4 İnovatif Çözümler Geliştirmek İçin Araçlar 4.8. Altı

Transkript

InnoSupport – KOBİ'lerde İnovasyonu Desteklemek
4. İnovatif çözümler geliştirmek için araçlar
4.8 Altı Düşünme Şapkası
4
İnovatif Çözümler Geliştirmek İçin Araçlar
4.8. Altı Düşünme Şapkası
Anahtar Kelimeler
Yaratıcılık tekniği, yaratıcılık, yaratıcılık aracı, Edward De Bono, altı düşünme şapkası
Bileşeni okuduktan sonra, altı düşünme şapkasının ne olduğunu açıklayabilecek,
bu tekniğin nasıl yararlı olabileceğini anlayacak, uygulamaya koyma prosedürünü
betimleyebilecek ve bu konuda bir örnek verebileceksiniz. Kısa bir ödevle birlikte
bu modülü tamamlamak yaklaşık 50 dakika ve bir grupla birlikte bu çalışmayı yürütmek
yaklaşık 50-70 dakika sürecektir.
Giriş
Bir şapkanın, daha doğrusu altı şapkanın bir organizasyonun çalışanlarının yaratıcılığını
tetiklemesine yardımcı olabileceğini hiç düşünmüş müydünüz? Edward De Bono, 1980'de
"altı düşünme şapkası" yöntemini icat ederek insanlara bariz fikirlerin ve çözümlerin
ötesine geçmenin bir yolunu sunmuş oldu.
4.8.1 Altı Düşünme Şapkası Nedir?
Altı şapka altı düşünme modunu temsil eder ve düşünme etiketleri değil, düşünme
yönleridir. Bu yöntemde her biri farklı renklerde olan altı farklı şapka vardır. Her
şapka belli bir düşünme biçimini simgeler. Bu şapkalardan birini "takmanız"
tamamen o yönde düşünmeyi seçmeniz anlamına gelir. Diğer katılımcılar da bir şapka
takarlar. Siz ve çalışma arkadaşlarınız her şapka değiştirdiğinizde düşünme yönünüzü
değiştirmiş olursunuz. Her katılımcı altı şapkadan her birini takabilmeli ve düşünmeye
başlayabilmelidir.
Şapkalar tepkisel değil, proaktif bir şekilde kullanılır. Bu alıştırmanın amacı, paralel
düşünmeyi ve tam spektrumlu düşünmeyi teşvik etmek ve egoyu performanstan
ayırmaktır1. İnsanların egolarını savunmaları yerine performanslarını artırmalarını sağlar2.
Bu teknikle bağlantılı faydalar arasında şunlar vardır:
•
Üretken "birlikte düşünme" toplantılarına katılmak, gerekli sonuçları sunmak,
kişilik çatışmalarını en aza indirmek, performansın yoluna çıkan egoları bir kenara itmek,
1
http://members.optusnet.com.au/~charles57/Creative/Techniques/sixhats.htm
2
http://www.illumine.co.uk/course-six-thinking-hats.htm
01.08.2015
1/13
© INNOCASE
olguları duygulardan ayırmak ve tartışmalarda konuya daha iyi odaklanmak için bir
çerçeve sağlayarak zaman kaybını önlemek3.
•
Daha iyi kararlar almak, değişiklikleri uygulamaya koymak için daha hazırlıklı
olmak, bir durumun tüm yönlerini görmek, açık ve özlü bir iletişim yaratmak, çok çeşitli
veriler arasından gerekli verileri seçmek, her yönüyle düşünmek ve grup tarafından
desteklenen ve uygulamaya konabilecek eylem planları tasarlamak için bir çerçeve
sağlayarak performansı iyileştirmek4.
•
Güçlü yeni fikirler üretmek, izlenecek fırsatları seçmek, daha geniş bir çözümler
aralığını değerlendirmek, riski en aza indirecek eylem planları geliştirmek ve fikirleri
yönetime ve müşterilere daha özgüvenli bir şekilde sunmak için bir çerçeve sağlayarak
yaratıcılık ve inovasyon performansını artırmak.
İnsanlar bu tekniği kullanarak bariz olanın ötesine geçmeyi, fırsatları fark etmeyi,
egoları bir kenara itmeyi ve dinamik sonuçlar yaratmayı öğrenirler.
Nestle için çalışan Laura Donahue şunları söylüyor: “Altı şapka, kısa sürede
öğrenilebilen, hemen kullanılmaya başlanabilen ve kalıcı sonuçlar getiren basit, ama güçlü
bir araçtır. 'Altı şapka' ürün geliştirme grubumuzun hızla fikir üretmesine, bunları verimli bir
şekilde değerlendirmesine ve eylem planlarını etkin bir şekilde uygulamaya koymasına
yardımcı oldu”5.
Edward de Bono'nun düşünme şapkaları, kişilerin problem çözme süreçlerinde
kullandıkları çeşitli düşünme yöntemlerini ifade etmek için geliştirildi. Her bir şapka kişilerin
problem çözerken yaygın bir şekilde kullandıkları düşünme yöntemlerinden birini temsil
eder. Bu tür temsiller yoluyla daha fazla kişinin kendi kullandığı çeşitli düşünme
yöntemlerini fark edebilmesi ve böylece kendi düşünme süreçlerini daha iyi anlayabilmesi
beklenir. Ayrıca, kişilerin başkalarının düşünme süreçlerini daha iyi anlayabilmeleri ve
hatta bu yolla bu süreçlerden bazılarını kendi düşünme biçimlerinin bir parçası haline
getirmeleri de beklentiler arasındadır6.
3
http://www.debonoforbusiness.com/asp/six_hats.asp
4
5
A.g.y.
6
http://en.wikipedia.org/wiki/Six_Thinking_Hats
01.08.2015
2/13
© INNOCASE
Tablo 1: 6 şapkanın açıklanması7
Beyaz Şapkayla
düşünmek - Veriler,
bilgiler, olgular —
bilinenler ve
gereksinim
duyulanlar.
Beyaz Şapka bilinen ya da gereksinim duyulan
bilgilere ulaşmaya çalışır8. Bunlar arasında
olgular, rakamlar, bilgi gereksinimleri ve
boşlukları vardır. "Bence bu noktada biraz
beyaz şapkayla düşünmeye gereksinimimiz
var," "Argümanları ve teklifleri bir kenara
bırakalım ve veri tabanına bakalım," anlamına
gelir9.
Olgular neler?
Hangi bilgilere sahibiz?
Hangi bilgilere gereksinim duyuyoruz?
Eksik bilgilere nasıl ulaşabiliriz?
Kırmızı Şapkayla
düşünmek Önseziler. İçgüdüler.
Sezgiler. Duygular.
Sezgiler, duygular ve hissedilenler bu
kapsama girer. Kırmızı şapka, düşünen kişinin
bir sezgiyi herhangi bir gerekçe göstermeye
gerek duymaksızın ifade etmesine olanak
tanır. "Kırmızı şapkayla konuşuyorum, bence
bu berbat bir öneri." Genellikle duygular ve
sezgiler bir tartışmaya ancak mantıkla
desteklendiği takdirde dahil edilebilir.
Genellikle duygu sahicidir, ama mantık öyle
değildir. Kırmızı şapka, düşünen kişiye, o anda
belli bir konuyla ilgili duygularını tamamen
istediği şekilde ifade etme izni verir10.
Bu fikirle ilgili olarak içim rahat mı?
Bu çözümü benimseme riskinden korkuyor
muyum?
Bu seans hoşuma gidiyor mu?
Fikrimi yüksek sesle ifade etmek beni memnun
ediyor mu?
Farklı düşündüğümde öfke hissediyor muyum?
7
8
http://www.debonothinkingsystems.com/tools/6hats.htm
9
10
01.08.2015
3/13
© INNOCASE
Siyah şapkayla
düşünmek - Risk
değerlendirmesi.
Potansiyel
problemler. Tehlike.
Güçlükler.
Siyah Şapka muhakemedir -- şeytanın
avukatlığını üstlenmektir ya da bir şeyin neden
sonuç vermeyebileceğini açıklamaktır11.
Muhakemenin ve ihtiyatın şapkasıdır. Çok
değerli bir şapkadır. Hiçbir şekilde daha
değersiz ya da olumsuz bir şapka değildir.
Kavga çıkarma ya da her şeyde kusur bulma
şapkası değildir. Siyah şapka bir önerinin
neden olgulara, mevcut deneyimlere,
kullanılan sisteme ya da izlenen politikaya
uygun olmadığına dikkat çekmek için kullanılır.
Siyah şapka her zaman mantıklı olmak
zorundadır12.
Diğer insanların fikirlerine saygı duyuyor
muyuz?
Bu çözüm bizim problemimiz için uygun mu?
Herhangi bir kişinin çözümlere dayanak
oluşturacak deneyimleri var mı?
Duruma uygun mu?
Yeşil şapkaya geçerek güçlükleri ortadan
kaldırmanın çözümünü bulabilir miyiz?
Sarı Şapkayla
düşünmek - Mantıklı
faydalar. İyimser
bakış. Artı noktalar.
Sarı Şapka aydınlığı ve iyimserliği simgeler13.
Bu, mantıklı bir olumluluktur. Bir şeyin neden
işe yarayacağına ve neden faydalar
getireceğine ilişkindir. Önerilen bir eylemin
olası sonuçlarını öngörmek için
kullanılabileceği gibi, olmuş bir şeyde değerli
bir şey bulmak için de kullanılabilir14.
Değer çerçevesi aracıdır.
Fizibilite seviyesi aracıdır.
Rekabet avantajı taramasıdır.
Potansiyel duygusudur.15
11
12
13
14
15
01.08.2015
4/13
© INNOCASE
Yaratıcılığın, alternatiflerin, önerilerin, ilginç
olanın, provokasyonların ve değişimlerin
şapkasıdır16.
Yeşil Şapkayla
düşünmek Yaratıcılık. Fikirler.
Alternatifler.
Çözümler. Olanaklar.
Dolayısıyla bu şapka bir fikir üretme aracı işlevi
görür ve yaratıcı düşünme için zaman ve alan
sağlar.
A planını izlesek nasıl olur?
Neden beyin fırtınası yapmıyoruz?
Bu çözümün pratikte nasıl sonuç vereceğini
düşünelim.
Fikirlerimizi temsil eden resimler çizelim ve
bunları birbirine bağlayalım.
Mavi Şapkayla
düşünmek - Süreç
kontrolü. Düşünmeyi
yönetmek.
Mavi Şapka düşünme sürecini yönetmek için
kullanılır17. Bu, genel bakış ya da süreç kontrol
şapkasıdır. Konunun kendisine değil, konu
hakkında "düşünme"ye odaklanır. "Mavi
şapkamı taktığımda, bu noktada daha çok yeşil
şapkayla düşünmemiz gerektiğini
hissediyorum." Teknik terimlerle ifade etmek
gerekirse, mavi şapka üstbilişle ilgilidir18.
Bu şapka, sıradaki adımlar, roller,
sorumluluklar, zaman yönetimi planı vb. için
eylem planlamasını içerir.
Şimdi durun ve düşünün! Şapkaları organizasyonunuzun problemlerinden birine
uygulayın ve her şapka / düşünme yolu için ilgili soruları üretin.
4.8.2 Bunu neden kullanalım?
Tekniğin yararlı olmasını sağlayan en önemli faktörler şunlardır. Rehber, bu
tekniği başarıyla uygulamaya koyabilmek için tekniğin doğasının temel
unsurlarını korumayı unutmamalıdır:
16
A.g.y.
17
18
01.08.2015
5/13
© INNOCASE
PARALEL DÜŞÜNME DEVREDE
Geleneksel muhalif düşünmede, A ile B çatışma içindedir. Her iki taraf da diğer bakış
açısını eleştirmeye çalışır. Altı Şapka yöntemi Paralel Düşünmeye olanak tanır. Hem A
hem de B her şapkayı birlikte takarlar ve konunun tüm yönlerini birlikte irdelerler. Muhalif
karşılaşma yerini konunun işbirliği içinde irdelenmesine bırakır.
DÜŞÜNMENİN AYRIŞTIRILMASI
Normal biçimde düşündüğümüzde aynı anda çok fazla şey yapmaya çalışırız. Aynı
anda hem bilgileri inceleyebilir, hem fikirler oluşturabilir, hem de başka birinin fikirleri
hakkında hüküm belirleyebiliriz. Altı Şapka yöntemi düşünmenin ayrıştırılmasına olanak
tanır. Her şeyi aynı anda yapmaya çalışmak yerine düşünmenin farklı yönlerini birbirinden
ayırırız.
Böylece her bir yöne sırayla tüm dikkatimizi verebiliriz. Tam renkli baskı tekniğini düşünün.
Bu teknikte önce temel renkler ayrılır ve sonra her bir temel renk aynı sayfaya ayrı ayrı
basılarak tam renkli baskı oluşturulur. Bu teknikte de, aynı şekilde, düşünme modlarını
ayrıştırıyoruz ve sonra aynı konuya her bir modu ayrı ayrı uygulayarak sonuçta konuyla
ilgili olarak tüm renkleri içeren bir düşünme tarzına ulaşıyoruz19.
EGO İLE PERFORMANSI BİRBİRİNDEN AYIRMAK
Bir fikir hoşunuza gitmezse o fikrin faydaları ya da olumlu noktaları üzerine düşünmek
için çok fazla zaman ayırmazsınız. Bunun nedeni, bu fikir hakkında kabul edilmesine
neden olacak kadar olumlu noktayı ortaya çıkardığınız takdirde tartışmayı "kaybecedek"
olmanızdır. Ama Altı Şapka yöntemi uygulanırken, düşünen kişiden özel olarak bir sarı
şapka "performansı" sergilemesi istenebilir.
Bu, o kişiye karşı bir meydan okumadır ve kişi bunu başaramadığının düşünülmesini
istemeyecektir. Yani sarı şapkayla düşünmek, fikirden hoşlanmayan bir kişi tarafından bile
yapılabilir. Sarı şapkayla düşünme sürecinde, düşünen kişinin fikrini değiştirmesine yol
açabilecek fikirler ortaya çıkabilir. Bunun tersi de olanaklıdır. Bir fikrin hevesli bir
savunucusundan siyah şapkayı takarak düşünmesi istenebilir. Bu alıştırma sırasında
kişinin önceki hevesini azaltacak güçlüklerin farkına varılabilir20.
MOD DEĞİŞTİRMEK
Bir kişiden her şeye olumsuz gözle bakmamasını isterseniz, o kişi alınabilir. Ama sarı
şapkayı takarak düşünmesini istemek hiç kimseyi gücendirmez. "Bu iyi bir siyah şapka
yaklaşımı, buna devam edelim," de diyebilirsiniz. Bir süre sonra, "Siyah şapkayla
düşünerek epey yol kat ettik, artık sarı şapkaya geçelim," şeklinde bir öneri getirebilirsiniz.
Altı Şapka sistemi kısa sürede tarafsız bir oyun haline geleceği için, düşünme tarzını
19
20
A.g.y.
01.08.2015
6/13
© INNOCASE
değiştirmek ya da belli bir tarzda düşünmeyi teşvik etmek için çok elverişli bir yöntemdir.
Bunu başka bir yolla insanları gücendirmeksizin yapmak kolay değildir21.
FARKINDALIĞI ARTIRMAK
Farklı düşünme modlarından bahsetmenin basit ve pratik bir yolu olunca insanlar belli
bir moda bağlanıp kaldıklarının farkına varırlar. "Galiba bu konuda hep kırmızı şapkayla
düşünüyorum," "Bu konuda daha çok sarı şapkayla düşünmeye başlamalıyız," gibi
yaklaşımlar ortaya çıkabilir. İnsanlar artık hem kendilerinin, hem de başkalarının düşünme
tarzları üzerine yorumda bulunabilirler. Altı Şapka yöntemi belli bir durumda hangi düşünce
tarzının kullanılmakta olduğunun daha çok farkına varılmasını sağlar22.
4.8.3 Nerelerde kullanılır?
Altı Şapka, bir problemin ya da çatışmanın çözümünü arayan ya da inovasyon fikirleri
bulmaya çalışan bir grup tarafından uygulanabilen bir tekniktir. Çalışanlar, ekip liderleri,
proje liderleri, İK departmanları, iş birimi yöneticileri, mühendisler, avukatlar, Ar-Ge, ürün
geliştirme, satış, reklamcılık, pazarlama, BT, finans, müşteri hizmetleri ve profesyoneller
için uygundur23.
4.8.4 Nasıl uygulanır?
Altı Şapka yöntemi aynı anda her açıdan duyarlı olamayacağınız olgusuna dayanır –
bu yüzden düşünme modlarını birbirinden ayırmak mutlak bir gerekliliktir.
Altı Şapka yöntemi, geleneksel düşünmede önemli bir problem olan egolardan
kurtulmayı sağlar. Artık amaç bir fikri savunmak ya da eleştirmek değildir. Kendinizi
göstermek istiyorsanız, bunu her bir şapkayla çok iyi bir performans göstererek
yapmalısınız24.
1. Adım. Bir problemi/meseleyi ekip üyelerine sunmak.
Onlara bunu çeşitli perspektiflerden düşünmeleri gerektiğini söyleyin. 6 düşünen
insan tipi vardır — kişiler bu rolde olduklarında meseleyi sadece bu perspektiften
ele almalıdır. Rehber başlangıçta katılımcılara problemi altı farklı şekilde ele
almaları gerektiğini açıklamalıdır. Her şapka belli bir düşünme biçimini temsil
25
eder . Lütfen yukarıdaki Tablo 1'e bakın (6 şapkanın açıklaması).
2. Adım. Sonra ekip tartışmayı belli bir yaklaşıma odaklamaya başlar.
21
A.g.y.
22
A.g.y.
23
24
http://www.edwarddebono.com/concept6.htm
25
01.08.2015
7/13
© INNOCASE
Ekip üyeleri bilinçli bir şekilde hangi şapkayla başlamak istediklerini seçerler. Örneğin
Mavi Şapkayı seçerlerse, toplantı Mavi Şapkayı taktıklarını varsayanların toplantının nasıl
yürütülmesi gerektiğini tartışmaları ve hedefleri ve amaçları geliştirmeleriyle başlayabilir.
Toplantıda daha sonra problemle ilgili görüşlerin ve tepkilerin toplanması için Kırmızı
Şapkayla düşünmeye geçilebilir. Bu faz, fiili çözüm için problemden ve/veya çözümden
kimin etkileneceği gibi kısıtların geliştirilmesi için kullanılabilir. Daha sonra fikirlerin ve
olanaklı çözümlerin üretilmesi için önce Sarı, sonra da Yeşil Şapkaya geçilebilir.
Tartışmanın kalan kısmı bilgi geliştirmenin bir parçası olarak Beyaz Şapka ile çözüm
setinin eleştirilerini geliştirmek için Siyah Şapka arasında gidip gelebilir.
Herkes belli sürelerle belli bir yaklaşıma odaklanacağı için, grup, bir kişinin duygusal
tepkiler verdiği (Kırmızı Şapka), bir diğerinin nesnel olmaya çalıştığı (Beyaz Şapka) ve
başka bir kişinin ise tartışmada ortaya çıkan noktalara eleştirel yaklaştığı (Siyah Şapka) bir
duruma kıyasla daha fazla işbirliği içinde çalışacaktır26.
Örneğin, aşağıdaki problemi ve her düşünme şapkasının bu problemi farklı açılardan
ele almasını değerlendirin:
Sorun – Öğretmen konuşurken öğrenciler de konuşuyorlar.
Beyaz Şapka – olgusal (olguların belirtilmesi)
•
Öğretmen konuşurken öğrenciler de konuşuyorlar.
•
Gürültü oluyor ve diğer öğrencilerin de dikkatleri dağılıyor ve bu öğrenciler
öğretmenin söylediklerini duyamıyorlar.
•
Öğrenciler talimatlar verildikten sonra ne yapacaklarını bilmiyorlar.
•
Pek çok öğrencinin dikkati dağılıyor ve sonuçta ödevler tamamlanamıyor.27
Kırmızı Şapka – duygusal (duyguların belirtilmesi)
•
Öğretmen kendisine saygısızlık yapıldığını düşünüyor.
•
Öğrenciler talimatları duyamadıkları için sıkıntı yaşıyorlar.
•
Konuşanlar şaka yapmaktan ve söylediklerinin duyulmasından memnunlar.
•
Bu, duygusal düşünmeyi temsil eder.28.
Siyah Şapka – eleştirel (olumsuz yönler)
•
Zaman boşa harcanıyor.
•
Eğitimin kalitesi düşüyor.
•
Konuşanlar, dinleyenlerin kendilerine saygı duymadığını düşünüyorlar.29
26
27
A.g.y.
28
A.g.y.
29
A.g.y.
01.08.2015
8/13
© INNOCASE
Sarı Şapka – olumlu (olumlu yönler)
•
Herkes fikirlerini ifade edebiliyor.
•
Eğlenceli bir ortam doğabilir.
•
Sadece "zeki çocukların" konuşma fırsatı bulması önleniyor.
•
Öğrencilerin fikirlerini paylaşmak için sıralarını beklemeleri gerekmiyor ve böylece
söyleyeceklerini unutmaları riski kalmıyor. 30
Yeşil Şapka – yaratıcılık (bilgileri yeni bir gözle görmenin sonucunda ortaya çıkan yaratıcı
fikirler)
•
Öğretmen konuşarak geçirdiği sürenin daha çok farkında olacaktır.
•
Öğretmen sadece "zeki çocukları" değil, çeşitli farklı öğrencileri etkileşime teşvik
etmeye çalışacaktır.
•
Öğrenciler akıllarından geçen her şeyi söyleme isteğine direnmeyi öğrenecektir. Ne
söylemek istediklerini ve bunun konuyla gerçekten ilgili olup olmadığını düşüneceklerdir.
•
Öğrenciler yorumlarının başkalarının öğrenme sürecine etki edip etmediğini
düşüneceklerdir.31
Mavi Şapka – süreç kontrolü (her şapkanın etkin bir şekilde büyük resme odaklanmasını
sağlar)
•
Öğretmen derslikte konuşmakla geçirdikleri süreyi izlemeleri gerektiğini öğrenir.
•
Öğretmen tüm öğrencileri tartışmalara dahil etmelidir.
•
Öğretmen bazı öğrencilerin yanıt vermeden önce düşünmek için zamana gereksinim
duyduklarını fark etmelidir. Bu öğrencilere çözümleri bulmak için süre vermek, katılımı
teşvik eder ve öğrenmeyi artırır.
•
Öğrenciler aynı anda konuşmalarının konuşmacının kendisine değer verilmediğini ve
saygı gösterilmediğini düşünmesine yol açtığını fark ederler.
•
Öğrenciler yorumlarının başka öğrencilerin öğrenme süreçlerini tehlikeye
düşürdüğünü fark ederler.
•
Öğrenciler yanlış zamanda konuşmanın bir özdisiplin eksikliği göstergesi olduğunu ve
tüm yorumların paylaşım gerektirdiğini fark ederler.32
30
31
A.g.y.
32
A.g.y.
01.08.2015
9/13
© INNOCASE
Beyaz Şapka – olgusal (olguların
belirtilmesi)
• Öğretmen konuşurken öğrenciler de
konuşuyorlar.
• Gürültü oluyor ve diğer öğrencilerin
de dikkatleri dağılıyor ve bu öğrenciler
öğretmenin söylediklerini duyamıyorlar.
• Öğrenciler talimatlar verildikten sonra
ne yapacaklarını bilmiyorlar.
• Pek çok öğrencinin dikkati dağılıyor
ve sonuçta ödevler tamamlanamıyor.
Mavi Şapka – süreç kontrolü (her şapkanın etkin
bir şekilde büyük resme odaklanmasını sağlar)
• Öğretmen derslikte konuşmakla geçirdikleri
süreyi izlemeleri gerektiğini öğrenir.
• Öğretmen tüm öğrencileri tartışmalara dahil
etmelidir.
• Öğretmen bazı öğrencilerin yanıt vermeden önce
düşünmek için zamana gereksinim duyduklarını
fark etmelidir. Bu öğrencilere çözümleri bulmak için
süre vermek katılımı teşvik eder ve öğrenmeyi
artırır.
• Öğrenciler aynı anda konuşmalarının
konuşmacının kendisine değer verilmediğini ve
saygı gösterilmediğini düşünmesine yol açtığını
fark ederler.
• Öğrenciler yorumlarının başka öğrencilerin
öğrenme süreçlerini tehlikeye düşürdüğünü fark
ederler.
• Öğrenciler yanlış zamanda konuşmanın bir
özdisiplin eksikliği göstergesi olduğunu ve tüm
yorumların paylaşım gerektirdiğini fark ederler.
Sorun:
Öğretmen konuşurken
öğrenciler de
konuşuyorlar.
• Öğretmen kendisine saygısızlık
yapıldığını düşünüyor.
• Öğrenciler talimatları duyamadıkları için
sıkıntı yaşıyorlar.
• Konuşanlar şaka yapmaktan ve
söylediklerinin duyulmasından memnunlar.
• Bu, duygusal düşünmeyi temsil eder.
Yeşil Şapka – yaratıcılık (bilgileri yeni bir gözle
görmenin sonucunda ortaya çıkan yaratıcı
fikirler)
• Öğretmen konuşarak geçirdiği sürenin daha
çok farkında olacaktır.
• Öğretmen sadece "zeki çocukları" değil, çeşitli
farklı öğrencileri etkileşime teşvik etmeye
çalışacaktır.
• Öğrenciler akıllarından geçen her şeyi
söyleme isteğine direnmeyi öğrenecektir. Ne
söylemek istediklerini ve bunun konuyla
gerçekten ilgili olup olmadığını düşüneceklerdir.
• Öğrenciler yorumlarının başkalarının öğrenme
sürecine etki edip etmediğini düşüneceklerdir.
Kırmızı Şapka – duygusal (duyguların
belirtilmesi)
Sarı Şapka – olumlu (olumlu yönler)
• Herkes fikirlerini ifade edebiliyor.
• Eğlenceli bir ortam doğabilir.
• Sadece "zeki çocukların" konuşma fırsatı
bulması önleniyor.
• Öğrencilerin fikirlerini paylaşmak için
sıralarını beklemeleri gerekmiyor ve böylece
söyleyeceklerini unutmaları riski kalmıyor.
Siyah Şapka – eleştirel (olumsuz
yönler)
• Zaman boşa harcanıyor.
• Eğitimin kalitesi düşüyor.
• Konuşanlar, dinleyenlerin
kendilerine saygı duymadığını ve
söylediklerini dinlemek
istemediklerini düşünüyorlar.
3. Adım. Katılımcılar bir çözümler kümesi geliştirdikten sonra bu kümeyi eleştirel bir
gözle incelerler ve bir çözümü seçerler.
Etkileşimli animasyon sadece online kılavuzda mevcuttur (www.innosupport.net ).
Lütfen 15 dakikanızı ayırıp açıklanan yöntemi kendi işinizdeki bir meseleye ya da
probleme uygulayın.
4.8.5 Vaka Çalışmaları / Örnekler
"Altı Düşünme Şapkası: Nestlé, Gıda Bölümü Yaklaşımı Hazırladı"
Nestlé ABD Gıda Bölümü, Stouffer’s® ve Lean Cuisine® dondurulmuş başlangıçlar,
Ortega® Meksika yemekleri, Nestlé Toll House® atıştırmalıkları, unlu mamuller ve
kurabiye hamuru, Libby’s® Pumpkin ve daha pek çok ünlü markanın hazırlandığı yerdir.
Merkezi Ohio'nun Solon kentinde bulunan bu bölüm, pazarlama, operasyonlar ve ürün
geliştirme gruplarından çalışanların katıldığı, uygulamalara yönelik özel bir eğitimde Altı
Düşünme Şapkası® süreciyle tanıştı. Eğitimin katılımcıları Altı Şapka aracının çok
01.08.2015
10/13
© INNOCASE
yönlülüğünden ve kolaylıkla hızlı bir şekilde üstün sonuçlar elde etmek için kullanılabiliyor
olmasından çok etkilendiler.
Şimdi bu çalışanların çoğu kendi departmanlarındaki çeşitli durumlarda başarılı bir
şekilde Altı Şapka düşünme biçimini uyguluyorlar. Özellikle Yeşil Şapka, daha geniş bir
seçenekler kümesi üretmekte güçlük yaşayanlara yardımcı oldu ve çoğu zaman daha
inovatif çözümler sağladı. Hatta, insan kaynakları grubu yeni düşünme tekniklerinden çok
etkilendiği için, bölümün çalışanlarına The Fundamentals of Creativity and Innovation: The
Six Thinking Hats® eğitimi verildi33.
Marka İnşası
Sorun: Marka portföyünü güçlendirmek. Ürün geliştirme ekibi, ünlü bir dondurulmuş gıda
markasının iki alt grubunun pazarlama çalışanlarına, yarattıkları 19 yeni konsepti sundu.
Her bir konsept, faydaların irdelenmesi ve farklı alt marka stratejilerinden uzaklaşılması
için Altı Şapka süreci kullanılarak hızlı bir şekilde değerlendirildi. Panel sonuçlandığında
her iki grup da memnundu. Her ikisi de hem genel marka portföyünü güçlendiren, hem de
kendi portföylerine de uygun düşen konseptleri seçtiler. Panel için harcanan süre: sadece
bir saat.
Satışları Artırmak
Sorun: Bir çapraz fonksiyonel ürün geliştirme/pazarlama/satış ekibi kilit bir perakendeci
müşterinin ürün satışlarını artırmasına yardım etmek amacıyla bir fikir üretme toplantısı
düzenledi. Perakendecinin satın alma grubu da bir Altı Şapka uzmanının yönettiği bu
toplantıya katıldı. Grup, iki saatten kısa süren toplantıda birçok mükemmel fikir üretmeyi,
bunları değerlendirmeyi, bunlar arasından en iyilerini seçmeyi ve bunları uygulamaya
koymak için bir eylem planı yaratmayı başardı.
4.8.6 Özet
Altı düşünme şapkası, aslında altı düşünme tarzıdır. Her tür organizasyon tarafından
uygulanması çok yararlı sonuçlar verebilir. Paralel düşünmenin devrede olması,
düşünmenin ayrıştırılması, ego ile performansı birbirinden ayırmak, mod değiştirmek,
farkındalığı artırmak vb. önemli özellikleri bir araya getirir. Çok basit ve kolayca
uygulanabilen bir yöntemdir. Uygulama aşamasında şapkalarınızı takmayı unutmayın!
Bu modülde basit ama yararlı bir yaratıcılık tekniği hakkında bilgi edindiniz. "Altı
düşünme şapkası" tekniğinin insanları belli bir zamanda belli bir
perspektife/yaklaşıma odaklanmaya yöneltmesi açısından fikir üretimi için verimli
bir araç olduğunu gördünüz. Artık uygulamaya koyma prosedürünü açıklayabilecek ve bazı
örnekler verebileceksiniz. Yöntemi kendi çalışma ortamınızda yaşadığınız problemlerden
biri için de kullanabileceksiniz.
33
www.LyndaCurtin.com
01.08.2015
11/13
© INNOCASE
Kaynakça
Kullanılan web siteleri:
Sylvie Labelle'in sunduğu web sitesi, 2005, son olarak 24 Haziran 2008'de görüntülendi,
<http://members.optusnet.com.au/~charles57/Creative/Techniques/sixhats.htm>: Bu yazı
şu kaynaktan bir alıntıdır: Edward de Bono, "Why Do Quality Efforts Lose Their Fizz?"
Quality is No Longer Enough, The Journal for Quality and Participation, Eylül 1991
Illumine Ltd, 2008, son olarak 24 Haziran 2008'de görüntülendi,
<http://www.illumine.co.uk/course-six-thinking-hats.htm>: Bu web sitesi Illumine tarafından
destekleniyor ve özümsemek, iletişim, inovasyon, kolaylaştırmak ve motive etmek şeklinde
beş alanda eğitimler sağlıyor. Illumine, kişilerin ve organizasyonların performanslarını
iyileştiren pratik düşünme becerilerini artırmaya yönelik eğitimlerin lider tedarikçisidir.
De Bono for Business, Glendale, 2002 - 2008, Glendale, son olarak 24 Haziran 2008'de
görüntülendi, <http://www.debonoforbusiness.com/asp/six_hats.asp>: Since 1994: de
Bono for Business, de Bono'nun düşünme araçlarını müşterilerle yürüttüğü işlerde
kullanan ve onların taze ve yeni düşüncelerle işlerini güçlendirmelerine yardım eden
küresel bir ağ olan de Bono Thinking Systems, Inc.'nin giderek büyüyen bir üyesidir.
Wikimedia Foundation, Inc, 2008, son olarak 24 Haziran 2008'de görüntülendi,
<http://en.wikipedia.org/wiki/Six_Thinking_Hats>: Altı düşünme şapkası yöntemi hakkında
temel bilgiler içeren, çok dilli, web tabanlı, ücretsiz içerikli bir ansiklopedi.
E-Business Ltd , 2004 – 2008, son olarak 24 Haziran 2008'de görüntülendi,
<http://www.edwarddebono.com/concept6.htm > : Bu, Edward de Bono'nun kendi
çalışmaları hakkında bilgi sunduğu sitesidir. Edward de Bono, pek çok kişi tarafından
yaratıcı düşünme, inovasyon ve düşünmenin bir beceri olarak doğrudan öğretilmesi
alanında en önemli otorite olarak kabul edilir.
De Bono Thinking Systems, 2007, son olarak 24 Haziran 2008'de görüntülendi,
<http://www.debonothinkingsystems.com/tools/6hats.htm> : Bu web sitesi, Dr. Edward de
Bono'nun yaratıcılık araçlarına olan inancını yansıtan küresel de Bono Thinking Systems
topluluğu tarafından desteklenmektedir. Her yaştan, kültürden, meslekten ve eğitim
seviyesinden insan, bu araçları tasarlandıkları şekilde kullandıklarında, işbirliğine daha
yatkın, daha az kavgacı, daha üretken ve yaratıcılıkları konusunda daha özgüvenli
olduklarını görüyorlar. Bu web sitesi kurslar hakkında bilgiler, kurs malzemesi yayınları,
yeni ürünler ve hizmetler vb. hakkında bilgiler içerir.
Lynda Curtin "The Opportunity Thinker", 2002, Glendale, son olarak 24 Haziran 2008'de
görüntülendi, <www.LyndaCurtin.com>: Bu web sitesi Edward de Bono'nun düşünme
sistemi yöntemleri, eğitim kursları, inovasyon programları vb. hakkında bilgi sağlar.
01.08.2015
12/13
© INNOCASE
İlave kaynaklar:
The Holst Group, 2007, son olarak 24 Haziran 2008'de görüntülendi,
<http://www.holstgroup.co.uk/six-thinking-hats.html>: Bu web sitesi her firmanın en güçlü
varlığı olan doğru insanları çekmenize, yönetmenize ve geliştirmenize yardımcı olan ve
uluslararası düzeyde kabul gören ve güvenilen araçlar sağlamaya odaklanmış bir
organizasyon olan Holst Group tarafından destekleniyor. Site, çeşitli iş fonksiyonları için
iletişimci araç kiti, inovatör araç kiti, personelin psikometrik değerlendirmesi gibi araç kitleri
sağlar.
Terimler Sözlüğü
Paralel düşünme
Herkesin aynı anda, aynı sorunla ilgili olarak aynı aracı kullanması.
(Kaynak: http://www.debonoforbusiness.com/asp/six_hats.asp)
Tam spektrumlu düşünme
Ekibin bir meselenin tüm yönlerine uyum içinde ve birbirleriyle karşı karşıya gelmeden
bakması.
(Kaynak: http://www.debonoforbusiness.com/asp/six_hats.asp)
01.08.2015
13/13
© INNOCASE

4 İnovatif Çözümler Geliştirmek İçin Araçlar 4.8. Altı

Transkript

Benzer belgeler

Managing Staff and Volunteers for CSOs Course Toolkit

McAfee FOCUS 14 GÜVENLİK KONFERANSININ

Gökkuşağı Şapka Gökkuşağı Şapka

Bilişim Suçları Hakkında

Kritik Analitik Düşünme (KAD) Genel Özellikler - Kritik

Intel Education: Etkili Projelerin Tasarımı: Veriye Dayalı Düşünme

ınopac öğrenme aktiviteleri – kasım

Uygulamalı Girişimcilik 2

Program Çizelgesi - Eğitimde İyi Örnekler Konferansı

Brandeval

Eleştirel Düşünme Kılavuzu

İndir

PDF İndir

PiVOLKA 21 - Başkent Üniversitesi Psikoloji Bölümü

vedi münir karabay ve risalesi: şapka g