Ocak 2004 - Bilim Teknik

Kendimiz Yapal›m
Portatif Buzdolab›
Bu projede Peltier ad› verilen yar› iletken
bir eleman kullanarak buzdolab› yap›m› anlat›l›yor. Peltier, P ve N jonksiyonlar›n›n seri
ba¤lanmas›yla oluflan ve içinden do¤ru ak›m
geçti¤inde “Peltier efekti” diye bilinen fiziksel bir etki ortaya ç›karan eleman. Bu etkiyle
malzemenin bir yüzü ›s›n›rken di¤er yüzü so¤ur. Peltier malzemesi de¤iflik boyutlarda
imal edilmekte ve 3 ile 15 volt aras›nda herhangi bir gerilimde çal›flabilmekte. Uygulanan gerilimin yönü ters çevrildi¤inde ›s›nan
yüzey ile so¤uyan yüzey yer de¤ifltirir.
Portatif buzdolab› yap›m›nda kullan›lan
malzemeler:
1- (4x4x0,5) cm boyutlar›nda Peltier.
2- Is›l iletkenli¤i az olan (30x40x25) cm
boyutlar›nda strafor köpükten yap›lm›fl kapal› bir kutu.
3- Bu kutunun taban›na yerlefltirmek için
(30x20) cm boyutunda alüminyum levha.
4- Peltier’in ›s›nan taraf›n› so¤utmak için
(5x5) cm boyutunda bir alüminyum levha ve
ona monte edilmifl fan.
5- S›cakl›k ayar› için termostat
6- En az 3 amper ak›m verebilen 12 Volt
dc kaynak
7- Bir miktar silikon
Yap›l›fl›:
Öncelikle köpükten yap›lm›fl kutunun taban›na alüminyum levha yerlefltirilir. Kutunun alt taraf›ndan uygun büyüklükte bir parça kesilir ve Peltier bu k›sma yerlefltirilerek
kenarlar› silikonla kapat›l›r. Peltier’in s›cak
yüzeyine flekildeki gibi alüminyum levha ve
12 Volt’la çal›flan bir fan monte edilir. Son
olarak kutunun içine termostat›n s›cakl›k alg›layan ucu yerlefltirilir. Art›k buzdolab› haz›r. ‹çine her türlü yiyecek ve içece¤i koyup
termostat› ayarlayarak istedi¤iniz kadar so¤utabilirsiniz.
Kullan›lan c›vatalar metal olmamal›. Kutunun ölçüleri yaz›da verildi¤inden hacmi kolayca hesaplanabilir. Yap›m aflamas›nda montaj yap›l›rken zorlan›labilir. Portatif
buzdolab›, arabada kullanmak için çok uygun. Çünkü araba hareket halindeyken akünün boflalmas›na neden olmaz. Araç durdu¤unda da 12V/60Ah'lik bir akü ile 2 gün kadar çal›flabilir. Ortam s›cakl›¤› 36 derece
iken buzdolab›n›n iç s›cakl›¤› 2 derece olarak
ölçüldü. Yani performans› yüksek bir so¤utucu. Peltier malzemesi zor bulunan
bir malzeme de¤il.
Ankara'da oturanlar
Ulus Konya Sokak'taki sat›fl merkezlerinde bulabilirler. Bir
plakas›n›n fiyat› 10$
civar›nda. Toplam
maliyeti ise 50$.
Ali Can ‹mado¤lu
(Osmaniye)
Önemli Not: ‹ki alüminyum plakan›n birbirlerine olan ba¤lant›lar›nda cold/hold plakalar›n c›vatalar›n›n da mutlaka yal›t›lmas›
gerekmekte. C›vata ›s›l k›sa devreye sebebiyet verir.Bu konuyla ilgilenen arkadafllara
faydal› olabilecek ve detaylar› ile anlatan bir
site ismi www.melcor.com bu siteden
1200BTU kadar ›s›tma ve so¤utman›n so¤uk
su eldesinin (p›nar) nas›l elde edildi¤i foto¤raflarla anlat›l›yor.
Mehmet Eldem (Manisa)
Ocak 2004 101 B‹L‹M ve TEKN‹K