hafızanız ne kadar güçlü?

ALİFORNiYA'DA
KYÖNETICi AsiSTANI
olarak çalışan A.J. II yaşından
beri yaşadığı her günü hatırlıyor.
Be ll eğindekilerin bir film şeri di
gibi kontrolsOıee aklından
geçtigini ifade eden A.J .. 3
Agustos 1986'da saat 12.34·te
aşık olduğu genç adamın ona
telefon ettigini. 28 Mart 1992'de
öğle yemeğinde neler yediğini.
beş yıl önce izlediği bir dizinin
15' inci bölümünde yaşananlan.
her şeyi ama her şeyi hatırlıyoL
Onda "hatırlamamak" diye bir
kavram yok. Bunun aksine 85
yaşındaki
emekli bir laboratuar
teknisyeni o lan E.P. ise sadece
en son gördüğünü ya da
düşündügünü hatrrlayabiliyor.
Beynindeki bir virüs, dokuya
zarar vererek beynini
ve
oymuş
belleğinin
kısmın ı alıp
de büyük bir
götürmüş. National
Geographic Dergisi'nden
Joshua Foer'in araştırma
sonuçları arasında yer alan bu
iki örnek. insan hafızasının iki
uç bölümünü temsil ediyor.
Aslında pek çoğumuz bu iki
uç arasında gidip geliyoruz.
Mekanizma, bakıldıgında bi r
hayli ilginç ve cevap bekleyen
sorularla dolu. İnsanoğlunun
en çok merak ettiği ve bilim
adamlannm iştahını kabartan bu
enteresan meseleyi. incelemeye
başlıyoruz ..
Minik mucize
insan beyni 1.5 kg.'lık bir
mucize olarak düşOnü ı üyor.
Öyle ki 140 milyar hücre
ihtiva eden beynimizin hüc re
bağlantuan 5 .. 10 bin kadar.
Memory Center' dan Prof.
Dr. Nevzat Tarhan. "Aslında
öğrendiğimiz her şey, tüm
yaşam tecrübem iz, beynimizde
nöronlar arasında elektriksel ve
kimyasal harflerle yazılıdır. Ve
bu küçücük organın pek çok
şeyi depolamaya hazır, sınırsız
bir kapasitesi var. Beyindeki
hipokampus denilen tırnak
büyükıügündeki bölge. bellek
işlemlerini yöneten bölüm"
diye giriş yapıyor konuya.
İnsanOğlunun genel olarak
açık ve örtük olmak üzere
iki türlü belleğinin oldugu
düşünülüyor. Açık bellek. dün
ETKiN HAFIZA iCiN
ALTIN KURALLAR
SEMA KALAFAT, ma ~aza i ş l etm eci ıi
"iNSANLARıN HAFlZAMI ÖVMELERiNDEN MUTLU
OLUYORUM"
Yaklaşık
ünlü bir gömlek markasının distribütöriüğünü
Biz duygu i şi yapıyoruz, buraya gelen herkesin ismini
ve yüzünü hatırlamamız gerekiyor. laman içinde bunların yanı sıra
dinlediğim bir fıkrayı da üzerinden bir saat geçtikten sonra unuttuğumu
fark ettim. Odönem çok yoğun ça lıştığı m için beynimin yorulduğunu
dü ş ünüyordum. Ama böyle bir şey in olmadığını ilerleyen dönemde
öğrendim. Ya şam kalitemi artırmak için bir haflZa eğitimine katıldım.
Bir şeyleri unutmamak için ona duygu yüklemek ge rektiğini anladım . Ya
da müşterimi unutmamak için çıktıktan sonra onunla ilgili kü çük notlar
alıyorum. "Kavga eden müşterim " , "Adapazarı'ndan gelen mü ş teri " gibi ...
Şimdi asla unutmuyorum. Hafızamızı fazla kullanmamlZın bir nedeni de
kendimizi hayatta çok usturuplu olmak zorunda hissetmemiz. Her şeyin
mantıklı olması gerektiğini zannediyoruz. Biraz hayal kurmamız gerekiyor.
Bir dönem sayfalar dolusu kitap okuyarak hiçbir şey hatırlamadığım da
oluyordu. Şimdilerde kafamda hep bir şeyler (anlandırmaya ça lışıyorum ,
kendimi onların yerine koyuyorum. ilk zamanlarda bu beni çok yoruyordu,
şimdi hayatıma yaydım, çok mutluyum ve insanların nasıl yaptığı ma hayret
etmesi beni mutlu ediyor.
12
yıldır
yapıyorum .
OCAK 2008 HO\.YA4s
oyulardan
ne giydiğimiz, en son izlediğimiz
nasıl kullanuacağı.
film gibi hatırladıgımızın farkında
bu yana gelişen dünyayla
olduğumuz, bilerek hahzamlZda
birlikte bi r hayli öne mli hale
tuuuğumuz anlar. Örtük
geldi. Öyle ki çoğu kişi daha
bellek ise araba kullanmak
faz lasını
gibi üzerinde bilin çli olarak
neden haflZamızın yüzde
kullanmak varken
düşünmeden öğrenilen şeyler.
3'ü ya da 5'ini kullanmakla
Bu
yetinmemiz gerektiğini
bilinçdışı belleğin depolaması
için hipokampusa ihtiyaç
sorguluyor ve bunun için ne
duyulmuyor.
yapılabileeeğini araşUnyorlar.
Bunlann dışmda da belleklerini
Hafıza kapasitesi
artırılabihr
daha iyi kullanmak isteyerek
Deha seviyesindeki
aşındıranlar oluyor. Öyle ki
insanların
beyinlerini nasıl
çeşitli
yaşam
merkezlerin kapılannı
kalitesini artırmayı arzu
kullandıklanyla
edenler başta olmak üzere.
çalışmalarda
yabancı dil öğrenmek isteyenler.
ilgili yapılan
görüldü ki bu
insanlar beyinlerinin her
sınavlara hazırlanan öğrenciler,
iki yanmküresini birlikte ve
insan yüzlerini . isimlerini,
dengeli kullandıkları için bu
telefon numaralannı unutmamayı
kadar başarılılar. Bu sonuç
arzulayanlar başı çeken gruplar,
önce A.B.D.·de eğitimcilerin
dikkatini çekti ve bu yönıo
Kadınlarınki
programlar oluşturuldu. Hatta
güçlü?
ABD
parlamenıosu
1990-
1994 Dünya
daha
mı
Hafıza Şampiyonu
2000 yılı arasını. beyinle ilgili
Melik Duyar'a göre isıenilenleri
en önemli 10 yıl olarak ilan
unutmamak için dört farklı
ederek konunun önemine
prensip bulunuyor: "İnsanlar
işaret etmişti.
daha çok gördüklerini
Türkiye'de ise
konu, 1990'!ı yılların ortalarında
hatırhyorlar,
kamuoyunun ilgisini çekmeye
görselleştirilmesi
başladı. H afızanın daha etkin
faktör. İkinci ve belki de en
Yani bilginin
önemli bir
EN DEGERLi HAZiNEM BELLEGiM
SERDAR POLAT,
öğrenci
"TEKNOLOJi TlKANACAK, YERiNi iNSAN HAFIZASI
ALACAK"
Yıldız
Teknik Üniversitesi Elektronik Haberleşme Mühendisliği 4'üncü sınıf
Bu konulara ilgim ilk olarak insan hafımının çok dü şük
bir bölümünün kullanıldığını öğrendiğimde düştüğü m dehşet nedeniyle
başladı. Teknolojinin bir gün mutlaka tıkanacağını düşünüyorum ve
bu tıkanıklığın açılmasının insan beyninin daha yüksek kapasiteyle
kullanıldığında gerçekleşeceği ni dü şün düm. Ben eskiden beri matematiği ,
sayılarla uğra şmayı çok seviyordum. Her dönem sayılarla ilgili yeni şeyler
bulmaya çalışlflm. Ancak bu yönlü yeteneğimin olduğunu laboratuarda bir
arkadaşım la deney yaparken keşfettim. Ogün hesap makinemiz yoktu ve
karekök almamız gerekiyordu. Bir sayının yaklaşık karekökünü aldım ve
bunlar tam değer çıktı. Ogünden sonra kendimi sayılara adadım, mesela
sayı bulmacalafı çözmeyi seviyorum, haflZaml nasıl geliştirebileceğime
kafa yorarak bunun için ça lı şıyorum . 2007 Temmuz'unda katıldığım
"Memoriad HaflZa Olimpiyatı " nda 15 dakika içerisinde 10 tane altı
basamaklı sayının karekökünü alarak altın madalya kazandım . HayatınlZda
da hafızanı" iyi kullanabilirseniz olaylar arasındaki ili şkiyi kurup yerli
yerinde kararlar verebiliyorsunuz_
öğrencisiyim.
HAFIZANIZ NE KADAR GÜÇLÜ?
* Bir şey i bulmak için zor konsantre oluyorum ve zaman zaman
hafızam
beni şa ş ı rtıyor
* Yapmam gereken bir i ş i yapıp yapmadlQımdan emin olmak
için geri dönüyorum
" Ta nıştlQ ım insa nl a rı hatırlı yo rum, ancak isimlerini anımsamakta
güçlük çekiyorum
* Eskiyi çok net hatırladlQım halde dün ne yediQimi
unutabiliyorum
* s ı k sık hafta nın kimi günlerinde ne ya ptlQıml unutuyorum
* Kimi zaman bir şeyi ararken neyi aradlQıml unuttuQum oluyor
Bazen bir şey ler okurken bir paragrafın ne anlattlQınl
a lgılayabi lmek için iki, üç kere okumam gerekiyor
* Düzenli olarak her gün yaptlQım şeyi iki kere yaptlQım oluyor
,. Bazen beyinsel yorgunluk hissediyorum
* Bir şeye bir saatten fazla konsantre olamıyorum
"" Bazen evin a n a htarl arı nı başka yerl ere koyuyorum
" Sıkça gittiQim bir yerde çıkış kapısını bulmakta
zorlanabiliyorum
*
OEGERLENOiRME
işaretledikleriniz 5'in altındaysa
Çok büyük bir probleminiz yok. Fakat hafızanızı daha keskin bir hale
getirmek için yapabilecekleriniz bulunuyor.
i şa retledikleriniz 5-10 aras ı
Halızan ızın biraz daha güçlendirilmesine ihtiyacınız var. Beyniniz
sandlQınızdan daha yaşlı.
işaretledikleriniz 10' dan fazlaysa
Halızanızın zayıf olduQu görülüyor. Bellek sorunları günlük yaşamınızı
etkiler hale gelmiş, bir uzman yardımı almakta fayda var.
önemlisi, insanlar,
çeşitli
duygulan yogun olarak
yaşadıklan olaylan unutmuyorlar.
Yani bilgiye duygu katmak
gerekiyor. Beynin her iki
yarunkOresinin kullanı1dıgı ve
bilgiyle zihinsel ilişkilerin
kuru l masının
da hafızada tutmayı
saglad ıgı, yıllardrr yapılan
araştırmalarla
ortaya konmuş.
tekniklerinin altında bu
prensipler yauyor."
Bu arada hafızanın duygularla
Hafıza
ilişkili olması , kadınlann
hafızalannın
erkeklere oranla
daha güçlü oldugu gibi bir
yorumu da beraberinde getiriyor.
Bu alanda tescilli bir örnek
de bulunuyor. Öyle ki Hintli
Shakuntala Devi, sayısal hafıza
gücü ve hızlı işlem yapma
özelligiyle Guiness Rekorlar
Kitabı'na girmiş
iyi
özel bir örnek.
hafızanın yararları
İngilizce ögrenimi ve hafıza
egitimleriyle bilinen NLP Grup
Egitim Danışmanlık'tan Uzm.
Psikolog Erkan Şenol da konuyla
ilgili şunlan söyıüyof. " Hafızanın
daha etkin kullanılabilmesinin
en büyük şartı görsel, işitsel
ve duygusal algılann hepsini
bir arada kullanabilme yetisi ni
geliştirebilmek. Pek çok başarılı
insan incelendiğinde aslında
görsel, işitsel ve dokunsal
algılannın hepsini kullandıklan
ve bu yüzden pek çok şeyi
unutmadıklan gözlenmiş, "
Uzmanların da hemfikir olduğu
ve Prof. Dr. Reha Oguz Türkan
ve Tuğrul Türkkan'm kaleme
aldıgı "Etkin Hafıza Tekniklerikitabında da belirtilen teknikler
dön ayn hedefe yönelik. Bunlar
insanlar hakkında bilgiler,
işitseJ bilgiler, sayısal bilgiler
ve yazılı bilgiler. Bu tarz
teknikleri öğrene rek de hayatta
farklı kazanımlar edinmek
mümkün. Türkkan, "Tanışılan
i nsan l arın yüzlerini, isimlerini
ve hayatlanndaki çeşitli bilgileri ,
yapılması gereken işleri ,
randevu saatlerini unutmamak,
yabancı dil ögrenebilmek.
okunulan e-mailleri,
GÜRSEL DEVRiM iYiM, avukat
"ANAYASANıN 177 MADDESi BElLEGiMDE"
47 yaşımdayım. ODTÜ'de sosyoloji e§itimi gördüm, ardından istanbul
Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ni bitirdim. Bir süre ABD'de kaldıktan
sonra serbest avukat olarak çalışmaya başlad ım . işim dolayısıyla kanun
maddeleri nasıl akılda kalabilir?'i araştırmaya başladım . Eskiden de
hafız am iyiydi. Yabancı dili çok rahat ö§rendim. Hep hafıza mın iyi oldu§u
söylenirdi. Ancak aldı§ım hafıza e§itiminden sonra unutmak istemedigim
hiçbir şeyi unutmuyorum. Mesela üç yıl önce bir davette vestiyerde
verilen numara aklımda olabiliyor. Anayasanın 177 maddesi ha fızamda.
Anayasa Hukuk Profesörü bunları bilmez. Yıllar önce ö§renciyken hocamız
bir madde için anayasaya bakmı ş tı . Ve arkadaş larımızd an biri "Hocam siz
de bakıyorsunuz" demi şti. Oda "Bütün maddeleri akılda tutmak, insan
hafızası için mümkün de§il" cevabını vermi ş ti . Ben bugün itibariyle bu
tezi çürüttüm. Bunların yanında 100 tane telefon numarası ak lımdadır.
Ouydugum bir melodiyi ya da kokuyu da hemen algılayabilirim. Beyni
kendi u şa§ ım gibi dü şünüp ona komut veriyorum, ö§rendi§im tekniklerle
bunu başarabiliyorum . Şimdi yeni anayasayı ezberleyip ona ili şkin bir ıov
yapmak istiyorum.
kitaplan, gözden geçirilen
bilgileri akılda tutabiirnek ve
bunların neticesinde özgüven
artımı hafızanın daha fazla
kullamlmasının kazanımlandır"
diyor. Modern çagda çeş itli
setlerle hafızanızı daha etkin
kullanmayı öğrenebileceğiniz
gibi amacınıza uygun
konseptteki seminerlerle bunu
başarabilirsiniz. İngilizce' de
beyin hücreleri için bi r ifade
kullanılıyor: "Use it or loose
it" yani kullan veya kaybeL.
Çünkü kullanumayan beyin
hücreleri ölüyar ve vücuttaki
diğer hücrelerin aksine yerine
yen ileri gelmiyor. Bu durumda
iki yol görünüyor. Ya uzmanların
önerdikleri ışıgında hafıza
kapasitenizi en iyi şekilde
kullanacaksınız ya da yok
olmalanna müsaade edeceksiniz
, seçim sizin ..
OCAK 2008 HfıYA 47