SORU
Transkript
SORU
TARİH XIII. yy’a KADAR İSLAM TARİHİ VE MEDENİYETİ Dört Halife Dönemi ile ilgili olarak aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A) Donanmanın kurulması Hz.Osman B) Hicri Takvim’in ilk defa kullanılması – Hz. Ömer C) Kur’an-ı Kerim’in kitap hâline getirilmesi – Hz.Ebubekir D) Adalet örgütünün kurulması Hz. Ömer E) Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılması Hz. Ömer Aşağıdakilerden hangisi, Hz. Ömer Dönemi’ne ait gelişmelerden biri değildir? A) Kadıların, illere atanması B) Arabistan’dan getirilen Müslümanların; Basra, Kûfe ve Fustat gibi yeni kurulan şehirlere yerleştirilmesi C) Vilayetler arasında haberleşmeyi sağlamak İçin yollar üzerinde menziller yapılması D) Zorunlu askerliğe ilk adımın atılması E) İlk İslam donanmasının oluşturulması Zamanla gerileyerek hâkimiyeti sadece Bağdat ve çevresiyle sınırlı kalan, İslam dünyasının liderliğini daha çok manevi alanda temsil ederek sembolik bir kimliğe dönüşen Abbasilerin, bu Duruma düşmesinde aşağıdakilerden hangisi Etkili olmamıştır? A) Şii Büveyhoğulları ile Fatımilerin baskıları B) Bizans’ın Güney Anadolu’da üstünlüğü ele geçirmesi C) Mezhep tartışmalarının, gruplaşmalara sebep olması D) Tekrar uygulanmaya çalışılan mevali politikasının ayrılıkçılığı körüklemesi E) İdrisîler, Ağlebîler ve Zahirîler gibi Devletlerin bağımsızlığını ilan etmesi İSLAMİYET ÖNCESİ DÜNYADA GENEL DURUM Bizans İmparatorluğu Sasaniler Göktürk Devleti Çin Hindistan Japonya Avrupa: Galya (Fransa):Frank Burgontlar İspanya: Vizigotlar (batı Gotlar) İtalya: Ostrogotlar (doğu Gotları) Tek tanrılı dinler olarak Hıristiyanlık ve Musevilik mevcut Hıristiyanlık: Kuzey Afrika, Avrupa ve Bizans topraklarında yaygın Musevilik: yaygın bir din değil. Sadece İsrail oğullarına ait bir dindi. İsrail oğulları dünyanın değişik bölgelerine dağılmıştı Sasani topraklarında: Zerdüşlük (Mecusilik) yaygın Hindistan’da: Brahmanizm (Hinduizm) ve Budizm dinleri hakimdi. Çin’de: Taoculuk, Konfüçyüzim ve Budizm Japonya’da: Şintoizm inancı Orta Asya Türkleri: Göktanrı dinine inanıyordu. KÖLECİ TOPLUM YAPILARI HAKİM İslamiyet Öncesi Arabistan’ın Genel Durumu Yarımadanın güneyi (Yemen) tarım Yerleşik hayat Yemen’de gelişmiştir. Ülkenin orta kısmı çöller ve dağlarla kaplı İklim şartlarının olumsuzluğu burada yaşayan insanları göçebe (Bedevi) yaşantısına geçmek zorunda bırakmıştır. Kuzey Arabistan halkı göçebeliği benimsemiştir. Tarih boyunca Güney Arabistan’da, Main, Seba, Himyeri devletleri kurulmuştur. Kuzey Arabistan’da ise Nebatlılar, Tetmürlüler, Gassaniler ve Hire devletleri kurulmuştur. İslamiyet’in doğduğu yüzyılda Arabistan’ın dini ve siyasi merkezi Mekke idi. Mekke’de “Kabe”nin bulunması burayı dini merkez yapmıştır. Mekke ticaret yolları üzerinde bulunduğu için en gelişmiş Arabistan kentiydi Mekke’yi Kabileler yönetirdi. Köleciçok eşle evlilik kan davaları, kabile savaşları Arabistan’da en yaygın din putperestlikti. Mekke’deki Kâbe kabilelerin putlarıyla dolu En büyük tanrıları,güneş tanrısı “Hübel” Rivayete göre Kabe’nin içinde 360 put vardı. En önemlileri “Tanrı’nın üç kızı” diye adlandırılan “LAT” “UZZA” ve “MENAT” Hıristiyanlar’da, kucağında Hz.İsa olan bir Meryem Ana resmi koymuşlardı. Arabistan’da Hıristiyanlık, Musevilik ve Hz. İbrahim’in dini olan “Hanif” dinine inanan insanlar vardı. İran’ın dini olan Zerdüşlük de Arabistan’da tanınmaktaydı. Kabe Arabistan’da kutsal bir dini merkezdi. Arap kabileleri her yıl Hac için Mekke’ye gelirler ve Kabe’yi ziyaret ederlerdi Hz. Peygamberin Hayatı (571-632) Babası: Kureyş Kabilesinin Haşimi kolundan Abdullah Annesi: Beni Zühre Kabilesinden Amine Mekke’de her yıl “Ukaz” adı verilen ticaret panayırları düzenlenirdi. Daha doğmadan babasını, 6 yaşında iken de annesini kaybetti Önce dedesi Abdülmüttalip sonra 8 yaşında dedesi ölünce de amcası Ebu Talip’in himayesinde yaşadı Arap kabileleri “Haram Aylar” “Zilkade, Zilhicce, Muharrem, Recep” dedikleri dönemlerde savaş yapmazlardı. Panayır boyunca şiir yarışmaları düzenlenirdi. Çobanlık ve Ticaret yaptı “EL EMİN” “Hacer’ül Esvet” yerine koyulurken Hakem Birinci seçilen şiir Kabe’nin duvarına asılırdı. Kabe ziyaret edilirdi. Hz. Muhammed Dönemi Olayları (610 – 632) HİRA (NUR) Dağı Hz. Muhammet peygamberlik görevi 610 tarihinde verilmiştir. Hz. Muhammed İslam dinini 613 tarihinden itibaren tebliğ etmeye başlamıştır. Kendisine ilk inanlar, Hz. Hatice, Hz. Ali, Hz. Ebubekir, Hz. Zeyd olmuştur. Hz. Muhammed’in putlara karşı çıkması geleneklerine bağlı olan Mekkelilerin tepkisine sebep olmuştur. Müslüman olanlar önce Mekke’de bir mahallede toplanmışlardır. Baskılar artınca Müslümanlar ilk defa Mekke’den Habeşistan’a göç etmişlerdir (615). Akabe Görüşmeleri Evs ve Hazreç kabileleri HİCRET İslam daha kolay yayılma imkanı buldu Medine’de İslam Devleti’nin temeli atıldı Medine Sözleşmesi 622 Medine’de ilk eğitim-öğretim kurumu “Ashab-ı Suffe” açıldı. Hicri Takvimin başlangıç yılı oldu Hz. Ömer devri Bedir Savaşı (624) İslam savaş hukukunun temeli atıldı Müslümanları Mekke’de bıraktıkları mallarına karşılık bir Kureyş Kervanına el koymak istemesi üzerine Medine yakınlarında Bedir Kuyusu yakınlarında yapıldı. Ganimetlerin 5 / 4 savaşa katılanlara 5/1 ise devlete ayrılmıştır. Müşrik 900-750 250-300 Müslim Parası olmayanlar ise 10 Müslüman’a okur-yazarlık öğretip hürriyetine kavuşmuştur. Bedir savaşı Müslümanların kazandığı ilk zaferdir. İslamiyet’in yayılışı hızlanmıştır. Mekkelilerin Arabistan’daki nüfuzları sarsılmıştır. Esirlerin parası olanlar, fidye karşılığı serbest bırakılmıştır. Bu olay, bütün İslam devletlerince örnek alınmıştır. Şam ticaret yolu Müslümanların denetimine geçmiştir. Uhud Savaşı (625) Mekkelilerin Bedir yenilgisi ve ve Ebu cehil’in intikamını almak istemeleri, Uhud savaşının sebebini oluşturmuştur. Uhud dağı eteklerinde yapılan savaşı, Peygamber’in emirlerine uymayan Müslümanlar kaybetmiştir. Bu savaşta Hz. Muhammet yaralanmıştır. Hz. Hamza Şehit düştü Bu yenilgi, Müslümanların peygambere bağlılıklarını arttırmıştır. Mekkeliler kesin bir üstünlük kazanamamıştır. Hendek Savaşı (627) Uhud Savaşı Müslümanları yok etmek isteyen Mekkelileri cesaretlendirmişti. Mekkeliler Şam ticaret yolları üzerinde Müslümanların güçlenmesinden endişe ediyorlardı. Mekke’den Müslüman olanların Medine’ye göçü Mekke’nin gücünü azaltıyordu. Sonunda Mekkeliler Müslümanlara karşı büyük bir kuvvetle hareket geçtiler. Hz. Muhammed Selman-ı Farisi’nin tavsiyesi ile Mekke’nin çöl tarafına hendekler kazdırdı. Mekkeliler Hendekleri aşamadılar.Müslümanlar savunma savaşı yaptılar.Mekkeliler Müslüman savunmasını aşamayıp, geri dönmek zorunda kaldılar. Hudeybiye Barış Antlaşması (628) Hz. Muhammed 628’de haram aylarında Hac amacı ile 1500 kişiyle birlikte Mekke’ye doğru yola çıktı. Hudeybiye kuyusu başına gelince, Mekke’ye gönderdiği elçi (Hz. OSMAN) ile geliş amacını bildirdi. Müslümanlar saldırı amaçlarının olmadığını göstermek için yanlarına kılıçtan başka silah almamıştı. Hz. Osman alı konuldu ve savaş kararı alındı ise de Mekkeliler Müslümanlarla savaşı göze alamadılar. Yapılan görüşmeler sonucunda Hudeybiye barış antlaşması imzalandı. Buna göre; İki taraf arasında 10 yıl süre ile savaş yapılmayacaktı. Müslümanlar 1 yıl sonra silahsız olarak Mekke’yi ziyaret edebileceklerdi. Reşit olmayan Müslümanlar Medine’ye alınmayacaktı. Ancak Medine’den Mekke’ye sığınanlar kabul edilecekti. İki taraf istedikleri kabilelerle ittifak yapabileceklerdi. Ancak birbirlerini düşmanı kabilelere askeri yardım yapmayacaklardı. Müslümanların ilk siyasi başarısı ve hukuken tanınmasıdır Hayber’in Fethi (629) Hayber bölgesinde Yahudiler yaşamaktaydı. Yahudiler Şam ticaret yolunu Müslümanlara kapatmışlardı. Müslümanların düşmanları ile ittifak yapmışlardı. Bunu üzerine Hz. Muhammed Hayber seferine çıktı. Hayber bölgesindeki kaleleri ele geçirdi. Yahudiler Müslümanlara vergi verir hale geldiler. Vergi vermek (İlk Haraç uygulaması) istemeyenler bölgeden ayrıldı. Hayber seferi, ticari amaçlar doğrultusunda yapılmıştır. Sefer sonucunda Şam ticaret yolu kesin olarak Müslümanların eline geçmiştir. Yahudiler’in ve Mekkelilerin ekonomik çıkarlarına darbe vurulmuştur. Hz. Ali büyük kahramanlıklar gösterdi Mute Savaşı(629) Hz. Muhammed Kuzey Arabistan’da yaşayan Gassanilere, İslamiyet’i tebliğ için elçi göndermişti. Bizans’a bağlı bu devlet Hz. Muhammed’in elçisini öldürdüler. Bunun üzerine Hz. Muhammed bölgeye bir İslam ordusu gönderdi. Müslümanlar Mute’de Bizans’la yaptıkları savaşta ağır kayıplar verdiler. Mute savaşına Hz. Muhammed katılmamıştır. Bu savaş Müslümanlarla Bizans arasında yapılan ilk savaş olması açısından önemlidir. GAZA (GAZVE): Hz. Peygamber Katıldı SERİYYE: Hz. Peygamber Katılmadı Mekke’nin Fethi (630) Mekkelilerin Hudeybiye barış antlaşmasını ihlal etmesi üzerine Hz. Muhammed ordusu ile Mekke üzerine yürüdü. Mekkeliler İslam ordusuna direnemediler ve savaşsız teslim oldular. Hz. Muhammed Müslümanlara kötülük yapan Mekkelilere af ilan etti. Şehri yağmalatmadı. Mekkelilerin Müslüman oldu. Arabistan’ın dini ve ticari merkezinin Müslümanların eline geçti Mekke’nin fethi İslamiyet’in tüm Arabistan’a yayılmasına ortam hazırladı İslamiyet’in yayılması açısından peygamber döneminin en önemli olayları, Hudeybiye barış antlaşması ve Mekke’nin fethidir. Huneyn Savaşı (630) Mekke’nin fethinden sonra putperest kabileler Mekke’yi geri almak için Huneyn vadisinde kuvvet topladılar. Mekke üzerine yürümeye hazırlanıyorlardı. Bu olay üzerine Hz. Peygamber ordusunu toplayarak huneyn vadisine yürüdü. Çok şiddetli savaştan sonra Putperest kabileler yenildi. Zafer kazanan İslam ordusu Bölgedeki Taif şehrini kuşattı. Ancak Taif alınamadı ve Peygamber geri döndü. Bir süre sonra Taif halkı gönüllü olarak İslamiyet’i benimsedi. Tebük Seferi (631) Bizans İmparatoru Heraklius’un büyük bir ordu ile Arabistan’a gelmekte olduğu istihbaratı alınmıştı. Gassani arapları müslüman oldu Şam’da görülen veba salgını nedeni ile ilk defa karantina uygulandı Hz. Peygamber Bizans ordusunu Arabistan dışında karşılamak için ordusu ile Tebük seferine çıktı. Ancak Tebük’e gelindiği zaman haberin yanlış olduğu anlaşıldı. Peygamberin seferleri İslamiyet’i yayma ve koruma amacı ile yapılmıştır.İslamiyet’ten önceki ganimet ve yağma amaçlı seferlerden farklıdır. Bizans ordusu bölgeye gelmedi. Hz.Muhammet bir süre Tebük ve çevresinde İslamiyet’i yayma faaliyetlerinde bulundu. Daha sonra geri döndü. Peygamberin bizzat katıldığı seferlere “Gaza”,Peygamberin katılmadığı seferlere ise “Seriye” adı verilir. Tebük seferi Hz Muhammed’in, son seferi olması açısından önemlidir. Veda Haccı (632) Hz. Muhammed 632’de son defa hac için Mekke’ye geldi. Kabe’de toplanan Müslümanlara peygamberlik görevinin sona erdiğini açıkladı. BURADA: Kur’an-ı Kerim’in tamamlandığını, Cahiliye devrinin kapandığını Kan davalarının sona erdiğini Peygamberin bu konuşmasına “Veda Hutbesi” denir. Faiz ve zinanın haram olduğunu Veda hutbesi insan hakları açısından önemli fikirler içerir. Hz. Peygamber aynı yıl Medine’de vefat etmiştir (8 Haziran 632). Bütün Müslümanları eşit olduğunu tebliğ etti Kadınlara ve kölelere iyi muamele edilmesini SORU İslam tarihine ilişkin aşağıdaki olgulardan hangisi hicretten sonra meydana gelmiştir? A) Müşriklerin tepkisi sonunda Müslümanların Habeşistan’a hicret etmek zorunda kalması B) Akabe Biatları sonunda ileri gelen bazı Medinelilerin Müslüman olması C) Hudeybiye Antlaşması’ndan sonra oluşan barış ortamında İslamın hızla yayılması D) “Sana emrolunanı açıkça söyle ve ortak koşanlardan yüz çevir!.” ayeti gereğince açıkça İslama davetin başlaması SORU Peygamberimize ilk iman eden kişi kimdir? A) Hz. Âişe B) Hârise oğlu Zeyd C) Hz. Ali D) Hz. Hatice SORU İslam tarihinde hüzün yılı olarak bilinen Yıl hangi yıldır ve niçin hüzün yılı denilmiştir? A) Ebu Cehil’in öldüğü 624 yılına hüzün yılı denilmiştir. B) Ebu Talib’in öldüğü 620 yılına hüzün yılı denilmiştir. C) Hz. Hamza’nın Şehit olduğu 625 yılına hüzün yılı denilmiştir. D) Hz. Ömer’in Müslümanlığı kabul etmesi üzerine oluşan sevinçten dolayı 621 yılına hüzün yılı denilmiştir. SORU Peygamber Efendimizin Hicret esnasında sığındığı dağ aşağıdakilerden hangisidir? A) Uhud Dağı B) Hira Dağı C) Sevr Dağı D) Ebukubeys Dağı SORU İslam tarihinde yapılan ilk savaş hangisidir? A) Uhud savaşı B) Bedir savaşı C) Hendek savaşı D) Huneyn savaşı SORU İslâm’da ilk hicret nereye yapılmıştır? A) Yemen B) Habeşistan C) Medine D) Küdüs Dört Halife Dönemi Olayları (632 – 661) (HULEFA-İ RAŞİDİN) İslam tarihinde 632-661 tarihleri arsında yaşanan döneme dört Halife dönemi denir. Halife: Arapça Haleften (Ard) gelir. İslam devletlerinde din ve devlet başkanı demektir. Hz. Peygamberin Peygamberlik görevi dışında yetkilerine sahiptir. Bu dönemde Halifeler seçimle işbaşına getirilmişlerdir. Dört Halife dönemine, İslam tarihinde “Cumhuriyet devri” adı verilir. Hz. Ebu Bekir Dönemi (632-634) Hz Muhammed’in vefatından sonra Hz. Ebu Bekir’i Halife seçildi. Bu devirde genelde iç çatışmalarla uğraşıldı. Hz. Muhammed’in ölümünden sonra Yemen’de yalancı peygamberler ortaya çıkmıştı. (YEMAME SAVAŞLARI) Bazı kabileler İslamiyet’ten ayrılmıştı. Zekat vermek istemiyorlardı. (RİDDE SAVAŞLARI) Hz. Ebubekir, bu iç isyanları bastırarak Arabistan’da yeniden birlik ve bütünlüğü sağladı. Kuran’ı Kerim kitap haline getirildi. Kur’an-ı Kerim’in bozulmasını önlemek Arabistan dışına fetih amacıyla ordular sevk edildi. İslam ordusu 634 tarihinde Bizans ordusunu, Yermük savaşında yenilgiye uğrattı. Yermük Savaşı, Müslümanların Bizans’a karşı kazandığı ilk savaş ve zaferdir. Bu savaş sonucunda Suriye’nin kapıları Müslümanlara açılmıştır. Hz. Ebu Bekir 634 tarihinde hastalanarak vefat etti. Hz. Ömer Halife seçildi Hz. Ömer Devri Olayları (634 – 644) Hz. Ömer, İslam tarihinde adaleti ve yaptığı fetihlerle tanınır. Hz.Ömer döneminde İslam orduları Bizans ve Sasani İmparatorluklarının topraklarına yöneldiler. Hz. Ömer zamanında 636’da kazanılan “Ecnadeyn Savaşı” ile Suriye Bizans’tan alınmıştır. Bizans’a karış yapılan savaşlar sonucunda 637’de Filistin’in merkezi “Kudüs”, 639’da El–Cezire (Güney Anadolu), 642’de Mısır ve Trablusgarp’ın fethi gerçekleşti. Müslümanlar Mısırı fetih etmekle Afrika kıtasına geçmiş oldular. Hz. Ömer, Sasani devletine karşıda ordular sevk etti. Müslümanların amacı, yeryüzünde İslamiyet’i yaymaktı. Bu ideal doğrultusunda yapılan savaşlara “GAZA” ve “CİHAT” adı verilir Sasanilerle (“İRAN”) yapılan savaşlar: Köprü Savaşı (634): Fırat nehri üzerinde Sasaniler ile Müslümanlar arasında yapılan ilk savaştır. Müslümanlar kaybetmiştir. Kadisiye Savaşı (636): Irak alındı Celula Savaşı (637): Müslümanlar Sasanileri ikinci defa yenilgiye uğratarak başkentleri Medain kentini ele geçirdiler. Nihavend Savaşı (642): Bu savaşla Sasani devleti yıkılmış ve İran Müslümanların eline geçmiştir. Sasanilerin yıkılmasıyla, Türkler ve Müslümanlar sınır komşusu oldular. Türgişler, Hazarlar Hz. Ömer Devrinde, İslam devleti teşkilatlanmış ve kurumsallaşmıştır Ülke yönetim birimlerine ayrılarak illere valiler atanmıştır. Sürekli ve düzenli ordu kuruldu Fetihlerin sürekliliğini sağlamak amacıyla; Mısır’da (Füstad), Şam, Küfe ve Basra’da ordugah şehirleri kuruldu. Adli teşkilat kurularak illere Kadı’lar tayin edildi İlk devlet hazinesi (BEYT-ÜL MAL) kuruldu vergiler yeniden düzenlendi. İlk bütçe hazırlandı ve hazinenin başına hazinedar atandı. Hicri Takvim düzenlendi Fetihleri planlamak için Divan-ı Cünd oluşturuldu. İkta sistemi kuruldu ve askerlerin giderleri buradan karşılandı. Hz. Ömer, Firuz adlı bir Mecusi’nin saldırısı sonucunda hayatını kaybetti. SORU Hz. Ömer döneminde yapılan aşağıdaki savaşlardan hangisi ile İran fethedilerek Sasaniler devleti yıkılmış ve Türklerle Müslümanlar ilk kez sınır komşusu olmuştur? A) Ecnadeyn Savaşı B) Köprü Savaşı C) Kadisiye Savaşı D) Celula Savaşı E) Nihavent Savaşı SORU Hz. Ömer döneminde yapılan aşağıdaki savaşlardan hangisi ile Suriye fethedilmiştir? A) Ecnadeyn Savaşı B) Köprü Savaşı C) Kadisiye Savaşı D) Celula Savaşı E) Nihavent Savaşı SORU Hz. Ömer döneminde yapılan aşağıdaki savaşlardan hangisi Sasaniler’le yapılmamıştır? A) Ecnadeyn Savaşı B) Köprü Savaşı C) Kadisiye Savaşı D) Celula Savaşı E) Nihavent Savaşı SORU Aşağıdakilerden hangisi Hz. Ömer Devri savaşlarından biri değildir? A) Yemame Savaşları B) Köprü Savaşı C) Kadisiye Savaşı D) Celula Savaşı E) Nihavent Savaşı SORU Aşağıdakilerden hangisi Hz. Ömer Dönemi gelişmelerinden biri değildir? A) Devlet hazinesinin kurulması B) Vilayetlere Kadı tayin edilmesi C) Kur’an-ı Kerim’in Çoğaltılarak vilayetlere gönderilmesi D) Hicri Takvimin yapılması E) Vilayetlere Merkezden vali tayin edilmesi SORU Aşağıdakilerden hangisi Müslümanların Bizans’a karşı kazandığı ilk zaferdir? A) Yermük Savaşı B) Köprü Savaşı C) Kadisiye Savaşı D) Celula Savaşı E) Mute Savaşı SORU “Müminlerin Emîri” unvanı ile anılan ilk halife, aşağıdakilerden hangisidir? A) Hz. Ebu Bekir B) Hz. Ömer C) Hz. Osman D) Hz. Ali SORU I- İran, Kudüs, el-Cezîre ve Mısır’ın fethedilmesi II- Beytülmâl adı verilen hazinenin kurumlaştırılması ve yaygınlaştırılması III- Müslümanlara ait orijinal ilk altın paranın bastırılması IV- Kur’an-ı Kerim’in çoğaltılarak önemli merkezlere gönderilmesi İslam tarihine ait yukarıdaki gelişmelerden hangileri, Hz. Ömer Dönemi’nde gerçekleşmemiştir? A) Yalnız II B) Yalnız III C) I - II - III D) III – IV Hz. Osman Devri Olayları (644 – 656) Kuzey Afrika’da Tunus fethedilmiştir. Türk-Müslüman arasında ilk savaşlar Hazarlarla Hz Osman döneminde Suriye valisi olan Muaviye donanma oluşturdu. Müslümanlar bu donanma ile “Kıbrıs” Bizans’tan alındı Bizans donanmasını Antalya açıklarında (Zat-üs safari savaşı) yendiler(655). Hz. Osman zamanında devlet yönetimi Emevi ailesinin eline geçmişti. Haşimiler yönetimden dışlanmışlardırlar. Bu olay Müslümanlar arasındaki anlaşmazlıkların başlangıcını oluşturdu. Kuran’ı Kerim çoğaltılarak İslam memleketlerine dağıtıldı. Irakta yerel dilde yazılan Kuranlar toplatılarak imha edilmiştir. Hz. Osman’a karşı Mısırda isyan başladı. İsyancılar Medine’ye (Yesrib) gelerek halifeyi evinde kuran okurken Şehit ettiler. Hz.Osman zamanında fetihlerin hızı kesildi. Hz.Osman’dan sonra Halifelik makamına Hz.Ali seçildi. Hz. Ali Devri Olayları (656 – 661) Sıffin Savaşı (657) Hz. Ali Müslümanların birliğinin bozulduğu bir dönemde halife olmuştu. Hz Ali’nin halifeliğine, Muaviye, Zübeyr, Talha ve Hz.Ayşe karşı çıktılar. Hz. Ali’nin halifeliğini Şam valisi Muaviye kabul etmemişti. Hz.Ali ile Muaviye arasında 657’de Sıffin ovasında başlayan savaş 110 gün sürmüştür. Müslümanlar arasında başlayan siyasi anlaşmazlık savaşa dönüştü.İç karışıklıklar yüzünden fetih yapılamadı. Savaşın sonlarında Hakem olayı yaşanmıştır. Cemel Vakası (Deve Olayı – 656) Hz. Ali’nin halifeliğine karşı çıkan Hz. Ayşe ve ilk Müslümanlardan Zubeyr ve Talha, Hz. Ali’ye karşı Basra tarafında kuvvet toplamaya başlamışlardı. Hz. Ali, bu liderlerin topladığı kuvvetleri Basra önlerinde yenmiştir. Bu olaylar sonucunda Müslümanlar Şii, Harici ve Emevi olmak üzere üç parçaya bölünmüşlerdir. Hz. Ali’nin ölümü ile Dört Halife Dönemi de kapanmış ve Emevi devri başlamıştır. Emeviler (661 – 750) Emevi devletinin kurucusu Muaviye’dir. Muaviye döneminde, İslam donanması Rodos ve Girit adalarına seferler yaptı. Bu devirde Halifelik makamı babadan oğula geçerek saltanata dönüştü. İslam ordusu Kuzey Afrika da ilerleyişini sürdürdü. “kayravan” ordugah şehri kuruldu Muaviye, büyük bir fetih hareketine başladı. 668 ve 674 tarihinde İstanbul’u iki defa kuşattı. Fakat İstanbul’un fethi gerçekleştirilemedi. Muaviye ölmeden önce oğlu Yezit’i Veliaht ilan etti. Muaviye ölünce yerine oğlu yezit Halife oldu(680). İlk kuşatma sırasında Hz. Eyüp şehit oldu. Muaviye, İran’da merkezi “Merv” olan “Horasan” eyaletini kurdu. Müslümanlar 674 tarihinde Ceyhun ırmağını aşarak Maveraünnehir’deki Türk topraklarına girdi. Buhara,Semerkant ve Tirmiz vergiye bağlandı. Türgişler İslam ordusunun Türkistan’a doğru ilerlemesine izin vermedi. Yezit’in Halifeliğini, Hz Ali’nin Küçük oğlu Hz.Hüseyin tanımadı. Iraklı Müslümanlar Hz.Hüseyin’i Halife yapmak istedi. Hz.Hüseyin Medine’den Irak’a gelirken, Yezit’in gönderdiği kuvvetlerce “Kerbela” da mahiyeti ile birlikte şehit edildi. Kerbela olayı sonucunda Müslümanlar arasındaki siyasi bölünme kesinleşti (Şii,Emevi ve Harici). Bu olay Emeviler’in yıkılışlarının sebeplerinden biridir. Emeviler, başkenti, Medine’den “Şam”a taşıdılar Emevi halifesi Abdülmelik döneminde, Kuzey Afrika’nın fethi tamamlanmış ve Atlas okyanusuna ulaşılmıştır. Abdulmelik, ilk İslam parasını bastırmış ve Arapça’yı resmi dil kabul etmiştir. Emevi halifelerinden I. Velid Emevilerin en başarılı halifesi olmuştur. Bu halife zamanında Müslümanlar septe boğazı üzerinden İspanyaya geçti(711).İslam ordusunun komutanı “Tarık Bin Ziyat” idi. Bu komutan septe boğazı üzerinden İspanyaya geçtikten sonra gemileri yaktırdı. Amacı ordusunun savaş azmini artırmaktı. Tarık Bin Ziyat Vizigotları 711 tarihinde Kadisk savaşında yenilgiye uğratarak İspanya’ya hakim oldu. “Endülüs” İspanyanın fethi ile İslamiyet Avrupa’da yayılmaya başladı Müslümanların doğuya doğru genişlemeleri de devam etmiştir. Hindistan’ın batısı ve Maveraünnehir bölgesi Müslümanların eline geçmiştir. Emevi Halife II. Süleyman, İstanbul’u kuşatmış ancak feth edememiştir. Puvatya Savaşı (732) Abdurrahman El Gafiki adlı İslam komutanı Pirene dağlarını aşarak Frank ülkesine girdi. Amacı Fransa’yı fetih etmekti. Fransa da çok sayıda şehir feth edildi. Fakat Frank liderlerinden Şarl Martel İslam ordusunu “Puvatya” denilen yerde yendi. Puvatya savaşından sonra Müslümanların Avrupa’daki ilerleyişleri ve İslamiyet’in yayılışı durmuştur. Pirene dağları Müslümanlarla Hıristiyanlar arasında sınır olmuştur. Emeviler’in Yıkılış Nedenleri: Emevi devleti, 750 tarihinde Ebu’l Abbas Abdullah ve Ebu Müslim Horasani adlı bir Türk’ün liderliğinde çıkan ihtilal sonucunda yıkılmış ve Abbasi devleti kurulmuştur. TÜRK-ABBASİ İTTİFAKI ile Yıkılışlarının en önemli sebebi ırkçı bir politika izlemeleridir. Arap olmayan Müslümanları MEVALİ (azatlı köle) olarak görmeleri Peygamber soyuna karşı yaptıkları haksızlıklar, merkezi otoritelerinin zayıflaması. Şii ve Haricilerin zararlı faaliyetleri Emeviler tarihleri boyunca ırkçı bir politika izlemişlerdir. Arapların ,Arap olmayan milletlerle evlenmeleri yasaklanmıştır. Emeviler’in bu politikaları, Türklerin Müslüman oluşlarını geciktirdi. Müslümanların birlik ve bütünlüğünü bozdu. Halife Abdülmelik: Mescid-i Aksa ve Kubbetü’s sahra Camileri ve Şam’da Ümeyye (Emeviye) Camii (Arabesk) Berid Teşkilatı: Posta teşkilatı Şurta Teşkilatı: Güvenlik ve asayiş Endülüs Emeviler’i (756 – 1031) Başkentleri İspanya’daki “Kurtuba” kentidir. “El-hamra Sarayı” En başarılı halifeleri üçüncü Abdurrahman Şam baskınında Abbasilerin elinden kurtulan Emevi Halifesi HİŞAM’ın torunu Abdurrahman Kuzey Afrika’ya kaçtı ve oradan da Endülüs’e geçerek Kurtuba Merkezli Endülüs Emevi Devleti’ni kurdu. Endülüs Emeviler’i uygarlıkta büyük bir hamle yapmışlar ve İslam uygarlığını Avrupa’ya tanıtmışlardır. Kurtuba bilim kültür merkezi oldu Bu devlet iç karışıklıklar sonucunda 1031’de dağılmıştır. 14 beylik ortaya çıktı Dağılmalarından sonra kurulan en önemli İslam Beyliği Gırnata başkentli “Beni Ahmer” devletidir. 1232-1492 Beni Ahmer devleti 1492’de Argon ve Kastilya krallıklarının saldırısı sonucunda yıkıldı. Gırnataya giren Hıristiyan güçler Müslüman alimlerin yazdığı tüm kitapları toplayıp yaktılar. Müslümanları Hıristiyan olmaya veya göç etmeye zorladılar. Bu şartlara uymayanlar öldürüldü veya ispanyadan atıldı. Osmanlı hükümdarı II.Beyazıt İspanya Müslümanlarına yardım için Batı Akdeniz’e donanma gönderdi. Abbasiler (750 – 1258) Ebul abbas abdullah tarafından Irak’ta Haşimiye merkez olarak kuruldular. Ebu Cafer Mansur döneminde bağdat başkent oldu. En parlak devir Harun Reşit Devridir. Harun Reşit Orta Anadolu’ya kadar fetihler yapmıştır. İstanbul’u kuşatmış ancak başarılı olamamıştır. “BEYT-ÜL HİKME” (hikmet evi) Memun devri Harun Reşit’in Frank İmparatoru Şarlman’a gönderdiği çalar saat Avrupa’da büyük hayranlık uyandırmıştır. Harun Reşit ve oğulları döneminde Türkler Abbasi ordusuna ve devlet yönetimine girmişlerdir Harun Reşit Bizans’a karşı Avasım adı verilen sınır şehirlerini oluşturmuştur. Abbasiler, kuruluşlarından itibaren Emevilerin ırkçı politikasını terk ederek tüm Müslümanların eşitliğine dayalı İslam devleti politikası izlemişlerdir. Bu politikanın sonucu olarak, İranlıları ve Türkleri devlet yönetimine almışlardır. İkinci Halifeleri Mansur’dan itibaren eski Yunan ve Helenistik medeniyetlere ait eserleri Arapça’ya tercüme etmişlerdir. Abbasiler, Emevilerin tüm topraklarına hâkim olamamışlardır. Bu dönemde dini konularda akıl yürütmeyi savunan “Mutezile” akımı ortaya çıktı. 751’de Çinlilere karşı “Talas savaşını” kazanmışlardır. Bu savaş Türklerle Abbasileri birbirine yaklaştırmış ve Türklerin Müslüman olma sürecini başlatmıştır. Abbasiler, Türk illerine karşı fetih siyasetini terk etmiştir. Abbasi devleti 9. yüzyıl sonralarından itibaren merkezi otoritesini kaybetmişti. Eyaletleri yöneten valiler bağımsızlıklarını ilan etmeye başladılar. Ülkenin doğusunda ve batısında Tavaif-i Müluk adı verilen devletler ortaya çıktı. Bunların belli başlıları; Akşitler, Tolunoğulları, Tahiriler, Samanoğulları, Saffariler Hamdaniler, idrisiler, Ağlebiler, Büveyhiler gibi devletlerdir. Bunlardan Şii Büveyh oğulları Bağdat’a da hâkim olarak halifeyi esir almışlardı. Bu sırada İran’da Büyük Selçuklu devleti kuruldu. Büyük Selçuklu Sultanı Tuğrul Bey 1055’ten Bağdat’a girerek Büveyhoğullarına son verdi. Abbasi Halifesini koruma altına aldı. Halife Bağdat da yapılan bir törenle Tuğrul beyi doğu ve batının sultanı ilan etti. Siyasi yetkilerini Selçuklulara devretti. Tuğrul beyde Halifeyi dini lider olarak tanıdı. Abbasi Halifeleri uzun süre Türk sultanlarının hükümdarlığını onaylayan bir dini otorite rolünü oynadılar. Türk hükümdarları İslam dünyasını yönetmede Halifenin nüfuzundan yararlandılar. Büyük Selçuklu Devletinin yıkılmasından sonra Abbasi Halifeleri eski güçlerine yeniden ulaşmak için mücadele etmişler ancak başarılı olamamışlardır. 13.Yüzyılda İslam dünyası Moğol istilası ile karşılaştı. Moğollar Harzemşahlar devletine son verdikten sonra Irak’a girdiler. Memluklular Ahmet’i(el-Muntasır)Kahire’de Halife ilan ettiler. Memluk sarayında Halife unvanlı kişiler 1517 tarihine kadar yaşadılar. Moğol (İlhanlı) hükümdarı Hülagu 1258 tarihinde Bağdat’ı ele geçirip Abbasilere son verdi. Bu tarihte Osmanlı hükümdarı Yavuz Sultan Selim Memluk devletine son verdi. Aynı yıl Halifelik Osmanlılara geçti. Moğollar son Halife El Mus’tasım’ı bir çuval içine koyup atlarının ayakları altına atarak öldürdüler. Abbasiler döneminde İslam uygarlığı zirveye çıktı. İslam Rönesans’ı yaşandı Bilim teknik ilerledi. Tüm Bağdat’ı yağmaladılar. Kütüphanelerdeki kitapları Fırat ırmağına attılar. Bu olay İslam medeniyetinin duraklamasına sebep oldu. Moğol katliamından kurtulan Abbasi ailesi üyelerinden Ahmet Memluk devletine sığındı. Abbasiler, siyasi ve askeri alanda başarılı bir devlet değildir. Yeni fetihler yapamadıkları gibi,Emeviler dönemindeki toprakların tamamına da hakim olamamışlardır. En önemli askeri başarıları Talas savaşıdır.10.yy da İslam dünyasında halife sayısı üçe çıkmıştır. SORU İspanya’yı fetheden İslam komutanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Ebu Eyüp El Ensari B) Halid Bin Velid C) Ebu Ubeyde D) Tarık Bin Ziyad SORU Müslümanların Avrupa’daki ilerleyişleri, aşağıdaki savaşlardan hangisiyle son bulmuştur? A) Puvatya B) Ecnadeyn C) Zatüs Savari D) Pervan SORU 732 yılında meydana gelen Puvatya Savaşı’ndaki İslam ordusunun komutanı, aşağıdakilerden hangisidir? A) Abdurrahman el-Gâfiki B) Kuteybe bin Müslim C) Tarık bin Ziyad D) Amr İbnü’l-As SORU İspanya’ya çıkar çıkmaz gemileri yaktırıp, “Arkanızda düşman gibi deniz, önünüzde deniz gibi düşman” şeklinde askerlerine hitaben yaptığı etkili bir konuşma ile onların geri dönme umudunu kırarak İspanya’nın fethini gerçekleştiren islam komutanı, aşağıdakilerden hangisidir? A) Tarık Bin Ziyad B) Amr Bin As C) Halid Bin Velid D) Ukbe Bin Nafi Tefsir: Kur’an’ı açıklama yorumlama ZAMAHŞERİ BİLİM ADAMLARI VE ALİMLER Fıkıh: İslam hukuku EBU HANİFE, İMAM MALİKİ, İMAM ŞAFİ, İMAM HANBELİ Tarih: İbn-i Haldun, İbnül esir ve Taberi Coğrafya: İbn-i Batuta Kelam: İslam Felsefesi GAZALİ, RAZİ, FARABİ, İBN-Ü RÜŞT Kıraat: Kur’an-ı Kerim’in yöntem ve kurallarına göre okunması Meal: Kur’an- Kerim’in Arapça’dan başka dillere çevrilmesi Tıp: İbn-i Sina “Evicenna” Astronomi-Matematik: El Fezari (ilk Astronom), Huneyn bin İshak, Sabit Bin Kurra, El-Battani, El-Biruni ve El-Harezmi Hadis: Hz. Peygamber’in sözleri BUHARİ Kimya: Cabir Bin Hayyan ve Er Razi Siyer: Hz. Peygamber’in hayatı Megazi: Hz. Peygamber’in savaşları Akaid: İslam kaideleri, kuralları Felsefe: Farabi, “Al-phorobius” ve İbn-i Sina