoğanın yaşamının çok ciddi
sakatlıklarla yaşayabileceği öngörülse bile tedavi sürüdürülmeli midir? Öngörülen tedavinin
yenidoğana getireceği yarar ve zarar hakkında bilimsel kanıtlar geçerli ve güvenilir midir?
Yenidoğana yararı tartışmalı olan bir tedaviye başlanacaksa ya da sürdürülecekse ciddi
sakatlığı bulunan bu bebeğin bakımından ve tedavinin maliyetinden kim sorumlu
tutulmalıdır? Ebeveynler karar verme hakkına sahip midir; tercihlerinin sınırı var mıdır?
Ebeveynler dışında kimler tedaviye başlamama ya da sonlandırma kararı verme hakkına
sahiptir ve bakım vericinin kararlardaki rolü ne olmalıdır? Kontrol edilemeyen ağrı acı çeken
yenidoğanın ölmesine yardım edilmeli midir? Tüm bu sorular, cevaplanması güç ve yoğun
etik tartışma gerektiren sorulardan birkaçı olarak sıralanabilir. Bu bildiride, bu soruların
ışığında; yenidoğan dönemindeki invazif girişimlere yönelik genel bir çerçeve çizilecektir.
The treatment decisions in the neonatal period are full of spesific ethical problems. Protection
of the high benefits of the baby in the neonatal period, quality of life, distribution of the scarce
resources, informed condent of the parents, the benecicence of the society, euthanasia in ther
neonatal period, ethical discussions about the life supporting treatments and decisions about
operation could be given as examples of these spesific ethical questions. Do we need to do
treat all the babies who need treatment in the neonatal period regardless from the gestational
age and sicknesses? After starting the treatment, does it have to be continued although it is
fore seen that the baby will have serious disabilities in the future? Are the scientific data about
the potential harm and the benefit of the suggested treatment accurate and appropriate? Who
will be responsible to sponsor all the expenses of a treatment which has unclear positive
results? Do the parents have the full decision capacity; do they have a limit for thier
decisions? Who can be the decision maker about withholding or withdrawing a treatment
apart from the parents? What is the role of the caregiver in these decisions? Do we need to
help a neonate to die if he/she has uncontrollable pain? All these questions are a few examples
of difficult ethical questions that need heavy discussions and brain storming in the issue. In
this paper,under the light of all these questions; it is aimed to draw a general perspective about
the ethical problems of invasive procedures during the neonatal period.
BERLİN/ALMANYA'DA TERMİNAL DÖNEM HASTALARI VE HOSPİZ BAKIMI
[GÖRSEL SUNUM EŞLİĞİNDE ETİK BİR DEĞERLENDİRME]
Terminal Stage Patients and Hospice Care in Berlin/Germany
[An ethical evaluation with visual presentation]
Çağatay Üstün
Ege Üniv Tıp Fak Tıp Tarihi ve Etik ABD
e-mail: [email protected]
Terminal dönem hastası olarak kabul edilen kavram, yaşamının son günlerinde ve ölmek
üzere olan hastaya karşılık gelmektedir. Bu grup hastaların hastalıkları nedeniyle acı, ıstırap
ve ağrı içinde olması, fiziksel ve mental yeteneklerini yitirmesi sonucu bakıma muhtaç bir
hale gelmesi söz konusudur. Bu nedenle bir ihtiyaç şeklinde ortaya çıkmış bulunan hospiz
sistemi, terminal dönem hastalarının yaşam kalitesini yükselterek, kalan yaşamlarını kendi
doğal süreci içinde rahat, huzurlu bir şekilde geçirmesini sağlamaya yardımcı olan özel
kurumsal yapılardır. Hospizlerde verilen palyatif bakım hastanın son dönem içinde
yaşayabileceği fiziksel, psikolojik sıkıntıları azaltmayı hedeflemektedir. Hospiz sistemi
özellikle ötanaziyi destekleyen düşüncelere karşı önemli bir alternatife işaret etmektedir.
Sonuç olarak ülkelerdeki sağlık otoritelerinin terminal hastalar açısından hospizleri
desteklemeleri ve teşvik edici çalışmalar yapması gerekmektedir.
Organizasyon anlamında Avrupa’da gelişmiş hospiz örneklerinin Almanya’da olduğu
bilinmektedir. Özellikle bir eyalet başkenti olması ve farklı sosyokültürel yapıdaki insanların
yaşaması açısından Berlin’de bulunan hospizler bu konuda önemli bir yere sahiptir.
Bu sunumda 13-22 Ağustos 2014 tarihleri arasında Berlin’e (Almanya) yapmış olduğum bazı
hospizlere ve ortak yaşam evlerine yönelik akademik bir ziyaret ve gözlem çalışmasının
içeriğini görsel materyal eşliğinde sizlerle paylaşacağım.
The concept of terminal patient stands for a patient who leads the last days of his/her life and
is about to die. The patients in this group are in grief, suffering and pain due to their diseases
and have become in need of care because they have lost their physical and mental abilities.
The hospice system, which came into being to meet this need, consists of special institutional
structures helping terminal patients improve their quality of life and spend the rest of their
lives in comfort and peace within its natural process. The palliative care provided in hospices
aims at reducing the physical and psychological adversities the patients may experience in
their terminal periods. The hospice system points to an important alternative especially to the
opinions defending euthanasia. In conclusion, national health authorities should support
hospices for the sake of terminal patients and carry out works to promote them. Germany is
known to have organizationally developed hospice examples in Europe. The hospices in
Berlin has a special place in this context as Berlin is a state capital in which people of
different socio-cultural structures live. In this presentation, I will share with you, together
with some visual material, the details of an academic and observational visit I paid to some
hospices and common living homes in Berlin between 13 and 22 August 2014.
ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİDE GÜNCEL ETİK YAKLAŞIMLAR
Current Ethical Approaches in Orthopedics and Traumatology
Namık Şahin
Bursa Şevket Yılmaz EAH, Ortopedi ve Travmatoloji Kliniği
e-mail: [email protected]
Etik, insan davranışının ilke ve standartlarıyla ya da bireyler arasındaki ilişkileri yöneten
ahlaki değerlerle ilgilenen bir disiplindir. Etik davranış ve profesyonellik ortopedik cerrahlar
dahil olmak üzere tüm hekimlerin temel tıbbi uygulamasında köşetaşlarıdır. Hastanın iyiliği
ve hekimlerin davranışları hakkındaki endişeler, 4000 yıl öncesinde Hammurabi yasalarına
kadar dayanır ve tüm tıp tarihi boyunca temel kaygı olmuştur. Tüm doktorların temel amacı
yeteneklerini en iyi şekilde hastaları için kullanmak olmalıdır.
Ortopedi ve Travmatoloji alanında, tıp etiği farklı bağlamlarda ele alınmaya devam
etmektedir. Ortopedik Cerrahide hastalar ve meslektaşlar ile olan ilişkiler dürüstlük ve
şeffaflığa dayalı olmalıdır. Hastalar hekimlerin şefkat ve anlayışını haketmektedirler, bu
nedenle sunulan tedaviler arasında seçim yapabilmeleri için, bilgilerin basit ve net bir şekilde,
dürüst ve şeffaf seçeneklerle açıklanması profesyonel bir sorumluluktur. Aydınlatılmış onam
özellikle ameliyatlar için günlük klinik uygulamaların zorunlu bir parçasıdır. Bu onam
mediko-legal sonuçları yanında, daha da önemlisi, bizim etik kaygımız gereğidir.
Bunların yanında, ortopedik cerrahlar olarak öğretim ve eğitim açısından da sorumluluğumuz
vardır. Ortopedi eğitmenleri olarak, biz gelecek cerrahlara hastalarına itina ile bakmaları için
gerekli bilgi, beceriler ve etik standartları sağlama sorumluluğunu taşımalıyız. Araştırma ve
yayın başka bir etik alandır. Ortopedik araştırmalar etik kurallara dayalı olmalıdır. Gelişigüzel
bir şekilde tanıtılan yeni cerrahi teknikler ve ürünlerin uygulanmasının bir sınırı olmalıdır. Ele
alınması gereken bir diğer konu reklam konusudur. Bir hekimin normal olarak kendini
yüceltmeye neden olacak, kendisine veya profesyonel konumuna, becerilerine, yeterlilik ve
başarılarına, uzmanlığına, derneklerle olan bağlantılarına dikkat çekmemesi gerekir.
Ethics is a discipline that deals with principles and standards of human conduct or moral
values that govern relationships between and among individuals. Ethical conduct and
professionalism are the cornerstones of medical practice for all physicians, including
orthopedic surgeons. Concerns about patient welfare and physicians' behavior have been
overriding throughout the history of medicine, originating with the code of Hammurabi, 4000
years ago. The primary aim of all doctors should be to care for patients to the best of their
ability. In the field of orthopedics and traumatology, medical ethics continues to be discussed
in different contexts.
Orthopaedic surgical relationships with patients and colleagues should be based on honesty
and transparency. Our patients be worthy of our compassion and understanding ,they need to
choose between any treatments we offer, and it is our professional responsibility to explain
options honestly and transparently, simply and clearly. Informed consent is now a mandatory
part of everyday clinical practice especially when an operation is involved. Such consent has
medico-legal implications, but even more importantly, it demands our ethical concern.
Next to them, the orthopaedic surgeons have a responsibility for teaching and training. As
teachers and trainers in orthopaedics, we carry a burden of responsibility to ensure that future
surgeons develop both requisite knowledge and the ethical standards needed to look after
patients with skill and care. Research and publication is another ethical interests. Orthopedic
research should be based on ethical rules. There should be an end to the haphazard way in
which new surgical techniques and products are introduced. Another issue that needs to be
addressed is advertising. A physician should “not invite attention to himself or to his
professional
position,
skill,
qualification,
achievements,
attainments,
specialities,
appointments, associations, affiliations or honours and/or of such character as would
ordinarily result in his self-aggrandizement”.
Note: During the preparation of this presentation, it is benefited the ethical guidelines of
Turkish Society of Orthopaedics and Traumatology, European Federation of National
Associations of Orthopaedics and Traumatology and American Academy of Orthopaedic
Surgeons.
KLİNİK ECZACILIK UZMANLIĞI VE ETİK
Clinical Pharmacy and Ethics
Mahmut Tokaç
İstanbul Medipol Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Başkanı.
Istanbul Medipol University School of Medicine, Head of History of Medicine and Ethics
Department
[email protected]
6/11/2014 tarihinde kabul edilen bir kanunla 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında
Kanuna ek madde eklenmek suretiyle “Eczacılıkta Uzmanlık” yasal zemine kavuşmuş oldu.
Bu kanunla gelen uzmanlıklar içinde en önemlisi ise “Klinik Eczacılık”tır.
Yirminci yüzyılın ikinci yarısında gelişen ilaç endüstrisi eczacının geleneksel işlevlerini
değiştirmiştir. 1980’lerde öncellikle ABD’deki eczacılık otoriteleri, eczacının hasta
tedavisinde daha etkin bir rol alması gerektiği görüşünden yola çıkarak, eczacılık mesleğine
yeni sorumluluklar kazandıran “klinik eczacılık” kavramını ortaya atmışlardır. Sonraki
yıllarda başka ülkeler tarafından da benimsenen klinik eczacılık uygulamaları yaygınlaşmaya
başlamıştır.
Ülkemiz için çok yeni olan bu kavram, etik tartışmaları da beraberinde gündemimize
sokmuştur. Özellikle bu kavramla ilk defa karşılaşan hekimlerin, klinik eczacının görevleri ve
önemi hakkında bilgi sahibi olmamalarından kaynaklanan yetki kargaşası ve “hekimin
reçetesine müdahale mi edilecek” endişeleri tartışmayı önümüzdeki günlerde daha da ön plana
çıkartacak gibi görünüyor.
Bu çalışmamızda hekimlerin klinik eczacılığa bakışları ve yaşanması muhtemel etik
tartışmalar konu edilecektir.
“Specialisation on Pharmacy” had a legal ground through an article added to 6/11/2014
desicion dated and 6197 numbered Pharmacists and Pharmacies Law. The most significant
specialisation among the ones mentioned in that law is Clinical Pharmacy.
Pharmaceutical industry which developed at second part of 20th Century has changed the
pharmacist’s traditional functions. At1980s, US pharmacy authorities had come up with
“Clinical Pharmacy” concept which laid new burdens on pharmaceutical professions, based
on the idea that the pharmacist must have a more active role in patient’s treatment. In the later
years, clinical pharmacy was adopted by other countries and became widespread.
As a brand new concept for Turkey, “Clinical Pharmacy” brought ethical problems along. It
seems that this discussion will come into prominence in consequence of the doctor’s being
newly encountered with this concept, not being aware of its importance, not being informed
of clinical pharmacist’s duties and being worried about pharmacist’s supposed intervention on
doctor’s prescription.
In this study the doctor’s outlook on clinical pharmacy and probable ethical discussions will
be entreated.
CERRAHİDE ETİK SORUNLAR
Ethical Issues in Surgery
Mahmut Gürgan
e-mail:[email protected]
Cerrahi bilim dalları, hekimlik mesleğinin tümüyle ilgili etik konuların yanı sıra, bu dallara
özgün bazı etik sorunları içeren uygulamaları da kapsamaktadır. Bu konuların başında cerrahi
branşlarda uzmanlık eğitimi, yeni cerrahi tekniklerin araştırılması ve ve cerrahi bakım
sorunları gelmektedir. Bu bildiri kapsamında, cerrahi ve etik ilişkisi bağlamında cerrahı
dallara özgü etik sorunlar ele alınacaktır.
In addition to the common ethical issues of their medical profession, surgical disciplines
contain some ethical issues unique to these branches. At the beginning of this topic comes
residency training in surgery the investigation of new surgical techniques and surgical care
problems. In this presentation, ethical issues in surgery will be discussed.