MOTORLU TESTERE

MOTORLU TESTERELER
Tarihçesi; Alman mühendis Andreas Stihl, 1926 yılında
elektrikli zincir testere, 1929 yılında ise benzinli zincir testereyi
geliştirerek patentini almış ve kurduğu fabrika ile seri üretime
geçmiştir. 1927 yılında Emil Lerp, dünyanın ilk benzinli zincir
testeresini geliştirerek seri üretime başlamıştır. 1920'li yıllarda
üretilen motorlu testereler 60 kilodan daha ağır, kullanışsız ve
bozulmaya yatkın olup iki kişinin taşımasına imkan sağlayacak
şekilde uzun çubukları bulunmaktaydı. Günümüzde 4-5 kg olan
motorlu testereler 1959'da 12 kg civarındaydı. Alüminyum ve
motor dizaynındaki gelişmeler motorlu testereyi bir kişinin
taşıyabilmesine imkan sağlayacak şekilde hafifletmiştir. 1950
yılına gelindiğinde ise ilk taşınabilir ve tek kişinin rahatlıkla
kullanabileceği motorlu testere üretilmiştir. 1964 yılında
titreşimsiz sistemli motorlu testere, 1972'de zincir freni, 1982'de
otomatik zincir freni,1989'da katalizör ve 1991'de otomatik
çalıştırma icat edilmiştir. Bugün dünyada 50 adet markadan
yılda 2 milyon civarında motorlu testere üretilmektedir.
Motorlu Testerenin Özellikleri; Bugün kullanılan motorlu
testereler iki parçadan oluşur. Bunlar, motor ve kesme
işlemini yapan kısımdır..Motorun gücü aktarma organları ile
kesme işlemini yapan parçaya iletilir. Motor genel olarak tek
silindirli ve iki zamanlıdır.. Birinci zamanda emme ve
sıkıştırma , ikinci zamanda; ateşleme ve eksoz olayları
gerçekleşir. İki zamanlı motorlarda ve motorlu testerede
akaryakıt olarak benzin-yağ karışımı kullanılır. Karışımın
oranı genellikle 20 ölçek benzine 1 ölçek yağ (20:1) oranında
veya bazılarında (25:1), (50:1) oranlarında olabilir. Yağ
silindir içerisindeki ve silindir kollarındaki yağlanmayı sağlar.
Motorlu testere ilk hareket verildiğinde ateşleme sistemi
yardımıyla çalışmaya başlar. Ateşleme sistemleri mıknatıslı
ateşleme sistemi yardımıyla çalışmaya başlar. Ateşleme
sistemleri mıknatıslı ateşleme sistemidir. Bu sistem dayanıklı
bir çelik mıknatısı olan dinamo ilkesine dayanır.
Motorlu Testerelerin Sınıflandırılması
Motorlu Testerelerin Bakımı;
A)Hava Filtresi; Hava filtreleri günde en az bir kere
temizlenmelidir. Sağlık nedeniyle hava filtresi temizliğinde
akaryakıt yerine sıcak su ve deterjan kullanılmalıdır.
B)Ana Gövde, Hava Kanalları; Motorlu testerelerin
motorları hava soğutmalı ve 2 zamanlı olduklarından dolayı
yeteri kadar soğutma sağlanmalıdır. Bu nedenle hava giriş
kanalları devamlı açık ve temiz olmalıdır.
C)Levha; Levhanın yivi, yağ delileri ve levha üst yüzeyinin
çok temiz tutulması gerekir. Levha yivi sivri uçlu bir aletle
kazınarak temizlenmelidir.
D)Zincir Bakımı; Doğru zincir gerginliği, zincirin ve
levhanın uzun ömürlü olmasını sağlar. Zincirin körelmesi
halinde motorlu testereyi kullanan işçinin daha fazla kuvvet
sarf etmesini gerektirir.
Küçük Boy Motorlu Testereler; 3-4 PS gücünde ve 10 kg
kadar ağırlığındadır. Metal levhaların uzunluğu 30-40cm
kadardır. İnce ağaçların kesiminde kullanılır.
Orta Boy Motorlu Testereler; 4-5 PS gücünde 10-12kg
ağırlığında olup çoğunlukla kullanılan motorlu testerelerdir.
Ağır Boy Motorlu Testereler; 5-6 PS gücünde ve ağırlıkları
12-14kg arasındadır.
Özel Motorlu Testereler; Özel ve standart dışı olarak üretilen
motorlu testerelerdir. Çok kalın ağaçların kesiminde kullanılır.
Motorlu Testere ile Ağaç Kesim Teknikleri;
Devirme Kesişi; Devirme oyuğunun açıldığı tarafın tersi
yönünden başlanarak ağacın devirme yönüne doğru yapılan
kesiştir.
Devirme Oyuğu; Ağacın kesim hattındaki 1/5-1/3’ü kadar
derinlikte yaklaşık 45º’lik ağız açısı ile devirme yönünde açılan
kama şekilli yapıdır.
Kopma Şeridi; Devirme kesişinin devirme oyuğuna 3-5cm
uzaklıkta bırakılması ile oluşan banttır.
Motorlu Testere ile Ağaç Kesim Teknikleri;
Devirme Kesişi; Devirme oyuğunun açıldığı tarafın
tersi yönünden başlanarak ağacın devirme yönüne
doğru yapılan kesiştir.
Devirme Oyuğu; Ağacın kesim hattındaki 1/5-1/3’ü
kadar derinlikte yaklaşık 45º’lik ağız açısı ile devirme
yönünde açılan kama şekilli yapıdır.
Kopma Şeridi; Devirme kesişinin devirme oyuğuna
3-5cm uzaklıkta bırakılması ile oluşan banttır.
Motorlu Testere ile Kesiş Şekilleri;
1. İçe Doğru Kesiş; Levhanın alt tarafı ile yapılır, testerenin
kendi ağırlığından ve zincirin çekem gücünden
yararlanılır.
2. Dışa Doğru Kesiş; Özellikle yatık gövdelerin kesişinde
kullanılan bir tekniktir
3. Yelpaze kesişi; Testere tırnak ile desteklenerek yapılır.
4. Saplama Kesişi; Kesime, kesim yapılacak yerin hemen
üstünden testere levhasının uç alt tarafı ile başlanır.
ORMAN TRAKTÖRLERİ
Orman traktörleri, orman işletmesine ait olan,
ormancılık amaçları İçin imal edilmiş ve bütün yıl
ormancılık amaçları için kullanılan, bütün
tekerlekleri aynı büyüklükte ve her iki aksı da
tahrik edilmiş genel olarak yönlendirme ön aks
üzerinde olan ve ormancılığa ait özel şekilde
donatılmış traktörlerdir. Orman traktörlerinin ön
ve arka tekerlekleri aynı büyüklükte ve daha
yüksek olduğu gibi ağırlıklarının aksa dağılışı
elverişli olduğu için çalışma sırasında ön tarafın
ayağa kalkmaması gibi bir sorun bulunmamaktadır.
Normal tarım traktörlerinin ormancılıkta kullanılması
için şu üç imkândan birinin gerçekleşmesi gerekir.
Bunlar:
1..Traktör arkasındaki üç nokta hidroliğine sürütme
ekipmanı montajı
2..Traktör arkasında kısa süreli monte ve demonte
edilebilen vinç sisteminin ve arka destek tablasının
montajı
3..Ön kısmına kablolu vinç montajı
Özel Orman Traktörleri
Orman traktörlerinin bir üst sınıfında özel orman
traktörleri bulunmakta, bu tip traktörlerde ormancılık
hizmetleri için gerekli full aksesuar mevcut olup güç
itibari ile diğer sınıf traktörlerinden de daha yüksek
güce sahiptir.
Özel orman traktörleri belden mafsallı yani kırmalı
olabildikleri gibi daha konforlu bir kabine de
sahiptirler. Bu tip traktörler çalışma kolaylığı
sağladıkları gibi her türlü araziye uyum sağlayan
sistemi ve çalışma güvenliği ile artı özellikleri olan
traktörlerdir.
Tarım traktörleri ile orman traktörleri arasındaki
farklılıklar;
Tarım traktörü, bir tarım işletmesinde kullanılan
bütün makine ile ekipmanları çekebilecek veya
çalışabilecek, kendi kendine hareket edebilen bir
güç kaynağıdır.
Orman traktörleri ise, orman işlerinde yaz, kış ve
değişik arazi özelliklerinde, ekonomik ölçeklerde
çalışması gerekir.
Orman traktörlerinde aranan en önemli özellik;
Düşük hız kademesi ve çok vitesli aktarma
organlarının olmasıdır.
Orman Traktörleri ile Bölmeden Çıkarma
Bu araçlar çok küçük yarıçaplı kurplarda dönüş
imkânına ve büyük manevra kabiliyetine sahip.
Bu traktörlerle %40, hatta yer yer %50 ye varan
yamaç eğimlerinde uzun gövde ürünlerini bir
ucundan kaldırarak sürütmek mümkündür.
Orman traktörleriylebölmeden çıkarma dağlık ve düz
arazide
birbirinden
farklılıklar
gösterir.
A:Orman Traktörleri ile Düz ve Düze yakın Arazilerde
Kablo
Çekimi
ile
Bölmeden
Çıkarma
Düz ve düze yakın arazilerde bir başka deyişle eğimin
%30'dan az olduğu alanlarda orman traktörünün
hareket imkanı daha fazladır. Böyle yerlerde orman
yolu kenarında bulunan gövdeler doğrudan orman
yoluna kablo çekimi ile sürütülür. Meşcere içinde
bulunan orman ürünleri ise sürütme şeridi üzerinden
meşcereye giren orman traktörleri ile sürütme
şeridine kadar kablo çekimi yapılarak ön sürütme
yapılır. Daha sonra yük destek tablasına yaslayarak en
yakın geçici istif yerine kadar sürütülür.
Orman traktörleri genellikle aşağıdaki özelliklere
sahip olan traktörlerdir;
*4 eşit büyüklükte lastik tekerlekli,
*4 tekerleği de tahrikli,
*Vinç donanımlı,
*Güvenceye alınmış sürücü kabinli,
*Yüksek motor gücüne sahip
*Arazi vitesli
*Ormancılık amaçlarına göre donatılmış teknik
yapılıdırlar.
B:Orman Traktörleri ile Dağlık Arazilerde Kablo Çekimi ile
Bölmeden Çıkarma
Eğimin %30'u aştığı dağlık alanlarda traktörlerin hareket
ettiği imkanları kısıtlı olduğundan traktör bir orman
yolunun veya sürütme yolunun bölmeden çıkarma
yapılacak uygun yerinde durur.
Bir işçi yukarıdan kabloyu aşağıya çekerek orman ürününe
bağlar. Kabloyu çekerken bir doğrusal hat üzerinde kalmaya
dikkat edilmelidir. Kablo orman ürününe bağlandıktan sonra
traktör sürücüsüne kabloyu çekmesi yani tamburu
çalıştırması işaretini verir. Tamburun çalışmasıyla orman
ürünü yukarıya doğru çekilmeye başlar.
Orman işletmesi şartlarına uyum sağlayabilmesi için
orman
traktöründe
istenen
şartlar;
Zemine iyi tutunma: Traktörler, orman içinde çok
kere taşlı ve ıslak, ölmüş bitki artıkları ile kaplı olan
zemine uyması için tekeri tahrikli olmalıdır.
Stabilite: Traktörler dik ve meyilli arazide
çalışacakları için zeminden yüksekliği fazla olmalı,
fakat bu yükseklik stabiliteye etki etmeyecek kadar
sınırlı olmalıdır.
Manevra kabiliyeti: Orman içinde manevra kabiliyeti
sınırlı olduğundan, traktörle belden kırma yönlendirmeli
veya ön tekeri arka tekerleğe göre küçük tip ve
direksiyon hidrolik olmalıdır.
İnsan emniyeti: Orman traktörlerinde en önemli faktör
ağaç devrilmeleri karşısında sürücü kabininin emniyet
faktörüdür. Traktörün bilhassa motor ve diferansiyel
kayalık
zeminler
için
korunmalıdır.
Meteorolojik Şartlara Uygunluk: Orman traktörlerinin
kabin sistemi yağışlı, soğuk havalara karşı sürücüyü
koruyacak tertibata sahip olmalı, ısıtma tertibatı olmalı,
sıcak ve soğuk için izole edilmiş olmalıdır.
Kahraman ARI
ORMANCILIKTA SÜRÜTMEDE KULLANILAN EKİPMANLAR
Traktör: Tarımda ve endüstride kullanılan, gevşek arazide
tutunmasını sağlamak üzere tekerlekleri, tırtıl, krampon gibi çeşitli
organlarla donatılmış bulunan ve arkasında römork takmak için bir
bağlantı takımı olan motorlu araçtır.
Tarım Traktörü: Tarımın vazgeçilmez bir aracıdır. Tarımda olduğu
kadar ormancılık faaliyetlerinde de çok kullanılır.Birincil işlevi,
arkasına takılan römorku çekmektir. İlerlemelerini sağlayan parça
biçimine göre üç sınıfa ayrılır; paletli, tekerlekli ve karma olanlar.
Sapin: Tomruk niteliğindeki odun hammaddesinin insan gücüyle bölmeden
çıkarılmasında kullanılan basit bir alettir.Tomrukların sürütmeye hazır
duruma getirilmesinde, kancaların tomruklara çakılmasında,çıkarılmasında
ve sürütme sırasında takılan ve zemine gömülen tomrukların serbest hale
getirilmesinde kullanılmaktadır.
Sürütme Kıskacı: Bölmeden çıkarmada; zincirden çekildiğinde orman ürünü
kavranır ve sivri uçlar tomruğa batar ve böylece çekilmesine imkan verir. Sürütme
kıskaçlarında açılıp kapanabilen çene şeklindeki sürütme kancalarının sayısı ikili,
üçlü yada dörtlü olabilir.
Sürütme Zinciri: İnce çaplı tomrukların hayvan gücüyle sürütülmesinde
3.00-3.60 m uzunluğunda ve uç tarafında bir kancası bulunan sürütme
zincirinden yararlanılır. Bu zincir gövdenin uç tarafına dolandırıldıktan sonra
koşum tertibatının arkasındaki kancaya tespit edilmekte ve böylece bir ve
birden fazla tomruk kolaylıkla sürütülmekte ve bu işin gerçekleştirilmesinde
uygun bir koşum tertibatına gerek bulunmaktadır.iki veya daha fazla
gövdenin birlikte sürütülmesinde, çekme zinciri sürütülecek gövdelere
dolandırılmalıdır.
Çevirme Çengeli: Tomrukların sürütülmesi sırasında, tomruğun baş
tarafının korunmasında ve sürütme direncinin kısmen azaltılmasında ve
tomruğun daha kolay sürütülmesini temin için en basit uygulama
çevrilemedir. Çevrileme tomruğun baş kısmındaki keskin çevrenin balta ile
yontularak konik bir şekle getirilmesidir.
Çifte Kanca: Kalın çaplı tomrukların sürütülmesinde ise çifte kancalı sürütme
zincirinden daha kalın tomruklarda ise dört kancalı çekme zincirinden
faydalanılmaktadır. İki tomruğun birbiri peşinden sürütülmesi içinde bağlama
zincirinden yararlanılmaktadır.
Balta: Geniş bir ağzı olan Türk tipi balta, dal budama ve kabuk soymaya
elverişlidir. Orta Avrupa ülkelerinde şayet balta kullanılmak istenir ise o
takdirde, oldukça hafif, dar yanaklı baltalar tercih edilir. En çok kullanılan
balta çeşitleri iltis baltası ile harz tipi baltalardır. Baltaların bakımı esnasında
yuvarlak bir ağız oluşturulmaktadır. Kama şeklinde eğelenmiş baltalar oduna
zarar verirler.
FİDANLIKTA KULLANILAN TOPRAK İŞLEME EKİPMANLARI
PULLUKLAR
Toprak işlemede en yaygın kullanılan alet
pulluklardır. Pulluklar toprağı parçalar çevirerek
devirir, gevşetir anız ve yabancı otları toprağa
gömer.
ASKILI PULLUKLAR
Ülkemizde
en
çok
kullanılanlar
askılı
pulluklardır. Traktör hidrolik kollarına bağlanıp,
askıda tutularak çekilen pulluklara askılı pulluklar
denir.
ÇİZELLER
Toprağı devirmeden işlerler. Toprağı derin
olarak çizdikleri için aynı zamanda
dipkazanın görevini de yapmış olurlar.
Bunun yanı sıra pulluk kullanımını iyice
azaltmışlardır. Çiftçilerimiz tarafından üç
bacak, yedi bacak gibi ayak sayıları ile
adlandırılırlar.
DİPKAZANLAR
Bazı toprak ve iklim şartlarında her yıl aynı
derinlikte işlenen toprak katının hemen altında
kalınlığı 8-10 cm. ye varan su geçirmez sert bir
tabaka oluşur. Taban taşı denilen bu tabakanın
oluşmasıyla toprakta suyun, alt katmanlarına
sızması zorlaşır ve bitkinin kök gelişimini
engeller. Dolayısıyla toprağa düşen yağmur ve
kar sularının toprağın alt katlarında
süzülmesini zorlaştırarak suyun toprak
yüzeyinden akıp gitmesine ve erozyona sebep
olur. Bu nedenle taban taşının belirli aralıklarla
kırılması gerekir. Bu iş dipkazan denilen özel
gövdeli pulluklarla yapılır
TOPRAK FREZESİ
Toprağı yüzeysel olarak kabartır, ufalar ve
karıştırır.Tarla yüzeyindeki otları ve sapları keser,
toprağı homojen bir şekilde karıştırır.Pullukla
işlenmiş toprağı da işler ve ekime hazır hale getirir.
Özellikle bağ ve bahçe işlerinde çok
kullanışlıdır.İkinci üründe toprağın hazırlanmasını,
sapların toprağa karıştırılmasını sağlar.
MERDANELER
Toprak keseklerini parçalayıp ufalttıkdan
sonra gevşek olan toprağı bastırarak toprakla
tohumun temasını artırır ve dolayısıyla
çimlenmeye yardım eder. Traktöre çekili ya
da askılı olarak bağlanarak yüzücü
pozisyonda çalışırlar. Merdaneler; Düz
merdaneler, Dalgalı merdaneler, Dip bastıran
merdaneler,olmak üzere üç grupta toplanırlar
Çeşitleri vardır;
A-Kulaklı pulluklar; Bu pulluklar toprağı dikdörtgen
prizma şeklinde düşey ve yatay olarak şeritler halinde
kesilen şeritleri kulağın şekline göre parçalayarak değişik
biçimlerde deviren temel toprak işleme aletlerinden
birisidir.
B-Döner kulaklı pulluklar; Aynı çiziden gidip
gelerek düz sürüm yapan pulluklara döner kulaklı
pulluklar denir.
DİĞER ALETLER
Ark Açıcı Kültüvatörler (Listerler)
KÜLTÜVATÖRLER
Toprağı yırtarak kabartmak, parçalamak,
havalandırmak, yabancı otları kesip
köklerini yüze çıkarmak, mineral gübreleri
karıştırmak ve anız bozmak gibi amaçlarla
kullanılırlar.
Ot Yolucular
Yastık Yapma Makinesi
C-Diskli pulluklar; Toprakta dönerek çalıştıkları
için engellere takılmazlar.Kesme işlemini diskin
çevresi yapar, disk dönerken kendi kendine
bilenir.Diskler bombeli olduğu için darbelere
karşı daha çok dayanırlar.Diğer pulluklarda uç
demiri kör ise taban sertliği yapar. Diskli
pulluklarda bu söz konusu değildir.
TIRMIKLAR
Tarla yüzeyini işlerler. En çok hafif ve orta
ağırlıktaki topraklarda kullanılırlar. Tarla yüzeyini
kabartır, kaymak tabakasını kırar, yabani otları
söker ve tohum yatağının hazırlanmasını
sağlarlar. Sınıflandırma: Tırmıklar yapım
özelliklerine göre 3 gruba ayrılırlar
- Dişli,Diskli, Döner.
Mibzerler
İbreli Fidan Kök Sökme ve Kesme Makinesi
AĞAÇLANDIRMADA KULLANILAN TOPRAK İŞLEME EKİPMANLARI
Ağır Hizmet Örtü Temizleme Tarağı
•Diri örtünün köklenmesi ve yığınlanması işlevini yapar.
•180-220HP gücündeki paletli traktöre önden bağlanan tarakla 5100cm dip çapında olan diri örtü köklenir.
•Ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında daha geniş kullanım
alanı bulunmaktadır.
Bakım Diskarosu
•Dikimlerden sonra kültür bakımında kullanılan bir ekipmandır.
•Toprağın kapiler iletimini kırarak,evapotranspirasyonla su kaybının
azalmasını sağlar .
•Gücü 55-75 HP olan 2x4 lastik tekerlekli traktör tarafından çekilir.
Örümcek
•Özel tasarımı ve ekipmanı ile etkin bir toprak işleme ekipmanıdır.
•Bağımsız hareket eden lastik tekerlekleri ve denge sağlayan dişli
kolları ile daha eğimli alanlarda teras açabilmektedir.
•Dikim çukuru ve şerit de açabilmektedir.
Ağır Diskaro
•Riperle derin toprak işlemesinden sonra veya hafif bünyeli kırıntılı
topraklarda tarakla diri örtü temizliği yapıldıktan sonra kesekleri
parçalar ve tekdüze(homojen) dikim ortamı oluşturur.
•Genel olarak gücü 80-120 HP olan 4x4 lastik tekerlekli traktörle
Ekskavatör
•Paletli traktöre monte edilmiş güçlü bir kepçe ile teras,şerit ve dikim
çukurları açmaktadır.
•Anakayanın yüzeye yakın olduğu güç ekolojik koşullarda,örneğin
karstik alanlarda dikim ve derin toprak işlemesi yapabilmektedir.
•Yarı kurak ve kurak yetişme ortamlarında da ağaçlandırma başarısına
katkı yapacak etkin bir ekipmandır.
Diskli pulluk
•Hafif ve orta bünyeli, kırıntılı,zayıf diri örtü bulunan topraklarda 3045cm derinlikte toprak işleyebilen bir ekipmandır.
•Pulluk kulakları çanak-disk şeklinde olup diskler dönerek toprağı işler.
•Ağaçlandırma alanlarının hazırlanmasında sınırlı bir kullanımı vardır.
çekilir.
Riper pulluk
•Toprağı derin(60-80cm) olarak ve tam alanda işleyen veya eş
yükselti eğrilerine paralel olarak gradoniler yapmakta
kullanılan bir ekipmandır.
•Çift soklu riper pulluğun yaptığı gradoni80-120cm
genişliktedir.
•Tek soklu riper pullukla gradoni yapmak için birinci pulluk
izinin yanından ikinci bir sürüm daha yapılır.
•Gücü 80-120HP olan 4x4 lastik tekerlekli traktörle çekilir.
Riper
•Derin toprakların, özellikle ağır toprakların derin olarak tam alanda
ve toprak tabakaları karıştırılmadan işlenmesi için kullanılan bir
ekipmandır.
•Ayrıca pas taşı veya toprak içinde ve işleme derinliğinde mevcut
sert tabakaların kırılmasında işlev yapar.
•Genelde 180-220HP gücündeki bir paletli traktörün arkasına
bağlanır.
•Riper özellikle yarı kurak alanlarda toprağın fiziksel özelliklerinin
iyileştirilmesini, yağışların toprakta birikmesini ve köklerin toprağa
daha derin nüfuzunu sağlar.
Kazayaklı (pabuçlu) Riper
•Toprak tabakalarının karıştırılması için ripere ‘kazayağı’ denen
pabuç gibi bir parça takılır.
•Örneğin üstte hafif altta killi bir tabaka varsa ve toprak derinse alt ve
üst toprağı karıştırmak yararlı olabilir.
•Biyolojik aktivitenin üst toprakta olması ve diğer bazı nedenlerle
,toprak tabakasının karıştırılması kararının iyi bir toprak
incelemesinden sonra dikkatli olarak verilmesi gerekir.
•Ağaçlandırmalarda çok sınırlı kullanımı olan bir ekipmandır.
Çukur Açma Burguları
•Ağaçlandırmalarda dikim çukuru açmak için genelde iki tip dikim
çukuru açma burgusu kullanılmaktadır.
•Birinci tip dikim çukuru açma burgusu bir güç kaynağından güç alarak
hafif-ağır topraklarda 15-60cm çapta ve80-100cm derinlikte çukur
açabilen burgudur.
•Düz veya az eğimli alanlarda kavak dikim çukurlarının açılmasında
kullanılan ve tarım traktöründen güç alarak çalışan burgular ülkemizde
kullanılmamaktadır.
•İkinci tip çukur açma burguları bir yakıt motoru ile çalışan,insan
tarafından taşınabilen ve kullanılan,10-15cm çapında ve 40-60cm
derinlikte çukur açabilen bir ekipmandır.
•Kırsal ağaçlandırmalarda işlenmiş orta bünyeli, hafif ve fazla sıkışmış
topraklarda kullanılır.
Çekiçli Çalı Doğrayıcı
•Çekiçli çalı doğrayıcı ,dip çapı 3-12cm arasında olan maki ve çalı
türlarini doğrayarak yüzeyine dağıtır.
•Fakir topraklarda organik madde azot ve besin maddelerine katkı
yapar.
•Genelde 80-120HP gücündeki 4x4 lastik tekerlekli traktöre monte
edilerek çalışır.
Zincirli veya Bıçaklı Çalı Doğrayıcı
•Zincirli veya bıçaklı çalı doğrayıcı dip çapı 1-7cm olan maki, funda ve çalı
türlerini doğrayarak toprak yüzeyine dağıtır.
•Döner zincirli veya döner bıçaklı tipleri bulunmaktadır.
•75-120HP gücündee 2x4 veya 4x4 lastik tekerlekli traktöre monte edilerek
çalışır.
Ezgi
DOZERLER VE VERİME ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Tanım:
Genel
maksatlı
iş
makineleri
denildiğinde
ilk
akla
gelen
makineler
sıralandığında ve halk arasında da hemen
hemen her iş makinesi için sıkça kullanılan
DOZER kelimesidir. Ancak iş makineleri ile ilgili
açıklamalarda her birinin ayrı özellik ve
yetenekte olduğu görülecektir.
Dozerin Gücü ve Bıçak Kapasitesi
Dozerin verimi öncelikle motorun gücüne ve
bıçak kapasitesine bağlıdır. Bıçak kapasitesi,
bıçağın düz bir alanda itebileceği toprak
hacmidir.
Zemin Cinsinin Dozer Verimine Etkisi
Zemin sertleştikçe verim düşer. Orman
yollarında çok karşılaşılan zeminler için elde
edilebilecek verimler aşağıdaki Tablo da
görülebilir.
Çeşitli toprak ve dozer modellerine bağlı
olarak verim değerleri :
Toprak Cinsi
D6
Verimlilik, orman yetiştirme, orman bakım ve
koruma çalışmalarının her biri tek tek ele
alındığında, çok güç de olsa hesaplanabilecek
bir orandır. Ayrıca, bu türden çalışmalara ilişkin
hesaplamalar için var olan verimlilik ölçüm
tekniklerinden yararlanma imkanı da sınırlıdır.
Türkiye'deki
ormancılık
örgütlemesi
ve
ormancılık çalışmalarında tek merkezlilik söz
konusudur. Tüm bu şartlar eğer gerçekten
istenirse, ormancılık kesiminde verimlilik
konusunun gündeme getirilmesini son derece
kolaylaştırabilecek önemli birer şanstır. Ancak,
bugün için bu şansın kullanılabilme imkanının
büyük olduğunu söylemek iyimserlik olacaktır.
Ormancılık eğitim ve öğretiminin içeriğinden
başlayarak; ormancılık teşkilatında, ormancı
teknik personel ve orman işçilerinin işlendirilme
biçiminde bir dizi köklü değişiklik yapılması
zorunludur.
Toprak işlemede kullanılan makinelerin verimi
birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterir.
Bunlar ;
1-Çalışma alanının zemin etkisi
2-Doğal bitki örtüsünün cinsi ve durumu
3-Kök
vb.
engellerin
önceden
alınıp
temizlenmesi
4-Çalışmaların yokuş aşağı, yukarı veya yana
yapılması
5-Materyalin itme veya taşıma mesafesi
6-Alanın rakımı veya hava halleri
7-Çalışan insanların eğitilmesi ve kabiliyetleridir.
Teorik olarak dozer verimi şu şekilde bulunabilir;
60 dk X
Dozerin Bıçak Kapasitesi
V= ---------------------------------------------------------------------------(m3/saat)
Sabit Zaman +
Gidiş zamanı + Dönüş zmanı
Hava Hallerinin Etkisi
Fena hava halleri dozer verimini önemli
derecede, olumsuz yönde etkiler . Özellikle kar
ve
yağmur
,
çalışmayı
oldukça
güçleştirmektedir. Zeminin kaygan hale gelmesi
nedeniyle sürtünme katsayısı azalır, bunun
sonucu olarak motor gücünden yararlanma
derecesi oldukça düşer. Bilhassa killi ve balçıklı
topraklarda yağışların etkisi büyük olmaktadır.
Yine donmuş zeminlerde çalışma emniyeti
tamamen kaybolduğu için çalışılmamaktadır.
Verim (m3) Dozer Modeli
D7
Hafif ve gevşek
73
92
Ağır toprak
53
69
Şist
38
54
Bu değerler, bütün koşullar elverişli olması
durumunda alınabilecek en yüksek değerlerdir.
Eğimin Etkisi
Eğim arttıkça, yokuş yukarı makinenin
ağırlığına bağlı olarak verim düşer, inişte ise
verim artar. Servis yolunun olmaması gibi
zorunlu durumlar hariç dozer yokuş yukarı
çalıştırılmamalıdır. Aracın her bir ton ağırlığı
için, eğim mukavemeti %10 olmaktadır.Dozerle
yokuş aşağı çalışmada her%1 eğim farkı için
verim %4-8 (ortalama %6) artar, yokuş yukarı
çalışmada ise her %1 eğim artışı için verim
ortalama %3 düşer.
Taşıma (itme) Mesafesinin Etkisi
Dozerlerin esas olarak , 100m’yi aşmayan
aşmayan mesafeler dahilinde itme işini
yapmaları ekonomiktir, bunu aşarı mesafelerde
dozerlerin yerini skreyperler almaktadır. Taşıma
mesafesi 100m’lik sınır dahilinde yükseldikçe
dozer verimi sürekli düşer. 15m’ye kadar
yapılan taşıma değeri 100 birim kabul edilerek,
diğer
mesafelere
ait
değerlerin
buna
oranlanmasıyla aşağıdaki veriler elde edilmiştir.
Taşıma mesafesi arttıkça verim süratle
düşmektedir. Taşıma mesafesi 30 m. Olunca
verim 2/3, 60 m. Olunca 1/3’ya düşmektedir.
Taşıma mesafesi 100m’yi aşınca verim 1/6’ya
düşmektedir. Başka bir deyişle, 15m’de bir
saatte yapılan iş , 60m’de 3 saatte ve 100m
mesafede 6 saatte yapılmaktadır.Hem toprak
koruma hemde verim düşmesi nedeniyle itme
uzaklığı önemlidir.
Isı ve Rakımın Etkisi
İş makinelerinde hareket gücünü sağlayan
infilaklı motorlar, düşük ısı derecelerinde daha
yüksek dayanma gücü oluştururlar. Yükselti
arttıkça güçte düşmeler olur.
Kök ve Kütüklerin Dozer Verimine Etkisi
Kök ve kütüklerin bazı hallerde verimi %30
oranında
düşürmesine
rağmen,
verim
hesaplamalarında
bu
etmen
dikkate
alınmamaktadır.
Sınıflandırma
1. Yürüyüs sistemine göre:
A. Paletli
B. Lastik tekerlekli
Buldozer
Makine önüne düz bıçak takılmış Olup
malzemenin sürüklenerek nakledilmesinde
kullanılır. Buldozerlerde bıçak makine boy
eksenine dik olarak yerleştirilmiştir. Bıçak
sadece aşağı yukarı aynı açıda indirilir
kaldırılabilir. Bıçak belirli miktarda toprağa
batma işlemi de yapabilir.
2. Hareket aktarma sistemine
göre:
A. Tork konverterli-hidrolik
sanzımanlı
B. Hidrostatik-şanzımanlı
Tiltdozer
Tiltdozerlerde bıçak makine boy eksenine dik
olarak yerleştirilmiş olup yataya dik olarak inip
kalkabildiği gibi aynı zamanda bıçağın bir ucu
diğer ucuna göre yatayla belirli bir açıda
hareket ettirilebilmektedir. Aşağı yukarı aynı
açıda indirilir, kaldırılabilir. Bıçak belirli miktarda
toprağa batma işlemi de yapabilir
Angledozer
Bıçak makine boy eksenine dik olarak
yerleştirilmiş olup makine ekseninde sağa veya
sola belirli bir açıda hareket edebilmektedir. Bu
hareket miktarı çoğunlukla mekanik olarak
ayarlanmaktadır ama bazı makinelerde hidrolik
yardımı ile de ayarlanmaktadır.Makine önüne
açılı bıçak takılmışolması,malzemenin sağa
sola serilmesi işleminin rahatlıkla yapılmasını
sağlar.
3. Bıçak fonksiyonlarına göre:
A. Düz bıçaklı
B. Yan açılı bıçaklı (angıl)
C. Egimli (tilt) bıçaklı şeklinde sınıflandırılırlar
EKSKAVATÖR
TANIMI
GÖREVLERİ
Ekskavatör, direk kazı makinası olup kelime anlamı
kazar atar kazmaçdır.
Kazı işlerinin ana makinasıdır. Hareket kabiliyetinin çok
yüksek olması,
kazı ve yüklemeyi aynı anda yapabilmesi nedeniyle en
yaygın iş makinasıdır
Ekskavatör, palet ve tekerlek seviyesinden üst ve
alt seviyelerde kazı yapma, üst tabanları sıyırma,
kırma, kanal şeklinde kazı yapma ve yükleme işleri
yapan iş makineleridir.
Temel ve kanal açma, kara ve demir yolu inşasında,
baraj yapımlarında, taş ve maden ocakları gibi
alanlarda yaygın olarak kullanılmaktadır.
ANA PARÇALARI
1.Kepçe
2.Kepçe Silindiri
3.ARM(kol)
4.ARM Silindiri
5.Bom
6.Bom Silindiri
7.Cer Dişlisi
8.Palet Şasesi
9.İstikamet Tekeri
10.Palet Pabucu
Ekskavatörler kendi bulundukları düzeyin üzerinden
ve altından toprak kaldırabilen makinelerdir.
Bir dağ eteğini kazıyabilir, derin çukurlar,
hendekler açabilirler. Zemin ve kazı durumuna
göre paletli ya da lastik tekerlekli olanları tercih edilir.
Kazının yanı sıra şev kesimi, yükleme ve kaldırma
işlerinde de kullanılır. Ormancılıkta ekskavatörler
çeşitli işlerde kullanılırlar. Orman yollarının yapımında ,
teras çalışmalarında kullanılırlar.
Ekskavatörler 50-800 HP motor gücü ve 6-100 ton
ağırlıkta imal edilmektedir. Ekskavatör, otomobil ya
da kamyonların aksine hareketi direkt motordan
almaz. Motor gücü üretir ve bir aktarma organı
vasıtasıyla hidrolik pompaya iletir. Hidrolik Pompa,
bir kalp gibi tanktan aldığı hidrolik yağını çok
yüksek basınçla pompalar. Kumanda Valfları yağı
yönlendirir ve komutlara göre kova, bom, yürüyüş
hareketine dönüşür. Hareketin kaynağı yüksek
basınçlı yağdır.
Ekskavatör, amaca göre paletli veya lastik tekerlekli
olabilir
EKSKAVATÖR ÇEŞİTLERİ
Paletli
Lastik tekerlekli ,.olmak üzere iki gruba ayrılır
Mini ekskavatör ise, boyutları küçültülmüştür daha
küçük alanlarda ve eğimli yerlerde daha kolay ve hızlı
çalışan ekskavatörlerdir
PALETLİ EKSKAVATÖRLER
Gevşek zeminde kazma, kanal açma ve yükleme
işlerinde verimli olduklarından temel hafriyatın
kazılması taşınması, yüklenmesi işlerinde yaygın olarak
kullanılan paletli iş makineleridir.
Dengeli çalışması nedeniyle ağır işlerde kullanılır.
Palet seviyesini aşmayan sulu ve bataklık zeminlerde
dâhil olmak üzere birçok zeminde kolaylıkla
çalışabilmektedir.
Paletlerinin kaplamalı zemini bozmaması için treyler ile
taşınmaktadır.
Dar alanlarda manevra kabiliyeti çok yüksektir. Yapısı
gereği nokta dönüşü bile yapabilmektedir
LASTİK TEKERLEKLİ EKSKAVATÖRLER
Yürüme kabiliyeti ve sert zeminde kazma, kanal
açma, taşıma ve yükleme gibi işlerde verimli olan
lastik tekerlekli iş makinelerdir.
Kaplamalı zemine zarar vermediği için özellikle
karayolu üzerindeki çalışmalarda hareket kolaylığı
sağladığı için tercih edilmektedir.
İş sahasında çalışma yapılırken mutlaka destek
ayakları ve bıçağı zemine bastırılmalıdır. Makine
lastikler üzerinde iken çalışma yapmak tehlikelidir.
MİNİ EKSKAVATÖRLER
Mini Ekskavatör ya da Kompakt Ekskavatör olarak
tanımlanan iş makinası kauçuk paletli ve çelik paletli
yürüyüş aksamıyla hidrolik akışkan teknolojisi ile
çalışır. Tonajı 0.7 ile 8.5 ton arasında değişen
değerlerde olur. Mini Ekskavatörlerin ön tarafında
hidrolik sistem ile çalışan bir dozer bıçağı mevcuttur.
Kabinin ön tarafında makina tonajına göre değişen
uzunluklarda bom ve kol iki parça olarak bulunur.
Gücün tamamı hidrolik silindirlerin çalışma
mekanizmasından alır. Ormancılıkta teras yapımında
kullanılır
VERİMLİ KULLANMA YÖNTEMLERİ
Ekskavatörler çeşitli marka ve modellerde imal
edildiğinden kullanma şekli, bakımı, ayarları
farklılıklar gösterebilir. Bu nedenle kullanılacak
ekskavatörün bakımlı olması, çalışma emniyetinin
sağlanması can ve mal güvenliği yönünden
önemlidir. Kullanılacak yere göre ataşman seçimi
yapılmalıdır. Çalışma modu seçilirken uygun tablo
değerlerine göre seçilmelidir. Bu da yakıt
ekonomisi sağlayacaktır. Periyodik bakımları
mutlaka yapılmalıdır.
Çalışma esnasında makine eksenine dik
çalışılırken fazla zorlamamalı ve mümkün olduğu
kadar makine eksenine paralel çalışılmalıdır. Kazı
yapılacak zeminin özelliğine uygun kepçe
seçilmelidir. Çalışmalardan önce mutlaka zemin
etüdü yapılmalıdır. Yakıt ekonomisi ve verimli
çalışmak için yükleme yaparken kamyon ve
makine uygun yerde ve konumda olmalıdır.
Paletli ekskavatörlerde çalışma yapılacak zemine
uygun palet gerginliği ayarlanmalıdır. Ekskavatör
bir yerden başka bir yere gidecekse uzun süre
yürütülmemelidir. Çalışma sahasında emniyet
tedbirlerine dikkat edilmelidir.
MİNİ EKSKAVATÖR
Kübra GÖKDENİZ
Ekskavatörün Bölümleri
Ekskavatörler ham yolun açılması sırasında toprağın, yol
kenar hendeklerinin ve drenaj hendeklerinin kazılmasında
yani her çeşit zemininin kazanılmasında ve kazılan materyalin
taşıma makinelerine yüklenmesinde yararlanılan kablolu ve
hidrolik sistemle donatılmış makinelerdir. Ayrıca bina
inşaatlarında temel kazısının yapılmasında oldukça kullanışlı
bir makinedir.
Görevleri Nelerdir?
Ekskavatör, palet ve tekerlek seviyesinden üst ve alt
seviyelerde kazı yapma, üst tabanları sıyırma, kırma, kanal
şeklinde kazı yapma ve yükleme işleri yapan iş
makineleridir.
Temel ve kanal açma, kara ve demir yolu inşasında, baraj
yapımlarında, taş ve maden ocakları gibi alanlarda yaygın
olarak kullanılmaktadır.
Ekskavatörler 50-800 HP motor gücü ve 6-100 ton ağırlıkta
imal edilmektedir.
Ekskavatörlerin Genel Çalışma Prensibi
Ekskavatör Çeşitleri;
 Paletli
 Ekskavatör, otomobil ya da kamyonların aksine
hareketi direkt motordan almaz.
 Motor gücü üretir ve bir aktarma organı vasıtasıyla
hidrolik pompaya iletir. Hidrolik Pompa, bir kalp gibi
tanktan aldığı hidrolik yağını çok yüksek basınçla
pompalar. Kumanda Valfları yağı yönlendirir ve
komutlara göre kova,bom,yürüyüş hareketine dönüşür.
 Hareketin kaynağı yüksek basınçlı yağ’dır.
 Ekskavatör, amaca göre paletli veya lastik tekerlekli
olabilir
Lastik Tekerlekli Ekskavatör
Paletli Ekskavatör
 Lastik tekerlekli
ayrılır
,.olmak üzere iki gruba
Mini ekskavatör ise, boyutları küçültülmüştür
daha küçük alanlarda ve eğimli yerlerde
daha kolay ve hızlı çalışan ekskavatörlerdir
Mini Eskskavatör Özellikleri - (Geneli maksimum değerlerdir)
Kepçe kapasitesi : 1 m³
Ağırlık : 6 ton
Kazma derinliği : 4 metre
Koparma kuvveti : 37 kN
Kaldırma kapasitesi : 4 metre
Kazma uzaklığı : 4 metre
Sürüş hızı : 35 km/s
Mini Ekskavatör
Makine Fonksiyonları
Mini Ekskavatörün Özellikleri
1.Kazma
 Ekskavatörde kepçe silindiri ile bağlantısı, kol silindiri ile kol açısı
90O olduğunda en verimli kazma gücü elde edilir.
 Mini Ekskavatör ya da Kompakt Ekskavatör olarak
tanımlanan iş makinası kauçuk paletli ve çelik paletli
yürüyüş aksamıyla hidrolik akışkan teknolojisi ile çalışan
 Kol ile verimli kazma aralığı makineden dışarıya doğru 45Olik
açı ile makineye doğru 30Olik açı arasındadır.
 Tonajı 0.7 ile 8.5 ton arasında değişen değerlerde olur.
2.Ön kazma
 Mini Ekskavatörlerin ön tarafında hidrolik sistem ile çalışan
bir dozer bıçağı mevcuttur.
 Makineden yüksek yerleri kazmak için kepçe ters yönde
takılarak çalışma (şhovel) yapılır
 Kabinin ön tarafında makina tonajına göre değişen
uzunluklarda bom ve kol iki parça olarak bulunur.
 Gücün tamamı hidrolik silindirlerin çalışma
mekanizmasından alır
Ön kazmalı ekskavatör
4.Taşıma
Verimli Kullanma Yöntemleri
 Ekskavatörler çeşitli marka ve modellerde imal edildiğinden
kullanma şekli, bakımı, ayarları farklılıklar gösterebilir. Bu
nedenle kullanılacak ekskavatörün bakımlı olması, çalışma
emniyetinin sağlanması can ve mal güvenliği yönünden
önemlidir
 Kullanılacak yere göre ataşman seçimi yapılmalıdır. Çalışma
modu seçilirken uygun tablo değerlerine göre seçilmelidir. Bu
da yakıt ekonomisi sağlayacaktır. Periyodik bakımları mutlaka
yapılmalıdır.
 Çalışma esnasında makine eksenine dik çalışılırken fazla
zorlamamalı ve mümkün olduğu kadar makine eksenine
paralel çalışılmalıdır
Çeşitli ekskavatör ekipmanları
 Kazı yapılacak zeminin özelliğine uygun kepçe
seçilmelidir.
 Çalışmalardan önce mutlaka zemin etüdü
yapılmalıdır.
 Yakıt ekonomisi ve verimli çalışmak için
yükleme yaparken kamyon ve makine uygun
yerde ve konumda olmalıdır.
 Paletli ekskavatörlerde çalışma yapılacak
zemine uygun palet gerginliği ayarlanmalıdır.
 Ekskavatör bir yerden başka bir yere
gidecekse uzun süre yürütülmemelidir.
 Çalışma sahasında emniyet tedbirlerine dikkat
edilmelidir.
3.Kanal kazma
 Kanal genişliğine uygun kepçe takılır ve paletler kazılacak kanala
paralel ayarlanarak verimli kazma yapılır. Geniş bir kanal kazmak için
önce her iki yan kazılır sonra orta boşaltılır. Çökme ve heyelana karşı
kanal desteklenmelidir.
5. Kırma
GREYDER:
GREYDERLER
Genel olarak bir
kazı makinesi olmayan, uygun
zeminlerde hafif kazı yaparak
toprağı hareket ettirip şekil
veren; yol, kanal, hendek açma,
şev kesme, yüzey tesviyesi ve
malzeme serme gibi işleri yapan
çok amaçlı bir iş makinesidir.
GREYDERİN KISIMLARI
Dilek ÇİRA
Belden Kırmalı Greyder
Belden
kırmalı
greyderin
kullanılma kaidesi; düz bir
zeminde, hendek içinde veya
bankette, nerede olursa olsun,
greyderin ön tarafı doğrultudan
çıktığında arka modülü aksi
yönde belden kırmaktır.
1. Ön Kısım: İki tekerlekli bir aks şeklindedir. Üzerinden geçeceği malzeme
GREYDERLERİN ÇALIŞMA ÖZELLİKLERİ
dizisinin yüksekliğine göre bazı tiplerde aksın ortası kalkık yapılır. Ön aksın
tekerleklerine direksiyon hareketinden başka, eğim de verilebilir. Bazı
tiplerinde ise ön aks tekerlekleri de tahrik edilebilir.
2. Arka Kısım: Tahrik edilen iki veya dört tekerlek üzerine bindirilmiş olup
motoru, mekanizmayı ve kumanda yerini içerir. Arka kısmı iki tekerlekli
olanlarda da direksiyon hareketi yaptırılabilir. Arka kısım dört tekerlekli
olması halinde tek aks tarafından tahrik edilir.
3. Şasi: Çelik profil ve levhalardan meydana gelmiş olup, ön ve arka kısmı
bağlamaya yarar.
4. Kürek: Ön ve arka kısım arasına takılan bıçak ve levha da denilen kürek,
greyderin döner tablasına dirsekler yardımıyla bağlanmış olup, bu dirseklerin
bağlandığı plaka üzerindeki ayar kertikleri vasıtasıyla bıçağa ayar vermek
mümkündür.
Greyderler çalışmaya başlamadan önce ve çalışma esnasında yapılması gerekli
işlemler şunlardır:
1. Sert zeminler önce başka bir makine ile veya greyderin kendi dişleri ile
gevşetilmelidir.
2. Küreğe verilecek konum ve kesme açıları zemin cinsine ve çalışma koşullarına
uygun olmalıdır.
3. Hafif işlerde, ağır işlere göre daha hafif bıçak kullanılmalıdır.
4. Çalışma sırasında motoru zorlamadan mümkün olan en büyük vites seçilmelidir.
5. 300 metreden az mesafelerde dönüş yerine geri geriye gitmek tercih edilmelidir.
6. Kazı esnasında bileşke kuvvetin gidiş doğrultusunda çıkmaya zorlanmasına karşın,
ön tekerleklere uygun bir eğim verilmelidir.
GREYDERLERLE YAPILAN BAŞLICA İŞLER
Toprak tesviyesi
Hendek açma ve şev düzeltilmesi
Doğru bir hendek açmak için
bıçak şasiye 45⁰lik açıda ve ön
ucu, ön tekerin tam ortasında
olmalıdır. Bıçak arka ucu
kaldırılmalıdır. Ön tekerlekler
hendeğin aksi istikametinde
yatırılmalıdır.
KULLANIM ALANLARI
Yol, baraj yapımı, inşaat ve orman gibi işlerde kullanılmaktadır.
Orman yolları yapımında greyderler muhtelif amaçlarla kullanılmakta olup
başlıcaları:
-Diğer makine kullanılmaksızın yol inşaatlarında
-Dozerlerle kaba tesviye yapılmış olan yolların ince tesviyelerinde
-Yol bakım ve onarım işlerinde
-Çakıl ve stabilize malzemenin serilmesinde
-Büyük taneli taşlı yollar dışında gerektiği hallerde yolların üst yapı
tabakalarının sökülmesinde
-Yoların tesviye edilmesinde, şevlerin düzeltmesinde, banketlerin
temizlenmesinde
-Gerekirse yol yapım alanından humus tabakasının uzaklaştırılmasında
Yol ve alan gerecinin serilmesi,
Gerektiğinde keçi ayağı silindirinin
çekilmesi
Kar kürümesi,
Bitkisel tabakanın kaldırılması
ÇALIŞMA ŞEKLİ
Meyilli arazide çalışma durumunda göz önüne alınması
gereken etkenleri sıralamak gerekirse:
Makine hızı: Yüksek hızlarda makine kullanma hâkimiyeti ve makine
dengesi zayıflar.
Zemin şartları: Bozuk zeminlerde tesviye hata payı artar.
Ekipman: Makineye takılan ön tırmık, kar küreyici, riper benzeri ekipman
ile makine çekiş gücü farklılıklar gösterir.
Zemin yüzeyi: Yeni dolgu malzemede makinenin batması ya da kayalık
zeminde kayması söz konusudur.
Patinaj yapmak: Tekerlekler gömüleceği için tesviye açısı değişecektir.
Lastik deseni ve durumu: Lastik doğru desende olmalı ve belirtilen hava
basıncı ile şişirilmiş olmalıdır.
Bıçak konumu: Bıçak açısı ve konumu makine dengesini doğrudan etkiler.
Tekerlek izi: Derin ve açılı tekerlek izleri makine dengesini etkiler.
Operatör Yeteneği: Makinenin emniyetli çalışması öncelikle makine
bakımlarının düzgün yapılması ve eğitim almış tecrübeli belgeli operatör
tarafından kullanılması ile mümkündür
• Sadece greyderlerden faydalanarak yol inşaatı ancak zeminin müsait olduğu yerlerde
yapılabilir. Bu kenarda açılan hendeklerden elde edilen materyali yol sathına sermek
sureti ile gerçekleştirilir.
• Yollarda tekerlek aşındırmalarının ilk işareti belirdiği zaman yol bakım işleri greyder ile
gerçekleştirilir. Bu iş en iyi olarak yağmurdan sonra yapılır. Bakım işlerinde yağmur önemli
bir engel oluşturduğu için yağışlara müteakiben toprağın rutubetli bulunduğu dönem
zarfında greyderlerin bakım işlerinde çalıştırılması en uygundur. Ancak şu hususu
belirtmek gerekir ki fazla yağmurlar yol sathını çamurlu ve kaygan bir duruma
getirdiğinden bu gibi malzeme greyderler ile kazınarak yol kenarına toplanmalıdır.
• Yol sathı ıslak olduğu sürece kenardan ortaya doğru tesviye yapılmalıdır. Kazınarak yol
kenarına toplanan malzeme ancak sıkışabilecek kadar, kuruduktan sonra yol sathına
serilebilir.
• Kuru havalarda ise yol sathında gevşek malzeme bulundurulmamalıdır. Bunlar
greyderlerle kazınarak yol kenarına toplanmalıdır. Zira bu şekilde gevşek malzeme
devamlı olarak yol sathının aşınmasına neden olmaktadır.
• Yol kenarına toplanan malzeme ancak yeteri miktarda bağlayıcı (kil) ile sıkıştırılıp su ilave
edilerek, rutubetli hale getirildikten sonra tekrar yol sathına serilebilir. Ancak bunun
içinde hafif bir yağmurdan sonra önce yol sathının greyderlerle iyi bir şekilde tesviye
edilmesi ihmal edilmemelidir.
Yükleme: Depo yada istif yerindeki tomrukların taşıma aracına çeşitli yöntemlerle aktarılmasıdır.
b.Çapraz Yükleme
a.Elle Yükleme
Tomruklar yükleme aracına kablo çekimi sureti ile yuvarlanarak
yüklenir. Bu tür yüklemede güç kaynağı insan, hayvan, genellikle de
traktör ya da vinç olur.
Bu yöntemde taşıma aracı istif yerine yaklaşır ve insan gücünden yararlanarak
taşıma aracına yükleme yapılır.
c.Makine Gücü İle Yükleme
Yükleme makineleri ile çalışma :
Yükleme zamanını kısaltır.
İş verimini arttırır.
Yükleme masraflarında düşüş sağlar.
Yavaş ve pahalı olan el işçiliğine gereksinimi azaltır. Yüksek yatırım masraflarını ve yetenekli operatör kullanımını gerektirir.
1.Taşıma Aracına Monte Edilmiş Vinç İle Yükleme
2.Taşıma Aracından Ayrı Olan Araçlarla Yükleme
• Hem yükleme hem taşıma birlikte yapılır.
• Bu vinçler tek kişi ile idare edilebilir.
• Dar orman yollarında ve yükleme alanı sıkıntısı çekilen yerler için
uygun kullanıma sahiptir.
• Taşıma aracına monte edilmiş bütün modern yükleyiciler (hidrolik
keynler ) aracın motor gücünden yararlanarak hidrolik olarak çalışır.
a.Traktör veya Özel Araca Monte Edilmiş Vinçlerle Yükleme
a. Kreynler ile yükleme
b. Hareketli Döner Kreynler İle Yükleme
Kablo kontrollü kreyn
Hidrolik kontrollü kreyn
• Taşıma araçlarına genellikle şöför kabininin arkasına veya üzerine sabit
veya geçici monte edilir.
• Kreynin çalıştırılmasına yarayan kumanda kolları kreyn gövdesi
üzerindeki özel kumanda yerinden veya şoför kabininden idare edilir.
b. Hiab tipi vinc ile yükleme
• Yürüme takımı üzerinde kendi ekseni
etrafında dönebilen makine dairesi ve
ulaşım kolundan oluşur.
• Hareketli döner kreynlerin yürüme
takımları palet ya da lastik tekerlekli
olabilir.
c. Kendi Kendine Yükleyen Araçlarla Yükleme
• Bu vinc kamyona kolaylıkla monte edilebilir ve tamamıyla hidrolik
çalışan bir vinctir.
• Kısa ve uzun tomrukların kamyona yüklenip boşaltılması ve
gerektiğinde vinç kolunun ucuna takılan bir kepçe vasıtasıyla toprak,
kum, çakıl ve taş gibi malzemenin kamyonlara doldurulup
boşaltılmasında da kullanılır.
• Kamyonun motoru ile çalışır.Yükleme kapasitesi 1 tona kadardır.
• Traktör ya da kamyon üzerine monte
edilip, lastik tekerlekli ya da palet
tekerlekli olabilirler.
• Yükleme
sırasında
kavrama
mekanizmasının üst kolu açılmakta ve
alt iki kol yüklenecek tomruğun altına
sokulup üst kol kapatılarak tomruk
kavranmaktadır.
• Kavranan tomruk kaldırılarak taşıma
aracı üzerine yüklenmektedir.
3.Hidrolik Kıskaçlı Traktör ile Yükleme
Traktör önüne monte edilmiş
Traktör arkasına monte edilmiş
• Traktör önüne veya arkasına tomruk yükleme aparatı monte edilir.
• Tomruk kavrama iki alt ve bir üst tırnaktan oluşur.
• Alt tırnaklar çalışma sırasında tomruğun altına sürülüp, uç kısmı aşağıya
doğru kıvrık olan üst tırnak indirilerek tomruk kavranır.
• Yükleme, kavranan yükün kaldırılıp araç üzerine bindirilmesi suretiyle
gerçekleştirilir.
• Türkiyede yükleme çalışmalarında tercih edilen yükleyicidir.
• İnşaat sektöründe geliştirilen makinelerden kepçe aksamının yerine,tomruk
kavrama aparatı monte edilerek yükleme işlemi gerçekleştirilir.
Emine KARACAN
UZAK NAKLİYAT ARAÇLARI
Genel anlamda işletme, insan ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla mal ve
hizmet üretiminde bulunan teknik ve ekonomik bir birimdir. İşletmenin üç temel
işlevi vardır ki bunlar ; üretim araçlarının sağlanması, mal ve hizmet üretimi ile
üretilen mal ve hizmetlerin piyasaya sunulmasıdır.
Ormancılıkta üretilen malların piyasaya sunulmasında genellikle kamyonlar
kullanılır
Odun hammaddesinin orman içinden ara ve ana depolara, oradanda satış
depolarına ve fabrikalara taşınmasında genelde kamyonlar kullanılmaktadır.
Ürünler kamyonlara, Karayolları Genel Müdürlüğünün belirlediği boyut ve
ağırlıklara göre yüklendikten sonra karayoluna çıkarlar. Bu boyut ve ağırlıkları
aşan bölünemeyecek ve parçalanamayacak şekildeki ürünlerin karayollarında
taşınabilmesi için, Karayolları Genel Müdürlüğü’nden özel yük taşınma izin
belgesi alınır
TRAKTÖR-TREYLERLE TAŞIMA
Traktörle taşımada traktörlerin arkasına bağlanan treylerle genellikle bir
veya iki akslı olmaktadır. Lastik tekerlekli traktör-treylerler kamyonlar ile birlikte
ülkemizde orman yolları üzerinde taşımacılıkta en fazla kullanılan araçlardır.
Traktörlerle çekilen treylerler çeşitli tipte ve büyüklükte olmaktadır. Bunlar
paletli ve lastik tekerlekli olabilmektedir. Paletli olanlar 4 tekerlekli olup bunların
iki tanesi arka arkaya bağlanıp çekilerek kullanılabilmekte ve öndeki olanda
demirden iki adet yön tekerleği bulunmaktadır, bunlar lastik tekerlekli araçlarla
geçilmesi mümkün olmayan yaş hava ve fena vb şartlarda tomrukların
taşınmasında kullanılmaktadır.
Traktörlerle çekilen lastik tekerlekli treylerler de 1-2 akslı ya da 2-4 tekerlekli
olabilmektedir.
Ülkemizde bu treylerler daha çok tarım traktörleriyle çekilerek
kullanılmaktadır.
KAMYON VE KAMYON-TREYLER İLE TAŞIMA
Ülkemizde orman ürünlerinin istif yerlerinden ya da ara depolardan son depo
ve fabrikalara taşınmasında en fazla tercih edilen araç tipi kamyonlardır. Daha
çok kısa tomruk taşımacılığında ya da kâğıtlık odun, sanayi odunu ve yakacak
odun gibi orman ürünlerini taşımakta kullanılır.
Kamyon ve kamyon-treyler ile kısa kâğıtlık odunlar taşınırken yükün dengeli
dağılımını gerçekleştirmek için kamyon uzunluğuna dik olacak şekilde çapraz
yükleme yapılır. Taşıma anında yüklerin sabit kalmaları için tomruk
taşımacılığında kenar dikmelerden kısa kâğıtlık odunu ve yakacak odunu
taşımacılığında ise ön ve arka dikmelerden yararlanılır. Sağlam ve sert yapıda
olan bu ön ve arka kenar dikmelerden başka bağlayıcı demirler ve sargı zincirleri
de yükün sabit tutulması amacıyla kullanılır.
YOLLAR ÜZERİNDE TAŞIMA VE KAMYON ÇEŞİTLERİ
Odun hammaddesinin bölmeden çıkarma safhasından sonra istif yerlerinden veya ara
depolardan taşıma araçlarına yüklenen tomruklar, taşıma araçlarıyla son depo ve fabrikalara
taşınmaktadır. Genellikle tomruklar, genel yük taşımacılığında kullanılan iki ve üç akslı
kamyonlarla taşınmaktadır. Kamyonlarla çekilen treylerler çeşitli tip ve büyüklükte olmaktadır.
Bunlar bir akslı, iki akslı,üç akslı veya dört akslı olabilmektedir. Bunlarla taşıma tomrukların ya
kamyonun kendisine ve treylere ayrı ayrı yükler halinde yüklenmesiyle ya da uzun boy
tomrukların kamyon ve treylere birlikte yüklenmesi suretiyle yapılmaktadır.
Kamyon gerek yalnız gerekse treylerle birlikte kullanılsın taşınacak ürünün özelliğine göre
çok çeşitli kamyon tipi ve taşıma şekilleri mevcuttur.
Bunları şöylece açıklayabiliriz;
1. Kısa tomruk taşımacılığı için iki veya üç akslı kamyonlar kullanımaktadır. Bu kamyonlara
yükleme işçi ücretlerinin düşük olduğu ve sosyal imkanların az olduğu ülkelerde elle
yapılmaktadır. Diğer ülkelerde, sürücü kabininin arkasına yerleştirilen 7-10 ton gücündeki
hidrolik vinçlerle yükleme yapılır. Kamyon kasası açık olup özel dikmelerle teçhiz edilmiştir.
Aynı kamyonlar, dikmelerin yerine kenarlık monte edilmek veya konteyner kullanmak suretiyle
yongalanmış orman ürünlerinin taşınmasında da kullanılır. Bu kamyonlar 4X2 veya 6X4
şeklinde olmaktadır.
2. Üç akslı, 6X6 tipinde bütün tekerlekleri müteharrik ahşap kasalı çift akslı ve römorklu bu
kamyonlar taşıma sırasında sıkça başvurulan bir araçtır. Bu arç zor ve engebeli yol koşullarında
çok yararlı olmaktadır. Avrupa’da dağlık bölge ormanlarında kullanılmaktadır. Bu kamyonlarda
yükleme, kamyon arkasına monte edilen hidrolik bir vinç sayesinde yapılmaktadır.
3. Araç bölümlerinin taşınmasında dikme yerine yüksek kenarlı kasa ile donatılmış
kamyon ve römorku kullanılır. Burada kamyon 6X6 olup bütün tekerlekleri tahriklidir. Arkaya
monte edilen hidrolik vincinin kapasitesi yaklaşık 7 ton’dur. Taşınan ağaç bölümleri dallı ve
yapraklı olduğu için fazla yer kaybını önlemek üzere pres altında yükleme yapılması daha
uygundur.
4. Burada 3 akslı 6X4 tekerlekli çekici görülmektedir. Sürücü kabinin arkasında yaklaşık 10
ton kapasiteli hidrolik vinç bulunmaktadır. Çekici yarı treyler üzerine 2 akslı bir treyler tablası
aracılığıyla taşıma yapmaktadır. Treyler tablası treylerin boş olduğu hallerde çekici üzerinde
nakledilmektedir.
5. treyler tablası sökülebilir. Bu tip taşıma özellikle çok yağmurlu tropik bölgelerde önem
kazanmaktadır.
6. Üç akslı 6X6 tekerlekli bütün tekerleri tahrikli, çekici kamyon,sürücü kabini arkasında
yaklaşık 10 ton kapasiteli hidrolik bir vinçle teçhiz edilmiştir. Tomruk çift akslı yarım treyler
aracılığıyla taşınmaktadır.
7. Üç akslı 6X6 bütün tekerlekleri tahrikli, çekici kamyonun sürücü kabini arkasında 10 ton
kapasiteli hidrolik vinci bulunmaktadır. Yüksek kenarlı, çift akslı yan treyler bütün tepeli ve
dallı bütün ağaç nakli için kullanılmaktadır.
8. Üç akslı, 6X6 bütün tekerlekleri tahrikli konteyner taşımaya uygun hidrolik silindirler
ile donatılmış bir özel kamyon ve ayrıca arkasına konteyner nakline mahsus çift akslı treyler ile
birlikte kullanılmaktadır.
Bütün araçlar için kamyonlarda yüklemeye mahsus hidrolik vinç bulunmaması halinde
yükleme kepçe ile donatılmış hidrolik ekskavatör veya kepçe ile donatılmış lastik tekerlekli
yükleyici ile yapılabilr. Böylece kamyonların taşıma kapasitesi 15-30 ton arasında artırılabilir.
KISA MESAFELİ ORMAN HAVA HATLARI
Orman hava hatları çağdaş orman transport araçları olmaları yanında çevreye karşı olan
hassasiyeti, güçlü ve pratik olması gibi avantajlara sahiptir. Kısa mesafeli hava hatları
300 m ve daha kısa mesafelerde kurulan hava hatlarıdır. Bu hava hatlarından
faydalanma oldukça sık yol şebekesine ihtiyaç göstermekle beraber, yol şebekesini en iyi
şekilde tamamlarlar.
Hava hatları nerelerde kullanılır?
Genel olarak eğimin yüksek olduğu, bölmeden çıkarma için yeni yol yapımının
ekonomik olmadığı dağlık ve sarp bölgelerde vinçli hava hatları bölmeden çıkarma
elemanı olarak kullanılır
Vinçli Hava Hatlarının Sınıflandırılması
A. Taşıma Yönüne Göre ;
1. Yukarı doğru taşıma yapabilen hava hatları:
Bu hava hatları ilk yapılan hava hattı tiplerden olup iki tamburlu vinçli
hava hatlarıdır. Vagonun bir ucuna çekme kablosu bağlı iken diğer uç
boştadır. Motorun yukarı istasyonda bulunması gereklidir. Kuruldukları
yerde yamacın eğimi en az vagonun kendi kendine aşağı inebilmesini
sağlayacak kadar olmalıdır.
2. Aşağı doğru taşıma yapabilen hava hatları:
Bu tipler önceki modellerde bulunan ana kablo ve çekme kablosu
tamburlarına ek olarak geri hareket kablosu eklenmiştir. Geri hareket
kablosu ile hem askıdaki ürünlerin kontrollü bir şekilde aşağı istasyona
getirilmesi sağlanmakta hem de aşağı istasyona gelen vagonun tekrar
dağ istasyonuna geri götürülmesi gerçekleştirilmektedir. Düz arazilerde
yapılan bölmeden çıkarma işlerinde yine yol kenarına çekme kablosu
ile gelen vagonun orman içerisine geri götürülmesi işlemini yine geri
hareket kablosu gerçekleştirir.
Ana Kablo Bağlantıları :
1- Ankraj Bağlantısı: ana kablonun uç kısmını sabit noktaya
tespit edilmesi olayıdır.
2- Ankastra Bağlantısı: arka emniyet bağlantılarının uç
kısımlarının sabit noktaya tespit edilme olayıdır.
Koller K 300 Teknik özellikler
Taşıma yük kapasitesi :Tamamen askıda 1,5T , bir ucu yerde 2.5 T
Saatteki sefer sayısı : 6-8 sefer
Max. taşıma mesafesi : 300 m.
Ortalama günlük verimliliği : 48 m³/gün (6 m³/saat)
Teknik işçi sayısı : 1 operatör ve 1 yardımcısı olmak üzere 2 kişi
Yükleme ve boşaltma için : 4 işçi
Montaj süresi: Plonsuz = 3 işçi ile 3 saat
Plonlu = 3 işçi ile 6 saat
De montaj süresi: Plonsuz = 3 işçi ile 1.5 saat
Ana kablo çapı: 16 mm.
Çekme kablosu çapı :8 - 10 mm.
Her iki kablo :Çelik özlü ve kendinden yağlıdır.
50 lt. yakıt ile :Yaklaşık 100 m³ ürün taşınır.
B. Hat Uzunluğuna Göre ;
1. Kısa Mesafeli Vinçli Hava Hatları < 300 m
2. Orta Mesafeli Vinçli Hava Hatları < 800 m
3. Uzun Mesafeli Vinçli Hava Hatları > 800 m
(Artvin yöresinde kullanılmakta olan GANTNER Uzun Mesafeli Kızaklı Vinçli Hava Hattı)
Geri Hareket kablosu : geri hareket kablosu yukarıdan
aşağıya yapılan nakliyat vagonunun dağ istasyona taşımasını
sağlayan cer kablosu uzunluğunun iki katı uzunluğunda ve
genelde aynı çap ve mukavemetinde olan çelik kablolardır.
Emniyet kabloları : hava hattını sabitleştiren devrilmemesi
için emniyete alan 14-20 mm çaplarında olabilen çelik hatlardır.
1- Yükleme Sapanı: bir ucu ilmekli diğer ucuna ise preste manşon
geçirilmiş ,orta kısmında bağlamaya uygun özel imal edilmiş demiri
üzerinde taşıyan, ürün çapına göre değişik uzunlukta bulunan
kablolardır.
Çekme (cer) kablosu: cer kablosu , ana kablo üzerinde
bulunan vagonun üzerinde bulunan hava hatları kapasitesi kadar
uzunluk ihtiva eden 9-14mm çapları arasında değişen çelik
halatlardır.
Ana ( taşıma) kablosu : Ana kablo , üzerinde vagon
Ana Kablo
hareketleriyle orman ürünlerinin taşınmasını sağlayan , iki ucu
gerilerek sabitleştirilen hava hatları kapasitelerine göre 16 – 24
mm çapları arasında değişen çelik halatlardır
Genel olarak kısa mesafeli mobil vinçli hava hatların olumlu yönleri:
 Montaj ve de montaj işlemlerinin çok kolay olması ve çok az zaman
alması. Montajı üç işçi ile üç saatte olarak gerçekleştirilmektedir. De
montaj süresi de prensip olarak montaj süresinin yarısıdır.
 Ana kablonun hava hattı tamburunun sayesinde gerilmesi ve çok kolay
olmasıdır.
 Aşağı ve yukarı yönde taşımayı rahatlıkla yapabilmesidir.
 Günlük verimlerinin oldukça yüksek olması (48 m³/gün).
 Fazla sayıda işçi gerektirmemesi.
 Ormana, ağaçlara, gençliğe taşıma sırasında zarar vermemesi.
 Orman ürününe hiç bir zarar vermemesi.
 Aralama ve boşaltma kesimlerine son derece uyum sağlaması.
Genel olarak kısa mesafeli mobil vinçli hava
hatların olumsuz yönleri:
 Dağlık arazide etki sahasının yer yer yetersiz
kalması.
 Sık sık kurulma ve sökülme gereğinin ortaya
çıkması.
 Taşıma yaptıkları alanlarda yeterli bir orman
yol yoğunluğuna ihtiyaç duyması.
 Çalıştırılması sırasında iyi bir iş organizasyonu
gerektirmesi.
 Ana kablo ve diğer emniyet kablolarının
gerilmelerinin bilgi ve deneyim gerektirmesi.
 Motoru kumanda eden operatörün açık hava
şartlarına karşı korunmamış olması.
 Kablo kopmaları gibi kaza durumlarında
operatörün korunmasız olması.
 Verimlerinin taşıma ve yandan çekme
mesafelerine oldukça bağımlı olması.
 Çalışırken gürültülü çalışmaları ve bunun
operatör ile diğer çalışanlarda etkili olması.
 Egzoz gazlarının operatörü rahatsız etmesi.
Cer Kablosu
Yük çengeli
Vagon : ana kablo üzerinde cer
kablosu
yardımıyla
hareket
edebilen yükü taşıyan değişik
frenleme özelliklerine sahip olan
kısımdır.
Tambur : kuleli (mobil) tip hava
hatlarında taşıyıcı kabloya yerden
belirli bir yükseklik veren her
türlü kablo makaralarını taşıyan
kısımdır
Feriha ÖZER
GELİŞMİŞ ORMAN MAKİNELERİ
HARVESTER(HASATÇI)
Hasatçı, kesici-başlık (cutting-head) yardımı
ile ağaçları keser, dallarını temizler, boylar
ve tomruk yığınları halinde istifler.
Tomruk boyutlarında üretim
yapılan mekanik üretim
sitemlerinde hasatçı ve taşıyıcı
araçları birlikte kullanılır.
Hasatçı, ağaçları keser, dalları
temizler, seksiyonlara ayırır ve
daha sonra taşıyıcı tomrukları
rampalara iletir. Hasatçı iki
gruba ayrılmaktadır;
A) Tek-kollu hasatçı
B) Çift-kollu hasatçı
Tek-kollu hasatçı ,ağaçları
tek bir kesici başlık yardımı
ile keser ve seksiyonlarına
ayırırken, çift kollu hasatçı
da ağaçlar kesici-başlık
yardımı ile kesildikten sonra
aracın ana gövdesi üzerinde
yer alan ikinci kesiciye
yerleştirilir ve burada dalları
kesilerek seksiyonlarına
ayrılır.
Mekanik üretim sistemlerinde kullanılan
hasatçıların verimliliğini etkileyen en önemli
faktörler; üretilen ağaçların ve dalların
boyutları, operatör tecrübesi ve motivasyonu,
birim alanda kesilecek ağaç sayısı, eğim, arazi
koşulları ve diri örtü yoğunluğudur
Hasat başlığının tomruğu kavrayabilmesi için, parmak şeklinde üç adet
kolu bulunmaktadır. Bu kolların kenarları keskindir ve tutulan tomruğun
dallarının kesilmesi ve kabuğunun soyulması işlevlerini yerine
getirmektedir.
Tomruğun, hasat başlığı içerisinde
aşağı-yukarı hareketi, hasat
başlığının içindeki dönen bant
yardımıyla sağlanmaktadır .
Tam ağaç halindeki ürünün tomruklara
ayrılması işlemi ise, hasat başlığının
içinde bulunan motorlu testerenin ağaç
gövdesine dikey yönde kesme hareketi
ile sağlanmaktadır.
AĞAÇ İŞLEME MAKİNELERİ
DAİRE TESTERE MAKİNESİ
Bir yüzü ve bir kenarı temizlenmiş iş parçalarının
genişlik ve boylarını çıkarmak, lamba, kiniş, diş
açma gibi işlemlerde kullanılan ağaç işleme
makinesidir. İsmini kesicisinin şeklinden alır. Daire
testere makinesi çok fonksiyonlu bir makine olup
değişik işlemler için kullanılabilir.
ŞERİT TESTERE MAKİNESİ
PLANYA MAKİNESİ
Kalas ve iş parçalarının kalınlık ve genişlikleri ile
boylarının kaba ölçülerinde kesilmesi, eğmeçli
parçaların kesilmesi, zıvana ve dişlerin kesilerek
boşaltılması vb. işlemler için kullanılan, adını şerit
lamasından alan ağaç işleri makinesine şerit testere
makinesi denir.
Kesici bıçakları yardımı ile parçalardan talaşlar kopararak
rendeleme yapan, iş parçalarına yüz ve cumba açmak,
pahalı yüzey açmak vb. işlemler yapan ağaç işleri
makinelerine Planya makinesi denir.
KALINLIK MAKİNESİ
FREZE MAKİNESİ
Planya makinesinde bir yüz ve bir cumba açılmış
parçaların kalınlık ve genişliklerini istenilen ölçülerde
çıkarmaya yarayan ağaç işleri makinelerine kalınlık
makinesi denir. Kalınlık makinesi iş parçasının
üstünden talaş alarak işlem yapan bir makinedir.
Planya makinesinden en büyük farkı da bu özelliğidir.
İş parçalarına lamba, kiniş ve pah açma, parça
kenarlarını temizleme ve şekillendirme (Kordon
açma), zıvana, diş, kırlangıçkuyruğu kızak ve kanal
açma gibi işlemlerin yapıldığı ağaç işleri makinesidir.
Bıçakların takıldığı mil tablanın altında olduğu için alt
freze veya yatay freze adını alır.
DİKEY DELİK MAKİNESİ
Tabla yüzeylerine kavela deliği delmek,
deliklere havşa açmak, budak boşaltmak ve
yama parçaları çıkarmak, tas menteşe yuvaları
açmak, gibi işlemleri yapan ağaç işleme
makinelerine dikey delik makineleri denir.
YATAY DELİK MAKİNESİ
İş parçalarına silindirik delik delme, zıvana açma,
havşa açma, tas menteşe yuvası açma vb. işlemleri
yapmaya yarayan ağaç işleri makinelerine delik
makinesi denir.
KALINLIK MAKİNESİ
ÇOKLU DELİK MAKİNESİ
Hem yatay hem de dikey yönde iş parçalarına delik
delmek ve tas menteşe yuvası açmak için kullanılan
ağaç işleme makinesidir.
Bir yüzü ve bir cumbası planya makinesinde
rendelenmiş iş parçalarının kalınlıklarını ve
genişliklerini eşit ve düzgün bir şekilde çıkarmak
amacı ile kullanılan bir rendeleme makinesidir.
ORMAN YANGINLARINI SÖNDÜRMEDE
KULLANILAN ARAÇLAR
YANGIN SÖNDÜRMEDE KULLANILAN
MOTORLU ARAÇLAR
DOZERLER:
Dozer orman yangınlarında kayalık
yerler hariç her türlü orman alanlarında şerit açmada
kullanılır. Dozerlerin genel olarak ikisinin bir arada
çalıştırılması, arıza yapması çalışması esnasında
tehlikeli durumlarda kalması gibi hallerde birbirlerini
kurtarmaları bakımından yararlı olacaktır.
GREYDERLER:
Greyderlerin orman yangınları ile
mücadelede doğrudan faydası bulunmaz. Ancak
yangın esnasında yangın alanı içinde bulunan ve
ulaşımı sağlayan yolların bakımlarında ve açık
alanlarda
örtü
temizliğinde,
şerit
açmada
kullanılacaktır.
LODERLER(YÜKLEYİCİLER):
Paletli veya lastik
tekerlekli olabilir. Her ikisinden de topraklı alanlarda
şerit açmada, yanan materyalin üzerine toprak
atılmasında kullanılır. Yangınla mücadelede çok etkili
bir iş makinası değildir.
YANGIN SÖNDÜRMEDE KULLANILAN
EL ARAÇ VE GEREÇLERİ
BALTA:
Yanıcı
maddelerin
temizlenmesinde, ince gövde ve dal
odunların kesilmesinde kullanılır.
KÜREK:
Madeni
toprağın
çıkartılmasında, hendek açılmasında,
set oluşturulmasında ve yanan
materyal üzerine toprak atılmasında
kullanılır.
TIRMIK:
Koru ormanlarında şerit
açmakta, ibreler sıyrılarak madeni
toprağın çıkarılmasında kullanılır.
ŞAPLAK:
Örtü yangınlarında
yanan materyalin hava ile temasının
kesilmesinde,
özellikle
ot
yangınlarında kullanılır.
KAZMA-ÇAPA:Örtü
TRAKTÖRLER(PULLUKLU):
Traktör pullukla
kullanılır. Genel olarak düz ve yayvan arazilerdeki
ağaçlandırma sahalarında ve tarım arazileri, açık
alanlar ile orman arasında toprağı sürmek suretiyle
şerit açmada kullanılır.
TREYLER
VE
BÜYÜK
TONAJLI
KAMYONLAR: Dozerlerin nakli treyler ve büyük
tonajlı kamyonlarla yapılacaktır. İdaremizce temin
edilmeyen orman yangınları ile mücadelede
kullanılması gereken iş makinaları izin alınmak
suretiyle
piyasadan
kiralanacaktır.Orman
yangınlarında faydalanılabilecek iş makinalarının
(Özel-Kamu) yerleri, kime ait olduğu önceden tesbit
edilip varsa telefon numaraları ile adresleri
belirlenecektir.
ARAZÖZLER:
Yangına direkt müdahale aracıdır.
Arazözler, yangına hassas mıntıkalarda, ulaşımında
problem olan ormanlık sahalar ile sürekli yangın
tehdidi altındaki orman içlerinde karavanla birlikte
konuşlandırılmalıdır. Arazözün bölge merkezi veya
odun depolarından ormana varış süresi zaman
almaktadır. Kısa zamanda müdahale etmesi için kritik
ormanlık alanlarda konuşlanması gerekir.
SU İKMAL ARACI:
Teşkilatımıza yeni dahil
edilmiş olan su ikmal araçları 12 ton su ve 500 litre
köpük kapasitesindedir. Arazözlerimizde olduğu gibi
tüm tekerleklerinden tahrikli (6x6) yüksek tırmanma
yeteneği
ve
diferansiyel
kilidine
sahiptir.Arazözlerimizden daha uzun ve yüklü
oldukları için orman içlerinden ziyade orman yolu da
dahil yol şartlarında kullanılmalıdır.
UÇAKLAR:
Deniz, göl, gölet vs. gibi su
kaynaklarına inerek su alma ve su üzerinde kısa
sürelerde
kalma
özelliklerine
sahip
uçaklardır.Söndürme çalışmaları yapılan bu
uçaklarda, su yada kimyasal madde tankları
bulunmaktadır. Bu tankların kapasiteleri, tarım
uçaklarında, 1000-1500 litredir. 5000-6000 litre su
taşıyabilen ve denize, göle, baraja inerek hareket
halinde dolum yapabilen büyük hava tankeri
uçakları da kullanılmaktadır.
yangınlarında, eğimli arazide hendek
açılmasında, otlu alanlarda, mineral
toprağın çıkarılmasında kullanılır.
BALTALI KAZMA:
Kazma kısmı
toprağın çıkarılmasında, balta kısmı
diri örtünün kesilmesinde kullanılır.
Daha ziyade süceyratın bol olduğu
yangınlarda şerit açmada kullanılır.
TAHRA:
Makilik alanlarda, tabakalı
ormanlarda
ince
materyalin
kesilmesinde kullanılır.
TIRMIKLI
ÇAPA:Çeşitli
yangınlarda;
süceyratın
temizlenmesinde, madeni toprağın
ortaya çıkarılmasında kullanılır.
Özellikle çayır-taşlık alanlarda eğimli
yerlerde hendek açılmasında, set
oluşturulmasında kullanılır.
GÜREBİ:
Dikenli alanlarda şerit
açmada,
yanan
enkazın
dağıtılmasında kullanılır.
SIRT POMPASI:Kontrol
altına
alınarak soğutulmasına başlanan
yangınlarda yangın alanı içindeki
münferit
tütmelerin
su
ile
söndürülmesinde kullanılır.
MOTORLU
TESTERE:Şerit
açmada kullanılır. İlk müdahale
ekiplerinde bir adet, hazır kuvvet
ekiplerinde iki adet bulunacaktır.
HELİKOPTERLER:Seyahat
ve görev
esnasında süratlerini sıfır süratten azami
seyir süratine çıkararak uçma, belirli bir
nokta üzerinde istenilen yükseklikte sabit
durabilme, iniş kalkış için özel bir hava
alanına ihtiyaç göstermemesi, derin vadi
içlerinde manevra yapma kabiliyeti, belirli
yüklerle dikine kalkma özeliklerinden dolayı
orman yangınları ile mücadelede tercih
edilen hava araçlarıdır.
ORMAN MAKİNELERİNDE ERGONOMİ
Ergonomi: İş yükü ve çalışma gücünün en iyi şekilde dengelenip, hem çalışanın sağlığını koruyan,
hem de üretimin artmasını sağlayan insan – makine – çevre sisteminin başarılması için biyolojik
bilginin anatomi, fizyoloji ve deneysel psikoloji alanlarında uygulanmasına ergonomi denir.
ERGONOMİNİN TARİHÇESİ
 İkinci Dünya savaşında mühendis ve diğer çalışanların uygun olmayan şartlarda çalıştırılması;
savaştan sonra görev ve ortamın insan şartlarına göre düzenlenmesi gerektiğini ortaya koymuştur.
 Ergonomi ilk olarak 1949 yılında Murrell tarafından Oxford Üniversitesinde birçok bilim insanıyla
görüştüğü sırada önerilmiş ve kabul edilmiştir.
 1961 yılında Stockholm'de Londra'da uluslararası bir ergonomik kurul kurulma kararı alınmıştır.
 Ders olarak ilk kez 1971 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Endüstri Mühendisliği bölümünde
okutulmaya başlanmıştır.
ORMANCILIKTA ERGONOMİ
Ormancılık: Faaliyet alanları toplumun her kademesini ilgilendiren ve faaliyetleri çok
çeşitlilik gösteren endüstriyel bir sektördür.
 Ormancılığın en ağır ve en riskli işleri üretim işeridir.
 Odun üretim işleri; kesme, devirme, dallardan temizleme, uç alma, kabuk soyma, tomruklama,
sınıflandırma, bölmeden çıkarma, yükleme ve taşıma işlerini kapsar.
 Orman işlerinin geniş alanlarda ve değişen şartlarda devam etmesi, iş objesinin ve iş yerinin
değişkenlik göstermesi, çalışma ortamının açık olması , iş kazaları olasılığının yüksek olması,
ormancılık işlerinin en önemli özelliklerindendir .
 Bu kazaları engellemek amacıyla koruyucu ekipmanlar geliştirilmiştir. Bu ürünlerin üretimi ve
kullanılması sonucu orman iş kazaları azalma görülmeye başlanılmıştır.
KORUYUCU EKİPMANLARIN GÖSTERİMİ VE AÇIKLAMALARI
AÇIKLAMALARI
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
Ekipmanların Gösterimi
KULAK TAMPONLU, VİZÖRLÜ VE KORUYUCU GÖZLÜKLÜ BARET
ORMANCI CEKETİ/GÖMLEĞİ
KORUYUCU PANTOLON/BACAKLIKLAR
KORUYUCU BOTLAR
İŞ ELDİVENLERİ
İLK YARDIM
KAZA DURUMUNDA İLETİŞİM EKİPMANI
ORMAN MAKİNALARINDA ERGONOMİ;
 Orman makinelerinin ergonomik bakımından
sistematik olarak kontrolü için Ergonomik
Kontrol Listesi geliştirilmiştir.
Ergonomik kontrol listesi
A. Kontrol ve Makinanın tanımı
1. Kontrol
2. Makinenin Genel Tanımı
3. Teknik Özellikler
B. Ergonomik Değerlendirme
1 . Binme Ve İnme yerleri
2. Kabin
3. Oturak
4. Göstergeler
5. Kumanda elemanları
6. Görüş
7. Zararlı etkile r
8. Fiziksel ve psikolojik etkiler
9. Güvenlik
10. Kullanım talimatları
11 . Bakım ve onarmalar
C. Tespit ve tavsiyeler
1. Ergonomik değerlendirme özeti
2. Makineli çalışma özellikleri ile ilgili talimatlar
3. Ergonomik 'genel karar
Orman İş makinası
 Orman makineleri ile ilgili ergonomik
kontrol listeleri hazırlama çalışmaları
Avusturya, Hollanda ve isviçre’de yapılmıştır.
 Orman makinelerinin kontrol edilmesi
Federal Almanya da 1949 yılında kurulan ‘’
DER FORSTTEHNİSCHE PRÜFAUSSCHUSS(
FPA) ‘’ tarafından kurulan işareti ile
damgalanmaya başlanmıştır.
FPA damgalama işareti
 Kontrol damgası ile damgalanmış
makinalar daha çok tercih edilmektedir.
Ergonomik Koltuk Modeli
Ergonomik Koltuk Modeli
Ergonomik Kontrol Listelerinin Kullanım
Alanları ve Amaçları
 Yeni makine ve ekipmanların
tasarlanmasında,
 Makine ve ekipmanların seçilmesinde,
 İş teknikleri, organizasyon ve metodların
değiştirilmesinde,
 Güvenlik denetimlerinin yürütülmesinde,
 Ergonominin öğretilmesinde,
 Pratik işleri ergonomik kriterlerin
uygulanması amacıyla yol göstermede;
tasarımcılara, üreticilere, yönetici ve
çalışanlara veriler sunmaktadır.
Gülhan ÖZKAYA
Ergonomik oturum şekli