BYA hizmetler - Invest Bulgaria Agency

OP “Development of
the Competitiveness
of the Bulgarian
Economy” 2007-2013
Project “Promoting the advantages of investing in Bulgaria”
BG 161PO003-4.1.01-0001-C0001, with beneficiary InvestBulgaria Agency, has been
implemented with the financial support of the European Union through the European Fund
for Regional Development and the national budget of the Republic of Bulgaria.
BULGARISTAN’DA ULAŞTIRMA
EKIPMANLARI VE MAKINA
SANAYI
İÇERIK
1.Giriş
2. Bulgaristan’a genel bakış
3. Bulgaristan’daki sektöre genel bakış
Kısa Tarihçe
Mevcut durum
İnsan kaynakları
Bulagaristan’daki maliyetler
Temel altyapı
4. Başlıca şirketler
4
11
19
20
24
30
38
42
46
Giriş
Bulagaristan’da üretilen Ürünler
Otomobil Başlıkları
Montupet markası Audi markasının motorlarına başlık
üreten ana tedarikçidir. 2010 yılında Montupet Audi
V6 için 157 200 silindir kafaları üretti
Taşıma araçlarına Sandalye sistemleri
Grammer traktör, iş makineleri, otobüs, forkliftlere
koltuk ve otomobiller için iç donanım parça ve
sistemleri üretmektedir.
Hidrolik ve orbital motorlar
M + SHydraulic tarımsal sanayi ve ulaştırmada
kullanılan hidrolik ve orbital motorlar üretiminde
dünyada altıncı sıradadır.
Elektrikli kaldırma grupları (Wireropehoists)
Podemkran, Podemkran AD’nin devamı olup Orta ve
Doğu Avrupa’da en büyük elektrikli (Wireropehoists)
kaldırma gurubu üreticisidir. Tarihi boyunca şirket,
dünya çapında 40 ülkede 1,9 milyon adedin üzerinde
forklift sattı.
4
Giriş
Bulgaristan’da imal edilen Ürünler
Hidrolik ve vakum pompaları
Dünyanın en büyük hidrolik pompa üreticilerinden
birisi, ikinci büyük ofisi Bulgaristan’da
bulunmaktadır
Mercedes ve BMW markalarına hidrolik pompa
üretiyor.
Rulmanlar
SKF Avrupa, Amerika ve Asya’da Mercedes, BMW,
Volkswagen, Ford, Renault, Peugeot vs markalarına
rulman üretiyor.
Otomobil üretimi
Avrupa’da Çin otomobili üreten ilk ve tek fabrika.
Uçak tamiratı
Lufthansa Technik şirketinin Doğu Avrupa’daki tek
onarım üssü.
Lufthansa Technik Sofia Airbus A320’nin D1
kontrolünü 31 şirket ve iştiraklerden oluşan tüm
grupta en hızlı yapmayı başarıyor, sadece 16
günde.
5
Giriş
Bulgaristan Ulaştırma ekipmanları ve
makina sanayi sektörüne eşsiz fırsatlar
sunuyor
Sektörde yerleşik gelenek ve tecrübe
2 000 ila kriz yılları arasında sürekli büyüme
Erişilir fiyatlarda nitelikli iş gücü
Deneyimli mühendis varlığı
Sektörde çalışan 50 000 ‘den fazla kişi
İhracata yönelik sektör
Imalat sanayinin ihtiyaçlarına uygun altyapı
AB, Rusya / BDT ve Orta Doğu pazarlarına kolay erişim
Orta ve Doğu Avrupa’nın Otomotiv kümelerine yakınlık
Teknik üniversite ve kolejler Ağı
Bulgaristan’da makine sektöründe çok çeşitli uluslararası ve yerel
şirketler başarıyla faaliyet göstermektedir.
Bileşen üreticileri çeşitli Avrupalı müşterilere yüksek kalite ve dayanıklı
eleman üretmekte aktif çalışmaktadır.
6
Giriş
Bulgaristan’ın iş geliştirme yeri olarak en iyi özelliği yüksek kalifiyeli iş
gücü, gençlerin potansiyeli ve ülkedeki olumlu iş ortamıdır.
Ilia Terziev - Litex Motors İcra Direktörü
Bulgaristan’da yatırım yapmanın nedenleri?
Siyasi ve mali istikrar - Bulgar levası euroya sabitlenmiştir
Yatırımlara İdari ve hükümet desteği
Müşterilere Yakınlık
Uygun arazi mevcudiyeti
Düşük vergi oranları ve işçilik maliyetleri
Bulgar hükümetinin sanayiye verdiği önemin büyük olması
Michael Brison
Genel Müdürü Montupet
Yatırım istikameti olarak Bulgaristan’ı diğer ülkelerden farklı
yapan nedir ?
Ülkede olumlu iş ortamı mevcut ve bu ortamın yetkili organlar
tarafından sağlanan desteğin arttırılması ve insanların
öğrenmeye ve gelişmeye dair istekleriyle iyileştirilmesi
mümkündür.
Philippe Peroz
SKF Rulmanlar Bulgaristan Genel Müdürü
Bulgaristan’da halen dünyanın büyük torna üreticileri arasında
yer almaktadır
7
Giriş
Sektör, çok uluslu ve yerel şirketlerin
oluşturduğu “ekosistem”e dayalı olarak
gelişiyor…
Sektörde faaliyet göstyeren SKF, Montupet, IXETIC, Palfinger, Festo,
SeBordnetze, Yazaki, Lufthansa, Grammer, Witte ve başka bir çok uluslar
arası şirket Bulgaristan’ı işlerine Doğu Avrupa’nın en müsait yeri olarak
keşfetti.
Bir çok başarılı Bulgar şirketleri - ZMMSliven, Arsenal, M + SHydraulic,
HydraulicElementsandSystems, Podemcrane, Sparky, LitexMotors, Bulyard,
ShipyardRousse, Madara vs.
Yerel ve çok uluslu şirketlerin birleşimi üretimdeki verimliliğin, yaratıcılığın ve
yenilikçiliğin geliştiği eşsiz bir ortam yaratmaktadır
... Nitelikli ve uygun insan kaynaklarıyla
takviye edilir...
Bulgaristan ulaştırma donanımı ve makina sanayinin ihtiyaçlarına yönelik
kalifiye ve tecrübeli iş gücüne sahiptir - operasyonel işçilerden yüksek
kalifiyeli mühendislere kadar
50 000 ‘den fazla üniversite öğrencisi endüstriye uygun vasıflar taşımaktadır
Sanayideki işgücü tüm ülkede bulunabilir ve Avrupa’nın en rekabetçi
fiyatlarıyla istihdam edilebilir
Bulgar teknik liseleri ve üniversiteler kalifiye işgücü yaratmak için sektördeki
şirketlerle birlikte çalışmaktadır
Bir çok Bulgar üniversite öğrencisi Batı Avrupa, ABD ve dünyada prestijli
teknik üniversitelerinden mezun olmaktadır
8
Giriş
... Ve iyi gelişmiş altyapı ...
Bulgaristan, bölgesel ve Avrupa piyasalarına kolay erişim sağlayan, beş
ana pan-Avrupa koridorlarının kesiştiği noktadadır
Karadeniz’in en büyük limanlarından İkisi olan Varna ve Burgaz limanları
Bulgaristan’da bulunmaktadır ve Akdeniz’i Karadeniz’e bağlayan VIII.
Pan-Avrupa Koridoru ile bağlıdır.
Ülkenin üretim şirketlerine uygun 12 faal ve 26 yapım aşamasında olan
sanayi bölgesi mevcut
Altyapının geliştirilmesi Bulgar Hükümeti’nin öncelikleri arasındadır
Neden Bulgaristan?
Deneyim – Bulgaristan’da uzun bir havacılık geçmişi
Lokasyon - Bulgaristan çok cazip bir konuma Rekabet etme
Gücü – LHT’nın Orta / Güney Avrupa’daki varlığını güçlendirir
Misafirperverlik – Kendimizi evimizde gibi hissediyoruz
Lufthansa Technik AG - Bulgaria
Ülkenin eski ekonomik birliği olan Ekonomik dayanışma konseyi
üyeliği yıllarında uzmanlık alanı olan forklift üretimi Bulgaristan’da
öncü sektördü. 30 yıl önce Bulgaristanlı üreticiler yıllık 80 000
forklift üretimiyle dünya üretiminin %20’sini gerçekleştirmekteydi. O
dönemde Holding şirket olan Balkankar Amerikan Klark ve Japon
Toyota ile birlikte dünyanın en büyük üç forklift üreticisi arasına
girmeyi başardı.
9
Giriş
Özel hükümet teşvikleri ve AB tarafından
finansman
Ulaştırma donanımı ve makine sanayi da dahil olmak üzere üretim
sektörleri Yatırımları Teşvik Kanunu tarafından desteklenir
Devlete ve belediyeye ait arazilerin satın alınmasında mümkün olan
en düşük giderleri, artı arazi nevinin değişikliği için devlet ve belediye
vergileri muafiyeti
Yatırım projesi (Ar-Ge için 50%) maliyetinin % 10 oranında karşılıksız
yardım mekanizması
Bulgaristan’da 2020 yılına kadar toplam tutarı 8 milyar €’dan fazla olan
Avrupa fonları
Bulgaristan avantajları : AB üyesi, istikrarlı para birimi, istikrarlı
hükümet ve gayrimenkul güvenliği
Grammer Bulgaria
Bulgaristan bu zorlu zamanlarda makroekonomik istikrara
sahiptir.
10
BULGARISTAN’A GENEL BAKIŞ
11
Bulgaristan’a Genel Bakış
Bulgaristan Güneydoğu Avrupa’nın merkezinde
stratejik bir konuma sahiptir. Avrupa’dan Orta
Doğu ve Asya’ya giden ana yollar Bulgaristan
üzerinden geçmektedir
Ülkenin stratejik konumu aşağıdaki pazarlara erişim sağlar:
Güneydoğu Avrupa -122 milyon nüfusu ile yüksek potansiyeli olan Pazar
Avrupa Birliği - Bulgaristan nüfusu 500 milyon kişiden ibaret olan bir
pazara erişimde en düşük maliyetleri sunar
Rusya/BDT,Orta Doğu ve Kuzey Afrika
Bulgaristan siyasi ve makroekonomik istikrar kombinasyonu ve işle ilgili birçok girişim sunar
İstikrarlı bir parlementer demokrasi-AB ,NATO ve Dünya Ticaret Örgütü
üyesi
Bulgaristan para birimi, para kurulu olarak euro’ya sabitlenmiştir
Düşük vergi oranları ve AB içinde en düşük işgücü maliyetleri ülkedeki
yatırımcılara yönelik bazı özel girişimlerle desteklenmektedir
12
Bulgaristan’a Genel Bakış
Bulgaristan: Genel İstatistikler
Nüfus:
7,4 milyon
İşgücü:
4,6 milyon
Kentsel nüfus:
73 %
Başkent:
Sofia
Zaman Dilimi:
EET (UTC +2)
Yaz Saati :
EEST (UTC+3)
İller:
110 879 kilometre kare
Alan:
108 489 kilometre kare
Göller:
2 390 kilometre kare
İklim :
Ilıman kıtasal iklim
Dil :
Bulgarca (Resmi)
85,2%
Türkçe
9,1%
Romanca
4,2%
İngilizce , Almanca , Rusça,
Fransızca
Nüfusun büyük kısmı tarafından
konuşulur
Din:
Doğu Ortodoks
76%
Müslüman
10%
Diğer
14%
Para Birimi :
Bulgar Levası (BGN)
Sabit Kur :
1 € =BGN 1,95583
Kurumlar Vergisi
10%
Gelir Vergisi
10%
KDV (Standart )
20%
Yönetim Şekli
Parlementer Demokrasi
Yüksek seçim makamı
240 sandalyelik tek kamaralı
ulusal meclis
: Yürütme Organları
Bakanlar Kurulu, Başbakan’ın
başkanlığında
2007 yılından bu yana Avrupa Birliği üyesi.
2004 yılından bu yana NATO üyesi.
1996 yılından bu yana Dünya Ticaret Örgütü üyesi.
Kaynak:Bulgaristan Merkez Bankası, Ulusal İstatistik Enstitüsü
13
Bulgaristan’a Genel Bakış
Bulgaristan’ın makroekonomik
göstergeleri elverişli
2011 yılında Devlet borç ve
bütçe açığı, Bulgaristan,
Romanya, Polonya ve AB 27,
(% GSYH)
82,0
2011 Ekonomik özeti
GSYİH (milyar €):
38,5
İhracat (milyar €):
25,6
Net doğrudan yabancı
yatırım (GSYİH%)
3,5
GSYH büyümesi (2012P,%):
1,7
İşsizlik oranı (%):
10,4
Enflasyon (%):
3,4
Hükümet açığı (GSYH%):
2,1
Devlet Borcu (GSYİH%):
17,0
Cari işlemler dengesi
(GSYH%):
0,9
53,8
38,6
17,0
Açık
Bulgaristan Romanya Polonya AB 27
Borç
Uzun vadeli kredi notu:
Moody’s:
Baa2 sabit
S&P:
BBB sabit
Fitch:
BBB - sabit
Kaynak: Bulgaristan Ulusal Bankası, Eurostat, bu şirketlerin web
sayfalarının konu değerlendirmesi
-2,1
-4,4
-5,6
-6,4
Bulgaristan ekonomisi 2000-2008 yılları arasında yaklaşık %6 civarında
istikrarlı bir büyüme kaydetti
Ekonomi 2011 yılında, % 1,6 oranında reel GSYİH büyümeyle istikrara
kavuştu ve bu büyümenin 2012 yılında % 2,8 ‘e olması bekleniyor.
2011 yılında % 2,1 olan Bulgaristan’ın bütçe açığı - Avrupa’da en düşük seviyeler arasında yer alıyor
Bulgaristan % 17 GSYİH ile AB içinde en düşük devlet borcu olan ikinci ülkedir
1997’de Bulgaristanda düzenlenen para kurulu düzenlemesi sayesinde Bulgaristan dövizi stabildir
Bulgaristan son zamanlarda kredi notu Moody’s
tarafından yükseltilen Avrupa’da tek ülkedir.
14
Kaynak : Bulgaristan Merkez Bankası, Eurostat
Bulgaristan’a Genel Bakış
Silistra
Danube
Vidin
Ruse
167 585
Dobrich
Razgrad
Pleven
Montana
Vratza
Veliko Turnovo
Targovishte
Shumen
88 670
Lovech
Varna
343 704
Gabrovo
Sofia
District Sofia
212 902
Stara Zagora
Plovdiv
338 153
Kjustendil
Burgas
Sliven
12
291 591
Pernik
160 108
Schwarzes
Meer
Yambol
Pazardzhik
Haskovo
Blagoevgrad
Smolyan
Belediye nüfusu
Kardjali
Havaalanları
Limanlar
Hizmetler 6%
GSYİH Kompozisyonu 2011
Sanayi 31%
Tarım 63%
Metaller 16%
Petrol Ürünleri ve Elektrik 14%
İhracat Kompozisyonu
Yiyecekler 8%
Makine ve teçhizat 17%
Diğer hammaddeler 20%
Tüketim malları 25%
15
Bulgaristan’a genel bakış
Bulgaristan, Sofya’dan sadece bir kaç
saatlik mesafede her türlü eğlence ve
yaşantılar sunar ...
...çok sayıda sanat galerileri,festivaller,
konserler, müzeler ile dolu canlı şehirler
...dünya düzeyinde golf sahaları
...altın kumsalları ile güzel sahil şeridi
...2012 Dünya Kayak Kupası’na evsahipliği
yapan Bansko da dahil olmak üzere birçok
kayak merkezi
...Rila, Pirin, Rodop ve Stara Planina gibi en
güzel dağlarda yürüyüş ve doğa sporları
...harika bir mutfak ve butik şarap izbeleri
Bulgaristan, Arnold Schwarzenegger, Sylvester Stallone, Bruce Willis, Chuck Norris, Scarlett Johansson
gibi ünlü aktörlerin katıldıkları Hollywood filmlerinin
dış kaynaktan üretimi (outsourcing) için bile çekici bir
yerdir.
16
Bulgaristan’a genel bakış
... Avrupa’da en büyük tarihsel
zenginlikleri ile ünlüdür
...Trakya ve Roma kalıntıları ve eserleri
...Birinci ve İkinci Bulgar Krallıkları’ndan
kalma ortaçağ kaleleri ve eserleri
Manastırlar ve M.S 4. Yüzyıldan kalma
tapınaklar
...Aydınlanma döneminden köy manzaraları
Sofya Avrupa’nın en eski başkentlerinden birisi ve
Kudüs ile birlikte bir kilometre karelik alan içinde
Ortodoks Kilisesi, Katolik katedrali, cami ve sinagogu
bulunan Avrupa’nın tek şehridir.
17
SEKTÖRE’E GENEL BAKIŞ
18
Kısa Tarihçe
Mevcut durum
Insan Kaynakları
Faaliyet Giderleri
Temel Altyapı
19
Sektöre’e Genel Bakış
1878 -1960
Ilk gelişme
1878
Arsenal (askeri ürünler)
yeni oluşturulan Bulgar
ordusuna hizmet
vermek üzere Ruse’de
1878 yılında ilk
fabrikasını kurdu
1907
Ruse’de tarım
makineları üretim
fabrikası kuruldu
1881
Rousse Tersanesi
kuruldu
20
1925
Kazanlak ve
Bozhurishte'de iki
uçak fabrikası kuruldu
1924
Botevgrad'taki
kaporta imalat
atölyesi ilk otobüsü
üretir
1936
Sofya'da, ilk
Bulgar malı
tramvay üretimi
başladı
1948-1958
Ulaştırma makina ve
ekipmanları üretimine
ilişkin fabrikaların
yapımı başladı
1941
Bulgaristan'da
bir teknik okul
oluşturuldu, daha
sonra bu okul
ülkenin en büyük
teknik üniversitesi
oldu
Bulgar makine sanayine ilişkin önemli olaylar
1960 -1989
Altın Çağ
1957
Sofya'da sanayi
forklifti üretimine
başlandı
1969
Plovdiv'de
Renault 8 ve
Renault 10
otomobillerinin
montajı başlar
1958
Şumen’de ağır
yük kamyonların
üretimine
başlandı
1987
Dünya üretiminin %
20'den fazlası olan
endüstriyel forklift üretimi
yıllık yaklaşık 89 000
adede yükselmiştir.
1974
Botevgrad
"Chavdar"markalı
otobüslerin seri
üretimine başlandı
1979
Radomir şehrinde
(Sofya ili) "Ağır Makina
sanayi" fabrikası
çalışmaya başladı
1970-1989
Ülkede 730 fabrika
ve 430 000 çalışanı
bulunmaktadır. Makina
sanayinin öncü rolü 80’li
yılların sonunda ülkedeki
genel üretimin %30’unu
oluşturmaktadır.
21
Sektöre’e Genel Bakış
1990-1999
Geçiş Yılları
2006
Montupet Ruse fabrikası
ile Bulgaristan girdi
1999
Liebherr (Almanya)
Bulgaristan'da Plovdiv
yakınında üretime başladı
1995-1996
Varna'da Rover
monte edilir
22
2006
Bulgaristan'da Dört tersane
faaliyet gösteriyor - Burgaz,
Ruse ve Varna'da iki
2007
Avusturyalı Palfinger
Grup Tenevo'da
silindir ve hidrolik
parça üretimi
konusunda yeni
fabrika açtı
Bulgar makina sanayine ilişkin önemli olaylar
2000 yılından
– bugüne kadar
2008
Alman IXETIC ve
WitteAutomotive şirketleri
otomotiv bileşenleri üretmek
üzere Rakovski ve Ruse
sanayi bölgelerindeki
fabrikalarının açılışını
yaparlar
2008
Alman LufthansaTechnik şirketi
Boeing 737 ve Airbus A320 gibi
uçakların bakım ve tamiratı için
servis üssü açtı
2008
Yazaki ilk
fabrikasını
Yambol'da açıyor
2012
LitexMotorsCorporation şirketi, Çinli
GreatWallMotorCo şirketiyle otomobil
üretimine başladı
2010
Üretimde yine
canlanma yaşanır,
sektörde çalışan
sayısı yaklaşık 115
000
2010-2011
Sektörde ihracatta yüksek
büyüme kaydedilir
23
Sektöre’e Genel Bakış
Mevcut durum
Sektörün önümüzdeki yıllarda önemli ölçüde artması bekleniyor. Şu anda sanayide 50 000 ‘den fazla kişi istihdam ediliyor ve 1,03 Milyar € değerinde işlem hacmi
kaydediliyor. Sektörde bazı üretim faaliyetlerinin (donanım ve montaj) gelişmiş
ülkelerden daha ucuz ülkelere doğru yeniden konumlandırılması önemli bir eğilim
olarak ortaya çıkıyor
Ana alt sektörler
Ağır yatırım ekipmanı
Metal işleme ve metal kesme makinaları
Hidrolik Elemanları ve Sistemleri
Kaldırma – taşıma Ekipmanları
Tarım Makinaları
Ulaştırma araçları ve yedek parça üretimi
Gemi inşa ve gemi onarım
Askeri donanım
Ulaştırma araçları ve makine sanayi sektörünün büyüklüğü
Adet
%Üretim
İşlem Hacmi (€ ‘M)
1 032
8,7
Çalışanlar
50 301
7,7
Firmalar
1 558
7,3
24
Çalışanların Dağılımı
Personel sayısı açısından Bulgaristan'da Ulaştırma donanımı
sektörünün dağılımı
27
70
1 649
282
34
73
32
68
243
922
74
4 686
243
646
31
301
155
491
1 250
145
662
261
1 595
14
1 653
54
141
0
Personel sayısı açısından Bulgaristan'da Makina sanayi sektörü
dağılımı
517
45
268
488
2 635
1 579
484
563
1 029
5 144
167
874
1 116
4 465
753
734
724
355
115
3 241
3 448
66
470
370
1 346
90
1 182
2010 yılında makina sanay, sektörüne yapılan doğrudan yabancı
yatırımların artışı 2007 yılına göre % 134 olduğu saptanmıştır.
Son 5 yılda doğrudan yabancı yatırımların ortalama yıllık hacmi 65
milyon Euro tutarındadır
Kaynak: Amadeus, BAİ analizi
25
Sektöre bakış
Metal kesme ve metal işleme makinaları
Şırket
Hacim Mil. Çalışan Sayısı
Leva
Üretim Faaliyeti
RemotexRadnevo SPJSC
– Radnevo
24
786
İstihsal ve yapı makinaları
ZMM Sliven JSC - Sliven
8,6
323
Metal kesme makinaları
Chimmash-98 JSC Haskovo
n.a.
174
Kimya Sanayii Makinaları
Askeri donanım
Şirket
Hacim Mil.
Leva
Çalışan
Sayısı
Arcus JSC - Lyaskovetz
68
1 957
Silah ve mühimmat
Vazov Machine Works
SPJSC - Sopot
60
3 526
Silah ve mühimmat
Arsenal JSC - Kazanlak
29
7 225
Silah ve mühimmat
26
Üretim Faaliyeti
Mevcut durum- ana şirketler
Hidrolik elemanlar ve sistemler ve kaldırma-taşıma ekipmanları
Şirket
Hacim Mil.
Leva
Çalışan Sayısı Üretim Faaliyeti
Ideal Standart Vidima JSC
- Sevlievo
286
1 918
Ixetic SPLTD - Stryama
122
204
Vakum pompaları ve
kompresörler
M+S Hydraulic JSC Kazanlak
63
920
Pompalar ve kompresörler
Palfinger
Produktionstehnik
Bulgarien SPLTD Tcherven bryag
57
785
Kaldırma- Taşıma
Ekipmanları
Hydraulic Elements and
Systems JSC - Yambol
40
565
Pompalar, kompresörler ve
hidrolik silindirler
Sparky-Eltos JSC Lovetch
30
784
Metal kesme makineleri
Caproni JSC - Kazanlak
25
754
Pompalar ve kompresörler
Vap Hydro SPLTD Pleven
12
431
Motorlar ve türbinler
Podemcrane JSC Gabrovo
12
192
Kaldırma-Taşıma
Ekipmanları
Balkankar Record JSC Plovdiv
9
154
Kaldırma-Taşıma
Ekipmanları
Kaynak: BEIS BIA, BAİ analizi
Vana ve valfler
27
Sektöre Bakış
Gemi inşa ve gemi onarım
Şirket
Hacim Mil.
Leva
Çalışan
Sayısı
Bulyard Ship-building
Industry SPJSC - Varna
87
552
Gemi yapımı ve onarımı
Shipyard Ruse JSC Ruse
31
451
Gemi yapımı ve onarımı
Odessos Shiprepair Yard
S.A. JSC - Varna
30
903
Gemi yapımı ve onarımı
Terem KRZ Fleet Arsenal
Varna SPLTD - Varna
20
652
Gemi yapımı ve onarımı
Burgas Shipyards JSC Burgas
3,1
166
Gemi yapımı ve onarımı
28
Üretim Faaliyeti
Mevcut durum- ana şirketler
Ulaştırma ekipmanları
Şirket
Hacim Mil.
Leva
Çalışan
Sayısı
Üretim Faaliyeti
Se Bordnetze Bulgaria SPLTD
- Karnobat
154
2 081
Motorlu kara taşıtları ve
bunların motorlarıyla ilgili
parça ve aksesuarları
Yazaki Bulgaria SPLTD - Yambol
131
3 400
Elektronik, kablo ve kablolama
SKF Bearings Bulgaria SPJSC
- Sofia
52
1 535
Rulmanlar , dişliler ve tahrik
elemanları
Transwagon JSC - Burgas
51
625
Demiryolu ve tramvay
lokomotifleri
Lufthansa Technik Sofia Ltd.
50
472
havacılık araçlarının
onarımı ve teknik bakımı
Madara JSC - Shumen
47
259
Motorlu Taşıma araçları
Grammer JSC - Trudovetz
44
610
Motorlu kara taşıtları ve
bunların motorlarıyla ilgili
parça ve aksesuarları
Teklas Bulgaria JSC - Kardzhali 30
301
Motorlu kara taşıtları ve
bunların motorlarıyla ilgili
parça ve aksesuarları
Cross LTD - Montana
29
252
Tekerlekler
Montupet SPLTD - Ruse
14
365
Motor başlıkları
Drouzhba JSC - Razgrad
5,6
292
Motorlu kara taşıtları ve
bunların motorlarıyla ilgili
parça ve aksesuarları
Velomania SPLTD - Sofia
3,5
46
Tekerlekler
Litex Motors JSC - Sofia
n.a.
2 000
Otomobiller
Witte Automotive Bulgaria
SPLTD - Ruse
n.a.
130
Motorlu kara taşıtları ve
bunların motorlarıyla ilgili
parça ve aksesuarları
Kaynak: BEIS BIA, BAİ analizi
29
Sektöre Bakış
Teknik liseler ve üniversiteler bütün ülke geneline
dağılmıştır
Bölümler ve bölgelere gore öğrenciler ve üniversiteliler
Ruse
Varna
Sofia
Burgas
Eğitim kuruluşu
mesleki liseler
Plovdiv
Teknik
Üniversiteler
Beş teknik üniversite, Sofya ,Filibe, Burgaz, Ruse ve Varna şehirlende
Öğrencilerin% 11 kimyasal ve ilgili sektörlerin ihtiyaçlarına uygun
bölümlerde kayıtlı
Mesleki liselerde kayıtlı öğrencilerin% 34’ü meslek ile ilgili bölümlerde
öğrenim görüyor
Sektördeki mesleki liselerde kayıtlı öğrencilerin % 43’ü Sofya, Plovdiv,
Burgaz, Varna ve Stara Zagora şehirlerinde yoğunlaşmıştır
Üniversitelerin çoğu sektördeki şirketlerle irtibat halindedir ve şirketler
genç uzmanlara staj programları, eğitim ve burslar önermektedir
30
İnsan Kaynakları
...ve geniş bir ilgili bilimler yelpazesinde öğrenci
yetiştirmektedir
İkinci yarıyıl - öğretim yılında 2010/2011 için akredite üniversite eğitimli
öğrenci sayısı hakkında bilgi
5 502
Diğerleri
4 039
Biyoteknoloji
Mühendislik
3 135
Ekoloji, geri dönüşüm
3 125
Elektrik ve su temini
3 102
2 990
Organik ve inorganik kimya
2 776
İlaç ve Kozmetik
2 531
Elektronik ve Elektrik Mühendisliği
2 227
Sanayi işletmeciliği
Ulaştırma ve Lojistik
1 546
Mekanik ve Otomasyon
2 924
Mesleki liselerde ilgili bölümlerde 59 000’in üzerinde kayıtlı öğrenci
Elektronik ve Elektroteknik
31 200 öğrenci
Kimyasallar üretimi
2 460 öğrenci
Makina sanayi ve ulaştırma donanımları
15 100 öğrenci
Sair ilgili bölümler
10 000 öğrenci
Kaynak:Ulusal İstatistik Enstitüsü, Milli Eğitim Bakanlığı
31
Insan Kaynakları
Bulgaristan eğitim sistemi Ulaştırma donanımları
ve makina sanayi sektörünün ihtiyaçlarını
karşılamaya uygundur
Üniversiteli öğrencilerin bölümlere göre dağılımı, 2011
İş ve ekonomi 6%
Sosyal bilimler 3%
Teknik bilimler 6%
Tıp 35%
Hukuk 17%
Bulgaristan’da üniversite
öğrencisi sayısı (20062011) 215 000 den 285 000
‘e yükselmiştir
Diğer 33%
örnek olay
incelemesi
Mezunlarının% 17’si potansiyel olarak endüstriye uygundur
Sofya Teknik Üniversitesi 8 000 öğrencinin eğitim
gördüğü en büyük teknik üniversitedir. Öğrenciler
Fransızca, Almanca ve İngilizce olmak üzere üç
farklı yabancı dilde eğitim alabilir.
okuldan mezun olan mühendislerin sayısı
90 000’dir.
Bulgaristan’da Sofya Teknik Üniversitesi mezunu
çalışanların olmadığı hiçbir işletme yoktur.
Bulgaristan’da üniversite öğrencileri açısından olumlu bir
eğilim gözlemlenmektedir. 2005-2009 yılları arasındaki
dönemde Bulgaristan’da üniversite mezunu ekonomik açıdan
aktif nüfus (15-64) artmıştır
32
Insan Kaynakları
Mesleki liseler sektöre uygun üretim bölümleri
açısından büyük çeşitlilik sunmaktadır
Üretim uzmanlıklarına göre meslek okulu öğrencileri (% tümünden)
Kimya 3%
Ahşap İşleme 4%
Yiyecek ve içecekler 6%
Elektronik 24%
Makine 8%
Hafif Sanayi 9%
Elektrik ve makine mühendisliği 18%
Yapı 14%
Ulaştırma donanımları 14%
Mesleki liselerde kayıtlı toplam öğrenci sayısı - 157 251.
Bulgaristan 2010/2011 eğitim-öğretim yılı süresince 22
üniversite ve kolejde ulaştırma, makina sanayi, elektroteknik
ve sektörle ilgili sair bölümlerde eğitim gören yaklaşık 57 000
öğrenci bulunmaktadır.
Kaynak: Ulusal İstatistik Enstitüsü, Milli Eğitim
Bakanlığı
33
Başarı örneği
Bulgaristanlı öğrenciler ilk elektrikli otomobili
üretti
Sofya Teknik Üniversitesi öğrencilerinden bir ekip (TU)
ilk Bulgar öğrenci elektrikli aracı tasarlayarak Shell
ve FullCharger Bulgaristan tarafından düzenlenen
yarışmayı kazandı.
Takım kaptanı Blagoj Bourdin’in yaptığı açıklamaya göre
Sofya Teknik Ünivesitesi’nin elektrikli otomobili yaklaşık
120-125 kg ağırlığında olacak ve 30-40 km / saat hıza
sahip olacak ve elektrik motoru ağırlığı sadece 1.3 kilo
olan 600-700 W pilden beslenecek.
Yarışmaya daha İki üniversite projesi katıldı . Varna
Teknik Üniversitesi ve Sofya Teknik Üniversitesi Plovdiv
şubesi. Yarışmaya Çepelare (Smolyan) yabancı dil
eğitim lisesinin ekibi de katıldı.
Kazananlar Hollanda’da düzenlenecek olan uluslararası
yakıt tasarrufu yarışmasında Bulgaristan’ın temsil
edecek.
34
Kaynak: www.dnevnik.bg
Başarı örneği
Robopartani – Robotik Okulu
Elektronik ve Robotiğe ilgi duyan bir grup genç bulgar,
meraklıları “Robopartani” Robotik okulu gibi iddialı ve
ilginç bir proje başlattı
Okulun amacı her yaşta çocukların ve üniversite
öğrencilerinin elektronik, matematik ve bir bütün
olarak teknik bilimlerine olan ilgilerini teşvik etmek ve
güçlendirmektir
Öğrenciler oynmaya, düşünmeye, hata yapmaya,
yaratmaya ve original olmaya teşvik edilir ve aynı
zamanda teknik bilimlerde bilgi ve tecrübe sahibi olur
Eğitim süreicnde robotların kullanılması birçok avantaj
sağlar.Öğrenciler robot yaratır ve programlar ve böylece
formül ve soyut şemalar kullanmak yerine reel nesneler
kullanarak daha hızlı bir şekilde bilgi sahibi olmayı
başarır
Çocukların eğitmenleri genç profesyonellerdir, bunların
bazıları hala üniversite öğrencisi, başkaları ise teknoloji
ve elektronik alanındaki profesiyonel kariyerlerinin erken
aşamasında bulunmaktadır
“Robopartani” 2010 Empower genç giriimciler ödülünü
ve Forbes dergisinin 2010-2011 yıllarına ilişkin özel
ödüllerini kazandı
Kaynak: ”Robopartani” web sitesi http://bgmindstorms.wordpress.com
35
Teknik bölümleri olan seçilmiş üniversiteler
Sofya “St Kliment Ohridski “ Üniversitesi
25 000 öğrenci
Bölümler : Elektronik ve Makina Mühendisliği, Bilgisayar
ve hesaplama bilimleri vs.
Birçok işletme ve teknik bölümler İngilizce, Fransızca
veya Almanca öğretilir
Paris-Sorbonne, Bordeaux IV, City University Seattle ile
çifte diploma Programları
Sofya Teknik Üniversitesi
22 654 öğrenci
Otomasyon, Makina ve donanım, ulaştırma ekipmanları,
elektronik ve elektrik mühendisliği, makine mühendisliği,
mühendislik vs kürsüleri
BEST’in Bulgaristan’daki tek temsilcisi. BEST 27 Avrupa
ülkesinden 67 farklı üniversiteden öğrencileri bir araya
getirmektedir ve mühendislik yarışmaları ile eğitimi
düzenlemektedir
Plovdiv, Varna, Gabrovo’da şubeler
Kimya Teknolojileri ve Metalurji Üniversitesi
4 000 öğrenci
Avrupa ulusal mühendis birlikleri federasyonundan
akredite bölümler/FEANI/
Bölümler : Otomasyon ve Bilgi Teknolojileri, Endüstri
İşletmeciliği, Çevre mühendisliği vs.
“Queen Mary” - Londra, Hamburg Teknik Üniversitesi,
Politeknik - Toulouse, vb gibi üniversiteler ile işbirliği
“Filibe” Plovdiv Üniversitesi
16 500 öğrenci
Kimya, Biyoloji, Fizik, Matematik ve Enformatik vs
Fakülteleri.
Mikrobiyoloji ve Biyoteknoloji, Doğal kaynakların
kullanımı üzerindeki incelemeler, Çevre koruma, Yeni
organik ve inorganik maddelerin sentezi, vb. alanlarda
bağımsız Ar-Ge birimi
36
Teknik bölümleri olan seçilmiş üniversiteler
Plovdiv Gıda Teknolojileri Üniversitesi
4 025 öğrenci
Bölümler : Teknik Mekanik ve Makine bilimi,
Gıda makinaları ve cihazları, Otomasyon, Bilgi ve
yönetim teknolojileri, Elektroteknik ve Elektronik vs.
Uluslararası bilimsel konferanslar Organizatörü
Burgas “Prof Dr Zlatarov “ Üniversitesi
4 800 öğrenci
Bölümler: Makina ve cihaz Mühendisliği, Elektrik
ve Elektronik Mühendisliği, Ulaştırma teknolojileri
Mühendisliği vs.
İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya vs ülkelerden
enstitü ve üniversiteler ile aktif ilişkiler
Ruse “Angel Kınçev” Üniversitesi
8 500 öğrenci
Cornell Üniversitesi ile Özel Ortaklık Programı
Bölümler: Makina ve donanımlar, ulaştırma
donanımı, Elektrik, Elektronik Mühendisliği ve
otomasyon vs.
Yüksek öğrenimin yeniden yapılandırılmasında en
iyi sonuçlara ulaşmış, Avrupa TEMPUS komisyonu
tarafından seçilen Orta Avrupa’nın 18 üniversitesi
arasında yer almaktadır
“Todor Kableshkov” Taşımacılık Yüksek Okulu Sofya
2 200 öğrenci
Bölümler : Teknoloji ve Ulaştırma Yönetimi,
demiryolu teknolojileri, otomotiv teknolojileri,
ulaştırma inşaatı vs.
Ulaştırma ekipmanları ve makina mühendisliği
alanında 30’dan fazla uluslararası üniversite ile
işbirliği
Source: Ulusal İstatistik Enstitüsü, Milli Eğitim Bakanlığı
37
Sektöre Bakış
Seçilmiş ülkelerde ortalama maaş
Bulgaristan
Ortalama maaş, € /
ay, Haziran 2011
352
Sırbistan
480
Romanya
493
Macaristan
746
Slovakya
802
Polonya
878
Çek Cumhuriyeti
949
Hırvatistan
1 065
Slovenya
1 524
Orta ve Doğu Avrupa’nın en rekabetçi işgücü maliyetleri.
Bulgaristan’da, 2010 yılına ilişkin sektörde leva bazlı ortalama ücret
Üretim
Genel
Üst düzey
yetkililer
Analitik Uzmanlar
Teknisyenler
İdari personel
Hidrolik pompa, hidrolik ve pnömatik
motorlar
367
631
466
389
329
Tarım ve ormancılık makinaları
246
464
341
253
231
Endüstriyel soğutma ve havalandırma
ekipmanları
251
549
360
377
227
Gıda, içecek ve tütün işleme makina
ve donanımları
267
578
336
255
209
Yüzme araçları
323
618
418
375
260
Kaldırma – taşıma makineleri
292
522
339
323
273
Armatür ürünleri
494
809
629
513
332
Otomobiller için elektronik ve elektrikli
cihazlar
282
805
616
411
350
Motorlu kara taşıtları için diğer parça
ve aksesuarlar
413
710
623
462
433
Yataklar, dişliler ve kaplinler
288
530
364
302
229
38
Faaliyet Giderleri
Orta ve Doğu Avrupa’da kurumlar vergisinin en düşük seviyesi
Bulgaristan*
10%
Romanya
16%
Macaristan
19%
Slovakya
19%
Çek Cumhuriyeti
19%
Hırvatistan
20%
Türkiye
20%
*istihdam seviyelerinin düşük olduğu
bölgelerde üretici
şirketlere %0 vergi
Endüstriyel kullanıcılar için Bulgar elektrik fiyatı Avrupa ortalamasına göre
70%’tir
Estonya
0,062
Bulgaristan
0,064
Romanya
Türkiye
Almanya
AB ortalaması
Macaristan
Çek Cumhuriyeti
Slovakya
Kaynak : Ulusal İstatistik Enstitüsü, BAİ analizi
€/kWh, 2011
0,080
0,086
0,090
0,092
0,104
0,110
0,123
39
Coğrafi Konum
Otomotiv sektöründe Avrupa kümeler haritası
40
Temel Altyapı
Güneydoğu Avrupa’nın kalbindeki stratejik konumu ile Bulgaristan üç kıtaya
kapılarınızı açıyor
96 saate kadar
72 saate kadar
41
Coğrafi Konum
Bulgaristan stratejik olarak sürekli ekonomik
büyümeye sahip olan bölgede bulunmaktadır
3%
3%
4.4 М
5%
12%
21.5 М
4%
8%
7М
5%
1%
3.8 М
6%
12%
0.6 М
Sofia
3%
5%
2М
6%
5%
3М
4%
10%
71 М
Lejand
Kişi başına GSYH 2005-2010
İthalatta büyüme oranı %
2003-2010
Nüfus
Ülkenin coğrafi konumu ,Avrupa ve Asya arasında stratejik bir bağlantı
sağlar
Bulgaristan Avrupa ile Asya arasındaki kavşak noktada bulunmaktadır
Bulgaristan Avrupa’nın en hızlı büyüyen Güneydoğu Avrupa Pazarının
merkezindedir
Bulgaristan bölgeye, AB,Rusya /Bdt ve Orta Doğu ile Afrika bölgelerine
ihracat açısından hizmet etmeğe uygun yerdir
42
Temel Altyapı
Üretim sektörlerinin ihtiyaçlarına uygun altyapıya
sahiptir
Bulgaristan ‘ı Batı Avrupa,Rusya,Asya ve Karadeniz’e
bağlayan sekiz uluslararası karayolu ağı -- E79, E83, E871,
E772, E70, E773, E87 ve E85
HAVAALANI
İNTERMODAL TERMINAL
NEHIR LIMANI
DENIZ LIMANI
TREN İSTASYONU
19 276 km karayolu ağı, 437 km otoban
Bulgaristan’daki lojistik merkezlerini, Türkiye ve Yunanistan’a bağlayan beş
otoyol yapım aşamasındadır
Demiryolu ağı uzunluğu 4098 km’dir
13 ana liman: En büyük nehir limanı Ruse’de bulunmaktadır, en büyük deniz
limanları Varna ve Burgaz’da bulunmaktadır
5 uluslararası havaalanı- en büyükleri Sofya,Varna ve Burgaz’dadır
43
Temel Altyapı
Bulgaristan sanayi bölgeleri işiniz için en uygun
seçimdir
Bulgaristan’daki Sanayi Bölgeleri rekabetçi fiyatlarla üretim,depolama,lojistik
ve diğer faaliyetler için cazip koşullar sunmaktadır(25-40 €/м² civarında)
Yatırım projeleri Bakanlık, yerel yönetimler ve Bulgaristan’da muhtelif yerli ve
yabancı sanayi ve ticaret odaları tarafından desteklenmektedir
Halihazırda Bulgaristan şunları sunar:
Faal yerli ve yabancı yatırımcıların faaliyet gösterdiği 12 çalışan bölge
Altyapısı tamamen veya nerdeyse tamamen geliştirilmiş 20 bölge
yatırımcıları kabul etmeye hazır
Oluşturulma aşamasında 26 bölge
Ruse
Sofia
Burgas
Plovdiv
Çalışan bölge
Kurulmuş bölge
Kurulmakta olan bölge
44
Sanayi Bölgeleri
Bulgaristan’da sanayi gayrimenkulleri kiraları
oldukça çekici
Sofya’da ana sanayi ve lojistik alanı 628 000 metre kare olup Q2 2011 için
yaklaşık 67 000 yeni teklif sunmaktadır
Şu anda ilaveten 32 000 metre kare yapım aşamasındadır
Yaklaşık %8 oranında boş alan
Sofaya’daki sanayi tesisleri kira ücretleri Avrupa’nın en düşük seviyelerindedir, Bulgaristan’ın geri kalan şehirlerinde ise başkentten de daha
ucuzdur
Diğer Avrupa kentleri € / metrekare / ay ile karşılaştırıldığında Sofya’da
ortalama aylık kira (Q3 2011)
Sofya
3,75
Prag
3,75
Atina
4,5
Belgrat
4,5
Berlin
Varşova
5,5
5,8
İstanbul
Paris
Kaynak: Kushman & Wakefield Research; Forton International
7,5
9,6
45
BAŞLICA ŞIRKETLER
Başlıca şirketler
Lufthansa Technik
Lufthansa Technik uçakların bakımı ve onarımı
konusunda uzmanlaşmış bir dünya şirketidir.
Lufthansa Technik Sofia 2007 yılında Lufthansa
Technik AG ve Bulgar Havacılık Grubu arasında bir
ortak girişim olarak kurulmuştur
Şirkette 400’den fazla kalifiye mühendis ve
teknisyenler çalışmaktadır.
Lufthansa Technik şirketinin Doğu Avrupa’daki tek
onarım üssü Bulgaristan’dadır.
20 milyon Euro’luk İlk yatırım ile A sınıfı belgesi
almıştır
Bulgaristan’da şirket D-check olarak anılan en
geniş kapsamlı ve derinlemesine uçak kontrolünü
yapmaktadır.
2008 yılından bu yana BMI, Bulgaria Air, Oman Air,
Ural Airlines vs gibi müşterilere 50’den fazla ağır
çek kontrolü yapılmıştır.
2011 yılında Lufthansa Technik Sofia faaliyetlerini
genişletmek için 13 milyon Euro’luk yatırım kararı
almıştır.
14.09.2011 tarihinde şirket aldığı genişleme
kararından dolayı A sınıf yatırımcı sertifikasına layık
görüldü.
Şirket kendi çalışanlarını bulmak için en büyük
teknik üniversiteler ile çalışmaktadır.
Bulgaristan Alman şirketin yatırımları için tüm Avrupa ülkeleri,
Bulgaris’la sınırdaş ülkeler ve Rusya ve Ukrayna ile yarıştı.
Bulgaristan’ın kazanmasının üç ana nedeni : düşük işgücü maliyetleri,
Teknik Üniversite’den dolayı kalifiye uzman mevcudiyeti ve ülkede
havacılık sektörünün genel olarak iyi gelişmiş olması.
48
Tomas Ştüger – Ürünler ve Hizmetler bölüm yöneticisi
Başlıca şirketler
Lufthansa Technik
Lufthansa Technik Sofia Almanya dışında Alman EASA
145 sertifikasına sahip ilk projedir (Avrupa Havacılık
Güvenliği ajansı tarafından).Proje 28 Ekim 2008
tarihinde başarıyla başlatıldı.
Bakım, onarım ve ana tamirat sanayinin en modern
hangarlarından olan tesis :
Aynı anda 2 uçak onarımı sağlayan 2 hangar
Yapım aşamasında olan 3 yeni hangar
örnek olay
incelemesi
Tam boyama ve IL-/D-kontrolleri tamamlama
imkanı
D-kontrol uçak durumunun en kapsamlı ve titiz
denetimidir. Ayrıca Ağır Bakım Kontrolü olarak
bilinir.Bu kontrol her 5-6 yılda bir yapılır.
Genellikle bir Boeing 747 üzerinde aynı anda
100’den fazla teknisyen çalışır
Normalde böyle bir denetim uçak ve teknisyen
sayısına bağlı olarak 21-60 gün arasında sürer.
Lufthansa Technik Sofia Airbus A320 uçaklarına
ilişkin D1 kontrolünü sadece 16 günde, yani gruba
mensup 31 şirket arasında en hızlı yapar.
49
Başlıca şirketler
Litex Motors
Avrupa’da Çin otomobili üreten ilk ve tek fabrika.
Fabrika Şubat 2012’de yılda 50 000 otomobil
kapasitesiyle başladı. 96,4 milyon euro değerindeki
yatırımın yaklaşık 2 000 kişiye istihdam yaratması
bekleniyor.
Fabrikanın sahibi Bulgar Litex Motors Corporation
firması ve Çin’in en büyük özel üreticisi Great Wall
Motor Co Ltd’dir.
Fabrika, şehirde oluşturulan ulaştırma sanayi
geleneklerini devam ettirmektedir. 1960 yılında Loveç
şehrinde Pirin Fiat otomobillerinin montajı yapılıyordu,
1967-1988 yılları arasında ise Rus otomobili
‘Moskviç’in montajı yapıldı
Bulgaristan Yatırım Ajansı’nın A Sınıfı sertifikasına layık
görüldü
Otomobiller Avrupa Topluluğu mevzuatının tüm
standartları ve gereksinimlerini karşılıyor
Neden Bulgaristan ?
Bulgaristan otomobil üretiminde tecrübeye sahiptir.
Ülkede örneğin A sınıfı yatırımcılarına bir dizi vergi
kolaylıkları sunulmaktadır. Bu açıdan bakıldığında bu
ülkenin otomotiv sektörünün gelişimi çin iyi koşullara
sahip olduğuna inanıyoruz.
Bulgaristan’da iş yapmanın en güzel avantajı yüksek
kalifiyeli işgücü, gençlerin potansiyel i ve ülkedeki iyi
düzeydeki iş ortamı.
Great Wall Motors otomobilleri dünya çapında 100den fazla
ülkede satılmaktadır.
33. Dakar Rallisi 2012’de Great Wall markasının SUV modeli
Hover son klasmanda yedinci sırada yer aldı.
50
Litex Motors
Başlıca şirketler
Üretim aşağıdaki iki seri ile başlamıştır :
SUV
SUV seri otomobiller 4 teker çekiş sistemi ile
Steed
Hover
A-Class
A Klas segmanında otomobil
Voleex
2016 yılına kadar Great Wall Motor Avrupa pazarına çeşitli
model yelpazesi geliştirmeyi ve sunmayı planlamaktadır. Ürün
çeşitlerinin ana görevi dünya otomotiv sektörünün en yeni
eğilimlerini takip edserek müşterilere en iyi düzeyde fiyatürün orantısını sunmaktır. Şirket, halihazırda Avrupa pazarına
otomobil sunan Çin’in tek üreticisidir ve Avrupa Topluluğunun
şartlarına uygun olarak ürünleri TİP onayına sahiptir.
51
Başlıca şirketler
Montupet
Montupet (Fransa)- Otomotiv sanayi için alüminyum
parça üreticisi ( silindir kafaları, motor blokları, kolektör
ve fren parçaları)
Ruse’de 2006 yılında Yeşil yatırım
Yatırım miktarı : 2005-2010 yılları arasında 80
milyon euro
2012 yılında planlanan genişleme
Ürünler- motor,şaşe ve fren sistemleri için parçalar
Ciro tahmini: 50 milyon euro
Personel : 667 (2012)
Dış denetçiler tarafından ISO/TS 16949(otomobil)
ve ISO 14001 standartlarına göre belgelendirilmiştir
Fabrikanın ana müşterileri: Renault, Peugeot, Audi,
Bmw, Ford ve Volvo’dur
Üretim işleminin başlamasından itibaren
çalışan sayısı
667
1 255
Otomobil motorları için
bileşenlerin üretim miktarları
(bin)
791
536
359
172
477
220
120
2008
52
2009
2010
2011
2012
2009
2010
2011
2012
Montupet
Başlıca şirketler
Ruse’de Montupet fabrikası
İddialar üretim kapasitesinin ve işgücü sayısının arttırılmasına yöneliktir –
bu sektörden bir fabrikanın optimal işçi sayısı 1 000 kişidir.
Bulgaristan’da Montupet fabrikası
Audi’nin tüm ‘Q’ serisi için motor
başlıkları üretir.
Bulgaristan’da yatırım nedenleri ?
Siyasi ve mali istikrar ve Euro’ya bağlı sabit para
birimi
Hükümet ve belediyelerden idari ve yatırım desteği
Müşterilere yakınlık
Mevcut uygun araziler
Düşük vergi oranları ve işgücü
Bulgar Hükümeti tarafından Sektöre Önem
verilmesi
Michael Brison
Montupet Genel Müdürü
53
Başlıca şirketler
SKF Bearings Bulgaristan
Rulman ve conta dünya üreticisi
Bulgaristan’a 1925 yılında girer
Bulgaristan’da üretilen ürünlerin pazarları
aşağıdaki gibidir : Avrupa, Amerika ve Asya,ancak
ana müşteriler Mercedes, BMW, Volkswagen,
Ford, Renault, Peugeot vs gibi Avrupa’nın binek
otomobil üreticileridir.
Şirket Bölgede yaşayan 1 500 kişiye istihdam
yaratmaktadır
Sopot şehrinde AR-GE faaliyetleri için özel eğitim
merkezi inşa edilmiştir.
Sofya ve Plovdiv Teknik Üniversitelerinden
öğrencilere açık kapı günleri
Geleceğe yönelik Gelişim projeksiyonu
SKF Bearing Bulgaristan’da yatırımlara ve büyük
Avrupa müşterilerine yeni ürünler tedarik etmeye
devam edecek.
Şirketinizin Bulgaristan’a gelmesinden beri en
büyük başarısı nedir ?
2008 yılında yaşanan krizinden sonra , 2010
ve 2011 yıllarında % 20’den fazla büyümenin
gerçekleşmesi.
Philippe Peroz
SKF Bearings Bulgaristan Genel Müdürü
54
Grammer Bulgaristan
Başlıca şirketler
Dünya çapında koltuk sistemleri ve otomobillerin iç
mimarisine ilişkin sistem üreticisi
1997’de Grammer’in Bulgaristan’daki ilk
fabrikasının açılışı
695’ten fazla çalışan
Net satışlar-44 milyon leva
Avrupa,ABD,Güney Amerika ve Asya’ya ihracat
Ana müşteriler : Deutsche Bahn, Mercedes,
Liebherr, Iveco, Toyota, Linde, Man, Renault
Trucks, Scania, Siemens, Audi, Land Rover, Seat,
Saab, Skoda, Volkswagen, Ford, GM, BMW, Opel
vs
Kamyonlara, traktörlere, yapı tesislerine sürücü
koltukları, trenlere yolcu ve sürücü koltukları,
turistik ve şehir otobüslerine, troleybüslere koltuk
üretmektedir.
Gelecekteki Gelişim
2012 yılında verimin arttırılması ve müshatdemlerin
900’e yükseltilmesi. yeni ürünler üretiminin
başlatılması.Amaç komple bir ürünler zinciri
oluşturmak ve her türlü ürünün burada Bulgaristan’da
üretimini sağlamaktır.
Satışlar
31,7
Yatırımlar
26,5
22,6
20,8
15,7
1,1
2008
0,4
2009
0,5
2010
0,7
2011
0,9
€ mln.
2012F
55
Başlıca şirketler
IXETIC
Premium3
Hareketlilik.Dinamiklik.Yenilik
Motorlu taşıtların motorların yönetiminde, şanzımanda,
süspansyonda ve fren sistemlerinde kullanılan hidrolik ve
vakumlu donanımın dünyadaki üreticilerinin önde gelenidir.
Şirketin ikinci büyük fabrikası Bulgaristan’dadır
Büyük müşterilerinden bazıları Mercedes
ve BMW’dir. IXETIC onlara hidrolik pompa
üretmektedir
Temel atmadan çalışan fabrikaya kadar geçen sure
sadece 11 ay – Batı Avrupa’daki sürelerden bir kaç
misli daha hızlı.
Bulgaristan, istikrar, makina mühendisliği
sektöründeki geleneklerden dolayı
Romanya,Polonya,Slovakya ve Ukrayna önünde
tercih edilmiştir.
250den fazla çalışan
Temmuz ayından itibaren A sınıf sertifikalı yatırımcı
Müşteriler : BMW, Mercedes, Toyota, Porsche,
Audi, Volkswagen, Ford, Honda, Renault, MAN,
Navistar, Daimler, ITEC, Scania ve Volvo
Bulgaristan’da yüksek teknoloji düzeyinde iş
yapmak artık mümkün ve yabancı şirketler artık
bunu biliyor.
Ivaylo Petrov
250
242
240
249
244
241
BGN mln.
201
122
125
127
118
115
122
63
Umsatz
30
Personal
3
2009
56
2010
2011
2012F 2013F 2014F 2015F 2016F
2015 yılına kadar bu tesisin genişletilmesi, üretim
kapasitesinin ve personelin iki misli arttırılmasını
planlamaktayız.
Başlıca şirketler
WITTE Automotive Bulgaristan
Kilitleme ve kapama sistemlerinde teknik
çözümlerin geliştirilmesi ve üretiminde yenilikçi ve
güçlü Know-how
Üretimin Asya , Güney Amerika,Kuzey Amerika ve
Avrupa’da konumlandırılması
Bulgaristan’da yaklaşık 70 çalışan
Ana müşterilerinin Avrupa’nın otomobil üreticilerinin
çoğu
Şirketin geleceğe yönelik gelişmesi 2008 Ağustos
ayında temin edilmiştir. Ruse’de WITTE otomotiv’in
açılışı yapılmıştır
Tasarım ve satış ile ilgili faaliyetler ofisi olarak işe
başlıyor. Mayıs 2010 yılında ilk WITOL sistemleriyle
üretimi başlatmıştır ve böylece faaliyetlerini
genişletmiştir.
Şirketin 2011 yılındaki satışları 415 milyon euro
olarak değerlendiriliyor, bu rakam da 2010 yılı
satışlarından % 20 daha fazladır.
2012 yılına ilişkin planlar ; üretim kapasitesinin %
100 arttırılması ve Bulgaristan’da çalışan sayısının
en az 130’a kadar arttırılmasını öngörmektedir.
57
Başlıca şirketler
Shipyard Ruse
Şirketin ana faaliyeti deniz gemilerinin üretimi ve
gemi tamiratıdır. Şirket çelik konstrüksyon ve boru
hatları kurma kapasitesine sahiptir
1999 – 2007 yılları arasında şirket 40 gemi inşa
etti.
Tuna Nehri üzerinde bulunan tersanenin coğrafik
konumu ilaveten lojistik ve liman faaliyetlerinin
yerine ghetirilmesini mümkün kılmaktadır.
Ruse tersanesi 1881 yılında kuruldu
1991 yılında özelleştirildi
% 100 Bulgar şirketidir
% 100 ihracata yöneliktir
Temel piyasaları :Hollanda, Almanya, Cezayir,
İngiltere, Yunanistan, Rusya vs
Gelecek yıl için amaç petrol tankerler, yakıt
tankerleri, kimyasal tankerler ve bitüm taşıyıcıları
olarak özel tankerler inşa etmektir.
Teknolojik imkanlar aynı anda yıllık 5 000 ton
Deadweight’e kadar 10 yeni gemi inşa etmeye
müsaittir.
Tersane Germanischer Lloyd tarafından
ISO 9001:2008 standartlarına uygun olarak
belgelendirilmiştir.
Tersane tankerlerin güvenli yapımı konusunda
İngiliz petrol şirketi BP tarafından onaylanmıştır,
Alman Thyssen Kruppp şirketi ise tersaneyi askeri
gemi yapım projelerinde Bulgar partneri olarak
kabul edilmiştir.
Neden Bulgaristan : İyi bir iş ortamı , son
derece kalifiye personel ve rekabetçi işgücü
maliyeti
58
Başlıca şirketler
Bulyard
Bugüne kadar 27 devlete 850 gemi üretilmiş ve
devreye sokulmuştur. Bu gemiler bütün dünyada 22
ülkenin bayrakları altında seyahat etmektedir.
Bulyard Gemi Üretim sanayi EAD Bulgaristan’ın
ikinci büyük kenti ve Bulgaristan’ın Karadeniz’deki
en büyük limanı olan Varna’nın güney sanayi
bölgesinde bulunur
1907 yılında kurulmuştur
Ana partnerler : Wartsila, B&W, ABB, Alfa Laval,
Mitsubishi
Hem ürün hacmi bakımından hem de üretim
kapasitesi bakımından Bulgaristan’ın en büyük
gemi üretim, gemi onarım ve gemi renovasyon
işletmesidir.
2009 yılından buyana Bulyard Gemi İnşaat
sanayi EAD , Avrupa tersaneler ve gemi onarım
fabrikaları birlikleri topluluğu (CESA) üyesi olan
Bulgaristan Ulusal gemi üretimi ve gemi onarımı
Birliği üyesidir.
Tersanenin yeni gemi üretim spiarişlerinin %60’ı
ulusal ve bölgesel Pazar olan Bulgaristan, Türkiye,
Yunanistan’dan müşteriler için ifa edilmiştir.
Enteresan örneklerden bir tanesi : Türkiye’nin en
güçlü gemi sahiplerinden birisi olmasına rağmen,
Diler Shipping & Trading şirketi Japon Future-65
serisine ait gemiyi direkt olarak Bulyard tarafından
satın alınmıştır.
59
Başlıca şirketler
ZMM / Balkancar
Ana Faaliyet: metal kesme makinalarının araştırılması,
tasarımı , üretimi ve tedariki – geniş genel tornalar
yelpazesi ve bu tornalar için aksesoarlar ve CNS tornalar
Dünyadaki torna pazarında önemli konuma sahiptir
ZMM Doğu Avrupa’daki en büyük torna üreticisidir
%100 Bulgar Şİrketidir
%99 ihracata yönelik şirkettir
Ana pazarları :Almanya , İtalya , ABD , Rusya ve
Türkiye,Uzak ve Orta Doğu, Orta ve Güney Amerika
Başlıca müşterileri: Linde AG, Siemens AG, Thyssen
Krupp AG, Robert Bosch GmbH, Fiat, MAN vs
Balkankar Rekord AD “Balkankar”Holdingin bir
parçası olmuştur ve bulgar forklift üretiminde
gelenekler yaratmıştır. Bugün “Balkankar Rekord”
Bulgaristan’da önde gelen forklift üreticileri
arasındadır.
Şirketin ürün yelpazesi elektrikli forklift,dizel ve
gazlı forklift, motor çekici ve yedek parçalarını
kapsamaktadır. Modellere bağlı olarak istiap haddi
1.250 ila 12.500 kg arasındadır, yükün kaldırıldığı
yükseklik 2800- 6400 mm, çekme kuvveti ise 15-20
kn’dir.
50’li yılların ortalarında Plovdiv’de kurulmuştur
150 çalışan
Ana pazarı : Doğu Avrupa ve Rusya ve Ukrayna gibi;
“Balkankar Rekord “ Plovdiv, Belgrad,Bükreş , Brno vs
Uluslararası teknik fuarılarında altın madalyalara layık
görülmüştür.
60
Başlıca şirketler
Podemcrane
Podem vinç üreticileri ve nihai müşterilere vinç
bileşenleri tedarik eden dünyanın önde gelen şirketleri
arasındadır.
Podemkran Bulgaristan ve bölgede her türlü vinç ve
vinç sanayine hizmet sunan öncü tedarikçidir.
Tam takım ekipman ve kaldırma sanayine yönelik
bakım, yüksek kalitede ürünler ve uluslararası
standartlara uygun hizmetler sunmaktadır .
1961 yılında kurulmuştur
1975 yılında PODEM dünyanın en büyük kaldırma
gurubu üreticisi olmuştur.
1999 yılında özelleştirilmiştir
150 den fazla çalışan
Ürünlerin % 95’i ihraç edilmektedir.Ana pazarlar:Batı
Avrupa,Orta Doğu,Rusya,Vietnam,Malezya,Singapur
ve Hindistan’dır.
Ürünlerin kalitesi ISO 9001:2008 entegre yönetim
sistemi ve OHSAS 18001:2007 ile sağlanmıştır.
Bulgaristan’daki makina mühendisliğini farklı
kılan nedir ? : Mükemmel gelenekler ve yetkin
iş gücü
Podem AD’nın devamı olan Podemkran
(podemcrane) Orta ve Doğu Avrupa’da en büyük
elektrikli kaldırma gurubu üreticisidir. Şirket bütün
dünya çapında 40 ülkede 1,9 milyon adetten fazla
kaldırma-taşıma teknolojisi sattı.
61
Başlıca şirketler
Arsenal
Ana Faaliyetler
Küçük silah ve topçu muhimmatı tasarım ,üretim ve
ticareti ,muhimmat ve bileşenleri, patlayıcı ürünler,
avcılık ve spor silahları ve mühimmatları, metal kesme
makinaları, enstrüman ekipmanları, döküm vs.
1878’de Bulgaristan Ruse’dekuruldu.
Yer: Kazanlık Bulgaristan , 1924’ten beri
Alan: 7 044 267 metrekare
7 000’den fazla çalışan
Ürünler : 10 000 ‘den fazla
Kapasite : Yıllık 200 milyon küçük silah cephane
kapasitesi
İhracat : 120 ülkeye %80 üzerinde
Sertifikalar :
AQAP 2110, ISO 9001:2008
Özellikler:
En büyük Bulgar Askeri Sanayi Tesisi
Blgaristan’ın en büyük fabrikalarından biri
Enerjik yenilikçilik ve modernizasyon faaliyetleri
% 100 kapalı üretim devresi
Onaylanmış kalite
62
Başlıca şirketler
M+S Hydraulic
M+S Hydraulic makina mühendisliğinin tüm dallarında
kullanılan hidrolik motorlar ,direksiyon birimleri, valfler,
frenler ve aksesoarlar üretiminde liderdir. Ürünler tarım
sanayi ve ulaştırmada da kullanılabilir.
1963 yılında kurulmuştur
1997 yılında özelleştirilmiştir
Yer: Kazanlık
Yaklaşık 1 000 çalışan
Ciro : 63 milyon leva
Şirketin ürünleri tarımsal sanayi ve ulaştırmada
kullanılır
Ürünlerini Avrupa ve başka dünya pazarlarına ihraç
eder
Şirket 12-800 cm3 geometrik hacmi olan mobil ve
endüstriyel sistemlerde kullanılmak üzere hidrolik
ve yörünge motorlarının üretiminde dünyada altıncı
sıradadır.
2011 yılında 2009 yılına göre % 133 büyüme oranı
M+S Hydraulic tüm ürünleri için birçok yeni türü
geliştirir ve hidrolik motor üretiminde dünyanın en
büyük üreticilerinden biri haline gelmiştir
Sertifikalar : ISO 9001:2008, OHSAS 18001:1999 ve
ISO 14001:2004
Şirket ürünlerini iyileştirmek ve pazarın
gereksinimlerine göre yeni ürünleri geliştirmek
amacıyla ar-ge birimine sahiptir Gelişim ; firma
ürünlerini geliştirmek ve piyasa ihtiaçlarını
karşılayabilmek.
+133%
Satışlar (bin)
444
367
518
442
380
369
222
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
63
HES Pls.
Başlıca şirketler
HES, ulaştırma teknolojilerinde olduğu gibi yapı makina ve
gemilerinde de uygulanabilir hidrolik silindirlerin montajını,
üretimini ve bakımını yapar.
1968 yılında kuruldu
Yer: Yambol
1997 yılında özelleştirildi
565 çalışan
39.7 milyon leva ciro
Bulgaristan’da Ana müşteri Palfinger Avusturya’dır ve
bu firmaya hidrolik silindirler tedarikinde ana tedarikçi
konumundadır.
Firma üretiminin % 95’den fazlası Batı Avrupa ve
Rusya pazarında satılmaktadır
Önümüzdeki 5 ile 10 yıl içinde şirketin ve
bir bütün olarak sektörün gelişmesine dair
mükemmel perspektifler var.
Şirketin başlıca avantajları : kalite,teslimde
dakiklik,esneklik ve rekabetçi fiyatlar
71
57
55
43 45
43
48
47
57
45
36
40
30
18
2005
2006
2007
Satışlar [milyon BGN]
64
Üretim [bin / kişi]
2008
2009
2010
2011
Başlıca şirketler
Himmash
Kuruluş 1985
Yer: Dimitrovgrat
1991 yılında özelleştirilmiştir
174 çalışan
Şirket ürünlerini Romanya,Yunanistan,Rusya ve
ABD’ye ihraç etmektedir.
Sertifikalar : ISO 9001:2008
Himmaş AD, kimya, biyoteknoloji, gıda sanayi,
enerji, metalurji ve inşaat alanlarında kullanılan ve
paslanmaz, karbon ve bimetal çelikten üretielen
cihaz ve tesislerin ana üreticisidr.
Kısa vade ve yüksek kalitede tanklar, reaktörler ısı
değişim cihazları, otoklavlar, metal rafine kazanları,
metal konstrüksyon, nükleer enerji santralleri için
ekipmanlar üretmektedir.
Alıntı:Kesinlikle gelecekte şirketimizde olumlu bir
gelişme bekliyoruz.Amerikan pazarına amerikan
standartına uygun kum ve karbon filtreleri üretimi
ile ABD pazarına çıkış.
65
BYA hizmetler:
Makroekonomik Bilgi
Yasal Tavsiye
İşletme maliyetleri hakkında bilgi
Vasıflıişsizlik, kullanılabilirliğiBölgeselbilgiler işgücü,
eğitim düzeyi, altyapı, yabancı yatırımcılar vesanayi
bölgeleri
Boş arsa tedarik etme
Potansiyel tedarikçiler, taşeronlartanımlanmasıveya ortak
girişim
Bireyselidari hizmetler
Merkezi ve yerel yönetimlerile Temaslar
Sanayi odaları, yerel üniversiteler ve STK’larile bağlantılı
kuruluşlar
66
OP “Development of
the Competitiveness
of the Bulgarian
Economy” 2007-2013
Project “Promoting the advantages of investing in Bulgaria”
BG 161PO003-4.1.01-0001-C0001, with beneficiary InvestBulgaria Agency, has been
implemented with the financial support of the European Union through the European Fund
for Regional Development and the national budget of the Republic of Bulgaria.
InvestBulgaria Agency
31 Aksakov Street
Sofia 1000, Bulgaria
Tel.: +359 2 985-5500
Fax: +359 2 980-1320
E-mail: [email protected]
www.investbg.government.bg